Netwerk je sterk Het wat hoe en waarom van netwerken

Netwerk je sterk:
Het wat, hoe en waarom van netwerken
Kom uit je reservaat, sluit je niet op in vergaderingen en leg contacten met andere verenigingen.
Dat is het motto dat we aan onze lokale en regionale verenigingen willen meegeven. Door te
netwerken wissel je immers waardevolle informatie uit, kan je meer creatieve oplossingen vinden
voor milieuproblemen en leg je de basis voor een kwaliteitsvolle bestuurswerking, gezamenlijke
projecten of activiteiten.
Kortom, netwerken maakt je vereniging sterk. Met deze infofiche gaan we dan ook in op de
volgende onderwerpen: Wat zijn netwerken? Waarom netwerken? Hoe netwerken? En nog veel
meer.
Een samenvatting van de belangrijkste tips vind je achteraan de infofiche.
1. Wat zijn netwerken?
Een netwerk is een samenwerkingsverband van mensen of verenigingen die op een of andere
manier iets gemeenschappelijks hebben, ervaringen met elkaar willen delen en
gemeenschappelijke doelstellingen willen realiseren. Het bindelement tussen deze mensen of
verenigingen is dat ze allemaal actief zijn in de civiele samenleving en dat ze voor bepaalde
maatschappelijke doelstellingen ijveren.
In een netwerk werk je samen in een min of meer los verband, rond één of meerdere
gezamenlijke doelstellingen. Deze samenwerking kan tijdelijk en kort van aard zijn. Ook kunnen
netwerken wisselen van samenstelling naargelang de problematiek en doelstellingen.
2. Waarom netwerken?
De contacten tussen milieu- en natuurverenigingen verlopen eerder informeel via persoonlijke
contacten, dubbel lidmaatschap of de minaraad. De gezamenlijke vergaderingen hebben meestal
tot doel om de activiteitenkalender op elkaar af te stemmen. Dit ‘vaarwater’overleg kan een
belangrijke eerste stap zijn tot structureel overleg en samenwerking. Contacten en
samenwerking met niet-milieuorganisaties zijn eerder sporadisch.
Door als vereniging actief te investeren in netwerking, bouw je deze contacten verder uit. Het is
evident om hiervoor eerst de bestaande kanalen en fora in de gemeente te gebruiken, zoals
milieuraad, gecoro, mobiliteitsraad, enz… Maar ook daarbuiten kan je een netwerk uitbouwen of
uitbreiden. En dit omwille van verschillende redenen.
Bewegingswerk – Infofiches –Bestuur 1

Uitwisselen van kennis en ervaring
Milieuproblemen worden steeds complexer. De ervaring en expertise binnen de eigen vereniging
is vaak ontoereikend om de hele problematiek in kaart te brengen. Door contacten met
milieuverenigingen en andere organisaties of burgers krijg je zicht op alle facetten van het
probleem, kan je ervaringen en kennis uitwisselen en kom je tot creatievere oplossingen.
Voorbeeld:
De gemeente verleent een verkavelingvergunning aan een bouwpromotor. Deze wil een
appartementsblok neerzetten waarbij de afwatering van het gebouw door een beschermd
natuurgebied loopt. Je protesteert als milieuvereniging tegen deze gang van zaken. Het actiecomité
van buurtbewoners heeft kennis van de precieze bouwplannen en fouten bij de
vergunningsprocedure. Door kennis en ervaring uit te wisselen kunnen zowel de milieuvereniging
als het actiecomité een beter dossier opbouwen tegen de inplanting van dit appartementsblok.
Steun zoeken voor eigen standpunten
Als milieuorganisatie streef je maatschappelijke doelen in de civiele samenleving na. Deze kun je
deels op eigen kracht, via eigen acties of activiteiten, en via de bestaande overlegorganen (bijv.
milieuraad of gecoro) realiseren. Maar in veel gevallen is de realisatie van jouw doelstellingen niet
mogelijk zonder steun van verenigingen of een breder publiek in de gemeente.
