B&H - Hfdst. 8[pdf, 3743kb]

Identificatie gevaarlijke stoffen 

PBO 

Cursus Korporaal 2013 

Hoofdstuk 8 

Lt. Filip Van Acker 

Brandweer Zelzate 

Filip.vanacker@brandweervlaanderen.be 

0475/58.95.58

1. Wat is een gevaarlijke stof ? 

2. ADR regelgeving. 

3. De oranje schilden. 

4. De gevarenklassen. 

5. De nieuwe EU-GHS verordening 

6. De gevarendiamant. 

7. Diverse informatiebronnen. 

------ PAUZE ----------------------- 

8. Oefeningen 

Overzicht van de les :

1.Wat is een gevaarlijke stof ? 

• Een gevaarlijke stof is een stof die bij het vrijkomen uit haar 

verpakking schade en/of hinder veroorzaakt aan de omgeving, milieu, 

mens en dier. 

• De hoeveelheid van een gevaarlijke stof die vrijkomt uit de 

verpakking bepaalt de mate van het gevaar. 

• Een kleine hoeveelheid van een zeer giftige stof kan even gevaarlijk 

zijn als een grote hoeveelheid van een niet giftige stof.

2. De ADR-regelgeving 

• Het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg is onderworpen aan het ADRreglement 

( Europees verdrag). 

• Afkorting van : ‘Accord européen relatif au transport international de marchandises 

Dangereuses par Route’ 

• Het reglement bestaat uit 2 bijlagen : 

Bijlage A : bepalingen betreffende de gevaarlijke goederen en voorwerpen. 

Bijlage B : bepalingen betreffende het vervoermateriaal en het vervoer.

2. De ADR-regelgeving 

Gevaarlijke goederen worden onderverdeeld in 13 klassen. 

In bijlage A staat voor elke klasse : 

* De opsomming van de stoffen en voorwaarden. 

* De vervoersvoorwaarden. 

* De verpakkingsvoorschriften. 

* Afzonderlijke en gezamelijke verpakkingsvoorschriften. 

* Opschriften en gevaarsetiketten. 

* Aanduidingen in het vervoersdocument. 

* Voorschriften voor ledige verpakkingen. 

Het ADR reglement behandelt verder o.a. : 

* Voorschriften waaraan voertuigen en hun uitrusting moeten voldoen. 

* Voorschriften voor laden, lossen en behandelen. 

* Voorschriften voor onderweg. 

* Voorschriften voor de opleiding van bestuurders.

3. De oranje schilden 

Gevarennummer 

Stofidentificatienummer 

of UN-nummer

2 = Gas 

3 = Brandbare vloeistof 

4 = Brandbare vaste stof 

5 = Stof die de verbranding bevordert 

6 = Giftige stof 

8 = Corrosieve, bijtende stof 


Voor het eerste cijfer: 

9 = Allerhande gevaarlijke stoffen 

663 

Eerste cijfer geeft het onmiddellijke gevaar aan.

0 = Geen betekenis 

1 = Explosiegevaar 

2 = Mogelijke gasuitwaseming 


Voor het 2 de en 3de cijfer: 

3 = Brandbaarheid – vloeistof / gas 

4 = Brandbaarheid- vaste stof 

5 = Verbranding bevorderende eigensch. 

6 = Giftig 

7 = Radio actief 

8 = Corrosiviteit 

9 = Gevaar voor hevige spontane reactie 

X = Geen contact met water 

Tweede en derde cijfer geven bijkomende gevaren aan. 

663 

Wanneer de eerste 2 cijfers hetzelfde zijn, betekent dit een versterking van het gevaar.

Lege & becijferde 


Collivervoer – 

diverse ladingen 

80 

1789


De oranje schilden kunnen ook op de zijkant staan bij 

meerdere en verschillende ladingen

UN 1203 Benzine 3, II 

Atmosferische tank 

33 

1203 


30 

1202 

Tankinhoud 

Jumbo: 40.000L. 

