jaargang 35 nummer 1 maart 2012 - Vereniging Vrienden Nationale ...

18 19
Karen Huffstodt als
Salome in Salome,
1997.
Foto Friedemann
Simon, Hamburg
ontwerpers en zonodig regisseurs. Hoogstandjes voor de kapper­
grimeurs moesten worden geleverd voor bijvoorbeeld de opera
Manon Lescaut, 1998/’99. Daarvoor stonden wij wel drie uur
achtereen te kappen en te schminken vanwege de vele verkledingen.
De verrichtingen van het kap­en grime­atelier worden zelden in
recensies genoemd, maar nu sprak de krant toch van ‘stijlvolle
kapsels’. Salome in het Gergiev Festifal in Rotterdam, 1998/’99 was
een geweldige uitdaging, juist ook omdat er ­ uiterlijk ­ geen haar aan
te pas kwam. Alle solisten en figuranten (er was geen koor) kregen
een kaal hoofd, een glatze. Allen kregen een latex kapje, gemaakt van
glatzan ( latex) over hun hoofd, dat werd gemodelleerd, bijgeknipt
en aan de hoofdhuid werd vastgeplakt, zodanig dat zij hun hoofden
konden draaien zonder dat je zag waar kunststof in huid overging,
waarna de nieuwe huid in natuurkleur werd geschminkt . Dit nam
30 minuten per persoon! Het meeste werk vergde het transformeren
van het kapsel van soliste Karin Huffstodt als Salome. Haar (eigen)
haar reikte tot aan haar middel en dat moest zonder spelden onder
een glatze worden gewerkt. Ik dacht dit met behulp van mousse
(haarversteviging) te bewerkstelligen. Dat zag er aanvankelijk heel
goed uit, doch ten gevolge van transpiratie werd een deel van de
glatze losgeweekt, en wapperde heen en weer. Misschien was ik de
enige die dit zag, maar ik wilde het toneel wel ophollen om erger
te voorkomen en dan te bedenken dat de dans nog moest komen!
Salome vervulde haar rol tot het einde alsof zij door niets gehinderd
werd. Later heeft ze zich niet bij mij beklaagd. Dat noem ik groots!
Voor Hertog Blauwbaards Burcht, 1996/’97 moesten de drie dode
‘geestenvrouwen’ heel oud gemaakt worden. Hun pruiken waren
samengesteld uit meerdere kleuren wit, grijs en een beetje zwart,
terwijl hun voorhoofden kaal waren gemaakt, hun gezichten
lijkbleek, dus wit, geschminkt.
In de opera Cenerentola 2010/’11 werd een ware krachttoer geleverd
met de creatie van de torenhoge pruiken van de twee stiefzusters.
In een pruik werd een compleet schip in het haar verweven en in de
andere een koekoeksklok met vogeltjes. Ook deze attributen waren in
eigen huis gemaakt.’ (Zie bijgaande foto’s)
‘Ik kan geen specifieke bezigheid in mijn vak noemen die mijn
voorkeur heeft: haar is zo veelzijdig door de kleur, het mengen
van kleuren boeit mij altijd weer. Hoewel een pruik blond, donker,
rood of grijs oogt, is deze opgebouwd uit meerdere tinten van die
kleur, dat geeft de levendigheid aan het haar. Met een crochet, een
uiterst fijne knoopnaald, worden de haren per twee of drie op het
montuur vastgezet. Naar het voorhoofd toe worden steeds minder
haren tegelijk vastgezet, eindigend met één haar zodat eigen haar
en pruikenhaar op het voorhoofd als het ware in elkaar overlopen.
Het montuur (van fijne tule), wordt op maat afgetekend op het hoofd
van de persoon voor wie deze bestemd is en daarna op een houten
pruikenbol vastgezet. Het haar komt voornamelijk uit Azië en
wordt in Europa door daarin gespecialiseerde vakmensen dusdanig
bewerkt, dat het oorspronkelijk zwarte haar wordt ontkleurd en
gekleurd in elke gewenste tint. Steeds vaker komt het haar tegen­
woordig uit Europa, het laat zich door de fijnere structuur iets
makkelijker bewerken. Het maken van een pruik vergt één tot
anderhalve week en er moeten zo’n 20.000 knopen worden gelegd,
dat laatste heeft mijn leermeester Linneweever mij eens verteld.
Pruiken vragen zorgvuldig onderhoud, tijdens het verloop van een
productie worden zij regelmatig gewassen, gekruld en weer in model
gebracht. Het werken met eigen haar, zoals van de dames­solisten,
met uitgebreide make­up, vind ik toch wel het mooiste wat er is.
Natuurlijk reist de kap­grimeafdeling, die in 2002 werd uitgebreid
met Reinert Martin als hoofd van deze afdeling, met de operazangers
mee als zij kris kras in Nederland, optreden. Minstens twee of drie
uur eerder, afhankelijk van de bewerkelijkheid ,zijn wij aanwezig om
alles wat nodig is om de zangers te kappen en te grimeren, klaar te
zetten. Wij maken soms erg lange dagen, liever gezegd avonden en
halve nachten.
Machteld Baumans
als stiefzuster
Clorinde in La
Cenerentola, 2010/’11.
Foto Helma Hofstee
Er zijn solisten die er op staan door mij te worden gekapt en
gegrimeerd. Als ze eenmaal bij jou op de stoel hebben gezeten,
ontstaat een vertrouwensband. Je komt ze inderdaad heel nabij, raakt
hen aan in het gezicht, op het hoofd. Zij stellen zich voor je open, er
moet rust van je uitgaan zodat zij zich op hun gemak gaan voelen.
Dat willen zij bij een volgende productie weer. Zij praten graag en ik
luister. Je moet er ook voor zorgen dat de eventuele nervositeit van
de zangers niet op jou overslaat. Nee, laat ik geen namen noemen. Ik
voel mij bevoorrecht dat ik zoveel interessante mensen, letterlijk en
figuurlijk, ‘onder handen mocht hebben’, of het nu gaat om solisten,
koorzangers of figuranten. Solisten die grote indruk op mij hebben
gemaakt door hun zangkunst en professionaliteit zijn bijvoorbeeld
Elzbieta Szmytka, haar stem en voordracht in Medea en Alcina
ontroerden mij zeer. Miranda van Kralingen ging volledig op in haar
rol van Ellen Orford in Peter Grimes, de gevoeligheid in haar stem
raakte mij. Henk Poort was groots als Macbeth in de gelijknamige
opera en wat een voorrecht dat ik Harry Peters in de Ring mag
meemaken. Wat genoot ik van de verfijning in de stem van Machteld
Baumans als Grietje in Hans en Grietje. Als dirigent waardeerde ik
Lawrence Renes zeer, zo jong had hij al veel in zijn mars, hij kon als
het moest met zijn ellebogen dirigeren.