Jaarverslag 2006 - Fonds voor de Letteren

Jaarverslag 

2006 

De doelstelling van het 

Fonds voor de Letteren 

Het bevorderen van de kwaliteit en diversiteit 

van de Nederlands- en Friestalige letteren, 

en van literatuur in Nederlandse of Friese 

vertaling. 

Beurzen, programma´s, eregelden 

Het Fonds voert deze doelstelling uit door 

beurzen te verstrekken aan talentvolle 

auteurs en vertalers in alle literaire genres. 

Hierdoor kunnen zij tijd vrijmaken voor literair 

werk dat gericht is op publicatie in boekvorm 

bij een professionele uitgeverij. 

Daarnaast heeft het Fonds speciale programma’s 

om te bevorderen dat het literair 

bedrijf veelzijdig en deskundig blijft. Tot slot 

verleent het Fonds eregelden aan oudere 

schrijvers en vertalers met grote verdiensten 

voor de literatuur.

–2– 

1 De organisatie 

2 

Fonds voor de Letteren –7– 

Bestuur –7– 

Adviesraad –12– 

Adviescommissies –15– 

Externe adviseurs –16– 

Bureau –19– 

Huisvesting –21– 

Website en nieuwsbrief –22– 

Werkbeurzen voor auteurs –24– 

Stimuleringsbeurzen voor debutanten –25– 

Beurzen voor biografen –26– 

Beurzen reeks Fryske Modernen –27– 

Werkbeurzen voor vertalers –27– 

Stimuleringssubsidies voor vertalers –28– 

Reis- en verblijfsbeurzen –29– 

Eregelden –30– 

Nadere motivering, bezwaar en beroep –30– 

VVoorwoord –4– 

Uitvoering subsidieregelingen 

3 Samenwerking en overleg 

Vlaams Fonds voor de Letteren –34– 

Uitgevers/Literaire Uitgeversgroep –35– 

Vereniging van Letterkundigen –36– 

Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds –37– 

Boekenoverleg –38– 

Fondsenoverleg –38– 

Samenwerking met andere fondsen en instellingen –39–

4Beleid, programma’s en activiteiten 

Evaluatie beleid 2001-2005 –42– 

Beleidsdag –43– 

Cultureel divers letterenbeleid –43– 

Studiemiddag intercultureel vertalen –44– 

Introductiecahiers & coaching –44– 

Podia & boekpresentaties –45– 

Bijzonder hoogleraarschap migrantenliteratuur–45– 

Suriname, Nederlandse Antillen en Aruba –46– 

Montréal-Amsterdam –47– 

Writer-in-residence-programma Amsterdam –47– 

Netherlands Institute for Advanced Study 

in the humanities and social sciences (NIAS) –49– 

Nederlands Instituut in Athene –50– 

Verblijven in Vollezele en Brussel –50– 

Virtueel Atelier / Poëzie op het scherm –51– 

Dag van de Friese Literatuur –52– 

Steunpunt Literair Vertalen –53– 

Nijhoffavond Arthur Langeveld –55– 

Literaire vertaaldagen –55– 

De Fonds voor de Letteren vertaalprijzen –56– 

DDavid Van Reybrouck Tekst uitgesproken tijdens de beleidsdag –59– 

5 Subsidies 2006 

Werkbeurzen –70– 

Stimuleringsbeurzen auteurs –79– 

Projectwerkbeurzen vertalers –83– 

Stimuleringssubsidies vertaald literair werk –105– 

Biografi eën –108– 

Reis- en verblijfsbeurzen –110– 

Subsidies interculturele letterenprojecten –115– 

Eregelden –118– 

B Bijlagen 

Balans per 31 december 2006 –120– 

Exploitatierekening 2006 –122– 

–3–

DVOORWOORD 

–4– 

DE NEDERLANDSTALIGE 

LITERATUUR kan niet gedijen zonder 

een steunende en sturende overheid. 

Voor een rijk aanbod met een grote 

diversiteit is naast de subsidies aan 

schrijvers en vertalers (met modelcontracten 

voor auteurs en uitgevers) ook 

de vaste boekenprijs in combinatie met 

het lage BTW tarief een belangrijke 

randvoorwaarde. Eind 2006 ontstond 

dan ook fl inke beroering toen twee belangrijke 

pijlers weggetrokken dreigden 

te worden. In de verkiezingstijd bleken 

sommige politieke partijen het lage 

BTW-tarief op boeken te willen verhogen 

van 6% naar 19%. Ongeveer 

tegelijkertijd meende de Nederlandse 

Mededingingsautoriteit (NMa) de 

modelcontracten voor oorspronkelijk 

Nederlandstalig literair werk en literaire 

vertalingen onder vuur te moeten 

nemen. 

Gelukkig vielen in het najaar ook positieve 

tegenkrachten waar te nemen. 

De wereld van literaire organisaties 

waarin onderlinge tegenstellingen normaliter 

de boventoon voeren, richtte 

zich met een krachtig gezamenlijk 

manifest getiteld De uitkijkpost van 

de literatuur tot Maria van der Hoeven, 

Minister van OCW. In dit Letterenmanifest 

wordt een intensieve samenwerking 

tussen Onderwijs en Cultuur 

benadrukt; een slimme overheid investeert 

in letterenbeleid en die overheid 

erkent dat lezen en literatuur 

essentiële elementen zijn die de 

Nederlandse samenleving moet koesteren. 

In dit manifest wordt nog sterker 

dan voorheen de gezamenlijke inspanning 

van publiek en privaat en van 

cultuur en onderwijs bepleit om het

lezen te bevorderen. Een goed letterenbeleid 

bewaakt de diversiteit van 

aanbod en spreiding, bevordert de 

kwaliteit van de producten en maakt 

die producten voor iedereen ook in 

fi nancieel opzicht bereikbaar. Een goed 

letterenbeleid biedt daarnaast bescherming 

tegen al te sterke invloeden 

van de markt zonder de marktwerking 

te elimineren en draagt zorg voor het 

behoud van het cultureel erfgoed. Zo’n 

overheid houdt zich verre van contraproductieve 

plannen als verhoging van 

de BTW op boeken en tornt niet aan 

de bescherming van de economisch 

kwetsbare positie van schrijvers en 

vertalers. 

In het verslagjaar werkten het Nederlands 

Literair Productie- en Vertalingenfonds 

en het Fonds voor de Letteren 

samen aan de totstandkoming van 

het Letterenmanifest. 

Een ander initiatief van de twee letterenfondsen 

vond voorlopig een 

hoogtepunt in de opening door burgemeester 

Job Cohen van het schrijversappartement 

boven Athenaeum Boekhandel 

aan het Spui in Amsterdam op 

13 oktober 2006. De letterenfondsen 

kregen het in minder dan een jaar voor 

elkaar om extra fondsen te werven en 

een prachtige residency voor schrijvers 

uit het buitenland te vinden en 

in te richten. Het artikel ‘Het verdriet 

der Lage Landen’ van de Vlaamse 

auteur David Van Reybrouck, die als 

eerste gastschrijver drie maanden in 

het appartement woonde, verscheen 

op 23 december in ‘Het betoog’ van 

de Volkskrant en luidt een reeks van 

teksten in van gastschrijvers over hun 

ervaringen in Nederland. 

Een instituut als het Fonds voor de 

Letteren dat meer dan veertig jaar 

bestaat, moet waken voor automatismen 

en het volgen van gebaande 

paden. Het is van het grootste belang 

het eigen beleid voortdurend te blijven 

toetsen. In 2006 evalueerde het Fonds 

het subsidiebeleid vanaf 2001 en 

deelde zijn bevindingen met een ruim 

gezelschap op de beleidsdag van 30 

november in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. 

Iedereen werd uitgenodigd 

tot kritische refl ectie. Vooral tijdens het 

forum met de gasten Thomas Vaessens 

en Kees ’t Hart werd er gediscussieerd 

over de vraag of het Fonds wel 

goed bezig is en over de vraag hoe het 

anders zou kunnen. 

Ook via berichten in de media wordt 

het Fonds scherp gehouden. Dat juicht 

het Fonds toe. Het bevordert een creatieve 

interactie tussen critici, auteurs 

en het Fonds. 

Bestuur en medewerkers moeten en 

willen graag te allen tijde rekening en 

verantwoording afl eggen over het 

gevoerde beleid. De gemaakte keuzen 

zullen altijd voor discussie vatbaar zijn. 

Maar dat het eenmaal gekozen beleid 

transparant, consistent en controleerbaar 

wordt uitgevoerd, daar zijn wij 

trots op en daar kunt u vanuit gaan. 

Tjalling Halbertsma 

Voorzitter Fonds voor de Letteren 

–5–

1 De organisatie 

–6–O

F 

FONDS VOOR DE LETTEREN 

Het Fonds voor de Letteren (FvdL) is 

een zelfstandig bestuursorgaan (ZBO) 

dat uitvoering geeft aan het beleid 

van de Rijksoverheid voor literaire 

schrijvers en vertalers. De uitvoering 

van een gedelegeerde overheidstaak 

brengt met zich mee dat het Fonds 

valt onder de werking van de Algemene 

wet bestuursrecht. De doelstelling 

van het Fonds is het bevorderen van 

de kwaliteit van het literaire werk van 

schrijvers en vertalers door hen fi nancieel 

te ondersteunen. Het subsidiesysteem 

is gebaseerd op de gedachte 

dat het inkomen van schrijvers en 

vertalers een combinatie is van subsidie 

en inkomen uit de markt. 

Het Fonds kende in 2006 de volgende 

subsidies: werkbeurzen voor schrijvers 

en vertalers, reis- en verblijfsbeurzen, 

eregelden, biografi eopdrachten, stimuleringsbeurzen 

voor schrijvers en vertalers 

en fi nanciële bijdragen op grond 

van het intercultureel letterenbeleid. 

Jaarlijks kunnen schrijvers en vertalers 

van literair werk in het Nederlands of 

Fries subsidies aanvragen. De inzendtermijnen 

worden bekendgemaakt aan 

onder meer de uitgeverijen, die verzocht 

worden hun auteurs en vertalers 

daarvan in kennis te stellen. Daarnaast 

werd tot dusver viermaal in het jaar informatie 

verstrekt door toezending van 

Het Schrijvershuis, de nieuwsbrief. Met 

ingang van 2007 is deze vervangen 

door een elektronische nieuwsbrief. 

Verder is alle informatie op de website 

te vinden. 

www.fondsvoordeletteren.nl 

Structuur 

Het Fonds bestaat uit een bestuur, een 

adviesraad en een bureau, dat beide 

organen ondersteunt. Het dagelijks 

bestuur berust bij de directeur van het 

bureau. 

BESTUUR 

Het fondsbestuur bestaat uit minimaal 

vijf en maximaal zeven leden, die door 

de minister van OCW voor vier jaar 

worden benoemd. In het bestuur heeft 

ten minste één schrijver en één literair 

vertaler zitting, en is fi nanciële deskundigheid 

aanwezig. De leeftijd van de 

bestuursleden liep in 2006 uiteen van 

40 tot 54 jaar. 

–7–

–8– 

LEDEN VAN HET BESTUUR 

T.B. Halbertsma –Tjalling– 

voorzitter aftredend per 1-6-2008. 

Voorzitter Hoofddirectie Rabo Bouwfonds N.V.; lid klankbordgroep 

Nederlandse Zorg Autoriteit; voorzitter Stichting Bert Schierbeekfonds; 

voorzitter Halbertsmastichting. –Herbenoembaar– 

E.C. Bruinsma –Ernst– 

vice-voorzitter aftredend per 1-5-2010. Redacteur literair-historisch 

tijdschrift ZL; eindredacteur Fries-Nederlands tijdschrift De Moanne; 

redacteur Afûk; vice-voorzitter Stichting Bert Schierbeekfonds; 

voorzitter noordelijke afdeling Maatschappij der Nederlandse Letterkunde. 

–Niet herbenoembaar– 

F. Laroui –Fouad– 

lid aftredend per 1-6-2010. Schrijver; recensent; onderzoeker aan 

de Faculteit Geesteswetenschap van de Universiteit van Amsterdam; 

universitair docent Arabische Cultuurkunde, Universiteit van 

Amsterdam; bestuurslid Stichting Schrijvers School Samenleving; 

bestuurslid Stichting Praemium Erasmianum; bestuurslid Stichting 

De Levante. –Niet herbenoembaar– 

Y.R.C. van Oort –Yvonne– 

lid aftredend per 1-5-2010. Algemeen directeur Nederlandse Staatsloterij. 

–Herbenoembaar– 

M. Steenmeijer –Maarten– 

lid aftredend per 1-9-2009. Vertaler; hoogleraar Spaanse Letterkunde 

en Cultuur, Radboud Universiteit Nijmegen; publicist; bestuurslid 

Stichting Bert Schierbeekfonds. –Herbenoembaar– 

J.M.C. Trossèl –Fine– 

lid aftredend per 1-5-2010. Senior Producer, Telescreen Animation 

Productions; penningmeester Stichting Bert Schierbeekfonds; bestuurslid 

Stichting Het Schrijvershuis. –Niet herbenoembaar– 

Van Lidewij Verheggen, acht jaar lang de penningmeester van het 

Fonds, werd op 12 april feestelijk afscheid genomen door een gezamenlijk 

bezoek van bestuur, adviesraad en bureau aan de voorstellingen 

Raga for the Rainy Season en A Love Supreme van het Belgische 

dansgezelschap Rosas in het Muziektheater in Amsterdam.

H 

Het bestuur kwam in 2006 acht 

maal bijeen, volgens een vastgesteld 

schema. Een aantal bestuurders nam 

in het verslagjaar ook deel aan vergaderingen 

van het Bert Schierbeekfonds 

en Stichting Het Schrijvershuis. 

ALGEMENE VERGADERPUNTEN 

Het bestuur behandelde de bezwaarschriften 

en de meer complexe subsidieaanvragen. 

De directeur lichtte 

de door haar in mandaat genomen 

besluiten toe. Voorjaar 2006 stelde het 

bestuur de jaarrekening en het jaarverslag 

2005 vast en in juni en november 

vonden bijeenkomsten met de adviesraad 

plaats. 

In 2006 zette het Fonds het beleid 

voort zoals dat was vastgelegd in het 

beleidsplan voor de periode 2005- 

2008: Kwaliteit kost geld. Het bestuur 

besprak de projecten, bijzondere subsidies 

en de beleidsontwikkeling binnen 

die context. Daarnaast was er regelmatig 

aandacht voor personeelszaken. 

BIJZONDERE VERGADERPUNTEN 

Bestuurssamenstelling 

Hoewel het niet eenvoudig is om auteurs 

te vinden die zelf geen subsidie 

ontvangen en in het Fondsbestuur 

willen en kunnen deelnemen, blijft het 

bestuur het onwenselijk vinden om auteurs 

én uitgevers die directe belangen 

hebben bij de subsidies van het Fonds, 

voor te dragen als lid. Uit de Algemene 

wet bestuursrecht vloeit voort dat situaties 

moeten worden vermeden waarin 

belangenverstrengeling kan ontstaan. 

Het bestuur meent ook dat qualitate 

qua zetels vanwege de Literaire Uitgeversgroep 

of Vereniging van Letterkundigen 

niet aan de orde kunnen 

zijn. Wél werd in 2006 actief gezocht 

naar meer uitgeefexpertise om deze 

deskundigheid in het bestuur prominenter 

vertegenwoordigd te hebben. 

In mei kon de vacature in het bestuur 

worden ingevuld met de benoeming 

van voormalig uitgeefster Yvonne van 

Oort door de minister van OCW. 

Bestuursmodel 

Het bestuur evalueerde dit jaar het 

model waarin het de directeur heeft 

gemandateerd beslissingen te nemen 

inzake subsidieaanvragen waarover adviescommissies 

hebben geadviseerd. 

Het model voldoet aan de verwachtingen. 

Het bestuur besloot het mandaat 

voor onbepaalde tijd te verlengen. 

Cultural Governance 

Hoewel de 23 aanbevelingen voor 

cultural governance van Kunst & Zaken 

niet specifi ek geschreven zijn voor 

een organisatie als het Fonds voor de 

Letteren (dat als ZBO wettelijk beperkt 

is in zijn vrijheid van handelen en 

onder toezicht staat van de minister 

van OCW), meent het bestuur dat ze 

wel relevantie hebben voor het Fonds. 

Ze geven immers weer wat op het 

ogenblik in de private culturele sector 

een verantwoorde wijze van besturen 

wordt gevonden. Ze fungeren voor het 

bestuur als ‘graadmeter’ en zijn daarom 

ook in 2006 aan de orde geweest. Het 

bestuur besloot dat het in 2007 nader 

zal ingaan op de vraag welke bestuursvorm 

gezien het wettelijk kader en de 

statutaire doelstelling de meest ideale 

is voor het Fonds voor de Letteren. 

–9–

Het ministerie van OCW zegde toe 

een nota te leveren met de voors en 

tegens van een Bestuurs- en Raad van 

Toezichtmodel. 

Standpuntbepaling 

Cultuurnotasystematiek 

Het bestuur bepaalde zijn standpunt 

over de OCW-nota Verschil maken. 

Het sprak zich uit voor het fondsmodel 

versus het Art Council model en voor 

‘verfondsing’ van OCW-subsidietaken 

(i.c. literaire manifestaties) en nieuwe 

fondsprogrammataken, mits de procedures 

en afspraken transparant zijn 

en tegemoetkomen aan de door OCW 

gewenste nauwe samenwerking van 

de letterenfondsen. Ten aanzien van 

de verantwoording en controle toonde 

het bestuur zich met name bezorgd 

over de mogelijke stapeling van controlemomenten 

die een aanzienlijke extra 

werklast voor het bureau oplevert. 

