digitale jaarplan 2013 definitief - Wijzer in geldzaken
digitale jaarplan 2013 definitief - Wijzer in geldzaken
digitale jaarplan 2013 definitief - Wijzer in geldzaken
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Wat betekent<br />
dit voor mij?<br />
<strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> Programma <strong>2013</strong>/2014
Voorwoord<br />
Het Platform <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> heeft <strong>in</strong> 2012 grote stappen<br />
voorwaarts gezet om de f<strong>in</strong>anciële kennis en vaardigheden van de<br />
consument te vergroten. Door samenwerk<strong>in</strong>g en krachtenbundel<strong>in</strong>g<br />
is veel bereikt. Getuige projecten als De Week van het geld, de<br />
Pensioen3daagse en pilots met Geldloketten <strong>in</strong> Amersfoort en<br />
Den Bosch.<br />
Het Platform blijft <strong>in</strong> <strong>2013</strong> een voortrekkersrol spelen, zoals u <strong>in</strong><br />
dit programma <strong>2013</strong>/2014 kunt lezen. <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> geeft<br />
consumenten <strong>in</strong>zicht en overzicht <strong>in</strong> hun persoonlijke f<strong>in</strong>anciële<br />
situatie en biedt hen tools waarmee ze aan de slag kunnen gaan.<br />
Nu en later. Het is noodzakelijk hiermee te starten op jonge<br />
leeftijd. Het platform blijft zich daarom <strong>in</strong>zetten om het leren<br />
omgaan met geld verder te verankeren <strong>in</strong> het onderwijs en werkt<br />
hierbij nauw samen met andere organisaties op thema’s zoals<br />
ondernemerschapseducatie.<br />
Als Speciale Pleitbezorger van de VN-secretaris-generaal voor <strong>in</strong>clusieve f<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>g voor ontwikkel<strong>in</strong>g<br />
is het mede mijn taak om wereldwijd het belang van f<strong>in</strong>anciële educatie te onderstrepen. Ik ben blij<br />
dat er ook <strong>in</strong>ternationaal een blijvende en toenemende aandacht voor f<strong>in</strong>anciële educatie en jongeren<br />
leren omgaan met geld is. Het Nederlandse voorbeeld ‘<strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong>’, waar<strong>in</strong> publieke en private<br />
partijen samenwerken, oogst daarbij <strong>in</strong> zowel Europa als de rest van de wereld veel belangstell<strong>in</strong>g.<br />
Kortom, <strong>in</strong> <strong>2013</strong> blijft het Platform <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> <strong>in</strong>vesteren <strong>in</strong> de f<strong>in</strong>anciële zelfredzaamheid van<br />
Nederlanders.<br />
Hare Majesteit Kon<strong>in</strong>g<strong>in</strong> Máxima<br />
Erevoorzitter van <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong><br />
2 Inhoudsopgave
Anker<br />
3<br />
Inhoudsopgave<br />
Voorwoord 2<br />
Inhoudsopgave 3<br />
Samenvatt<strong>in</strong>g 4<br />
1. Context 6<br />
1.1 Ingrijpende verander<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> 6<br />
1.2 De crisis heeft <strong>in</strong>vloed op de huishoudportemonnee 7<br />
1.3 De complexiteit van <strong>geldzaken</strong> neemt verder toe 7<br />
1.4 F<strong>in</strong>anciële educatie staat nationaal en <strong>in</strong>ternationaal op de agenda 8<br />
2. Terugblik 9<br />
2.1 Programma Jong Geleerd Oud Gedaan 9<br />
2.2 Programma F<strong>in</strong>anciën op orde 11<br />
2.3 Programma Zorg voor de toekomst 12<br />
2.4 Onl<strong>in</strong>e 12<br />
2.5 Ondersteunende activiteiten 15<br />
2.6 Samenvatt<strong>in</strong>g 16<br />
3. Vooruitblik 17<br />
3.1 Programma Jong Geleerd is Oud Gedaan 17<br />
3.2 Programma F<strong>in</strong>anciën op orde 18<br />
3.3 Programma Zorg voor de toekomst 20<br />
3.4 Onl<strong>in</strong>e (agendasett<strong>in</strong>g en bewustword<strong>in</strong>g) 20<br />
3.5 Ondersteunende activiteiten 20<br />
3.6 Strategie 2014-2018 22
Samenvatt<strong>in</strong>g<br />
Er worden steeds hogere eisen gesteld aan de f<strong>in</strong>anciële vaardigheden van mensen. De forse<br />
maatregelen die noodzakelijk zijn om de overheidsportemonnee op orde te houden worden gevoeld <strong>in</strong><br />
de huishoudportemonnee. Er v<strong>in</strong>dt een stapel<strong>in</strong>g van maatregelen plaats op belangrijke terre<strong>in</strong>en als<br />
wonen, zorg en pensioen. Het is voor veel mensen een puzzel om uit te zoeken wat alle verander<strong>in</strong>gen<br />
voor hen betekenen. De werkloosheid neemt toe, de huizenmarkt zit op slot en er zijn grote<br />
verander<strong>in</strong>gen rondom pensioen op komst. Daar komt bij dat de complexiteit van <strong>geldzaken</strong> verder<br />
toeneemt. Mensen moeten steeds meer f<strong>in</strong>anciële besliss<strong>in</strong>gen nemen op zeer uiteenlopende terre<strong>in</strong>en<br />
– van pensioen tot belast<strong>in</strong>gen, van zorg tot wonen en van zakgeld tot sparen voor de studie van hun<br />
k<strong>in</strong>deren - terwijl geld onder <strong>in</strong>vloed van technologische ontwikkel<strong>in</strong>gen tegelijkertijd steeds abstracter<br />
en onzichtbaarder wordt.<br />
De bovenstaande ontwikkel<strong>in</strong>gen bevestigen het belang van f<strong>in</strong>anciële vaardigheden. De partners<br />
van het platform <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> hebben de afgelopen jaren er gezamenlijk voor gezorgd dat<br />
f<strong>in</strong>anciële educatie hoog op de agenda staat <strong>in</strong> Nederland. Ook <strong>in</strong>ternationaal groeit het besef dat<br />
het van groot belang is om de positie van de consument op de f<strong>in</strong>anciële markten te versterken. Naast<br />
consumentenbescherm<strong>in</strong>g wordt de afgelopen jaren ook steeds nadrukkelijker het belang van f<strong>in</strong>anciele<br />
educatie duidelijk. De platformaanpak van <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> met publiek-private samenwerk<strong>in</strong>g<br />
krijgt hierbij steeds meer belangstell<strong>in</strong>g. <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> geldt <strong>in</strong>ternationaal als voorbeeld hoe je<br />
f<strong>in</strong>anciële educatie op de kaart kunt zetten.<br />
De afgelopen jaren is het platform zich steeds meer gaan toeleggen op projecten en programma’s<br />
waarbij door krachtenbundel<strong>in</strong>g de impact op de consument gemaximaliseerd werd. <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong><br />
<strong>geldzaken</strong> gaat door op de <strong>in</strong>geslagen weg. Aan de hand van de programma´s F<strong>in</strong>anciën op orde, Jong<br />
geleerd is oud gedaan, voert het platform een aantal kernprojecten uit:<br />
De Week van het geld beleefde <strong>in</strong> 2012 haar derde editie. Er vonden 4.500 gastlessen en tal van<br />
andere activiteiten plaats om basisschoolleerl<strong>in</strong>gen te leren omgaan met geld. De volgende Week van<br />
het geld is <strong>in</strong> maart 2014. Doelstell<strong>in</strong>g is om het aantal deelnemende scholen te consolideren en een<br />
kwaliteitsslag te maken.<br />
Tijdens de tweede editie van de Pensioen3daagse werden door het hele land ruim 250 activiteiten<br />
georganiseerd om mensen pensioenbewuster te maken. Tijdens de derde Pensioen3daagse, <strong>in</strong> oktober<br />
<strong>2013</strong>, is een belangrijke rol weggelegd voor werkgevers.<br />
In Amersfoort en Den Bosch werden <strong>in</strong> mei 2012 twee Geldloketten geopend voor een proef van<br />
een jaar. Een jaar later maken we de balans op om te kijken of – en zo ja hoe – een fysiek loket voor<br />
f<strong>in</strong>anciële vragen mensen kan helpen f<strong>in</strong>ancieel zelfredzamer te worden.<br />
Bewustword<strong>in</strong>g, onderzoek en de netwerkactiviteiten van het platform leveren een belangrijk fundament<br />
voor de kernprojecten. Ook hierbij gaat <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> door op de <strong>in</strong>geslagen weg met een aantal<br />
accentverschuiv<strong>in</strong>gen.<br />
Bewustword<strong>in</strong>g blijft belangrijk, met de portal www.wijzer<strong>in</strong><strong>geldzaken</strong>.nl als spil. Het aantal mensen<br />
dat onl<strong>in</strong>e wordt bereikt wordt geconsolideerd op één miljoen. Het accent verschuift van vergrot<strong>in</strong>g van<br />
kwantiteit naar de verbeter<strong>in</strong>g van kwaliteit. Met andere woorden: de bezoekers van de website worden<br />
beter geholpen.<br />
4 Inhoudsopgave
Onderzoek wordt gebruikt om de effectiviteit van projecten en programma’s te evalueren én om het<br />
f<strong>in</strong>ancieel bewustzijn en pensioenbewustzijn <strong>in</strong> Nederland te monitoren. Er v<strong>in</strong>den drie monitors plaats:<br />
een publieksmonitor, een pensioenmonitor en een juniormonitor.<br />
Het netwerk blijft aan de basis staan van het platform. Netwerkbijeenkomsten, symposia en expert<br />
pitches zorgen ervoor dat partners kennis en ervar<strong>in</strong>gen met elkaar kunnen delen.<br />
<strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> zet daarmee voornamelijk <strong>in</strong> op het consolideren van succesvolle projecten.<br />
