De Professionele Steunstructuur als katalysator - Jong en lastig

Maatschappelijke participatie van jongeren met een licht verstandelijke beperking
1. Inleiding
“De professionele steunstructuur als katalysator”
Door maatschappelijke ontwikkelingen als individualisering, verzakelijking en informatisering worden
de eisen die de samenleving stelt steeds zwaarder. Het leven wordt hectischer, ingewikkelder en
sneller. Hierdoor wordt het voor veel van de jongeren met een licht verstandelijke beperking moeilijker
zich te handhaven in onze samenleving. Er wordt steeds meer een beroep gedaan wordt op de
zelfstandigheid en eigen verantwoordelijkheid van het individu.
Verschillende rapporten tonen aan dat de ondersteuningsbehoefte van de jongeren met een licht
verstandelijke beperking toeneemt (zie paragraaf 2.3.), en dit is ook terug te zien in de cijfers
betreffende AWBZ consumptie. Tevens geven sommige van deze rapporten aan dat deze jongeren
niet de juiste steun krijgen op het juiste moment (zie bijvoorbeeld IGZ, 2010). Volgens de Vereniging
voor Orthopedagogische Behandelcentra (VOBC) behoort ongeveer 25% van de jongeren binnen de
justitiële jeugdinrichtingen (JJI’s) tot de doelgroep van jongeren met een licht verstandelijke beperking
en zeker 25% van de zwerfjongeren voldoet aan de criteria van deze doelgroep (VOBC, 2009).
Verontrustende cijfers, die laten zien dat het niet goed gesteld is met de maatschappelijke participatie
van deze jongeren. Terwijl maatschappelijke participatie wel een belangrijk streven is van en voor
deze doelgroep. Dat willen de jongeren zelf, maar deze participatie staat ook hoog op de politieke
beleidsagenda.
Juist de discrepantie tussen die zwaardere eisen van de omgeving en de wens van de jongeren om
mee te kunnen doen met alles wat de samenleving te bieden heeft, maakt goede ondersteuning
noodzakelijk. Als die ondersteuning er niet is, zullen er nog vaker en mogelijk veel ernstigere
problemen zijn. Dat kost niet alleen de maatschappij veel geld, maar de mogelijkheden voor deze
jongeren om daadwerkelijk te participeren worden daar nog kleiner van.
Een licht verstandelijke beperking (LVB) wil niet zeggen dat er sprake is van een lichte problematiek
(Verstegen & Moonen, 2010). Door de complexiteit van de problematiek zijn er voor jongeren met een
licht verstandelijke beperking vaak geen eenvoudige pasklare oplossingen. Het realiseren van de
juiste ondersteuning voor deze doelgroep, is geen gemakkelijke opgave. De jongeren hebben vaak
met meerdere problemen tegelijk te maken zoals emotionele en gedragsproblemen, psychische
stoornissen, risico’s / verleidingen van middelengebruik en gebrek aan steun vanuit de thuissituatie.
Deze problemen kunnen elkaar versterken en hebben vaak ernstige gevolgen zoals verslaving,
schulden en criminaliteit. Door deze complexe problemen hebben de jongeren veel verschillende
soorten hulp of ondersteuning nodig, die momenteel nogal een gefragmenteerd wordt aangeboden
(IGZ, 2010). Er wordt met deze doelgroep gewerkt op de snijvlakken van onder andere onderwijs, de
jeugdhulpverlening, justitie, de psychiatrie en de verstandelijk gehandicaptenzorg. In de praktijk blijkt
het moeilijk om alle professionals in het onderwijs, (gespecialiseerde) hulpverlening, zorg, politie en
5