Download het ACAT Jubileum Boekje 25 jaar (in ... - ACAT Nederland

nederland
acat
25 jaar ACAT Nederland
mensen hun naam teruggeven

“Want ik had honger en jullie gaven mij te eten, ik had dorst en jullie
gaven mij te drinken. Ik was een vreemdeling, en jullie namen mij op, ik
zat gevangen en jullie kwamen naar mij toe.” …
“Ik verzeker jullie: alles wat jullie gedaan hebben voor een van de onaanzienlijkste
van mijn broeders of zusters, dat hebben jullie voor mij
gedaan.”
(Nieuwe Bijbelvertaling Mattheüs 25, 35)
2 | 25 jaar ACAT Nederland |

nederland
acat
Inleiding
ACAT in Nederland volgde in 1987 de impuls die in 1974 in Frankrijk in de wereld werd gezet.
Dankzij de inzet van de leden, bestuursleden en donateurs heeft ACAT Nederland zich een
vaste plaats verworven als mensenrechtenvereniging. Nationaal is zij minder bekend dan haar
grote broer Amnesty International, maar als deel van de Internationale Federatie van ACATs
is zij vertegenwoordigd bij grote internationale organisaties zoals de Verenigde Naties en de
Raad van Europa.
Het was niet eenvoudig om het 25 jaar vol te houden. De activistische stemming in de maatschappij
van de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw ebde weg en de binding van mensen aan
organisaties werd losser. Hierdoor werd het moeilijk om het ledenaantal op peil te houden.
Na de groei van de beginjaren zette in de jaren 90 een daling in. De laatste 10 jaar zijn we erin
geslaagd het ledenaantal stabiel te houden. ACAT telt vele trouwe en betrokken leden. Dit
is de kracht van onze vereniging. Maandelijks doen de leden mee met de Urgente Acties en
gedenken zij gemartelden en terdoodveroordeelden. Het ‘grote werk’ wordt door het bestuur
uitgevoerd dat zich geheel vrijwillig inzet voor ACAT.
Het oecumenische karakter van ACAT maakt haar uniek in de wereld van mensenrechtenorganisaties.
Al vanaf het begin begreep men dat ACAT vooral geloofwaardig zou kunnen zijn
wanneer alle denominaties aangesproken zouden worden. Daarom koos ACAT voor de oecumene
als uitgangspunt.
Nog steeds vinden in ongeveer 150 landen van de wereld dagelijks martelingen plaats. Daarom
is er voor onze vereniging nog veel werk te doen.
Op het moment van de jubileumviering wordt het bestuur vernieuwd met drie nieuwe, jonge
bestuursleden. Laten we hopen dat ACAT de komende jaren veel nieuwe, jonge mensen weet
aan te spreken op het thema van martelen en doodstraf, en dat steeds meer mensen zich willen
inzetten om deze schande uit de wereld te helpen.
Voor het bestuur van ACAT
Antoon van Hooft, voorzitter maart 2012
| 25 jaar ACAT Nederland | 3

Onze Vader verborgen
uw Naam worde zichtbaar in ons
uw koninkrijk kome op aarde
uw wil geschiede, een wereld
met bomen tot in de hemel,
waar water schoonheid en brood
gerechtigheid is en genade
waar vrede niet hoeft bevochten
waar troost en vergeving is
en mensen spreken als mensen
waar kinderen helder en jong zijn,
dieren niet worden gepijnigd
nooit één mens meer gemarteld,
niet één mens meer geknecht.
Doof de hel in ons hoofd
leg uw woord op ons hart
breek het ijzer met handen.
Huub Oosterhuis
4 | 25 jaar ACAT Nederland |
ACAT leden van het eerste uur.

Hoofdstuk 1 De geboorte van ACAT Frankrijk
Het ontstaan van ACAT is onlosmakelijk verbonden met de twee religieuze
lekenvrouwen Hélène Engel en Edith du Tertre, beide dochter
van een dominee. We zijn in 1974 en Amnesty International heeft
een actie tegen het martelen gelanceerd. Deze actie volgde op de
verklaring door Sean MacBride (bekroond met de Nobelprijs voor de
vrede 1974) van Amnesty International (Londen) in 1972 om een wereldwijde
campagne te voeren tegen het martelen. In dat jaar reizen
Hélène Engel en Edith du Tertre naar Pittsburgh, USA op zoek naar
charismatische vernieuwing van de Presbyteriaanse Kerk. Op dat moment
zijn ze 73 en 63 jaar oud.
Edith du Tertre
Hélène Engel
In maart 1974 vindt de grote omslag in hun leven plaats. Hélène Engel
wordt door een vriendin meegenomen naar een lezing van dominee
Tullio Vinay die juist was teruggekeerd uit Zuid-Vietnam, dat tot
1954 een kolonie van Frankrijk was. Aan de hand van dia’s beschrijft
hij de onmenselijke behandelingen door Amerikanen van duizenden
politieke gevangenen die zijn opgesloten in zogenaamde tijgerkooien.
Deze beelden maakten de harde werkelijkheid concreet. Wanneer
pater Tullio Vinay zwijgt, verheft zich de stem van Hélène achter in de
zaal. Verontwaardigd roept ze: dit is onverdraaglijk ! En zich richtend
tot de pater: „Hoe komt het dat christenen hier niets aan doen? Toen
zij erop gewezen werd dat de Christelijke Broederschap voor Vietnam
actie voerde tegen martelen, antwoordde zij. „Jawel, maar het verschijnsel
martelen overstijgt Vietnam en het is nodig dat alle christenen,
overal ter wereld, reageren op martelingen en dat zij dat samen
doen.” Later zou zij elders zeggen: “Ooit is de slavernij afgeschaft, ditzelfde
moeten we nu doen met het martelen.” Nog diezelfde avond
belt Hélène met haar vriendin Edith du Tertre. Zij nemen contact op
met vrienden en predikanten en ontwerpen een actieplan.
Gevangenen in tijgerkooi
De eerste vergadering in Versailles
We moeten de ontwikkelingen zien in het licht van de internationale
bijeenkomst die Amnesty International op 11 december 1973 hield
in Parijs in het kader van de wereldwijde Campaign for the Abolition
of Torture (C.A.T.). Amnesty maakte duidelijk dat zij het afschaffen van
martelen nooit alleen voor elkaar zou krijgen.
| 25 jaar ACAT Nederland | 5

“We hebben jullie allemaal nodig, artsen, juristen, vakbonden, kerken
enz.” De werkgroepen waren samengesteld op basis van professie.
Zo waren er werkgroepen met parlementsleden, met politieagenten,
met persmensen; er was ook een werkgroep met theologen en
predikanten van verschillende Kerken. Pater Pierre Toulat (Justitia et
Pax) was een van de leden van de laatst genoemde werkgroep. Hij
zal later een brief (18 april 1974) van Edith du Tertre ontvangen met
de uitnodiging voor de vergadering van 7 mei 1974. Ook Marie-Josée
Protais, vier jaar ervoor oprichtster van de Franse afdeling van Amnesty
International, is uitgenodigd, evenals priester Jacques Desseaux,
(secretaris van de Raad voor de Bevordering van de Eenheid onder
de Christenen).
Een aantal mensen van verschillende confessionele richtingen komt
‘namens het Evangelie en zonder onderscheid van politieke achtergrond’
op 7 mei 1974 bijeen in het Diaconessenhuis te Versailles met
de vraag: wat kunnen wij als christenen doen tegen het martelen? Er
wordt gesproken over de „martelscholen“, over de werkwijze van Amnesty
International en over ervaringen van vrijgelaten gevangenen
die twaalf jaar in een tijgerkooi hadden gezeten. Marie-Josée Protais
geeft bijzonderheden over de concrete acties van Amnesty: over het
oprichten van een groep, over het adopteren van gevangenen en
hoe juridisch te interveniëren bij de autoriteiten.
Als eerste stap wordt besloten om bijeen te komen met een tiental
gemartelden. Deze bijeenkomst wordt het onderwerp van een communiqué
dat op 27 mei aan verschillende kranten en tijdschriften
wordt gestuurd. Andere vergaderingen volgen en afgesproken wordt
dat de nieuwe vereniging noch van politieke partijen, noch van de
Kerken afhankelijk zal zijn.
Omdat in Frankrijk de scheiding van kerk en politiek bestaat, ook
6 | 25 jaar ACAT Nederland |
wel laïcité genoemd, had Amnesty International moeite om door te
dringen in de kerken. Geen wonder dat de voorzitter van Amnesty
Frankrijk destijds zo blij was dat eindelijk vanuit de kerken een initiatief
genomen werd om een actie op te zetten tegen het martelen.
Marie-Josée Protais (AI) was bereid om samen te werken door alle
noodzakelijke technische ondersteuning te geven.
De oprichtingsvergadering van ACA T
Bij deze historische vergadering op 16 juni 1974 komen ongeveer 30
mensen uit zeer verschillende geledingen samen in het Diaconessenhuis
te Versailles. Marie-Josée Protais en Michel Odier, een van de
toekomstige voorzitters van de Franse afdeling van Amnesty International,
nemen ook aan het overleg deel. Niemand had voor deze dag
een programma of een resolutie voorbereid. Zij waren samengekomen
omdat zij christenen waren én omdat zij door de feiten geschokt
waren. Op deze dag richtten zij ACAT op, l’Action des Chrétiens pour
l’Abolition de la Torture. Zij waren ervan overtuigd, dat de geest van
het evangelie onverenigbaar is met martelen en wel zo absoluut dat
men zich niet christen kan noemen zonder ervoor te zorgen dat dit
kwaad verdwijnt.
Unaniem wordt het project begrepen als een actie van christenen
om hun eigen organisaties en hun eigen Kerken bewust te maken
van de realiteit van het martelen en hen op te roepen openlijk voor
het afschaffen van martelen te pleiten. Pater Claude Richard-Molard
beschrijft de situatie later als volgt: Met het oprichten lieten wij de
klokken in de Kerk luiden, als een oproep om wakker te worden.
De christenen in ACAT kwamen naast de concrete inzet voor de gemartelden,
ook voor de uitdaging te staan aan zichzelf te werken.
Het werken aan een betere wereld kan niet zonder te werken aan
jezelf.

De vereniging zal autonoom, onafhankelijk van Amnesty International
functioneren. Het christelijk karakter is oecumenisch, onafhankelijk
van een kerkelijke stroming of organisatie. Iets anders was voor
Hélène Engel ondenkbaar. Deze ‘Actie van Christenen’ zal meedoen
met de wereldwijde anti-martelcampagne die door Amnesty is gelanceerd.
ACAT mag hierbij de middelen en de werkwijze van Amnesty
gebruiken.
Doelstelling van ACAT
Bij de oprichting stelt ACAT zich de volgende doelen:
• het bewust maken van met name christenen en kerkgenootschappen
van het schandaal van martelen, ongeacht onder welk
politiek regime of in welk land deze plaatsvinden;
• het inzetten van spirituele middelen, met name het gebed, om
martelen af te schaffen;
• alle effectieve acties op te zetten, zowel individueel als collectief,
om elke vorm van martelen te onderdrukken;
• in deze strijd samen te werken met mensen van goede wil.
Een van de uitgangspunten wordt:
‘God schiep de mens naar zijn beeld; naar Gods beeld schiep Hij hem:
man en vrouw schiep hij hen. En God zegende hen ...’ (Gen. 1, 27).
Dat betekent voor ACAT dat zowel de slachtoffers van martelingen
alsook de daders onze hulp nodig hebben. Beiden zijn het waard om
voor te bidden.
In 1978 wordt besloten ook mensenrechtenschendingen in eigen
land in het mandaat op te nemen. In 1982 wordt hieraan ook de strijd
tegen de doodstraf toegevoegd.
De vereniging baseert zich op de naleving van artikel 5 van de Verklaring
van de Rechten van de Mens, volgens welke ‘niemand zal onder-
worpen worden aan folteringen, noch aan een wrede, onmenselijke
of onterende behandeling of bestraffing’.
De eerste stappen van de stuurgroep
In de zomer van 1974 wordt een kleine stuurgroep in het leven geroepen
en een voorlopig kantoor ingericht. Hélène Engel en Pierre
Toulat zijn de vicevoorzitters, Edith du Tertre is secretaris-generaal. Op
23 oktober voegen zich leden van de Orthodoxe kerk erbij. De Dominicaanse
Colette Deparis sluit zich aan bij het comité. Als verantwoordelijke
voor de kloostergemeenschappen, zal zij, op 1 juni 1975, aan
300 kloosters een brief sturen waarin zij hen vraagt om ‘hulp en steun
door gebed voor alle gewetensgevangenen die gemarteld worden
en voor degenen die martelen’.
Op 17 september 1974 worden de statuten van ACAT bij de Prefectuur
ingediend. Op de eerste Algemene Vergadering van 8 december
1974, bij de Zusters Franciscanessen, telt de nieuwe vereniging tachtig
leden. In 1978 zullen het er 5.500 zijn.
De eerste maandelijkse vergaderingen van het comité vinden bij
Edith du Tertre plaats, alwaar het secretariaat is gevestigd. Zeer snel
worden de Urgente Acties mede dankzij Amnesty International gelanceerd.
Een eerste evangelische overweging wordt gepresenteerd
en het opstellen van een brochure voorbereid. Deze zal enkele maanden
later worden gepubliceerd, appellerend aan de drie invalshoeken
‘Informatie - Gebed - Actie’. Contact wordt opgenomen met de
verantwoordelijken voor de Week van het Gebed voor de Eenheid
van de Christenen met de vraag er de oproep van ACAT in op te nemen.
Talrijke contacten met het buitenland zijn voorzien, die dank zij
Antonie Van As-Arioni, (Nederlandse) die in het Internationale Centrum
van de Quakers werkt en zeer dicht bij de oorsprong van ACAT
staat, verwezenlijkt zullen worden.
| 25 jaar ACAT Nederland | 7