Draagvlakverbreding heet dit dan met een geleerd woord. Hoe groter je maatschappelijk
draagvlak, hoe meer verenigingen en mensen achter jouw voorstellen of standpunten staan. Hoe
groter ook het politieke draagvlak voor jouw voorstellen of standpunten.
Voorbeeld:
Jouw milieuvereniging is in de milieuraad als enigste gekant tegen de inplanting van een
appartementsblok naast het lokale natuurreservaat. Door het betrokken buurtcomité te
contacteren en samen acties op te zetten bereik je een groter publiek. En staat jouw vereniging
met haar protest t.a.v. de schepen veel sterker in de milieuraad.
Gemeenschappelijke doelstellingen realiseren
Een netwerk kenmerkt zich door een gemeenschappelijke doelstelling van de deelnemers.
Hierdoor vergroot de onderlinge band. Alle deelnemende personen of verenigingen moeten winst
zien in een deelname aan het netwerk met behoud van eigen belang.
Een eerste noodzakelijke stap voor het realiseren van gezamenlijke doelstellingen is het
onderschrijven van deze gemeenschappelijke objectieven in een platformtekst. Daarna kan je
2
Netwerk je sterk

samen aan de slag gaan. Zo kan je gezamenlijke acties, activiteiten of projecten naar de
buitenwereld ondernemen.
Voorbeeld:
Elke vereniging wil aan een bepaalde behoefte voldoen of een doelstelling realiseren. Soms
stemmen de doelstellingen van deze verenigingen overeen, dan weer niet en soms conflicteren
ze zelfs met elkaar. Zo zullen de doelstellingen van het buurtcomité en de milieuvereniging in
het verkavelingdossier niet noodzakelijk gelijk lopen.
Een buurtcomité protesteert eerder uit eigen belang tegen de ‘visuele hinder’ van een nieuw
brouwproject in de wijk. Een milieuvereniging reageert tegen de milieu-impact op het
aanpalende natuurgebied. Voor beide partijen samen kunnen werken is het belangrijk dat er
een overeenstemming is over de gezamenlijk te realiseren doelstellingen. In een platformtekst
onderschrijven ze bijvoorbeeld dat ze samen ijveren voor de leefbaarheid van de wijk en de
bescherming van het natuurpark. De bouwwerkzaamheden zullen immers een negatieve
invloed hebben op de waterhuishouding van het natuurpark, de komst van een grootschalig
appartementsblok trekt extra autoverkeer aan die de schaal en de leefbaarheid van de wijk
overstijgt.
Reflectievragen:
heb je contacten met andere milieuorganisaties in de gemeente? Wanneer, waarom en hoe?
heb je contacten met niet-milieuorganisaties in de gemeente? Wanneer, waarom en hoe?
werk je projectmatig en/of structureel samen met andere milieuorganisaties in de
gemeente?
werk je projectmatig en/of structureel samen met niet-milieuorganisaties in de gemeente?
Moet je op het merendeel van deze vragen neen antwoorden, dan heb je wellicht weinig
contacten buiten de vereniging. Dringend tijd dus om het netwerk van jouw vereniging uit te
bouwen. Hoe doe je dit? Met enkele praktische tips zetten we jou op weg.
3. Hoe netwerken?
3.1. Voorbereiding van netwerken
Een netwerk opstarten: wat komt daar zoal bij kijken? Een goede voorbereiding is het halve werk.
Zet daarom vooraf volgende zaken zeker eerst op een rijtje.
met wie wil je een netwerk vormen?
wat is het doel van het netwerk?
hoeveel deelnemers wil je in het netwerk?
welke middelen zijn beschikbaar?
voorbereiding van de eerste contacten en startbijeenkomst?