4000 liter 

5000 liter 

6000 liter 

10000 liter 

15000 liter 

30 

1223 

BENZINE DIESEL KEROSINE/Petroleum


UN 1005 - Ammoniak, watervrij 2.3 (8) 

Druktank 

Gas 

Toxisch 

Corrosief 

Gevarenborden

Vervoer van de Klasse 7 

3. De oranje schilden


Hoe op een goede manier het bord lezen ? 

Vraag 1 : Wat is de aggregatietoestand van de stof ? 

(gas, vloeistof, vast) 

Vraag 2 : Wat is het grootste gevaar ? 

(brandbaarheid, giftigheid, oxiderend, bijtend,…..) 

Vraag 3 : Wat zijn de bijkomende gevaren ? 

=> bij 3 cijfers in het gevaaridentificatienummer

4. De gevarenklassen 

• Elke gevaarlijke stof heeft een internationaal 

nummer, het stofidentificatienummer, ook wel UN- 

of VN-nummer genoemd. 

(vb. Benzine 1203 ). 

• Elke gevaarlijke stof wordt ingedeeld in één van 

de 13 gevarenklassen. 

(vb Benzine klasse 3 – brandbare vloeistof )

KL.1 

KL.2 

KL.3 

KL4.1 

KL.4.2 

KL.4.3 

KL.5.1 

KL.5.2 

KL.6.1 

KL.6.2 

KL.7 

KL.8 

KL.9 


ONTPLOFBARE STOFFEN EN VOORWERPEN. 

GASSEN. 

BRANDBARE VLOEISTOFFEN. 

BRANDBARE VASTE STOFFEN, 

VOOR ZELFONTBRANDING VATBARE STOFFEN. 

STOFFEN DIE BIJ AANRAKING MET WATER BRANDBARE GASSEN ONTWIKKELEN. 

OXIDERENDE STOFFEN. 

ORGANISCHE PEROXIDEN. 

GIFTIGE STOFFEN. 

INFECTUEUZE OF BESMETTELIJKE STOFFEN. 

RADIOACTIEVE STOFFEN. 

BIJTENDE OF CORROSIEVE STOFFEN. 

DIVERSE GEVAARLIJKE STOFFEN EN VOORWERPEN.


Klasse 1 – Ontplofbare stoffen en voorwerpen 

Zijn onderverdeeld in 6 subklassen :



- Explosieven hebben ook een UN-Nummer maar deze staan niet in 

het chemiekaartenboek. 

- Gevaar daalt met stijgend nummer ifv hoeveelheid ! 

- Onmiddellijk deskundige hulp inschakelen. 

- Veilige afstand houden : 

klasse 1.1, 1.2 en 1.5 : 500 meter 

klasse 1.3 : 100 meter 

klasse 1.4 en 1.6 : 50 meter



Herkenning van explosieven :

Klasse 2 : Gassen 


Gassen kunnen we onderverdelen in 3 subklassen : 

Klasse 2.1 : Brandbare gassen 

Klasse 2.2 : Niet brandbaar, niet giftig gas 

Klasse 2.3 : giftig gas


Klasse 2.1 : brandbare gassen 

Gevarenborden : 

Gevi-nummers : 23 


Voorbeeld : Propaan, butaan, LPG. 

Bij verkenning en inzet steeds explosiemeter meenemen en onder 

dekking van straal de werkzaamheden uitvoeren !!!!


Klasse 2.1 : brandbare gassen 


Met ingang van 2011 zijn tankwagens bestemd voor LPG-transport naar tankstations 

verplicht om een brandwerende coating te dragen. Deze coating zorgt ervoor dat bij 

het aanstralen van een niet beschadigde tankwagen het scenario BLEVE met 75 

minuten wordt uitgesteld. Een gecoate LPG-tankwagen is herkenbaar aan een wit 

bord met zwarte rand en het opschrift BR (Bleve Resistant).