8 | 25 jaar ACAT Nederland |
Diepgangcentrum Hazerswoude

Hoofdstuk 2 Oprichting van ACAT Nederland
De impuls van ACAT is via Anne Biegel, journaliste van 1938 tot 1970
bij dagblad De Tijd, naar Nederland gekomen. Haar bron was Antonie
van As-Arioni die zij in Parijs had leren kennen en die daar de begintijd
van ACAT in Frankrijk persoonlijk heeft meegemaakt. Antonie
werkte op het secretariaat van het Quakercentrum aldaar en nadat zij
Edith du Tertre ontmoet had, nam zij het secretariaat van ACAT erbij.
Tijdens een gebedsviering van ACAT in Parijs kwam Anne Biegel de
kerk binnen en begon vragen te stellen over ACAT. Zo leerde zij Antonie
van As kennen, er ontstond een intensieve correspondentie met
vruchtbaar resultaat als gevolg. Anne Biegel kende namelijk pater
Alfons Kroese, provinciaal van de Orde der Ongeschoeide Karmelieten
en dankzij zijn bekendheid bij de Nederlandse religieuzen kreeg
ACAT voet aan de grond. Hij verzorgde onder meer bij de KRO-radio
dagelijks een ochtend- en avondoverweging en werd geïnterviewd
over ACAT. Door de congregaties te benaderen werden veel religieuzen
als lid ingeschreven en ontstond er, anders dan in Frankrijk, een
overwegend katholieke organisatie.
Rondom ACAT sloten zich nieuwe mensen aan: zr. Lies Alkemade, zr.
Annie Bellemakers, Frans Vervooren ocd, Jaap de Boer, zr. Catharina
(Toos van Poppel), zr. M. Agatha Hendriks, Philippe Fromont, dominee
bij de Waalse Kerk; zr. Bep Tijssen volgt een jaar later. Zij vormden
samen een werkgroep die vanuit het Diepgangcentrum in Hazerswoude-Rijndijk,
waar ook het secretariaat gevestigd was, actief was.
Deze tijd wordt vooral gekarakteriseerd door groot enthousiasme.
Zr. M. Agatha heeft destijds veel werk verricht voor de verzorging en
verzending van de Urgente Acties. Over het bestuurswerk is weinig
terug te vinden omdat veel zaken in deze periode niet werden geregistreerd.
pater Frans Vervooren zr. Annie Bellemakers
dominee Philippe Fromont
De akte van oprichting van de vereniging ACAT Nederland werd gepasseerd
bij de notaris te Leiden op 16 december 1986. De doelstellingen
werden overgenomen van ACAT Frankrijk.
Het enthousiasme dat Alfons Kroese wist over te brengen trok velen
aan en ACAT groeide in korte tijd uit tot een vereniging van 500 leden.
Zowel de Urgente Acties als het bidden voor gevangenen kregen
een regelmatige plaats in het leven van de leden.
Het boekje ‘Bidden met gemartelden’ werd in 1984 ter ondersteuning
uitgegeven.
Na een jaar volgde zr. Lies Alkemade Frans Vervooren op als voorzitter;
zij zal deze functie vervullen tot 1994. Een nieuwe impuls kreeg
ACAT onder het voorzitterschap van zr. Bep Tijssen met Renée van
| 25 jaar ACAT Nederland | 9

Aalderen als secretaris. Hun inzet kon professioneler
zijn dan in het stenciltijdperk.
Vooraanstaande burgers werden persoonlijk
door Renée van Aalderen benaderd om zitting
te nemen in het Comité van Aanbeveling.
ACAT was vaak met een eigen stand
aanwezig op de ACHT MEI bijeenkomsten.
Met de overdracht van het voorzitterschap
in 1994 werd het secretariaat verplaatst
naar de Herengracht in Amsterdam. De
Stichting Maagdenhuis – eigenares van het
pand – stelde belangeloos een kamer ter
beschikking. Jarenlang werd daar de post
opgehaald, het archief bewaard en de telefoon
beantwoord of doorgeschakeld naar
het nummer van Bep Tijssen of Renée van
Aalderen.
Na nog een aantal omzwervingen is het secretariaat
thans gevestigd aan de Pieter de
Hooghstraat 41, 3583 RH Utrecht.
10 | 25 jaar ACAT Nederland |
Het testament van de knechting
Het gevoel dat teveel droefenis kent
kan niet liefhebben.
De geest die te lang vernederd wordt
raakt ziek en verward.
Het lichaam dat veelvuldig lijdt, sterft.
De wil die niet tot zelfverwerkelijking,
maar tot meerdere glorie van zijn
onderdrukker dient, dooft uit.
Dit alles naar de wil van de meester
en het zaad dat zulk een lichaam zaait,
is gedoemd dezelfde vruchten te dragen.
want:
zijn zelfliefde is gering,
zijn geest, die van een slaaf.
zijn lichaam is een kwelling
zijn wil gebroken,
aldus blijft de meester superieur.
Zolang niet afgerekend is met de
boosdoener,
zolang de slaaf nog voortleeft,
de geknechte mens zal niet bestaan als
individu,
doch als een fictie, een façade,
omdat in hem nog voortleeft,
zijn meester.
Alzo bevrijdt u zich van de meester in u
zodat u waarachtig vrij kunt zijn.
Hannah Belliot, wethouder PvdA in Amsterdam
(Dit zijn de laatste verzen van een tien verzen tellend
gedicht van haar hand)

Hoofdstuk 3 De pioniers van ACAT Nederland
Om de oorspronkelijke verhalen van de begintijd van ACAT Nederland
vast te leggen zijn enkele prominenten mensen van de begintijd
geïnterviewd. De inzet en de motieven van deze vier pioniers hebben
hun stempel gedrukt op het karakter van onze vereniging.
Mw. Antonie van As-Arioni
internationaal georiënteerd
Antonie van As-Arioni
Anne Biegel
Antonie van As is als ondersteuner en verspreider van de ACAT gedachte
van wezenlijke betekenis geweest. Ten tijde van de oprichting
van ACAT in Frankrijk werkte Antonie in het Quakercentrum te Parijs.
Op een dag lag een uitnodiging op haar bureau van de zusters Diaconessen
van Versailles voor de bijeenkomst op 7 mei 1974. Het onderwerp
van gesprek was de vraag wat vanuit de kerken gedaan kan
worden tegen het martelen. Zij is ingegaan op de uitnodiging en was
aanwezig bij de oprichting van ACAT Frankrijk. Antonie herinnert zich
nog dat iemand van Amnesty International uitriep: “Hè, hè, eindelijk
komen de kerken in beweging”. In Nederland is de scheiding van kerk
en staat veel minder prominent dan in Frankrijk.
Door ACAT-in-oprichting werd kantoor gevoerd vanuit het Quakercentrum
te Parijs door Antonie. Er was een intensieve samenwerking
met Amnesty. Wekelijks keek Antonie samen met iemand van Amnesty
tot welke schrijfactie zou worden besloten. Zij zette haar grote
internationale netwerk vanuit het werk dat ze deed voor de Quakers
in voor de verspreiding van de gedachte van ACAT. Haar talenkennis
kwam hierbij goed van pas. Zij correspondeerde veel, gaf voorlichtingsavonden
in Engeland, Amerika, Zwitserland, Duitsland en België.
Zij droeg bij aan de oprichting van ACAT Duitsland, ACAT België en
ACAT Nederland. Bij terugkomst in Nederland zette zij zich in voor
ACAT Nederland en was ze voorzitter tot haar 75e verjaardag.
In 2007 schreef Jacqueline Westerkamp, een van de oprichters van
ACAT Frankrijk:
“When Philippe (Westerkamp) and I took part in starting up the organization
founded by a few French Christians, we had no idea that one of the
two founders and, in particular, Antonie van As-Arioni, a Dutch member
of the Quaker Centre, would, through their many international contacts,
go on to share their enthusiasm in so many countries.”
| 25 jaar ACAT Nederland | 11

12 | 25 jaar ACAT Nederland |
Pater Alfons Kroese ocd
man van vele contacten die
mensen in beweging zet
pater Alfons Kroese
Ankerpunt voor ACAT in Nederland
was Alfons Kroese ocd, provinciaal
van de Orde van Ongeschoeide
Karmelieten. Anne Biegel (1905-
2004), redacteur bij het katholieke
dagblad De Tijd, nam Alfons
Kroese destijds een interview af
over het thema ‘bidden, inzet en
actie’. Anne Biegel had een bijzondere
interesse voor het
kloosterleven. Alfons Kroese was medeoprichter van het Diepgangcentrum
in Hazerswoude. Van Anne Biegel, die ACAT via Antonie
van As-Arioni uit Parijs kende, hoorde hij over het bestaan van ACAT
in Frankrijk. In die tijd was alles gericht op actie: Zuid-Amerika stond
volop in de aandacht, velen liepen warm voor acties voor El Salvador,
Chili en Argentinië. De acties van ACAT sloten hierbij goed aan.
In religieus Nederland was behoefte aan nieuwe spiritualiteit en verdieping.
‘Ik was de enige die geloofde in bidden’, zegt Alfons. Hij startte
een werkgroep ‘bidden’, waarbij zich o.a. ook Antonie van As en Rex
Brico (redacteur Geestelijk Leven van Elsevier) aansloten. Alfons Kroese
trachtte het biddende element samen te brengen met het voeren van
acties voor gerechtigheid en vrede; dit herkende hij ook in het werk
van ACAT.
Anne Biegel vond in hem iemand die het motto ondersteunde van
‘zowel de handen te vouwen alsook de handen uit de mouwen’, een van
de grondbeginselen van de Karmel. Zij combineren beschouwelijkheid
en diepgang met daadwerkelijke betrokkenheid op de wereld
om hen heen. De twee impulsen vonden elkaar: de impuls van ACAT
via Anne Biegel en de impuls van de Karmelieten via Alfons Kroese.
Inhoudelijk en praktisch stroomde de informatie van ACAT binnen via
Antonie van As.
Via het netwerk van Alfons Kroese werd ACAT bekend gemaakt. Zijn
functie van provinciaal combineerde hij met zijn functie van gedelegeerde
voor religieuzen in het bisdom Rotterdam. Deze contacten
maakten veel religieuzen tot enthousiaste leden van ACAT. Hij werd
op de radio geïnterviewd over ACAT. Hij herinnert zich nog hoe nieuw
dat voor hem was. De organisatie stond nog in de kinderschoenen.
Publiciteit in de schrijvende pers verliep via Anne Biegel in dagblad De
Tijd. Bij Alfons Kroese persoonlijk meldden zich veel nieuwe leden aan.
Met de komst van Lies Alkemade als voorzitter kreeg de organisatie
duidelijker vorm. Frans Vervooren werd secretaris, en het Diepgangcentrum
in Hazerswoude bood faciliteiten. De secretaresse van Alfons
deed het administratieve werk voor ACAT.
Zr. Lies Alkemade
bewogen vrouw met een missie
Zr. Lies Alkemade fdnsc, was een aantal jaren provinciaal overste van
de Nederlandse Provincie van de Dochters van Onze Lieve Vrouw van
het Heilig Hart aan de Bredaseweg in Tilburg. Zij was voorzitter van
ACAT Nederland van 1986 tot 1994 en heeft mede aan de wieg gestaan
van onze vereniging.
In 1986 ontving zij een uitnodiging van pater Alfons Kroese. Hij was
van meet af aan geboeid geraakt door Antonie van As en Anne Biegel
(die ACAT vanuit Frankrijk in Nederland hebben geïntroduceerd). Lies

