Persoonlijkheid als bouwsteen van talent: Goede wijn in een ... - NIP

Persoonlijkheid als bouwsteen van talent: Goede 

wijn in een functionele verpakking 

NIP – 23 mei Utrecht 

Prof. Dr. Filip De Fruyt 

DeFASSCO - Copyright 2013. 

In de komende 45 minuten … 

• Gebruik 

• Kritische punten 

• Nieuwe ontwikkelingen 

• Perspectieven – uitdagingen 

‣ herdenken van het assessment proces 

‣ evidence-based (HR) 

‣ bright and dark side 

• Vragen 

DeFASSCO - Copyright 2013. 2 

1 

1


• Gebruik 







• Vragen 


Gebruik 

• Voor 2000: vooral selectie 

• Vanaf 2000: selectie & ontwikkeling 

- heroriëntering 

- re-integratie 

- talent ontwikkeling 

- coaching 

- employability 

• Vanaf 2010: general traits & aberrant traits 


2



• Gebruik 







• Vragen 


3

Kritische punten 

Van weleer… 

… maar ook nog vandaag 

• Geen consensus over model 

• Bandwidth-fidelity dilemma 

• Incrementele validiteit? 

• Geringe predictieve validiteit 

• Impression management (selectie) 



• Gebruik 







• Vragen 


4

Hogere validiteit? Innovaties (De Fruyt & Wille, 

2010) 

1. Betere afstemming predictor en criterium: (Hogan & 

Holland, 2003) 

2. Contextualisering/Frame-of-reference: ‘op het werk’ 

‘werkgerelateerd’ (Lievens, De Corte, & Schollaert, 2008) 

3. Zelf-beoordelingen extra beoordelaars (Oh, Wang & 

Mount, 2010; Connelly & Ones, 2010) 



9 

10 

5



11 

12 

6



13 

14 

7



15 

16 

8



17 

18 

9



19 

20 

10



21 

22 

11



23 

24 

12

Taak performance 

• houdt er hoge kwaliteitseisen op na bij zijn/haar werk. 

• levert werk af met een minimum aan fouten en 

slordigheden. 

• voert zijn/haar taken grondig en tot in de puntjes uit. 

• drijft indien nodig het werktempo op om een deadline te 

halen. 

• verzet constant een grote hoeveelheid werk. 

• weet adequaat om te gaan met een hoge werkbelasting. 


Contextuele performance 

• behandelt collega's op een faire manier. 

• helpt mensen zonder dat ze erom dienen te 

vragen. 

• zegt dingen die de sfeer in een team bevorderen. 

• zorgt ervoor dat mensen zich goed voelen over 

zichzelf of hun team. 


25 

26 

13

Adaptieve performance 

• bedenkt en hanteert innovatieve strategieën wanneer een 

gekende oplossing ontoereikend is. 

• behoudt de controle over zijn/haar emoties in crisissituaties. 

• heeft er geen problemen mee om plannen, acties of 

prioriteiten aan te passen aan veranderde omstandigheden. 

• kan effectief actie ondernemen op basis van beperkte 

informatie. 

• weet adequaat om te gaan met onverwachte of 

onvoorspelbare werksituaties. 


PfPI-VFM proxies (steekproef B) 

Taak Taak - Kwaliteit Taak - Kwantiteit Contextuele Adaptieve 

Performantie 

performantie Performantie 

Zelf Collega Zelf Collega Zelf Collega Zelf Collega Zelf Collega 

Emotionele 

Stabiliteit 

.26** .07 .26** .07 .33** .15** .19** -.06 .52** .21** 

Extraversie .30** .05 .30** .05 .39** .13* .47** .09 .41** .16** 

Openheid voor 

ervaringen 

.28** .14** .28** .14** .30** .19** .36** .07 .49** .26** 

Altruïsme -.22** -.04 -.15** -.05 -.22** -.02 .10 .13* -.17** -.04 

Consciëntieusheid .66** .36** .60** .35** .51** .29** .20** -.09 .29** .13* 

NEO-FFI 

Neuroticisme -.24** -.09 -.14** -.01 -.27** -.15** -.20** .07 -.38** -.16** 

Extraversie .23** .03 .11* -.06 .29** .12* .41** .08 .30** .10* 

Openheid voor 


.02 .03 .01 .02 .02 .05 .17** .09 .19** .12* 

Altruïsme -.06 -.01 -.02 -.03 -.10 .02 .31** .17** -.02 .01 

Consciëntieusheid .61** .27** .56** .27** .49** .22** .20** -.12* .30** .09 


27 

14

PfPI-VFM proxies (Steekproef C) 

