Bijna zomer! - bijonsaantafelblog

nr. 7 - mei - juni 2012
Bijna zomer!
Zin in zomer! 2
Smullen van de seizoenen 3
Lekkers onder de loep 4
De smaak / geur van vroeger 5
Beginnende zomergevoelens 6
metonsnaarbuiten - Kruidentuin 7
metonsnaarbuiten - Eten uit de (wilde) natuur 9
metonsnaarbuiten - Bezige bijtjes 10
Mams’ kook-o-theek 12
Knus beknibbelen 13
Bijonsaantafel binnenkort… 16

Zin in zomer!
Na een wonderlijk wit winterstaartje in februari (wat waren wij blij!), werden de
eerste tekenen van het voorjaar met open armen ontvangen. De lentefee aarzelde
alleen wel enorm; soms leek het gewoon herfst! Maar het ziet er naar uit dat het tij
keert... Zou het weer zo’n grauwe, natte bedoening worden, deze zomer? Vast niet!
Het wordt, denken wij, een zalige zomer!
Niet alleen in de natuur maar ook in de stad merk je ’t als de zomerperiode eraan
komt. Ramen gaan wijder open, dekbedden hangen te luchten, kookluchtjes van
restaurants (en uit huizen en tuinen) zijn uitnodigend. Hond Dirk neemt de geurige
wolkjes die van buiten naar binnen dwarrelen, onderzoekend in zich op met
zijn ronde snuffelsnuit.
Eetbare tuintjes
Binnen waren we hard aan het werk, nu zijn we buiten lekker aan het rommelen.
De kruidenborder in de steegtuin is groen en gevuld, we koken weer met versgeplukte
smaakmakers. We hebben er inmiddels ook een groenteborder bij in de
steegtuin. Met rabarber, rucola, pepertjes en prei. Vol verwachting koekeloeren
we naar al het heerlijks in wording. Zeker Ela, want het is ‘haar’ tuintje. Ze kreeg
het van ons op haar verjaardag (4 jaar is ze nu), toen ze een paar dagen bij ons was.
En de hele wereld mocht het weten van Ela; ‘mijn tuin!’.
Vakantiegevoel
Zodra de zomer nadert, is een terugkerend onderwerp: ieders vakantieplannen.
De een gaat graag ver (of lang) weg voor het ware vakantiegevoel, een ander heeft
er maar heel weinig voor nodig. Onze plannetjes: hartstikke blij zijn voor wie lekker
weggaat en intussen zelf genieten van de stilte in de straten. De stad verandert
- als iedereen het land uit trekt - tijdelijk in een dorpje; vredig en kalm. Geen
gehaast, weinig verkeer en extra ademruimte. Vakantie dus. Gratis en voor niks.
100 % vakantiegevoel wat ons betreft: een nachtje logeren in de bossen en lekker
lang slenteren door de groene, geurige oase van rust. Het hoofd even helemaal leeg
maken. Meer hebben we niet nodig. Of nog eenvoudiger: Vespa uit de schuur halen
en de stad uit sjezen, samen met Dirk. Zon of geen zon; als het maar droog is. Zien
we onderweg een mooi plekje? Scooter parkeren en hup, de natuur in! Vervolgens
met het boekje Eetbaar landschap in de aanslag op zoek naar eetbare plantjes
in ’t wild.
En dan op de terugweg ‘in den vreemde’ boodschappen doen, bijvoorbeeld bij kaasboerderij/landwinkel
de Kopermolen in Stoutenburg. Thuis een lekkere salade in
elkaar flansen met o.a. de groene cadeautjes van onderweg. Geurig brood op tafel,
pittige kaas van de landwinkel, een kan met fris-zoete rozenlimonade erbij: onbetaalbaar
zomergeluk. We kunnen het je van harte aanraden.
We kijken er nu al naar uit maar moeten nog wel even doorwerken aan een
dsgn*txt opdracht, voordat het zover is. En eigenlijk moeten we ook sleutelen aan
de dsgn*txt site, want we lopen (schandalig!) 3 jaar achter met het portfolio...
Klaar!
De afgelopen drie maanden hebben we de boel bij ons in huis helemaal omgedraaid
en opgefrist. Alles is nu klaar. Boven is eten, ontmoeten en werken. Beneden kunnen
we lekker onderuit zakken en tv kijken (onze kijktip: de Wilde Keuken van
Wouter Klootwijk, hopelijk in het najaar weer te zien).
De tafel in de eetkamer biedt plaats aan 10 eters. Je kunt dus weer gezellig aanschuiven,
wees welkom! Kijk voor data en menu’s achterin het tafelblad of op de
website: http://bijonsaantafel.kiki-dejan.nl/category/menus.
Deze editie van het tafelblad zit boordevol inspiratie en is extra ‘dik ’. Met lekker
veel recepten, tips om ‘gezellig te bezuinigen’ (vooral in de keuken) en tips voor
buiten. Dank weer aan Jacqueline Lycklema voor de (zomerse) bijdrage, ook nu
weer met heerlijk recept!
Veel leesplezier!
2