werkte in die periode in Den Haag.
Op zijn voordracht werd Lies gevraagd
voor het voorzitterschap,
hiermee werd een moeizame eerste
periode van het bestuur afgesloten.
ACAT kon een nieuwe doorstart
maken. Dit moment werd zo intens
beleefd dat er spontaan gezongen
werd: Omdat Gij het zijt,
groter dan ons hart, die mij hebt
zr. Lies Alkemade
gezien, eer ik werd geboren (zie blz.
15). De plek weet Lies zich nog te
herinneren: op de zolder van de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Jacqueline
Westerkamp, voorzitter van ACAT Frankrijk, was er bij. Nu kwam
het erop aan de organisatie van de grond af aan op te bouwen. Lies
vond hierin vooral veel steun van Antonie van As en van Anne Biegel,
boeiende vrouwen waarvan zij hun bevlogenheid, hun gedrevenheid
en hun durf bewonderde. Zij hebben vooral op het uitvoerende
vlak veel werk verzet. Vooral Alfons Kroese heeft steeds benadrukt dat
de Kerk moest luisteren naar die vrouwen, die het mondjesmaat in de
kerk voor het zeggen kregen.
De kloostergemeenschappen stonden open voor ACAT door het gezamenlijk
gebed en door het dagelijks noemen van de namen uit de
gebedskalender. Het is een soort habitas geworden. Tegenwoordig
komen er vaak andere religieuze activiteiten voor in de plaats. Mensen
van nu zijn gevoeliger, je kunt weer vaak horen: ik zal voor je bidden,
of ik zal een kaarsje voor je opsteken.
Over de acties van ACAT zegt ze: door de correspondentie en door
de brieven geef je de vergeten gevangenen een naam. Je bemoedigt
ze met de hoop dat je laat weten dat er iemand is die aan ze denkt.
Wat doet het met een verlatene als iedereen hem de rug heeft toegekeerd
en plotseling krijgt hij post, een persoonlijke brief met aandacht.
En wat doet het antwoord van deze mens met de briefschrijver
die ervan overtuigd is dat een mens meer is dan alleen zijn daad.
Helen Prejean maakte diepe indruk op Lies. Zij schreef het boek Dead
Man Walking, waarover in 1995 een film werd uitgebracht onder dezelfde
titel. De film vertelt het verhaal van zuster Helen Prejean die
een speciale relatie ontwikkelt tegenover Matthew Poncelet, gevangene
in de dodencel.
Lies herinnert zich ook de jonge advocaat Bart Stapert die zich inzette
in New Orleans voor slachtoffers in de dodencel. Unaniem was het
ACAT bestuur destijds van mening dat hij de gevraagde financiële
steun verdiende. Later sprak hij, inmiddels voorzitter van Amnesty in
Nederland, tijdens een ACAT jaarvergadering. Ook inspireerde Peter
Benenson haar. Hij is de oprichter van Amnesty International. Zij ontmoette
hem in Bern tijdens een internationale ACAT bijeenkomst.
Lies vindt dat we de gebedskalender moeten voortzetten. Religieuzen
hebben een gebedscultuur, dus het blijft bij de congregaties zeker
bestaan.
‘Door de wereld bewogen’ is de titel van het boek over de geschiedenis
van de missionarissen van het Heilig Hart. Een ander boek dat Lies
laat zien is getiteld ‘Een missie in de marge’. Opvallend is dat steeds
weer de overtuiging en de motivatie van Lies te vangen is in deze
twee titels. Dat geldt zeker ook voor haar inzet voor ACAT.
| 25 jaar ACAT Nederland | 13

Bep Tijssen
14 | 25 jaar ACAT Nederland |
Zr. Bep Tijssen
diepgang en betrokkenheid
Bep Tijssen begon in 1986 met
haar inzet voor ACAT Nederland.
Een zuster van de Nikola-Kommuniteit
in Utrecht vertelde haar over
het bestaan van ACAT en over de
mogelijkheid om te corresponderen
met terdoodveroordeelden in
de VS. Hierop nam zij contact op
met ACAT en ontving zij van Frans
Vervooren een adres van een gevangene
die in ‘death row’ zijn executie
afwachtte.
Zr. Baptista, zoals Bep heette, werkte in de vijftiger jaren twee jaar in
Indonesië. Nadat ze in 1955 ernstig ziek werd moest zij van Oost-Java
naar Nederland terugkeren. Terug in Nederland studeerde zij een
eigentijdse vorm van theologie en pastoraat en was zij actief bezig
met missiologie. Rond 1975 ging zij naar Brazilië, naar Belém in het
noorden. Veel aandacht schonk ze aan de kerk der armen en de aan
de repressieve politiek van de regering.
Het eerste dat Bep opmerkt is dat Antonie van As alle eer toekomt. Zij
stond aan de wieg van ACAT in Nederland, samen met Anne Biegel.
In de tijd dat Bep bij ACAT kwam zaten de karmelieten Frans Vervooren
en Alfons Kroese in het bestuur. Bep trad zelf toe tot het bestuur;
Renée van Aalderen (1943-2003) kwam via Bep in het bestuur.
Renée van Aalderen, met haar wortels in de vrijeschool beweging
en de antroposofie, lukte het om met charme en overtuigingskracht
andere mensen te mobiliseren Nieuwe kontakten bouwde zij op;
zij legde contact met Antoon van Hooft (vrijeschool leraar), met de
missioloog prof. Anton Wessels en zijn vrouw Toke Wessels, met Ted
Strop-Van Meyenfeldt uit Zeist, lid van de Raad van Kerken, met Jos
Brink, met Judith van der Werf, met Jan-Willem Bertens, de D’66 diplomaat
uit Maastricht, met Jan de Jonge van de migrantenkerken
en zijn Ghanese zangkoor, met Jan Diek van Mansvelt, professor in
de alternatieve landbouw en antroposoof, met Eva van der Drift uit
Utrecht. Renée was een creatief, ondernemend en doortastend bestuurslid.
Zij zorgde destijds voor fondswerving en een nieuw logo voor ACAT.
Zij was mede initiatiefnemer van het project ‘De kleine David’ (zie
Hoofdstuk 9) en ten slotte was het ook Renée die samen met Bep een
‘vlootschouw’ zoals we dat noemden organiseerde om christelijke
organisaties met elkaar te laten samenwerken.
Het lukte Bep om haar nicht Thea te bewegen secretaris te worden
van ACAT. Door Bep kreeg ACAT een plaats bij de Medische
Missiezusters en kwam later haar medezuster Jeanne Kemmeren
in het bestuur. De vergaderplaats verhuisde van Amsterdam naar
’s-Hertogenbosch; eerst in de Mariënburg en later in het Franciscushuis.
De organisatie werd sterk verbeterd. Bep was voorzitter tot 1994
en bleef als adviseur verbonden met het bestuur. Zij schreef op een
betrokken manier en met diepgang artikelen over martelen en doodstraf.
Onder andere publiceerde ze in Raakvlak, destijds het blad voor
leden van Amnesty Nederland met een christelijke achtergrond. ‘Als
het goede maar gebeurt’ is een kenmerkende uitspraak van haar.

Hoofdstuk 4 De praktijk van ACAT
ACAT rekent het mede tot haar taak om mensen te informeren en bewust
te maken van schendingen van mensenrechten om zodoende
bij te dragen aan een gefundeerde meningsvorming.
Leden van ACAT worden opgeroepen mee te doen aan de Urgente
Acties, schrijfacties waarin regeringsleiders worden opgeroepen een
einde te maken aan martelen, aan de straffeloosheid van degenen
die martelen en aan de doodstraf.
ACAT verstrekt hiertoe brieven en achtergrondinformatie.
De maandelijks gebedskalender kan gebruikt worden voor persoonlijk
gebed, voor een gebedskring of bij een kerkdienst. Slachtoffers
worden met name genoemd, er wordt een moment van bezinning
en gebed voor gevraagd.
Via ACAT is het mogelijk adressen te ontvangen om te corresponderen
met terdoodveroordeelden of lang gestraften. Vaak zijn deze
brieven een van de weinige contacten van de gevangenen met de
buitenwereld en wordt dit ervaren als vriendschap op afstand.
Het bestuur van ACAT onderneemt actie wanneer een doodstraf uitgevoerd
dreigt te worden en bij mensenrechtenschendingen waarbij
direct gehandeld moet worden.
Door de internationale Federatie van ACATs wordt via contacten bij
de Verenigde Naties en de Raad van Europa gewerkt aan verbetering
van wetgeving. Via contacten met kerkelijke gezagsdragers van
verschillende denominaties en met het Vaticaan worden de mensenrechten
in de kerken onder de aandacht gebracht.
Deel uit tekst van Huub Oosterhuis
Refrein: Omdat Gij het zijt, groter dan ons hart
die mij hebt gezien, eer ik werd geboren.
Gij die liefde zijt, diep als de zee
flitsend als weerlicht, sterker dan de dood,
laat niet verloren gaan één mensenkind.
Gij die geen naam vergeet, geen mens veracht,
laat niet de dood die alles scheidt en leeg maakt,
laat niet de tweede dood over ons komen.
Refrein: Omdat Gij het zijt, groter dan ons hart
die mij hebt gezien, eer ik werd geboren.
Voor allen die gekruisigd worden
wees niet niemand, wees hun toekomst ongezien.
Voor mensen die van u verlaten zijn,
voor allen die hun lot niet kunnen dragen,
voor hen die weerloos zijn in de handen van de mensen
Voor uw naamgenoten in ons midden:
vluchtelingen, vreemden, wees niet niemand.
Refr.: Omdat Gij het zijt, groter dan ons hart
die mij hebt gezien, eer ik werd geboren.
Melodie: B. Huijbers
| 25 jaar ACAT Nederland | 15

26 juni Dag tegen het Martelen
Martelen vernietigt de mens,
laten wij het martelen vernietigen!
ACAT NEDERLAND
(Actie van Christenen voor Afschaffing van het Martelen)
www.acatnederland.nl; info@acatnederland.nl
16 | 25 jaar ACAT Nederland |

Hoofdstuk 5 Martelen
‘Steun’ - Truus Menger-Oversteegen
Hoorn, Grote Noord
In 1974 waren Hélène Engel en vele met haar, geschokt over de verhalen
van de tijgerkooien in Vietnam. De schok was destijds des te
groter omdat dominee Tullio Vinay bij zijn verhaal diabeelden van de
gemartelden liet zien. In die tijd verschenen dit soort beelden niet of
nauwelijks op de tv of in de dagbladen. Sinds die tijd is er op media
gebied veel gebeurd. Langzamerhand zijn we gewend geraakt aan
gruwelijke beelden. Het martelen in de Abu Ghraib-gevangenis is uitgebreid
in beeld gebracht. Veelzeggend is dat de folteraars hier zelf
aan hebben bijgedragen.
Er is ook een hele discussie op gang gekomen of het soms niet beter
is om de grens van het martelen op te zoeken en soms te overschrijden.
Men zegt dan dat de algemene veiligheid zwaarder weegt dan
het leed van een enkel persoon.
In dit verband had mw. Paz Rojas,
een arts die zich jarenlang bezig
heeft gehouden met 3000 verdwenen
en gemartelde mensen in
Chili onder Pinochet (1973-1990),
hierover een belangrijke opmerking.
Op het FIACAT seminar in
Lungern gaf zij op indrukwekkende
wijze het beeld van een staat
waar het martelen deel geworden
is van de cultuur. De staat die
martelt moet martelen opnemen
in haar cultuur. Dat wil zeggen
mensen opleiden die martelen, in
een beleid vastleggen welke mar-
Mw. Paz Rojas
telmethoden worden toegepast,
artsen opleiden die het martelproces begeleiden enz.
Wat 25 jaar geleden niemand had kunnen denken is dat het gevaar
het laatste decennium uit Amerika kwam. Onder president Bush werd
de toepassing van waterboarding op gevangenen toegestaan, en de
jarenlange opsluiting van gevangenen zonder enige vorm van proces
en juridische ondersteuning.
| 25 jaar ACAT Nederland | 17

