Atheïsme-God-Bijbel - Humanistisch Verbond

Atheïsme-God-Bijbel
Lange tijd was er de tweespalt tussen gelovigen en niet-gelovigen over het bestaan
van God. Enerzijds gelovigen: “God is de schepper van hemel en aarde”
en anderzijds de niet-gelovigen met de vraag: “Bestaat er een God?” Waarop
het antwoord kwam: ”nee” van de atheïsten, of: “Ik weet het niet” van de agnosten.
Bij gelovigen blijkt zich daar een nieuwe
vraag tussen te vormen. Daarin
komt aan de orde: God is of een 'vorm',
een onstoffelijke entiteit die bijvoorbeeld
via gebeden benaderd kan worden,
òf 'God' bestaat niet in de vorm
van een benaderbare / aanspreekbare
vorm maar…, je kunt hem / haar(?) ervaren.
Dat laatste komt in protestantschristelijke
kringen naar voren. Twee
auteurs hebben zich recent hierover geuit.
De eerste is Klaas Hendrikse, predikant
in Middelburg en Zierikzee. Hij
vindt zichzelf een atheïst in 'hart en
nieren'. Naar aanleiding van het boek
van Richard Dawkins, “God als misvatting”,
schreef hij een artikel o.a. in
de Volkskrant, 18-nov-06, “Atheïsme
en geloof bijten elkaar niet”. Op bijbelse
gronden meent hij te mogen aannemen
dat God niet bestaat, ofwel: “atheïsme
is bijbels te funderen”. 'God' in
zijn opvatting 'is een ervaring'. Mensen
die in God de schepper van hemel en
aarde (en mensen) zien, komen volgens
Hendrikse slechts in behoudende orthodoxe
kringen voor. Hij gaat daarmee
voorbij aan de 'ietsisten', ID-adepten of
bijvoorbeeld katholieken, islamieten,
die wèl tot God/Allah bidden om allerlei
redenen. Tegenstrijdig lijkt mij ook
zijn zienswijze “Dat God niet bestaat
[…] is geen belemmering om in God te
geloven”. Bij dit laatste is mij volko-
men onduidelijk waarin hij dan gelooft.
Een tweede auteur die in januari 2007
een soort gelijke benadering heeft is de
theologe Ineke Albers. Bij haar is God
ook een ervaring. Zij promoveerde op
het proefschrift: “Heilige kracht wordt
door beweging losgemaakt”. Zij zegt:
“Wij weten niets van God, wij weten
niet eens of Hij bestaat. Theologen
kunnen alleen modellen voor God maken.
Het ervaren van heil is voor mij
God. Lopen, ( betrekking hebbende op
bedevaarten j-p.b) is een heilservaring”,
(sic).
Klaas Hendrikse, gevraagd naar de
wijze waarop zijn gemeenteleden naar
zijn standpunten kijken, zegt: “De
meerderheid van mijn gemeenteleden
reageert zo: Je zegt het weer eens niet
zo handig, maar inhoudelijk is dit voor
ons niet nieuw”. In alle oprechtheid
moet ik bekennen dat het protestantschristelijke
gedachtengoed mij niet bekend
is, maar het lijkt me dat ze toch
tamelijk bijbelvast zullen zijn in die
streek, ( begin/einde van de zgn. Biblebelt).
Het is daarom misschien niet juist
maar bij zo’n reactie van zijn gemeenteleden
denk ik: ”Snappen ze hem niet
of nemen ze hem niet serieus?“
Verwarrend in deze hele visie is dat
“geloven”, (iets voor waar aannemen
zonder enig bewijs voor de juistheid),
1

gemengd wordt met de praktische uitvoering.
In Hendrikses visie gaat de
kerk lijken op een eetcafé. Ieder haalt
daar wat hem / haar het beste uitkomt.
Ik pleit niet voor een kerk, maar als je
zó bezig bent dan hangt de 'kerk' straks
als los zand aan elkaar en vervaagt.
Mij rest de vraag: Zou Hendrikse c.s.
“op weg zijn om humanistisch te worden?”
Jean-Pierre Bylard
Palaver op woensdagavond 28 maart
Dit keer wordt een palaver gehouden op woensdagavond 28 maart om 20:00 uur
in het Lunchcafé Résistance van het Verzetsmuseum op de Turfmarkt 30, Gouda.