Smullen van de seizoenen
Koken met de seizoenen: ’t wordt weer steeds gewoner. Alles lijkt rijker te smaken
als het ‘thuishoort’ in het desbetreffende jaargetijde. In het bijonsaantafelblad:
groente en fruit van het seizoen, met recept(en).
Deze keer: twee recepten met tuinerwtjes. Zomer op je bord.
Super soepje
Een fijn soepje van jonge tuinerwtjes (vers of diepvries) en een vleugje munt.
Zo gemaakt!
(Voor 4 personen )
250 gr tuinerwtjes - 1 sjalot - 75 ml room - 1 l (zelfgemaakte)
groentebouillon - 1 takje verse munt (hebben wij in overvloed,
dus waai gerust langs voor verse munt) - boter - olijfolie
Bereiden
Bouillon maken van tabletten (of zelf maken). Sjalot fijnsnijden en 10 minuten op
laag vuurtje ‘zweten’ in klont roomboter en wat olijfolie. Niet bruin laten worden,
alleen glazig. Hak intussen de munt heel fijn en voeg toe aan het uitje. Voeg ook de
tuinerwtjes toe. Heb je verse erwtjes, kook ze dan ± 5 minuten. Diepvrieserwtjes
hoef je alleen even met kokend water te overgieten en 1 minuut in het water te laten
staan (snoep er vooral een paar; ze zijn nu heerlijk knapperig, ‘grassig’ en zoetig…).
Bak de erwtjes 1 minuut mee met de ui en munt. Daarna de helft van de bouillon
erbij doen. Alles nog een minuutje of 5 laten koken. Daarna pureren tot je een fluwelige,
groene substantie hebt. Je kunt de massa, als je dat wilt, ook nog even door
een zeef doen, zodat je geen ‘schilletjes’ in je soep hebt.
Voeg de rest van de bouillon toe en breng weer aan de kook. Afmaken met de room
erdoor, peper en evt. zout naar smaak. Serveren en besprenkelen met wat olijfolie.
Je kunt ook wat slagroom achterhouden en stijfkloppen. Doe een dot van de room
op het soepje. Beetje peper erover; heerlijk!
Lekker erbij:
Gegrilde sneetjes ciabattabrood (voor grillen even besprenkelen met olijfolie).
Broodjes meteen na het grillen inwrijven met een teentje knoflook, als ze nog
warm zijn.
Prachtig pureetje
Het is in een handomdraai gemaakt, het
ziet er mooi uit en het smaakt mooi: groen -
romige puree van tuinerwtjes. Overal lekker
bij maar vooral bij een stukje malse (witte)
vis en (zelfgemaakte) patatjes.
(Voor 4 personen )
300 gr tuinerwten (diepvries of vers) – 30 gr boter
en wat olijfolie – peper en zout naar smaak
Bereiden
Erwtjes koken (als ze vers zijn 10 minuten, diepvrieserwtjes 2-3 minuten). Dan
pureren samen met de boter en een scheut olijfolie. Versgemalen peper en zout
naar smaak toevoegen. Zo simpel is ‘t!
Tips:
* voor een zomers smaakje: rasp wat citroenschil en doe dit door de puree.
* extra rijk: voeg wat geraspte Parmezaanse kaas toe aan de puree.
* ook lekker: half aardappelpuree, half tuinerwtjespuree.
3

Lekkers onder de loep
In elk bijonsaantafelblad aandacht voor lekkernijen die onze grootouders al aten,
of die typerend zijn voor een bepaalde streek of een specifieke periode in het jaar.
Deze keer: blote billetjes in het gras. Klinkt zomerachtig…
Een stamppotje uit Brabant. Of Groningen? Nou ja, daar zijn we (en ‘ze’) niet
helemaal uit…
Blote billetjes in het gras
Als je de stamppot ziet, snap je misschien ook de naam. Dit is een combinatie
van twee soorten bonen: snijbonen en witte bonen. Heel simpel te maken.
(Voor 4 personen )
800 gr kruimige aardappelen – 600 gr snijbonen – 700 gr
witte bonen – melk – zout – peper – roomboter
Bereiden
Aardappelen schillen en in blokjes snijden. Samen met de snijbonen in een pan
met ruim water en zout in ± 15 minuten gaar koken. Intussen de witte bonen afspoelen
en uit laten lekken (of als je gedoogde bonen neemt, de bonen weken en
koken volgens de aanwijzing op de verpakking). De aardappelen en snijbonen afgieten
en fijnstampen. Melk en boter samen verwarmen en door de stamp doen.
Zout en peper naar smaak erbij. Op het laatst de witte bonen voorzichtig erdoor
scheppen en opdienen.
Lekker erbij:
Kaasomelet. Voor 4 personen 6 eieren loskloppen met een beetje melk, peper en
een half zakje geraspte, oude kaas. Omelet in een koekenpan op laag vuur aan de
onderkant gaar laten worden. Daarna de bovenkant garen door de koekenpan even
in de oven te zetten, waarvan alleen de bovengrill aan staat.
4

De smaak / geur van vroeger
Wat is een typische smaak en/of geur uit jouw kindertijd?
Tafelgenoten krijgen deze vraag tijdens een bijonsaantafel-avondje voorgeschoteld.
De antwoorden komen niet alleen in dit tafelblad, maar vormen ook een inspiratiebron
voor een van onze labour of love projecten: een smaakboekje in de maak.
Deze keer: een paar tafelgenoten van bijonsaantafeldames-avond op 28 februari
(de laatste van voor onze kluspauze).
Monique: mijn ouders hadden vroeger citroenmelisse in de tuin staan. Mijn zusje
en ik gingen er vaak met onze handen langs, om de heerlijke geur op te snuiven.
Mirjam: mijn moeder bakte altijd op zaterdag appeltaart of cake. Die geur van warme
appeltaart…!
Wil: vanavond zat er komijn in de salade: dat doet me denken aan komijnekaas, van
vroeger.
Danielle: vroeger was ik verzot op tomatensoep. Maar ik heb het denk ik teveel gegeten
want ik loop er nu niet meer warm voor. Mijn vader kocht soms een potje zure
haring, waar ik ook erg dol op was. Ik kleurde helemaal rood van blijdschap, als hij
met zo’n potje thuis kwam!
5

