jaargang 35 nummer 1 maart 2012 - Vereniging Vrienden Nationale ...

16 17
Helma Hofstee: tot het eind
met kam en poederkwast
Van glansrollen en bijzondere voorstellingen bij de Opera in Enschede (11)
Helma Hofstee, kapper-grimeur, ten voeten uit. Foto Frank Morris
Op mijn vraag aan Helma Hofstee hoe zij in het vak van kapper­
grimeur is ‘gerold’, antwoordt ze gedecideerd dat dit een bewuste
keuze was, dat zij voor dit vak zelfs min of meer was voorbestemd.
Zij vertelt graag over haar carrière bij Opera Forum en de Nationale
Reisopera, waar zij sinds augustus 1976 werkzaam is.
‘Mijn eerste werkkring vond ik als 16­jarige in een schoonheids­
annex kapsalon, waar ik mijn vakdiploma’s haalde en een
gedegen opleiding heb gehad. Ik werd er opgeleid tot trichologiste
(haarwerkdeskundige), leerde haarstukjes maken, trenzen (het
knopen van haren op draden) en reparaties aanbrengen. Eigenlijk
lonkte ik naar de artistieke omgeving van Opera Forum waar ik
graag mijn vleugels had willen uitslaan, maar mijn ouders waren
er op tegen dat ik daar zou gaan werken: veel te frivool, de opera
had in hun ogen geen degelijke uitstraling. Langs de omweg via
een ‘gewone kapper’ hoopte ik mijn droom van ‘theaterkapper’ te
verwezenlijken, maar pas na zeven jaar heb ik de overstap kunnen
maken. In mijn tienerjaren was ik oppas voor de kinderen van
Rinus Luttikhuis, destijds een bekende Enschedese dirigent, die
onder andere de oprichter was van het kinderkoor De Wesseltjes;
een musicus pur sang. Ik raakte in de ban van zijn enthousiaste
verhalen over muziek die prachtig aansloten bij het klassieke ballet
waarin ik al jaren les had en waarin ik met hart en ziel opging. Ik
danste en zong bij de Enschedese amateur operette­ en musicalgroep
Studio­65. Dat ik een verdienstelijk kapper­grimeur was, was
Studio­65 niet ontgaan en al snel vroeg men mij bij dit gezelschap
de pruikjes te kappen en de make­up te verzorgen. De gelegenheid
deed zich voor dat ik kon gaan dansen bij de balletstudio van Forum
Educatief aan de Walstraat (het bloed kroop toch waar het niet gaan
kon). De balletstudio lag naast de kap­ en grime­afdeling, waar ik
vernam dat er een (leerling) kapper­grimeur werd gevraagd. Aan het
hoofd van die afdeling, Eugène Linneweever, verzocht ik een keer
te mogen ‘voorwerken’. Na vijf minuten bezig te zijn geweest zei
hij mij te stoppen. ‘Maar ik heb nog helemaal niets gedaan’ riep ik
uit, waarop hij antwoordde dat hij had gezien hoe ik het materiaal,
Puck Kooij
het haar dus, hanteerde hetgeen voor hem reden was om mij in
dienst te nemen. Eugène heeft mij het oude ambacht bijgebracht.
In Nederland kon je dit gespecialiseerde vak alleen in de praktijk
leren, daar was geen opleiding voor. Door mijn gedrevenheid en
leergierigheid heb ik mij snel kunnen ontwikkelen. Het viel niet
altijd mee maar mijn doorzettingsvermogen gaf mij vleugels.
Ik vulde de praktijk aan met een cursus kunstgeschiedenis en
cursussen ‘special effects’ (in Berlijn) waar ik onder andere leerde
modelleren met klei, het maken van gipsafdrukken van grote neuzen
en oren, etc.
Kunst is om iemand het juiste karakter te geven, zodat die persoon
zich goed voelt en op het toneel met een mooie pruik en goede
make­up de juiste uitstraling heeft. Ook door free lance te werken bij
de televisie, film en toneel werd mijn kennis vergroot. Toen Eugène
Linneweever hoofd van de kap­ en grimeafdeling bij De Nederlandse
Opera in Amsterdam werd kon ik ook daar producties gaan
schminken. Hij bleef mijn grote voorbeeld. Jiri Kurdiovski volgde
Eugène Linneweever bij Opera Forum op en na zeven jaar werd ik in
1983 bij Opera Forum bevorderd tot 1e grimeur.
In de 35 jaar dat ik werkzaam ben bij de opera in Enschede is het
bedrijf verschillende malen met sluiting of vermindering van
arbeidsplaatsen bedreigd. In 1992 diende de reorganisatie zich
onbarmhartig aan en dat resulteerde in 1992/1993 in een operaloos
tijdperk. Dat jaar heb ik benut om ­ alleen tegen reisvergoeding ­ bij
De Nederlandse Opera te gaan werken. Een interessante ervaring en
heel bijzonder dat ik daar in ‘in de keuken’ mocht kijken.
In 1993/1994 herrees in Enschede de opera als Nationale Reisopera
en werd ik gevraagd de afdeling kap­grime te coördineren. In
deze nieuwe fase werd er vrijwel geen pruik meer in huis door
eigen personeel gemaakt. Voor alle werkzaamheden van de kap­
grimeafdeling moest ik extern vakmensen benaderen en met hen
werkafspraken maken, alles in samenspraak met de kostuum­
Ellen van Lier als
Musetta, in La
Bohème 1988/’89.
Foto Archief NRO
Helma aan het werk
Helma maakt een
‘glatze’ met haarstuk
en schminkt een
koorlid als Moor in
Die Zauberföte, bij de
Nederlandse Opera
in 1996