Het bestuur hecht aan een advies van 

een onafhankelijke Raad voor Cultuur, 

maar een visitatiecommissie acht het 

bestuur een goed alternatief, mits de 

werkzaamheden van zo’n commissie 

afgestemd worden op die van de Raad 

en de visitatie vooral wordt ingezet als 

instrument voor kwaliteitszorg. Als er 

geen heldere afspraken komen, voorziet 

het bestuur eerder een toename 

van overhead, workload en bureaucratie 

dan een afname daarvan. 

Letterenmanifest 

Het bestuur besloot de directeur af 

te vaardigen in een werkgroep die 

met het oog op de verkiezingen een 

Letterenmanifest zou opstellen. Het 

manifest was een initiatief van beide 

letterenfondsen en een reactie en 

–10– 

aanvulling op de Letterenbrief die het 

ministerie van OCW in het voorjaar 

van 2006 had uitgebracht. Door de 

val van het kabinet werd De uitkijkpost 

van de literatuur, een manifest uit de 

wereld van boek en letteren versneld 

uitgebracht, onder auspiciën van het 

Boekenoverleg. 

Protocol en uitbreiding adviesraad 

Om de werklast van de adviesraad beter 

te kunnen spreiden en de inzet van 

schrijvers en vertalers in de adviesraad 

te waarborgen, besloot het bestuur het 

Huishoudelijk reglement en het Protocol 

voor de Adviesraad te wijzigen en 

de adviesraad per 2007 uit te breiden 

tot maximaal negentien leden. De 

leden van de adviesraad maken deel 

uit van verschillende adviescommissies, 

die afhankelijk van de benodigde 

deskundigheid, beschikbaarheid en 

onafhankelijkheid door het bestuur 

worden samengesteld. 

Bijzondere projecten in een lastige 

markt 

Naar aanleiding van enkele afwijkende 

contracten die waren afgesloten voor 

omvangrijke en complexe poëzie- en 

prozavertalingen, besprak het bestuur 

de positie van literatuur die weliswaar 

een relatief klein publiek bereikt vanwege 

de moeilijkheidsgraad maar een 

belangrijke en eigenzinnige bijdrage 

levert aan de Nederlandse cultuur. 

Het bestuur achtte het zinvol om op 

dit punt samen met het Nederlands 


(NLPVF) beleid te ontwikkelen. 

De gelukkige inktvis

Evaluatie beleid 2001 t/m 2005 

Het bestuur besprak de conceptevaluatienota 

2001-2005. De nota schetst 

hoe de veranderingen in de subsidieregelingen 

per 2001 zijn uitgepakt en 

evalueert de gewijzigde adviesstructuur 

van het Fonds. Tevens gaat de 

nota in op de inkomensgrens en de 

werking van het ‘rekening-courant-systeem’ 

van de werkbeursregeling. Het 

bestuur besloot de nota uit te breiden 

met een gebruikersonderzoek. 

Financiën 

Het ministerie van OCW kende voor 

de periode 2005-2008 een subsidie 

toe van in totaal ¤ 23.201.912. Voor 

het jaar 2006 werd in het kader van de 

Cultuurnotabeschikking 2005-2008 

¤ 5.920.450 bevoorschot, inclusief 

¤ 101.473 als bijdrage in de loon– en 

prijsontwikkeling. Van het voor de periode 

2005-2008 toegekende subsidie 

werd in 2006 ¤ 5.594.419 aangewend 

voor de in het boekjaar gerealiseerde 

activiteitenlasten, beheerslasten en 

bijzondere lasten. Ten behoeve van 

het project Writer-in-residence werden 

eenmalige subsidies toegekend door 

de ministeries van Buitenlandse Zaken 

en OCW, de gemeente Amsterdam en 

enkele particuliere fondsen. 

In september 2006 bereidde het ministerie 

van Financiën het zogenaamde 

schatkistbankieren voor (de voor 

ZBO’s verplichte rekening-courant bij 

de Nederlandse Staat). 

In het verslagjaar daalde het aantal 

aanvragen door schrijvers. Zowel voor 

werkbeurzen als voor stimuleringsbeurzen 

lag het aantal aanvragen 

twintig procent lager dan in 2005. 

Het aantal aanvragen door vertalers 

nam toe. In de novembervergadering 

werden daarom de budgetten 2007 

voor vertalingen verruimd. De bestaande 

fi nanciële samenwerking met het 

Vlaams Fonds voor de Letteren werd 

in 2006 gecontinueerd. 

Samenwerking letterenfondsen 

Wegens de veranderingen in de Cultuurnotasystematiek 

en de schaalvergroting 

van het Podiumkunstenfonds 

en Filmfonds, achtte het bestuur een 

heroriëntatie op de toekomst van de 

letterenfondsen gewenst en besloot 

het de bestuurlijke en beleidsmatige 

samenwerking in 2007 hoog op de 

agenda te plaatsen. 

De gezamenlijke commissie Fries van 

het Fonds voor de Letteren en het Nederlands 


kwam in 2006 tweemaal bijeen 

om te adviseren over werkbeurzen, 

stimuleringsbeurzen en de toekenning 

van beurzen in het kader van de reeks 

Fryske Modernen. Met een verhoogd 

doelsubsidie voerde het Fonds samen 

met het NLPVF het interculturele 

letterenbeleid uit. Het project Writerin-residence, 

waarvoor het Fonds en 

het NLPVF in het najaar van 2005 de 

voorbereidingen waren gestart, vond in 

2006 een voorlopig hoogtepunt met 

de offi ciële lancering op 13 oktober 

door burgemeester Cohen van Amsterdam. 

Het programma wordt met 

het NLPVF uitgevoerd conform een 

samenwerkingsovereenkomst. In 2006 

kon geen gezamenlijke bestuursvergadering 

plaatsvinden. 

Bijna alle dieren scheiden iets af: 

–11–

Positie illustratoren van 

kinderboeken 

Een grote groep illustratoren van kinderboeken 

vroeg aandacht voor hun 

positie bij het Fonds voor de Letteren. 

Het Fonds maakte hun duidelijk dat 

schrijvers die hun eigen literair werk 

illustreren (de zogenoemde dubbeltalenten) 

voor een project een werkbeurs 

kunnen aanvragen, maar dat 

de illustratie als kunstdiscipline het 

werkterrein van het Fonds voor beeldende 

kunsten, vormgeving en bouwkunst 

(FBKVB) is. Bij dat fonds worden 

illustratoren, evenals bijvoorbeeld 

striptekenaars, in de regel beschouwd 

als vormgevers. Met succes pleitten de 

illustratoren bij het Fonds BKVB ervoor 

om bij de beoordeling van projecten 

een expert kinderliteratuur en -illustratie 

in te schakelen. Ook werd bereikt 

dat bij het Fonds BKVB subsidies 

aangevraagd kunnen worden door illustratoren 

die zich niet manifesteren als 

‘vrij vormgever’ maar in opdracht van 

een uitgever werken aan een bijzonder 

prentenboek. 

Vertaalprijzen 

Namens het bestuur werden in december 

2006 op de Vertaaldagen in 

Utrecht de Fonds voor de Letteren 

Vertaalprijzen uitgereikt aan Ike Cialona 

en Harrie Lemmens. 

de oester zijn parel 

–12– 

ADVIESRAAD 

De leden van de adviesraad worden 

geworven door een oproep in 

de nieuwsbrief en in dagbladen. Ze 

worden door het bestuur benoemd 

voor een periode van twee jaar op 

voordracht van een selectiecommissie. 

Deze commissie bestond in 2006 uit 

bestuursvoorzitter Tjalling Halbertsma 

en de externe leden Greetje van den 

Bergh en Maarten Asscher. 

De adviesraad werkt volgens een 

protocol. De belangrijkste taak van de 

adviesraad is gemotiveerde adviezen 

uitbrengen aan het bestuur en de 

directeur over subsidieaanvragen van 

schrijvers en vertalers. Hiertoe nemen 

de leden van de adviesraad zitting in 

adviescommissies. De adviescommissies 

veranderen in de regel jaarlijks van 

samenstelling. Om te voorkomen dat 

binnen het Fonds een bepaalde literatuuropvatting 

gedurende lange tijd 

de overhand krijgt, kunnen de leden 

van de adviesraad maximaal één keer 

worden herbenoemd. De adviesraad 

adviseert het bestuur ook over het 

beleid van het Fonds. 

De adviesraad bestond in 2006 uit 

dertien leden met een brede kennis 

van de nationale en internationale 

letterkunde en met specifi eke deskundigheid 

op het gebied van literair 

proza (fi ctie en non-fi ctie), de literaire 

vertaling uit verschillende talen, 

poëzie, drama, jeugdliteratuur en de 

Friese literatuur. Daarnaast was er een 

toegevoegd lid voor het intercultureel 

letterenbeleid.

LEDEN VAN DE ADVIESRAAD 

Gitta op den Akker, 

aftredend per 15-3-2006. Dramaturge; 

theaterwetenschapper verbonden aan 

het Theater Instituut Nederland. 


Christel van Boheemen, 

aftredend per 1-1-2007. Hoogleraar Engelse 

Letterkunde aan de Universiteit 

van Amsterdam; critica. 


Tatjana Daan, 

aftredend per 1-10-2007. Neerlandica; 

commissielid Internationale Manifestaties 

NLPVF. –Herbenoembaar– 

Herman Divendal, 

toegevoegd lid voor het intercultureel 

letterenbeleid, aftredend per 01-10- 

2006. Directeur Aida; vice-voorzitter 

bestuur School der Poëzie. 


Toin Duijx, 

aftredend per 1-2-2008. Jeugdliteratuurdeskundige; 

stagecoördinator 

studenten Pedagogiek aan de Rijksuniversiteit 

Leiden; secretaris IBBY-Nederland; 

Aussenlektor Internationale 

Jugendbibliothek München. 


Klaas van der Hoek, 

aftredend per 1-6-2008. Conservator 

handschriften Universiteitsbibliotheek 

Amsterdam; neerlandicus; mediëvist; 

deskundige Friese letteren. 


Sjef Houppermans, 

aftredend per 1-1-2007. Hoofddocent 

Franse Taal en Cultuur aan de Rijksuniversiteit 

Leiden; vertaler Frans. 


Atte Jongstra, 

aftredend per 1-1-2007. Schrijver; dichter; 

essayist; publicist; commissielid 

Tijdschriften NLPVF. 


Arthur Langeveld, 

aftredend per 1-6-2008. Literair vertaler 

Russisch; recensent; docent Russische 

Taal- en Letterkunde aan de Universiteit 

Utrecht. –Niet herbenoembaar– 

Mark Leenhouts, 


Chinees; redacteur Het trage vuur; 

recensent de Volkskrant. 


Menno Lievers, 

aftredend per 1-2-2008. Docent Theoretische 

Filosofi e aan de Universiteit 

Utrecht; redacteur De Revisor; recensent 

NRC; publicist. –Herbenoembaar– 

Maydo van Marwijk Kooij, 

aftredend per 1-2-2006. Scandinavist; 

vertaler jeugdboeken. 


Niek Miedema, 


Engels; publicist. 


–13–

Barber van de Pol, 

aftredend per 1-4-2008. Literair 

vertaalster Spaans en Engels; auteur; 

recensente; voorzitter PEN Nederland. 


Fedde van Santen, 

aftredend per 1-4-2006. Hispanist; directeur 

Vertol HBO-opleiding voor Tolken 

en Vertalers; lid dagelijks bestuur 

Stichting Nationale Examens Vertaler 

en Tolk; tolk en vertaler. 


Fleur Speet, 

aftredend per 1-6-2007. Neerlandica; 

recensent literatuur Het Financieele 

Dagblad; publicist De Morgen; bestuursvoorzitter 

Anna Bijns Stichting. 


Erik Vlaminck, 

aftredend per 1-2-2006. Schrijver; theatermaker; 

directeur en docent SchrijversAcademie 

Antwerpen. 


–14– 

I 

In 2006 kwamen bestuur en adviesraad 

zoals gebruikelijk tweemaal in 

vergadering bijeen. 

In 2005 had het Fonds besloten 

Suriname, de Nederlandse Antillen en 

Aruba extra aandacht te geven in zijn 

diversiteitsbeleid. Tijdens de eerste 

gecombineerde vergadering van 28 

juni stond de literatuur in Suriname 

en de Nederlandse Antillen/Aruba 

dan ook centraal. Prof. dr. Michiel van 

Kempen, bijzonder hoogleraar West- 

Indische Letteren aan de Universiteit 

van Amsterdam en dr. Wim Rutgers, 

voormalig hoofdmedewerker aan de 

Universiteit van Aruba en deskundige 

in de Nederlands-Caraïbische literatuur, 

verzorgden een inleiding op het thema. 

Rutgers schreef in 2005 reeds een 

discussiestuk over Antilliaanse en 

Arubaanse literatuur voor het Fonds. 

De vergadering had een sterk informatief 

karakter, waarbij de sprekers stilstonden 

bij de literaire infrastructuur in 

de West. Zij gingen in op de vraag hoe 

Nederland en met name het Fonds 

voor de Letteren zouden kunnen helpen 

bij het stimuleren van deze literaire 

infrastructuur. Gedacht kan worden 

aan steun aan individuele talentvolle 

schrijvers, maar ook aan meer algemene 

steun op het gebied van productie 

en distributie. Dit alles in de 

vorm van samenwerking met een goed 

oog voor de verrijking en inspirerende 

invloed van dergelijke uitwisselingsverbanden. 

De Beleidsdag van het Fonds 

voor de Letteren van 30 november 

in Pakhuis De Zwijger te Amsterdam 

vormde de tweede gecombineerde 

vergadering van bestuur en adviesraad. 

Op de beleidsdag kwamen onder 

meer de nieuwe cultuurnotasystematiek 

en de evaluatie van het subsidiebeleid 

2001-2005 ter sprake. 

de kip haar ei

ADVIESCOMMISSIES 

Adviescommissie 

werkbeurzen schrijvers 

Tatjana Daan, Toin Duijx, Atte Jongstra, 

Menno Lievers en Fleur Speet, Maydo 

van Marwijk Kooij en Erik Vlaminck 

(de laatsten als toegevoegde leden in 

de eerste ronde), Gitta op den Akker 

(toegevoegd lid voor drama eerste 

en tweede ronde). Voorzitter: Menno 

Lievers 

Adviescommissie 

werkbeurzen vertalers 

Christel van Boheemen (Engels), 

Sjef Houppermans (Frans), Arthur 

Langeveld (Russisch), Mark Leenhouts 

(Chinees), Niek Miedema (Engels), 

Barber van de Pol (Spaans, alleen de 

tweede, derde en vierde ronde), Fedde 

van Santen (Spaans, alleen de eerste 

en tweede ronde). Voorzitter: 

Mark Leenhouts 

Vlaams-Nederlandse Adviescommissie 

stimuleringsbeurzen auteurs 

Hugo Brems (VFL), Dirk De Geest 

(VFL), Toin Duijx (FvdL), Fleur Speet 

(FvdL), Vanessa Joosen (VFL) en 

Tatjana Daan (FvdL). 

Voorzitter: Toin Duijx 


stimuleringssubsidies 

vertalers 

Erik Derycke (VFL), Sjef Houppermans 

(FvdL), Arthur Langeveld (FvdL), Guy 

Posson (VFL). Voorzitter: Arthur Langeveld. 


opdrachtregeling voor 

biografi eën 

Klaas van der Hoek (FvdL), Menno 

Lievers (FvdL), Anne Marie Musschoot 

(VFL) en Koen Rymenants (VFL). 

Voorzitter: Anne Marie Musschoot. 

Adviescommissie reisbeurzen 

Mark Leenhouts, Menno Lievers, Klaas 

van der Hoek . Voorzitter: Klaas van der 

Hoek 

Adviescommissie Fries 

Klaas van der Hoek , Hylke Tromp, SimenVeltman, 

en Jant van der Weg. 

Voorzitter: Klaas van der Hoek 

Adviescommissie eregelden 

Klaas van der Hoek, Sjef Houppermans 

en Fleur Speet. Voorzitter: Sjef Houppermans 

–15–

EXTERNE ADVISEURS 

ADVISEURS WERKBEURZEN 

OORSPRONKELIJK WERK 

Proza 

Siem Bakker, Josee Bodewes, Gie 

Bogaert, Graa Boomsma, Hassnae 

Bouazza, Elke Brems, Els Broeksma, 

Esther Bruls, Egbert Duim, Nel van Dijk, 

Daphne de Heer, Cyril Lansink, Judith 

Janssen, Birgitte Jonkers, Cyril Lansink, 

Frank Ligtvoet, Saskia van der Lingen, 

Lut Missinne, Nelleke Noordervliet, 

Jannie Paardekooper, Yves Petry, 

Floor van Renssen, Frans Ruiter, Jann 

Ruyters, Joyce Ryken, Ibrahim Selman, 

Daniëlle Serdijn, Aleid Truijens, Yves 

Van Durme, Thomas Verbogt, Gertjan 

Vincent, Wim Vogel, Annette de Vries, 

Hanneke Wijgh 

Non-fi ctie 

Hein Aalders, Maarten Asscher, Klaus 

Beekman, Marike Brijder, Marco Daane, 

Marie-Élise van Diepen, Marjolijn 

Februari, Elisabeth Leijnse, Henk 

Steenhuis, David Van Reybrouck, 

Gerrit-Jan Zwier 

Poëzie 

Arnoud van Adrichem, Maria van 

Daalen, Rutger Cornets de Groot, 

Yra van Dijk, Hélène Gelèns, Floor van 

Renssen, Jan de Rooder, Wim Rutgers, 

Kurt Snoekx, Miriam Van hee. 