Daarnaast speelt <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> <strong>in</strong> op nieuwe behoeften en ontwikkel<strong>in</strong>gen. Daarbij worden steeds<br />
scherpe keuzes gemaakt. Op de volgende terre<strong>in</strong>en gaat <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> onderzoeken op welke<br />
manier de platformaanpak er een rol <strong>in</strong> kan spelen:<br />
Wat betekent het voor mij? Om het consumentenvertrouwen te herstellen is het belangrijk dat mensen<br />
<strong>in</strong>zicht krijgen <strong>in</strong> de effecten van alle verander<strong>in</strong>gen op hun persoonlijke f<strong>in</strong>anciële situatie en dat ze<br />
deze <strong>in</strong> actie kunnen vertalen. <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> wil zich ervoor <strong>in</strong>zetten deze verander<strong>in</strong>gen voor de<br />
consument zo eenvoudig en duidelijk mogelijk <strong>in</strong> beeld te brengen.<br />
Ondernemerschaps- en f<strong>in</strong>anciële vaardigheden hebben veel overlap. In het voorjaar van <strong>2013</strong> lanceert<br />
<strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> met het m<strong>in</strong>isterie van EZ een strategisch kader voor het versterken van de positie<br />
van ondernemerschapsonderwijs en f<strong>in</strong>anciële educatie.<br />
De behoefte aan f<strong>in</strong>anciële educatie <strong>in</strong> het voortgezet onderwijs is groot. Ook hier gaat <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong><br />
<strong>geldzaken</strong> kijken of een krachtenbundel<strong>in</strong>g tot stand gebracht kan worden. In eerste <strong>in</strong>stantie door<br />
partijen met f<strong>in</strong>anciële educatieprogramma’s voor het voortgezet onderwijs met elkaar <strong>in</strong> contact te<br />
brengen en <strong>in</strong> staat te stellen expertise te delen.<br />
In <strong>2013</strong> is het vijf jaar geleden dat het Actieplan <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> werd gelanceerd. S<strong>in</strong>dsdien is er veel<br />
gebeurd op het terre<strong>in</strong> van f<strong>in</strong>anciële educatie. F<strong>in</strong>anciële educatie staat op de agenda, maar vergrot<strong>in</strong>g<br />
van f<strong>in</strong>anciële vaardigheden blijft ook de komende jaren nodig. In <strong>2013</strong> werkt <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> aan<br />
een strategie voor de komende 5 jaar.<br />
5 Inhoudsopgave
1. Context<br />
De komende tijd komen veel maatregelen op mensen af die effect hebben op hun portemonnee.<br />
Zowel de bezu<strong>in</strong>ig<strong>in</strong>gen die aangekondigd zijn door het kab<strong>in</strong>et Rutte II als ook de gevolgen van<br />
de crisis hebben een steeds grotere impact op de dagelijkse <strong>in</strong>komsten en uitgaven. Daar komt bij<br />
dat de complexiteit van <strong>geldzaken</strong> eerder toe- dan afneemt. Deze ontwikkel<strong>in</strong>gen zorgen ervoor<br />
dat het voor mensen het steeds lastiger is om hun <strong>geldzaken</strong> (zowel voor nu als voor later) op<br />
orde te houden. De komende jaren is het daarom nog belangrijker om het f<strong>in</strong>ancieel bewustzijn<br />
en de f<strong>in</strong>anciële vaardigheden te vergroten. F<strong>in</strong>anciële educatie staat ook <strong>in</strong>ternationaal hoog op<br />
de agenda. De Nederlandse aanpak, waar<strong>in</strong> private en publieke partijen op een unieke manier met<br />
elkaar samenwerken, geniet grote buitenlandse belangstell<strong>in</strong>g. In OESO verband wordt veel aandacht<br />
geschonken aan f<strong>in</strong>anciële geletterdheid en Hare Majesteit Kon<strong>in</strong>g<strong>in</strong> Máxima der Nederlanden,<br />
erevoorzitter van <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong>, pleit <strong>in</strong> haar rol als Speciaal Pleitbezorger van de secretarisgeneraal<br />
van de Verenigde Naties, <strong>in</strong>ternationaal voor het belang van f<strong>in</strong>anciële vaardigheden. In de<br />
paragrafen hierna volgt een overzicht van een aantal trends en ontwikkel<strong>in</strong>gen die voor de plannen van<br />
het platform <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> van belang zijn verder uitgewerkt.<br />
1.1 Ingrijpende verander<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong><br />
Een aantal maatregelen van het vorige en het huidige kab<strong>in</strong>et voelen mensen direct of <strong>in</strong> de toekomst<br />
<strong>in</strong> hun portemonnee. Een deel daarvan is al <strong>in</strong> werk<strong>in</strong>g getreden, een ander deel wordt de komende<br />
periode <strong>in</strong>gevoerd. Een paar voorbeelden:<br />
• Belast<strong>in</strong>gen. De BTW is per 1 oktober 2012 verhoogd. De assurantiebelast<strong>in</strong>g is verhoogd per<br />
1 januari <strong>2013</strong>, evenals de accijns op tabak en alcohol. De heff<strong>in</strong>gskort<strong>in</strong>g is veranderd, de<br />
arbeidskort<strong>in</strong>g is verhoogd en het tarief voor de eerste schijf is verhoogd. De tarieven voor<br />
motorrijtuigenbelast<strong>in</strong>gen zijn verhoogd.<br />
• Wonen. Nieuwe huizenkopers moeten hun hypotheek volledig en annuïtair gaan aflossen, willen ze<br />
<strong>in</strong> aanmerk<strong>in</strong>g komen voor fiscale aftrek. Het voornemen bestaat om het maximale aftrektarief te<br />
verlagen. De rente op de restschuld kan tien jaar worden afgetrokken. De huren worden verhoogd<br />
(afhankelijk van <strong>in</strong>komen).<br />
• Zorg. Op het terre<strong>in</strong> van zorgtoeslag is per 1 januari veel veranderd. De bijdrage voor huishoudelijke<br />
hulp <strong>in</strong> de Wmo wordt aangepast, evenals de aanspraak op dagbested<strong>in</strong>g. De eigen bijdrage aan de<br />
AWBZ wordt gekoppeld aan het vermogen.<br />
• K<strong>in</strong>deren en studenten. Een aantal toeslagen en belast<strong>in</strong>gkort<strong>in</strong>gen is afgeschaft en vervangen door<br />
een k<strong>in</strong>dgebonden budget. De k<strong>in</strong>deropvangtoeslag is verlaagd (en voor hoge <strong>in</strong>komens afgeschaft).<br />
De k<strong>in</strong>derbijslag wordt niet geïndexeerd. Er zijn plannen om het gratis beschikbaar stellen van<br />
schoolboeken terug te draaien, een sociaal leenstelsel voor studenten <strong>in</strong> te voeren en de OV-kaart <strong>in</strong><br />
2015 te vervangen door een kort<strong>in</strong>gskaart.<br />
• Pensioen. Het opbouwpercentage verandert <strong>in</strong> stappen van 2,25% naar 1,75%. Dit betekent dat<br />
mensen m<strong>in</strong>der pensioen opbouwen. Daarnaast wordt de AOW-leeftijd vanaf <strong>2013</strong> <strong>in</strong> stappen<br />
verhoogd naar 67. De partnertoeslag van de AOW vervalt <strong>in</strong> 2015 (deels). Het kab<strong>in</strong>et Rutte II wil<br />
voor nieuwe gevallen de algemene nabestaandenuitker<strong>in</strong>g beperken tot 1 jaar.<br />
• F<strong>in</strong>ancieel advies. Vanaf 1 januari is het provisieverbod voor complexe producten (zoals onder andere<br />
hypotheek) <strong>in</strong> werk<strong>in</strong>g getreden. Tegelijkertijd is er – door alle verander<strong>in</strong>gen – veel behoefte aan<br />
f<strong>in</strong>ancieel advies.<br />
• Arbeid. Er zijn plannen om de ontslagvergoed<strong>in</strong>g te verlagen en het ontslagrecht voor ambtenaren<br />
te veranderen. Het kab<strong>in</strong>et wil de WW verlagen en de <strong>in</strong>dividuele bijzondere bijstand verruimen. De<br />
levensloopregel<strong>in</strong>g is afgeschaft.<br />
6 Inhoudsopgave
Dit is slechts een selectie van de verander<strong>in</strong>gen die er aan komen, of die al zijn <strong>in</strong>gevoerd. Dit maakt<br />
het van groot belang dat de Nederlander zijn huishoudportemonnee op orde heeft. Het lastige<br />
voor iedereen is dat het vaak om <strong>in</strong>gewikkelde regel<strong>in</strong>gen gaat, die voor een deel ook nog niet zijn<br />
uitgewerkt. Door de veelheid aan verander<strong>in</strong>gen is het voor mensen moeilijk tot niet <strong>in</strong> te schatten wat<br />
de impact op hun (huidige of toekomstige) f<strong>in</strong>anciële situatie is.<br />
Wat betekent<br />
dit voor mij?<br />
1.2 De crisis heeft <strong>in</strong>vloed op de huishoudportemonnee<br />
De gevolgen van de bezu<strong>in</strong>ig<strong>in</strong>gen door de crisis treft Nederlanders dit jaar voelbaar <strong>in</strong> hun<br />
huishoudportemonnee. De koopkracht neemt af en de werkloosheid is <strong>in</strong> 2012 gestegen naar 6,2%. Zij<br />
die hun baan verliezen hebben niet alleen te maken met een (forse) <strong>in</strong>komensterugval, maar ook met<br />
een lagere pensioenopbouw. De huizenmarkt zit op slot; tussen de 700.000 en 800.000 hypotheken<br />
staan onder water. Het aantal huishoudens met problematische schulden nam toe tot 600.000.<br />
Opvallend hierbij is dat ook huiseigenaren en werkende mensen met een bovenmodaal <strong>in</strong>komen,<br />
vaker aankloppen bij de schuldhulpverlen<strong>in</strong>g. Gemeenten zijn – door de <strong>in</strong>voer<strong>in</strong>g van de Wet op<br />
de gemeentelijke schuldhulpverlen<strong>in</strong>g – verplicht om een <strong>in</strong>tegrale aanpak voor schuldpreventie te<br />
