Het woord aan <strong>de</strong> lezer www.binnenstads<strong>krant</strong>.nl Geen steigers maar steen Kun je met steigerbuizen, puur suggestief, <strong>de</strong> robuuste sierlijkheid van <strong>de</strong> hooggotische Domkerk nabootsen, oproepen, suggereren? Wie, zoals ik, <strong>de</strong> cd-rom 750 Jaar Gotische Domkerk vol verwachting kocht en nieuwsgierig bekeek, raakte wel even betoverd door <strong>de</strong> vertoon<strong>de</strong> kunstjes. Maar <strong>de</strong> twijfel bleef. Nu <strong>de</strong> glimmen<strong>de</strong> buizen dwars door <strong>de</strong> kastanjes op het Domplein wor<strong>de</strong>n gefriemeld, zinkt me <strong>de</strong> moed in <strong>de</strong> schoenen. Wat een ellen<strong>de</strong>! Het wordt gewoon een enorm woud van buizen, zon<strong>de</strong>r herkenbare structuur – laat staan <strong>de</strong> structuur van het in 1674 weggewaai<strong>de</strong> schip van <strong>de</strong> Domkerk. Nee, zo moet het dus niet. Complete herbouw, waar zo ongeveer elke kwart eeuw fanatieke ‘kenners’ voor pleiten, is natuurlijk ook een doodgeboren fantasiekindje: wat moet je met zo’n gebouw. Kijk dan eens in Engeland, waar ze <strong>de</strong> ruïnes van <strong>de</strong> kerkenstorm van Henry VIII tot juweeltjes hebben verheven. Romantisch, historisch, indrukwekkend, en bruikbaar voor theater, muziek – of gewoon heerlijk om er te zitten. Doodzon<strong>de</strong> dus dat <strong>de</strong> vroe<strong>de</strong> va<strong>de</strong>ren in <strong>de</strong> 19<strong>de</strong> eeuw <strong>de</strong> puinhopen op het Domplein hebben opgeruimd in plaats van ze te fatsoeneren. Maar dat kan alsnog, in omgekeer<strong>de</strong> richting: van opgeruimd terug naar ruïne. Geen (gelukkig) tij<strong>de</strong>lijke steigers, maar permanente steen: trek <strong>de</strong> pilaren van mooi beton, in originele profilering, op tot aan Utrecht doet veel moeite om verdwenen erfgoed tij<strong>de</strong>lijk zichtbaar te maken. Want met behulp van 260.000 kg steigerbuis wordt <strong>de</strong> door een wervelwind in 1674 verbroken verbinding hersteld die er eeuwenlang was tussen <strong>de</strong> Domtoren en <strong>de</strong> Domkerk. Bezoekers kunnen zich dan een beter beeld vormen van <strong>de</strong> grootsheid van <strong>de</strong> oorspronkelijke situatie. Min<strong>de</strong>r bekend is dat ook aan het Servaasbolwerk verdwenen erfgoed tij<strong>de</strong>lijk zichtbaar wordt 4 verbrokkel<strong>de</strong> vertakking naar het verdwenen dakgewelf. De tekeningen van H. Saftleven (1675) laten secuur zien hoe dat er, natuurlijk vereenvoudigd, moet uitzien. De fundamenten liggen nog on<strong>de</strong>r straat en plein. Verdwenen erfgoed Glimmen<strong>de</strong> buizen wor<strong>de</strong>n dwars door <strong>de</strong> kastanjes gefriemeld (© Sjaak Ramakers) gemaakt. Het erfgoed waarop we doelen is het Zocherplantsoen in <strong>de</strong> oorspronkelijke omvang waarvan <strong>de</strong> ruimtelijke werking nog werd vergroot doordat <strong>de</strong> grote tuin van het Huis Zou<strong>de</strong>nbalch er op aan sloot. Deze situatie bestond van ongeveer 1860 tot 1943. Dat hier toen een mooi stuk plantsoen verdween was niet het gevolg van een wervelwind, maar van <strong>de</strong> Twee<strong>de</strong> Wereldoorlog. In 1943 bouw<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Duitsers, <strong>de</strong>els