Taak Taak - Kwaliteit Taak - Kwantiteit Contextuele Adaptieve 

Performantie 

performantie Performantie 

Zelf Collega Zelf Collega Zelf Collega Zelf Collega Zelf Collega 

Emotionele 

Stabiliteit 

.33** .37** .19* .18 .51** .43** 

.13 .06 .23* 

Extraversie .27** .20** .35** .30* .37** .31** 

.10 .12 .22 

Openheid voor 


.28** .19** .24** .18 .53** .39** 

.06 .24* .19 

Altruïsme -.10 .26** .32** .26* -.05 .12 

.23* .39** .09 

Consciëntieusheid .66** .50** .17 .17 .27** .27* 

.38** -.07 .11 



• Gebruik 







• Vragen 


15

Herdenken van het assessmentproces 

• CV analyse: aanvullen met psychometrische informatie 

‣ Povere CV analyse 

‣ Diploma’s? 

‣ Veel kandidaten > < kost 

‣ Leervermogen (50 jaar loopbaan, met switches) 

• Pre-screening en kiezen uit betere/beperkte pool 

• Unproctored and proctored assessment 

• Online (tijd- en kostenbesparend; standaardisatie) 

• Evidence-based (cfr. NIP) 


Bright and dark side traits 

• HR: (te) veel aandacht voor de bright side 

• Vanaf 2005: Dark triad en gevolgen 

‣ Machiavellianism 

‣ Psychopathy 

‣ Narcissism 

• 2010: uitbreiding naar aberrant traits (Wille, De Fruyt, & De Clercq, 

2013) 

• Selection: Selecting out, but: 

‧ Americans with Disabilities act 

‧ Bright effects of dark traits 

• Coaching: scherpe kantjes van de persoonlijkheid 


16

Dysfunctioneel (dark side) gedrag 

• Contraproductief gedrag (surfen op internet, copies voor 

privaat gebruik, vandalisme, verspillen materiaal, 

meenemen van materiaal naar huis - diefstal, doorgeven 

klantenbestanden, …) 

• Absenteïsme (grijs verzuim – niet ziek melden, maar passief 

worden) 

• Agressie op de werkvloer (collega’s, klanten, …) 

• Narcissistic, bullying boss 

• Psychopaths at work 

• Aberrant gedrag 



17

Persoonlijkheidsdysfunctioneren 

Cluster A: odd-eccentric paranoid 

schizoid 

schizotypal 

Cluster B: dramatic-emotional anti-social 

borderline 

histrionic 

narcissistic 

Cluster C: anxious-fearful avoidant 

dependant 

obsessive-compulsive 


Interesant voor A&O psychologen? 

People who are … 

suspicious, envious, rigid in emotions and very sensitive to 

criticism and intrusions into their psychological world. They rather 

blame others and hide behind a wall of formal rules and legislation 

~> paranoid personalities 

introverted and shy, and have serious difficulty in building and 

maintaining social networks. They are seen as cold loners, and 

have difficulty in expressing emotions and initiating relationships 

~> schizoid personalities 


35 

36 

18

Interesant voor A&O psychologen? 

People who are … 

flamboyant, often called hysteric, and emotionally reactive. They 

are extremely demanding of others to satisfy their excessive need 

for attention seeking. Although histrionics often announce some 

reciprocal response, they seldom provide one 

~> histrionic personalities 

have an inflated sense of self-worth, they love to be praised and 

admired, and have difficulty to really care for others or take other 

persons’ perspective. They can be described as asocial rather than 

antisocial, and most of their behavior is aimed to boost their selfimage 

~> narcissistic personalities 

• 



37 

38 

19

‘snakes in suits’ 

•“Zij zijn charmant, manipulatief en intimiderend. Er 

wordt veel (verbaal) geweld gebruikt om anderen te 

controleren en de eigen behoeften te bevredigen. 

Psychopaten zijn gewetenloos en doen waar zij zin 

in hebben. Aan regels of wetten houden zij zich niet 

omdat zij vinden dat deze niet op hen van 

toepassing zijn. Spijt of schuldgevoelens kennen ze 

niet.“ (Hare, 2006). 