In een dergelijk systeem, zegt mw. Rojas, worden tegenstanders tot
monsters, tot ondermensen gemaakt. Er wordt bewust een angst
gecreëerd dat wanneer men de tegenstander niet vernietigt, je zelf
vernietigd wordt. Door de staat wordt een blinde loyaliteit gevraagd
en de wilsvrijheid wordt uitgeschakeld. De staat leidt mensen op om
verdachten op de ‘juiste’ manier te martelen.
Wanneer Staten op algemene wijze de wetten tegen de foltering
aanvaarden, doen zij soms een beroep op geheime diensten die in de
schaduw handelen door illegale procedures te gebruiken. Ook worden
‘eufemismen’, de zogenaamde filosofische manieren, toegepast
om het gebruik en zelfs de noodzaak van het martelen te rechtvaardigen.
Aldus zou de foltering aan het positieve ‘redden’ gekoppeld
kunnen worden. Dit kan ACAT natuurlijk niet tolereren.
Wat is marteling?
De definitie in het VN-verdrag tegen marteling is de meest geciteerde:
marteling is het toebrengen van ernstige lichamelijke of geestelijke
pijn, door of in opdracht van de overheid, met als doel een
bekentenis te krijgen of angst aan te jagen.
Bij martelen gaat het erom dat iemand vrijwillig leed wordt ‘toegebracht’
door mensen op andere mensen. De gemartelde is een weerloos
persoon, gereduceerd tot de status van een object in de handen
van zijn beul. De lichamelijke of geestelijke integriteit van een persoon
wordt ernstig aangetast.
Door het toebrengen van lichamelijk lijden, angst, terreur en vernedering,
wordt het slachtoffer afgesneden van alle vormen van medeleven,
worden zijn zintuigen verstoord, raakt hij gedesoriënteerd in
zijn cultureel en religieus kader. Martelen vervormt de persoonlijk-
18 | 25 jaar ACAT Nederland |
heid, het breekt de intieme integriteit. Het resultaat is dat het slachtoffer
nooit meer hetzelfde zal zijn. Het martelen gebeurt systematisch,
vaak herhaald, op basis van een besluit, als onderdeel van een
programma, gebeurt vanuit een georganiseerd geheel. Het is geen
op zichzelf staande daad van een persoon die uitbarst in woede, geweld
of angst.
Kofi Annan, Secretaris-generaal van de Verenigde Naties, zei ter
gelegenheid van de Dag tegen martelen op 26 juni 2001:
“Martelen is een grove schending van de menselijke waardigheid. Het
haalt de menselijkheid van zowel het slachtoffer als de dader omlaag.
De pijn en terreur, vrijwillig toegebracht door de ene op de andere
mens, laat blijvende littekens na: kapot geslagen ruggen, met geweerkolven
ingeslagen schedels, terugkerende nachtmerries die de slachtoffers
in voortdurende angst houden.
Vrij zijn van martelen is een fundamenteel mensenrecht dat onder alle
omstandigheden beschermd dient te worden. (..) Laten we vandaag,
de dag waarop we het lijden en moed van de martelslachtoffers herdenken,
beloven dat we een maatschappij gaan opbouwen die gebaseerd
is op wederzijds begrip en waarin een dergelijke onmenselijkheid
ondenkbaar wordt.”

Een ervaring van een gemartelde
Voormalig sovjetdissident Vladimir Boekovski die bijna twaalf jaar in
gevangenissen, werkkampen en psychiatrische inrichtingen zat, beschrijft
hieronder zijn eigen ervaringen.
Een verhoor is een intens persoonlijke confrontatie, een duel van de wil.
Het gaat niet om de onthulling van geheimen of om bekentenissen, maar
om zelfrespect en menselijkheid. Als ik toegeef, zal ik niet meer in de spiegel
kunnen kijken. Maar geef ik niet toe, dan is dat voor mijn ondervragers
net zo erg. Probeer in zo’n krachtmeting je emoties maar eens in bedwang
te houden. Dat is nu precies waarom folteren voorkomt, ook al is het uitdrukkelijk
verboden. Wie zal dus garanderen dat zelfs de meest precieze
definitie van CID onder zulke omstandigheden in acht zal worden genomen?
[Met CID (cruel, inhumane or degrading) worden wrede, onmenselijke
behandelmethoden bedoeld die vice-president Cheney noodzakelijk
achtte om de oorlog tegen het terrorisme te winnen.]
Toen ik in 1971 in de Lefortovo-gevangenis (de centrale verhoorgevangenis
van de KGB) in Moskou zat, ben ik in hongerstaking gegaan om zelf
een advocaat te mogen kiezen, in plaats van de vertrouwde advocaat die
de KGB naar voren wilde schuiven. Dat kwam de mensen die mij gevangen
hielden ongelegen, want ik zou binnenkort voor de rechter komen, en
uitstel konden zij niet gebruiken. Om mijn verzet te breken, hebben zij mij
onder dwang gevoed op een heel ongebruikelijke manier, via mijn neus.
Een twaalftal bewakers bracht mij van mijn cel naar de medische afdeling.
Daar staken ze mij in een dwangbuis, bonden mij vast op een bed,
en gingen op mijn benen zitten, zodat ik niet kon tegenspartelen. Terwijl
anderen mijn schouders en mijn hoofd vasthielden, duwde een arts de
voedingsslang door mijn neus naar binnen.
Die slang was dik, wijder dan mijn neusgat, en hij wilde niet naar binnen.
Het bloed stroomde uit mijn neus en de tranen stroomden over mijn wan-
gen, maar zij duwden door tot het kraakbeen het begaf. Ik zou wel hebben
gegild als ik kon, maar met die slang in mijn keel ging dat niet. Aanvankelijk
kon ik niet in- of uitademen. Ik hijgde als iemand die verdrinkt,
het leek of mijn longen zouden barsten. Ook de dokter leek op het punt
om in tranen uit te barsten, maar zij schoof de slang steeds verder naar
binnen. Pas toen die in mijn maag was aangekomen, kon ik, heel voorzichtig,
weer beginnen te ademen. Toen goot zij door een trechter een of
andere prut in de slang, die mij zou doen stikken als het terugstroomde.
Ze hielden me nog een halfuur vast, tot de vloeistof door mijn maag was
opgenomen en niet meer konden worden uitgebraakt, en trokken toen de
slang er stukje bij beetje weer uit.
Nadat ‘s nachts alles net een beetje had kunnen herstellen, kwamen ze ‘s
morgens terug en begonnen ze de hele procedure overnieuw, en dat tien
dagen lang, tot de bewakers er niet meer tegen konden. Toevallig was dat
een zondag en waren geen bazen in de buurt. Ze gingen om de dokter
heen staan: ,,Zeg, laat het hem zo uit de kom drinken, laat hem teugjes
nemen. Dat gaat voor jou ook sneller, ouwe gek.’’ De dokter barstte in tranen
uit: ,,Denk je dat ik om jullie de gevangenis in wil? Nee, dat kan ik niet
doen.’’ En dus hielden ze mij weer met z’n allen vast, elkaar vervloekend,
terwijl het bloed uit mijn neus borrelde. Op de twaalfde dag gaven de autoriteiten
het op; ze hadden geen tijd meer. Ik had mijn advocaat gekregen,
maar noch die arts noch die bewakers hebben mij ooit weer recht in
de ogen kunnen kijken.
Helaas staat bovenstaande beschrijving niet op zichzelf. In vele landen
worden dagelijks vele mensen gepijnigd en vernederd. De verontwaardiging
die dit oproept is het motief geweest om ACAT op te richten.
Om hiertegen op te treden voert ACAT Urgente Acties uit en roept zij
op tot gebed. Vaak bidden gevangene zelf ook. Hoewel zij fysiek gevangen
zitten, proberen zij zichzelf geestelijk vrij te houden.
| 25 jaar ACAT Nederland | 19

Een gebed van de Duif-gemeenschap in Amsterdam
Wij denken en bidden voor allen die in duisternis leven
Aan de rand van onze maatschappij;
Daklozen, verdwaalde mensen, vluchtelingen,
Gemartelden en gevangenen,
Dat zij niet alleen staan en
Mogen weten, dat er iemand is die borg voor hen wil staan.
Bidden wij tot God,
Om nieuwe tekenen van vrede.
Dat de oude woorden
Nieuw verstaan worden in de duisternis van onze tijd.
Dat alle mensen licht mogen ontdekken in hun leven en
Zich Lichtdragers van U mogen weten.
Mogen wij verwonderd blijven om de hoop en levenskracht
Die ons in het hart is gelegd.
20 | 25 jaar ACAT Nederland |
Logo tot 1994
Logo van 1994-2004
ontworpen door Judith Dubois

Hoofdstuk 6 Doodstraf
Wie een mens doodt, doodt de hele wereld (Talmoed)
Het mandaat van ACAT werd in 1982 verbreed: niet alleen het afwijzen
van marteling, maar ook het afwijzen van de doodstraf, waar ook
ter wereld, werd een doel. Een mens heeft nooit het recht een ander
mens van het leven te beroven.
Als leidraad hanteert ACAT Genesis 1,27: En God schiep de mens naar
Zijn beeld: naar Gods beeld schiep Hij hem; man en vrouw schiep Hij hen.
En God zegende hen.
ACAT roept dan ook alle regeringen op om de waardigheid van het
leven van ieder mens te eerbiedigen en om onmiddellijk executies te
beëindigen en de doodstraf af te schaffen.
ACAT gaat ervan uit dat ieder mens de gelegenheid geboden moet
worden zijn leven te beteren. Ook plegers van zeer ernstige delicten
kunnen veranderen en tot nieuwe inzichten komen. Elk land kent alternatieven
voor de doodstraf die herhaling van het misdrijf voorkomen.
Uit onderzoek blijkt dat de veroordeelde moordenaars na
vrijlating slechts zeer zelden nieuwe moorden plegen.
Ervaringen met de doodstraf
Doodstraf wordt soms uitgesproken tegen mensen van wie achteraf
vastgesteld wordt dat zij onschuldig waren. Ook in het beste rechtstelsel
kan zich dat voordoen. Rechtspraak is immers mensenwerk,
en mensen zijn feilbaar. Is het doodvonnis eenmaal voltrokken, dan is
de gemaakte fout op geen enkele manier meer te herstellen. Wie de
doodstraf wil handhaven zal voor lief moeten nemen dat onschuldi-
gen ter dood worden gebracht. Steeds meer landen realiseren zich
dit en schorten de doodstraf op of schaffen de doodstraf af.
Vaak wordt de doodstraf gebruikt als een middel om politieke tegenstanders
te onderdrukken. Bovendien blijkt dat leden van groepen in
de samenleving die toch al worden gediscrimineerd, eerder door de
doodstraf worden getroffen.
In sommige landen die de doodstraf nog steeds toepassen, worden
jeugdige misdadigers ter dood veroordeeld en geëxecuteerd, bijvoorbeeld
Iran. En mensen die zijn beschuldigd van een doodstrafwaardig
delict krijgen vaak een oneerlijk proces. In andere landen
worden personen die niet toerekeningsvatbaar zijn geëxecuteerd. Al
deze praktijken vormen een schending van de mensenrechtenverdragen.
In Raakvlak (een uitgave van Amnesty International) verscheen
een artikel van Bep Tijssen, waaruit het volgende stukje geciteerd
wordt:
Straf krijgen
Straf krijgen is, op zijn zachtst gezegd, nooit leuk. Dat was vroeger als
kind op school al zo. Straf moet ‘verdiend’ zijn een soort boete voor
een vergrijp, welk dan ook. Wil een straf moreel verantwoord zijn, dan
moet ze in een redelijke verhouding staan tot wat misdaan werd. Straf
kan alleen maar gegeven worden door een daartoe wettig gemachtigd
mens, instituut of regering. Dit zijn essentiële uitgangspunten met
betrekking tot iedere straf, ook de doodstraf.
| 25 jaar ACAT Nederland | 21

Passen we deze criteria toe op de doodstraf, dan doemen er al direct een
aantal kapitale vragen op:
• Kan de doodstraf echt ‘verdiend’ worden; wanneer en waarvoor
dan?
• Bestaat er een mens of een overheid die wezenlijk macht bezit
over dood en leven te kunnen en mogen beschikken?
• Betekent ‘redelijk en verantwoord straffen’: de dader hetzelfde lot
doen ondergaan als het slachtoffer werd aangedaan?
• Hanteert men daarbij dan de, door de eeuwen heen verkeerd begrepen
stelling: ‘Oog om oog, tand om tand, nu uitgebreid met
‘dood om dood’?
• Is dat dan de betekenis van ‘strafrecht’?
• Erkent men dat er ook ‘recht’ gedaan moet worden aan de dader?
• En de cruciale vraag: heeft ook de dader, als menselijk wezen, niet
het onvervreemdbaar recht op leven?
In de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948) staat
uitdrukkelijk vermeld (art. 3): ‘Eenieder heeft het recht op leven, vrijheid
en onschendbaarheid van zijn persoon’.
Nergens in deze verklaring en andere mensenrechtenverklaringen
wordt gesproken over het recht van de overheid om te doden, extreme
gevallen zoals noodzakelijke zelfverdediging en oorlog uitgesloten,
maar zelfs dan nog …
Bep Tijssen
(volledige tekst te vinden op www.acatnederland.nl)
22 | 25 jaar ACAT Nederland |
Een paar leden van ACAT waren actief betrokken bij de verdediging
van de in Texas terdoodveroordeelde Greg Summers. Samen met
andere mensen en advocaten is tot het laatst geprobeerd zijn dood
te voorkomen. In Nederland werd een nachtwake gehouden in de
nacht, voorafgaande aan zijn dood, waaraan door vele leden van
ACAT werd deelgenomen.
Christelijke waarden zoals naastenliefde, vergevingsgezindheid, verantwoordelijkheid
en bewustmaking zijn leidraad bij de beoordeling
van mensenrechten. Hierbij streeft ACAT een maatschappij na waarin
deze waarden steeds meer tot hun recht kunnen komen. Deze waarden
zijn uiteindelijk de voorwaarden waaronder mensen tot menswaardige
personen kunnen uitgroeien.
Het is God die het leven heeft gegeven, en het is alleen aan God om het
ook weer te nemen.
Landen met de meeste executies in 2010 (bron: Amnesty)
China 470 Jemen 53
Iran 252 USA 46
Noord-Korea 60 Saoedi-Arabië 27
Wim Petersen, bestuurslid 2000-2010