Het is wel even wennen, maar we willen de mensen die nooit op zondag een palaver
kunnen bijwonen tegemoet komen. De inleiding, over Autonomie, wordt
gehouden door Jos de Wit, historicus en werkzaam bij het Tympaan Instituut te
Voorburg. Hij is hier reeds bekend door zijn succesvolle cursus 'Humanistische
Kopstukken' gehouden in 2006.
Jos de Wit heeft een cursus ontwikkeld over autonomie. Hij zal op 28 maart
daarvan een samenvatting geven als opmaat voor een discussie over autonomie
en de betekenis ervan in deze tijd. In het humanisme staat de menselijke autonomie
centraal. Onder autonomie wordt verstaan dat de mens ernaar streeft om zijn
levenslot en zijn levenshouding zoveel mogelijk zelf te bepalen en zelf verantwoordelijkheid
daarvoor te nemen. De mens staat echter niet op zichzelf, maar is
onderdeel van de werkelijkheid. Als zodanig wordt zijn autonomie begrensd door
wat hij tegenkomt in zijn leven, zoals zijn genetisch bepaalde lichamelijkheid,
zijn emoties en driften, andere mensen, de maatschappelijke structuren, natuur,
milieu en de kosmos. Met andere woorden: de menselijke autonomie is gebonden
aan, maar ook verbonden met zijn omgeving. Waar liggen echter precies de grenzen
en hoe kun je tegen autonomie aankijken? Humanisten is nogal eens verweten
dat zij te optimistisch zijn over de mogelijkheden van de menselijke autonomie
en met name in deze tijd, waarin we denken dat we alles kunnen of moeten
kunnen is het goed om daar eens bij stil te staan. Omdat het Humanistisch Verbond
in 2006 60 jaar bestaat, staat landelijk het thema van de autonomie centraal.
Een goed moment dus om ook in Gouda aandacht te besteden aan de menselijke
autonomie.
Na de inleiding is er natuurlijk ruimte voor discussie. De laatste ontwikkelingen
omtrent abortus, in het nieuwe regeerakkoord, behoeft ook onze aandacht.
Tot ziens op woensdagavond 28 maart.
Corrie Blok
2
***

Er is een tijd van komen,
er is een tijd van gaan
Lieve mensen, ik ga u verlaten. Nog niet definitief: ik blijf nog een jaar freewheelen
in het bestuur, als u daar tenminste mee akkoord gaat, maar ik stap op
als secretaris. Misschien zal u dat worst zijn, misschien zult u zich zelfs afvragen
wie ik eigenlijk ben. Het is de voorzitter, die het gezicht naar buiten presenteert,
de andere bestuursleden functioneren toch een beetje in zijn of haar slagschaduw.
Zelfs als je, zoals ik, nu toch al weer 22 jaar geleden door onze roemruchte toenmalige
voorzitter André de Bruin, het bestuur werd binnen gesleurd. Hij was daar
erg goed in.
Maar kan dat wel, dat opstappen? Er stappen er zoveel op de laatste tijd. Ja, dat
kan, want er staat een opvolgster klaar, trappelend van ongeduld en enthousiasme
en met een staat van dienst om U tegen te zeggen. Haar naam is Ineke Eikelenboom-Crebas.
De naam Eikelenboom voert ze overigens nog maar kort, omdat ze
pas vorig jaar mei trouwde met Arie, jawel, Eikelenboom, van de Zuidrandflat, u
weet wel. Het is haar tweede huwelijk: uit haar eerste heeft ze twee kinderen en
sinds december is ze de trotse grootmoeder van een kleinzoon.
Daarnaast mag haar maatschappelijke loopbaan er ook zijn: eerst 12 jaar als secretaresse
bij de Nederlandse Bond van Plattelandsvrouwen en nu al weer 6 jaar
als secretaresse en vervolgens medewerker Communicatie bij de Vereniging van
Bedrijfstakpensioenfondsen (ABP, PGGM, Metalectro en veel andere grote en
kleine fondsen). Naast de directe in- en externe communicatie (elektronische
nieuwsbrieven, magazine VB Contact, jaarverslag etc.) onderhoudt ze daar de
websites en is ze verantwoordelijk voor de organisatie van de bijeenkomsten van
de bestuursleden. Tussen alle beslommeringen door is ze secretaresse en voorzitter
geweest van de oudercommissie op de school van één van haar kinderen en
verzorgt ze op dit moment het Bulletin voor de Zuidrandflat, een informatief blad
voor de bewoners. Ze woont sinds 2005 in Gouda en hoopt er ook via het HV de
nodige contacten te kunnen leggen. U kunt haar dus gewoon aanspreken: ze bijt
niet.
