Lees hier onze aanbeveling - Vlaamse Ombudsdienst
Lees hier onze aanbeveling - Vlaamse Ombudsdienst
Lees hier onze aanbeveling - Vlaamse Ombudsdienst
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
2012-0302 PER KAPUY<br />
Rapport van 24 januari 2013<br />
Vooraf<br />
Voor de welvaart van ons allemaal, leveren loodsen aan <strong>onze</strong> gemeenschap een<br />
cruciale overheidsdienst. Loodsen dragen namelijk bij tot een vlot en veilig<br />
scheepvaartverkeer: ze verlenen bijstand aan de scheepskapitein bij het navigeren en<br />
manoeuvreren van de schepen op <strong>onze</strong> wateren. De ombudsman heeft <strong>hier</strong>voor het<br />
allergrootste respect.<br />
Maar precies om die reden, hebben loodsen ook een erg belangrijke voorbeeldfunctie.<br />
Die voorbeeldfunctie komt in het gedrang, wanneer een probleem rond hun<br />
vergoedingen, jarenlang blijft aanslepen. De ombudsman rekent er sterk op dat alle<br />
bestemmelingen van dit rapport die voorbeeldfunctie in het achterhoofd houden,<br />
wanneer zij reageren op dit rapport.<br />
1
De prestatiegebonden vergoeding van de loods<br />
1. Najaar 2012. Een zeeloods contacteert de ombudsman. Net als de kust-, de<br />
rivier- en de kanaalloodsen, werken ook de zeeloodsen bij de DAB Loodswezen,<br />
een afdeling van het Agentschap Maritieme Dienstverlening en Kust (MDK).<br />
MDK is een entiteit binnen het beleidsdomein Mobiliteit en Openbare Werken.<br />
De bewuste zeeloods komt de ombudsman spreken over de vergoedingen van<br />
de loodsen, waarbij men weet dat de uitgavenbegroting 2013, onder de post<br />
loonmassa DAB Loodswezen, een stevig bedrag van 58.026.000 euro vermeldt.<br />
Loodsen werken in een continuregeling, de zgn. “beurten”. Zo verblijft<br />
verzoeker, als zeeloods, tijdens zijn beurt, in Vlissingen. Concreet bestaat een<br />
beurt uit 11 dagen, waarvan de loods 6 dagen aan het werk is en daarna 5<br />
rustdagen heeft.<br />
2. Loodsen worden voor hun prestaties vergoed volgens een – in<br />
overheidsmiddens – erg specifieke prestatiegebonden verloning, die tegelijk<br />
ook groepsgebonden is (wat wellicht teruggaat op de vaststelling dat het al dan<br />
niet kunnen leveren van hun prestatie tijdens hun beurt, mede erg afhankelijk<br />
is van concrete weersomstandigheden).<br />
Loodsprestatie: “de pot vullen & eruit nemen”.<br />
Meer concreet bestaat de vergoeding van de loods sowieso uit een vaste<br />
component.<br />
Daarnaast is er ook de prestatie- en groepsgebonden “loodstoelage”, die<br />
beschreven staat in de artikelen VII 60 tot 65, VPS (als bijlage).<br />
Dat prestatie- en groepsgebonden regime blijkt te draaien om het “vullen van<br />
de pot”, om vervolgens “ook uit de pot te kunnen nemen”. In 2009<br />
bijvoorbeeld, ontving de gemiddelde loods, op die manier, 2.000 euro per<br />
maand aan loodstoelagen (cijfer genoemd in de toelichting bij het Vlaams<br />
Personeelsstatuut), bovenop zijn vast loon.<br />
Deze 2.000 euro aan loodstoelage wordt bekomen, deels doordat elke loods,<br />
voor elke loodsprestatie, voor 50% (85% voor de kustloodsen) rechtstreeks<br />
individueel wordt uitbetaald. De overige 50% (15% voor de kustloods), waarmee<br />
elke loodsprestatie vergoed wordt, komt terecht in een groepsfonds (“vult dus<br />
de pot”), waaruit elke loods vervolgens kan nemen, volgens zijn eigen aantal<br />
beschikbaarheidsdagen (beurtdagen).<br />
Daarbij worden de loodsen ook in 4 verschillende categorieën ingedeeld, waar<br />
bijgevolg de hoogste categorie een grotere hap uit de pot van het groepsfonds<br />