Beginnende zomergevoelens
door Jacqueline Lycklema
Al maanden kijk ik uit naar de zomer. Ik verlangde naar het gefluit van de vogels en
helemaal naar de zon. Ineens waren ze daar allebei in de lente. Dat gaf direct een energiek
gevoel. Ik was bijna geneigd om mijn zomergarderobe naar beneden te halen en mij te
hullen in zo’n luchtig en vrolijk gekleurd jurkje maar dat was toch echt nog te vroeg.
Ik rekende al helemaal op een lange, warme zomer met veel lange en zwoele avonden.
Helaas was het daarna weer echt Nederland.
Het ene moment zit ik een lekker met een kop koffie in de ochtendzon, de volgende
dag loop ik met een drijfnatte hond door een zompig park. Toch brengt dit ook allemaal
herinneringen naar boven aan fantastische vakanties in Nederland. Ieder
seizoen heeft ook haar eigen geuren en daar geniet ik enorm van. De geur van nat
gras, bloemen en barbecues.
Ik houd erg van de warmte van de zomer en de mogelijkheid om lekker met blote
voeten de tuin in te lopen. Ook een geluksmoment is een ijsje halen met de kinderen.
Na het werk nog in de tuin kunnen zitten met een glaasje wijn en even de dag
door te nemen. De zomer lokt iedereen weer naar buiten wat een hele leuke sfeer
in de buurt geeft. Er worden plannen gesmeed voor een buurt barbecue, spontane
uitnodigingen voor een glaasje wijn samen en de kinderen spelen tot laat in de
avond allerlei spelletjes.
Dit jaar is het voor ons ook een verrassing wat opkomt in de tuin. We zijn net verhuisd
en hebben zelf natuurlijk ook wat geplant maar er komen nu ook planten
op die we niet kennen. Komen er bloemen aan? Is het onkruid? Het is heel leuk
om zo’n ontdekkingsreis in onze eigen tuin te hebben. De aangelegde kruidentuin
doet goed haar best en we gebruiken het regelmatig in ons eten. Ik geniet vooral
van de verse muntthee.
Wel heb ik zelf vaak minder zin in koken en dan is mijn oplossing een hartige taart.
Zowel warm als koud een verrukkelijk hapje. Vandaar dat ik dit keer gekozen heb
voor een recept in die categorie. Dit is wel een wat machtige hartige taart maar
een absolute aanrader om eens uit te proberen.
Camemberttaart met broccoli en cashewnoten
(Voor 6 personen )
4 eetlepels olie - 225 magere kwark - 225 gram bloem - beetje zout - beetje
bloem - 1 eetlepel paneermeel - 300 gram broccoli - 2 eieren - peper - 4 eetlepels
slagroom - wat bieslook - 100 gram gezouten cashewnoten
Bereiden:
Taartvorm van 28 cm met eetlepel olie invetten. In een kom de kwark los roeren
met 3 eetlepels olie. Bloem en 1/2 theelepel zout erboven zeven en erdoor roeren.
Tot een soepel deeg kneden. Uitrollen op een met bloem bestoven aanrecht tot een
ronde lap van een halve centimeter dik. Bekleed hiermee de taartvorm. Bestrooi
de bodem met paneermeel en zet in de koelkast.
De stronken van de roosjes van de broccoli snijden. De stronken in plakjes snijden.
Kook 5 minuten in een beetje water. Afspoelen met koud water en heel goed uit
laten lekken.
Klop de eieren los met zout, peper, slagroom en de fijn geknipte bieslook. Hak de
cashewnoten fijn.
Broccoli op de taartbodem leggen, camembert in stukjes erover heen, gehakte cashewnootjes
erover, ei/slagroommengsel hierover gieten. Bak in het midden van
de oven op 200 graden in ongeveer 40 minuten gaar. Als de taart gaar is, uit de
oven halen en circa 10 minuten laten staan.
Eet smakelijk!
6

metonsnaarbuiten
Kruidentuin
Bijna zomer. Tijd van buiten zijn, zodra het maar even kan. Wat ga jij doen met je
balkon? Of je dakterras? Of je mini stadstuintje…
En iets anders: wist je dat er veel meer eetbaars in het wild te vinden is dan je denkt?
Echt verrassend, aan hoeveel lekkers we gewoon voorbij lopen (of er overheen lopen)…
Fris-groene inspiratie, in deze tweede editie van metonsnaarbuiten.
Vorig jaar hebben wij een ‘kruidenborder’ aangeschaft. Ook wel ‘vierkante
meter tuin’ genoemd. Een vierkante bak van 1 bij 1, met vakken erin.
http://tinyurl.com/vierkante-tuin . Kost weinig en werkt leuk. Je kunt er een
groentetuintje of kruidentuintje van maken maar natuurlijk ook een ‘gewoon’
tuintje. Als je het moet doen met een ‘stenen tuin’, zoals wij met onze binnenplaats,
dan moet je een beetje creatief zijn. Zo’n kant en klare kruidenborder (die
je bovenop de stenen legt en volstort met aarde), is een oplossing. We hebben er
nu ook een groenteborder bij. Die staat op pootjes. En dat is fijn want zo kan Ela
(wiens tuintje het is) er met haar voeten onder staan en zo makkelijker alle plantjes
bereiken. Ideaal voor kids, zo’n bak!
Kruidensoorten
Geschikte kruidenplanten voor een balkon en terras zijn o.a.: bieslook, munt, marjoraan,
oregano, rozemarijn, tijm, platte en krulpeterselie, basilicum (in de zomer),
salie, dragon, knoflookbieslook. Salie, tijm, munt, bieslook, laurier en rozemarijn
zijn vaste planten die als het goed is, de winter overleven of weer opkomen na de
winter. Peterselie is eenjarig. Een aantal kruiden heeft grote potten of bakken nodig.
Munt is bijvoorbeeld een snelle groeier, zet die liefst apart, anders overwoekert
hij de anderen planten. Als je teveel munt hebt, kun je ‘m afknippen en drogen
voor thee. Ook leuk om weg te geven, in een mooi zakje. Peterselie heeft trouwens
ook aardig wat ruimte nodig en wordt vaak in te krappe potten gehouden.
Binnen of buiten?
Als je balkon, stadstuintje of terras niet dichtbij de keuken ligt, en je de kruiden
echt binnen handbereik wilt hebben, kun je natuurlijk ook een paar potten met
kruiden in de keuken zetten. Bijna alles doet het binnen prima, mits er maar daglicht
en genoeg water is. Wijzelf moeten steeds naar beneden voor ons kruidentuintje
maar daar waren we snel aan gewend. Het is zo leuk om bijvoorbeeld een
salade te maken en te denken: ‘even kijken in het kruidentuintje wat ik er doorheen
zal doen’.
Opletten geblazen
Je kruidentuin heeft een oplettend oog nodig. Katten in de buurt? Die mogen
graag uitgebreid graven in het geurige, eetbare paradijsje. Dat stopt meestal zodra
je geen open plekken meer hebt en alles bedekt is met planten. Maar dan is het
kattenkwaad al geschied. Daarom is het bijvoorbeeld best slim om lange sateprikkers
met de scherpe kant omhoog in de aarde te zetten. Niet echt fijn om met je
kattenkont bovenop te gaan zitten…Koffiedik strooien kan ook (katten haten de
geur) maar je blijft wel bezig; het geureffect is snel weg.
Kruiden drogen
Wie in de winter ook wil genieten van de kruiden uit de tuin, kan ze drogen. De
meeste kruiden zijn daar geschikt voor. Je kunt ze ophangen maar lekkerder blijven
ze als je ze droogt in de oven…Op 50 graden (zeker niet meer). Droog de kruiden
alleen als ze niet nat zijn van de regen en voordat er bloemetjes in komen. Na
het drogen, kun je ze eindeloos bewaren in potjes met deksels, afsluitbare zakjes
of kunststof bewaardozen.
7