ontwikkelen, maar tegelijkertijd is hier m<strong>in</strong>der geld voor.<br />
1.3 De complexiteit van <strong>geldzaken</strong> neemt verder toe<br />
De complexiteit van <strong>geldzaken</strong> is de laatste jaren niet af-, maar eerder toegenomen. F<strong>in</strong>anciële<br />
begrippen zijn nog steeds erg <strong>in</strong>gewikkeld voor consumenten. En maatregelen zoals hierboven<br />
genoemd zijn voor mensen moeilijk te begrijpen en te vertalen naar hun persoonlijke situatie. Mensen<br />
moeten steeds meer f<strong>in</strong>anciële besliss<strong>in</strong>gen nemen 1 . De digitaliser<strong>in</strong>g van het betal<strong>in</strong>gsverkeer zet<br />
verder door. Papiergeld en munten hebben de laatste jaren plaatsgemaakt voor plastic geld. Het aantal<br />
p<strong>in</strong>betal<strong>in</strong>gen groeide <strong>in</strong> 2012 met 8% tot een record van 2,5 miljard. Deze ontwikkel<strong>in</strong>g gaat steeds<br />
verder: er komen steeds meer mogelijkheden om mobiel te betalen. Dat maakt betalen enerzijds<br />
gemakkelijker, anderzijds wordt geld nog onzichtbaarder en m<strong>in</strong>der grijpbaar voor mensen. De<br />
digitaliser<strong>in</strong>g maakt ook dat er steeds nieuwe vormen van fraude komen, waar meer mensen mee te<br />
maken krijgen. Daarnaast worden de nieuwe <strong>in</strong>ternationale IBAN bankreken<strong>in</strong>gnummers <strong>in</strong>gevoerd.<br />
Steeds meer mensen kopen onl<strong>in</strong>e. Dit biedt meer mogelijkheden om prijzen met elkaar te vergelijken,<br />
maar het maakt impulsaankopen gemakkelijker.<br />
1 Dit is een <strong>in</strong>ternational trend. Zie onder meer ‘PISA 2012 F<strong>in</strong>ancial Literacy Assessment Framework’, OECD, 2012.<br />
7 Inhoudsopgave
1.4 F<strong>in</strong>anciële educatie staat nationaal en <strong>in</strong>ternationaal<br />
op de agenda<br />
Alle Nederlandse landelijke dagbladen hebben uitgebreide rubrieken over persoonlijke f<strong>in</strong>anciën. Ook<br />
de landelijke nieuws websites besteden steeds meer aandacht aan <strong>geldzaken</strong>. Hetzelfde geldt voor een<br />
toenemend aantal week- en maandbladen. Op tv neemt de aandacht voor <strong>geldzaken</strong> toe, steeds meer<br />
(amusement)programma’s maken items over (dagelijkse) <strong>geldzaken</strong> (ondermeer Kassa, Radar, Uitstel van<br />
executie, Eén Vandaag en Editie NL).<br />
In de Nederlandse politiek groeit het besef dat k<strong>in</strong>deren op jonge leeftijd moeten leren sparen. Dat<br />
blijkt ondermeer uit het <strong>in</strong>itiatiefwetsvoorstel voor het <strong>in</strong> ere herstellen van de zilvervlootregel<strong>in</strong>g. Maar<br />
ook uit de oproep van diverse partijen om f<strong>in</strong>anciële vaardigheden te verankeren <strong>in</strong> het onderwijs.<br />
Er is veel aandacht voor pensioen. In de eerste plaats natuurlijk het pensioenakkoord, waar<strong>in</strong> de trend<br />
wordt voortgezet dat er meer verantwoordelijkheid en risico bij burgers wordt neergelegd. In de tweede<br />
plaats – daarmee samenhangend – de verander<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> de AOW. En <strong>in</strong> de derde plaats de (dreigende)<br />
kort<strong>in</strong>gen op bestaande en toekomstige pensioenen. En tenslotte het nieuwe f<strong>in</strong>anciële toets<strong>in</strong>gskader<br />
voor pensioenen. Pensioen is erg aanwezig <strong>in</strong> de media, en toch neemt het pensioenbewustzijn<br />
nauwelijks toe. Hier is een enorme gezamenlijke krachts<strong>in</strong>spann<strong>in</strong>g nodig van overheid, pensioensector<br />
en werkgevers.<br />
Ook <strong>in</strong>ternationaal speelt f<strong>in</strong>anciële educatie een steeds prom<strong>in</strong>entere rol. F<strong>in</strong>anciële educatie staat op<br />
de agenda van de G20. Als Speciale Pleitbezorger voor ‘F<strong>in</strong>anciële diensten voor iedereen’ (‘Inclusive<br />
F<strong>in</strong>ance for Development’) van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties vraagt Hare Majesteit<br />
Kon<strong>in</strong>g<strong>in</strong> Máxima aandacht voor dit onderwerp. Steeds meer landen hebben een nationale aanpak voor<br />
f<strong>in</strong>anciële educatie. Nederland wordt – met haar platformaanpak - gezien als voorbeeldland. Het aantal<br />
landen dat is aangesloten bij het International Network for F<strong>in</strong>ancial Education (INFE) van de OESO<br />
ligt al ruim boven de 100. Er is (<strong>in</strong>ternationaal) toenemende aandacht om jongeren te leren omgaan<br />
met geld. Het onderwijs speelt hier een belangrijke rol <strong>in</strong>. Het feit dat f<strong>in</strong>anciële geletterdheid vanaf<br />
2015 wordt gemeten <strong>in</strong> het Programma for International Student Assessment (PISA) zal ook leiden tot<br />
toenemende vraag om hier <strong>in</strong> het onderwijssysteem aandacht aan te besteden.<br />
8 Inhoudsopgave
2. Terugblik<br />
2.1 Programma Jong Geleerd Oud Gedaan<br />
2.1.1 Week van het geld<br />
Met bijna 4.000 gastlessen op scholen en vele andere activiteiten <strong>in</strong> de klas, op de buitenschoolse<br />
opvang, thuis of <strong>in</strong> de buurt, leerden k<strong>in</strong>deren <strong>in</strong> het basisonderwijs een week lang alles over omgaan<br />
met geld. Ruim 80 organisaties zetten zich <strong>in</strong> tijdens de Week van het geld. De vooraf gestelde doelen<br />
t.a.v. bereik, waarder<strong>in</strong>gen gedrag zijn bijna allemaal ruimschoots behaald. De Week van het geld 2012<br />
is dan ook geslaagd. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste resultaten.<br />
Bereik:<br />
• 86% Van de basisscholen kent de Week van het geld (het gestelde doel was 90%). Ook noemt<br />
58% de Week van het geld spontaan wanneer gevraagd naar projecten die tot doel hebben<br />
basisschoolleerl<strong>in</strong>gen te leren omgaan met geld.<br />
• 60% van de deelnemende scholen kreeg een gastles <strong>in</strong> de Week van het geld. Hiermee is het doel<br />
van 40% ruimschoots gehaald. In totaal werden 4.000 gastlessen gegeven op basisscholen <strong>in</strong><br />
Nederland. Zo´n 30% van de deelnemende scholen gebruikte programma´s van NTR SchoolTV en<br />
20% gebruikte de <strong>digitale</strong> les van de Week van het geld krant.<br />
• De Week van het geld is bekend bij 53% van de ouders. Dit is iets meer dan de doelstell<strong>in</strong>g (50%).<br />
15% van de ouders is bekend met de oudereditie van de Week van het geld krant.<br />
• 20% van de gemeenten heeft scholen gestimuleerd deel te nemen aan de Week van het geld . Dit is<br />
meer dan de 10% die als doel gesteld was.<br />
Waarder<strong>in</strong>g:<br />
• Van de deelnemende scholen geeft 96% de Week van het geld een 7 of hoger. Het gemiddelde<br />
rapportcijfer is een 7,9. Dit is ruim meer dan het gestelde doel van 80%. Ook de waarder<strong>in</strong>g voor de<br />
Week van het geld krant is hoog. De ontvangers van de krant geven deze gemiddeld een 8,2.<br />
• Alle deelnemende partijen geven de Week van het geld een rapportcijfer van 7 of hoger. Het<br />
gemiddelde rapportcijfer voor de Week van het geld vanuit de deelnemende organisaties is een 7,9.<br />
We hoopten op 80%.<br />
Kennis, houd<strong>in</strong>g en gedrag:<br />
• Van de scholen geeft 8% aan beslist meer aandacht te gaan besteden aan leren omgaan met geld,<br />
nog eens 34% zegt er waarschijnlijk meer aandacht aan te gaan besteden. Dit is helaas iets m<strong>in</strong>der<br />
dan de gestelde 40%.<br />
• Van de ouders die bereikt zijn, heeft 27% heeft naar aanleid<strong>in</strong>g van de Week van het geld met hun<br />
k<strong>in</strong>deren gesproken over het onderwerp omgaan met geld. Het doel was 40%.<br />
2.1.2 Nationale Onderwijstentoonstell<strong>in</strong>g (NOT)<br />
De Nationale Onderwijstentoonstell<strong>in</strong>g vond plaats <strong>in</strong> januari <strong>2013</strong>. <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> stond samen<br />
met acht partners op deze grootste vakbeurs voor professionals <strong>in</strong> het primair onderwijs, voortgezet<br />
onderwijs en MBO. Het thema van de stand was ‘Leren omgaan met geld is een kunst’. Tijdens de beurs<br />
werd de leermiddelenwaaier aan docenten uitgedeeld: een handig overzicht van alle lesmaterialen over<br />
omgaan met geld voor alle onderwijssegmenten. De betrokken partners (Deloitte, De Nederlansche<br />
Bank, Geldmuseum, Nederlandse Verenig<strong>in</strong>g van Banken, Nibud, Jong Ondernemen, Verbond van<br />
Verzekeraars, Sticht<strong>in</strong>g LEF en,Sticht<strong>in</strong>g Weet Wat je Besteedt ) brachten gezamenlijk leermiddelen over<br />
omgaan met geld onder de aandacht van docenten.<br />
9 Inhoudsopgave
De beurs trok ruim 40.000 bezoekers, voornamelijk docenten uit het primair onderwijs. Bijna 10.000<br />
bezoekers kregen de leermiddelenwaaier van <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong>. Ruim 4.000 bezoekers bezochten de<br />
stand van <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> (43% primair onderwijs, 7% voortgezet onderwijs, 7% speciaal onderwijs,<br />
4% middelbaar beroepsonderwijs, 23% stagiaire en 17% overig).<br />