krijgt.<br />
Administratieve opdracht: “de pot niet vullen & toch eruit nemen”.<br />
Die beschikbaarheidsdagen zijn dus belangrijk. Hoe meer een loods ervan<br />
heeft, hoe groter zijn aandeel in het groepsfonds. De beschikbaarheidsdagen<br />
zijn de dagen waarop de loods volgens zijn beurtregeling werkt, maar er zijn<br />
ook dagen, die <strong>hier</strong>mee worden gelijkgesteld, zoals dagen, waarop de loods<br />
administratieve opdrachten uitvoert (bvb. de dienst vertegenwoordigen op een<br />
vergadering; simulatoropdrachten uitvoeren; namens de dienst in een<br />
onderzoeksraad of jury zetelen).<br />
2
Toch is het tegelijk wel zo dat er voor de eigenlijke vergoeding voor de<br />
administratieve opdrachten deels een ander regime geldt. De vergoeding voor<br />
hun administratieve opdrachten, krijgen de loodsen namelijk volledig<br />
individueel uitbetaald (“administratieve opdrachten vullen de pot dus niet”).<br />
Maar omdat deze administratieve opdrachten tegelijk wel<br />
beschikbaarheidsdagen opleveren, openen zij wel de mogelijkheid om “te<br />
nemen uit het groepsfonds”, aangezien de loodsen op dat moment beschikbaar<br />
zijn. M.a.w. voor de administratieve opdracht geldt “de pot niet vullen, toch<br />
eruit nemen”.<br />
3
De vergoeding van de loods-lesgever: al jaren wrevel<br />
Lesgeven “1995-2002”: wrevel over “de pot niet vullen & toch eruit nemen”.<br />
Nadat het “lesgeven als loods” sedert 1995 werd ingericht, wilde men in 2002<br />
wrevel bij de collega’s oplossen.<br />
Terwijl er bij de collega’s in 2002 klaarblijkelijk geen algemeen probleem<br />
bestond bij het principe dat men bij een administratieve opdracht “de pot niet<br />
vult, maar toch eruit neemt” (zie <strong>hier</strong>voor), nam “men” zich in 2002 voor om het<br />
lesgeven niet langer als administratieve opdracht te vergoeden (dat gebeurde<br />
namelijk tussen 1995 en 2002 wel).<br />
Voortaan zou het lesgeven vergoed worden volgens het regime van de effectief<br />
geleverde loodsprestatie, dat wil zeggen: vergoeding met een coëfficiënt van<br />
een loodstoelage, in combinatie met het toekennen van een<br />
beschikbaarheidsdag. Dat komt dus neer op een regime, waarbij men bij het<br />
lesgeven “de pot vult”, waarna de lesgever ook mag “nemen uit de pot”.<br />
Lesgeven “2004-2013”: het VPS-euvel van “de pot vullen & toch niet eruit<br />
nemen”.<br />
“Helaas”, slaagde “men” er de voorbije jaren nooit in om dat voornemen ook in<br />
regelgeving te vertalen, want het VPS bepaalt dat prestaties als loods-lesgever<br />
niet mogen worden gelijkgesteld met een beschikbaarheidsdag 1 . Hierdoor<br />
“vullen de lesgevers de pot wel”, maar kunnen ze “niet nemen uit de pot”.<br />
Bijzonder merkwaardig daarbij, is dat MDK nu al 8 jaar lang, ermee blijft<br />
volstaan te verklaren dat het eigen VPS (Vlaams Personeelsstatuut) op dat punt<br />
een euvel bevat, reden voor MDK om het VPS terzijde te schuiven en al meer<br />
dan 8 jaar, (1) aan de loodsen-lesgevers desalniettemin toch<br />
beschikbaarheidsdagen toe te kennen voor hun lessen buiten de beurt; en (2)<br />
vervolgens van de loodsen-lesgevers te verlangen dat zij de lessen, die zij<br />
tijdens hun rustperiode hebben gegeven, compenseren (om er zo voor te<br />
zorgen dat het lesgeven geen aanleiding geeft tot een te groot aantal<br />
beschikbaarheidsdagen). Als klap op de vuurpijl werd dit niet door iedereen<br />
nageleefd, noch werden deze lesgevers <strong>hier</strong>op aangesproken.<br />
1 ‘Met beschikbaarheidsdagen worden gelijkgesteld, de dagen waarop de loods met de operationele functie<br />