Jan van der Veen
3

Jaarvergadering, met interessant thema
Van harte nodigen wij u uit voor de jaarlijkse ledenvergadering op
25 april om 20:00 uur in de vergaderzaal van de Zuidrandflat, De
la Reylaan 100 te Gouda. In het openbare gedeelte na de
vergadering zullen Jacqueline Verploegh Chasse, Humanistisch
geestelijk verzorger, werkzaam in de verpleeg- en verzorgingshuizen van
Zorgpartners Midden-Holland en Pauline Docter, Humanistisch geestelijk
verzorger, werkzaam in het Groene Hart Ziekenhuis een inleiding houden. Een
belangrijk aspect van hun werk is: patiënten bewust te maken van hun
mogelijkheden om autonoom te handelen en daarin patiënten ondersteuning aan
te bieden. Juist op het gebied van gezondheid is het misschien wel moeilijk om
jezelf autonoom op te stellen. Natuurlijk is er voor u ook ruimte om (met elkaar)
in discussie te gaan.
De agenda, met een korte beschouwing van '2006 In vogelvlucht', het Financieel
overzicht en het Jaarwerkplan, vindt u als bijlage voor de leden toegevoegd aan
dit blad. Het volledige Jaarverslag zal op de website te zien en te downloaden
zijn. U kunt stukken ook opvragen bij de secretaris, Jan van der Veen (adres op
de binnenzijde omslag van dit blad).
Tot ziens op 25 april, namens het Bestuur,
Corrie Blok
Een uitvaartplechtigheid
waarbij niemand iets zegt
'Wie dat heeft meegemaakt weet wat een akelig gevoel dat geeft. Het lijkt dan
net of er over de overledene niets te zeggen valt. Wij kunnen U helpen met Uw
toespraak of spreken er namens U een uit'.
Deze tekst staat op het visitekaartje van de voormalige Regionale Werkgroep
Uitvaartbegeleiding Rijnmond Zuid-Hollandse Eilanden. Door opheffing van de
Regionale Werkgroep Uitvaartbegeleiding Zuid-Holland Noord, is samen met de
voormalige leden van die groep besloten om per 1 november 2006 verder te gaan.
Omdat het werkgebied van de regio nu de gehele provincie Zuid-Holland omvat
werken wij nu onder de naam:
Regionale Werkgroep Uitvaartbegeleiding Zuid-Holland.
Aan het werk van onze uitvaartsprekers is echter niets veranderd. Onze vrijwilligers
zijn nabestaanden behulpzaam om een waardig afscheid te kunnen nemen
van een overledene, door tijdens de begrafenis of crematie namens de familie een
4

uitvaartrede uit te spreken. Op dit moment bestaat de Regionale Werkgroep Zuid-
Holland uit 22 vrijwilligers (leden). Zij hebben in 2006 ruim honderd uitvaarten
verzorgd. Voor informatie en aanvragen van uitvaarten kunt u bij ons terecht
door ons eigen coördinatienummer te bellen. U wordt dan te woord gestaan door
één van beide coördinatoren. Bij toerbeurt nemen Sia Rietveld en Nettie de Wilde
de telefoon op.
Bel voor informatie en aanvragen: 010 482 48 81
Dini Vogelaar, Secretaris Regionale Werkgroep
Uitvaartbegeleiding Zuid-Holland.
'De waarheid en de vrije wil'.
Met de 'Vrije Wil' is iets vreemds aan de hand: we voelen dat we het bezitten en
dat het ergens in ons brein moet huizen, maar toch kunnen zelfs de beste neuropsychologen
die “onderduiker” niet vinden. Kennelijk heeft de 'Vrije Wil' het gezelschap
gezocht van 'Het Zelf', 'Het Bewustzijn' en misschien zelfs van 'Het Opperwezen'.
Een clubje van menselijke begrippen waarvan we 'weten' (of wisten)
dat het er moet zijn, maar dat steeds weer ontsnapt aan onze analyses en meetinstrumenten.
De leden van het clubje hebben één
kwaliteit gemeen en dat is dat het menselijke
intuïtieve waarheden zijn en
daarom niet behoren tot het gebied van
de exacte wetenschap die immers werkt
met formele definities, mathematische
relaties testbaarheid en herhaalbaarheid.