Interview van Sjors Fröhlich met Kees van der Staaij, Tweede
Kamerlid voor de SGP en Wim Petersen, lid van het bestuur van
ACAT Nederland voor Radio 1, NCRV, vrijdag 23 juni 2006.
SF. : Hoe kan het dat in de loop van de geschiedenis de kerk een
lange tijd voor de doodstraf is geweest?
WP. : Dat komt omdat er sprake is geweest van kerk en staat die een
geheel vormden. Maar sinds de Verlichting, de scheiding van kerk en
staat, is men anders gaan denken over de mensenrechten en over de
vrijheid van de individuele mens. De individuele mens heeft de kans
gekregen om zich te ontwikkelen en om zich teweer te stellen tegen
absolute macht van de politiek, van de vorstenhuizen en van de kerk.
In dat opzicht is het zover gekomen dat we nu vanuit de kerken en
ook vanuit de katholieke kerk een verbod hebben op de doodstraf.
SF. : U (KvdS) bent ook overtuigd christen. Hoe kan het zijn dat u
anders dan mijnheer Petersen daar wel voor bent. Leest u de bijbel
anders?
KvdS. : Wij zijn inderdaad de bijbel blijven lezen op de manier waarop
die in de geschiedenis ook in de uitlegging altijd opgevat is. Ik vind
het eigenlijk een humanistisch ideaal dat de doodstraf niet meer aan
de orde is, meer dan dat ik het als christelijk ideaal erken.
KvdS. : Dat is de bijbelse boodschap van vergeving voor de grootste
misdadigers, maar tegelijkertijd kom ik op voor het goed recht van
de doodstraf. (…) En dan kom ik in het Nieuwe Testament op de tekst
die u al noemde; Romeinen 13 is daar heel duidelijk in. De overheid
draagt het zwaard niet voor niets en dat kom je ook op andere plaatsen
tegen in de bijbel. (…) En Paulus zegt later ook in de Handelingen:
“Ja als ik iets gedaan heb waar de doodstraf op staat, zal ik me
daaraan onderwerpen.” (…)
KvdS. : Ik zeg op mijn beurt: is de totale afschaffing van de doodstraf
niet in feite mooi weer wetgeving. Want u kunt wel zeggen, wij zijn
zoveel opgeschoten in de beschaving, maar er lopen nog steeds Saddam
Husseins rond en er lopen nog steeds Bin Ladens rond die een
onpeilbaar leed veroorzaken en die zodanig zich vergrijpen aan menselijk
leven wat je heel hoog moet achten, dat je moet zeggen: kan
iemand uiteindelijk ook niet het recht op leven verspelen.
SF. : Maar mag je als mens dan het leven van een ander mens nemen,
mijnheer van der Staaij?
KvdS. : Voor een overheid geldt dat die wel een heel speciale bevoegdheid
heeft. Als ze mij opsluiten als ik iets fout heb gedaan dan
is dat ook legitiem. Als ik iemand opsluit is dat een ernstig misdrijf.
De regel die voor een burger geldt, geldt niet op een automatisch
manier voor een overheid. De overheid heeft juist de taak om het
hier leefbaar te houden, om ook straffen toe te passen en dat kan
inderdaad helaas in deze wereld, die zo vol is van dood en verderf,
soms niet anders dat dit soort mensen als de Hitlers, de Eichmanns
en Ceaucescus dan ook hun leven verspeeld hebben.
WP. : Ik denk dan dat dhr. van der Staaij van mening is dat Saddam
Hussein minder mens is dan andere mensen. Dat hem het leven niet
gegeven is door God, maar door de overheid en dat de overheid hem
ook het leven mag afnemen. Dit is op grond van mensenrechten
denken onvoorstelbaar. Wij kunnen daar absoluut geen ruimte voor
vinden in onze theorievorming.
SF. : Maar mijnheer van der Staaij zegt ook, en daar heeft hij misschien
wel een beetje gelijk in: de wereld is er niet zo heel veel
mooier op geworden sinds bijvoorbeeld het einde van de Tweede
Wereldoorlog. U zegt wij hebben een beschaving, een ontwikke-
| 25 jaar ACAT Nederland | 23

ling doorgemaakt, maar er lopen nog altijd Saddam Husseins, Bin
Ladens en Dutrouxs rond.
WP. : Oké, de misdaad zal niet verdwijnen, maar het gaat erom of de
Staat zich op het standpunt moet stellen van die misdadigers en het
leven mag benemen van mensen die hun mensenrechten ook als
geschenk hebben gekregen bij hun geboorte. Zo zien wij de grote
waarde van mensenrechten. Wij kunnen daar niet om heen.
SF. : Ja, want mijnheer Petersen, er zijn wel eens peilingen en het
blijkt toch ook de afgelopen jaren dat nu tegen of, misschien wel
iets meer dat de helft van de Nederlanders, voor de doodstraf is.
WP. : Ja, ik ben het met u eens dat in dat opzicht veel educatief werk
gedaan moet worden. De scholen moeten echt mensenrechteneducatie
op hun lesrooster zetten. Er moet een hele slag geslagen
worden door organisaties als ACAT en Amnesty. Bovendien moet ook
de politiek zich bewust worden van het belang van een goede, morele
opvoeding. In dat opzicht geldt als eerste zaak natuurlijk de 10
geboden met daarbij het gebod: gij zult niet doden.
SF. : Daarbij zegt Van der Staaij: Gij, mens, zult ook niet doden, maar
de overheid doet dat.
WP. : Wij kunnen ons niet voorstellen dat een overheid zich op dat
standpunt kan stellen. Ik wil hierbij wijzen op de bekende regel van
Amnesty: “Why do we kill people, who kill people, to show people
that killing people is wrong.” Hoe kunnen wij met doden duidelijk maken
dat doden niet toelaatbaar is.
24 | 25 jaar ACAT Nederland |
Een gedachte...
Voor degenen die zich hopeloos vastklemmen aan de tralies van hun cel
opdat wij vrij kunnen lopen
Voor degenen die wegteren in het duister
opdat wij in het zonlicht kunnen wandelen
Voor degenen wier ribben werden gebroken
opdat wij vrij kunnen ademen
Voor degenen die in het gezicht geslagen werden
opdat wij kunnen gaan zonder angst voor een aanval
Voor degenen van wie de mond gesnoerd is
opdat wij luid kunnen spreken
Voor degenen wier trots aan diggelen ligt op hun celvloer
zodat wij met opgeheven hoofd kunnen gaan
Voor degenen wier geliefden in angst leven
opdat de onzen kunnen leven in geluk
Voor degenen wier land in ketenen is geslagen
opdat het onze vrij kan zijn
En voor de gevangenbewaarders
en voor de mishandelaars
een gedachte
de droevigste van alle:
Zij zijn degenen die het meest verminkt zijn.
Salvador de Madariaga

Hoofdstuk 7 Internationale samenwerking
FIACAT
Met vestigingen van ACAT afdelingen buiten Frankrijk ontstond in
de jaren 80 van de vorige eeuw de behoefte aan een internationaal
platform dat zou kunnen optreden namens alle ACATs. Op 8 februari
1987 verenigden 10 nationale ACATs zich in de internationale federatie,
FIACAT genoemd. Tegenwoordig is het een samenwerkingsverband
van 30 ACATs; met zes ACATs zijn gesprekken gaande om zich
aan te sluiten.
De Internationale Federatie van Actie van Christenen voor de Afschaffing
van Martelen (FIACAT) is dus een internationale niet-gouvernementele
organisatie voor de verdediging van de mensenrechten die
strijdt voor de afschaffing van martelen en de doodstraf.
FIACAT is een non-profit organisatie en valt onder het Franse rechtssysteem.
Ze heeft het mandaat om te werken aan de afschaffing van
martelen en de doodstraf. Het Internationale Bestuur bestaat uit tenminste
zes afgevaardigden van de aangesloten afdelingen.
Missie van FIACAT
FIACAT faciliteert netwerken van ACATs. FIACAT heeft een consultatieve
status bij de Verenigde Naties (VN), participatieve status bij de
Raad van Europa, en de status van waarnemer bij de Afrikaanse Commissie
voor de rechten van Mens en Volken (ACHPR).
FIACAT werkt nauw samen met andere niet-gouvernementele organisaties
(ngo’s) ter verdediging van de mensenrechten, met kerken en
met religieuze orden en congregaties. Zo is FIACAT lid van CINAT, een
coalitie van internationale ngo’s tegen martelen. Via deze verschillende
instellingen pleit FIACAT voor de afschaffing van martelen en
doodstraf.
De samenstelling van het bestuur van FIACAT
• Sylvie Bukhari-de Pontual (Frankrijk - voorzitter)
• Ronald Albert (Canada - Penningmeester, verantwoordelijk voor
N-Amerika)
• Janette Chambonnière (België - verantwoordelijk voor de relatie
met de kerken)
• Massimo Corti (Italië)
• Bernadette Jung (Duitsland - verantwoordelijk voor Europa en de
Verenigde Naties)
• Lucienne Zoma (Burkina Faso - verantwoordelijk voor West-Afrika)
| 25 jaar ACAT Nederland | 25

26 FIACAT | 25 jaar groep ACAT bij Nederland slavenhuis | op eiland Gorée bij Dakar, Senegal

Het internationale netwerk van ACAT landen
blauw: aangesloten ACATs, bruin: vragen lidmaatschap FIACAT
Bij FIACAT zijn momenteel de volgende landen aangesloten.
Afrika: Benin, Burkina Faso, Burundi, Cameroon, Congo, Ivoorkust,
Madagascar, Mali, Centraal Afrikaanse Republiek, Democratische
Republiek Congo, Senegal, Chad, Togo.
Amerika: Brazilië, Canada
Europa: Duitsland, België, Spanje, Frankrijk, Italië, Luxemburg,
Nederland, Verenigd Koninkrijk, Zwitserland
Landen met een ACAT die een aanvraag voor het lidmaatschap
van FIACAT hebben ingediend:
Afrika: Ghana, Liberia, Niger
Amerika: Verenigde Staten van Amerika
Azië: Filippijnen
Europa: Tsjechië
Scholingscursussen van FIACAT
FIACAT organiseert scholingen voor verdedigers van mensenrechten;
op lokaal niveau worden mensen vertrouwd gemaakt met de wet-
en regelgeving inzake het voorkomen van martelen om hen beter
in staat te stellen structuren in hun land te veranderen en te beïnvloeden.
Bekend is de tweejarige opleiding voor Afrikaanse trainers in mensenrechten
die gehouden wordt in Yaoundé, Kameroen. Dit gebeurt
in samenwerking met UCAC (de Katholieke Universiteit van Centraal-
Afrika), APDHAC (de vereniging voor de bevordering van de mensenrechten
in Centraal-Afrika) en IDHL (het Lyon Instituut voor Mensenrechten).
Internationale seminars van FIACAT
De internationale bijeenkomsten zijn door de ontmoetingen met
ACAT leden uit andere landen zeer inspirerend en waardevol. Intensief
wordt gesproken over mensenrechten thema’s, ervaringen worden
uitgewisseld en nieuwe contacten worden gelegd. Hieronder
volgt de lijst van internationale bijeenkomsten:
1995 Münster - Straffeloosheid, gerechtigheid, vergeving
2000 Praag - Europa 2000: hoe staat het met de mensenrechten?
2002 Dakar, Senegal - Afrikaanse culturen en de strijd tegen het
martelen
2006 Brugge, België - Uitdagingen in de strijd van het uitbannen
van martelen
2007 Lungern, Zwitserland - Het uitbannen van martelen: een bedreigd
principe
2008 Ouagadougou, Burkina Faso - Implementatie in Franstalig
Afrika van de ‘Robben Island Richtlijnen’
| 25 jaar ACAT Nederland | 27

