Gemeentelijke milieuraden - Bond Beter Leefmilieu

Gemeentelijke milieuraden: wat met de
nieuwe legislatuur?
Lokale milieuraden zijn een goed instrument om de verschillende belangengroepen, en in het
bijzonder de milieubeweging, inspraak te geven bij het beleid.
Voor de gemeenten biedt de participatie van lokale vrijwilligers aan de lokale adviesraad ook een
meerwaarde. Vrijwilligers van lokale natuur- en milieuverenigingen beschikken vaak over een
grondige terreinkennis en hebben omwille van hun interesse voor natuur, landschap en milieu
dikwijls een grote expertise.
Toch bestaat er heel wat frustratie, zowel bij de milieubeweging, als bij de gemeenten zelf. De
hooggespannen verwachtingen van een tiental jaren geleden zijn vaak niet ingelost. Adviezen
worden onvoldoende nageleefd, zetels raken niet opgevuld,…We dienen dit instrument met de
nodige realiteitszin te bekijken. De gemeentelijke milieuraad is geen wondermiddel doch het blijft
een instrument met veel mogelijkheden om op lokaal vlak beleidsprocessen te sturen. Wat
precies mogelijk is, verschilt van gemeente tot gemeente.
Naar aanleiding van de nieuwe gemeentebesturen krijgen Bond Beter Leefmilieu, Natuurpunt en
Velt heel wat vragen van lokale en regionale verenigingen over de status van de gemeentelijke
milieuraad. Vandaag is de samenwerkingsovereenkomst (2005-2007) die gemeenten
ondertekend hebben met het Vlaams gewest, de belangrijkste stok achter de deur voor een goede
samenstelling, werking en adviesprocedure van de lokale milieuraad. Naar de toekomst toe
(vanaf 2008) is het nog koffiedik kijken wat er in de samenwerkingsovereenkomst zal opgelegd
worden over de gemeentelijke milieuraad. Een aantal algemene bepalingen uit het
gemeentedecreet en het decreet algemene bepalingen inzake milieubeleid blijven wel vast staan.
In deze infofiche zetten Bond Beter leefmilieu, Natuurpunt en Velt alvast een aantal zaken op een
rijtje over het statuut van de gemeentelijke milieuraad samen met een aantal tips en
aandachtspunten bij het hersamenstellen van de milieuraad.
De Tandemambassadeurs
Ilse Smitz ( voor Bond Beter leefmilieu)
Steven Vanholme ( voor Natuurpunt)
Riet Janssens (voor Velt)

2
1. Enkele aspecten van de gemeentelijke milieuraad
Het wettelijk kader rond de gemeentelijke milieuraad wordt bepaald door het gemeentedecreet
en de samenwerkingsoveréénkomst (2005-2007) die gemeenten ondertekenden met het Vlaams
gewest.
In de tabel hieronder vind je alvast een overzicht van de belangrijkste aspecten die het
gemeentedecreet en de samenwerkingsovereenkomst (2005-2007) opleggen in verband met de
samenstelling, de bevoegdheid, de werking (procedures, statuten) en de adviesprocedure.
voor alle gemeenten
1. samenstelling -Ten hoogste 2/3 van de leden van raden en
overlegstructuren zijn van hetzelfde
geslacht. Zoniet kan niet op rechtsgeldige
wijze advies worden uitgebracht.
-De gemeenteraad regelt de
representativiteit en de samenstelling.
-Gemeenteraadsleden en leden van het CBS
kunnen geen stemgerechtigd lid zijn van
deze raden.
(Gemeentedecreet, titel VI, HIII)
2. bevoegdheid Adviesverlening rond het ontwerp
milieubeleidsplan.(DABM, 1995)
extra verplichtingen voor gemeenten die S.O.
ondertekenden
-De milieuraad heeft 3 types van leden
(stemgerechtigde leden (milieu- en
natuurverenigingen, erkende wildbeheeréénheden,
onderwijsinstellingen,sociaal-culturele organisaties,
vormingsorganisaties, inwoners met enige
deskundigheid inzake natuur en milieu), niet-
stemgerechtigde leden (leden van verengingen andere
dan hierboven vermeld, schepenen, gemeentelijke
ambtenaren, mandatarissen) en waarnemers)
-De gemeenteraad bepaalt het totale ledenaantal en
het aantal stemgerechtigde leden per organisatie.
-Ten minste 1 derde van de milieuraad bestaat uit
leden van een natuur- en milieuvereniging. Indien dit
niet mogelijk is om te komen tot deze
vertegenwoordiging dan kan de gemeente de niet-
erkende milieu- en natuurverenigingen in dit quotum
optellen.
-Mannen en vrouwen zijn voor minstens 1/3
vertegenwoordigd.
-Het aantal niet-stemgerechtigde leden bedraagt
maximaal de helft van het aantal stemgerechtigde
leden.
(samenwerkingsoveréénkomst 2005-2007)
-Adviesverlening rond het ontwerp milieubeleidsplan,
milieujaarprogramma en gemeentelijke begroting en
op eigen initiatief.
-Acties uitvoeren
(samenwerkingsoveréénkomst 2005-2007)
Gemeentelijke milieuraad: wat met de nieuwe legislatuur?./Januari 2007