Intuïtieve waarheden zijn slechts
geldig in een menselijke context, een
“domein” bevolkt door vage omschrijvingen
en gevoelswaarden en uitgedrukt
in een woordkeus die ook alleen
maar geldig is in dat intuïtieve domein,
heel functioneel om samen te leven
maar helemaal niet 'wetenschappelijk'.
Een eenvoudig voorbeeld kan dat duidelijk
maken. De afstand tussen de
Goudse markt en mijn woonplaats
Haastrecht is ongeveer een uur gaans;
een onbetwistbare waarheid binnen de
menselijke context. Voor een mier is
die menselijke waarheid echter een grove
leugen, zo’n beestje doet er minstens
een jaar over! Niet alleen door zijn
langzame gang maar ook door de gigantische
bergen die hij op zijn pad
moet overwinnen. De meeste waarheden
(zo niet alle) zijn domein- en begripgebonden
en daarom zei een Amerikaanse
filosoof ooit: “De waarheid is
dat wat werkt”. Helaas vonden zijn collega’s
die definitie veel te eenvoudig en
mocht hij vervolgens niet meer meepraten!
Waarheden hebben ook de eigenschap
dat ze door de domeinbewoners heilig
worden verklaard. Dat is logisch, want
hun waarheid werkt, is begrijpelijk en
de meerderheid deelt die ervaring! Een
dergelijke heiligverklaring werkt echter
niet buiten het domein: daar gelden andere
begrippen en ervaringen, denk
5

maar aan dat uur gaans van de mens of
de mier. Zet nu eens een mier en een
mens in een (gedroomde) discussiegroep
over 'Afstanden' en er ontstaat de
grootste verwarring, onbegrip, emotionele
reacties en ordinaire ruzie. De toren
van Babel “revisited”!
De discussie over de Vrije Wil is een
schoolvoorbeeld van zo’n Babylonische
universitaire spraakverwarring,
gevoerd door wetenschappelijke
schoenmakers die zich niet bij hun leest
houden; de rubriek “Ingezonden” van
het laatste nummer van het Humanistisch
Bericht geeft er een prachtig voorbeeld
van. In één A5-je worden drie
hoogleraren van verschillende studierichtingen
geciteerd en komen tenminste
vijf domeinen ter sprake. Vanuit de
domeinen 'Moraal' en 'Recht' worden
vervolgens genadeloos de resultaten
van de experimentele neurologie en
-psychologie verkettert. In plaats van
zo’n zinloze doodlopende discussie
zouden we er beter aan doen het klassieke
model van de Vrije Wil eens op
de snijtafel te leggen, wellicht vinden
we dan een nieuw model dat recht doet
aan de functionele eisen van Moraal en
Recht én tegelijk de bevindingen van
de neurologen verklaart. De historie
geeft veel voorbeelden van succesvolle
revisies van intuïtieve modellen, Galileï
versus de Inquisitie is wellicht het
meest bekend!
Rest de vraag wat is nu de zin van dit
artikel? Als u er uit begrijpt dat ik pleit
voor een nieuwe multidisciplinaire benadering
van het begrip Vrije Wil met
een nieuwe, systeemanalytische aanpak
en andere, creatief / luisterende, samenwerkende
gesprekspartners dan heeft u
dat goed begrepen, over zo’n aanpak
zou ik graag wat meer willen vertellen.
Wellicht in een volgend Humanistisch
Bericht of in een Palaver, ik laat het
vervolg maar afhangen van uw reacties.
Cor Kraijenbrink
Boekbespreking.
Hoewel het geen nieuw verschenen boek is, is aandacht voor het boek “Statusangst”
van Alain de Botton, nog steeds op zijn plaats. In zijn boek behandelt hij
een fenomeen dat zeker in onze westerse wereld speelt nl. status. “Welk maatschappelijk
niveau wil ik bereiken” en “wat vinden anderen van mijn maatschappelijk
niveau”. Wanneer we niet de maatschappelijke status behalen waarnaar we
streven of we krijgen niet de waardering van anderen die we wensen dan kàn statusangst
ontstaan. Vriendschappen worden beëindigd, psychische nood ligt op de
loer. Statusangst is géén noodzakelijkheid. Alain de Botton geeft ook wegen aan
om statusangst te voorkomen of te overwinnen. Het komt erop neer status te
relativeren, zowel naar jezelf toe als naar anderen. “Kijk over de status heen en
ontdek andere zaken die waardevol zijn.”