metonsnaarbuiten
Kruidentuin (vervolg)
Twee recepten met verse kruiden
Zomersoepje uit je eigen kruidentuin
Zet een kervelplant in je tuintje, zorg er goed voor en je wordt beloond met
een royale bos heerlijk smakende kervel.
Kook voor 2 personen ongeveer 4 kruimige aardappelen met een blokje kruidenbouillon
en ruim water. De aardappelen moeten eigenlijk kapotkoken. Fruit
intussen een fijngesnipperde zoete witte ui in een klont roomboter. Als de ui
goed zacht is, toevoegen aan de ‘aardappelsoep’. Op smaak maken met veel verse
peper en evt, nog zout. Op het laatst twee grote handen fijngesneden, gewassen
kervel toevoegen en de soep nog 2 minuten doorwarmen. Bij het serveren een
scheutje slagroom toevoegen. Lekker met ouderwetse soepstengels of een lekker
stukje brood, olijfolie en zeezout.
Homemade pasta met salieboter
Laatst hebben we zelf pasta gemaakt. Dat is heel simpel, je hebt er alleen wel
een pastamachine voor nodig maar die is de moeite van de aanschaf meer
dan waard!
Het handigste is om het samen te doen (en wat is er nou leuker dan samen pasta
maken met je lief…?). Zelfgemaakte pasta is zo zalig; dat vraagt om een bescheiden
smaakmaker, de pasta mag in de hoofdrol. Dus als je het ons vraagt: geen poespas
erbij maar iets ‘subtiels en toch deftigs’. Bijvoorbeeld salieboter. Met verse salie
uit de tuin natuurlijk.
Eerst de pasta. Meng 125 gr tarwemeel met 125 gr harde durumtarwe, 1 ei, 125
ml water, een snuf zout. 10 minuten kneden tot een mooi, elastisch deeg. Als het
deeg te droog voelt, kun je er gerust een scheut water bij doen en wordt het dan
te nat, dan doe je er weer wat (durum) meel bij. Improviseren dus. Deeg een half
uurtje laten rusten. Vervolgens steeds een beetje deeg (formaat ei) nemen en door
de wijdste stand van de machine draaien. Deeg dubbel vouwen en nog eens door de
wijdste stand halen. Dat nog twee keer herhalen. Dan de machine een stand smaller
zetten en de deeglap er doorheen (niet meer dubbel vouwen). De machine weer
een stand smaller, deeglap er weer doorheen. Het mooiste is als je het deeg op de
dunste of een-na dunste stand hebt gedraaid, uiteindelijk. De deeglappen vervolgens
een kwartier laten rusten.
Intussen maak je de salieboter. Neem een flinke hand verse, fijngesneden salie
en doe dit in 100 gram boter in een steelpannetje. Op laag vuurtje laten sudderen,
tot de salie verschrompeld is (bijna poederachtig en droog) en de boter ‘nootachtig’
geurt. Afmaken met zout en peper.
Pasta is nu klaar om door het snijgedeelte van de machine te halen en linten van te
maken. Dit kun je overigens ook met de hand doen: een deeglap luchtig oprollen en
dunne reepjes snijden, meteen weer uitrollen.
Doe de pasta in kokend water, wacht tot het water opnieuw borrelt en tel dan tot
10: je pasta is na 10 seconden koken al gaar. Afgieten en mengen met de salieboter.
Lekker erbij: salade van rucola, een klein beetje zongedroogde tomaat en (buffel)
mozzarella. Eet heel erg smakelijk!
8

metonsnaarbuiten
Eten uit de (wilde) natuur
Vorig jaar kocht Dejan het boek Lekker landschap van journalist Michiel
Bussink. Van brandnetels is bekend dat je er soep van kan maken. Hebben
we gedaan, afgelopen zomer. Eerst een wandeling om je avondeten bij
elkaar te sprokkelen, terugkomen met een zak vol brandnetel en even later
eet je er een zomers brouwsel van.
Ook van sommige bloemen is bekend dat je ze kan eten. Maar wist je dat er
wilde rucola is? En dat paardenbloemblaadjes heerlijk zijn in een salade?
Hieronder een fleurig recept uit het boek, voor een feestje op je bord!
Bonte bloemensalade met viooltjes
20 viooltjes- 20 madeliefjes - 20 boragebloemetjes (komkommerkruid) - 10
teunisbloemen - 10 bloemen van het kaasjeskruid - 6 bloemen van de oostindische
kers - gemengde groene sla van bijvoorbeeld rucola, paardenbloembladeren,
duizendblad, en/of kropsla - handvol muntblaadjes - takje peterselie
- bosje bieslook - 3 eetlepels olijfolie - eetlepel witte wijnazijn - 1 theelepel
mosterd - scheutje appeldiksap - peper en zout
Bereiden:
Was de sla en de bloemen (apart) als je dat nodig vindt en droog ze goed in een
slacentrifuge (of door ze in een schone theedoek flink rond te slingeren; de verleiding
van een prachtige maar korstondige bloemenregen te weerstaan en dus de
theedoek goed vast te houden). Scheur de groene sla in stukjes en meng ze met de
bloemen. Hak de muntblaadjes, bieslook en de peterselie fijn.
Maak een dressing van de olie, azijn, mosterd, diksap, peper en zout. Doe de gehakte
munt, peterselie en bieslook erdoor en giet de dressing vlak voor het opdienen
over de sla.
Tip: op internet kun je vaak goed zien hoe de plantjes eruit zien. Type gewoon de
naam van de plant in op google en klik op ‘afbeeldingen’. Even uitprinten en je kunt
tijdens je wandeling meteen vergelijken of je de goeie soort te pakken hebt.
9