Bewegingswerk – Infofiches –Bestuur 3

3.1.1. Met wie?
Voor je een netwerk opzet, moet je eerst nagaan met welke personen en/of verenigingen je aan
de slag wilt. Dit hangt af van verschillende factoren. Wil je een netwerk in de civiele maatschappij
verder uitbouwen? Of wil je ook op politiek niveau de contacten met het bestuur, politieke
partijen of administratie aanhalen? Kortom, wat is de doelstelling van het netwerk dat je wil
uitbouwen?
Civiele samenleving
Binnen de eigen vereniging of milieusector
Je wil meer en beter netwerken. Dan begin je best binnen de eigen milieusector, en zelfs binnen
de eigen vereniging. Jouw leden en sympathisanten zijn de voelantennes van jouw vereniging in
de gemeente. Het is dan zeker interessant om te weten bij wie de (ervarings)deskundigheid rond
bepaalde onderwerpen zit. Met een uitgebreid en up-to-date leden- en sympathisantenbestand
kan je dit gemakkelijk in kaart brengen. Ook bij andere BBL-lidorganisaties of lokale NP- en Veltafdelingen
uit de regio zitten er ongetwijfeld experts die niet mogen ontbreken in jouw netwerk.
En vergeet ook niet de lokale JNM-afdeling uit het oog.
Voorbeeld:
http://www.bblv.be/page.php/11: overzicht van de gewestelijke, thematische, regionale en
lokale lidorganisaties van BBL en links naar Natuurpunt, Velt en JNM-afdelingen.
Andere groepen (van mensen) en organisaties
Dit is een bont gezelschap van middenveldorganisaties, wijkverenigingen, actiecomités,
bedrijfsleven, adviesraden, enz… Zoek naar mensen of sleutelfiguren van het lokale middenveld
die zelf veel netwerken, via hen kun je je netwerk vaak sneller uitbreiden. Ook journalisten
leveren vaak interessante contacten. Bij persconferenties of andere gelegenheden sla je best met
hen een praatje. En via de gemeentelijke website of informatiedienst kan je veel contactgegevens
van verenigingen achterhalen. En je kan ook op andere gespecialiseerde websites hiervoor
terecht.
4
Netwerk je sterk

Voorbeeld:
http://www.socius.be/?action=organisaties: op de website van Socius vind je de gegevens van
alle organisaties die door de Vlaamse Gemeenschap erkend zijn als organisaties voor sociaalcultureel
volwassenenwerk.
Sociale kaarten en organisaties per provincie:
http://www.soka.be (Antwerpen)
http://www.limburg.be/studiecel/socialekaart.html (Limburg)
http://soka.netpoint.be/ (Oost-Vlaanderen)
http://soka.netpoint.be/index.cfm/act/home/layout/vlaamsbrabant (Vlaams-Brabant)
http://www.desocialekaart.be/zoeken/index.cfm/act/home/layout/west-vlaanderen (West-
Vlaanderen)
http://www.11.be: adressen van lokale derde wereldgroepen. Kies op de startpagina de knop
gemeenten in het snelmenu links en je krijgt een overzicht van lokale derde
wereldorganisaties in je gemeente.
Politiek niveau
Administratie
Ambtenaren beschikken dikwijls over een berg aan informatie en zijn vaak een onmisbare link in
het uitbouwen van jouw netwerk op politiek niveau. Je hoeft niet wantrouwig te staan t.o.v. de
administratie. Zeker de jonge generatie gemeentelijke ambtenaren zijn het niet altijd eens met
hun schepen en zijn dikwijls bereid informatie te delen. Ook de technische medewerkers die
dagelijks op de baan zijn, bijvoorbeeld de groendienst, zijn een belangrijke informatiebron. De
Vlaamse en provinciale beleidsniveaus en administraties zijn eveneens belangrijk voor
milieudossiers. Daar is de afstand met de administratie letterlijk en figuurlijk groter en zal je via
persoonlijk contact niet zo snel informatie loskrijgen.