Kinder- en jeugdboeken 

Truska Bast, Els Beerten, Joyce Kraaijeveld, 

Annemie Leysen, Helma van 

Lierop, Jet Manrho, Selma Niewold, 

Lieke van Duin, Mirjam Oldenhave, 

Wilma van der Pennen, Bea Ros, 

Greet Spaepen, Carla Wiechers 

–16– 

Drama 

Eva Bauknecht, Thomas van den Bergh, 

Marian Boyer, Cecile Brommer, Kester 

Freriks, Wanda Reisel, Thomas Verbogt 

ADVISEURS WERKBEURZEN 

VERTALERS 

Albanees 

Andrea Grill 

Afrikaans 

Hans Ester, Ingrid Glorie, Luc Renders, 

Rob van der Veer. 

Arabisch 

Geert Jan Gelder, Remke Kruk 

Chinees 

D.W. Fokkema, Wilt Idema 

Duits 

Henri Bloemen, Wil Boesten, Annegret 

Böttner, Hans Driessen, Hans Ester, 

Léon Hanssen, Joke Hermsen, Andrea 

Kluitmann, Eric de Kuyper, Richard van 

Leeuwen, Menno Lievers, Sjaak Onderdelinden, 

José Rijnaarts, Peter Wessels 

Engels 

Peter Bergsma, Gerda Baardman, 

Jaap van der Bent, Tjalling Bos, Sjaak 

Commandeur, Toin Duijx, Jan Fastenau, 

Aleid Fokkema, Christien Franken, Paul 

Gabriner, Anneke van Huisseling, Toef 

Jaeger, Beth Johnson, Sjaak de Jong, 

Jeroen van Kan, Bartho Kriek, Marian 

Lameris, Menno Lievers, Saskia van 

der Lingen, Maydo van Marwijk Kooij, 

Caroline Meijer, Selma Niewold, Jelle 

Noorman, Ina Rilke, Fedde van Santen, 

Rob Scholten, Marijke Smalbraak, Jan 

Pieter van der Sterre, Rob van der Veer,

Rien Verhoef, Wil Verhoeven, 

Marijke Versluys, Gertjan Vincent, 

Huberte Vriesendorp, Frans van der 

Wiel, Lodewijk Wiener, Gijs IJlander 

Frans 

Freek Bakker, Matthijs Bakker, Peter 

Bergsma, Maarten van Buuren, Romana 

Goedendorp, Eef Gratama, Eveline 

van Hemert, Jeanne Holierhoek, Jelle 

Koopmans, Liesbeth Korthals Altes, 

Solange Leibovici, Helma van Lierop, 

Camille Mortagne, Jelle Noorman, Hans 

van Pinxteren, Henriëtte Ritter, Guy 

Rooryck, José Rijnaarts, Rob Scholten, 

Fieke Schoots, Annelies Schulte Nordholt, 

Christa Stevens, Jeanette den 

Toonder, Sabine van Wesemael 

Hebreeuws 

Albert van der Heide, Mirjam 

Lumkeman, Hilde Pach 

Hongaars 

Judit Gera, Casper de Groot, Vera Illés, 

John Neubauer, Erika Winkler 

Italiaans 

Annegret Böttner, Philip Bossier, Frans 

Denissen, Harald Hendrix, Monica Jansen, 

Els Jongeneel, Anthonie Kee, Tom 

de Keyzer, Els Naaijkens, Franco Paris, 

Linda Pennings, Reinier Speelman, 

Sabine Verhulst, Pietha de Voogd 

Japans 

W. J. Boot, Ivo Smits, Willy Vande Walle 

Kroatisch 

Reina Dokter, Ben Groen, Tatjana Ljujic 

Nieuwgrieks 

Gunnar de Boel 

de koe haar melk 

Portugees 

Anneriek van Bommel, Fernando 

Venancio 

Russisch 

Otto Boele, Yolanda Bloemen, Sander 

Brouwer, Miriam Van hee, Anne Pries, 

Julia Quak-Stoilova, Ellen Rutten, Helen 

Saelman, Kees Verheul, Willem G. 

Weststeijn 

Scandinavische talen 

Anders Bay, Tanja Bouwman, Petra 

Broomans, Isabelle Desmidt, Anna 

Enquist, Annelies van Hees, Annelies 

Keustermans, Janke Klok, Henk van der 

Liet, Maydo van Marwijk Kooij, Bertie 

van der Meij, Wilmy Perridon, Suze van 

der Poll, Aino Roscher Kristen, Astrid 

Surmatz, Alan Swanson, Rita Verschuur 

Pools 

Esselien ’t Hart, Kris van Heuckelom, 

Tatjana Ljujic, Arent van Nieukerken, 

Asja Szafraniec, Willem G. Weststeijn 

Spaans 

Anna Beffers, Adri Boon, Ger Groot, 

Marian Hulshof, Jacqueline Hulst, Berthold 

van Maris, Margriet Muris, Wilmy 

Perridon, Miel Slager, Fred de Vries, 

Klaas Wellinga, Monique C.M. Woltring 

Tsjechisch 

Dick Ernest, Kees Mercks, 

Jan Stavinoha, Milos Stejskal 

Turks 

Sytske Breunesse, Arnout Steenhoek 

IJslands 

Þorgeir Gudlaugsson, Jarich F. 

Hoekstra, A. Quak 

–17–

ADVISEURS STIMULERINGS- 

BEURZEN AUTEURS 

Proza 

Jos Borré, Hassnae Bouazza, Nico 

Dros, Daphne de Heer, Judith Janssen, 

Koen Rymenants, Geert Swaenepoel, 

Jessica Swinkels, Aagje Swinnen, 

Lodewijk Wiener 

Poëzie 

Arnoud van Adrichem, Geert Buelens, 

Anne Decelle, Hélène Gelèns, Jos 

Joosten, Matthijs de Ridder, Erik Spinoy 

Non-fi ctie 

Conny van Manen, Matthijs de Ridder, 

Erik Spinoy 

Kinder- en jeugdboeken 

Eva Devos, Annemie Leysen, Selma 

Niewold, Jürgen Peeters, Wilma 

van der Pennen, Bea Ros, Katrien 

Vloeberghs 

Drama 

Eva Bauknecht, Marian Boyer, Cecile 

Brommer, Mark Cloostermans, Els Van 

Steenberghe 

–18– 

ADVISEURS STIMULERINGS- 

SUBSIDIES VERTALERS 

Arabisch 

Richard van Leeuwen 

Duits 

Wil Boesten, Nelleke van Maaren, 

Michel van Nieuwstadt 

Engels 

Peter Bergsma, Huub Beurskens, Harm 

Damsma, Marijke Emeis, Guido Golüke, 

Nicolette Hoekmeijer, Johan Hos, Cees 

Koster, Tjadine Stheeman, Peter Verstegen, 

Marijke Versluys, Ronald Vlek 

Frans 

Matthijs Bakker, Martin de Haan, Rokus 

Hofstede, Maria Noordman, Jan Pieter 

van der Sterre 

Italiaans 

Yond Boeke, Annegret Böttner 

Japans 

C.M. Steegers-Groeneveld 

Pools 

Frans Jong 

Russisch 

Peter Zeeman 

Scandinavische talen 

Maydo van Marwijk Kooy, Bertie van 

der Meij, Wilmy Perridon 

Spaans 

Fred de Vries, Arie van der Wal

Vergoeding 

Bestuur, adviesraad en adviseurs 

ontvangen voor hun werkzaamheden 

een vergoeding. Voor de externe adviseurs 

bestaat deze doorgaans uit een 

vergoeding per beoordelingsrapport; 

bestuur en adviesraad ontvangen een 

reiskostenvergoeding, een voorbereidingstoeslag 

die varieert per vergadering 

en een vacatiegeld per dagdeel. 

de rups haar zij 

BUREAU 

Per 1 januari 2006 traden twee nieuwe 

medewerkers in dienst. Met de komst 

van Julia Priesman was het algemeen 

secretariaat weer op volle sterkte. 

Marieke Petersen werkte in 2006 als 

assistent-adviessecretaris oorspronkelijk 

werk. De arbeidsovereenkomst 

van Fleur van Koppen werd uitgebreid 

in verband met haar werkzaamheden 

voor het Writer-in-residence-project. 

Pieter Jan van der Veen werkte in 

2006 aan het omvangrijke en complexe 

databaseproject en de evaluatie 

van het beleid vanaf 2001. In 2006 

maakte de directeur deel uit van het 

bestuur van de Vereniging Werkgevers 

Kunst en Cultuur. De missie van de 

WKC is het versterken van de werkgeversrol 

van aangesloten organisaties. 

Nico de Wit heeft op voordracht van 

de deelnemende fondsen zitting in de 

Raad van Advies van het Beroepspensioenfonds 

voor Zelfstandige Kunstenaars 

AENA. Hij legde de laatste 

hand aan de nota Arbobeleid van het 

Fonds en het procedureboek. Najaar 

2006 was er door langdurige ziekte 

op de adviessecretariaten een onderbezetting. 

Stella Capel sprong in bij 

de behandeling van bezwaarschriften. 

Studente Nikki Noorda bood wederom 

assistentie op secretarieel gebied. 

Stagiaire Vera ter Beest werkte mee 

aan de uitvoering van de stimuleringsregeling 

voor vertalers en de enquête 

onder beginnende vertalers. In 2006 

bood het Fonds gelegenheid aan Liza 

Roodnat, derdeklasser van het Vossius 

Gymnasium, om een zogenoemde 

‘snuffelstage’ te volgen. 

–19–

MEDEWERKERS 

Totaal 13,6 fte inclusief tijdelijke 

medewerkers 

Martine Bibo 

juridisch beleidsmedewerker 

Ronald Bos 

projectmedewerker intercultureel 

beleid 

Sylvia Dornseiffer 

directeur 

Menno Hartman 

medewerker communicatie en 

projecten 

Greetje Heemskerk 

projectmedewerker literaire non-fi ctie 

Jacques Huiskes 

adviessecretaris oorspronkelijk werk 

Jan Kamp 

secretariaatsmedewerker 

Fleur van Koppen 

assistent-adviessecretaris vertalingen 

Judith Lavrijssen 

adviessecretaris vertalingen 

–20– 

Hanneke Marttin 

adviessecretaris vertalingen 

Marieke Petersen 

assistent-adviessecretaris 

oorspronkelijk werk 

Julia Priesman 

assistent algemeen secretariaat 

Petra Schoenmaker 

coördinator vertalingen 

Pieter Jan van der Veen 

senior beleidsmedewerker 

Ad Verkuijlen 

coördinator oorspronkelijk werk 

Nico de Wit 

administrateur 

Tijdelijke medewerkers en stagiairs: 

Stella Capel 

juridisch medewerker 

Nikki Noorda 


Vera ter Beest 

stagiaire adviessecretariaat vertalingen 

Liza Roodnat 

stagiaire algemeen secretariaat 

Jan ten Kate 


de mier zijn zuur

Personeelsvertegenwoordiging 

De Personeelsvertegenwoordiging 

(PVT) had in 2006 verschillende keren 

overleg met de directeur. Daarbij kwamen 

onderwerpen aan de orde als het 

personeelsbeleid, de organisatiestructuur, 

een op te stellen procedureboek 

en de poging om met andere cultuurfondsen 

te komen tot één arbeidsvoorwaardenreglement. 

Het initiatief tot dit 

gezamenlijke arbeidsvoorwaardenreglement 

was genomen door de Vereniging 

Werkgevers Kunst en Cultuur 

(WKC), waar het Fonds zich in 2005 

bij heeft aangesloten. Er werd een 

werkgroep gevormd van de PVT, de juridisch 

beleidsmedewerker en de administrateur, 

die in drie bijeenkomsten het 

huidige arbeidsvoorwaardenreglement 

van het Fonds op detail vergeleek met 

het voorstel arbeidsvoorwaardenreglement 

van de WKC. De werkgroep 

besloot aanvullingen te schrijven op 

het voorgestelde reglement en bijlagen 

toe te voegen en het aldus specifi ek 

op het Fonds toegesneden reglement 

vervolgens aan het personeel ter 

goedkeuring voor te leggen. 

Ook vond er een overleg plaats van de 

PVT met de voorzitter van het bestuur. 

Dit overleg had een informerend 

karakter. 

Aangezien in 2006 de zittingstermijn 

van de huidige PVT-leden afl iep, werden 

aan het eind van dit jaar verkiezingen 

uitgeschreven. Dit leverde niet 

voldoende kandidaten op, waarna de 

PVT in overleg met de directeur en het 

bestuur besloot zichzelf op te heffen. 

Een ontwikkeling die bij een relatief 

kleine organisatie als het Fonds overkomelijk 

is. 

HUISVESTING 

Het bestuur van de Stichting Het 

Schrijvershuis (waarvan het Fonds 

de werkruimte huurt) bestond in 

2006 uit Maarten de Boer (voorzitter), 

Peter Noordervliet en Margreet 

Ruardi (voor Stichting Schrijvers 

School Samenleving) en Fine Trossèl 

en Sylvia Dornseiffer (voor het FvdL). 

Het bestuur kwam in het verslagjaar 

twee keer bijeen. Joyce Bonaparte is 

huismeester van Het Schrijvershuis. 

Het Schrijvershuis kreeg aan het begin 

van het jaar te maken met een poging 

tot diefstal, waarbij de glazen 

toegangsdeur kapot werd geslagen. 

Gelukkig werd er niets ontvreemd, 

maar de schade en de schrik waren 

groot. Om de veiligheid van het pand 

en de tuin te verbeteren, werd voor 

de ingang een rolluik aangebracht en 

werd besloten tot de plaatsing van 

meer transparante fi etsenstallingen, 

waarin verschuilen niet meer mogelijk 

is. Helaas werd de aangevraagde 

bouwvergunning voor de fi etsenstallingen 

door het Stadsdeel Centrum van 

de gemeente Amsterdam om esthetische 

redenen afgewezen. Het bestuur 

van het Schrijvershuis hoopt dat de 

gemeente Amsterdam in 2007 alsnog 

tot verlening van de bouwvergunning 

zal overgaan, zodat al zijn ‘bewoners’ 

en bezoekers hun fi etsen weer veilig en 

droog kunnen stallen. 

Op aandringen van de gemeente 

wordt medio 2007 de walkant grenzend 

aan de tuin van Het Schrijvershuis 

en de Singel vernieuwd. In 2006 werden 

daarover voorbereidende gesprekken 

met de gemeente gevoerd. 

–21–

WEBSITE EN NIEUWSBRIEF 

Begin 2006 begonnen de voorbereidingen 

voor het ontwikkelen van een 

nieuwe website. De oude website was 

vijf jaar in gebruik en nieuwe technologie 

maakt meer mogelijk dan met de 

techniek van de oude site kon worden 

uitgevoerd. Belangrijke uitgangspunten 

waren een grotere helderheid en 

leesbaarheid, een betere structurering 

van de informatie, een makkelijk te onderhouden 

website en de mogelijkheid 

zelf goed vormgegeven themawebsites 

te maken. Een belangrijke voorwaarde 

was de mogelijkheid digitale 

nieuwsbrieven te verzenden. 

Uiteindelijk is gekozen voor de ontwerpers 

van Barlock Design en de 

praktische realisatie door Hollands 

Spoor. Met tekstschrijfster Anneke van 

Huisseling werd een weergave van de 

te kiezen structurering van de informatie 

opgesteld, conform de folder die 

het Fonds met haar hulp in het najaar 

van 2005 ontwikkelde. De vormgever 

werd gevraagd na te denken over een 

manier om twee belangrijke elementen 

samen te brengen: informatie en 

resultaten. De schermopbouw van het 

uiteindelijk ontwerp is daar de weerslag 

van: links de navigatie, rechts de 

letters die voor boeken staan die met 

een beurs van het Fonds tot stand 

zijn gekomen. De website ging op 28 

september online. 

In december werd de laatste papieren 

nieuwsbrief Het Schrijvershuis verstuurd, 

met een kaart waarop ontvangers 

konden aangeven of ze een 

nieuwsbrief ‘nieuwe stijl’ wilden ontvangen 

die het Fonds tweemaal per jaar 

wil doen verschijnen. Tevens werden 

de ontvangers attent gemaakt op de 

–22– 

nieuwe website, en op de mogelijkheid 

zich daar te abonneren op een van 

de maandelijks te verschijnen digitale 

nieuwsbrieven. De algemene nieuwsbrief 

bevat altijd de rubriek ‘Nominaties 

en bekroningen’, een selectie uit 

het aanbod van TransArtists, enkele 

nieuwsberichten en huishoudelijke 

mededelingen, en de subsidietoekenningen 

van het Fonds. 

www.fondsvoordeletteren.nl

U2 Uitvoering subsidieregelingen 

de bij haar honing 

–23–

–24– 

WERKBEURZEN VOOR AUTEURS 

Bureau: Ad Verkuijlen, Jacques 

Huiskes, Marieke Petersen 

Coördinatie: Ad Verkuijlen 

In 2006 nam de adviescommissie 

werkbeurzen schrijvers, ingesteld voor 

elk van de twee aanvraagronden, in 

totaal van 143 schrijvers (2005: 174) 

aanvragen voor een werkbeurs in 

behandeling. Het aantal ingediende 

projecten bedroeg 182 (2005: 225). 

Over de aanvragen van Friestalige 

schrijvers adviseerde de commissie 

Fries, een gezamenlijke commissie van 

het NLPVF en het FvdL. Externe lezers 

beoordeelden recent literair werk van 

de aanvragers en hun leesrapporten 

vormden onderdeel van de overwegingen 

van de commissies. Bij de advisering 

en besluitvorming baseerden de 

commissies hun verwachtingen ten 

aanzien van het te ondernemen werk 

op de literaire kwaliteit van eerder en 

recent werk, de kwalitatieve ontwikkeling 

van het oeuvre, het publicatieritme 

en het werkplan. 