metonsnaarbuiten
Bezige bijtjes
Als er iets is dat niet kunstmatig nagemaakt kan worden, dan is het wel honing.
100% natuur, door bijen gemaakt. Dat mensen de honing vervolgens gebruiken
om lekker van te snoepen en dingen mee te zoeten, is bekend (bijen hebben veel
minder honing nodig dan ze produceren).
Maar wat doen bijen eigenlijk zelf met hun honing?
Het antwoord is even simpel als vernuftig: ze stoppen het in een ‘voorraadkastje’
in hun nest (in de achthoekige gaatjes van bijenwas, de honingraat). Vervolgens
doen ze er een dekseltje op van dunne bijenwas en bewaren ze de honing voor de
winter. In de lente en zomer leven bijen van de nectar die ze uit bloemen halen.
Maar zodra er geen bloemen meer zijn, gaan de honingpotjes open. Zo overleeft
ongeveer de helft van een bijenvolk de winter.
Weet je hoe die honing ontstaat? Ja, natuurlijk, uit nectar! Maar voordat de nectar
wordt omgezet in honing, gaat het eerst naar de speciale ‘honingmaag’ (ook wel
honingblaas) van de bij. Die ligt naast de gewone maag en wordt met een klepje afgesloten.
Zo blijft de opgeslagen nectar onverteerd en kan het heelhuids naar het
nest worden gebracht. Mocht de bij onderweg honger krijgen, dan gaat het klepje
van de honingmaag open en kan er wat nectar naar de gewone maag, zodat de bij
energie krijgt.
In het nest wordt de nectar door de mond doorgegeven aan andere bijen, die het ook
weer doorgeven. Door het speeksel uit de bijenmondjes, worden er enzymen aan
de nectar toegevoegd en dat is belangrijk voor de vorming van honing. Zodra de
enzymen zijn toegevoegd, doen de bijen kleine druppeltjes van deze gefermenteerde
nectar in de cellen van de honingraat. Daar moet de grote hoeveelheid water die
dan nog in het mengseltje zit, verdampen. Dat gebeurt door de hoge temperatuur
in het nest, en door de luchtcirculatie. Bijen helpen dat laatste een handje door
met hun vleugeltjes te wapperen. Zodra het goedje verdampt is… heb je honing.
Dekseltje erop en klaar! Geniaal…
Er zijn heel veel soorten honing. Die schijnen allemaal op hun eigen manier lief te
zijn voor je lijf en geest. Hier een paar soorten op een rijtje, en ook wat ze (volgens
de natuurdokters) voor je kunnen doen.
10

metonsnaarbuiten
Bezige bijtjes (vervolg)
Lindehoning kalmeert de zenuwen
Klaverhoning werkt tegen diarree
Heidehoning voorkomt nier-, blaas- en prostaatklachten. Heeft een beetje pittige
smaak
Acaciahoning zuivert het bloed en helpt als er te veel zuur in je maag zit
Bos- of woudhoning werkt tegen problemen met je lucht- en/of urinewegen en
tegen problemen met je bloedsomloop
Gemengde bloemen-honing mensen met een allergische aanleg kunnen vaak
wel tegen gemengde bloemenhoning
Heerlijk met honing:
Ijskoffie met honing en kaneel
half kaneelpijpje - 1/2 liter hete sterke koffie - 2 el honing – ijsschilfers - stijf
geslagen slagroom
Bereiden:
Leg de kaneel in een kan en giet er de hete, zwarte koffie op. Laat het afkoelen.
Verwijder het kaneelpijpje en roer de honing door de koude koffie. Stamp wat ijs
fijn en vul hiermee de 2 glazen tot de helft. Schenk de koffie erop en garneer met
een dot slagroom.
Citroen-honingboter
honing – boter – citroensap - geraspte citroenschil
Bereiden:
Meng gelijke delen honing en boter door elkaar tot een smeuïge geheel. Voeg naar
smaak citroensap en geraspte citroenschil toe. Dit goedje is heerlijk op warme
toast of vers gebakken brood!
Volgende keer: hoe maken bijen een honingraat?
11

Mams’ kook-o-theek en/of paps eigen recept…
Mams kookte heerlijk, en meestal volgens een goed recept. Paps kookte ook erg
lekker en liefst naar eigen inzicht. In het bijonsaantafelblad: recepten uit de afgestofte
jaren 60 kaartenbak van mijn moeder en/of uit het blote hoofd van mijn vader. Een
bescheiden ode aan paps & mams, van wie ik leerde dat koken een feestje is.
Deze keer: pap’s posteleinstamppot. Een lekker licht zomerpotje!
Posteleinstamppot
(Voor 4 personen )
1,5 k kruimige aardappels - 300 gr postelein, gewassen en uitgelekt - 1 grote,
zoete ui – beetje boter – zout en peper naar smaak
Bereiden:
Aardappels koken, beetje kookvocht bewaren en aardappels fijnstampen, met
kookvocht en wat boter smeuïg maken. Ui snipperen en bakken in de boter. Bij de
aardappelpuree doen. Dan de postelein erdoor doen (rauw dus) en nog even omroeren.
Op smaak maken met zout en peper en evt. wat mosterd, als je dat lekker
vindt. Niet teveel, dan overheerst het de lekkere postelein smaak.
Advies: doe niet als mijn lieve vader, en was de postelein zorgvuldig! Niets zo akelig
in je mond als stamppot met zand…
Lekker erbij:
Roerei met zalm. 8 eieren lichtjes loskloppen (hoeft zeker geen egaal mengsel te
worden) en in een steelpannetje doen met een flinke klont boter. Dit heel langzaam,
op heel laag vuurtje laten stollen, en regelmatig roeren. Als het roerei net
gestold is, maar nog een beetje ‘nattig’, dan vuur uitzetten. Het ei stolt dan nog heel
kort door maar je krijgt niet dat rubberachtige, te gaar gekookte roerei. Als je roerei
klaar is, nog een klontje boter erdoor, peper en zout naar smaak, fijngesneden
bieslook en fijngesnipperde, gerookte zalm (hoeveelheid naar eigen smaak).
paps & mams 'bijmijaantafel' in 1987...
12