Politieke mandatarissen
Milieu- en natuurverenigingen worden steeds meer betrokken bij de planning en uitvoering van
het milieubeleid. In adviesraden en overlegcommissies worden allerlei beleidsnota’s ter
advisering voorgelegd. Via deze officiële kanalen krijg je dus zeer veel informatie van de
bevoegde schepen over zijn beleid. Maar ook via meer informele contacten kan je belangrijke
‘vertrouwelijke’ informatie bekomen.
3.1.2. Wat is het doel?
Wil je kennis en ervaring uitwisselen? Dan kies je best voor een kleine en niet diverse groep van
deelnemers. Omdat de deelnemers de situatie van elkaar beter herkennen en begrijpen.
Bewegingswerk – Infofiches –Bestuur 5

Voorbeeld:
De gemeente werkt aan een ontwerp van ruimtelijk structuurplan. Het gemeentebestuur
verzuimt om de burgers en verenigingen hierover goed te informeren. Je vreest dat nieuwe
woonuitbreidingsgebieden worden aangesneden waardoor de al kwetsbare natuur onder druk
komt te staan en extra verkeer wordt aangetrokken. Wat is de mening van andere
milieuverenigingen hieromtrent? Welke expertise en ervaring hebben zij in huis? Woont er in
onze gemeente een expert rond deze problematiek? Dringend tijd dus, om met een kleine groep
van milieuverenigingen en externe experts zich over dit dossier te buigen.
Zoek je steun voor standpunten van de vereniging of wil je met andere verenigingen
gezamenlijke activiteiten of projecten opzetten? Kies dan voor een grote diversiteit aan
deelnemers. Zeker voor de organisatie van projecten of activiteiten is het financieel en voor
promotionele doeleinden interessanter om met verschillende partners samen te werken.
Voorbeeld:
De bereikbaarheid en verkeersveiligheid rond de plaatselijke winkels laat te wensen over. Jouw
vereniging kan een vergadering beleggen met de lokale middenstand en UNIZO-afdeling om deze
situatie te bespreken. Als alle partijen het eens zijn over dit probleem en de mogelijke oplossing
hiervoor, kan dit resulteren in een intensere samenwerking via een gezamenlijke activiteit of
project.
3.1.3. Met hoeveel?
Een belangrijk aandachtspunt is ook de grootte van het netwerk. Je start best met een klein
netwerk. Uit de praktijk blijkt dat ongeveer acht deelnemers een geschikte vertrekbasis vormt.
Zijn er meer deelnemers, dan loop je het risico dat mensen of verenigingen zich onttrekken aan
het nemen van verantwoordelijkheid. Dit werkt zeer demotiverend voor de initiatiefnemers. Ook
voor het uitwisselen van ervaringen en kennis werken kleine groepjes meer uitnodigend.
Wellicht ontstaat na een tijd de behoefte om het netwerk uit te breiden op vlak van aantal
deelnemers of diversiteit. Voordeel van nieuwe deelnemers is dan de frisse blik die een
‘buitenstaander’ inbrengt. Ook het leggen van contacten en dus uitbreiden van het netwerk is
waardevol. Nadeel van deze buitenstaanders is dat ze een invloed kunnen hebben op de gedeelde
groepscultuur. Je kan natuurlijk ook altijd kiezen voor een tijdelijke uitbreiding van het netwerk.
Zo kan je naargelang het vergaderthema ervoor kiezen om een externe expert op je bijeenkomst
uit te nodigen.
3.1.4. Met welke middelen?
Een netwerk kan maar draaien als aan een paar randvoorwaarden zijn voldaan. Bijvoorbeeld het
budget, locatie, enz…
6
Netwerk je sterk

Locatie
Verschillende formules zijn mogelijk. Je kan kiezen voor een vaste locatie of steeds wisselende
locaties per bijeenkomst. Dit kan gepaard gaan met een wisselend voorzitterschap van de
vergaderingen. Zo stimuleer je ook de blijvende betrokkenheid en verantwoordelijkheid van de
netwerkpartners. Vanuit praktische overwegingen (bereikbaarheid, vergadercapaciteit) kan je ook
opteren voor een vaste vergaderlocatie.