Van de 143 aanvragers ontvingen er 

103 (2005: 119) een werkbeurs. 

Dit is 72%, tegenover 68% in 2005. 

Van de 182 ingediende projecten 

werden er 115 (2005: 134) gehonoreerd 

(63%, tegenover 60% in 2005). 

Het totaalbedrag van de gehonoreerde 

projecten bedroeg ¤ 2.268.000 (2005: 

¤ 2.782.500). Het gemiddelde bedrag 

dat per schrijver werd verstrekt 

bedroeg ¤ 22.019 (2005: ¤ 23.466).

Bij de aanvragers zijn 42 ‘nieuwkomers’ 

(2005: 49), van wie er 24 (2005: 22) 

een beurs kregen voor 24 projecten 

(2005: 23). In percentages: 57% van de 

nieuwe aanvragers ontving een beurs 

(2005: 44%). 

Van de door vier Friese schrijvers ingediende 

werkbeursaanvragen konden er 

drie worden gehonoreerd. 

Schrijvers voldoen inmiddels bijna 

zonder uitzondering aan de verplichting 

om in het colofon de zin te doen 

opnemen: ‘De auteur ontving voor het 

schrijven van dit boek een werkbeurs 

van het Fonds voor de Letteren’. Aan 

de verplichting om na publicatie onmiddellijk 

bewijsexemplaren naar het 

Fonds te sturen, wordt minder goed 

voldaan. Vaak worden de boeken pas 

toegestuurd bij het indienen van een 

volgende aanvraag of na een rappel. 

de kanarie zijn aria’s 

STIMULERINGSBEURZEN VOOR 

DEBUTANTEN 

Bureau: Greetje Heemskerk 

Het Vlaams en het Nederlands Fonds 

voor de Letteren voerden in 2006 

opnieuw gezamenlijk de Stimuleringsregeling 

Auteurs uit. De regeling, 

die talentvolle beginnende schrijvers 

wil stimuleren in hun literaire werk, is 

bestemd voor recent gedebuteerde 

auteurs van proza, poëzie, essays, theaterteksten 

en kinderen jeugdliteratuur. 

Deze debutanten kunnen eenmalig 

een aanvraag doen in het kader van 

deze regeling. 

Voordat de Vlaams-Nederlandse 

Adviescommissie stimuleringsbeurzen 

auteurs zich over de aanvragen buigt, 

worden over alle debuten minimaal 

drie schriftelijke oordelen uitgebracht 

(twee door externe adviseurs en één 

door een lid van de adviescommissie). 

De adviescommissie baseert zich op 

deze oordelen en betrekt bij haar advies 

ook een oordeel over het werkplan 

voor een volgend literair project. 

Dit jaar waren er in totaal 42 aanvragen, 

waarvan er 28 bij het Nederlandse 

fonds werden ingediend. De debuten 

moesten zijn verschenen tussen 1 januari 

2004 en 15 juni 2006. Het aantal 

aanvragen blijft over het algemeen 

jaarlijks gelijk, met uitzondering van 

2005, toen er onverwacht veel aanvragen 

binnenkwamen (2002: 32; 2003: 

42; 2004: 43; 2005: 71). Er werden 

dertien stimuleringsbeurzen toegekend 

(2005: 20), voor een totaalbedrag van 

¤ 88.000. De toegekende beurzen 

varieerden van ¤ 3.500 tot ¤ 10.000 en 

gingen naar vijf schrijvers van proza, 

–25–

vier dichters, twee kinderen jeugdboekenschrijvers, 

één schrijver van 

drama en één van literaire non-fi ctie. 

Het Nederlandse fonds kende daarnaast 

nog een beurs toe aan een 

Nederlandstalige prozaschrijver in het 

kader van het diversiteitsbeleid. 

de muskusrat zijn parfum 

–26– 

BEURZEN VOOR BIOGRAFEN 

Bureau: Greetje Heemskerk 

De Meerjarige Opdrachtregeling 

Literaire Non-fi ctie staat open voor hen 

die werken aan een schrijversbiografi e 

en werd in 2006 voor de vijfde keer 

uitgevoerd door het Vlaams en het 

Nederlands Fonds voor de Letteren. 

Het gezamenlijk budget bedroeg 

¤ 170.000. In oktober kwam in 

Antwerpen de Vlaams-Nederlandse 

commissie bijeen om zich te buigen 

over de dertien ontvankelijke aanvragen 

voor het schrijven van een 

schrijversbiografi e die dit jaar (2005: 

8) bij de twee fondsen waren binnengekomen 

– elf in Nederland en 

twee in Vlaanderen. Opvallend was 

het hoge aantal aanvragers met een 

academisch werkverband. Binnen de 

wetenschappelijke wereld wordt de biografi 

e inmiddels als volwaardig genre 

beschouwd, maar dit heeft in Vlaanderen 

noch Nederland geleid tot betere 

fi nancieringsmogelijkheden voor biografi 

eprojecten van academici. 

De commissie kwam tot een positief 

advies voor vijf van de dertien aanvragen. 

Het bestuur van het Nederlands 

fonds en de Raad van Deskundigen 

van het Vlaams fonds namen de adviezen 

over. 

Het Nederlands fonds besloot vervolgens 

extra budget beschikbaar te 

stellen, zodat in december nog twee 

biografi ebeurzen verleend konden 

worden.

BEURZEN REEKS 

FRYSKE MODERNEN 

Bureau: Ad Verkuijlen, Jacques 

Huiskes 

In 2006 konden op advies van de 

gezamenlijke commissie Fries van het 

Fonds en het NLPVF opnieuw beurzen 

worden verleend in het kader van de 

reeks Fryske Modernen. 

In 2001 namen drie uitgevers van 

Friestalige literatuur – de AFÛK, de 

Friese Pers Boekerij en de Koperative 

Utjouwerij – het initiatief tot een reeks 

uitgaven van hedendaagse Friestalige 

romans, verhalenbundels en kinderen 

jeugdboeken. De verschillende onderdelen 

van dit project worden gesubsidieerd 

door het Fonds voor de Letteren, 

het NLPVF en de Provinsje Fryslân. 

De deelnemende partijen hadden zich 

in beginsel gecommitteerd voor negen 

publicaties. Mei 2006 werd aan Meindert 

Talma een beurs verleend voor het 

schrijven van een roman; later in 2006 

ontvingen Henk Wolf en Arjan Hut een 

beurs voor het schrijven van respectievelijk 

een roman en een jeugdroman. 

Hiermee zijn de laatste beurzen in het 

kader van de Fryske Modernen toegekend. 

Vooralsnog heeft het project tot één 

publicatie geleid: 26 maart 2006 werd 

Prospero van Nyk de Vries, het eerste 

deel in de reeks Fryske Modernen, 

gepresenteerd. Naar verwachting 

verschijnen in de eerste helft van 2007 

de romans van Hein Jaap Hilarides en 

Greet Andringa. Het vierde deel, een 

roman van Eelkje Tuma, verschijnt mogelijk 

in de tweede helft van 2007. 

WERKBEURZEN VOOR VERTALERS 

Bureau: Petra Schoenmaker, Hanneke 

Marttin, Judith Lavrijssen, Fleur van 

Koppen 

Coördinatie: Petra Schoenmaker 

De aanvragen van vertalers voor projectwerkbeurzen 

zijn in 2006 in vier 

ronden behandeld. De adviescommissie 

beoordeelde de aanvragen op (bewezen) 

vertaalkwaliteit van de vertaler 

en de literaire kwaliteit en het belang 

van de brontekst. Ook de omvang en 

de moeilijkheidsgraad van de vertaling 

speelden een rol bij het bepalen van 

de hoogte van de werkbeurs. Externe 

adviseurs brachten advies uit over de 

literaire kwaliteit van bronteksten en de 

kwaliteit van vertalingen uit totaal 23 

verschillende talen. 

Evenals in 2005 nam het aantal aanvragen 

toe. Over de vier ronden werden 

279 aanvragen (2005: 262) ingediend 

voor de vertaling van 250 (2005: 

234) bronteksten. Daaronder waren 

25 aanvragen van vertalers die voor 

het eerst een werkbeurs aanvroegen 

of al lang geen beroep op het Fonds 

hadden gedaan. In totaal werden 224 

aanvragen (2005: 228) gehonoreerd 

voor de vertaling van 197 bronteksten 

(2005: 202). 

Er werden dit jaar minder aanvragen 

voor vertalingen uit het Engels en 

Frans voorgelegd dan in de twee 

voorgaande jaren. Teksten uit het 

Angelsaksische taalgebied maakten 

40% van het totale aanbod uit (2005: 

46%). Daarna volgde het Frans met 

ruim 13% (2005: 18%). In andere taalgebieden 

waren weinig veranderingen. 

–27–

Het percentage aanvragen voor vertalingen 

uit het Duits, Italiaans, Spaans 

en Russisch ligt de laatste jaren tussen 

de vijf en negen van het totaal. 

In totaal is in 2006 voor ¤ 1.798.750 

aan vertalerswerkbeurzen verleend. 

Met ingang van 2004 is de gemiddelde 

toekenning per dertigduizend 

woorden vastgesteld op ¤ 2.500. 

Omgerekend naar een woordtarief, 

want dat laat zich het beste vergelijken 

met het honorarium van de uitgever, 

is dit een gemiddeld bedrag van 8,3 

eurocent per woord. Het uitgevershonorarium 

bedroeg in 2006 (minimaal) 

5,9 eurocent. 

–28– 

STIMULERINGSSUBSIDIES VOOR 

VERTALERS 

Bureau: Judith Lavrijssen, 

Stagiaire: Vera ter Beest 

Ook in 2006 voerden het Vlaams en 

het Nederlands Fonds voor de Letteren 

samen de regeling Stimuleringssubsidies 

Vertaald Literair Werk uit. 

Om talentvolle beginnende vertalers te 

steunen kan hun een subsidie worden 

toegekend voor de eerste twee gepubliceerde 

literaire vertalingen in het 

Nederlands – in boekvorm of in literaire 

tijdschriften. 

Elke vertaling wordt ter beoordeling 

van de vertaalkwaliteit, de moeilijkheidsgraad 

en de literaire kwaliteit 

voorgelegd aan twee externe adviseurs. 

Vervolgens behandelt de 

commissie de aanvragen en brengt 

haar advies uit op grond van de twee 

schriftelijke oordelen, de motivering 

van de aanvraag en overige relevante 

informatie, zoals toekomstige vertaalplannen. 

In 2006 nam het aantal aanvragen 

onverwacht toe ten opzichte van de 

voorgaande jaren. De Fondsen besloten 

daarom het budget te verhogen 

van ¤ 60.000 tot ¤ 78.500. Er werden 

door 37 vertalers 40 ontvankelijke 

aanvragen ingediend, waaronder 28 

Nederlandse en 12 Vlaamse aanvragen. 

De meeste vertalers vroegen subsidie 

aan voor een boek, slechts drie voor 

de vertaling van tijdschriftpublicaties. 

Bij acht titels ging het om een co-vertaling; 

zeven vertalers werkten daarbij 

samen met een ervaren collega en één 

vertaalduo werd gevormd door beginnende 

vertalers.

Het grootste deel van de aanvragen 

betrof prozavertalingen, maar er werd 

ook aangevraagd voor poëzie, een 

jeugdroman en een toneeltekst. Het 

ging om vertalingen uit het Arabisch, 

Duits, Engels, Frans, Georgisch, Italiaans, 

Japans, Pools, Russisch, Spaans 

en Zweeds. 28 aanvragen werden 

gehonoreerd met een stimuleringssubsidie 

(2005: 22). De subsidiebedragen 

bedroegen minimaal ¤ 1.000 en 

maximaal ¤ 5.000. Alle vertalers die 

subsidie ontvingen, kregen een samenvatting 

van de adviezen die over hun 

vertaling waren uitgebracht. 

In 2006 vroegen vijf vertalers aan wie 

eerder een stimuleringssubsidie was 

verleend een eerste werkbeurs aan bij 

het Nederlandse of Vlaamse Fonds; 

allemaal met succes. 

In de zomer werd een schriftelijke 

enquête gehouden onder vertalers 

die een stimuleringssubsidie hadden 

ontvangen in 2004 en 2005. In de 

nieuwsbrief winter 2006 werd daarvan 

verslag gedaan. 

De vraag wat koop je daarvoor is meestal niet lastig te beantwoorden. 

REIS- EN VERBLIJFSBEURZEN 

VOOR AUTEURS EN VERTALERS 

Bureau: Judith Lavrijssen, 

Marieke Petersen 

Auteurs en vertalers kunnen reis- en 

verblijfsbeurzen aanvragen om onderzoek 

te doen voor het schrijven of 

vertalen van een roman of om deel 

te nemen aan activiteiten die bevorderlijk 

zijn voor het eigen literaire 

(vertaal)werk. Ook in 2006 zijn de 

aanvragen in vier ronden behandeld. 

Daarvoor was dit jaar een budget van 

¤ 75.000 beschikbaar. In totaal kwamen 

er 39 ontvankelijke aanvragen binnen: 

11 van vertalers en 28 van 

auteurs. Dit aantal was lager dan in 

2005 (53). Van de 39 aanvragen zijn er 

30 gehonoreerd. De verstrekte bijdragen 

varieerden van ¤ 500 tot ¤ 5.000. 

Indien van een schrijver of vertaler niet 

eerder werk is gelezen en beoordeeld, 

wordt het meest recente werk gelezen 

door een extern adviseur en een lid 

van de adviescommissie. Bij de toekenning 

spelen behalve de oordelen over 

het werk of het oeuvre ook de motivatie 

voor de reis en de ingediende 

begroting een belangrijke rol. 

–29–

EREGELDEN 

In 2006 bogen de adviescommissieleden 

Klaas van der Hoek, Fleur Speet en 

Sjef Houppermans zich over een aantal 

voordrachten voor een eregeld. Het 

budget voor eregelden is te klein om 

alle voordrachten te kunnen honoreren. 

De commissie selecteerde daarom 

scherp op kwaliteit en belang van het 

oeuvre en urgentie. De commissie adviseerde 

het bestuur het budget voor 

de nieuwe beleidsperiode aanzienlijk 

te verruimen. In 2006 besloot (twee 

dagen voor de bekendmaking van de 

P.C. Hooftprijs aan Biesheuvel) het bestuur 

Maarten Biesheuvel met ingang 

van 2006 een eregeld toe te kennen. 

Het eregeld is een bedrag van ¤ 7.500 

op jaarbasis en wordt Biesheuvel toegekend 

vanwege de hoge kwaliteit van 

zijn literair oeuvre. 

–30– 

NADERE MOTIVERING, 

BEZWAAR EN BEROEP 

Nadere motivering 

Schrijvers en vertalers die een besluit 

hebben ontvangen van het Fonds 

over hun subsidieaanvraag kunnen om 

een motivering daarvan verzoeken. 

De reden dat het bestuur de besluiten 

meestal niet direct volledig motiveert 

is dat veel aanvragers, vooral wanneer 

hun aanvraag is afgewezen, daar geen 

prijs op stellen. Het Fonds stuurt motiveringen 

uitsluitend aan aanvragers; 

aan verzoeken van uitgevers of andere 

derden om een nadere toelichting 

wordt om privacyredenen niet voldaan. 

Aantal nadere motiveringen 

Werkbeurzen auteurs 20 

Stimuleringsbeurzen auteurs 9 

Beurzen voor schrijversbiografi eën 6 

Werkbeurzen vertalers 46 

Stimuleringssubsidies vertalers 26 

Reis- en verblijfsbeurzen 2 

Totaal: 109 

De bezwaarprocedure 

Schrijvers en vertalers kunnen bezwaar 

maken tegen de afwijzing van hun 

aanvraag en tegen de beslissing tot 

vaststelling van de verleende subsidie. 

In de Algemene wet bestuursrecht 

zijn regels over de bezwaarprocedure 

vastgelegd. Het bezwaarschrift moet 

binnen zes weken na dagtekening van 

het subsidiebesluit worden toegestuurd 

aan het bestuur. Aanvragers 

die bezwaar hebben gemaakt worden 

uitgenodigd voor een hoorzitting bij 

de bezwaarcommissie, waar ze hun be-

zwaar mondeling kunnen toelichten als 

ze daar prijs op stellen. Naar aanleiding 

van het bezwaarschrift en de eventuele 

mondelinge toelichting daarop brengt 

de bezwaarcommissie advies uit aan 

het be stuur, dat uiteindelijk beslist. 

In 2006 gebruikten zestien schrijvers 

en vertalers de mogelijkheid hun 

bezwaar mondeling toe te lichten. 

De bezwaarcommissie bestond uit 

vice-voorzitter van het bestuur Ernst 

Bruinsma en juridisch beleidsmedewerker 

Martine Bibo. Secretariaatsmedewerker 

Jan Kamp legde verslag van 

de hoorzittingen. 

In een bezwaarproce dure toetst het 

bestuur of de beoorde lingsprocedu 

re zorgvuldig is verlopen en of de 

ingewonnen adviezen en het daarop 

gebaseerde besluit deugdelijk gemotiveerd 

zijn. Daarbij wordt uitgegaan 

van de eisen die volgens vaste jurisprudentie 

worden gesteld: het advies en 

het besluit moeten enigermate inzicht 

bieden in de gedachtegang die eraan 

ten grondslag ligt. Daarnaast wordt 

onderzocht of er feiten of omstandigheden 

zijn waarvan het bestuur niet op 

de hoogte was en die een ander licht 

werpen op de aanvraag. Als het bestuur 

daar aanlei ding toe ziet, worden 

degenen die over de aanvraag hebben 

geadviseerd in de gelegenheid gesteld 

een reactie te geven op de naar voren 

gebrachte bezwaren. In een aantal gevallen 

wordt aanvullend advies bij een 

externe adviseur ingewonnen of wordt 

het besluit beter gemotiveerd. Na 

de beslissing van het bestuur op het 

bezwaarschrift is beroep mogelijk bij 

de Arrondis sementsrechtbank beho- 

rend bij de woonplaats van de klager. 