in het plantsoen en <strong>de</strong>els in die tuin, een enorme bunker. Projectontwikkelaar Oostmeijer wil <strong>de</strong> bunker nu vervangen door een dubbel zo hoog gebouw met 16 luxueuze appartementen op een parkeerkel<strong>de</strong>r. De gemeente was zo enthousiast dat zij vergat om na te gaan of er, terwille van an<strong>de</strong>re belangen, geen beter plan mogelijk was. (Een vergeetachtigheid waar <strong>de</strong> gemeente tegenover projectontwikkelaars wel vaker last van blijkt te hebben.) Zo’n an<strong>de</strong>r belang is het behoud en herstel van het Zocher- De bestaan<strong>de</strong> rijbaan moet wel vrijblijven, maar kan best flink smaller. De bus zou tussen <strong>de</strong> kolommen door kunnen rij<strong>de</strong>n: bushalte in het ‘schip’. Maak er meteen iets bruikbaars van, waar je soms entree voor kunt vangen: lichtinstallaties op <strong>de</strong> pilaren, voorzieningen voor klank en lichtspel. Natuurlijk ook voorzieningen voor eenvoudige tij<strong>de</strong>lijke overkapping van <strong>de</strong> ‘ruimte’ inbouwen. Als het met smaak en maat gebeurt, wordt dit geen ‘<strong>de</strong>cor’, geen kitsch, maar heel organisch. Natuurlijk zie je dat het nieuw is, maar <strong>de</strong> restauratie van <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> ruimte kan sterker werken dan <strong>de</strong> nieuwe constructie. De grond moet daar bij passen, bijvoorbeeld door <strong>de</strong> bestrating te vervangen door graniet’zerken’ en doorkijkplaten naar <strong>de</strong> archeologische on<strong>de</strong>rgrond. Tja, het Vrijheidsbeeld en <strong>de</strong> bomen. Als die technisch niet in <strong>de</strong> weg staan, hou<strong>de</strong>n zo. Het beeld kan ook naar <strong>de</strong> voet van <strong>de</strong> Domtoren. Als dan het eeuwige windprobleem op het Domplein opgelost kan wor<strong>de</strong>n (schermen?), dan wordt het tijd al dat moois beter te gaan gebruiken. Het moet mogelijk zijn eigenaars, beheer<strong>de</strong>rs en gebruikers van Domplein, Domkerk, Domtoren, Maartenshof, Pandhof en Kapittelzaal (aula UU) cultureel aan elkaar te knopen. Zodat Utrechters en buitenlui het <strong>hele</strong> jaar door naar voorstellingen ergens in ‘het Domkapittel’ trekken. Jos Goos plantsoen dat in het gel<strong>de</strong>n<strong>de</strong> bestemmingsplan als eerste uitgangspunt wordt genoemd. Dat had als beter plan op kunnen leveren: een min<strong>de</strong>r massaal nieuw gebouw of zelfs het i<strong>de</strong>e om <strong>de</strong> bunker niet door te verkopen maar zelf te slopen en het Zocherplantsoen te herstellen, zoals aangegeven in het gemeentelijke vouwblad voor bezoekers van het museumkwartier, waar het gebied met <strong>de</strong> bunker ‘groen’ is. Geen geld omdat dat 1,2 miljoen euro zou kosten? Dat is een kwestie van prioriteiten: alleen <strong>de</strong> aanvulling van <strong>de</strong> plankosten voor <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rgrondse parkeergarage op het Lucasbolwerk bedroeg al meer! De sloop van <strong>de</strong> bunker is nu aan <strong>de</strong> gang. Ga zodra <strong>de</strong> sloop gereed is vooral even kijken welke historische kans hier gemist dreigt te wor<strong>de</strong>n om na zestig jaar Duitse bezetting het Zocherplantsoen in ou<strong>de</strong> glorie te herstellen! Kees Bos
© Humphrey Daniëls 30 april
Change language