39 

40 

20

Van Gysel pleegde in het jaar 2000 zelfmoord, nadat pesterijen van zijn collega's bij De Post hem te veel 

zouden zijn geworden. Het proces dat daarop volgde kreeg heel wat media-aandacht, als de zaak van de 

'pestbodes'. In het boek 'Het verhaal van David' vertellen de ouders van David Van Gysel nu op welke 

manier zij en hun zoon de hele historie beleefden. 

David Van Gysel was 21 jaar oud toen hij zich op 17 oktober 2000 voor een trein wierp in Oud- 

Heverlee. Hij was tot die wanhoopsdaad overgegaan omdat hij op het postkantoor van Wezembeek- 

Oppem, waar hij werkte, het slachtoffer zou geweest zijn van zware pesterijen. Van Gysel liet bij zijn 

zelfdoding een afscheidsbrief na: 'Heb er genoeg van. Waarom nog doorgaan?' 

Zijn ouders dienden na zijn dood een klacht met burgerlijke partijstelling in voor onopzettelijke doding. 

De ouders beweerden dat hun zoon in het kantoor van Wezembeek-Oppem het slachtoffer was 

geworden van zware pesterijen. 

De correctionele rechtbank veroordeelde op 20 januari 2004 vier 'pestbodes' tot 22 maanden met uitstel 

en een vijfde tot 18 maanden met uitstel. Volgens de rechter was hun pestgedrag de rechtstreekse 

aanleiding voor zijn zelfmoord. De Post werd veroordeeld tot een boete van 238.000 euro wegens 

'onachtzaamheid'. 

Depressie 

Op 21 november 2007 werden die veroordeling in beroep tenietgedaan, omdat er volgens de raadsheren 

geen bewezen rechtstreeks verband was tussen de eventuele pesterijen en de zelfmoord. Die zou het 

gevolg zijn geweest van de depressie waaraan Van Gysel leed. 

Daarop trokken de ouders naar het Hof van Cassatie, maar hun verzoek werd op 23 september 2008 

verworpen. 



41 

42 

21

Het Antwerpse arbeidshof heeft een zelfmoordpoging 

erkend als een arbeidsongeval. M.V. (60), een ontvangergriffier 

uit Limburg, stak zichzelf vier jaar geleden in 

brand. Hij is zwaar verminkt. De rechtbank oordeelde 

dat hij handelde in een "plotse vlaag van waanzin", die 

het rechtstreekse gevolg was van stress op het werk. Dat 

staat te lezen in de gedrukte krant van Het Laatste 

Nieuws. 

De man werkte al ruim 30 jaar voor de dienst Watering 

Grootbroek in het Maasbekken. Hij was zeer gedreven en 

gezagsgetrouw, maar na een woelige vergadering in oktober 

2006 verloor hij alle controle. Hij liep naar de wc, overgoot 

zich met benzine en stak zich in brand. 

De zelfmoordpoging wordt door de rechtbank gekwalificeerd 

als een arbeidsongeval. "Opmerkelijk en zeer uitzonderlijk", 

zegt advocaat Kris Luyckx, die het slachtoffer bijstaat. "Dit 

is een 'mijlpaalarrest'. De rechtbank erkent dat mensen door 

hun collega's zo ver gedreven kunnen worden dat ze 

zelfmoord plegen. In die gevallen geldt de wet op de 

arbeidsongevallen en moet de verzekering van de werkgever 

de schade betalen. Bij mijn cliënt zal die een paar miljoen 

euro bedragen." (belga/gb) HLN 29/01/2011 



43 

22



23


Take-away message 

• Persoonlijkheidsonderzoek: alive & kicking! “Goede wijn” 

• Predictieve validiteit ondersteund! 

• Impression management: specifieke normen 

• Sterk verruimd toepassingsgebied 

‣ Selectie 

‣ Ontwikkeling 

• Bright & dark side 

Workshop straks: “Goede wijn … in een functionele verpakking 

… en nu nog aan een heel zachte prijs” 


48 

24

Dank voor uw aandacht 

Prof. Dr. Filip De Fruyt 

Vakgroep Ontw., Pers., & Sociale Psychologie 

Universiteit Gent 

Filip.DeFruyt@ugent.be 


25

Persoonlijkheid als bouwsteen van talent: Goede wijn in een ... - NIP

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?