Knus beknibbelen
Oftewel: bezuinigen op z’n best!
Het is natuurlijk geen feestje als je ineens zuinig aan moet doen en niet meer
zomaar kan kopen wat je voorheen zonder nadenken aanschafte. Toen wij na
een financiële tegenvaller besloten om serieus te gaan bezuinigen en dit ook
aan vrienden en familie vertelden, bleek deze kwestie bij meer mensen
te spelen.
We houden het eigenlijk ’t liefst allemaal een beetje
binnenskamers, geldzaken. En vooral als we krap zitten...
Wij willen dat anders doen. Het thema zuinig aan wordt komende tijd een inspirerend
item in het tafelblad. Bezuinigen wordt wat ons betreft gewoon een sport!
Voordeel: je leert meer te doen met je geld en je creatieve geest wordt aan het werk
gezet. Zo ervaren wij het, in elk geval. Wij willen luxe niet meer als vanzelfsprekend
zien maar er bewust van genieten. Niet meer zomaar geld uitgeven, maar
weloverwogen kiezen voor dat wat je echt belangrijk vindt. Een duur wasmiddel?
Nergens voor nodig, hebben we inmiddels gemerkt. Elke week verse bloemen op
tafel? Een must voor ons. Maar woonbladen en andere tijdschriften mogen de
deur uit, er staat toch elke maand bijna hetzelfde in. Overbodige luxe. Dat geldt
dan weer helemaal niet voor kaarsen, wierook (helaas vinden we alleen de duurdere
variant echt aangenaam), lekkere thee en goed en gezond voer voor onze lieve
beesten.
Het was even wennen, maar nu we bewust kiezen, genieten we uitbundiger van
wat we hebben. ‘Dat we niet eerder zo zijn gaan leven!’ Zuinig zijn is niet perse gierig
doen; het is - als je wilt - juist creatief en inventief leven. En dat kan natuurlijk
ook als je niet echt zuinig aan hoeft te doen…Wij voelen ons rijker dan ooit. En die
centen; het is alsof ze ineens de weg naar onze portemonnee weten te vinden. Opdracht
hier, mazzeltje daar; geld is extra fijn als je het niet had verwacht…
In deze editie (en een aantal volgende edities) van het tafelblad 4 handige, verfrissende
of grappige tips om op een ‘verrijkende’ manier geld te besparen. En dan natuurlijk
vooral in de keuken.
Tip 1 - kliekjes!
Kliekjes eten kan zo lekker zijn: de smaken hebben extra de tijd gehad om in
te werken. En iets eten wat je niet kort daarvoor hebt staan koken, smaakt
vaak verrassender.
Als je zorgt dat je altijd wat smaakmakers op voorraad hebt, kun je je restjesmaaltje
snel en simpel oppimpen. Bruikbare smaakmakers (o.a.):
• blik met tomatenblokjes
• blikje tomatenpuree
• wat groente in de vriezer (dop- en tuinerwtjes, spinazie, sperziebonen enz.)
• verse of gedroogde kruiden
• uien, verse knoflook
• tomaten
• rood pepertje
13

Knus beknibbelen (vervolg)
Tip 2 - voordeliger boodschappen doen
Doe je boodschappen voordeliger (en stukken gezelliger) bij de Turk, op de
markt of… op de boerderij.
Het is niet alleen een tikkie avontuurlijker, shoppen bij de Turk (vooral door de
vele interessante producten die de doorsnee supermarkt niet heeft) maar het is
ook stukken goedkoper! Bovendien hebben Turkse winkels vaak nog iets van de
charme die vroegere kruideniers - helaas grotendeels uit het straatbeeld verdwenen
- ook hadden. En het is toch heerlijk, om tussen de geurige berg koriander die
ene, meest aanlokkelijke bos te zoeken? Veel leuker boodschappen doen.
Dat geldt ook voor de markt. Wij vinden het nog steeds iets gezelligs hebben, al
wonen we om het hoekje en gaan we elke week. Boodschappen doen op de markt
is veel voordeliger dan in de meeste supermarkten. Dit geldt vooral voor groente
en fruit.
Helemaal leuk (en vaak ook iets goedkoper) is je spullen kopen bij de boer. Je eet
dan automatisch ook seizoensgebonden en bespaart ook nog eens mee op transportkosten.
Boeren hebben er baat bij om rechtstreeks aan de consument te verkopen.
Het geeft ze meer regie over het verkoopproces van hun producten en ze
kunnen hun spullen tegen een aantrekkelijke prijs aanbieden.
Hier een lijstje met boeren in de nabije (en wijdere) omgeving van Amersfoort, die
hun producten rechtstreeks aanbieden of die spullen van naburige boeren verkopen:
Landwinkel de Kopermolen
http://www.landwinkeldekopermolen.nl
Hessenweg 2, 3835 PJ Stoutenburg
Biologische boerderij Groot Weede
http://www.weede.nl/winkel.htm
Van Boetzelaerlaan 3, 3828 NW Hoogland
Biologisch landbouwbedrijf de Riet
http://www.kookstudioderiet.nl/winkel.html
Asschatterweg 233, 3831 JP Leusden
Biologische melkveehouderij Vicarie-erf - biologische zuivel
(geen website)
Leusbroekerweg 17, 3832 BG Leusden
Ecologische boerderij de Eemlandhoeve
http://www.eemlandhoeve.nl/eemlandwinkel.html
Bisschopsweg 5b, 3752 LK Bunschoten Spakenburg
Landwinkel de Kastanjeboom
http://dekastanjeboom.landwinkel.nl
Zevenhuizerstraat 281, 3751 LC Bunschoten Spakenburg
Biologische zorgboerderij 't Paradijs
http://www.zorgboerderijparadijs.nl/?Boerderijwinkel
Bielderweg 1, 3772 VM Barneveld
Boerderij de Eekhoeve
http://www.eekhoeve.nl
Dijkstraat 115, 3904 DB Veenendaal
Biologisch Landbouwbedrijf Ruimzicht
http://www.blruimzicht.nl
Barneveldsestraat 11, 3925 MJ Scherpenzeel Gld
Biologische tuinderij 'n Groene Kans
http://www.groenekans.nl/
Groenekanseweg 142, 3737 AJ Groenekan (bij de Bilt)
Op de website alles duurzaam vind je de adressen van boerderijwinkels in heel
Nederland: http://tinyurl.com/boerderijwinkel
14