Andere titels van De Botton zijn o.a.: ”De kunst van het reizen”, een trilogie
over liefde en “De troost van de filosofie”.
Jean-Pierre Bylard.
6

Deze rubriek is vrij voor iedere lezer. Ingezonden berichten zijn voor verantwoording van inzender.
In “de Stelling” van het Humanistisch Bericht van januari j.l. pleit Corrie Blok
voor veranderingen in het Humanistisch Verbond. Geen levensbeschouwelijke
club meer, maar via gesprekken en studie, actie voeren voor een humaner samenleving.
Zo’n stelling vraagt om een reactie en die wil ik hier graag geven.
Actievoeren kan natuurlijk geen kwaad: het houdt het Verbond wakker en het levert
meestal gratis publiciteit op, maar waarom actie voeren voor een humaner
samenleving? Onze westerse samenlevingen zijn al humaan genoeg en wat er
nog aan schort heeft de volle aandacht van allerlei actiegroepen en politieke partijen.
Ik ontken natuurlijk niet dat er nog veel inhumane samenlevingen zijn maar
daar kan het HV noch de Nederlandse samenleving verlossing brengen: we hebben
daarvoor nu eenmaal te weinig status in de wereld. Voor wat betreft het verbeteren
van onze westerse samenleving wil ik zelfs nog een stap verder gaan: niet
doen! Het verspilt de aandacht en de inzet die nodig is om het echte maatschappelijke
probleem op te lossen en dat probleem is niet in het heden samen-leven,
maar tot in de verre toekomst over-leven. Onze samenleving dreigt aan haar eigen
succes ten onder te gaan!
Sinds onheuglijke tijden zijn er ideologieën en religies gemaakt om de samenlevingen
te stabiliseren en succesvol te laten groeien - let wel: 'groeien'. Onze westerse
samenleving heeft er vele gekend en -geheel volgens darwinistische regels-
is daarvan de meest succesvolle maatschappijvorm overgebleven: individuele
vrijheid en verantwoordelijkheid gebundeld in een parlementaire democratie, een
matig geleide markteconomie en collectivisering van risico’s en zorg. Gevolg: de
humane welvaartsstaat en ongebreideld verbruik van aardse reserves.
Als slaven van die darwinistische evolutie zoeken we nu nog steeds naar een nóg
betere samenleving en dus nog meer groei, zonder ons af te vragen of dát nu nog
steeds onze eerste zorg moet zijn. Net als de biologische evolutie kent ook onze
maatschappelijke evolutie maar één algoritme: “Meer en Beter”. En als de wal
het schip keert? Pech gehad! Dat is triest, omdat wij de enige wezens lijken te
zijn die wél het vermogen bezitten om te anticiperen en niet samen met onze mislukte
maatschappelijke “mutaties” ten onder te gaan. Het HV zou zich dat aan
kunnen trekken en daarmee wat doen!
Mijn stelling is daarom: “dat het HV in alle gevallen samen-leven ondergeschikt
moet maken aan samen over-leven en die prioriteitvolgorde uit gaat dragen
als “mission statement” van het HV.”
Cor Kraijenbrink
7

Nieuwjaarscafé 2007
Op 21 januari j.l. vond de nieuwjaarsreceptie van de afdeling M-H plaats. Net
als voorgaande jaren was er gekozen voor Résistance, het lunchcafé in het Verzetsmuseum.
Vanaf 14:00 uur werden de gasten door de bestuursleden ontvangen.
De koffie ging rond en al gauw kwamen de gesprekken op gang. Corrie
Blok, voorzitter, begon haar Nieuwjaarsspeech met een terugblik op het afgelopen
jaar. Het Palaver in Woerden had een hoge opkomst, 45 personen waren aanwezig.