2.1.3 Verkenn<strong>in</strong>gen voortgezet onderwijs en Geldexamen<br />
In 2012 vond een verkenn<strong>in</strong>g plaats om te zien hoe het onderwerp ‘leren omgaan met geld’ <strong>in</strong> het<br />
voortgezet onderwijs onder de aandacht kan worden gebracht. In deze kwalitatieve verkenn<strong>in</strong>g is<br />
<strong>in</strong> verschillende <strong>in</strong>terviews en rondetafelgesprekken gesproken met docenten en bestuurders <strong>in</strong> het<br />
voortgezet onderwijs.<br />
De belangrijkste conclusies uit het onderzoek waren:<br />
• Alle geïnterviewden zien een rol voor de school/docent om het thema ‘leren omgaan met geld’<br />
onder de aandacht van de leerl<strong>in</strong>g te brengen.<br />
• De uitgave van <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> uit 2010 ‘Handreik<strong>in</strong>g Leren omgaan met geld’ was vaak bekend<br />
bij scholen.<br />
• Op veel scholen komt het thema al aan bod, vaak bij het vak Economie. Aangezien het niet verplicht<br />
is en niet <strong>in</strong> de kerndoelen is opgenomen, is het enthousiasme en de creativiteit van de docent<br />
doorslaggevend <strong>in</strong> welke mate er <strong>in</strong>vull<strong>in</strong>g aan het thema wordt gegeven.<br />
• Maatschappelijke thema’s worden b<strong>in</strong>nen de scholen (los van de methoden) op verschillende<br />
manieren <strong>in</strong>gevuld. Een Week van het geld, zoals <strong>in</strong> het PO wordt verzorgd, is vanwege verschillende<br />
roosters en onderwijsprogramma’s van VO-scholen niet wenselijk. Het hoe is dus niet unaniem aan<br />
de scholen voor te schrijven, maar vult elke school op z’n eigen manier <strong>in</strong>.<br />
• Docenten gaven veel handvatten en tips om het aanbod van lesmateriaal over ‘leren omgaan met<br />
geld’ toegankelijker te maken, vooral gericht op het digitaal beschikbaar stellen van materiaal op<br />
websites of een elektronische leeromgev<strong>in</strong>g.<br />
• Docenten wijzen op het belang om meerdere kanalen te bewandelen om het thema over het<br />
voetlicht te brengen. Niet alleen via scholen, maar ook ouders, media en leerl<strong>in</strong>gen. Docenten en<br />
schoolleiders zien een duidelijke rol voor de school wat betreft kennisoverdracht op dit thema,<br />
maar wijzen ook naar ouders als het gaat om gedrag(reguler<strong>in</strong>g). De samenwerk<strong>in</strong>g met ouders op<br />
dit thema is cruciaal om effect te hebben en de kennis te laten beklijven en het gewenste effect te<br />
verkrijgen.<br />
Op basis van de uitkomsten van dit onderzoek is www.wijzer<strong>in</strong><strong>geldzaken</strong>.nl/onderwijs vernieuwd.<br />
Het belangrijkste <strong>in</strong>strument op deze website is een handig digitaal overzicht van 60 leermiddelen en<br />
-materialen over Omgaan met geld op www.wijzer<strong>in</strong><strong>geldzaken</strong>.nl/leermiddelen.<br />
Tot slot is <strong>in</strong> 2012 verkend of en op welke manier het Geldexamen door het platform kan worden<br />
uitgerold. In overleg met het Nibud (samen met Deloitte en ThiemeMeulenhoff, ontwikkelaar van het<br />
Geldexamen) is besloten dat de verdere uitrol van het Geldexamen door het Nibud wordt gedaan. Het<br />
platform neemt hier geen actieve rol en zal waar mogelijk de uitrol ondersteunen.<br />
10 Inhoudsopgave
2.2 Programma F<strong>in</strong>anciën op orde<br />
2.2.1 Pilots <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> Geldloket<br />
Doel van de pilot is om te meten of er behoefte is aan een fysiek loket voor vragen over <strong>geldzaken</strong> en<br />
hoe het beste <strong>in</strong> deze behoefte kan worden voorzien. Voor de beoordel<strong>in</strong>g hiervan is onder meer van<br />
belang:<br />
• De bezoeker wordt vriendelijk, deskundig en naar tevredenheid geholpen bij zijn vraag over<br />
<strong>geldzaken</strong>;<br />
• De bezoeker heeft naar aanleid<strong>in</strong>g van het bezoek ook op langere termijn <strong>in</strong>zicht <strong>in</strong> de eigen<br />
f<strong>in</strong>anciën;<br />
• De bezoeker heeft de <strong>in</strong>tentie om het loket weer te bezoeken;<br />
• De verleende dienstverlen<strong>in</strong>g is niet vervangbaar door andere, bestaande, <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen of door de<br />
<strong>in</strong>zet van andere middelen als <strong>in</strong>ternet;<br />
• Het aantal bezoekers rechtvaardigt de voortdurende beschikbaarheid van de dienstverlen<strong>in</strong>g en het<br />
personeel;<br />
• De dienstverlen<strong>in</strong>g is van voldoende kwaliteit;<br />
• De toegang tot het loket is voor de bezoeker laagdrempelig.<br />
Daarnaast hebben de geldloketten een signaalfunctie:<br />
• Over welke onderwerpen zoekt de bezoeker <strong>in</strong>formatie of hulp?<br />
• Wat is het profiel van de bezoeker?<br />
• In hoeverre voldoet het huidige aanbod?<br />
2.2.2 Resultaten tot nu toe<br />
E<strong>in</strong>d mei 2012 gaven Hare Majesteit Kon<strong>in</strong>g<strong>in</strong> Máxima en m<strong>in</strong>ister De Jager het startse<strong>in</strong> voor de<br />
pilots van de <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> Geldloketten <strong>in</strong> Amersfoort en Den Bosch. Voor beide pilots<br />
wordt samengewerkt met lokale <strong>in</strong>stanties vanwege hun kennis en lokale netwerk. Het Geldloket <strong>in</strong><br />
Amersfoort is opgezet <strong>in</strong> samenwerk<strong>in</strong>g met Stadsr<strong>in</strong>g51, de <strong>in</strong>stantie die f<strong>in</strong>anciële hulpverlen<strong>in</strong>g<br />
en schuldpreventie uitvoert voor de gemeente. In dit loket werken vrijwilligers met ervar<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de<br />
(sociaal)f<strong>in</strong>anciële dienstverlen<strong>in</strong>g, geselecteerd en begeleid door Stadsr<strong>in</strong>g51. In Den Bosch wordt<br />
samengewerkt met het Juridisch Loket. Het Geldloket heeft er een aparte balie die door een aantal<br />
medewerkers van Het Juridisch Loket wordt bemand. Beide loketten zijn doordeweeks overdag open en<br />
je kunt er zonder afspraak terecht.<br />
Halverwege <strong>2013</strong> worden de resultaten van beide pilots <strong>in</strong> een officiële evaluatie bekend gemaakt.<br />
Vooruitlopend op deze evaluatie volgen hieronder een aantal resultaten tot dusver:<br />
• In het eerste half jaar dat de loketten open waren, waren er <strong>in</strong> Amersfoort 260 en <strong>in</strong> Den Bosch 360<br />
bezoekers geweest.<br />
• In dit halfjaar is een aantal keren een bepaald thema extra uitgelicht, zoals ‘uit elkaar gaan’ en<br />
pensioen. Tijdens deze themaweken hebben externe deskundigen (onder andere AFM, Nibud,<br />
RFEA,) <strong>in</strong>dividuele spreekuren gehouden. Dit zorgde voor extra bezoekers.<br />
• De tevredenheid van de bezoekers tot dusver (respons: ruime 10%) is goed tot uitstekend. Een grote<br />
meerderheid zou het Geldloket nog eens bezoeken bij een vraag over <strong>geldzaken</strong> en circa de helft<br />
beveelt het Geldloket aan (‘promoter’).<br />
• Onderwerpen waar vragen over gesteld zijn lopen uiteen van sociale zekerheid en<br />
betal<strong>in</strong>gsproblemen tot echtscheid<strong>in</strong>g en pensioen. Bezoekers worden mondel<strong>in</strong>g verder geholpen,<br />
krijgen <strong>in</strong>dien van toepass<strong>in</strong>g een checklist mee en worden daarnaast vaak doorverwezen naar een<br />
andere sociaal, f<strong>in</strong>anciële of juridische hulpverlener.<br />
11 Inhoudsopgave
2.3 Programma Zorg voor de toekomst<br />
2.3.1 Pensioen3daagse<br />
Van 27 tot en met 29 september vond de tweede editie van de Pensioen3daagse plaats. Het aantal<br />
deelnemende partijen verdubbelde ten opzichte van de eerste editie. Het aantal bereikte burgers was<br />
vergelijkbaar met de editie <strong>in</strong> 2011. Het pensioenbewustzijn is <strong>in</strong> 2012 niet af- maar toegenomen. Hier<br />
volgt een overzicht van de belangrijkste resultaten:<br />
• Ruim 200 organisaties organiseerde een activiteit tijdens de Pensioen3daagse 2012. Daarmee is de<br />
doelstell<strong>in</strong>g van 200 partijen behaald.<br />
• Bijna 5% van de werkzame Nederlanders ondernam actie of was voornemens om actie te<br />
ondernemen n.a.v. de Pensioen3daagse. 5% was ook het vooraf gestelde doel.<br />
• 80% van de deelnemende partijen waardeert de gezamenlijke deelname aan de Pensioen3daagse<br />
met een rapportcijfer van 7 of hoger; het gemiddelde betrof een 7,4. Bijna negen op de tien partijen<br />
doet <strong>in</strong> <strong>2013</strong> heel waarschijnlijk weer mee aan de Pensioen3daagse. Daarmee is het doel van 80%<br />
behaald.<br />
• Tijdens de Pensioen3daagse vond er een groot pensioenevenement plaats gericht op ZZP-ers <strong>in</strong><br />
samenwerk<strong>in</strong>g met Ondernemersplaza Amersfoort en het Verbond van Verzekeraars. Hare Majesteit<br />
Kon<strong>in</strong>g<strong>in</strong> Máxima bezocht <strong>in</strong> dit kader op 28 september de pensioenmarkt <strong>in</strong> Amersfoort.<br />
• Eén op de tien Nederlanders is bekend met de Pensioen3daagse. Hiermee is de doelstell<strong>in</strong>g ‘15%<br />
van de werkzame Nederlanders kent de Pensioen3daagse’ niet behaald.<br />