Statement door de Pauselijke Raad voor
Gerechtigheid en Vrede
Een belangrijk doel voor ACAT is altijd geweest
om de kerken te interesseren voor de
schande van het martelen. Op lokaal niveau
is dat steeds beter gelukt. Het kan als een
doorbraak gezien worden dat op 30 oktober
2007 de Pauselijke Raad voor Gerechtigheid
en Vrede het volgende statement onderschrijft:
“Christenen zijn geroepen om samen te
werken voor de verdediging van de mensenrechten
en voor de afschaffing van de
doodstraf, foltering en andere wrede, onmenselijke
of vernederende behandeling
of straf tegen de menselijke persoon, in de
tijd van vrede en in de tijd van oorlog. Deze
praktijken zijn ernstige misdaden tegen de
menselijke persoon, die geschapen is naar
het beeld van God (Genesis 1:27), en is een
schandaal voor de menselijke familie in de
21e eeuw “, zei kardinaal Renato Raffaele
Martino, voorzitter van de Pauselijke Raad
voor Gerechtigheid en Vrede, in een bijeenkomst
met mw. Sylvie Bukhari-de Pontual,
voorzitter van de Internationale Federatie
van Actie van Christenen voor de Afschaffing
van het Martelen (FIACAT).
28 | 25 jaar ACAT Nederland |

Hoofdstuk 8 Nationale samenwerking
ACAT Nederland is er als kleine organisatie veel aan gelegen om met
andere organisaties samen te werken; Samen sta je sterker dan alleen.
De eerste stappen hiertoe werden gezet op 10 februari 2001 met het
organiseren door ACAT van de studiedag ‘Vele vaartuigen vormen
een vloot’. De opzet was om te onderzoeken in hoeverre samenwerking
mogelijk was met andere christelijke organisaties. Deelnemers
waren, behalve ACAT, Jubilee Campaign, De Vierde Wereld Beweging,
Interkerkelijk Nieuw-komers Steunpunt Bijlmermeer, de Werkgroep
Religieuzen tegen Vrouwenhandel en de Willem de Zwijgerstichting.
Amnesty International werd vertegenwoordigd door een waarnemer.
De resultaten van de dag gaven aanleiding om door te gaan
met het consulteren van elkaar, leren van elkaar, kennis nemen van
elkaars standpunten en doelstellingen.
Thea Kool,
secretaris van 1997-2005
Verder werden er contacten onderhouden
met de Stichting
Sant’Egidio, IKV Pax Christi en
Justitia et Pax. Ook met de Philippijnengroep,
die zich specifiek
richt op de armste lagen van de
bevolking van de Philippijnen
is een tijdlang tamelijk intensief
contact geweest. De achtergestelde
positie van deze groepen
mensen maakt hen een gemakkelijk
slachtoffer voor marteling
en vooral mensenhandel.
Deze contacten werden geïnitieerd door Bep Tijssen en Renée van
Aalderen.
Gods witte licht breekt zich in duizend stralen. Wij gaan op zoek naar dit
witte licht.
In onze pogingen samenwerking te zoeken waren er contacten met
Amnesty International, de Protestante Kerken in Nederland en het
Interkerkelijk Vredesoverleg. Gevolg van deze contacten waren gezamenlijke
schrijfacties ter gelegenheid van Advent en Pasen.
De laatste jaren hebben we een regelmatig contact ontwikkeld met
Amnesty Nederland.
Moratorium 2000
In het kader van de actie Moratorium 2000, waaraan ACAT actief deelnam,
werden meer dan drie miljoen handtekeningen verzameld voor
een mondiale opschorting van de doodstraf. ACAT Nederland werkte
hierbij samen met Justitia et Pax, Sant’Egidio Nederland, SoW-kerken
en Amnesty Nederland. In het kader van M 2000 brachten Bill Pelke
en Suezann Bosler van ‘Journey of Hope’ een bezoek aan Nederland.
ACAT verzorgde een bezoek van Bill en Suezann aan de vrijeschool
in Maastricht.
De Journey wordt ‘getrokken’ door familieleden en nabestaanden
van misdaadslachtoffers die tegen de doodstraf pleiten. In 2007 werd
door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties de resolutie
aangenomen voor een Moratorium op de doodstraf.
| 25 jaar ACAT Nederland | 29

Persbericht
Den Haag, 1 november 2000
Actie Moratorium 2000 tegen de doodstraf afgesloten
50.000 handtekeningen in Nederland verzameld
Op donderdag 9 november van 12.00 tot 13.00 in het kantoor van Justitia et Pax, Lutherse
Burgwal 10 in Den Haag vindt de afsluiting plaats van de Nederlandse poot van de internationale
campagne Moratorium 2000. Deze campagne richt zich op het stopzetten van alle
voltrekkingen van de doodstraf vanaf het jaar 2000.
Amnesty International, de SOW-kerken, de katholieke mensenrechtenorganisatie Justitia et
Pax en ACAT NEDERLAND presenteren tijdens deze bijeenkomst 50.000 handtekeningen
van mensen die de actie ondersteunen aan een vertegenwoordiger van de Sant’ Egidio gemeenschap
uit Italië en aan de Nederlandse mensenrechtenambassadeur mw. Jones - Bos.
Sant’ Egidio is de Italiaanse organisatie die deze moratorium-actie internationaal heeft opgezet.
Op 10 december 2000 - de Dag van de Rechten van de Mens - presenteert Sant’
Egidio meer dan 3 miljoen handtekeningen aan de Verenigde Naties.
Kofi Annan, secretaris generaal van de Verenigde Naties, sprak bij ontvangst van de
petitie van de ‘Moratorium 2000 campagne’ op 19 december 2000:
“De vraag is of het beroven van een menselijk leven het nemen van een ander leven (van de
moordenaar AvH) kan rechtvaardigen? Kan de staat, die de hele samenleving vertegenwoordigt
en de plicht heeft de samenleving te beschermen, aan die verplichting voldoen door zich te verlagen
tot het niveau van de moordenaar, en hem te behandelen zoals hij anderen behandelde?
Degenen die hun handtekening onder deze petitie hebben gezet geloven van niet. Zij geloven dat
de dood van de moordenaar zijn misdaad niet uitwist, maar er een ander misdrijf aan toevoegt.”
30 | 25 jaar ACAT Nederland |
Ik droom van morgen
Ik droom van morgen.
Morgen zullen we geen angst meer hebben.
Morgen zal er liefde zijn.
Morgen zal er vrede zijn.
Van morgen droom ik.
Ik droom van het helder verlicht heelal.
Er is vreugde in de ogen van miljoenen.
Geen schijnsel van bommenen napalm.
Die de huizen van vreedzame
mensen verwoesten.
Van morgen droom ik.
Ik houd van het vuur
Ik houd van het vuur
dat twee geliefden verwarmt,
in de koude nachten van de winter.
ik houd niet van het vuur dat
kinderen verbrandt
En een geslacht van
verminkten voortbrengt.
ik droom van morgen.
Morgen zullen we geen angst meer hebben.
Morgen zal er liefde zijn.
Morgen zal er vrede zijn.
Van morgen droom ik.

Hoofdstuk 9 Mensenrechteneducatie
Mensenrechten gaan over mensen en over hun rechten.
De waardigheid van de mens.
Bij een mens past het beeld van een stralend punt als middelpunt
van een cirkel. De punt is de mens zelf, de cirkel, de periferie, is zijn
omgeving; de horizontale relatie van mens en omgeving. Daarnaast
is een mens een wezen dat staat tussen hemel en aarde; de verticale
relatie van geest en materie.
Met zijn denken is hij verbonden met de geest. Door zijn denken is hij
zich bewust van zichzelf en van zijn omgeving.
Door anderen is hij opgevoed en groot geworden, zonder anderen
stelt een mens niet veel voor. Dit maakt de mens tot sociaal wezen.
Verantwoordelijkheid is de brug tussen de mens en zijn buitenwereld.
Hij leeft dus in een spanningsveld dat zich afspeelt tussen de eigenheid
van het individu aan de ene kant, en de sociale verplichtingen
aan de andere kant.
De waardigheid van de mens ontstaat wanneer met respect met dit
spanningsveld wordt omgegaan. Elke keer als we een mens ontmoeten
vraagt dat een aftasten van zijn eigenheid, en een aftasten van
de sociale verplichtingen tussen beide. De waardigheid is dus geen
statisch gegeven, het moet bij elke ontmoeting weer waargemaakt
worden. Dit vraagt het opbrengen van empathie en het hebben van
mensenkennis. Het hebben van kennis, vaardigheden en houding
is van wezenlijk belang. Deze kwaliteiten komen niet aanwaaien, zij
moeten voortdurend ontwikkeld en onderhouden worden. In de
opvoeding hoort aan deze aspecten aandacht gegeven te worden.
Later, in de volwassenheid, zou het onderdeel moeten zijn van zelfscholing.
In internationale verdragen is ook afgesproken dat landen zich verplichten
om in het onderwijs aandacht te geven aan mensenrechten.
Staten kwamen overeen dat het onderwijs er ook op gericht moet
zijn kinderen eerbied bij te brengen voor de rechten van de mens en
de fundamentele vrijheden, en voor de in het Handvest van de Verenigde
Naties vastgelegde beginselen. In 2005 namen de Verenigde
Naties, onder andere daartoe aangespoord door Nederland, het Wereldprogramma
Mensenrechteneducatie aan. Mensenrechteneducatie
gaat om training en informatie gericht op het bouwen van een
universele cultuur van mensenrechten. Het gaat ook om vaardigheden
die nodig zijn voor de verdediging en de toepassing van mensenrechten
in het dagelijkse leven.
Verdrag inzake de Rechten van het Kind: Protocol 1
Art. 9.2 De Staten die partij zijn, bevorderen de kennis van het grote
publiek, met inbegrip van kinderen, door middel van informatie
met alle passende middelen, onderwijs en opleiding inzake de
preventieve maatregelen en schadelijke gevolgen van de in dit
Protocol bedoelde strafbare feiten.
Bij de nakoming van hun verplichtingen uit hoofde van dit artikel
moedigen de Staten die partij zijn de deelname aan van de gemeenschap
en, in het bijzonder, van kinderen en kinderslachtoffers,
aan de informatieve, educatieve en opleidingsprogramma’s,
mede op internationaal niveau.
| 25 jaar ACAT Nederland | 31

In Nederland bestaat het Platform Mensenrechteneducatie,
waarin de belangrijkste
mensenrechtenorganisaties, juristen en
onderwijsontwikkelaars zitting hebben. Zij
komen regelmatig bij elkaar om onderwijsprogramma’s
te maken voor Nederlandse
scholen. Een vertegenwoordiger van ACAT
Nederland is waarnemer bij dit overleg. Er
zijn al concrete projecten die in scholen uitgevoerd
worden. Het wachten is nog op de
minister van onderwijs die de scholen moet
verplichten mensenrechten in het onderwijs
aan bod te laten komen.
De Kleine David
In veel landen zijn het juist de kinderen die
het meest te lijden hebben van slechte levensomstandigheden,
uitbuiting, gemis aan
toekomstkansen.
Om deze reden hielp ACAT Nederland mee
aan de realisering van een kinderproject
in João Pessoa, Noordoost-Brazilië dat de
naam draagt: ’Casa Pequeno Davi’, De Kleine
David’.
Het doel is een beperkt aantal kinderen
(±40) boven hun uitzichtloze situatie uit te
tillen door hun scholing, een vakopleiding
en persoonlijke begeleiding te geven, en zo
reële toekomstkansen te bieden.
32 | 25 jaar ACAT Nederland |
ACAT heeft een fonds in het leven geroepen
waarop de leden in totaal ongeveer 13.000
gulden overmaakten. Voor De Kleine David
was het een belangrijke ondersteuning.
Kinderen van de Kleine David
‘Voor datgene waarmee je je verbindt, blijf je je
leven lang verantwoordelijk’
Deze tekst, uit De Kleine Prins van Antoine
de Saint Exupéry, vormt het dragende en
inspirerende principe van het project in Brazilië.
Ynskje
Zo pril onaangeraakt
Als voorjaarsgroen
Mijn ik
Dat mij gezonden heeft om hier
Te groeien tot een boom van waarheid
Daarom grijp ik
Handen-ogenvol
De aarde:
Aarde bouwt de stam
Wat stevig staat
En diep geworteld is
Draagt kronen
In het licht
(Gedicht voor een 13-jarig meisje door
docent Luc Altink)