De cursus Kopstukken in het Humanisme was een groot succes. De cursus
was zelfs overtekend. Het blijkt dat er behoefte is aan dit soort cursussen. Het bestuur
gaat zich er over beraden of er in de toekomst weer een cursus gestart kan
worden. De rode draad voor 2007 is 'Democratie'. Dit onderwerp zal het komende
jaar uitgediept worden. De voorzitter bedankt iedereen voor zijn/haar belangstelling
en inzet. In het bijzonder bedankt zij Marry van der Brink. Vele jaren is
zij op allerlei gebied actief geweest voor het Humanistisch Verbond. Bij deze
woorden van dank is een bloemetje op zijn plaats. In 2007 gaat er in het bestuur
wat veranderen. Jan van der Veen treedt af als secretaris. 22 jaar is hij actief geweest
in diverse bestuursfuncties. Van der Veen zal nog een jaar aanblijven als
algemeen bestuurslid. Gelukkig is er een opvolgster voor Jan gevonden. Ineke
Eikelenboom-Crebas, sinds december 2006 bestuurslid, zal Jan na de Algemene
Ledenvergadering in april opvolgen als secretaris.
Na deze woorden is het tijd voor een toost. De champagne wordt binnengebracht
en wij klinken met elkaar op het komend jaar. Nadat iedereen zijn glas leeg heeft,
begeven wij ons naar het Verzetsmuseum zelf. Daar wacht de verhalenvertelster
op ons. Wij nemen in stilte op de banken plaats en de muziek begint te spelen. De
muziek klinkt mysterieus, de kaarsvlammetjes versterken de opgeroepen sfeer. In
het midden vinden wij zeven brandende vlammetjes rondom een schaal. In de
hoek van de ruimte is van kleurrijke stof een soort tent gemaakt. Hieruit klinkt
plotseling een zangstem. De stem stopt en de verhalenvertelster begint het verhaal
te vertellen van de Indische Waterlelies. Zeven sterrenkinderen die met hun
moeder de maankoningin naar de aarde komen, worden door de lieflijke stem van
de boze heks betoverd. Voor de dageraad moeten zij terug zijn in de hemel. Helaas
zij blijven doordansen tot het ochtendgloren Daarna zijn zij voor altijd gevangen
door de heks. Slechts bij volle maan mogen zij nog dansen. Alle aanwezigen
hebben genoten van dit verhaal. Hierna is er nog gelegenheid om wat na te
praten onder het genot van een hapje en een drankje. Om 16:00 uur begeeft iedereen
zich weer huiswaarts.
De verhalenvertelling is een initiatief van Stichting Gympie. Deze Stichting zet
zich in voor de bevolking in Indonesië die getroffen is door de tsunami. Fien
Zweers en Humphrey Pieters proberen geld in te zamelen voor diverse projecten.
Meer informatie is te vinden op de site: www.stichtinggympie.nl
Ineke Eikelenboom-Crebas
8

De afdelingswebsite.
Beste mensen,
Hierbij wil ik nogmaals de mogelijkheid onder de aandacht brengen voor onze
afdeling om zich aantrekkelijk op het internet te presenteren. Het is ook een pleidooi
om op plaatselijk niveau inhoud te ontwikkelen en de dialoog aan te gaan
vanuit humanistisch levensbeschouwelijk perspectief. Internet is voor de afdeling
Midden-Holland van het HV een effectief en voordelig podium om breed uit de
kast te komen.
Mijn verzoek aan de leden is om de afdelingspresentatie op het internet vooral
ook als een gezamenlijke aangelegenheid te zien, van zowel de webmaster als het
bestuur en de humanistische 'opinion leaders' binnen de afdeling. Het is voor mij
een leuke klus om een aantrekkelijke afdelingspresentatie in elkaar te knutselen,
vooral als iedereen die iets te melden heeft haar of zijn steentje bijdraagt! Fraaie
voorbeelden van gezamenlijke afdelingsproducties zijn op www.humanis-
tischverbond.nl ('afdelingen' bovenaan de website) te vinden. Voor onze afdeling
klik je 'Regio Zuid-West' en dan 'Midden-Holland' aan. Op de site zijn tal van onderwerpen
die de moeite waard zijn om te lezen
Met vriendelijke groet,
Henk Bremer
Oprichting van een filmclub
Graag zou ik in contact willen komen met een aantal mensen, om gezamenlijk
een filmclub op te richten. Het is de bedoeling om
met elkaar, op een afgesproken moment, een film
te gaan bezoeken en daarna daarover te gaan discussiëren,
of zoals je het zou kunnen zeggen: 'napraten'.
Als er een aantal belangstellenden zijn, is het de
bedoeling om eerst met elkaar te gaan bespreken
hoe zo'n clubje gaat functioneren, b.v. of er een thema genomen wordt en daarover
een geschikte film wordt bekeken. Enfin, genoeg mogelijkheden hoe zo'n
club er uit zou kunnen gaan zien. Kortom: "WIE HEEFT ER ZIN IN?"