• Het pensioenonbewustzijn is <strong>in</strong> <strong>2013</strong> niet afgenomen. De groep die volledig pensioenonbewust is,<br />
is significant toegenomen tot 75%. Deze toename wordt veroorzaakt doordat m<strong>in</strong>der mensen een<br />
realistische <strong>in</strong>schatt<strong>in</strong>g maken van hun pensioen. Dit kan voor een deel verklaard worden door de<br />
negatieve berichtgev<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de media rondom pensioen en (dreigende) kort<strong>in</strong>gen.<br />
2.4 Onl<strong>in</strong>e<br />
De website www.wijzer<strong>in</strong><strong>geldzaken</strong>.nl vervulde <strong>in</strong> 2012 weer een belangrijke rol bij agendasett<strong>in</strong>g en<br />
bewustword<strong>in</strong>g. Ook bij de kernprojecten speelde onl<strong>in</strong>e een belangrijke rol. Het aantal bezoekers<br />
op de website bleef stabiel ten opzichte van 2011. In 2012 werd actief <strong>in</strong>gezet op social media (vooral<br />
Facebook, Twitter en YouTube) waardoor de doelstell<strong>in</strong>g een groter publiek behaald is. Hieronder volgt<br />
een overzicht van de belangrijkste resultaten.<br />
2.4.1 Projecten<br />
• De website van de Week van het geld is geheel vernieuwd en toekomstbestendig gemaakt.<br />
• Voor de Pensioen3daagse is de onl<strong>in</strong>e tool Pensioenschijf van Vijf ontwikkeld, <strong>in</strong> samenwerk<strong>in</strong>g<br />
met Nibud en de Universiteit van Tilburg. De tool geeft mensen <strong>in</strong>zicht <strong>in</strong> de mogelijke<br />
<strong>in</strong>komstenbronnen na pensioner<strong>in</strong>g.<br />
• De 1.000 activiteiten die georganiseerd zijn tijdens de Week van het geld zijn zichtbaar/v<strong>in</strong>dbaar<br />
gemaakt met een geografisch overzicht op Googlemaps.<br />
• De Geldloketten hebben een eigen website gekregen (www.wijzer<strong>in</strong><strong>geldzaken</strong>.nl/geldloket).<br />
• De bewustword<strong>in</strong>gscampagne Boekje te buiten (juni) met als doel het onder de aandacht brengen<br />
van (onl<strong>in</strong>e) huishoudboekje voor het eerst <strong>in</strong> comb<strong>in</strong>atie met Facebook.<br />
• Er is een mobiele site ontwikkeld waarmee alle checklists gemakkelijk te gebruiken zijn op een<br />
smartphone (december). Hiermee is de doelstell<strong>in</strong>g een mobiele site te lanceren bereikt.<br />
• Het YouTube kanaal van <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> is actief <strong>in</strong>gezet tijdens de kernprojecten.<br />
12 Inhoudsopgave
2.4.2 Onl<strong>in</strong>e bezoek<br />
• De websites van het platform (wijzer<strong>in</strong><strong>geldzaken</strong>.nl en weekvanhetgeld.nl) zijn het afgelopen jaar<br />
door 1,2 miljoen mensen bezocht. Daarmee is het doel van 1 miljoen bezoekers ruimschoots behaald.<br />
Onder <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> vallen ook de subsites Pensioen3daagse, Geldloket en Boekjetebuiten.<br />
• Van de mensen die wijzer<strong>in</strong><strong>geldzaken</strong>.nl bezochten heeft gemiddeld 60% een doel bereikt (het<br />
bekijken van een checklist, het gebruiken van een tool of het klikken op een l<strong>in</strong>k naar betrouwbare<br />
<strong>in</strong>formatie van derden). In 2012 is gestart met het meten van deze doelen. Hierop kan nu expliciet<br />
gestuurd worden, waardoor het percentage dat een doel bereikt stijgt.<br />
• In de week van de Pensioen3daagse bezochten 60.000 mensen wijzer<strong>in</strong><strong>geldzaken</strong>.nl.<br />
• De vernieuwde website weekvanhetgeld.nl trok 55.000 bezoekers.<br />
• In Google wordt <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> het meest gevonden op de zoekwoorden AOW, pensioen,<br />
huishoudboekje, studief<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>g, k<strong>in</strong>derbijslag, uit elkaar gaan en samenwonen en trouwen.<br />
• Mensen die <strong>in</strong> wijzer<strong>in</strong><strong>geldzaken</strong>.nl zoeken, zoeken het meest op zakgeld, kleedgeld, pensioen en<br />
huishoudboekje.<br />
• 87.000 mensen hebben een checklist bekeken. De meest bekeken checklist zijn: ‘Geldzaken op orde’,<br />
‘Samenwonen en Trouwen’ en ‘Uit elkaar gaan’. De checklist f<strong>in</strong>ancieel advies, die pas <strong>in</strong> november<br />
2012 gelanceerd is, is toch al ruim 6.500 keer bekeken.<br />
• Er wordt steeds meer doorverwezen naar wijzer<strong>in</strong><strong>geldzaken</strong>.nl door partners en nieuwsmedia. Ook<br />
de <strong>in</strong>zet van Facebook heeft tot kwalitatief verkeer naar de site geleid.<br />
% bezoekers dat tenm<strong>in</strong>ste één doel bereikt<br />
Doelconversiepercentage<br />
100%<br />
50%<br />
april 2012 juli 2012 oktober 2012<br />
Top verwijzende websites<br />
Bron/medium Bezoeken Doelconversiepercentage<br />
nibud.nl / referral 30.405 52,32%<br />
consumentenbond / referral 10.113 76,30%<br />
rijksoverheid.nl / referral 6.685 67,70%<br />
facebook.com / referral 4.751 62,01%<br />
deltalloyd.nl / referral 3.865 9,52%<br />
nu.nl / referral 3.692 10,64%<br />
averoachmea.nl / referral 3.223 13,09%<br />
weekvanhetgeld.nl / referral 3.159 51,25%<br />
t.co / referral 2.750 17,89%<br />
m.facebook.com / referral 2.668 83,06%<br />
13 Inhoudsopgave
2.4.3 Sociale media<br />
Facebook<br />
• In juni is gestart met een Facebookpag<strong>in</strong>a facebook.com/wijzer<strong>in</strong>geld. Via deze pag<strong>in</strong>a heeft<br />
het platform rechtstreeks contact met consumenten en kan hen <strong>in</strong>formatie geven over relevante<br />
<strong>geldzaken</strong>. De <strong>in</strong>zet is het afgelopen jaar zeer succesvol gebleken. Tijdens de kernprojecten en de<br />
bewustword<strong>in</strong>gscampagne werd Facebook actief <strong>in</strong>gezet om activiteiten en tools aan te jagen en te<br />
promoten.<br />
• In juni is er een speciale Facebook app gelanceerd om onl<strong>in</strong>e huishoudboekjes te promoten<br />
(Boekje te Buiten)<br />
• Tijdens de Pensioen3daagse konden bezoekers bij twee evenementen zich op locatie laten<br />
fotograferen onder het motto: “Hoe ziet jouw pensioen er later uit”. Via Facebook heeft deze offl<strong>in</strong>e<br />
actie ook onl<strong>in</strong>e bereik gegenereerd.<br />
• Tijdens de Week van het geld is er een app ontwikkeld om zakgeld geven te stimuleren,<br />
“Word een zakgeldheld”<br />
• Vanaf juni zijn er iedere week 2-3 berichten op de pag<strong>in</strong>a geplaatst met <strong>in</strong>formatie over <strong>geldzaken</strong><br />
met zoveel mogelijk praktische tips en tools en verwijz<strong>in</strong>gen naar wijzer<strong>in</strong><strong>geldzaken</strong>.nl.<br />
• Al bovenstaande acties dragen bij aan een succesvolle <strong>in</strong>zet van Facebook, de pag<strong>in</strong>a van <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong><br />
<strong>geldzaken</strong> heeft al meer dan 5.400 likes en dat is erg veel <strong>in</strong> verhoud<strong>in</strong>g tot vergelijkbare pag<strong>in</strong>a’s.<br />
Twitter<br />
• <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> is <strong>in</strong> 2011 actief gestart met Twitter. Het kanaal @<strong>Wijzer</strong><strong>in</strong>geld wordt strategisch<br />
<strong>in</strong>gezet om de professionele (medewerkers uit de f<strong>in</strong>anciële sector, budgetcoaches, relaties van<br />
het platform, gemeenten, scholen etc.) doelgroep te bereiken. In 2012 is deze strategie verder<br />
uitgevoerd.<br />
• Het aantal volgers groeide <strong>in</strong> 2012 van 762 naar 1825, een toename van 1062.<br />
• @<strong>Wijzer</strong><strong>in</strong>geld heeft 589 tweets verzonden en is is 827 keer genoemd <strong>in</strong> Tweets van anderen.<br />
Youtube<br />
• <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> heeft een Youtube kanaal www.youtube.com/wijzer<strong>in</strong><strong>geldzaken</strong> waarop<br />
filmpjes staan om extra uitleg te geven over de kernprojecten. In 2012 werden de filmpjes 65.000<br />
keer bekeken, het filmpje voor de Week van het geld was het meest populair, dit werd 35.000 keer<br />
bekeken.<br />
• Op het Youtube kanaal staan ook korte reportages van activiteiten tijdens de Pensioen3daagse en de<br />
Week van het geld.<br />
14 Inhoudsopgave
2.5 Ondersteunende activiteiten<br />
2.5.1 Netwerk<br />
• In het voorjaar van 2012 vond <strong>in</strong> het Circustheater <strong>in</strong> Scheven<strong>in</strong>gen de netwerkbijeenkomst<br />
F<strong>in</strong>ancieel Bewust 3.0 over f<strong>in</strong>anciële bewustword<strong>in</strong>g en sociale media plaats. De bijeenkomst werd<br />
bezocht door zo´n 100 deelnemers.<br />
• Er was een nieuwjaarsbijeenkomst. In het kader van de Pensioen3daagse en de Week van het geld<br />
vonden meerdere partnerbijeenkomsten plaats. Deze bijeenkomsten werden goed bezocht en hoog<br />
gewaardeerd.<br />
• Er werd <strong>in</strong> 2012 geen expert pitch georganiseerd.<br />
• Er zijn <strong>in</strong> 2012 20 nieuwsbrieven en nieuwsflitsen verstuurd naar partners/relaties. De <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong><br />
<strong>geldzaken</strong> nieuwsbrief voor professionals heeft 1.100 abonnees<br />