Hoofdstuk 10 Chronologie ACAT momenten en belangrijke maatschappelijke gebeurtenissen
Belangrijke gebeurtenissen van de laatste 50 jaar.
Hieronder worden belangrijke data weergegeven in de ACAT geschiedenis,
gezien tegen gebeurtenissen in de wereld van die tijd.
1948 Na de verschrikkingen van de tweede wereldoorlog werden de
Verenigde Naties opgericht en werden voor het eerst de rechten
van de mens omschreven (10-12-1948).
Na de tweede wereldoorlog volgde de zogenaamde ‘koude oorlog’
tussen het Oosten en het Westen met crises rondom Korea, Berlijn,
Cuba en Vietnam.
1961 oprichting van Amnesty International, naar aanleiding van twee
Portugese studenten die werden vastgezet omdat zij een toost
op de vrijheid hadden uitgebracht.
1971 oprichting Amnesty International in Frankrijk
1972 Edith du Tertre en Hélène Engel met delegatie naar Amerika
1972 start campagne tegen het martelen Amnesty Londen
1973 wereldcongres van Amnesty International in Parijs
1974 conferentie in Versailles waar Lullio Vinay spreekt over de tijgerkooien
in maart
1974 eerste vergadering van de grondleggers van ACAT in Versailles,
in mei
1974 historische vergadering van ca. 40 mensen die samen ACAT oprichten,
juni
1974 statuten van ACAT ingediend bij de prefectuur in Parijs, september
1974 eerste algemene vergadering van ACAT. ACAT zou een ‘nachtwaker’
zijn.
Spanningen rondom Israël bestaan reeds vanaf het begin van haar
bestaan. De Sovjet-Unie voert 10 jaar oorlog met Afghanistan. Later
zal blijken dat Islamitische extremisten toen hun opleiding kregen.
Iran krijgt een Islamitische regering en voert een jarenlange oorlog
met Irak.
1981 oprichting van ACAT Zwitserland
1984 overlijdt Hélène Engel (1899-1984) medeoprichtster van de
eerste ACAT
1984 oprichting van ACAT Duitsland
10 december 1984, Goedkeuring van het ‘Verdrag tegen martelen en
andere wrede, onmenselijke of onterende behandeling of bestraffing’.
1985 oprichting van ACAT Luxemburg
1985 oprichting van ACAT Belgique (Franstalig)
1986 oprichting ACAT Nederland
1987 oprichting FIACAT
26 november 1987, Het Europees ‘Verdrag ter voorkoming van martelen
en onmenselijke of vernederende behandeling of bestraffing’.
1987 Tullio Vinay ontvangt de Dr. Leopold-Lucas-Prijs, voor uitzon-
| 25 jaar ACAT Nederland | 33

derlijke prestaties op het gebied van theologie, intellectuele
geschiedenis, historisch onderzoek en filosofie.
15 december 1989, De Tweede Facultatieve Protocol, gericht
op de afschaffing van de doodstraf, gepresenteerd als een universeel
instrument in het bijzonder gericht op het verbod op
de doodstraf, ‘in alle omstandigheden’ - dat wil zeggen ook in
oorlogstijd.
De val van de muur in oktober 1989 is van historische waarde.
Het Warschau Pact valt uiteen. De vrije markeconomie zet de
opmars voort en dringt zelfs binnen in het tot dan toe afgesloten
China. Irak voert twee maal oorlog met het Westen. In
Rwanda vindt een genocide plaats. Steeds meer landen in
Zuid-Amerika krijgen een democratische gekozen regering.
1993 FIACAT congres in Budapest
1994 oprichting van ACAT Vlaanderen
1995 Münster - Straffeloosheid – gerechtigheid – vergeving
1996 overlijdt Tullio Vinay (1909-1996), vertelde in 1974 over de tijgerkooien
1997 Budapest - Mensenrechten in Oost- en West Europa
1998 Manifestatie 50 jaren rechten van de mens in Parijs
1999 overlijdt Toke Wessels, bestuurslid van ACAT
2000 overlijdt Norbert Kenne (1958-2000) oprichter van ACAT Kameroen,
bestuurslid FIACAT
2000 Praag - Europa 2000: hoe staat het met de mensenrechten?
11 september 2001 is een keerpunt wanneer de Twin Towers in New
York vernietigd worden. Het Westen heeft een nieuwe tegenstander
gekregen. Deze keer lijkt het geen politieke geïnspireerde, maar een
34 | 25 jaar ACAT Nederland |
religieus geïnspireerde tegenstander te zijn. Een tegenstander die
niet aan een bepaald territorium gebonden is maar die onzichtbaar is
en zich onder ons bevindt.
2002 Dakar - De Afrikaanse cultuur en de strijd tegen het martelen
2003 overlijdt Renée van Aalderen, oud-bestuurslid ACAT Nederland
(1943-2003)
2004 Parijs: viering 30ste verjaardag van ACAT Frankrijk
2005 overlijdt Edith du Tertre (1918-2005), medeoprichtster ACAT
2006 Brugge, België - Uitdagingen in de strijd van het uitbannen van
martelen
2007 Lungern, Zwitserland - Het uitbannen van martelen: een bedreigd
principe
2008 Ouagadougou, Burkina Faso - Implementatie in Franstalige
Afrika van de Robben Island Richtlijnen (maatregelen ter bestrijding
van martelen in Afrika)

Hoofdstuk 11 Chronologie jaarvergaderingen
De eerste jaren bestonden de jaarvergaderingen hoofdzakelijk uit het
bespreken en toelichten van de jaarverslagen en het financiële verslag.
Omdat dit als te kaal werd ervaren is er sinds 1992 een inhoudelijke
dag van gemaakt met lezingen, discussies en muziek.
1988 De tweede ledenvergadering vindt plaats op 12 november
1988 in Hoog-Catharijne, Utrecht. Frans Vervooren is de eerste
secretaris van ACAT NL.
1992 Spreker: zr. Henriëtte van Luytelaer mmz
Titel: De sociaal-maatschappelijke en politieke situatie in Brazilië
1993 Spreker: pater Rein Vaanhold o.s.c.
Titel: Waarom ben ik lid van ACAT?
Rein Vaanhold was van 1974 tot 1991 Provinciaal van de Kruisheren
van Nederland, Duitsland en Indonesië. Hij was bruggenbouwer
binnen alle nieuwe stromingen in het geloofsleven, met
daarin bijvoorbeeld nieuwe opvattingen over sacramenten.
Spreker: mw. Tsering Youdon Jampa
Titel: Compassion in Exile
Mw. Tsering Youdon Jampa is voorzitter van de Tibet Support
Groep Nederland en medewerker van UNPO. De Unrepresented
Nations and Peoples Organization (UNPO), is een internationale
organisatie van politieke organisaties en overheden
die zelfverklaarde ‘inheemse volkeren, minderheden, en nieterkende
of bezette gebieden’ vertegenwoordigen.
Zij spreekt over de situatie in Tibet aan de hand van de video:
‘Compassion in Exile’ die een portret geeft van de 14e Dalai
Lama van Tibet.
1994 Spreker: drs. Jan-Willem Bertens
Titel: Het belang van beleid ten aanzien van Derde Wereld landen
Jan-Willem Bertens, is diplomaat en lid van het Europees Parlement
voor D66, spreekt uit eigen ervaring over het belang van
en het beleid ten aanzien van de zogenaamde Derde Wereld
landen.
Spreker: pater Bert van der Ven
Titel: Situatie van laagbetaalde boeren in de Filippijnen
Bert van de Ven heeft jarenlang in Brazilië en de Filippijnen gewerkt
en na zijn terugkeer heeft hij zijn intrek genomen in het
Kruisherenklooster in Denderleeuw (B). Bert is lid van de Filippijnengroep
Nederland (FGN).
1995 Spreker: mw. Helen Bamber
Titel: Het belang van opvangen van gemartelden’
Helen Bamber reisde op 19-jarige leeftijd alleen naar Bergen-
Belsen en verzorgde de overlevenden van het beruchte Duitse
kamp. Toe ze 61 jaar oud was, en al vele jaren voor Amnesty
International gewerkt had, richtte ze de Helen Bamber Foundation
(Londen) op voor de opvang van slachtoffers van foltering.
Het is niet overdreven om te zeggen dat duizenden mannen
| 25 jaar ACAT Nederland | 35

en vrouwen van over de hele wereld aan deze vrouw hun leven
en hun geestelijke gezondheid danken. Zij behoort tot de kring
van oprichters van Amnesty International.
1996 Spreker: zr. Bep Tijssen
Titel: Het werk van De Kleine David
1997 10-jarig bestaan van ACAT
Thema van de dag: ‘Mensenrechten vandaag: christen-zijn tussen
traditie en toekomst’.
Spreker: mw. Ellen Huidekoper
Ellen Huidekoper is geestelijke van de Christengemeenschap in
Rotterdam.
Vaclav Havel vraagt zich in de gevangenis af: “Wat is eigenlijk
het geweten? Dat is een relatie die ik leg met iets buiten mij.
Het geweten legt innerlijk een relatie met zijn horizon. Iets
moet er zijn dat nog onzichtbaarder is, iets wat ver weg is en
toch dichtbij. Het geweten is een partner die altijd bij mij is en
zegt of het goed is wat ik doe.” Zijn ervaringen schrijft hij op in
zijn boek Brieven aan Olga.
Spreker: dr. Jan Diek van Mansvelt
Dr. Jan Diek van Mansvelt (1943) is bioloog en voormalig bijzonder
hoogleraar Alternatieve Landbouw aan de Universiteit
Wageningen en voorzitter van de biologisch-dynamische landbouwvereniging
(BDL).
ACAT moet zijn christelijke ervaring meedelen, dit is haar legitimatie.
Wat is onze meerwaarde? De waardering voor con-
36 | 25 jaar ACAT Nederland |
templatieve aandacht. Uiterlijke actie en innerlijke actie. Jonge
mensen vragen geen theorieën, maar innerlijke, spirituele ervaringen.
Spreker: pater Alfons Kroese ocd
ACAT roept op tot gebed en het opkomen voor gemartelden.
ACAT is een mens in je hart dragen en niet loslaten. ACAT is het
noemen van namen. In dit verband memoreert hij een gedicht
van Willem Elsschot, met de titel ‘Marinus van der Lubbe’ uit
1934, dat als volgt begint:
Jongen, met je wankel hoofd
aan den beul vooruit beloofd,
toen je daar je lot verbeidde
stond ik wenend aan je zijde.
1998 Spreker: dhr. dr. Stan Meuwese
Titel: Kinderen, een bedreigde diersoort?
Hij is directeur van de Nederlandse afdeling van ‘Defence for
Children’.
Defence for Children komt op voor alle kinderen in Nederland
en daarbuiten. Defence for Children wil dat alle kinderrechten
worden gerespecteerd.
2000 Spreker: dhr. J. de Jonge
Titel: Mensenrechten in Nederland, getoetst aan het wonen en
werken in de Bijlmer
Hij is directeur van St. Interkerkelijk Nieuwkomers Steunpunt,
Bijlmermeer (I.N.S.). Hij was voor het CDA 6 jaar lid van de gemeenteraad,
deelraad Z-O.

Naarmate het onrecht in de Bijlmer (Amsterdam) doorgaat zeggen
grote groepen, ‘dit is niet mijn democratie’. Het overgrote
deel van de immigranten in de Bijlmer is christen. Er zijn geen
kerkgebouwen om hun godsdienst te belijden. Dit is een inbreuk
op de vrijheid van godsdienst.
2001 15-jarig bestaan van ACAT
Spreker: prof. dr. Anton Wessels
Titel: Mensenrechten en de Islam
Prof. Wessels is hoogleraar aan de Theologische Faculteit van de
Vrije Universiteit Amsterdam op het terrein van de verhouding
van culturen en op het gebied van de godsdienstwetenschap.
Anton Wessels behandelt het Fundamentalisme en de verhouding
tot het Westen. Hij gaat in op de kruistochten van de 10e
en de 19e eeuw.
ACAT is vanwege zijn religieuze component belangrijk in de
dialoog met de Islam.
Spreker: drs. Jan-Willem Bertens
Titel: Mensenrechten in Zuid-Amerika
Diplomaat en Europarlementariër. Gaf zijn loopbaan als carrièrediplomaat
op om voor D66 lid te worden van het Europees
Parlement. Hij heeft grote aandacht voor de mensenrechten,
vooral in het hem zeer vertrouwde Latijns Amerika. Hij is o.a.
voorzitter van CLAT Nederland.
Bertens heeft Zuid-Amerika als ambassadeur leren kennen. Hij
constateert dat er door Europa vaak met twee maten gemeten
werd.
2002 Spreker: mw. Ria van Laarhoven
Titel: De doodstraf in de USA
Mw. Ria Van Laarhoven vertelt over haar bezoek aan de
Deathrow in Texas en haar correspondentie met ter dood veroordeelden
Spreker: dhr. Joris Kleverlaan
Titel: Samenwerking Amnesty met ACAT Brazilië
Joris Kleverlaan is Brazilië-specialist van Amnesty International
en medewerker bij het NCDO (Nationale Commissie voor Internationale
Samenwerking en Duurzame Ontwikkeling).
2003 Spreker: dhr. Laurano Zoumaro Djayoon
Titel: De situatie van de mensenrechten in het Grote merengebied
in Afrika
In 1989 was hij minister van onderwijs in Togo. Zat gevangen, is
gemarteld, kon via de UNHCR vluchten.
Hij woont nu in Nederland.
Spreker: mw. Joke Den Dulk en fr. Frans Kwik
Titel: Het werk van religieuzen tegen de vrouwenhandel
Mw. Den Dulk is lid van de Stichting Religieuzen Tegen Vrouwenhandel.
Fr. Frans Kwik is een pater van Mill Hill en heeft 40 jaar als missionaris
in Congo/Zaïre gewerkt.
2004 Irene en Marjan Tieberink, ook bekend als de Twentse tweeling
Zij gaven hun baan in het onderwijs op en wijdden zich helemaal
aan de opvang van straatkinderen in Rwanda; de stichting
Karibu werd door hen opgericht.
| 25 jaar ACAT Nederland | 37