3.werking
(procedures,
statuten,..)
4. Advies/
adviesverlening
voor alle gemeenten extra verplichtingen voor gemeenten die S.O.
-De gemeenteraad regelt de werkwijze en
de procedure van de raden.
-De gemeenteraad waakt over de nodige
middelen die ter beschikking worden
gesteld door de vervulling van de
adviesopdracht.
(Gemeentedecreet, titel VI, HIII)
-De gemeenteraad bepaalt uitdrukkelijk op
welke wijze het gevolg dat aan de adviezen
zal worden gegeven, zal worden
meegedeeld. (Gemeentedecreet, titel VI,
HIII)
ondertekenden
-De gemeenteraad bepaalt de statuten. Hierin wordt
ten minste de algemene werking en de samenstelling
bepaald. De gemeenteraad stimuleert de werking van
de milieuraad door voldoende financiële middelen,
logistieke en educatieve ondersteuning te verlenen.
(samenwerkingsoveréénkomst 2005-2007)
-De minimale adviestermijn is 1 maand.
-De gemeenteraad brengt de milieuraad binnen de 3
maanden na de aflevering op de hoogte over het
gevolg van het advies (en motivering als deze niet
gevolgd wordt)
-De gemeente bezorgt de agenda’s en de verslagen
van de gemeenteraden en de nodige informatie om
het advies uit te brengen.
(samenwerkingsoveréénkomst 2005-2007)
Voor de oorspronkelijke wetteksten, zijnde het gemeentedecreet, het Decreet Algemene
bepalingen inzake milieubeleid (DABM, 1995) en de samenwerkingsovereenkomst 2005-2007
surf naar de ledenpagina (www.ledenpagina.be)
Gemeentelijke milieuraad: wat met de nieuwe legislatuur?./Januari 2007
3

4
2. Enkele cruciale vragen ivm de hersamenstelling van de
gemeentelijke milieuraad
• Is de gemeente verplicht tot het oprichten van een milieuraad?
Tot voor kort was de gemeente decretaal verplicht om een milieubeleidsplan en een
milieujaarprogramma op te stellen en om daarover advies te vragen aan belanghebbende
organisaties (decreet algemene bepalingen inzake milieubeleid van 1995). Sinds de
decreetswijziging van 14 juni 2006 zijn gemeenten niet meer verplicht om een milieubeleidsplan
op te stellen: “Gemeenten kunnen een milieubeleidsplan en een milieujaarprogramma opstellen.
Bij het ontwerp van deze plannen is de gemeente verplicht om de meest belanghebbende
privaatrechtelijke organisaties te betrekken.” Gemeenten die kiezen om een milieubeleidsplan op
te stellen blijven bij het ontwerp van deze plannen verplicht om de meest belanghebbende
privaatrechtelijke organisaties te betrekken, wat kan leiden tot het ontstaan van de milieuraad.
• Moet de milieuraad opnieuw samengesteld worden na de
gemeenteraadsverkiezingen?
Er is geen decretale verplichting dat de gemeentelijke milieuraad opnieuw moet samengesteld
worden na de verkiezingen. Ook de samenwerkingsoveréénkomst (2005-2007) die de gemeenten
met het Vlaamse gewest ondertekenden legt dit niet op. Het al dan niet hersamenstellen van de
milieuraad hangt af van de statuten van de gemeentelijke milieuraad. Deze statuten verschillen
gemeente per gemeente.
In de praktijk laten nagenoeg alle gemeenten de werkingstermijn samenvallen met de legislatuur
van het gemeentebestuur. Vele gemeenten lieten zich inspireren door het model van de
samenwerkingsovereenkomst dat een paragraaf in die zin bevat (artikel 8). Een andere
mogelijkheid is dat in de statuten wordt opgenomen dat milieuraad om de X jaar wordt
samengesteld.
Gemeentelijke milieuraad: wat met de nieuwe legislatuur?./Januari 2007