Hoger beroep tegen de uitspraak van 

de rechter kan worden ingesteld bij de 

afdeling bestuursrechtspraak van de 

Raad van State. 

Het aantal ingediende bezwaarschriften 

was in 2006 hoger dan in 2005. 

Tegen de voor bezwaar en beroep 

vatbare besluiten van het bestuur over 

642 subsidieaanvragen ingediend 

in 2006 werden in 2006 en deels 

in het begin van 2007 in totaal 35 

bezwaarschriften ingediend (in 2005: 

26 bezwaarschriften bij 689 aanvragen). 

De toename was het grootst bij 

de werkbeurzen voor vertalers. Het 

aantal bezwaarschriften steeg daar van 

negen naar achttien, wat vermoedelijk 

vooral valt toe te schrijven aan een 

strengere selectie als gevolg van meer 

aanvragen. Bij de stimuleringsbeurzen 

voor auteurs nam het aantal aanvragen 

af en daalde het aantal bezwaarschriften 

van zes naar drie. Bij de overige 

regelingen waren geen opvallende 

verschillen met 2005. 

Behalve in het geval van de inktvis. 

–31–

Aantal bezwaarschriften 

Soort aanvraag 

Werkbeurzen auteurs 10 2 8 - - 

Stimuleringsbeurzen auteurs 3 1 1 - 1 

Werkbeurzen vertalers 

(voor 16 projecten) 18 6 9 3 - 

Schrijversbiografi eën 2 1 - 1 - 

Stimuleringssubsidies vertalers - - - - - 

Reis- en verblijfsbeurzen 2 1 1 - - 

Vaststelling beurzen - - - - - 

Totaal 35 11 19 4 1 

Beroep 

In 2006 werden geen beroepschriften 

ingediend. 

Klachten 

In de Algemene wet bestuursrecht is 

opgenomen dat iedereen een klacht 

kan indienen over de wijze waarop een 

bestuursorgaan zich in een bepaalde 

aangelegenheid jegens hem of een 

ander heeft gedragen. Het gaat daarbij 

niet om bestuursbeslissingen op 

subsidieaanvragen waar de aanvrager 

zich niet in kan vinden – daar is de bezwaarprocedure 

voor bedoeld – maar 

bijvoorbeeld over het niet tijdig of niet 

adequaat reageren op schriftelijke of 

telefonische vragen. 

Tenzij de klacht de gedraging van een 

lid van de bezwaarcommissie betreft, 

adviseert de bezwaarcommissie van 

het Fonds het bestuur over de gegrondheid 

ervan. In 2006 ontving het 

bestuur geen klaagschriften. 

–32– 

aantal 

gegrond 

ongegrond 

ingetrokken 

nog in behandeling

S–33– 

3 Samenwerking en overleg 

Het Fonds voert enkele subsidieregelingen samen uit met het Vlaams Fonds voor 

de Letteren en werkt samen of stemt af met het Nederlands Literair Productie- en 

Vertalingenfonds en het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten. 

Het heeft een nauwe band met het particuliere Bert Schierbeekfonds, dat subsidie 

geeft waar gaten vallen en dat het A. Roland Holst Huis in Bergen beheert. 

Het werkt samen of overlegt met de overige publieke cultuurfondsen, het Scholingsfonds, 

particuliere fondsen, de Vereniging van Letterkundigen, de Literaire Uitgevers 

Groep, alle instellingen van het boekenvak, literaire organisaties, het ministerie van 

OCW, de Nederlandse Taalunie, het Steunpunt Literair Vertalen, de Universiteit van 

Amsterdam, het NIAS, Het Beschrijf, het Vertalershuis, buitenlandse culturele instituten 

in Nederland, ambassades, het Centrum voor Canadese Studies, TransArtists, 

AIDA, Podium Werelddichters, Poetry International, Waag Society, et cetera. 

links: www.fondsvoordeletteren.nl > fondsvoordeletteren > samenwerking

VLAAMS FONDS VOOR 

DE LETTEREN 

In 2006 werkten het Nederlandse en 

het Vlaams Fonds voor de Letteren 

wederom samen op het gebied van de 

cofi nanciering van de werkbeurzen en 

voerden ze drie gemeenschappelijke 

regelingen uit, te weten de stimuleringsregelingen 

voor schrijvers en 

vertalers en de Meerjarige Opdrachtregeling 

Literaire Non-fi ctie (schrijversbiografi 

eën). 

Cofi nanciering 

Bij projecten met een meerjarige looptijd 

werd slechts een evenredig deel 

van de beurs in aanmerking genomen 

(bij een werkbeurs van ¤ 40.000 voor 

een vier jaar durend project werd dat 

dus ¤ 10.000 per jaar). Dit betrof de 

Vlaamse auteurs Els Beerten, Luuk 

Gruwez, Monika van Paemel, Leo Pleysier, 

Bart Plouvier, Marc Reugebrink, 

André Sollie, Marita de Sterck, Jeroen 

Theunissen, Peter Verhelst en Erik 

Vlaminck, aan wie in 2003 en 2004 

beurzen waren toegekend. Ook gold 

dit de Nederlanders Arjen Duinker, 

Hans Groenewegen, Hester Knibbe, 

Erik Lindner en Arjen Mulder, aan wie in 

2004 en 2005 beurzen waren toegekend. 

Net als in voorgaande jaren werd in 

geval van dubbele toekenning een 

verrekeningsmodel gehanteerd. Bij 

gelijke toekenning nam ieder de helft 

voor zijn rekening. Bij ongelijke toekenning 

werd uitgegaan van de hoogste 

toekenning; de instantie die de laagste 

beurs verstrekte, betaalde de helft van 

haar toekenning en de instantie die de 

hoogste beurs toekende het restant. 

–34– 

In 2006 vroegen in totaal 21 Vlaamse 

auteurs een werkbeurs aan bij het Nederlandse 

Fonds voor de Letteren; aan 

veertien van hen werd een werkbeurs 

toegekend. 

Beide fondsen honoreerden de aanvragen 

van de Vlaamse schrijvers Stefan 

Brijs, Henri van Daele, Geertrui Daem, 

Peter Holvoet-Hansen, Geert van Istendael, 

Bart Koubaa, Leonard Nolens, 

Hanneke Paauwe, Elvis Peeters, Gerda 

de Preter en Peter Terrin, en van de 

Nederlandse auteurs Mariët Meester en 

Aya Zikken. 

Het Nederlandse en Vlaamse fonds 

fi nancierden gezamenlijk zeven werkbeurzen 

voor projecten van de Nederlandse 

vertalers Harrie Lemmens en 

Jan Versteeg en de Vlaamse vertalers 

Marijke Arijs, Martine Torfs en Jos Vos. 

Na aftrek van de vrijval ten gevolge 

van de cofi nanciering investeerde het 

Fonds in totaal ¤ 236.801 in subsidies 

aan Vlaamse schrijvers en 

¤ 13.325 aan Vlaamse vertalers. 

Gemeenschappelijke regelingen 

Beide fondsen werkten in 2006 voor 

de vijfde keer intensief samen bij de 

uitvoering van de Stimuleringsregeling 

Auteurs, de stimuleringsregelingen 

voor schrijvers en vertalers en de 

Meerjarige Opdrachtregeling Literaire 

Non-fi ctie. Ze volgden daarbij het in 

2005 opgestelde samenwerkingsprotocol. 

De fondsen hebben een schriftelijke 

instructie opgesteld waarin ze 

de uitgangspunten van het gemeenschappelijk 

beleid en de rol van de 

verschillende deelnemers toelichten en 

waarin ze wijzen op de afwijkende

organisatiestructuur van de twee 

instanties. Deze instructie gaat naar 

de leden van de Vlaams-Nederlandse 

adviescommissies voordat ze in vergadering 

bijeenkomen. 

De Vlaams-Nederlandse commissievergaderingen 

(twee in Amsterdam, een 

in Antwerpen) verliepen voorspoedig. 

Er was per regeling een gemeenschappelijk 

budget, waarbij het Nederlandse 

fonds twee derde voor zijn rekening 

nam. Het Nederlandse fonds verzorgde 

de fi nanciële afwikkeling van toekenningen 

aan Nederlandse schrijvers en 

vertalers; het Vlaamse fonds deed dit 

voor Vlaamse schrijvers en vertalers. 

Na vijf jaar bestaat er een helder en 

reëel beeld van de samenwerking. 

Besloten werd om de Literaire nonfi 

ctieregeling (die tot nu toe jaarlijks 

gezamenlijk werd uitgevoerd) in de 

toekomst nog slechts ééns in de twee 

jaar samen uit te voeren. Een tweejaarlijkse 

frequentie geeft elk fonds de 

mogelijkheid om eens per twee jaar 

zelfstandig beleid te ontwikkelen. 

De jaarlijkse focus op schrijversbiografi 

eën wordt nu – na enkele jaren 

– als te knellend ervaren en biedt te 

weinig ruimte om in te springen op de 

actualiteit, een veranderende markt en 

beleidsvoornemens zoals geformuleerd 

in het beleidsplan Kwaliteit kost geld. 

De eerstvolgende Vlaams-Nederlandse 

behandeling van de subsidieregeling 

voor schrijversbiografi eën is in 2008. 

Want laten we eerlijk wezen: 

UITGEVERS/ 

LITERAIRE UITGEVERSGROEP 

In 2006 heeft op bestuurlijk niveau 

geen overleg plaatsgevonden met de 

Literaire Uitgeversgroep (LUG). 

Wél was er overleg over het nieuwe 

writer-in-residence project en contractkwesties, 

vooral waar het ging om het 

uitgeven van ‘moeilijk’ literair werk 

(in casu omvangrijke poëzievertalingen) 

dat slechts een klein koperspubliek 

krijgt. In dit overleg werden ook 

de Vereniging van Letterkundigen 

(VvL) en het Nederlands Literair 

Productie- en Vertalingenfonds 

(NLPVF) betrokken. De kwestie werd 

voor het Fonds urgent doordat bij 

aanvragen gevoegde vertaalcontracten 

niet voldeden aan de honorariumafspraken 

zoals door de Groep 

Algemene Uitgevers (GAU) en de VvL 

waren overeengekomen. 

Mark Pieters (uitgever Athenaeum, 

Polak & Van Gennep en tevens voorzitter 

van de LUG) stelde voor een 

addendum te maken op het bestaande 

Modelcontract voor dit type literaire 

vertalingen. Dit addendum zou het 

voor uitgevers en vertalers mogelijk 

maken om voor een heel specifi ek 

omschreven groep vertalingen (vertalingen 

poëzie en epiek, maar ook 

van omvangrijke vertalingen waarbij 

van auteurswerkzaamheden sprake 

is) royaltycontracten met een niet-terugvorderbaar 

voorschot op te stellen 

conform het Modelcontract voor 

auteurs. Een langdurige verkrijgbaarheid 

van de vertaling is dan wél een 

belangrijke – ook contractueel vast te 

leggen – voorwaarde. Dit omdat alleen 

bij lang leverbare titels met een ruime 

verkooptermijn de vertaler de moge- 

–35–

lijkheid heeft een redelijk honorarium 

te verkrijgen uit royaltyopbrengsten. 

Het Fonds voor de Letteren ziet het als 

zijn taak dergelijk ‘moeilijk’ literair werk 

te helpen realiseren, maar heeft ook 

oog voor de positie van de uitvoerende 

vertaler, die onder zo goed mogelijke 

condities aan dit type vertalingen 

moet kunnen werken. Daarom houdt 

het vooralsnog vast aan de eerder gemaakte 

afspraken zoals neergelegd in 

de modelcontracten. Nu de Nederlandse 

Mededingingsautoriteit (NMa)de 

normtarieven en de royalty percentages 

in de modelcontracten dreigt te 

verbieden, is de discussie in een ander 

daglicht komen te staan. Het Fonds 

deelt de zorg van de uitgever en de 

vertaler. Een denkbare optie is dat voor 

dergelijke kostbare uitgaven productiesubsidies 

beschikbaar komen die 

tevens de vertaler een redelijk honorarium 

garanderen. 

wie zit er eigenlijk op uitgescheiden inkt te wachten? 

–36– 

VERENIGING VAN 

LETTERKUNDIGEN 

In 2006 werd twee keer op bestuursniveau 

vergaderd met de Vereniging 

van Letterkundigen (VvL). Aan de orde 

kwamen onder meer de evaluatie van 

het subsidiebeleid 2001-2005, de vertaalopleiding 

en de oprichting van de 

vertalersvakschool, de inkomensgrens, 

de belastbaarheid van literaire prijzen, 

de modelcontracten, de illustratorenactie 

en de noodzaak van een onderzoek 

naar de sociaal-economische positie 

van schrijvers en vertalers in het licht 

van een veranderende boekenmarkt. 

Het bestuur van de VvL toonde 

bezorgdheid over de verhoging van 

de inkomensgrens en voorzag een 

verdringingseffect. In 2006 is er geen 

reden tot bezorgdheid; de verhoging 

van de inkomensgrens heeft vooralsnog 

geen verhoogd aantal aanvragen 

of een ander type aanvrager tot gevolg 

gehad. Het Fonds gaf aan een actie 

van de VvL om literaire prijzen belastingvrij 

te maken te ondersteunen. 

De Vereniging van Letterkundigen 

meldde najaar 2006 dat op dringend 

verzoek van de Nederlandse Mededingingsautoriteit 

(NMa) op 17 november 

de tarieven en percentages zouden 

worden verwijderd uit de modelcontracten 

die zij heeft met de Vereniging 

van Nederlandse Theatergezelschappen 

en -Producenten (VNT). De VvL 

deed dit zeer à contrecoeur en is het 

niet eens met de zienswijze van de 

NMa.

De modelcontracten voor literair 

werk (GAU-VvL) zijn ook doelwit van 

de NMa. Niet alleen het tarief per 

woord voor literair vertalers, ook de 

percentages die zijn opgenomen in 

het Modelcontract voor oorspronkelijk 

werk en alle andere tarieven en 

afgeleiden daarvan zouden in strijd 

zijn met de Mededingingswet. GAU en 

VvL hebben bij de NMa gepleit tegen 

het verwijderen van de tarieven uit de 

contracten. Beargumenteerd is dat de 

contracten geen marktverstorende 

effecten hebben en dat ook in andere 

EU-landen dergelijke contracten 

bestaan. Het schrijversinkomen maakt 

bovendien slechts een zeer klein deel 

uit van de boekenprijs. De modelcontracten 

met vastgestelde tarieven hebben 

een groot cultureel belang. 

De huidige bepaling in de toelichting 

van het Modelcontract voor de 

vertaling van literair werk met een 

minimumtarief per woord komt vermoedelijk 

1 mei 2007 te vervallen; het 

vertaaltarief zal tot die datum hetzelfde 

blijven als in 2006. De NMa onderzoekt 

nog de status van de afspraken over 

het auteurshonorarium (royalty’s); met 

name de economische context van 

deze afspraken. Totdat er duidelijkheid 

is blijft het Modelcontract voor oorspronkelijk 

literair werk ongewijzigd. 

De formele criteria van het Fonds ten 

aanzien van contracten, oplagecijfers 

en distributie in de subsidieregelingen 

voor schrijvers en vertalers blijven 

vooralsnog gehandhaafd. In het Letterenmanifest 

van de hele boekensector 

wordt het belang van de collectieve 

afspraken over honoraria in modelcontracten 

benadrukt: ‘Ze weerspiegelen 

een gevonden evenwicht in hun 

zakelijke relatie. Bovendien helpen ze 

een kwetsbaar product te beschermen 

dat toenemend wordt bedreigd door 

inbreuken op het auteursrecht, bijvoorbeeld 

via internet’. 

NEDERLANDS LITERAIR 

PRODUCTIE- EN 

VERTALINGENFONDS (NLPVF) 

Samenwerking was er in het in verslagjaar 

op de programma’s waarin sinds 

enkele jaren gezamenlijk wordt opgetrokken; 

het beleid voor de Friese literatuur 

en het intercultureel letterenbeleid. 

De projectmedewerkers van beide 

fondsen hebben onderling veel contact 

en participeren in adviescommissies 

of werkgroepen. Daarnaast wordt 

fi nancieel en inhoudelijk samengewerkt 

in de Beleidsraad van het Steunpunt 

Literair Vertalen, de organisatie van 

de Nederlandse Vertaaldagen en de 

avond rond de Nijhoffprijswinnaar en 

de huisvesting van een buitenlandse 

auteur in het Vertalershuis. Een nieuwe 

intensieve samenwerking ontstond 

in het verslagjaar in de organisatie 

van de nieuwe Writer-in-residence in 

Amsterdam. De praktische organisatie 

van dit project ligt bij het Fonds voor 

de Letteren. Financieel en inhoudelijk 

werken de beide organisaties nauw 

samen. De gezamenlijke inzet in de totstandkoming 

van het Letterenmanifest 

en in het overleg met OCW tenslotte 

versterkte de samenwerking tussen 

beide directies. 

–37–

BOEKENOVERLEG 

In het Boekenoverleg dat onder de paraplu 

van de Koninklijke Vereniging van 

het Boekenvak gemiddeld tweemaal 

per jaar bijeenkomt, zijn de commerciële 

en niet-commerciële instellingen 

die zich bezighouden met de letteren 

vertegenwoordigd. 