Knus beknibbelen (vervolg)
Tip 3 - drogen, koken, bakken
Je las het in dit tafelblad al: verse kruiden kun je heel goed zelf drogen. Zo
heb je in de winter ook nog van alles in huis om je maaltjes smaak mee te
geven. En appels die niet meer mooi gaaf zijn, of oud brood, kunnen je nog
een prima dienst bewijzen in de potten en pannen.
Kruiden groeien vaak snel en dus is het noodzakelijk om ze regelmatig te kortwieken.
Meestal heb je dan teveel om in een keer te gebruiken bij het koken. Drogen is dan een
oplossing. En heb je ook gedroogd nog teveel kruiden over, dan geef je toch wat weg?
Je kunt van heel veel kruiden ook thee trekken:
http://tinyurl.com/kruidenthee-1
http://tinyurl.com/kruidenthee-2
http://tinyurl.com/kruidenthee-3 (volgens ons hoef je overigens geen potentiele
heks te zijn om kruidenthee te maken…)
Met ‘muffig fruit’ kun je ook iets lekkers doen. Van appels die te lang in de fruitschaal
hebben gelegen en er niet meer aanlokkelijk uitzien, kun je bijv. compote
maken. Appels schillen, in stukjes doen en laten koken met een kaneelstokje of
een flinke snuf kaneel, vanillesuiker, citroensap / sinaasappelsap en een klein
beetje water. Heerlijk bij een maaltijd, door de Yoghurt, op de pannenkoek…
De schillen van asperges zijn geweldig om een soepje van te maken! Schillen en de
uiteindes van asperges bevatten heel veel smaak. Alleen zijn ze onplezierig om te
eten, door hun textuur. Maar als je de soep kookt met schil en al, kun je de schillen
er daarna uit vissen en de soep bijv. binden met een aardappeltje en room. Je hebt
dan de heerlijke aspergesmaak, van iets dat je anders meteen weggooit.
Ook oud brood is bruikbaar (mits niet beschimmeld, natuurlijk). In de zomer hebben
vogels en eenden geen brood nodig. Sterker nog; ze hebben er vaak geen zin
in. In plaats van oud brood dan tevergeefs op straat, in de tuin of in het water te
strooien, kun je er ook dingen mee doen in de keuken. Wentelteefjes maken, bijvoorbeeld.
Daar heb je juist oud brood voor nodig. Je kunt oud brood ook heel goed
gebruiken om paneermeel mee te maken. Zie deze tip van Koken met Karin:
http://tinyurl.com/paneermeel
Ook lekker met oud brood: in stukjes
snijden en goudbruin bakken in de
(olijf)olie. Bestrooien met wat zout.
Fijngesneden peterselie is ook lekker.
Heerlijk bij een soepje, of kleingesneden
als croutons door de salade. Paar
dagen houdbaar in de koelkast.
Tip 4 - eten met de seizoenen mee
In het tafelblad besteden we er steevast aandacht aan; seizoensgebonden
eten. Het is niet alleen lekker en zinvol, maar vaak ook goedkoper.
Door bij boeren te kopen (tip 2), eet je meteen ook seizoensgebonden. Maar
natuurlijk verkopen supermarkten en marktkraamhouders ook seizoensgebonden
producten. Handig om te raadplegen, is een seizoenskalender:
http://tinyurl.com/groentekalender
http://tinyurl.com/seizoensfruit
En hier, ter inspiratie, een paar sites met recepten voor seizoensgebonden eten:
http://tinyurl.com/seizoensgebonden-1
http://tinyurl.com/seizoensgebonden-2
http://tinyurl.com/seizoensgebonden-3
http://tinyurl.com/seizoensgebonden-4
Heb je ook leuke besparingstips voor in de boodschappenkar, de keuken en aan
tafel? Mail het, en we zetten ze in het tafelblad.
15

ijonsaantafel binnenkort…
Handig om te weten…
Voortaan vaste prijs voor een maaltijd
Vanaf nu hanteert bijonsaantafel twee vaste prijzen: €8 voor een tweegangen
maaltijd en €12 voor als we 3 gangen koken. Koffie en thee (met lekkers) zijn nog
steeds gratis, een glas wijn kost €1,- en een sapje 0,50 cent.
Wie kookt wanneer?
Tijdens de bijonsaantafeldames avonden (elke maand, speciaal voor de dametjes),
koken Vera en Kiki.
Voor bijonsaantafel avonden (waarbij meisjes en jongens kunnen aanschuiven)
koken Annelies en Kiki. Deze avonden zijn in principe 4 keer per jaar en hebben
vaak een thema. We maken altijd een maaltijd met 3 gangen.
Voor zowel bijonsaantafel als bijonsaantafeldames geldt nog steeds: we staan
met veel liefde en plezier achter de potten en pannen!
Grappig om te weten…
Nieuw blog
Het bijonsaantafel blog is veranderd.
Bij Posterous kwamen te vaak storingen
voor, dus we zijn overgestapt.
En hebben er gelijk maar een professioneler
blogje van gemaakt, dat ook
stukken beter te vinden is via de zoekmachines.
Op ons nieuwe blog kun je ook gratis
en voor niks reclame maken, mits
het voor een niet-commercieel doel
is. Wil je een reclame-banner op ons
blog? Mail ‘t ons.
Voor het nieuwe blog ga je voortaan naar: http://www.bijonsaantafelblog.nl
Veel lees- en kijkplezier!
Nieuw project
Hoe een passie uit de hand kan lopen…bijonsaantafel heeft er een ‘kindje’ bij:
bijonsaantafelbijdeburen. Wij (Vera en Kiki) gaan koken voor onze achterburen:
de bewoners van Hofje Armen de Poth.
Het eeuwenoude hofje is een van de meest idyllische plekjes van Amersfoort, waar
ouderen (zelfstandig) wonen en genieten van het leven in de binnenstad én een
oase aan rust in hun prachtige hofje. De bewoners hebben het niet breed en daarom
leek het ons leuk om zo nu en dan lekker voor ze te koken, voor €5,- p.p. Het eten
wordt geserveerd in de sfeervolle, oude eetzaal van het hofje. We koken in onze eigen
keuken maar mogen de keuken van het hofje ook gebruiken als we dat willen.
Het bestuur van stichting Armen de Poth zorgt voor de drankjes en koffie, daar
hebben we dus geen omkijken naar. We hebben er enorm veel zin in, ook door de
bergen enthousiasme waarmee ons plannetje werd ontvangen op Hofje Armen de
Poth! De eerste avond is op woensdag 11 juli, de tweede staat gepland op woensdag
1 augustus. We draaien twee keer proef, om te kijken of het werkt. Daarna gaan
we eens in de maand koken voor de achterburen. We zijn van plan om ons bij het
bedenken van de maaltijden te laten inspireren door ‘grootmoeders keuken’.
Mocht je gecharmeerd zijn van dit idee: we kunnen altijd een extra paar handen
gebruiken voor bijvoorbeeld tafeldekken en afruimen, en voor de bediening. Helpen?
Laat het ons weten. Al kan je maar een keer; maakt niet uit!
Groentes van de volkstuin!
Voor ons nieuwe kookproject bij de achterburen van het hofje, krijgen wij, waar mogelijk,
gratis groente aangeboden van Volkstuinvereniging Emiclaer, via een collega
van Vera. Ons eigen groentetuintje is iets te klein om 20 mensen van te laten
eten… (en het is Ela’s tuintje natuurlijk). Inmiddels hebben we al een flinke hoeveelheid
rabarber gekregen, er compote van gemaakt en die ingevroren. We zijn er
ontzettend blij mee, we hebben maar een piepklein budget. En wat is er nou leuker
dan te koken volgens de seizoenen en verse groente van de moestuin te gebruiken?
16