Budget
Koken kost geld, een netwerk oprichten en draaiende houden ook. Er zijn verschillende
financieringsmogelijkheden. Eén: iedereen betaalt een vaste bijdrage of levert een bijdrage per
bijeenkomst. Twee: je zoekt met de netwerkpartners naar fondsen. Dit is zeker aangewezen als je
een gezamenlijk project of activiteit wil uitwerken.
Voorbeeld:
Het Verenigingsteunpunt Tandem (www.tandemweb.be) beschikt over een budget voor lokale
milieu- en duurzaamheidprojecten i.s.m. de gemeente. Daarnaast bestaat er nog een breed
gamma aan projectfondsen waarop de milieu- en natuurverenigingen zich kunnen
inschrijven. Via de elektronische babbels houdt BBL zijn lidorganisaties continu op de hoogte
van nieuwe projectoproepen.
Kom uit uw kot (www.komuituwkot.be) heeft heel wat projectoproepen lopen die
kleinschalige vernieuwende activiteiten/projecten gericht op samenwerking tussen
verenigingen wil stimuleren.
Verenigingen die een projectaanvraag willen indienen, kunnen voorafgaandelijk ook een
kwaliteitstoets door BBL laten doen. Zo heeft jouw projectaanvraag meer kans op goedkeuring.
3.2. Starten met het netwerk
Voorbereiding eerste ontmoeting
Als je op voorgaande elementen een goed zicht hebt verkregen ben je klaar voor te netwerken.
Start eerst met de geselecteerde mensen en verenigingen persoonlijk/telefonisch te benaderen.
En peil of ze interesse hebben en nodig ze uit voor een startbijeenkomst. Het is belangrijk om te
onderstrepen dat deze bijeenkomst vrijblijvend is en enkel gericht is op het gezamenlijk nadenken
en invullen van het netwerk. Het is pas op het einde van de startbijeenkomst dat je vraagt of de
deelnemers zich willen verbinden aan het netwerk.
De startbijeenkomst
De startbijeenkomst dient in eerste instantie om elkaar en de werking van de verenigingen beter
te leren kennen. Je trekt daarom voldoende tijd uit voor een voorstellingsronde. Eventueel kan je
Bewegingswerk – Infofiches –Bestuur 7

vragen aan verenigingen om hiervoor wat folders of ander materiaal mee te brengen. Daarna
besteed je de rest van de vergadering aan het bepalen van gezamenlijke doelstellingen die je met
het netwerk wenst te realiseren. Grote discussies over doelstellingen op lange termijn hebben
weinig zin. Je beperkt je eerder tot het afbakenen van beperkte doelstellingen. En hoe je deze
naargelang de doelstellingen in concrete acties of activiteiten wil vertalen. Hierdoor vermijd je
van bij de start dat het netwerk een vrijblijvend karakter heeft en motiveer je verder de
deelnemers met voor hen concrete acties en/of resultaten.
Op het einde van de startbijeenkomst moet duidelijk zijn wie aan het netwerk zal deelnemen. Aan
hen overhandig je een adressenlijst. Hierop vullen ze contact- en andere gegevens op. Dit zorgt
ervoor dat je tijdens de volgende bijeenkomsten minder tijd hoeft te investeren in het leren
kennen van elkaar. En het legt de basis van jouw netwerkadresbestand.