Voorjaar 2006 besloot het Boekenoverleg 

een manifest op te stellen over 

het belang van de letteren en daaraan 

gekoppeld een krachtig letterenbeleid, 

waarin Onderwijs en Cultuur samen 

zouden moeten optrekken. Een begeleidingscommissie 

met Fondsdirecteur 

Sylvia Dornseiffer, Henk Pröpper 

(NLPVF), René Appel (VvL), Laurens 

van Krevelen (Tiele Stichting) werkten 

in een aantal sessies onder leiding van 

KVB-directeur Connie Verberne aan 

een tekst waar de hele sector zich achter 

kon stellen. 

In het manifest De uitkijkpost van de 

literatuur werd evenals in de Letterenbrief 

van de overheid die juni 2006 

verscheen, gesproken van een vitale en 

veerkrachtige sector, maar anders dan 

in de Letterenbrief wordt juist benadrukt 

dat de grote veranderingen in de 

wereld van het boek en de stormachtige 

technologische ontwikkeling van 

de nieuwe media vragen om een ingrijpende 

versterking van de sector. Willen 

de letteren hun positie als uitkijkpost 

bewaren dan is het hoog tijd voor een 

meer visionaire en fi nanciële betrokkenheid 

van de overheid. Daartoe 

werd de overheid gevraagd ongeveer 

40 procent extra te investeren en het 

budget voor de letteren naar 23,6 

miljoen te tillen. Het manifest werd op 

21 november offi cieel aangeboden aan 

Els Swaab, voorzitter van de Raad voor 

Cultuur. Op de agenda van de expert- 

–38– 

meeting die de Raad voor Cultuur 12 

januari 2007 organiseerde was het manifest 

de rode draad en bleek het een 

waardevolle bron van informatie voor 

het letterenadvies van de Raad. Door 

het manifest schoof de sector aan bij 

de Cultuurformatie (een samenwerkingsverband 

van honderden kunstenaarsorganisaties 

en culturele instellingen) 

en werd de directeur betrokken 

bij het vooroverleg dat de bijeenkomst 

op 7 februari 2007 in het Mauritshuis 

voorbereidde. Daarbij gingen parlementariërs 

en een vertegenwoordiging 

van het kunstenveld (Connie Verberne 

namens de letteren) in gesprek over de 

bijdrage die de kunsten kunnen leveren 

aan het kabinetsbeleid. Door het even 

eerder uitgebrachte rapport van de 

canoncommissie en de felle discussie 

over de kwaliteit van het onderwijs 

bleek de actualiteit van het manifest. 

FONDSENOVERLEG 

In het verslagjaar kwam het Fondsenoverleg 

onder voorzitterschap van 

Henk Pröpper veelvuldig bijeen. In 

dit overleg tussen de directeuren van 

de overheidscultuurfondsen was de 

uitwerking van de nota Verschil maken 

gedurende het hele jaar onderwerp 

van gesprek. In het beoogde nieuwe 

subsidiestelsel van de overheid krijgen 

de fondsen een belangrijke positie in 

het verstrekken van meerjarige subsidies 

en het uitvoeren van programmataken. 

Ter voorbereiding van de implementatie 

op het departement werden 

met de fondsen gesprekken gevoerd 

over de relatie OCW-fondsen-Raad 

voor Cultuur, de inhoudelijke beoordeling 

(visitatie) en de controle en

verantwoording van de fondsen. Om 

direct de communicatie te verbeteren 

tussen de fondsen en OCW werd in 

september een tweedaagse vergadersessie 

gehouden met de kunstdirectie 

over de cultuurpolitieke agenda voor 

de komende cultuurnotaperiode. Daar 

werd tevens de afspraak gemaakt om 

voortaan jaarlijks een voorjaars- en 

najaarsoverleg te beleggen. 

Een aantal fondsen sprak in 2006 

opnieuw over de interregeling: een regeling 

voor interdisciplinaire projecten 

én nieuwe media. Over de uitwerking 

bleek zoveel verschil van mening te zijn 

dat het aanbod van de overheid om in 

de jaren 2006 t/m 2008 jaarlijks 

¤ 350.000 te storten in een fonds voor 

e-culture projecten door een meerderheid 

van de fondsen afgewezen moest 

worden. Het budget werd zeer tot spijt 

van het Fonds teruggegeven aan de 

staatssecretaris. Een voorstel om het 

bedrag naar rato te verdelen onder 

de betrokken fondsen haalde het niet. 

Het Fonds miste hierdoor een kans 

om projecten zoals het eigen initiatief 

het Virtueel atelier te stimuleren en te 

subsidiëren met nieuw geld. 

¤ 

SAMENWERKING MET ANDERE 

FONDSEN EN INSTELLINGEN 

Het Fonds voor de Letteren werkte 

ook in 2006 samen met tal van instellingen 

om met name het fl ankerend 

beleid vorm te geven. Het Fonds 

participeert in de Beleidsraad van het 

Steunpunt Literair Vertalen om de 

activiteiten van het Steunpunt goed 

aan te laten sluiten bij het Nederlandse 

en Vlaamse vertalingenbeleid en om 

samen met de partners een lange-termijnvisie 

te ontwikkelen op het binnenlandse 

en buitenlandse vertaalbeleid. 

Met hoofdfi nancier de Nederlandse 

Taalunie was hierover in 2006 overleg, 

evenals over een eventuele gezamenlijke 

inzet in Suriname. Vanwege de 

te grote verschillen in benadering is 

er geen gezamenlijk beleid in 2006 

ontwikkeld, behalve op het vlak van 

informatie-uitwisseling. Hierdoor kreeg 

het Fonds een duidelijker beeld van 

gewenste prioriteiten op literatuurgebied 

in Suriname en kon het zijn eigen 

inbreng daar beter op afstemmen. 

De uitwisselingsprogramma’s en de 

verblijfsmogelijkheden van het Fonds 

(Montréal-Amsterdam, Brussel-Amsterdam, 

Athene, NIAS) versterkten de 

internationale contacten. Het Writerin-residence-programma 

genereerde 

nieuwe partners, zoals de Universiteit 

van Amsterdam, Athenaeum Boekhandel, 

betrokken uitgevers, ambassades 

en buitenlandse instituten in Amsterdam 

en gaf aanleiding tot de organisatie 

van een aantal evenementen zoals 

een tweedaags symposium Québec 

aujourd’hui in Maison Descartes. Eind 

2006 werd met de literaire organisatie 

Het Beschrijf in Brussel overlegd hoe 

de uitwisseling Vlaanderen-Nederland 

gestalte zou moeten krijgen. Ook is 

een begin gemaakt om de residentie- 

–39–

werking om te vormen tot een Europees 

samenwerkingsproject te maken. 

In 2007 wordt dit plan door beide 

organisaties verder ontwikkeld. 

De oriëntatiereizen die Menno Hartman 

en Sylvia Dornseiffer in 2006 maakten 

naar Suriname en Curaçao legden een 

goede bodem voor een aantal concrete 

initiatieven en subsidieaanvragen 

uit de West. Zo ‘opende’ schrijver Frank 

Martinus Arion met een publiek college 

aan de Universiteit van Amsterdam op 

18 oktober 2006 de nieuwe leerstoel 

West-Indische Letteren die in 2007 

effectief startte met een reeks van 

colleges. Aan de Algemene faculteit 

van de Universiteit van de Antillen in 

Willemstad werd het initiatief genomen 

tot het instellen van de leerstoel literatuurwetenschap 

en literatuurgeschiedenis, 

in het bijzonder met betrekking 

tot lokale en Caraïbische literatuur, in 

betrokken talen. In 2006 werd een vervolg 

gegeven aan de interfondselijke 

oriëntatie op de West in een bijeenkomst 

met de fondsen en het Prins 

Bernhard Cultuurfonds van de Nederlandse 

Antillen en Aruba. Het overleg 

werd versterkt door de expertise van 

Stichting Doen. 

–40– 

Toch wil ook de inktvis wel eens een Ezeltje Poepgeld zijn.

B 

4Beleid, programma’s en activiteiten 

–41–

EVALUATIE BELEID 2001-2005 

In het beleidsplan 2001-2004 werd 

aangekondigd dat na vier jaar een 

evaluatie zou plaatsvinden van de 

voorgenomen wijzigingen in het subsidiebeleid, 

waarbij beheersbaarheid, 

draagvlak en effectiviteit van de regeling 

centraal zouden staan. In 2006 

is deze evaluatie afgerond en zijn de 

uitkomsten neergelegd in een nota en 

gepresenteerd op de Beleidsdag. 

De evaluatienota bespreekt in kort 

bestek de veranderingen in de werkbeursregelingen, 

de stimuleringsregelingen 

en de reis- en verblijfsbeurzen, 

en tracht de effecten daarvan in kaart 

te brengen. De evaluatie berust op 

door het Fonds zelf verzamelde gegevens 

en observaties en concentreert 

zich op de kerntaken van het Fonds. 

Hoe de ‘gebruikers’ – de schrijvers en 

vertalers zelf – de omschakelingen in 

de subsidiesystematiek hebben beleefd 

en of de subsidiemogelijkheden 

nieuwe stijl voldoende aansluiten bij de 

beroepspraktijk, wordt voorjaar 2007 in 

een enquête onderzocht. 

D arom is het zo fijn dat het Fonds voor de Letteren bestaat! 

–42– 

De resultaten van de evaluatie komen 

in het kort hierop neer. In het nieuwe 

werkbeursbeleid voor schrijvers ontvangen 

meer schrijvers dan voorheen 

een werkbeurs. De regeling heeft 

duidelijk aan fl exibiliteit gewonnen, hetgeen 

toetreding van nieuwe groepen 

heeft vergemakkelijkt. Er is door het 

gevoerde maatwerk – waarbij sterker 

gefocust is op het boekproject - een 

grotere differentiatie in werkbeursbedragen 

ontstaan. Een tweede effect 

is dat de relatie tussen subsidie en 

beoogd/verwacht resultaat voor alle 

partijen duidelijker is. Tenslotte werd 

geconcludeerd dat de gesubsidieerde 

projecten ook in grote mate gerealiseerd 

worden en leiden tot publicaties. 

Het stimuleringsbeleid voor schrijvers 

voldeed gelet op het aantal inzendingen 

aan een behoefte. Ieder jaar kon 

aan zo’n 20 debutanten een subsidie 

worden verleend. De instroom in de 

werkbeursregeling van deze groep 

auteurs is niet vanzelfsprekend. Een 

tweede boek laat vaak drie jaar op zich 

wachten. Soms valt de kwaliteit van 

het tweede boek tegen en volgt op 

de stimuleringsbeurs geen ‘reguliere’ 

werkbeurs voor het derde boek. 

De grootste verandering in het subsidiebeleid 

voor literair vertalers was het 

opheffen van de regeling Aanvullende 

honoraria. De belangrijkste conclusies 

zijn dat er een minder willekeurige 

stroom van subsidieaanvragen is. 

Vertalers maken gericht en selectief 

gebruik van de mogelijkheden van de 

subsidieregeling projectwerkbeurzen. 

De regeling is fl exibel en biedt kansen 

voor een brede groep vertalers en 

vertaalprojecten. Dat betekent ook dat

elangrijk meer vertalers dan voorheen 

een beroep doen op de regeling. 

Het gemiddelde subsidiebedrag per 

vertaler is gestegen. De subsidierelatie 

is zakelijker geworden en vrijwel alle 

toegekende subsidies leiden tot boekpublicaties. 

Het streven om vertalers 

voordat zij aan de vertaling beginnen 

duidelijkheid te geven blijkt bij de huidige 

markt en de hoge titelproductie 

niet te realiseren. 

De regeling stimuleringssubsidies 

literair vertalers heeft, na een aarzelend 

begin, een goed bereik bij de doelgroep. 

Door de regeling worden talentvolle 

vertalers eerder opgemerkt en de 

doorstroom naar de regeling projectwerkbeurzen 

is goed te noemen. De 

aansluiting op de regeling projectwerkbeurzen 

verdient wel nadere aandacht; 

literair vertalers hebben aan het begin 

van hun carrière met specifi eke problemen 

te maken. 

De evaluatie zal uiteraard een rol spelen 

in een nieuwe beleidsnota die het 

Fonds eind 2007 zal opstellen voor de 

periode 2009-2012. 

BELEIDSDAG 

In november werd in Pakhuis de Zwijger 

een Beleidsdag gehouden met als 

thema ‘Het Fonds voor de Letteren en 

de Toekomst’. De bijeenkomst was bedoeld 

voor personeel, adviesraad, adviseurs, 

bestuurders en enkele gasten. 

Gerlien van Dalen (secretaris afdeling 

letteren Raad voor Cultuur) lichtte de 

nieuwe Cultuurnotasystematiek toe, 

waarna de aanwezigen onder leiding 

van de directeur discussieerden over 

de vraag hoe het Fonds in de nieuwe 

systematiek beoordeeld gaat worden 

en door wie. Een belangrijk punt hierbij 

was: hoe passen de letterenfondsen in 

de sectorfondsen van de toekomst? 

Menno Hartman en Hanneke Marttin 

presenteerden de resultaten van twee 

jaar virtueel atelier. Aansluitend was er 

een presentatie van Rozalie Hirs (dichter) 

en Harm van den Dorpel (vormgever). 

De discussie die erop volgde ging 

in op de vraag wat de nieuwe media 

voor het Fonds voor de Letteren gaan 

betekenen. Het gesprek werd geleid 

door Fine Trossèl. 

Writer-in-residence David Van Reybrouck 

vertelde in de middag over 

schrijven en leven aan het Spui en 

over de verhouding tussen Nederland, 

Vlaanderen en de rest van de wereld. 

De uitkomsten van de beleidsevaluatie 

zoals gepresenteerd door Pieter 

Jan van der Veen vormden de opmaat 

voor een forumdiscussie met gasten 

Thomas Vaessens en Kees ’t Hart. 

Thema was: ‘Is het Fonds wel goed 

bezig of kan het ook anders?’ Er werd 

gesproken over onderwerpen als de inkomensgrens 

en de dichterssubsidies, 

de vertalerssubsidies. 

CULTUREEL DIVERS 

LETTERENBELEID 

De Werkgroep Intercultureel Beleid 

bestond in 2006 uit Herman Divendal, 

directeur van AIDA; Hanneke van 

der Heijden, vertaalster Turks; Fouad 

Laroui, schrijver/dichter en bestuurslid 

van het Fonds en werd ondersteund 

door Ronald Bos, projectmedewerker 

intercultureel beleid. Suzanne Meeuwissen, 

medewerker intercultureel beleid 

van het NLPVF was aanwezig bij de 

–43–

vergaderingen van de werkgroep. Op 

1 oktober was de maximale termijn 

van vier jaar voor Herman Divendal 

beëindigd. De werkzaamheden van de 

werkgroep bestaan uit het selecteren 

van binnengekomen manuscripten en 

het adviseren over subsidieaanvragen 

en de coaching van schrijvers. 

STUDIEMIDDAG INTERCULTUREEL 

VERTALEN 

Op 31 mei vond de Studiemiddag 

intercultureel vertalen plaats op de 

Universiteit van Utrecht, georganiseerd 

in nauwe samenwerking met het 

Steunpunt Literair Vertalen. Het doel 

was de problemen te inventariseren 

die zich voordoen bij het vertalen van 

‘interculturele’ auteurs. Hanneke van 

der Heijden, Richard van Leeuwen 

en Ronald Bos hielden een inleiding, 

waarna de discussie zich toespitste op 

de vraag wat de beste manier is om de 

specifi eke problematiek van vertalen 

en redigeren in één aan te pakken. 

Medewerkers van de beide letterenfondsen 

hadden een actieve inbreng 

en werden in de problematiek ‘bijgepraat’ 

door (ervarings)deskundigen 

Cees Nijland, Jan Jaap de Ruijter, Caroline 

Roset, Margreet Dorleijn, Gert de 

Vries, Behnam Taebi, Sadik Yemni en 

Chalaan Charif. Geconcludeerd werd 

onder andere dat het van belang is de 

specifi eke expertise die nodig is voor 

deze vorm van vertalen te bespreken 

met uitgevers en redacteurs. 

–44– 

INTRODUCTIECAHIERS & 

COACHING 

De coaching van auteurs is in 2006 

voortgezet. De coaching richt zich op 

schrijvers met een manuscript dat bijna 

rijp is voor publicatie en die een laatste 

zetje in de rug nodig hebben richting 

uitgever. Het zijn schrijvers die schrijven 

in de moedertaal en schrijvers die 

zijn begonnen in het Nederlands te 

schrijven. Drie auteurs respectievelijk 

uit Sierra Leone, Turkije en Somalië zijn 

in het verslagjaar gecoacht door Lisa 

de Rooij, Sadik Yemni en Alice Toledo. 

Met Kunstenaars&CO zijn afspraken 

gemaakt over samenwerking op het 

gebied van coaching, die in 2007 worden 

geëffectueerd. In 2006 wenden 

ruim twintig auteurs zich tot het Fonds 

met een manuscript. Helaas was er dit 

jaar geen aanleiding over te gaan tot 

het maken van introductiecahiers. Het 

introductiecahier wordt in 2007 op zijn 

effectiviteit geëvalueerd. 