3. Enkele tips, aandachtspunten bij het oprichten van de
nieuwe milieuraad
1. Bekijk of je gemeente voldoet aan de verplichtingen qua samenstelling, bevoegdheid,
adviesverlening, werking,… zoals decretaal vastgelegd en/of opgelegd in de
Samenwerkingsovereenkomst (2005-2007).
2. Indien je gemeente de samenwerkingsovereenkomst met het Vlaams gewest nog niet
ondertekend heeft, stimuleer hen hiertoe om dit te doen de komende legislatuur.
3. Indien uw gemeente de samenwerkingsovereenkomst (2005-2007) ondertekend heeft en uw
gemeente de verplichtingen van de samenwerkingsovereenkomst met de voeten treedt,
contacteer dan het Tandemsecretariaat of 1 van de Tandemambassadeurs van BBL, Natuurpunt
of Velt.
4.Wat als er onvoldoende geïnteresseerden zijn uit de milieubeweging en/of er onvoldoende
natuurverenigingen zijn voor de 1 derde verhouding die de samenwerkingsoveréénkomst
voorschrijft? (zie hoger). Deze bepaling zorgt voor veel verwarring, vooral in gemeenten waar er
slechts 1 grote milieuvereniging is. Het kan niet de bedoeling zijn dat een tweede geïnteresseerde
uit deze milieuvereniging geweigerd wordt ‘omdat er al iemand anders van zijn vereniging inzit’,
terwijl men tegelijkertijd op zoek moet gaan naar andere verenigingen die natuur tot nevendoel
hebben om de overige plaatsjes op te vullen. Anderzijds moet de milieuvereniging zich ook niet
verplicht voelen om ‘eindeloos’ mensen te mandateren. Beperk jouw delegatie tot een redelijk
aantal. In de meeste gemeentes is een milieuraad van een 12-tal mensen ruim voldoende voor
een goede werking.
5. Stimuleer de gemeente dat de vertegenwoordigers van de nieuwe milieuraad over een aantal
essentiële capaciteiten beschikken: openheid voor andermans standpunt, bekommernis voor het
algemeen milieubelang en dus positieve medewerking aan de bevordering van milieuzorg en
natuurontwikkeling.
6. Als vrijwilliger van een lokale natuur- en milieuvereniging, is de milieuraad één van de
mogelijke instrumenten om het lokale milieubeleid te beïnvloeden. De werking van de milieuraad
mag niet ter vervanging komen van een dynamische lokale milieu- en natuurvereniging.
Persoonlijke contacten met de milieudienst en de milieuschepen blijven tevens ook belangrijk.
7. De milieuraad mag zich ook niet verplicht voelen om over alle mogelijke plannen een advies te
verlenen. Het kan de werking ten goede komen om af te en toe iets te laten passeren en om tijd te
maken voor een concreet project. bvb. zoek pro-actief of je kan samenwerken rond projecten die
passen binnen de samenwerkingsoveréénkomst, werk samen met de andere verenigingen binnen
de milieuraad een draagvlakverbredend initiatief uit,…Wil je hierbij ondersteuning, contacteer
dan het Tandemsecretariaat .
Meer info bij de Tandemambassadeurs
Voor Bond Beter Leefmilieu: Ilse Smitz, ilse.smitz@bblv.be en tel: 02/ 282 17 31
Voor Natuurpunt: Steven Vanholme, steven.vanholme@natuurpunt.be en tel: 015/ 15 29 72 38
Voor Velt: Riet Janssens, riet.janssens@ velt.be en tel: 03/287.80.96
Coördinaten Tandemsecretariaat tel: 02/ 282 19 40 , info@tandemweb.be, www.tandemweb.be
Gemeentelijke milieuraad: wat met de nieuwe legislatuur?./Januari 2007
5