Meer info over netwerkadresbestanden lees je op Bewegingswerk – Infofiches – Leden- en
vrijwilligersbeleid:
De gouden gids: een goed adressenbestand is geld waard
3.3. Netwerk draaiend houden
Als een netwerk eenmaal is opgestart, is het belangrijk om deze in beweging te houden. Zo
moeten de deelnemers gemotiveerd blijven om in het netwerk zelf verantwoordelijkheid en
acties te ondernemen. Aan hun deelname moeten concrete resultaten verbonden zijn, zodat ze
niet het gevoel krijgen dat ze meer investeren in het netwerk dan dat het hen oplevert. Op
volgende zaken moet je dan ook letten.
Aantal en duur van netwerkbijeenkomsten
Stem het aantal bijeenkomsten af op de behoefte van deelnemers. Het aantal moet zodanig zijn
dat deelnemers het netwerk uitdagend genoeg blijven vinden en de investering de moeite waard
vinden. Drie of vier bijeenkomsten per jaar moeten normaal hiervoor voldoende zijn. Deze
vergaderingen duren dan meestal drie uur. In de beginperiode of in de aanloop van een activiteit
kan je natuurlijk iets meer vergaderen. Ook als je een gezamenlijk project uitwerkt zal het
vergaderritme hoger moeten liggen.
Netwerken met resultaat
Het netwerk en de bijeenkomsten mogen niet verzanden in theekransjes. De vergaderingen
moeten tot concrete resultaten leiden. Een structuur en andere werkafspraken moeten de
netwerkbijeenkomsten in goede banen leiden.
o
Voorbereiden van de bijeenkomsten
Geef aan het einde van de vergadering of bij de uitnodiging van de volgende vergadering de
deelnemers een opdracht mee. Maak steeds concrete afspraken (ook voor een nieuwe
8
Netwerk je sterk

vergaderdatum) op het einde van de vergadering. Bijvoorbeeld: zoek tegen de volgende
netwerkbijeenkomst het advies op van de milieuraad over het milieubeleidsplan.
o
Agenda en verslaggeving van bijeenkomsten
Stel altijd een duidelijke agenda op en stuur deze ruime tijd voor de volgende vergadering op.
Zorg voor een korte verslaggeving. Beperk je tot een overzicht van behaalde resultaten en te
ondernemen acties.
o
Voorzitten van de bijeenkomsten
De gespreksleider/voorzitter moet de agenda en de werkdoelen goed bewaken.
o
Bedenken en organiseren van concrete activiteiten
De keuze van activiteiten is afhankelijk van de doelstellingen die je wilt bereiken met het
netwerk. Het uitwisselen van informatie of het opzetten van een gezamenlijk project vereist een
andere aanpak en activiteiten. Zorg er sowieso voor dat de deelnemers van het netwerk bij de
geplande activiteiten genoeg zichtbaar zijn.
Samenvatting:
Waarom netwerken?
uitwisselen van kennis en ervaring
steun zoeken voor eigen standpunten
gemeenschappelijke doelstellingen realiseren: gezamenlijke acties, activiteiten of projecten
opzetten
Hoe is het met jouw netwerk gesteld?
heb je contacten met andere milieuorganisaties in de gemeente? Wanneer, waarom en hoe ?
heb je contacten met niet-milieuorganisaties in de gemeente? Wanneer, waarom en
hoe?
werk je projectmatig en/of structureel samen met andere milieuorganisaties in de gemeente?
werk je projectmatig en/of structureel samen met niet-milieuverenigingen in de
gemeente?
Hoe netwerken?
voorbereiding van het netwerk: met wie wil je een netwerk vormen?, wat is het doel van je
netwerk?, hoeveel deelnemers wil je in het netwerk?, welke (financiële) middelen zijn
beschikbaar?
organiseren van een eerste startbijeenkomst: op basis van een persoonlijk contact en
uitnodiging.
netwerkbijeenkomsten organiseren: netwerkbijeenkomsten met concrete resultaten (bijv.
gezamenlijke activiteiten, acties, projecten)
Bewegingswerk – Infofiches –Bestuur 9