INTERCULTUREEL PLATFORM & 

NIEUWSBRIEF INTERCULTUREEL 

Op 16 december vond de jaarlijkse bijeenkomst 

plaats van het Intercultureel 

Platform. Aanwezig waren medewerkers 

van Aida, het Amsterdams Fonds 

voor de Kunst, Cosmic Theater, Krater 

Theater, Kunstenaars&CO, het Letterenhuis 

in Rotterdam, On File, Perdu 

en de VvL. Men wisselde de ervaringen 

van het afgelopen jaar uit en gaf commentaar 

op de eerste digitale nieuwsbrief 

die op voorstel van de leden door 

het Fonds werd geproduceerd en in 

het najaar verscheen. De bedoeling 

ervan is de onderlinge communicatie 

tussen de instellingen die intercultu-

ele letteren als speerpunt hebben te 

intensiveren en de samenwerking in 

programmering en beleidsontwikkeling 

te stimuleren. De nieuwsbrief beantwoordt 

weliswaar nog niet aan deze 

opzet, maar besloten is voorlopig met 

de uitgebreide maandelijkse agenda 

van de deelnemende instellingen voort 

te gaan. Met ingang van augustus 

2006 wordt de nieuwsbrief maandelijks 

verstuurd. 

PODIA & BOEKPRESENTATIES 

De vijfde editie van het Podium Werelddichters 

vond ditmaal in twee delen 

plaats: in mei in het Antwerpse Zuiderpershuis, 

het Brusselse Passaporta 

en het Rotterdamse Letterenhuis, en in 

september in de Amsterdamse Rode 

Hoed en de Groningse Openbare Bibliotheek. 

De optredende dichters waren 

Jamila Amadou (Marokko), Chalaan 

Charif (Irak), Venus Faiq (Iraaks Koerdistan) 

en Nafi ss Nia (Iran). Behalve hen 

traden op: in Brussel Ali Wouters, in 

Groningen Djodjie Rinsampessy en in 

Amsterdam El-Mahdi Acherchour (Algerije), 

die via Vluchtstad Amsterdam 

was uitgenodigd. Het volgende Podium 

Werelddichters zal voorjaar 2008 

worden gehouden. Dit festival biedt 

podia aan onder meer auteurs van wie 

het Fonds introductiecahiers heeft samengesteld; 

het Fonds adviseert over 

en subsidieert de vertalingen. In 2006 

werden tevens subsidies verstrekt aan 

podia die het debat stimuleren en 

prominent cultureel divers programmeren. 

Het Fonds ziet het als een taak om 

met deze podia en instellingen mee 

te denken, ze van advies te dienen, en 

vertalers of docenten aan te bevelen. 

Of in contact te brengen met andere 

instellingen. Een voorbeeld van 

zo’n samenwerking is de publicatie 

Dwaallicht. Uitgeverij Passage en de 

MECART Foundation presenteerden 

op 9 juni 2006 in Podium Mozaïek te 

Amsterdam de bloemlezing Dwaallicht: 

Tien Iraakse dichters in Nederland, 

die door het Fonds en het NLPVF 

fi nancieel is ondersteund. De bundel 

bevat gedichten van in Nederland 

verblijvende Iraakse dichters in ballingschap. 

Chaalan Charif, dichter en 

mederedacteur van de bundel, hield 

een inleiding over de moderne Iraakse 

poëzie en droeg voor uit eigen werk. 

Ook trad onder meer op: Mohammad 

Amin, Venus Faiq, Hameed Haddad, 

Salah Hassan, Naji Rahim, Karim Nasser 

en Mowaffk al-Sawad. 

BIJZONDER HOOGLERAARSCHAP 

MIGRANTENLITERATUUR 

In 2005 is in samenwerking met de 

Universiteit van Amsterdam besloten 

te investeren in een leerstoel Migrantenliteratuur 

met ingang van 2007 voor 

de duur van vijf jaar. Het Fonds acht de 

stimulering en de institutionele verankering 

en versterking van een jonge 

onderzoekstraditie een mooie concretisering 

van het interculturele beleid. 

Najaar 2006 is een selectieprocedure 

gestart. Bestuurslid Maarten Steenmeijer 

heeft namens het Fonds voor de 

Letteren zitting in het curatorium. Naar 

verwachting zal het bijzonder hoogleraarschap 

in de loop van 2007 worden 

aanvaard. 

–45–

SURINAME, NEDERLANDSE 

ANTILLEN EN ARUBA 

In maart en april vonden in Paramaribo 

twee festivals plaats, het Winternachtenfestival 

Werelden in ontmoeting en 

het literair jeugdfestival Boekids. In die 

periode bezocht het Fonds Suriname 

om kennis te maken met literair Suriname 

en te spreken met de in Suriname 

wonende schrijvers. Ook sprak het 

Fonds met vertegenwoordigers van de 

Nederlandse Taalunie in Suriname, het 

Leraren Opleidings Instituut, de Anton 

de Kom Universiteit, en van literaire instituties 

als S’77 (Ismène Krishnadath) 

en Bukutori (Ruth San a Jong). In de 

pers (interviews) en door deze gesprekken 

kreeg het Fonds de gelegenheid 

uitgebreid de mogelijkheden van 

het Fonds voor Surinaamse schrijvers 

die in het Nederlands schrijven toe te 

lichten. Het succes van de Surinameeditie 

van Sonny Boy van Annejet 

van der Zijl in april 2006 vormde de 

aanleiding voor beide letterenfondsen 

om een doorstart van het project 

‘Suriboek’ in overweging te nemen. 

Deze boeken in glossy vorm worden 

tegen een zeer lage prijs in Suriname 

verkocht in de boekhandel. Ze worden 

ook gedrukt in Suriname. Overeengekomen 

is dat de Surinaamse stichting 

The Back Lot de nieuwe uitgever wordt 

van het Suriboek. De volgende twee 

titels verschijnen in 2007. De vraag uit 

Suriname naar coaching, feedback en 

scholing leidde tot een oriënterend 

werkbezoek van Alice Toledo aan Suriname 

en een studiereis van Ruth San 

a Jong naar Nederland en Vlaanderen 

begin 2007. 

De constructieve contacten met Curaçao 

hebben geleid tot meer bekend- 

–46– 

heid van het Fonds op de Antillen. De 

directeur verzorgde in mei een lezing 

op de Universiteit van de Antillen. September 

2006 werd Michiel van Kempen 

benoemd tot bijzonder hoogleraar 

West-Indische Letteren aan de Universiteit 

van Amsterdam. De leerstoel 

werd mede door het Bert Schierbeekfonds 

van het Fonds voor de Letteren 

ingesteld en gefi nancierd. In de tweede 

helft van 2006 verbleef Frank Martinus 

Arion op uitnodiging van het Fonds als 

eerste in een van de twee schrijversresidenties 

van het nieuwe Writer-inresidence-project 

en gaf hij met een 

publiekscollege aan de UvA over de 

ontvangst van zijn roman Dubbelspel 

in Nederland aan de nieuwe leerstoel 

een bijzondere glans. Ook het symposium 

Nederlands Buitengaats dat op 19 

mei in aanwezigheid van Hare Majesteit 

de Koningin op het Paleis Noordeinde 

plaatsvond en de spectaculaire ‘Nederland 

Leest’-Dubbelspel campagne 

droegen in grote mate bij aan de belangstelling 

voor de West-Indische en 

Caraïbische literatuur. 

MONTRÉAL-AMSTERDAM 

In het kader van het uitwisselingsprogramma 

met de Canadese partners 

– de UNEQ en de CALQ – kwam de 

dichteres Diane Régimbald in januari 

2006 naar Amsterdam. Haar verblijf 

van drie maanden in Nederland werd 

een succes. Régimbald droeg haar 

poëzie voor in Brussel, Amsterdam, 

Rotterdam en Groningen en leverde 

een muzikale, poëtische bijdrage aan 

het symposium Québec aujourd’hui. 

Bovendien werkte ze aan nieuwe 

gedichten, waarvan er enkele al in het

Nederlands zijn vertaald door Nele 

Ysebaert en Walter van der Star. 

In april reisde Oscar van den Boogaard 

naar Montréal voor een verblijf 

van twee maanden. Hij heeft er kunnen 

werken aan een roman, die hij tegelijkertijd 

in het Frans en in het Nederlands 

schrijft. Van den Boogaard trad 

op in het festival Blue Metropolis en 

was deelnemer aan het tweedaagse 

congres Rencontre Québécoise Internationale 

des Ecrivains. 

Het uitwisselingsprogramma met 

Montréal bestond in 2006 vijf jaar. In 

die tijd hebben zes Nederlandse en 

vijf Canadese auteurs er gebruik van 

gemaakt. Voor het Fonds, het Maison 

Descartes, la Délégation Générale du 

Québec in Brussel, de ambassade 

van Canada en het Centrum voor 

Canadese studies in Groningen aanleiding 

om de balans op te maken. 

Met dit doel werd in maart het tweedaags 

symposium Québec aujourd’hui 

georganiseerd in Maison Descartes. 

Barber van de Pol, Erik Lindner, Maria 

van Daalen en Abdelkader Benali 

vertelden over hun zeer uiteenlopende 

ervaringen in Montréal. De bekende 

Franstalige Canadese auteur Gil Courtemanche 

las voor uit eigen werk en 

werd geïnterviewd door Jeannette den 

Toonder en Margot Dijkgraaf. Diane 

Régimbald las poëzie op muziek van 

Ab Baars en Ig Henneman. 

Voorafgaand aan het symposium 

leidde Peter Bergsma (literair vertaler 

en directeur van het Vertalershuis) 

een workshop over het vertalen van 

Canadese literatuur. Manik Sarkar, vertaler 

van Courtemanche, sprak over de 

problemen die hij tegenkwam tijdens 

het vertalen van diens werk en Regina 

Willemse vertelde over haar joint 

residency met auteur Robert Hough in 

het Banff Center for the Arts. In 2006 

verbleef daar vertaler Ton Heuvelmans 

om met de auteur Michael Redhill te 

werken aan de vertaling van diens 

roman Consolation. 

De uitwisseling met Montréal krijgt 

vanaf 2007 een ander karakter. Er 

wordt gedacht aan een tweejaarlijkse 

uitwisselingsfrequentie in nauwe samenwerking 

met Vlaanderen en aan 

een andere selectieprocedure. 

WRITER-IN-RESIDENCE- 

PROGRAMMA AMSTERDAM 

Na een gedegen voorbereiding ging in 

oktober 2006 het Writer-in-residenceprogramma 

van start. Het programma 

is een initiatief van het Fonds en het 

NLPVF, die het fi nancieel en organisatorisch 

samen dragen. De Universiteit 

van Amsterdam en Athenaeum 

Boekhandel en Nieuwscentrum zijn 

vaste samenwerkingspartners in het 

programma. Kantoor wordt gehouden 

op het adres van het Fonds voor de 

Letteren. 

www.writerinresidence.nl 

–47–

De programmacommissie, die verantwoordelijk 

is voor het uitnodigingsbeleid 

en de selectie van de 

gastschrijvers, bestaat uit Maarten 

Asscher (directeur van Athenaeum 

Boekhandel), de hoogleraren Ieme van 

der Poel en Thomas Vaessens, literair 

journalist Margot Dijkgraaf en de beide 

directeuren van de letterenfondsen 

– Sylvia Dornseiffer en Henk Pröpper. 

Eind 2006 werd de commissie uitgebreid 

met de directeur van het Instituto 

Cervantes, Isabel-Clara Lorda Vidal. 

Zij vertegenwoordigt de EUNIC, het 

verbond van alle culturele buitenlandse 

instituten in Nederland. 

De programmacommissie besloot om 

in eerste instantie voorrang te geven 

aan auteurs van wie het werk is geschreven 

of vertaald in de grote talen 

en bij voorkeur ook in het Nederlands. 

Daarnaast zullen vooral auteurs met 

een breed profi el worden geselecteerd. 

Voor alle kandidaten geldt dat 

medewerking kan worden gevraagd 

om gastcolleges of lezingen te verzorgen 

en om stukken te schrijven voor 

kranten of weekbladen. Het verblijf van 

de auteur duurt bij voorkeur minimaal 

drie maanden. De fondsen vergoeden 

de reiskosten van de auteur niet, maar 

kunnen wel een verblijfsbeurs van 

maximaal ¤ 2.000 per maand beschikbaar 

stellen. De nieuwe, geheel Engelstalige 

website: 

www.writerinresidence.nl dient als 

visitekaartje voor het programma. 

–48– 

Het eerste appartement, dat direct 

boven Athenaeum Nieuwscentrum ligt 

en uitkijkt over het Spui, wordt vanaf 

1 juli 2006 gehuurd van de Stichting 

Johan Polak. 

Het tweede appartement ligt aan de 

Geldersekade en maakt onderdeel uit 

van een huisvestingscomplex van de 

UvA. Als tegenprestatie wordt van de 

gastschrijver verwacht dat hij of zij 

inzetbaar is voor activiteiten als publiekscolleges 

en gastoptredens. Het 

programma waarborgt echter wel dat 

de gastschrijver voldoende tijd heeft 

voor eigen werk en onderzoek. 

Voor de verblijfsbeurzen, de huur en 

inrichting van het appartement aan 

het Spui, de aanloopkosten en personele 

ondersteuning is in 2006 actief 

gezocht naar subsidiënten. Deze zijn 

gevonden in de ministeries van OCW 

en Buitenlandse Zaken, Stichting LIRA, 

het Peter Paul Peterich Fonds en het 

R.O. van Gennep Fonds (beide beheerd 

door het Prins Bernhard Cultuurfonds), 

De Nederlandsche Bank en 

de gemeente Amsterdam. Met deze 

fi nanciële ondersteuning en de eigen 

bijdragen is het gelukt om de begroting 

tot 2009 sluitend te krijgen. Vanaf 

dat jaar willen de letterenfondsen het 

residentieprogramma onderbrengen in 

het reguliere beleid. 

Geheel volgens planning werden 

er aan het eind van de zomer twee 

gastschrijvers verwelkomd. Halverwege 

september 2006 arriveerden David 

Van Reybrouck uit België en Frank 

Martinus Arion uit Curaçao. Het openingsfeest 

vond plaats op 13 oktober 

in de ambtswoning van burgemeester 

Job Cohen.

Diezelfde avond was het festival Writing 

Europe in De Balie. Dit festival was 

een initiatief van het Centre Français 

du Livre van Maison Descartes, in 

samenwerking met European Cultural 

Foundation, Vlaams Cultuurhuis De 

Brakke Grond en de Stichting Literaire 

Activiteiten Amsterdam (SLAA). David 

Van Reybrouck nam deel aan het 

festival, evenals enkele van de gastschrijvers 

die in 2007 worden verwacht 

zoals Olga Tokarczuk (Polen), Jens 

Christian Grøndahl (Denemarken) en 

Florence Noiville (Frankrijk). 

Van Reybrouck en Arion sloten hun 

verblijf respectievelijk in januari 2007 

en begin december 2006 af. Zij gaven 

aan dat zij een vruchtbaar en aangenaam 

verblijf in Amsterdam hadden 

gehad, maar beiden hadden ook enkele 

verbeterpunten voor het residentieprogramma. 

David Van Reybrouck 

refl ecteerde op zijn verblijf in Nederland 

in het artikel Het verdriet der Lage 

Landen dat 23 december 2006 in de 

bijlage Het Betoog van de Volkskrant 

verscheen. 

In 2006 was freelancer Annechien 

Visser van adviesbureau Visser’s Latijn 

projectcoördinator en werkte Fleur van 

Koppen vanaf 1 mei 1 dag in de week 

als projectmedewerker. 

Daardoor kunnen alle Nederlandse inktvissen 

NETHERLANDS INSTITUTE FOR 

ADVANCED STUDY IN THE HUMANI- 

TIES AND SOCIAL SCIENCES (NIAS) 

Het Fonds zette ook in 2006 het 

Writer-in-residence-programma in 

samenwerking met het NIAS voort. Dit 

programma voorziet in een verblijfsmogelijkheid 

voor een literair auteur in een 

academische setting. Elk academisch 

jaar is er een periode van vijf maanden 

gereserveerd voor een Nederlandstalig 

auteur en eenzelfde periode voor een 

auteur uit het buitenland. De Nederlandstalige 

kandidaat wordt door het 

Fonds geselecteerd. Bij de selectie van 

de buitenlandse kandidaat speelt het 

Fonds in de regel slechts een bemiddelende 

rol; de uiteindelijke keuze valt 

onder de verantwoordelijkheid van het 

NIAS. 

Eind 2005 verzocht het Fonds voor de 

Letteren via een mailing aan uitgevers 

om schrijvers te kandideren. De 

belangstelling onder zowel binnen- als 

buitenlandse auteurs was wederom 

groot. De Britse auteur David Mitchell 

arriveerde begin februari op het NIAS, 

als opvolger van schrijver en bioloog 

Tijs Goldschmidt. Mitchell werkte 

tijdens zijn verblijf aan een historische 

roman over de Nederlandse handelspost 

Deshima in het Japanse Nagasaki. 

Zijn verblijf in Wassenaar stelde hem in 

staat onderzoek te doen in de Universiteitsbibliotheek 

Leiden, alwaar het 

archief van de Deshima Dagregisters 

wordt beheerd. Na zijn vijf maanden 

durende verblijf was hij dan ook enthousiast. 

Per 1 september trad Thomas Rosenboom 

aan om te werken aan de defi nitieve 

vorm van zijn nieuwe roman, die 

–49–

speelt in een dorp aan een rivier waar 

de wonderlijke komst van een grote vis 

een reeks gebeurtenissen in werking 

zet. Het verblijf aan het NIAS had een 

wezenlijke en positieve invloed op 

de geschreven hoofdstukken, aldus 

Rosenboom. De positie van writer-inresidence 

wierp ook een nieuw licht op 

het vrije maar isolerende karakter van 

het schrijver zijn: ‘Nooit heb ik het zo 

vanzelfsprekend gevonden om gelijk 

aan het werk te gaan – in al die andere 

werkkamers van de gang waren ook 

mensen bezig om iets te maken, het 

neemt je mee, je bent opgenomen in 

het peloton en het schrijven voelt wat 

minder aan als eindeloos kopwerk.’ 