een dienstopdracht moet vervullen, zelfs als hij volgens zijn beurtregeling met rust is, met uitzondering van<br />
de activiteiten als loods-lesgever’ (artikel VII.60, §2, 3 e lid, 2° van het Vlaams Personeelsstatuut).<br />
4
De klacht van de verzoeker<br />
Verzoeker klaagt concreet over de onjuiste toekenning van<br />
beschikbaarheidsdagen voor dagen waarop loodsen optreden als lesgever.<br />
Omdat dit dus al meer dan 8 jaar op deze manier gebeurt, betekent dat<br />
concreet dat loodsen-lesgevers hun aantal werkdagen op die manier verhogen,<br />
en bijgevolg ook een groter aantal dagen uit het groepsfonds nemen. Bekeken<br />
vanuit de libellering van het VPS, benadelen deze lesgevers <strong>hier</strong>door hun<br />
collega’s-loodsen, die hun beschikbaarheidsdagen bereiken op de reglementair<br />
correcte manier.<br />
Lesgeven “2004-2013”: de praktijk van “de pot vullen & teveel eruit nemen”.<br />
Verzoeker probeert zelf al geruime tijd om dit probleem via allerlei instanties<br />
aan te kaarten, maar tot nu toe zonder al te veel succes. Alom wordt openlijk<br />
toegegeven dat de huidige manier van werken niet conform de regelgeving is,<br />
maar anderzijds blijft het probleem al jaren aanslepen.<br />
5
Onderzoek<br />
1. Op 28/11/2012 had de Ombudsman een overleg met IAVA, waar de situatie al<br />
sedert 2007 bekend is. MDK antwoordde in 2007 aan IAVA dat vanaf 2007<br />
instructies waren gegeven om een correcte toekenning van de<br />
beschikbaarheidsdagen te kunnen garanderen.<br />
Helaas, een recente IAVA-audit leert dat het MDK, ook in 2012, de bepalingen<br />
van het VPS m.b.t. de beschikbaarheidsdagen nog steeds niet correct toepast.<br />
IAVA formuleerde dan ook een <strong>aanbeveling</strong> m.b.t. deze aangelegenheid 2 . MDK<br />
accepteerde deze <strong>aanbeveling</strong> en stelde 31/12/2012 als streefdatum voor de<br />
realisatie van deze <strong>aanbeveling</strong>.<br />
2. De <strong>Vlaamse</strong> <strong>Ombudsdienst</strong> had op 14/01/2013 een overleg met de AG MDK om<br />
na te gaan of deze <strong>aanbeveling</strong> effectief geïmplementeerd werd en of er<br />
bijkomend, nagedacht wordt over het rechtzetten van de situatie uit het<br />
verleden.<br />
Dat blijkt niet het geval. MDK verduidelijkt tegenover de ombudsman dat de<br />
zaak sinds 2008 hangende is in het regulier overleg met de vakbonden. MDK<br />
nuanceert ook: het probleem van de niet-gerecupereerde<br />
beschikbaarheidsdagen was vooral groot in het verleden, maar vanaf 2010 zou<br />
een kentering merkbaar zijn. Deze nuancering werd ook door de verzoeker zelf<br />
gemaakt, die stelt dat in de groep van de zeeloodsen het probleem intussen<br />
quasi-opgelost zou zijn. MDK liet de ombudsman ook weten sterk te rekenen<br />
op een doorbraak tegen midden 2013, aan de hand van dit MDK-voorstel:<br />
- behoud van de prestatiecoëfficiënt voor de loods-lesgevers, zonder<br />
verhoging;<br />
- toekenning van een beschikbaarheidsdag voor het lesgeven binnen de<br />
vaarbeurt;<br />
- voor het lesgeven buiten de vaarbeurt: geen beschikbaarheidsdag, doch de<br />
prestatieverloning voor 100% individueel toe te kennen.<br />
2 “Om zich te conformeren aan de bepalingen van het VPS, wordt het Loodswezen Informatie Systeem<br />
aangepast zodat dagen, waarop de loodsen enkel lesgeven, niet meer worden meegeteld als<br />
beschikbaarheidsdagen.”<br />
6
Beoordeling & ombudsnormen<br />
1. Schending van de ombudsnormen “overeenstemming met het recht” en<br />
“redelijke behandeltermijn”.<br />