Henk Bremer,
(voor adres en telefoon, zie binnenzijde omslag)
9

“In vrijheid verbonden"
Op dinsdag 23 januari vond in Utrecht de bijeenkomst "In Vrijheid Verbonden;
Samen Leven in Wederzijds Respect" plaats. In aanwezigheid van koningin Beatrix
ontmoetten vertegenwoordigers van verschillende levensbeschouwelijke tradities
elkaar in het Academiegebouw van de Universiteit van Utrecht. Ineke de
Vries, directeur HV, las namens de humanisten een tekst voor over het respect
dat bij het 'goede leven' hoort.
Op 23 januari 1579 werd op dezelfde
plaats ‘een eeuwig verbond van eenheid’
gesloten: de Unie van Utrecht.
Daarin werd voor het eerst officieel
verklaard dat burgers vrij zijn hun eigen
geloof te belijden en dat de overheid
niemand voor dat geloof ter verantwoording
kan roepen of vervolgen.
De bijeenkomst in het Academiegebouw
is een vervolg op de bijeenkomst
"In Vrijheid Verbonden; Eenheid in
Verscheidenheid" die in december
2005 in de Utrechtse Dom plaatsvond.
Ahmed Aboutaleb, wethouder in Amsterdam,
was hoofdspreker. Daarnaast
werd tijdens de bijeenkomst in woord
en muziek uitdrukking gegeven aan de
verschillende levensbeschouwelijke o-
vertuigingen. Vertegenwoordigers van
de zes grootste levensbeschouwelijke
gemeenschappen in Nederland ondertekenden
een gezamenlijke verklaring.
'Gemeenschappelijke verklaring van
religieuze en levensbeschouwelijke
gemeenschappen in Nederland'
De Nederlandse samenleving is de
eeuwen door een smeltkroes geweest
van volkeren en culturen. Mensen met
verschillende religieuze overtuigingen
en levensbeschouwingen hebben er,
soms met vallen en opstaan, in weder-
10
zijds respect leren samenleven. Vluchtelingen
en migranten uit de hele wereld
hebben hier hun toevlucht gevonden
en zijn in vrijheid als burgers verbonden
geraakt met hen die hier al eerder
woonden.
Op 23 januari 1579 sloten de noordelijke
gewesten van de Republiek der
Nederlanden te Utrecht “een eeuwig
verbond van eenheid” op basis van vrijheid
van godsdienst en respect voor ieders
levensovertuiging. Steden uit de
zuidelijke gewesten sloten zich spoedig
daarna bij deze “Unie van Utrecht” aan.
Ze verklaarden in artikel 13 van deze
Unie “dat alle burgers vrij zijn om hun
eigen geloof te belijden en dat de overheid
niemand voor dat geloof ter verantwoording
mag roepen of
vervolgen.” Dit grondrecht van vrijheid
van godsdienst en het inzicht dat de
overheid niet mag treden in de geloofs-
of levensovertuiging van haar burgers
zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden
en vormen de basis voor vreedzaam
samenleven.
In artikel 18 van de Universele Verklaring
van de Rechten van de Mens van
de Verenigde Naties uit 1948 is dit
grondrecht nader omschreven: “Een ieder
heeft recht op vrijheid van gedach-

te, geweten en godsdienst; dit recht omvat
tevens de vrijheid om van godsdienst
of overtuiging te veranderen, alsmede
de vrijheid hetzij alleen, hetzij
met anderen zowel in het openbaar als
in zijn particuliere leven zijn godsdienst
of overtuiging te belijden door
het onderwijzen ervan, door de praktische
toepassing, door eredienst en de
inachtneming van geboden en voorschriften.”