Klasse 2.2 : Niet brandbaar en niet giftig gas 


Gevi-nummers : 20 of 22 ( sterk gekoeld ) 

Voorbeeld : Stikstof, CO2, Argon 

Bij lekkage van een sterk gekoeld niet brandbaar niet giftig gas kan 

men het lek eventueel laten dichtvriezen door het plaatsen van een 

vochtige dweil, uiteraard opletten voor bevriezing !!!



Klasse 2.2 : Niet brandbaar en niet giftig gas 

De praktijk :


Klasse 2.3 : Giftige gassen 

Gevarenbord : 


Gevi-nummers : 26 of 266 (zeer giftig gas ) 

Voorbeeld : Chloor, Amonniak, Fosgeen 

Bij interventies met deze gassen zal in veel gevallen de 

gaspakkenprocedure opgestart worden.


Klasse 3 : Brandbare vloeistoffen 

Brandbare vloeisttoffen worden als volgt onderverdeeld : 

Brandbaar: - Vlampunt tussen de 23°C en 61°C 

- Gevarenbord 

- Gevi-nummer : 30 

- Voorbeeld : Stookolie (mazout). 

Zeer Brandbaar : - Vlampunt lager dan 23°C 

- Gevarenbord 

- Gevinummer : 33 

- Voorbeeld : Benzine


Klasse 4 : brandbare Vaste Stoffen 

Brandbare vaste stoffen kunnen we onderverdelen in 3 subklassen : 

Klasse 4.1 : Brandbare vaste stoffen 

Klasse 4.2 : Voor zelfontbranding vatbare stoffen 

Klasse 4.3 : stoffen die in aanraking met water brandbare gassen ontwikkelen


Klasse 4 : Brandbare vaste stoffen 

Klasse 4.1 : brandbare vaste stoffen 



Voorbeeld : Zwavel, Magnesium



Klasse 4.2 : voor zelfontbranding vatbare stoffen 



Voorbeeld : Witte fosfor



Klasse 4.3 : stoffen die in aanraking met water brandbare gassen ontwikkelen 


Gevi-nummers : X423 

Voorbeeld : Natrium, Kalium


Klasse 5.1 : Oxiderende stoffen 

Oxiderende stoffen hebben in hun chemische structuur een grote 

hoeveelheid zuurstof waardoor ze dus een eventueele brandhaard zullen 

bevorderen. Deze stoffen worden ook wel zuurstofdragers genoemd. 

Gevarenbord : 

Gevi-nummer : 50 

Voorbeeld : waterstofperoxide (zuurstofwater)


Klasse 5.2 : Organische Peroxiden 

Organische Peroxiden hebben in hun chemische structuur een grote 

hoeveelheid zuurstof als een grote hoeveelheid organisch materiaal. Door 

deze structuur hebben ze dus 2 zijden van de branddriehoek waardoor ze 

dus zeer gevaarlijk worden indien warmte en/of schokken in de buurt 

ontwikkeld worden. 


Gevi-nummer : 59 en 559 

9 = Gevaar voor hevige spontane reactie 

Voorbeeld : Tetranitromethaan 

Hanteer bij een inzet dezelfde afstanden als bij explosieve stoffen


Klasse 6.1 : Giftige stoffen 

Mate van vergiftiging is afhankelijk van de dosis en blootstellingstijd. 

Deze stoffen komen zowel in vloeibare als vaste vorm voor. 

Gevarenbord : 

Gevi-nummers : 60 en 66 (zeer giftig) 

Voorbeeld : Broom, pesticides, dymethylkwik 

Bij interventies met deze stoffen zal in veel gevallen de 

gaspakkenprocedure opgestart worden.


Klasse 6.2 : Infectueuze of besmettelijke stoffen 

Zijn stoffen die vooral een hoog risico inhouden voor de gezondheid. 