2. In een zaak, die nu al voor minstens 10 jaar aansleept, is het niet<br />
geloofwaardig om in 2013, ook aan de ombudsman, al voor minstens de<br />
derde maal een oplossing in de nabije toekomst voorop te stellen. De<br />
ombudsman kan er momenteel dan ook niet op vertrouwen dat er tegen<br />
midden 2013 daadwerkelijk vooruitgang zal worden geboekt, noch kan de<br />
ombudsman erop vertrouwen dat de actuele “quasi-oplossing” duurzaam is<br />
of dat de realisatie van het ingewikkelde MDK-voorstel werkelijk tot een<br />
gedragen oplossing zal leiden.<br />
Dit rapport is daarom vooral een “wake up call” tot alle betrokkenen. Voorts<br />
zal de ombudsman deze zaak ook mee opnemen in zijn publiek jaarverslag<br />
over 2012 (deadline om de ombudsman te documenteren over de reactie op<br />
zijn <strong>aanbeveling</strong>en: 11 maart 2013) en de ombudsman rekent er dus sterk<br />
op dat de bespreking van zijn jaarverslag in de commissie mobiliteit van het<br />
Vlaams Parlement (tussen Pasen en zomerreces 2013) de plaats en het<br />
ogenblik zullen zijn, waarop het beleid verslag zal kunnen doen van een<br />
bereidheid bij alle betrokken partijen om, in alle redelijkheid, tot een<br />
oplossing te komen.<br />
7
Voorstel tot bemiddeling / Aanbeveling<br />
1. Hieronder de <strong>aanbeveling</strong> van de ombudsman:<br />
1.1 De ombudsman stelt vast dat er intussen al meer dan 8 jaar lang een<br />
regeling wordt toegepast die in strijd is met het Vlaams<br />
Personeelsstatuut. Indien er niet binnen korte termijn tot een<br />
compromis gekomen kan worden, dan beveelt de ombudsman aan dat<br />
het VPS strikt wordt toegepast.<br />
1.2 Dergelijk compromis lijkt te moeten beantwoorden aan het volgende<br />
algemene principe: groepsgebonden prestatieverloning is een absolute<br />
uitzondering in het VPS.<br />
Als het behoud van die uitzondering dan wellicht echt nodig is (daar<br />
spreekt de ombudsman zich niet over uit), dan moet op zijn minst<br />
duidelijk gemotiveerd worden waarom die groepsgebonden<br />
prestatieverloning niet beperkt blijft tot louter “het eigenlijke loodsen”,<br />
maar integendeel wordt uitgebreid met andere opdrachten (zowel van<br />
administratieve aard, als bijvoorbeeld met lesgeven).<br />
Bepaalde van deze generieke taken, die trouwens ook in andere<br />
diensten bestaan, worden momenteel verloond via de groepsgebonden<br />
prestatieverloning, die zijnde een uitzondering, restrictief zou moeten<br />
worden toegepast.<br />
8
BESTEMMELINGEN<br />
In het antwoord van MDK van 14/01/2013 leest de ombudsman dat een oplossing ten<br />
gronde afhankelijk is van de besprekingen over het sectoraal akkoord 2013-2014,<br />
maar dat intussen intern binnen MDK de besprekingen blijven lopen.<br />
Om die reden bezorgt de ombudman een exemplaar van dit rapport aan:<br />
- Kapitein Jacques D’Havé, administrateur-generaal Agentschap Maritieme<br />
Dienstverlening en Kust<br />
- mevrouw Hilde Crevits, functioneel bevoegde minister<br />
en vertrouwt de ombudsman erop dat dit rapport op die manier verder zijn weg vindt<br />
intern binnen MDK, alsook binnen het sectoraal overleg aan bod zal komen. De<br />
ombudsman is uiteraard bereid om dit rapport verder te komen toelichten en/of<br />
standpunten te helpen verzoenen bij de interne besprekingen.<br />
Een afschrift van dit rapport wordt voorts bezorgd aan:<br />
- de heer Jan Peumans, voorzitter Vlaams Parlement, tevens voorzitter van de<br />
parlementaire Commissie Mobiliteit<br />
- de heer Eddy Guilliams, administrateur-generaal IAVA<br />
9