1999 - 3 - Orchideeën Vereniging Vlaanderen

Alhoewel de informatie beperkt en dikwijls inadekwaat
is, zal vlugge en afdoende aktie veelal nodig
zijn om een snel verkleinende orchideeenpopulatie in
stand te houden. Bratton and White (1980) noteerden
dat d e academische tendens om tot het oneindige
informa ie te verzamelen, een serieuze belasting is
naar het beheer toe en... het gebrek aan infarmatie
o erbenadrukken kan gemakkelijk ven-vorden tot het
niets doen, zelfs als positiev beheersalternatieven
reeds bestaan.
Een uitstekend voorbeeld van hoe men kan beginnen
am het 'information d eficit pr blem' op te lassen
w rdt etoond door de 'recov ry plans' (her tel plan)
d i voor d e US Fish and WildlH Service voorbereid
werden. Vo r verschill nde N oord-Amerikaanse
orchideeen, d ie bekend stonden als bedreigd of in
gevaar, werden 'rec very plans' opgemaakt. De plannen
determineren d e bedreigende en beperkende factoren
en op basis daarvan worden oordeelkundige
acties omschreven die nodig zijn voor het herstel
waarbij het de d oelstelling was de soarten met het
statuut 'in gevaar' of 'bedreigd' een gunstiger statuut
te bezorgen. Het re entelijk vrijgegeven ontwerprecovery-plan
voor de Westelijke 'prairie-franje-orchidee'
(Platanthera praeclara) bijvoorbeeld, erkent de
noodzaak van het aangepast en gecontroleerd toe passen
van vuur (afbranden van vegetatie), maaien,
begrazen en in het bijzonder de nood aan onderzoek
om deze toepassingen te omschrijven (Sather 1991,
US Fish and Wildlife Service). Dikwijls gaan tot de
helft van de kosten van deze 'recovery plans' naar
research die moet leiden tot de uitvoering van het
habitat management.
2. Orchideeen - overlevingsstrategieen.
a) Verstoring.
Heel wat auteurs wijzen erop dat de aanwezigheid
van veel gematigde orchideeen te associeeren is
met verstoring. Case (1983, 1987) noteerde dat vele
soorten potentieel 'langlevers' zijn maar hun
ideale habitats zijn veranderlijk. "Vandaar, orchideeen
zijn bekend om hun korte en onregelmatige
verschijning in vele van de stations. Nochthans,
wanneer de speciale omstandigheden de factoren
voortdurend recycleren, die gllnstig zijn voor de
ontkieming van de zaden en de groei zonder competitie,
kunnen zich merkwaardige stations ontwikkelen
en blijven bestaan" (Case 1983).
Ca ' e5 lijst (1983) van achtien soorten, die positief
reageren op verstoring door de mens, vertegenwoordigt
ongeveer 27 % van de orchideeen van de
Great Lakes-regio en men houdt hierbij geen
IUCN
Platanthera lellcophaea (bloem)
(Nuttall) Lindley
rekening met een m gelijke positieve respons op
activiteiten zoals rooien van bomen, begrazen
door vee of vertrappelen. Als dit in overweging
genomen wordt, is het duidelijk dat de meeste
orchideeen van de Great Lakes-regio positief
reageren of op zijn minst toch soms positief op
bepaalde menselijke activiteiten en dit kan inderdaad
het geval zijn op een veel bredere schaal. In
dat geval kan men zich voorstellen dat het beheer
van orchideeenhabitats een eenvoudige zaak zou
kllnnen zijn. Hoe dan ook, het is dikwijls complex,
het vraagt wat aanvoelen, scherpzinnige observatie
en/of extensief onderzoek naar timing, intensiteit
en interactie tussen managements benaderingen.
b) Ecologische strategie.
In ecologische termen houden Cases observaties
verband met de theorie van r- en K- selectie
(MacArthur and Wilson 1967; Pianka 1970) . Deze
theorie brengt ecologisten tot twee extreme strategieen.
K-geselecteerde organismen hebben een
lange levensverwachting en gebruiken verhoudingsgewijs
weinig energie \TO or hun voortplanting
terwijl r-geselecteerde orgarusmen een korte
levensverwachting hebben, wat veel energie v rgt
voor hun voortplanting.
67