2.5.2 F<strong>in</strong>anciële bewustword<strong>in</strong>g<br />
• Communicatie <strong>in</strong> het kader van bewustword<strong>in</strong>g is zoveel mogelijk geconcentreerd rondom de<br />
kernprojecten: <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> Geldloket, Pensioen3daagse en Week van het geld.<br />
• De free publicity <strong>in</strong> het kader van de Pensioen3daagse heeft een mediawaarde van 400.000 euro.<br />
• De free publicity <strong>in</strong> het kader van de Week van het geld heeft een mediawaarde van ruim 700.000<br />
euro.<br />
• In 2012 zijn een aantal nieuwe checklists gelanceerd, waaronder de checklist <strong>geldzaken</strong> voor zzp-er,<br />
de checklist, de checklist uit elkaar gaan, de checklist zakgeld en de checklist f<strong>in</strong>ancieel advies.<br />
• De totale waarde free publicity voor <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> <strong>in</strong> 2012 was ruim 4 miljoen euro, een<br />
stijg<strong>in</strong>g van 15 % t.o.v. 2011.<br />
• In 2012 was <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> ook vertegenwoordigd met een algemene brochure <strong>in</strong> het rek van<br />
alle Nederlandse huisartsen praktijken, apotheken en notarissen.<br />
2.5.3 Onderzoek<br />
Onderzoek vormde ook <strong>in</strong> 2012 een belangrijke <strong>in</strong>formatiebron voor de (kern)projecten van <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong><br />
<strong>geldzaken</strong> en droeg direct bij aan de publiciteit voor de activiteiten van het platform, agendasett<strong>in</strong>g<br />
en de f<strong>in</strong>anciële bewustword<strong>in</strong>g. Met behulp van de jaarlijkse Publieksmonitor werd er onder andere<br />
onderzoek gedaan naar onderwerpen als Uit elkaar gaan, de komst van het provisieverbod en pensioen.<br />
Ook heeft het platform onderzoeken gepubliceerd omtrent de k<strong>in</strong>deropvangtoeslag, huishoudboekjes<br />
en bested<strong>in</strong>gen aan ‘leuke’ d<strong>in</strong>gen, mobiel bankieren, ouders en de f<strong>in</strong>anciële opvoed<strong>in</strong>g van hun<br />
k<strong>in</strong>d en ZZP’ers. Onderzoekpublicaties werden <strong>in</strong> 2012 veelal gecomb<strong>in</strong>eerd met het lanceren van een<br />
checklist, die direct handel<strong>in</strong>gsperspectief bood aan de consument. De Pensioenbewustzijnmonitor<br />
werd ondermeer gebruikt om de resultaten van de Pensioen3daagse te meten. Er werden verder<br />
evaluatieonderzoeken uitgevoerd voor de Week van het geld, de pilots Geldloket, de Hypotheekhulp en<br />
de platformbijeenkomst.<br />
15 Inhoudsopgave
2.6 Samenvatt<strong>in</strong>g<br />
F<strong>in</strong>anciële educatie staat op de agenda, zowel <strong>in</strong> Nederland als <strong>in</strong>ternationaal. De partners van<br />
<strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> hebben hier een belangrijke bijdrage aan geleverd, met projecten als de Week van<br />
het geld en de Pensioen3daagse. Ook de rol van de erevoorzitter Hare Majesteit Kon<strong>in</strong>g<strong>in</strong> Máxima is<br />
hierbij van essentieel belang geweest. Het platform heeft zich <strong>in</strong> 2012 nog meer dan daarvoor gefocust<br />
op een beperkt aantal projecten, waarbij krachtenbundel<strong>in</strong>g centraal staat en die maximale impact<br />
hebben op het f<strong>in</strong>ancieel bewustzijn en de f<strong>in</strong>anciële vaardigheden van Nederlanders. Deze aanpak<br />
heeft – gelet op de resultaten – haar vruchten afgeworpen. De Nederlandse aanpak wordt <strong>in</strong> het<br />
buitenland als voorbeeld gezien.<br />
De Week van het geld heeft ervoor gezorgd dat omgaan met geld bij het basisonderwijs op de agenda<br />
staat. Het aantal deelnemende scholen stijgt volgens verwacht<strong>in</strong>g, ook de bekendheid van ouders<br />
is toegenomen. De Pensioen3daagse heeft geleid tot een ongekende krachtenbundel<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de<br />
pensioensector. Het pensioenbewustzijn is nog niet toegenomen. Dit wordt vooral veroorzaakt door<br />
het feit dat de pensioenen onzekerder zijn geworden. Er is nog veel w<strong>in</strong>st te behalen, bijvoorbeeld door<br />
meer betrokkenheid van werkgevers bij pensioenen. Ten aanzien van de pilots van de geldloketten is<br />
het nog te vroeg om de def<strong>in</strong>itieve balans op te maken. Na een half jaar is de voorzichtige conclusie<br />
dat er een behoefte lijkt te bestaan aan een Geldloket, al blijft het aantal bezoekers achter bij de<br />
verwacht<strong>in</strong>gen. Het aantal bezoekers op de website www.wijzer<strong>in</strong><strong>geldzaken</strong>.nl bleeft constant<br />
(1,2 miljoen). De behoefte aan betrouwbare, laagdrempelige <strong>in</strong>formatie over <strong>geldzaken</strong> is en blijft<br />
groot. Ook op het gebied van free publicity hebben de <strong>in</strong>spann<strong>in</strong>gen van het platform succes gehad.<br />
Kortom, de platformaanpak van <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> heeft op een aantal vlakken zijn waarde bewezen.<br />
Aan de andere kant blijft een aantal onderwerpen liggen, waar de platformaanpak van <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong><br />
<strong>geldzaken</strong> ook een grote impuls zou kunnen geven. Denk bijvoorbeeld aan het vertalen van f<strong>in</strong>anciële<br />
effecten van verander<strong>in</strong>gen naar de persoonlijke situatie van mensen. Of aan het stimuleren van<br />
ondernemerschapsvaardigheden bij jongeren. Of aan het stimuleren van leren omgaan met geld <strong>in</strong><br />
het voortgezet onderwijs. Daarnaast is het van belang om – bij het vergroten van pensioenbewustzijn<br />
– nadrukkelijker werkgevers te betrekken. Op deze terre<strong>in</strong>en liggen dan ook kansen voor <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong><br />
<strong>geldzaken</strong>. Tegelijkertijd blijft het belangrijk op prioriteiten te blijven stellen en focus te houden op<br />
activiteiten waar met beperkte middelen maximaal resultaat kan worden behaald.<br />
16 Inhoudsopgave
3. Vooruitblik<br />
Ook <strong>in</strong> het komende jaar zal de nadruk liggen op een aantal kernprojecten. De de Pensioen3daagse<br />
(oktober), de pilots Geldloket (januari-juni), de Week van het geld (maart 2014) en de website<br />
www.wijzer<strong>in</strong><strong>geldzaken</strong>.nl zullen centraal staan <strong>in</strong> de activiteiten van het platform. De Week van het<br />
geld wordt verplaatst van het najaar naar het voorjaar. Dat betekent dat de eerstvolgende Week van het<br />
geld <strong>in</strong> maart 2014 valt. De voorbereid<strong>in</strong>gen zullen voor een groot deel <strong>in</strong> <strong>2013</strong> plaatsv<strong>in</strong>den.<br />
In <strong>2013</strong> is het vijf jaar geleden dat het strategisch actieplan <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> werd gelanceerd.<br />
Daarom zal <strong>2013</strong> worden gebruikt om de balans op te maken en een strategie voor de komende vijf jaar<br />
te ontwikkelen. Daaraan gekoppeld wordt een duurzaam f<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>gsmodel.<br />
Vooruitlopend op de aangepaste strategie zal het platform <strong>in</strong> <strong>2013</strong> naast de kernprojecten met een<br />
drietal onderwerpen aan de slag gaan: (1) f<strong>in</strong>anciële educatie en ondernemerschap, (2) f<strong>in</strong>anciële<br />
educatie en voortgezet onderwijs en (3) het vertalen van verander<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> wet- en regelgev<strong>in</strong>g naar het<br />
<strong>in</strong>dividu. Ook hierbij zal krachtenbundel<strong>in</strong>g centraal staan.<br />
3.1 Programma Jong Geleerd is Oud Gedaan<br />
3.1.1 Week van het geld 2014<br />
De volgende editie van de Week van het geld, <strong>in</strong> het schooljaar <strong>2013</strong>-2014, v<strong>in</strong>dt plaats van 10 tot en<br />
met 14 maart 2014. Dit betekent een verplaats<strong>in</strong>g van de Week van het geld van het najaar naar het<br />
voorjaar. <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> heeft voor deze verplaats<strong>in</strong>g gekozen <strong>in</strong> overleg met het onderwijsveld<br />
vanwege een betere spreid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het schooljaar, gelet op vakanties en het moment van de Cito-toets. De<br />
Week van het geld zal <strong>in</strong> 2014 na het moment van de Cito plaatsv<strong>in</strong>den.<br />
In september <strong>2013</strong> wordt gestart met actieve werv<strong>in</strong>g voor activiteiten, gastlessen en<br />
scholenwedstrijden.<br />
Doelstell<strong>in</strong>gen<br />
Vanwege de verplaats<strong>in</strong>g van de Week van het geld van het najaar naar het voorjaar zal het <strong>in</strong> 2014<br />
een uitdag<strong>in</strong>g zijn doelstell<strong>in</strong>gen qua bereik, waarder<strong>in</strong>g <strong>in</strong> gedrag verder te vergroten. Hoewel de<br />
verplaats<strong>in</strong>g van de Week er uite<strong>in</strong>delijk toe moet leiden dat het bereik verder wordt vergroot, is het<br />
doel voor 2014 om de resultaten van de vorige editie van de Week van het geld te consolideren.<br />