Deze stoffen komen zowel in vloeibare als vaste vorm voor. 

Gevarenbord : 


Voorbeeld : Ziektekiemen, ziekenhuisafval 

Bij interventies met deze stoffen zal eveneens de gaspakkenprocedure 

opgestart worden.


Klasse 7 : Radioactieve stoffen 

Het vervoer van radioactieve stoffen is gebonden aan zeer strenge eisen 

Gevarenboren : 

Hoe meer rode streepjes, hoe groter de straling buiten de verpakking. 

Voorbeelden : diverse kleine bronnen, uranium 214


Klasse 7 : Radioactieve stoffen 

- Een gaspak beschermt niet tegen radioactieve straling, wel tegen besmetting 

van vaste radioactieve deeltjes in het lichaam. 

- Schakel steeds deskundige hulp in bij interventies met radioactieve stoffen. 

- In het chemiekaartenboek staan geen gegevens over radioactieve stoffen. 

- Radioactieve stoffen kunnen bij alle gevaarlijke stoffen voorkomen ( Gevi 70, 

726, 73, 78,....) 

- De vervoersdocumenten geven u meer info van de lading. 

- Hou rekening met de kwadrantenregel voor de afstand. 

- Zorg voor een zo kort mogelijk inzettijd. 

- Zorg voor een goede afscherming.


Klasse 8 : Corrosieve Stoffen 

Dit kunnen zowel basische stoffen (ph>7) als zure stoffen (ph


Klasse 9 : Diverse gevaarlijke stoffen 

Deze klasse is op 1 januari 1990 aan het ADR-reglement toegevoegd 

Klasse 9 omvat stoffen en voorwerpen die tijdens het vervoer een gevaar opleveren, 

dat niet onder de omschrijvingen van andere klassen valt. 

Gevarenbord : 


Voorbeeld : Asbest, airbagmodules, 

lithiumbatterijen.


Klasse 9 : Diverse gevaarlijke stoffen / warm vervoerd 

Dit zijn stoffen die vervoerd worden boven de 100°C maar onder hun vlampunt. 

Het gevaar op brandwonden door contact met de stof is hier het grootste gevaar. 

Ook vaste stoffen van meer dan 240°C vallen onder klasse 9 (bvb. asfalt) 



Voorbeeld : Bitumen, plantaardige vetten boven de 100°C 

+

Milieugevaarlijke stoffen : 


• Het merkteken milieugevaarlijke stof moet aangebracht worden op tanks en 

tankcontainers indien zij UN nummer 3077 of UN nummer 3082 bevatten en bij 

andere gevaarlijke stoffen indien hun MSDS melding maakt van R50, R50/53 of 

R51/53 –zin. 

• Het merkteken mileugevaarlijk moet aangebracht worden in combinatie met de 

andere gevaarsetiketten. 

Vervoer van stookolie ( MSDS R51/53 )


Wat is het doel van deze verordening ? 

• Bescherming mens en milieu door internationaal systeem van hazard communicatie. 

• Een systeem leveren voor landen zonder classificatie/communicatie systeem. 

• Verminderen testen en evalueren van stoffen. 

• Vereenvoudigen internationale handel in stoffen. 

Wat houdt deze verordening nog verder in ? 

• CLP (Classification , Labelling and Packaging of chemicals) is de vertaling van het GHS (Global 

Harmonized System) in de Europese regelgeving. 

• GHS legt de algemene basis voor classificatie en etikettering van gevaarlijke stoffen en 

preparaten en zal op termijn het huidige Europese systeem vervangen. 

• GHS werd ontwikkeld door de VN en is bijgevolg een wereldwijd systeem maar is geen wet. 

• Tussen 1 december 2010 en 1 juni 2015 worden stoffen ingedeeld volgens beide systemen, maar 

is het GHS-etiket reeds verplicht. 

• Vanaf 1 juni 2015 vervalt het huidige systeem van indeling en etikettering en is enkel het GHS 

geldig.