Als vertegenwoordigers van religieuze
en levensbeschouwelijke gemeenschappen
in Nederland verklaren wij gezamenlijk:
1. dat wij dit grondrecht van de vrijheid
van gedachte, geweten en godsdienst
onderschrijven en willen uitdragen;
2. dat wij ervan overtuigd zijn dat geen
enkele religie of levensbeschouwing
mag aanzetten tot, dreigen met of toepassen
van geweld of discriminatie jegens
andersdenkenden;
3. dat niemand tot het belijden van geloofs-
of levensovertuigingen mag worden
gedwongen;
4. dat wij vanuit respect voor elkaar het
doelbewust kwetsen en kleineren van
andersdenkenden afwijzen;
Wij delen met elkaar, vanuit de bronnen
van ons geloof en vanuit de idealen
van de humaniteit, de overtuiging van
de unieke waardigheid van de menselijke
persoon, de integriteit, de onschendbaarheid
en de beschermwaardigheid
van alle mensen, het belang van de bevordering
van gelijke bestaansmogelijkheden
en de gelijkwaardigheid van
alle mensen. Wij voelen ons, als bur-
gers en bewoners van Nederland, in
vrijheid met elkaar verbonden.
Wij zetten ons in om in verbondenheid
met elkaar in gesprek te blijven met
respect voor de vrijheid van ieders geloofs-
of levensovertuiging en culturele
traditie. Wij bieden onze rijkdom in
overtuigingen en tradities aan ter verdieping
en versterking van de solidariteit
in de Nederlandse samenleving.
Wij roepen allen die in Nederland
woonachtig zijn op om zich bij deze
verklaring aan te sluiten.
Utrecht, 23 januari 2007
Ineke de Vries, directeur van het Humanistisch
Verbond, sprak de onderstaande
tekst uit.
Respect en wederzijds respect hoort
bij het 'goede leven'
Eén van de bronnen van respect is
voor ons de filosoof Immanuel Kant,
toonaangevend denker van de Verlichting.
In zijn "Anthropologie in pragmatischer
Hinsicht" uit 1798 benoemt hij
respect als een omgangsvorm, waarvan
de grondslag gevonden wordt in de dagelijkse
ervaring en de ontmoeting met
de concrete ander. Kant plaatst in dit
citaat respect in de context van het delen
van de maaltijd, de ontmoeting aan
tafel. De plek waar je met elkaar de dag
doorneemt, van mening kunt en durft te
verschillen en waar je met elkaar kunt
lachen en grappen maakt, zodat de
ernst niet uitloopt in onwelwillendheid.
Daarbij moeten met het oog op wederzijds
respect volgens de Kant de volgende
regels in acht worden genomen:
11

“Geen betweterij, noch voor zichzelf
noch voor andere leden van het gezelschap
laten ontstaan of laten voortduren:
maar zulk soort ernst veeleer door
een goed geplaatste schertsende opmerking
afwenden, omdat deze conversatie
geen transactie maar een spel moet zijn.
In het serieuze geschil, dat toch niet te
vermijden valt, zichzelf en zijn gevoelens
zorgvuldig in bedwang houden,
zodat het wederzijds respect en de welwillendheid
altijd de boventoon blijven
voeren; waarbij het meer op de toon
(die niet schreeuwerig of arrogant moet
zijn) dan op de inhoud van het gesprek
aankomt; opdat geen van de gasten met
de ander gebrouilleerd uit het gezelschap
naar huis gaat. Hoe onbeteke-
nend deze wetten van de verfijnde
menselijkheid misschien ook lijken
(…) toch is alles wat het gezellige samenzijn
bevordert (…) een gewaad dat
de deugd voordelig kleedt en voor die
laatste ook in serieuzer opzicht aan te
bevelen is.”
Respect gaat niet over dwang of wetten;
het is geen ‘eis’ die je op tafel legt.
Evenmin gaat het over elkaar uit de
weg gaan. Het is elkaar de ruimte geven
een verhaal te vertellen. Geen
mooiere plek dit te doen dan aan tafel.
***
INTERCULTURELE MAALTIJD
Op woensdag 21 maart zal in Gouda, in het kader van de dag van het antiracisme,
mensen van verschillende culturen elkaar ontmoeten door samen een maaltijd
te nuttigen. Deze worden die dag van 18:30 tot 21:30 uur geserveerd op verschillende
locaties. U heeft het al kunnen lezen in het vorige nummer van HB.
Voor deze maaltijden kunt u zich nog steeds aanmelden.
Wend u voor nadere informatie en opgave tot Corrie Blok.
Dan krijgt u van haar de juiste lokatie te horen. Als u met
vervoer zit kunt u dit gelijk bij haar melden, waarna er getracht
zal worden hiervoor een oplossing te vinden.
Opgaven:
Per e-mail: corrie.blok@gmail.com
Of schriftelijk: Leenmanslag 7, 2805 HT Gouda.
12
***