Bereik:<br />
• 90% van de basisscholen is bekend met de Week van het geld;<br />
• 40% van de basisscholen heeft actief deelgenomen aan de Week van het geld;<br />
• 50% van de ouders van k<strong>in</strong>deren tussen de 8 en 12 jaar is bereikt met <strong>in</strong>formatie over f<strong>in</strong>anciële<br />
opvoed<strong>in</strong>g;<br />
• 10% van de gemeenten heeft scholen gestimuleerd deel te nemen aan de Week van het geld.<br />
Waarder<strong>in</strong>g:<br />
• 80% van de deelnemende basisscholen geeft de Week van het geld een rapportcijfer 7 of hoger;<br />
• 80% van de deelnemende partijen geeft de Week van het geld een rapportcijfer van 7 of hoger.<br />
17 Inhoudsopgave
Kennis, houd<strong>in</strong>g en gedrag:<br />
• 40% van de deelnemende basisscholen heeft de <strong>in</strong>tentie om gedurende het schooljaar meer<br />
aandacht te besteden aan het onderwerp Leren omgaan met geld;<br />
• 40% van de ouders die bereikt zijn, heeft n.a.v. de Week van het geld met het k<strong>in</strong>d gesproken over<br />
het onderwerp Leren omgaan met geld.<br />
3.1.2 Ondernemerschapsonderwijs en f<strong>in</strong>anciële educatie<br />
F<strong>in</strong>anciële educatie en Ondernemerschap zijn hebben veel raakvlakken. Geen goede ondernemer<br />
zonder f<strong>in</strong>anciële competenties. In de afgelopen jaren heeft <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> daarom aandacht<br />
gevestigd op ondernemerschap en zich mede gericht op het vergroten van ondernemerscompetenties<br />
door samenwerk<strong>in</strong>g met partijen als Jong Ondernemen, BizWorld (onlangs gefuseerd met Jong<br />
Ondernemen), Belast<strong>in</strong>gdienst en Day for Change.<br />
E<strong>in</strong>d vorig jaar is <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> <strong>in</strong> gesprek gegaan met het m<strong>in</strong>isterie van Economische Zaken<br />
over het nog verder bijeen brengen van beide thema’s met als doel de impact op het onderwijs en<br />
samenlev<strong>in</strong>g van zowel f<strong>in</strong>anciële educatie als ondernemerschap verder te vergroten. In <strong>2013</strong> wordt<br />
verder verkend op welke wijze de thema’s voor het onderwijs verbonden kunnen worden. Dit heeft als<br />
doel dat voor beide thema’s b<strong>in</strong>nen het (voortgezet en middelbaar beroeps-) onderwijs een sterkere<br />
positie krijgen.<br />
3.2 Programma F<strong>in</strong>anciën op orde<br />
3.2.1 Geldloket<br />
De pilot met het Geldloket duurt een jaar. De Geldloketten zijn <strong>in</strong> ieder het eerste half jaar van <strong>2013</strong><br />
geopend. Belangrijk aandachtspunt voor <strong>2013</strong> blijft het aantal bezoekers. Er zal weer met een aantal<br />
thema’s gewerkt worden, waarbij ook <strong>in</strong>gezet zal worden op het verhogen van de bekendheid van het<br />
Geldloket. De evaluatieonderzoeken lopen door tot e<strong>in</strong>d mei <strong>2013</strong>. In het evaluatieonderzoek wordt<br />
vooral gekeken naar het soort vragen dat gesteld wordt, de tevredenheid over de dienstverlen<strong>in</strong>g, en<br />
het profiel van de bezoeker. Naar aanleid<strong>in</strong>g daarvan wordt bekeken of er een vervolg van de loketten<br />
wenselijk en mogelijk is. Hiervoor is naast de resultaten de visie van de diverse betrokken partijen van<br />
belang zoals Stadsr<strong>in</strong>g 51 en Het Juridisch Loket.<br />
3.2.2 Wat betekent dit voor mij?<br />
Als platform <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> moedigen we aan dat consumenten niet alleen hun f<strong>in</strong>anciën op<br />
orde hebben voor het hier en nu, maar zich ook wapenen tegen f<strong>in</strong>anciële tegenvallers als gevolg<br />
van verander<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> de persoonlijke omstandigheden (bijvoorbeeld ontslag of echtscheid<strong>in</strong>g) of<br />
door overheids<strong>in</strong>grijpen – én anticiperen op de toekomst (onder andere gez<strong>in</strong>suitbreid<strong>in</strong>g en met<br />
pensioen gaan). In deze tijd is dat een uitdag<strong>in</strong>g: consumenten onderv<strong>in</strong>den momenteel de f<strong>in</strong>anciële<br />
gevolgen van de recent <strong>in</strong> werk<strong>in</strong>g getreden wet- en regelgev<strong>in</strong>g (onder andere verlaagde of geschrapte<br />
k<strong>in</strong>deropvangtoeslag, verhoogde BTW, verhog<strong>in</strong>g AOW-leeftijd) en hebben zich bovendien een eerste<br />
beeld kunnen vormen van hun toekomstige f<strong>in</strong>anciële situatie naar aanleid<strong>in</strong>g van het regeerakkoord.<br />
18 Inhoudsopgave
Media hebben veel aandacht besteed aan het regeerakkoord met als rode draad een forse<br />
<strong>in</strong>komensachteruitgang voor iedereen. Dit roept bij Nederlanders veel vragen op die voor een groot<br />
deel nog niet beantwoord kunnen worden: de voorgenomen maatregelen moeten nog uitgewerkt<br />
worden en bovendien worden goedgekeurd door het parlement. Het is de vraag of de consument door<br />
de hoeveelheid aan wijzig<strong>in</strong>gen en media-aandacht nog wel verder komt dan een blik op het hier en<br />
nu, terwijl mogelijke verander<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> de persoonlijke levenssfeer die altijd al de nodige f<strong>in</strong>anciële<br />
implicaties hadden, alleen nog maar verdergaande f<strong>in</strong>anciële implicaties hebben. Gez<strong>in</strong>suitbreid<strong>in</strong>g<br />
wordt duurder en de <strong>in</strong>komensachteruitgang bij werkloosheid kan als de kab<strong>in</strong>etsplannen doorgaan<br />
- zeker voor degenen met hogere <strong>in</strong>komens – <strong>in</strong>itieel of na het eerste jaar zeer fors zijn terwijl het<br />
lastig is om de hypotheeklasten te reduceren. Gelet op de won<strong>in</strong>gmarkt wordt het voor partners met<br />
een koopwon<strong>in</strong>g f<strong>in</strong>ancieel complexer om uit elkaar te gaan. Tevens wordt hulp bij een lichamelijke of<br />
verstandelijke ziekte een stuk duurder, en met pensioen gaan wordt f<strong>in</strong>ancieel steeds onaantrekkelijker.<br />
Bewustword<strong>in</strong>g en een anticiperende houd<strong>in</strong>g van de consumenten is daardoor steeds belangrijker,<br />
terwijl het tegelijkertijd steeds complexer wordt door de veranderende regelgev<strong>in</strong>g. Het is daarom<br />
essentieel dat de consument hierbij geholpen wordt.<br />
De consument moet bij nieuwe maatregelen weten wat de mogelijke f<strong>in</strong>anciële gevolgen voor hem of<br />
haar zijn en bovendien bewust zijn van eventuele keuzes die hij of zij kan maken om de f<strong>in</strong>anciën bij te<br />
sturen. Bij voorkeur is er een totaaloverzicht, maar <strong>in</strong> ieder geval is het wenselijk dat iedere maatregel<br />
op zichzelf duidelijk is voor de consument: (1) wat verandert er, (2) welke f<strong>in</strong>anciële gevolgen heeft dit<br />
mogelijk voor mij, (3) kan ik hier zelf nog enige <strong>in</strong>vloed op uitoefenen en zo ja op welke manier, (4)<br />
welke acties moet ik nu nemen.<br />
Platform <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> wil als wegwijzer <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> en –vragen hierbij helpen en samen met <strong>in</strong><br />
ieder geval de rijksoverheid uitzoeken hoe dit bereikt kan worden. Ook wordt www.wijzer<strong>in</strong><strong>geldzaken</strong>.nl<br />
verbeterd opdat de verander<strong>in</strong>gen <strong>in</strong>zichtelijk worden gemaakt die relevant zijn bij een bepaalde<br />
levensfase. Hierbij wordt samenwerk<strong>in</strong>g gezocht met de verschillende partners van het platform. De<br />
activiteiten die het platform <strong>in</strong> dit kader onderneemt passen <strong>in</strong> het programma F<strong>in</strong>anciën op orde, maar<br />
sluiten ook nauw aan bij het programma Zorg voor de toekomst.<br />
3.2.3 Doelstell<strong>in</strong>gen<br />
Onderzocht wordt welke rol <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> kan spelen bij het <strong>in</strong>zichtelijk maken van verander<strong>in</strong>gen<br />
voor consumenten. Bij overheidsmaatregelen met f<strong>in</strong>anciële gevolgen op een overzichtelijke manier de<br />
consument <strong>in</strong>zicht geven <strong>in</strong> de volgende vragen:<br />
1. wat verandert er voor mij;<br />
2. wat betekent dat f<strong>in</strong>ancieel gezien voor mij, nu of mogelijk <strong>in</strong> de toekomst;<br />
3. (hoe) kan ik er zelf nog <strong>in</strong>vloed op uitoefenen;<br />
4. welke eventuele acties worden er van mij verwacht.<br />
Voor tenm<strong>in</strong>ste twee onderwerpen wordt dit bij wijze van proef uitgewerkt en geïmplementeerd. Op<br />
basis van de uitkomsten hiervan ontwikkelt <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> een plan dat aansluit bij de missie en<br />
strategische doelstell<strong>in</strong>g van het platform. Doel is hierbij door krachtenbundel<strong>in</strong>g te zorgen dat mensen<br />
hun f<strong>in</strong>ancieel beheer beter op orde hebben.<br />
19 Inhoudsopgave
3.3 Programma Zorg voor de toekomst<br />
3.3.1 Pensioen3daagse<br />