ijonsaantafel binnenkort… (vervolg)
bijonsaantafelavondjes…
bijonsaantafeldames
woensdag 23 mei - Lekker lente!
Koken: Vera, Kiki
Ben je ook dol op asperges? Wij in elk geval wel! En
ze zijn er weer; vers uit de klei! Asperges zijn op allerlei
manieren heerlijk klaar te maken, maar eerlijk
gezegd: op z’n klassieks, met roomboter en ei, vinden
wij ze toch wel het lekkerst. De ham kan ons gestolen
worden, we maken het lekker zonder vlees.
Op tafel: een pittig, romig mosterdsoepje met lenteuitjes
en zelfgemaakt focaccia brood. Daarna dus die
heerlijk verse asperges. Erbij: aardappeltjes op 3 manieren
klaargemaakt: in de oven, als fluwelig pureetje, en
gekookt. We sluiten af met koffie / thee en iets lekkers.
Eetkamer open vanaf 18.30 uur.
Prijs: €8,00 p.p. Een glas wijn kost €1 en een sapje
0,50 cent.
Vormgeving: Dejan / Tekst en (meeste) foto’s: Kiki / Met dank aan: Jacqueline Lycklema
©bijonsaantafel mei 2012
bijonsaantafel (dus ook voor meneren)
zaterdag 2 juni - bijen & het boerenleven
Koken: Annelies, Kiki
Bijen & het boerenleven; die twee gingen vroeger vanzelfsprekend
samen maar dat is helaas niet meer zo.
Bijen vermijden weilanden omdat er (door het gebruik
van ongedierte-bestrijdingsmiddelen) steeds minder
bloemen in staan. O.a. daardoor is er bijensterfte
ontstaan. Wij hopen dat dit, doordat 2012 het jaar van
de bij is, weer verbeteren zal. Intussen worden stadsbewoners
in het hele land opgeroepen om hun stadstuinen,
balkons en terassen bij-vriendelijk te maken.
Want de bij? Die zoekt het lekkers tegenwoordig gewoon
in de stad! Op deze avond staan we (o.a. d.m.v.
het menu waarin veel honing is verwerkt) enigszins
stil bij de bij… En bij het boerenleven, natuurlijk!
Op tafel: een voorafje van champignonnetjes met
een heerlijk honing-tomaten prutje. Daarna: malse
veldertjes (jonge capucijners) met keukenstroop en
honing, gebakken uitjes en naar keuze biologische of
vegetarische spekjes. Erbij een boerenkaasomelet en
een kleurige salade van knolgroentes met sinaasappel-honingdressing.
Toetje: boekweitpannekoekjes met een dot zelfgemaakte
hangop en natuurlijk…honing. We sluiten
af met koffie / thee en iets lekkers. Je kunt bij de koffie
ook ons zelfgemaakte honing-pruimen likeurtje
nemen.
Eetkamer open vanaf 18.30 uur.
Prijs: €12,00 p.p. Een een glas wijn (en ook de honingpruimenlikeur)
kost €1,-
bijonsaantafeldames
maandag 2 juli - damesoppad! (picknick)
Koken: Vera, Kiki
Zowel Vera en haar lief als wijzelf, hebben het aangename
voordeel te wonen bij de prachtige, oude stadsparken
aan de rand van de binnenstad. Ze vormen bij
wijze van spreken onze achtertuin. We duiken deze
avond daarom eens lekker het weelderige stadsgroen
in en hebben een ouderwets zomerse picknick voor
jullie bedacht. Eerst een korte zomeravondwandeling
en dan neerstrijken op een mooi plekje en genieten
van eten in de buitenlucht.
Bij slecht weer eten we binnen in onze knusse eetkamer.
Wat we precies maken is een verrassing. In elk
geval is de hele picknick vegetarisch en lekker rijk en
zomers. We beginnen om 18.30 uur met een drankje
en gaan om 18.45 uur naar buiten.
Laat de goudgele avondzon
maar schijnen!
Prijs: €12,- p.p. Een glas wijn
kost €1,- en een sapje 0,50 cent.
Zin om aan te schuiven bij een of meerdere avondjes?
Laat ‘t weten: bijonsaantafel@gmail.com
Verder...
Website bijonsaantafel:
http://bijonsaantafel.kiki-dejan.nl
Blog Kiki: http://bijonsaantafelblog.nl
Eind juli is er een nieuwe, op en top zomerse editie
van het bijonsaantafelblad.
Een fleurige tijd gewenst! Kiki & Dejan
17