GHS in de wereld 

Voorbereiding Preparatie Implementatie


Wat is er veranderd ? 

• De klassieke “oranje” pictogrammen maken plaats voor de nieuwe “rood omrande” witte 

pictogrammen. 

• Het bestaande aantal van 7 pictogrammen is uitgebreid naar 9 pictogrammen. 

• De bijhorende R & S-zinnen (Risk/Safety) noemen vanaf heden H & P–zinnen (Hazard/Precaution). 

• Er zijn drie grote klassen binnen de CLP : 

– Fysische gevaren (bv. ontplofbaar, ontvlambaar, oxiderend,....) 

– Gevaren voor de gezondheid (bv. giftig, kankerverwekkend,...) 

– Gevaren voor het milieu (bv. giftig voor waterorganismen,...).


Oude symbolen Nieuwe symbolen Betekenis 

GHS01 - Explosief 

GHS02 - Ontvlambaar 

GHS03 - Brandbevorderend (oxiderend) 

GHS04 - Houder onder druk 

GHS05 - Corrosief 

GHS06 - Toxisch 

GHS07 - Schadelijk 

GHS08 - Schadelijk voor de gezondheid op 

lange termijn 

GHS09 - Milieugevaarlijk


Voorbeeld van een etiket voor kleinverpakking : 

Verschil tussen oude EU-etiketten en de nieuwe EU GHS-etiketten (vb. Methanol 5 liter ) :


Oud versus Nieuw : 

67/548/EEG 1272/2008 

7 pictogrammen 9 pictogrammen 

15 gevarenklassen 28 gevarenklassen met 

subcategorieën 

R-zinnen H-zinnen 

S-zinnen P-zinnen 

Extra zinnen EUH-zinnen 

- Signaalwoorden: gevaar 

en waarschuwing 

Annex I Annex VI 

Annex VII: conversie oud 

naar nieuw 

Criteria voor stoffen Criteria voor stoffen en 

mengsels 

Criteria voor mengsels 

in 1999/45/EG

6. De Gevarendiamant 

De gevarendiamant geeft informatie over het brandgevaar, de 

instabiliteit, de gezondheidsrisico’s en eventuele specifieke 

gevaren.

6. De gevarendiamant

6. De gevarendiamant

7. INFORMATIEBRONNEN 

Informatiebronnen bij het wegvervoer (ADR): 

- Chauffeur 

- Boorddocumenten (CMR, gevarenkaart,verklaring afzender ) 

- Gevaarsidentieficatieborden 

- Oranje schilden 

- Type vrachtwagen ( bulk, onderlossing, gaswagen..) 

- Persoonlijke kennis en ervaring

7.Informatiebronnen 

Informatiebronnen bij het vervoer per spoor ( RID ) : 

- Rembulletin = > treinbestuurder 

- Gevaarsidentieficatieborden 

- Oranje borden 

- Hermes ( via wagonnummer ) 

- Type wagon ( Gasketel = oranje band, onder- en bovenlossing..)


Informatiebronnen bij het vervoer over binnenwateren (ADNR) : 

- Schipper 

- Stuwplan 

- Blauwe lichten en blauwe kegels 

- Uitwendige kenmerken op het dek


Verklaring blauwe kegels en lichten : 

1 blauwe kegel of licht : 

Gevaar is beperkt tot het schip (vb. brandbare 

vloeistof) 

2 blauwe kegels of lichten: 

Gevaar buiten het schip (vb. giftigheid) 

3 blauwe kegels of lichten : 

Transport van explosieven


Foto’s blauwe kegels en lichten :


Persoonlijke informatiebronnen : 

- A.G.S. 

- Chemiekaartenboek 

- Eric – kaarten 

- BIG 

- Hulpcentrum 100 

- Belintra (BASF) 

- Persoonlijke ervaring

B&H - Hfdst. 8[pdf, 3743kb]

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?