De Pensioen3daagse <strong>2013</strong> v<strong>in</strong>dt plaats van 1 t/m 3 oktober <strong>2013</strong>. Tijdens deze drie dagen v<strong>in</strong>den<br />
er net als tijdens de voorgaande twee edities <strong>in</strong> het hele land activiteiten plaats om mensen<br />
overzicht en <strong>in</strong>zicht te geven <strong>in</strong> hun pensioensituatie en waar nodig aan te zetten tot actie. In <strong>2013</strong><br />
zal de focus nog meer liggen op het betrekken van werkgevers bij dit <strong>in</strong>itiatief. Hiermee beoogt<br />
<strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> zoveel mogelijk werknemers <strong>in</strong> loondienst te bereiken. Het overkoepelend<br />
thema van de Pensioen3daagse <strong>2013</strong> is: ‘Heb jij het goed voor elkaar?’ waarbij niet alleen op de<br />
hoogte van het pensioen wordt gefocust, maar ook op de gevolgen van life events als overlijden,<br />
arbeidsongeschiktheid, sasmenwonen/trouwen en uit elkaar gaan Daarnaast wil <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong><br />
dit jaar de doelgroep 55-67 jaar extra aandacht geven. Er verandert veel op het gebied van de AOW en<br />
Tweede Pijler pensioen. Deze doelgroep onderv<strong>in</strong>dt de gevolgen op een relatief korte termijn en heeft<br />
moeite om de gevolgen van deze verander<strong>in</strong>gen voor de eigen f<strong>in</strong>anciële situatie <strong>in</strong> te schatten.<br />
3.3.2 Doelstell<strong>in</strong>gen<br />
• Tenm<strong>in</strong>ste 200 organisaties organiseren een activiteit tijdens de Pensioen3daagse. Focus op<br />
versterken kwaliteit van de aangeboden activiteiten en m<strong>in</strong>der op groei <strong>in</strong> aantal.<br />
• 80% van de deelnemende partijen waardeert de gezamenlijke deelname aan de Pensioen3daagse<br />
met een rapportcijfer van 7 of hoger;<br />
• Tenm<strong>in</strong>ste 10 grote werkgevers (>1.000 werknemers) omarmen de Pensioen3daagse en organiseren<br />
een bedrijfsbrede activiteit voor werknemers tijdens de Pensioen3daagse.<br />
• 80% van de consumenten die aan één of meerdere activiteitenheeft deelgenomen, waardeert de<br />
Pensioen3daagse met een rapportcijfer van 7 of hoger;<br />
• Tenm<strong>in</strong>ste 5% van de werknemers <strong>in</strong> loondienst (30-55 jaar) onderneemt actie of gaat actie<br />
ondernemen n.a.v. de Pensioen3daagse;<br />
• 20% van de mensen <strong>in</strong> de leeftijd 55-67 jaar (totaal 2,8 mln. mensen) kent de Pensioen3daagse.<br />
3.4 Onl<strong>in</strong>e (agendasett<strong>in</strong>g en bewustword<strong>in</strong>g)<br />
3.4.1 Onl<strong>in</strong>e<br />
• Het bereik voor wijzer<strong>in</strong><strong>geldzaken</strong>.nl wordt geconsolideerd op 1 miljoen bezoekers <strong>in</strong> <strong>2013</strong>.<br />
• Er v<strong>in</strong>dt stur<strong>in</strong>g plaats op kwalitatief bezoek: 60% van de bezoekers bereikt één of meerdere doelen.<br />
• L<strong>in</strong>kbuild<strong>in</strong>g: partners en relaties van het platform verwijzen actief door naar tools en <strong>in</strong>formatie op<br />
wijzer<strong>in</strong><strong>geldzaken</strong>.nl<br />
• Facebook wordt <strong>in</strong>gezet om consumenten rechtstreeks te wijzen op <strong>geldzaken</strong> die voor hen van<br />
belang kunnen zijn<br />
• De strategie van Twitter en Youtube wordt voortgezet.<br />
3.5 Ondersteunende activiteiten<br />
3.5.1 Netwerk<br />
• In mei/juni v<strong>in</strong>dt een symposium plaats met als titel ‘Wat betekent het voor mij?’;<br />
• Er v<strong>in</strong>den tenm<strong>in</strong>ste drie netwerkbijeenkomsten plaats, voor zover mogelijk gekoppeld<br />
• aan de kernprojecten;<br />
• Er wordt één expertpitch georganiseerd over leren omgaan met geld <strong>in</strong> het voortgezet onderwijs;<br />
• Gedurende het jaar worden partners door nieuwsbrieven en nieuwsflitsen op de hoogte gehouden<br />
van actuele ontwikkel<strong>in</strong>gen.<br />
20 Inhoudsopgave
3.5.2 Onderzoek<br />
Onderzoek vervult een belangrijke rol bij het realiseren van de doelstell<strong>in</strong>gen van <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong><br />
<strong>geldzaken</strong>. Met onderzoek meet <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> de resultaten van activiteiten, evenals trends en<br />
ontwikkel<strong>in</strong>gen. Onderzoeksuitkomsten worden gebruikt om met de activiteiten van het platform meer<br />
impact te generen.<br />
Het onderzoek dat het platform <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> uitvoert, vervult drie functies:<br />
1. Monitoren van ontwikkel<strong>in</strong>gen en trends op het terre<strong>in</strong> van f<strong>in</strong>anciële geletterdheid. De uitkomsten<br />
van onderzoek zijn <strong>in</strong>put voor de kernprojecten (Week van het geld, Pensioen3daagse, Geldloketten<br />
en portal www.wijzer<strong>in</strong><strong>geldzaken</strong>.nl)<br />
2. Evalueren van de activiteiten van het platform. De resultaten van de kernprojecten worden<br />
uitgebreid geëvalueerd, met als doel om de effectiviteit van de kernprojecten verder te vergroten. In<br />
het geval van pilotprojecten (zoals bij de Geldloketten) wordt evaluatie gebruikt voor besluitvorm<strong>in</strong>g<br />
voor het vervolg.<br />
3. Bijdragen aan agendasett<strong>in</strong>g en bewustword<strong>in</strong>g. Onderzoeksresultaten spelen een belangrijke rol <strong>in</strong><br />
de free-publicitystrategie van het platform. En onderzoek vervult een belangrijke rol bij het aanjagen<br />
van de kernprojecten.<br />
Het blijft belangrijk om de resultaten van projecten te meten en zichtbaar te maken. Hiertoe v<strong>in</strong>den<br />
er gedurende het jaar evaluatie-onderzoeken plaats voor de verschillende (kern)projecten. Daarnaast<br />
vervult onderzoek een belangrijke rol voor agendasett<strong>in</strong>g. Onderzoeken worden waar mogelijk<br />
gekoppeld aan de kernprojecten. Het platform <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> vervult steeds meer de rol van<br />
adviseur bij beleidsvorm<strong>in</strong>g. Deze rol wordt komend jaar verder uitgebreid. Dit brengt een verschuiv<strong>in</strong>g<br />
<strong>in</strong> onderzoek met zich mee, <strong>in</strong> de richt<strong>in</strong>g van op<strong>in</strong>ieonderzoek en -monitor<strong>in</strong>g. Dit zal zichtbaar vooral<br />
worden <strong>in</strong> de diverse monitors.<br />
Voor <strong>2013</strong> staan de volgende onderzoeken op het programma.<br />
3.5.3 Monitoren<br />
• Pensioen (Najaar <strong>2013</strong>). In samenwerk<strong>in</strong>g met partners en een onderzoeksbureau wordt de huidige<br />
met<strong>in</strong>g hervormd zodat het onderzoek aansluit bij de ontwikkel<strong>in</strong>gen van de afgelopen tijd en <strong>in</strong>put<br />
geeft voor de pensioenactiviteiten van <strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong> en partners.<br />
• F<strong>in</strong>anciële geletterdheid (Voorjaar <strong>2013</strong>). Het blijft nodig de f<strong>in</strong>anciële geletterdheid (<strong>in</strong> kennis,<br />
houd<strong>in</strong>g en gedrag) te meten. De huidige publieksmonitor wordt aangepast, zodat de toegevoegde<br />
waarde wordt vergroot. Daarnaast wordt bekeken of het mogelijk is aan te sluiten bij de<br />
<strong>in</strong>ternationale met<strong>in</strong>gen van f<strong>in</strong>anciële geletterdheid (OECD).<br />
• Juniormonitor (Najaar <strong>2013</strong>). Herhal<strong>in</strong>g van het onderzoek dat <strong>in</strong> 2011 is opgezet om het f<strong>in</strong>ancieel<br />
<strong>in</strong>zicht en gedrag van k<strong>in</strong>deren van 8 t/m 12 jaar te monitoren. De resultaten van het onderzoek<br />
worden gebruikt voor de Week van het geld <strong>in</strong> 2014.<br />
21 Inhoudsopgave
3.5.4 Evaluaties<br />
Geldloket<br />
• Bezoekerstevredenheid en effect: de tevredenheid en het effect van het bezoek wordt gedurende de<br />
hele pilot gemeten.<br />
• Mysteryshopp<strong>in</strong>g: <strong>in</strong> <strong>2013</strong> worden per loket 4 mystery bezoeken plaats v<strong>in</strong>den<br />
• De bekendheid van de twee loketten wordt gemeten <strong>in</strong> mei<br />
Pensioen3daagse<br />
• Evaluatie onder partners naar onder andere tevredenheid samenwerk<strong>in</strong>g, deelname aan<br />
pensioen3daagse, deelname volgend jaar, etc.<br />
• Evaluatie onder werkzame Nederlanders naar bekendheid, deelname en acties<br />
Nationale Onderwijstentoonstell<strong>in</strong>g<br />
• Evaluatie onder partners naar onder andere tevredenheid samenwerk<strong>in</strong>g, deelname aan de NOT,<br />
deelname volgende editie, etc.<br />
3.6 Strategie 2014-2018<br />
3.6.1 Doelstell<strong>in</strong>gen<br />
Op basis van een evaluatie van de activiteiten van het platform en een omgev<strong>in</strong>gsanalyse wordt een<br />
nieuwe vijfjarenstrategie ontwikkeld, <strong>in</strong>clusief een duurzaam f<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>gsmodel.<br />
22 Inhoudsopgave
<strong>Wijzer</strong> <strong>in</strong> <strong>geldzaken</strong><br />
Postbus 20201<br />
2500 EE Den Haag<br />
<strong>in</strong>fo@wijzer<strong>in</strong><strong>geldzaken</strong>.nl<br />
www.wijzer<strong>in</strong><strong>geldzaken</strong>.nl<br />
Inhoudsopgave