Kerk & Israël Onderweg - Luisterend Dienen

Coen Constandse tijdens zijn promotie aan de PThU in Utrecht. Foto: PR PThU
Jij geeft de voorkeur aan een uitwerking van
de Tora respectievelijk de Decaloog boven de
Noachitische geboden. Loop je daarmee niet
het risico van Joodse zijde het verwijt te krijgen
dat christenen zich opnieuw toe-eigenen
wat specifiek-Joods is?
Als niet-Joodse volgeling van Jezus krijg je
volgens mij op een bepaalde, namelijk niet-
Joodse, manier ook deel aan de Tora. Maar
die voorkeur is vooral pragmatisch: de Tien
Woorden zijn nu eenmaal bekend als bijbelse
geboden. De Noachitische geboden zijn
tamelijk obscuur, ook voor veel Joden.
En Handelingen 15 dan?
Nee, dat klopt. Daar is een bijbelse basis voor
(een begin van) de Noachitische geboden als
leefregel voor de niet-Joden in de christelijke
gemeente.
Mooi aan deze geboden – en aan het Joodse
gebodsdenken – is het beloftevolle. Het gaat
over de ‘toekomende wereld’. Dat zit ook al
in het ‘je zult niet’. Zo zal het zijn! Het gebod
is ook bevrijdend: je hóeft een heleboel niet
meer. Daarom zoek ik naar een plaats voor
de Tien Woorden in de liturgie, bijvoorbeeld
door bij de Dienst van het Woord ook systematisch
uit de ’Wet’ of uit de apostolische
vermaningen te lezen. En in de verkondiging
Friedrich-Wilhelm Marquardt
Friedrich-Wilhelm Marquardt (1928-2002)
was een Duits theoloog. In zijn leven en
werken stonden het gesprek met en het
leren van het volk Israël centraal. Van
doorslaggevende invloed waren voor hem
zijn reiservaringen in het land Israël en zijn
ontzetting over Auschwitz. In zijn zevendelige
dogmatiek probeerde Marquardt de
bijbelse teksten nieuw te lezen, nu in het
verband van zijn ontmoeting met Israël.
probeer ik ‘halachisch’, niet dogmatisch te
luisteren: wat wordt ons te doen gegeven
door onze Heer? Ik denk ook aan een nieuw
boek, over liturgisch-praktisch leven, met
concrete suggesties. Maar: niet moralistisch!
Je spreekt over een ’moreel beraad’. Hoe zie
jij zo’n beraad?
Mijn boek gaat over mijn vakgebied, ethiek,
en dat maakt dat daar het beraad moreel van
aard is. Maar ik zie dat beraad wel breder:
niet alleen over ethiek, maar ook over het
praktische van geloven. Het gaat me om een
open gesprek over hoe mensen hun geloof
vormgeven in hun dagelijks bestaan.
Bijvoorbeeld liturgisch-praktisch: over het
dagelijkse gebed en Bijbellezen. Maar ook
bijvoorbeeld over de opvoeding van kinde-
‘Het gebod is ook bevrijdend:
je hoéft een heleboel niet meer’
ren. Gemeenteleden kunnen ervaringen uitwisselen,
leren van elkaar, elkaar vragen stellen.
Maar wezenlijk is daarbij de vrijheid.
Dus niet elkaar beslissingen opdringen!
Dat heeft in het verleden meer kwaad dan
goed gedaan. Die vrijheid heeft ook theologische
redenen: de Geest werkt in de gemeenschap
op verschillende manieren. Dit gesprek
is een zaak van de gemeente én het
werkt gemeenschapsvormend. Dat geldt,
nog afgezien van de concrete uitkomst.
Waarom heb je je boek de meerduidige titel
meegegeven: Het gebod van de hoop?
Voor mijzelf komt de hoop niet vanzelf mee
met geloven. En vaak mis ik in de verkondiging
van de kerk de spanning, die het
Evangelie en de Brieven wel hebben.
Daarom acht ik hoop ook echt gebóden.
En tegelijk, als je gaat hopen, dan brengt
deze hoop geboden met zich mee. Om zo
te leven, dat het toekomst heeft.
Co Kooman
N.a.v. ‘Het gebod van de hoop. Een bijdrage aan het
debat over eschatologie en ethiek vanuit het werk van
F.-W.Marquardt’, Uitgeverij Eburon, Delft 2009 (zie de
recensie in Kerk & Israël Onderweg, december 2009)
Maart 2010 Kerk & Israël Onderweg 5