2005 20-jarig bestaan ACAT
Spreker: dr. mr. Bart Stapert
Titel: Doodstraf in de Verenigde Saten
Bart Stapert is jurist, eerst als onderzoeker, later als advocaat in dood-
strafzaken. Bart Stapert was voorzitter van Amnesty Nederland.
Citaat van de historicus Howard Zian is van toepassing:
‘Te blijven hopen in slechte tijden is niet dwaas of naïef-romantisch.
Het is een uitdrukking van de analyse dat de menselijke
geschiedenis er niet alleen een is van wreedheid, maar ook van
compassie, opoffering, moed en liefde.’
2006 Spreker: prof. mr. Theo van Boven
Titel: Martelen en mensenrechten, worden grenzen verlegd?
Theo van Boven, hoogleraar Internationaal Recht aan de universiteit
van Maastricht en directeur van het VN centrum voor
mensenrechten in Genève. In 2001 werd hij benoemd tot speciaal
rapporteur van de VN voor Marteling.
Wat betreft martelen en mensenrechten worden grenzen verlegd.
Het gaat vooral over de erosie van het folterverbod. Het
tast de menselijke waardigheid ten diepste aan. Nieuw is dat
martelingen toegepast worden door landen die zeggen democratisch
te zijn.
Spreker: mw. Esther Vink
Thema: Praktijkervaringen bij het beschermen van mensenrechtenactivisten
Ester Vink is werkzaam voor Peace Brigades International (PBI).
PBI zendt vrijwilligers uit de hele wereld uit om bedreigde mensenrechtenverdedigers
te begeleiden.
38 | 25 jaar ACAT Nederland |
Esther Vink is in 2005 teruggekeerd uit Colombia. Ze begeleidde
o.a. advocaten van de Corporación Jurídica Libertad die
vaak arme boeren in de streek ten oosten van Medellin juridisch
advies geven.
2007 Spreker: dhr. Joost den Otter
Titel: Mensenrechten en gezondheidszorg
Joost den Otter is epidemioloog en werkzaam voor de Johannes
Wier Stichting. Deze Stichting houdt zich bezig met de relatie
tussen gezondheidszorg en mensenrechten.
Dhr. Den Otter vertelt over zijn medische missie naar Libië. Hij
bezoekt gevangenen Fathi el-Jahmi en de Bulgaarse verpleegkundigen.

Spreker: dhr. Janus Oomen
Titel: Onderzoek naar martelervaringen bij asielzoekers
Dhr. Oomen is internist, heeft in de tropen gewerkt en is gespecialiseerd
in de psychiatrie. Op latere leeftijd begon dhr.
Oomen met een studie medische antropologie. Dhr. Oomen
werkt sinds 1994 als arts voor Amnesty International.
Op grond van zijn jarenlange ervaring is dhr. Oomen zeer kritisch
over ons Nederlands gedrag ten aanzien van asielzoekers.
De procedure is zo ingewikkeld bureaucratisch, dat een belangrijk
deel van de asielzoekers ‘onderweg’ verdwijnt.
2008 Spreker: dr. Georg Evers
Thema: De Olympische Spelen en de mensenrechten in China
Dr. Georg Evers is theoloog en hij was werkzaam in het Instituut
voor Missiologie Missio in Aken als deskundige voor Aziatische
kerken en theologie.
Spreker: dhr. Chiwing Pang
Titel: Mensenrechten in China
Dhr. Chiwing Pang studeerde bestuurskunde en sinologie aan
de Universiteit van Leiden; is sinds 2004 op vrijwillige basis landenspecialist
China voor Amnesty International.
Naar Chinees begrip heeft het welzijn van het algemeen altijd
voorrang boven het welzijn van de enkeling. De economische,
sociale en culturele mensenrechten zijn volgens deze denkwijze
net zo hoog in te schalen als de burgerlijke en politieke
rechten van het individu.
2009 Spreker: dhr. Bert van Horssen
Titel: Ervaringen met asielzoekers in platforms (boten)
Dhr. Bert van Horssen is 21 jaar aalmoezenier bij de marine ge-
weest . Sinds 2008 is hij pastor bij Justitie en werkt op een van
de twee detentieplatforms in Zaandam. Hij is ook bestuurslid
van Pax Christi.
Spreker: prof. Anton van Kalmthout
Prof. van Kalmthout is hoogleraar met de leeropdracht: ‘Vrijheidsbeperking
in vreemdelingen- en strafrecht’. Namens Nederland
is hij lid van het CPT (Comité voor de Preventie van
Marteling).
Een belangrijk gegeven is de foutieve beeldvorming rondom
de illegale vreemdeling. Omdat hij als een crimineel opgesloten
wordt, ontstaat ook het beeld dat hij crimineel is.
2010 Spreker: dominee Joop Spoor
Titel: De muur moet om
Dominee Joop Spoor bezoekt sinds jaar en dag Nederlanders
die hun straf uitzitten in een gevangenis ver van huis.
Spreker: Jan de Cock
Titel: Hotel Prison, wereldreis van een tralietrotter
Jan De Cock is al jaren wereldwijd werkzaam als vrijwilliger in
het gevangeniswezen. In 2001-2002 maakte hij een tocht langs
gevangenen en ex-gedetineerden over de hele wereld. Hij liet
zich regelmatig vrijwillig opsluiten en schreef daarover het
boek ‘Hotel Prison’.
2011 Spreker: mw. Franka Ojulić
Titel: Mensenrechteneducatie
Mw. Franka Ojulić is secretaris van het NJCM, het Nederlands
Juristen Comité voor de Mensenrechten.
| 25 jaar ACAT Nederland | 39

De zaligsprekingen in de loop van de dag
Zalig zij die om zichzelf kunnen lachen,
zij zullen zich nog lang kunnen amuseren.
Zalig zij die een berg van een molshoop kunnen onderscheiden,
hun wordt veel moeilijkheden bespaard.
Zalig zij die kunnen zwijgen en luisteren,
zij zullen veel nieuwe dingen leren.
Zalig zij die zo intelligent zijn dat zij zichzelf niet au sérieux nemen,
zij zullen door hun omgeving gewaardeerd worden.
Gelukzalig zijn zij die de kleine dingen ernstig bekijken
en de ernstige dingen vredevol,
zij zullen het ver brengen in het leven.
Gelukzalig zijn zij die een glimlach kunnen bewonderen
en een grijns vergeten,
de zon zal hun pad beschijnen.
Zalig zij die denken alvorens te handelen,
die bidden alvorens te denken,
zij zullen veel stommiteiten vermijden.
Zalig zij vooral die de Eeuwige herkennen in alles wat zij ontmoeten,
zij hebben het echte licht, de waarachtige wijsheid gevonden.
auteur onbekend
40 | 25 jaar ACAT Nederland |
Comité van aanbeveling
Dhr. Henk Baars, voorzitter vredesbeweging Kerk en Vrede
Drs. Gied ten Berge, theoloog en vredesactivist
Drs. Jan-Willem Bertens, actief met mensenrechten in Zuid-Amerika
Prof. mr. Theo van Boven, voormalig hoogleraar internationaal recht
Drs. Alfons Kroese ocd, theoloog
Ds. Nico ter Linden, hervormd predikant
Mgr. Ad van Luyn s.d.b., voormalig bisschop van Rotterdam
Prof. dr. Jan Diek van Mansvelt, voormalig hoogleraar Alternatieve
Landbouw
Ds. Judith van der Werf, IKON Pastoraat
Prof. dr. Anton Wessels, hoogleraar Missiologie en Godsdienstwetenschappen
Bart Stapert

Hoofdstuk 12 Overzicht samenstelling bestuur ACAT
1986 - 1994
Initiatiefnemers:
Anne Biegel
Antonie van As
Alfons Kroese ocd
Pioniergroep:
Lies Alkemade, voorzitter ACAT tot 1994
Catharina (Toos van Poppel)
Maria Agatha Hendriks
Philippe Fromont, financiën
Annie Bellemakers tot 1987
Jaap de Boer tot 1987
Frans Vervooren ocd tot 1987
Bep Tijssen vanaf 1987
Eerste bestuur ACAT
1994 - 1997
Bep Tijssen voorzitter 1992 tot 1994
Ted Strop-Van Meyenfeldt, voorzitter
1994 tot 1997
Monique Goossens 1994 tot 1997
Renée van Aalderen, secretaris 1992 tot 1998
Dick Beyne, financiën 1995 tot 1997
Thea van de Laak (later Thea Kool),
interim voorzitter vanaf 1996
tot oktober 1997
Antoon van Hooft, voorzitter
vanaf oktober 1997
Wim Maas 1997 tot 1998
Toke Wessels 1994 tot 1998
1998 - 2000
Antoon van Hooft, voorzitter
vanaf oktober 1997
Thea van de Laak (later Thea Kool),
secretaris vanaf oktober 1997
Casper Touw financiën 1997 tot 1999
Jeanne Kemmeren vanaf 1998
Pim Kool financiën vanaf 1999
Wim Petersen vanaf 2000
Bep Tijssen adviseur
2001 - 2005
Antoon van Hooft voorzitter
Thea Kool-Tijssen secretaris 1997 tot 2005
Laura Bertens secretaris vanaf 2005
Pim Kool financiën vanaf 1999
Jeanne Kemmeren vanaf 1998
Wim Petersen vanaf 2000
Karel van Osch 2001 tot 2004
Johan Naron vanaf 2004
Bep Tijssen adviseur
2006 - 2012
Antoon van Hooft voorzitter 1997 tot 2012
Laura Bertens secretaris 2005 tot 2012
Pim Kool financiën vanaf 1999
Jeanne Kemmeren 1998 tot 2012
Wim Petersen 2000 tot 2010
Johan Naron 2004 tot 2006
Edwin Ruigrok 2007 tot 2012
Margreet Oudenes, aspirant bestuurslid
in 2010
| 25 jaar ACAT Nederland | 41

Het huidige bestuur
Antoon van Hooft is
sinds 1997 voorzitter.
Zijn rechtvaardigheidsgevoel
en betrokkenheid
op de waardigheid van
iedere persoon staan bij
hem hoog in het vaandel.
Hij hecht groot belang
aan samenwerking
van ACAT met andere
organisaties, zowel nationaal
als internationaal.
42 | 25 jaar ACAT Nederland |
Laura Bertens is sinds 1
januari 2005 secretaris
van ACAT Nederland.
Zij begon haar activiteiten
bij ACAT toen zij
stopte met haar werk in
het speciaal basisonderwijs.
De laatste jaren vormde
zij de spil van de organisatie
en heeft zij belangrijke
contacten met
andere mensenrechten
organisaties gelegd.
Pim Kool is sinds 1999
de accurate penningmeester
van ACAT en de
beheerder van de adressenbestanden.
Op belangrijke momenten
neemt hij actief en
met een analyserende
kijk deel aan vergaderingen.
Jeanne Kemmeren, Medische
Missiezuster, is
sinds 1999 bestuurslid.
Zij werkte in verschillende,
ondersteunende,
functies in haar congregatie.
Vanuit de betrokkenheid
van haar congregatie
bij ACAT kwam
Jeanne in het bestuur
waar ze meedenkt over
de vragen en problemen
en vaak vanuit een praktische
ervaring een wezenlijke
inbreng heeft.
Edwin Ruigrok, sinds
2008 bestuurslid.
Zijn buitenlandervaringen,
theologische opleiding
en grote betrokkenheid
bij maatschappelijke
vraagstukken vormen
een waardevolle bijdrage
binnen het bestuur.

derland
INHOUD
Inleiding 03
Hoofdstuk 1 De geboorte van ACAT Frankrijk 05
Hoofdstuk 2 Oprichting van ACAT Nederland 09
Hoofdstuk 3 De pioniers van ACAT Nederland 11
Hoofdstuk 4 De praktijk van ACAT 15
Hoofdstuk 5 Martelen 17
Hoofdstuk 6 Doodstraf 21
Hoofdstuk 7 Internationale samenwerking 25
Hoofdstuk 8 Nationale samenwerking 29
Hoofdstuk 9 Mensenrechteneducatie 31
Hoofdstuk 10 Chronologie ACAT momenten en
belangrijke maatschappelijke gebeurtenissen 33
Hoofdstuk 11 Chronologie jaarvergaderingen 35
Hoofdstuk 12 Overzicht samenstelling bestuur ACAT 41
25 jaar ACAT Nederland : mensen hun naam teruggeven
maart 2012
| 25 jaar ACAT Nederland | 43

44 | 25 jaar ACAT Nederland |
nederland
acat
ACAT Nederland
www.acatnederland.nl
FIACAT
www.fiacat.org