NEDERLANDS INSTITUUT IN 

ATHENE 

Ook dit jaar konden, door de samenwerking 

van het Fonds met het Nederlands 

Instituut in Athene, schrijvers en 

vertalers met een beurs verblijven in 

het appartement van het Nederlands 

Instituut in Athene op honderd meter 

afstand van de Akropolis. Het Nederlands 

Instituut in Athene is gehuisvest 

in het oude centrum van Athene en 

beschikt over een bibliotheek die speciaal 

gericht is op historie en archeologie. 

De bibliotheek en de studieruimten 

staan ter beschikking van de bewoner. 

Een verblijf aan het instituut is bedoeld 

voor schrijvers en vertalers die voor 

hun werk in Athene willen verblijven 

in verband met research of voor het 

opdoen van inspiratie voor een boek. 

Het Fonds heeft per jaar twaalf weken 

de beschikking over het appartement. 

In 2006 verbleven Paul Janssen, Hester 

Knibbe en Jan Willem Anker in Athene 

–50– 

in het gerenoveerde Frans van Hasseltresidence. 

In 2006 verschenen tevens 

de eerste publicaties die deels geschreven 

of geïnspireerd zijn door een 

verblijf in Athene. Edzard Mik rondde 

zijn roman Bleke Hemel af in Athene en 

in de bundel IJsgang van Anneke Brassinga 

is de reeks Helleens voor beginners 

opgenomen. 

VERBLIJVEN IN VOLLEZELE EN 

BRUSSEL 

De samenwerking met de Vlaamse literaire 

organisatie Het Beschrijf werd in 

2006 gecontinueerd, waardoor er twee 

verblijven in België beschikbaar waren 

voor Nederlandse schrijvers. 

Villa Hellebosch te Vollezele, op twintig 

kilometer van Brussel, dateert uit de 

jaren dertig en bevindt zich midden in 

een natuurgebied dat als stiltegebied 

is aangewezen. Een deel van de villa is 

privé, een ander deel is bestemd voor 

schrijvers. René Huigen verbleef er een 

maand. De andere verblijfsmogelijkheid 

is in het hart van Brussel, waar een appartement 

ter beschikking staat in het 

literatuurhuis Passa Porta. Peter Middendorp 

verbleef in 2006 een maand 

in het appartement. 

inkt spuiten naar hartelust.

VIRTUEEL ATELIER / POËZIE OP 

HET SCHERM 

In 2006 presenteerden dichters en 

vormgevers voor de tweede maal 

Poëzie op het scherm in de Waag in 

Amsterdam. Op 17 mei was een groot 

publiek in het Theatrum Anatomicum 

verzameld om te kijken naar zes 

nieuwe uitingen van wat misschien 

geen nieuw genre is, maar wel een heel 

nieuwe manier om getuige te zijn van 

poëzie. De deelnemers in deze editie 

waren Paul Bogaert en Danny Butaye, 

Geert Buelens en Hans Op de Beeck, 

Hans Kloos en Olivier Otten, Rozalie 

Hirs en Harm van den Dorpel, Joke van 

Leeuwen en Francien Frommé, Ted van 

Lieshout en Niels Schrader. 

Na de presentatie van de afzonderlijke 

resultaten, werden de bijdragen besproken 

door een forum met Caroline 

Euler, Maarten Doorman (voorzitter) en 

Melle Hammer. Zij grepen de gelegenheid 

aan de presentaties van enige 

connotaties te voorzien. Wat hadden 

de aanwezigen gezien? Wat voor 

vragen zijn daarbij te stellen, op welke 

wijze kan er gekeken worden naar 

deze betrekkelijk nieuwe vorm? Kan je 

al zeggen of deze uitingen geslaagd 

zijn, of niet? De hele avond was live via 

internettelevisie te volgen. 

Arie Altena schreef een ooggetuigeverslag 

voor de nieuwsbrief. Hij concludeert: 

‘Lacunes aanwijzen is makkelijk: 

geen van deze dichters programmeert 

poëzie; geen één verhoudt zich tot de 

taal van het internet; niemand gebruikt 

geluid. Geen referentie aan generatieve 

poëzie, collaborative poetry, code poetry, 

spam poetry of fl arf, om een paar 

dwarsstraten te noemen. Het is maar 

om te zeggen dat er nog veel meer 

mogelijkheden zijn. Te veel om in één 

dichtersleven aan te pakken. Het gaat 

niet om die mogelijkheden: het gaat 

om poëticaal gemotiveerde, duidelijke 

keuzes. Deze zes dichters en zes vormgevers 

hebben zulke keuzes gemaakt. 

Je kunt vinden dat hun keuzes te ver 

afdrijven van wat poëzie in de kern is 

(een heilloos conservatief standpunt), 

of constateren dat ze toch schatplichtig 

blijven aan het oude drukwerkmedium 

(het radicale standpunt). 

Eén ding is zeker: het stadium van 

het gratuit exploreren van de mogelijkheden 

omwille van de ontdekking, 

is voorbij. De kwestie is: welke mogelijkheden 

gebruik je? Wat maak je tot 

poëzie? Hoe geef je vorm aan poëzie? 

Want digitaal schrijven zullen we.’ 

Arie Altena is als onderzoeker verbonden 

aan het Ubiscribe-project van de 

Jan van Eyck Academie. Hij publiceert 

over nieuwe media in onder andere 

Mediamatic, Metropolis M en De Gids. 

Hij blogt op: 

http://www.ariealt.net/blog 

Op uitnodiging van de sectie Nederlands 

van de Freie Universität 

Berlin verzorgden Hanneke Marttin en 

Menno Hartman op 29 juni een college 

–51–

over poëzie in de nieuwe media voor 

studenten Neerlandistiek. Zij gingen 

tijdens een presentatie in op de ontstaanswijze 

van het project en op de 

resultaten van twee jaar samenwerking 

tussen dichters en vormgevers. Vanwege 

de grote belangstelling en het 

enthousiasme van de studenten wordt 

gewerkt aan een voortzetting aan Nederlandse 

universiteiten in 2007. 

De bijdragen uit 2006 zijn te vinden 

op: www.fondsvoordeletteren.nl 

> leestafel > themawebsites 

> Poëzie op het scherm 

–52– 

DAG VAN DE FRIESE LITERATUUR 

Om de Friese literatuur te ontsluiten 

voor de Nederlandse lezer organiseerde 

het Fonds voor de derde keer 

– het is inmiddels een tweejaarlijkse 

traditie geworden – in samenwerking 

met het NLPVF, de Provinsje Fryslân 

en Tresoar een Dag van de Friese literatuur. 

Op zondag 5 maart 2006 vond 

in Felix Meritis te Amsterdam deze manifestatie 

plaats onder de titel Vers uit 

Friesland. De datum was met opzet zo 

gekozen dat tijdens de Friese Boekenweken 

(25 februari–12 maart 2006) ook 

in ‘het westen’ een programma rond 

het Friese boek zou zijn. 

Enkele van de belangrijkste Friese 

dichters en prozaïsten van dit moment 

presenteerden zich aan een 

Nederlandstalig publiek. Het werd een 

feestelijk, levendig programma van 

voordracht en discussie, waarin zowel 

nieuw werk uit Friesland als de Friese 

literatuurhistorie aan bod kwamen. De 

auteurs lazen hun werk in het Fries, 

met een Nederlandse vertaling in 

boventiteling. Inleidingen, interviews en 

discussie waren in het Nederlands. Het 

Friese trio Wiltsje fan Peazens sloot de 

derde Friese Dag af met een vrolijke 

mengeling van traditionele en nieuwe 

Friese volksmuziek.

STEUNPUNT LITERAIR VERTALEN 

Om ervoor te zorgen dat de activiteiten 

van het Steunpunt goed aansluiten 

bij het Nederlandse en Vlaamse vertalingenbeleid, 

stelt het Fonds, samen 

met het Vlaams Fonds en het NLPVF, 

de prioriteiten in het Steunpunt-programma 

vast. Deze instellingen vormen 

samen met hoofdfi nancier de Nederlandse 

Taalunie de beleidsraad van het 

Steunpunt Literair Vertalen. Pieter Jan 

van der Veen heeft namens het Fonds 

zitting in de beleidsraad. 

De beleidsraad kwam in 2006 viermaal 

bijeen en behandelde daarin onder andere 

het actieplan 2007, de voorlopige 

resultaten van het Taalunie-onderzoek 

naar het carrièreverloop van literair 

vertalers, begrotingen, mentoraatsprogramma’s 

en het opzetten van studiemiddagen, 

en er werd veel informatie 

uitgewisseld over lopende vertaalopleidingen 

of initiatieven daartoe en 

faciliteiten in binnen- en buitenland. 

Op 26 januari 2006 vond een Beleidsdag 

plaats, waarbij naast de literaire 

fondsen, de Nederlandse Taalunie en 

het ministerie van OCW, opleidingsinstituten 

vertegenwoordigd waren om 

het bereik van het Steunpunt in de 

periode 2001-2006 te evalueren en 

de toekomst van het Steunpunt te bespreken. 

Algemeen was er waardering 

voor de bereikte resultaten en werden 

suggesties gedaan om het opleidingstraject 

te verbeteren en de aansluiting 

op de uitgeverswereld te vergroten. 

De fondsen en het Steunpunt blijven 

zich beijveren voor het literair vertalen, 

zowel wat betreft het opleiden van 

nieuwe vertalers als het vergroten van 

bestaande deskundigheid en het over- 

dragen van expertise. 

Eind 2006 kwamen de directies van de 

fondsen, het Steunpunt en de Taalunie 

bijeen om de ambities voor 2007 en 

verder te bespreken. Op het terrein van 

de deskundigheidsbevordering wordt 

gezocht naar een ruimere inzet van het 

mentoraat. Ook op het terrein van studiebeurzen/fellowships 

zien de partijen 

meer mogelijkheden. 

Resultaten 

Het Steunpunt presenteerde de 

volgende gegevens. In de periode 

2001-2005 organiseerde het 37 vertaalcursussen 

voor vertalers in en uit 

het Nederlands. De belangstelling voor 

die cursussen was meer dan goed te 

noemen. Meer dan 673 (aspirant-) 

vertalers dongen mee naar een plaats; 

280 vertalers konden na een strenge 

selectie daadwerkelijk aan een van 

de cursussen deelnemen. De afgelopen 

jaren zijn er voor vertalers in het 

Nederlands cursussen Engels, Duits, 

Frans, Hongaars, Noors, Pools en 

Zweeds georganiseerd. Voor 2006 

stonden het Arabisch, Hebreeuws en 

Turks op het programma. In vijf jaar tijd 

zijn bovendien 53 mentoraatsprojecten 

gesubsidieerd, waarvan inmiddels 

veertig mentoraten met goed gevolg 

zijn afgerond. 

Het succes van het Steunpunt is ook af 

te meten aan het aantal cursisten dat 

daadwerkelijk een literaire vertaalcarrière 

opbouwt. Uit de gegevens van 

het Fonds blijkt dat meer dan een derde 

van de cursisten inmiddels bij het 

Fonds met succes stimuleringsbeurzen 

en werkbeurzen heeft aangevraagd. 

–53–

Onderzoek 

Op initiatief van het Steunpunt en in 

opdracht van de Taalunie hebben de 

Erasmus Universiteit Rotterdam en 

de Universiteit Antwerpen onderzoek 

gedaan naar het carrièreverloop van 

literair vertalers. Het rapport van Kris 

Humbeeck (Universiteit Antwerpen) is 

september 2006 gepubliceerd onder 

de titel Informatie-uitwisseling in het 

literaire veld in Vlaanderen en Nederland, 

deelonderzoek: literair vertalers. 

Het onderzoek zal in 2007 nog gecomplementeerd 

worden met een deel 

waarin de rol van de uitgevers aan bod 

zal komen. 

Het onderzoek biedt veel materiaal 

voor het Steunpunt en de literaire 

fondsen in Nederland en Vlaanderen 

voor het toekomstig beleid ten aanzien 

van vertalers en het literair vertalen. 

Naar aanleiding van het onderzoek 

organiseren het Steunpunt en het 

Vlaams Fonds voor de Letteren voorjaar 

2007 een studiemiddag over de 

positie van de Vlaamse vertaler. 

Of er nou behoefte aan die inkt is of niet. 

–54– 

Deskundigheidsbevordering 

literair vertalen 

In 2006 organiseerde het Steunpunt 

cursussen voor vertalers Arabisch, 

Hebreeuws en Turks, met als docenten 

Richard van Leeuwen en Djûke Poppinga 

(Arabisch), Margreet Dorleijn en 

Hanneke van der Heijden (Turks) en 

Hilde Pach (Hebreeuws). Deze talen 

zijn in overleg met het Fonds voor de 

Letteren gekozen omdat er erg weinig 

vertalers in zijn, terwijl het – waar het 

gaat om Arabisch en Turks – duidelijk 

om ‘groeimarkten’ gaat. Het was niet 

eenvoudig om voldoende gekwalifi - 

ceerde kandidaat-cursisten te vinden. 

Opnieuw bleek het gebrek aan een 

goede vertaalopleiding in Nederland. 

Uiteindelijk konden tien vertalers geselecteerd 

worden: vier vertalers Turks, 

vijf vertalers Arabisch en één vertaler 

Hebreeuws. Ton Naaijkens, Richard van 

Leeuwen en Cees Koster hielden lezingen, 

en de Turkse auteur Mahir Özta en 

de Libanese schrijfster Hoda Barakat 

kwamen speciaal naar Utrecht. 

Het Fonds hielp mee de cursussen te 

organiseren. Hanneke Marttin nam namens 

het Fonds deel aan een bijeenkomst 

die was gewijd aan de beroepspraktijk 

van de literair vertaler. Bij deze 

gelegenheid sprak Janny Middelbeek 

over het hoe en waarom van netwerken. 

Bij de slotbijeenkomst, waarin de 

deelnemers hun collectieve vertaling 

presenteerden, waren Mark Pieters 

van Athenaeum, Polak & Van Gennep 

en Joost van Schendel van uitgeverij 

Bulaaq aanwezig.

Het succesvolle mentoraatsprogramma 

voor literair vertalers in en uit het 

Nederlands werd voortgezet. In 2006 

konden weer zeven nieuwe mentoraatsprojecten 

met subsidie van het 

Steunpunt en het Fonds worden gestart. 

Veel ervaren vertalers blijken van 

harte bereid hun kennis en kunde in te 

zetten voor beginnende collega’s. 

Voor een overzicht van alle mentoraten 

kunt u terecht op de website van het 

Steunpunt: www.literairvertalen.org 

NIJHOFFAVOND 

ARTHUR LANGEVELD 

De Nijhoffprijs 2006 werd toegekend 

aan Arthur Langeveld voor zijn vertalingen 

uit het Russisch. Om dit te 

vieren vond op 21 november 2006 in 

de Amstelkerk een goed bezochte bijeenkomst 

plaats. Wouter van Oorschot 

onderhield het publiek met een verhaal 

over de kostprijs van de literatuur, in 

het bijzonder die van de Russische 

Bibliotheek, en hoogleraar Slavistiek 

Willem Weststeijn interviewde de prijswinnaar 

over zijn vertalerschap. Tineke 

Langedijk (zang) en Ludmilla Tokareva 

(piano) brachten Russische romances 

ten gehore. 

De avond werd georganiseerd en 

gefi nancierd door het Fonds voor de 

Letteren, het NLPVF en het Prins Bernhard 

Cultuurfonds. 

LITERAIRE VERTAALDAGEN 

De achtste editie van de Literaire Vertaaldagen 

ging over het vertalen van 

humor. 

Arthur Langeveld opende de eerste 

dag. Hij maakte aan de hand van voorbeelden 

duidelijk hoe de humor verdween 

uit de vertalingen van klassieke 

Russische romans. Frits van der Heide, 

vertaler van Asterix en Obelix, sprak 

over de woordgrappen die Uderzo en 

Goscinny verstoppen in de namen van 

de personages en de weinige ruimte 

die het tekstballonnetje aan de vertaler 

laat. De ochtendsessie werd afgesloten 

door Geert Lernout, die als literatuurwetenschapper 

opmerkte dat serieuze 

humortheorieën vertalers maar weinig 

te bieden hebben. 

Na de lunch vertelden ondertitelaars 

Brigit Kooijman en Leo Reijnen aan 

de hand van scènes uit Monty Python 

en de Britse serie ‘Allo ‘Allo! over hun 

specifi eke métier. Tijdens de rondetafeldiscussie 

legde Elsschot-kenner Vic 

van de Reijt vervolgens enkele lastige 

zinnen uit de roman Kaas voor aan 

vertalers Gerd Busse, Giorgio Faggin, 

Paul Vincent en Julio Grande. Met een 

lezing van Kees van Kooten en het 

uitreiken van de NLPVF Vertalersprijs 

en de Fonds voor de Letteren-vertaalprijzen 

door respectievelijk Maria 

Vlaar (adjunct-directeur NLPVF) en 

Fondsdirecteur Sylvia Dornseiffer en 

juryvoorzitter Niek Miedema werd de 

symposiumdag afgesloten. 

De tweede dag werd zoals gewoonlijk 

gevuld door workshops in de diverse 

talen. Voor het eerst werden er workshops 

Nederlands-Pools en Pools-Nederlands 

gegeven, respectievelijk door 

–55–

Zofi a Klimaszewska en Karol Lesman. 

Na afl oop reikte René Appel het 

Charlotte Köhler Stipendium uit aan 

vertaalster Spaans-Nederlands Trijne 

Vermunt. 

Voor het Fonds voor de Letteren had 

Petra Schoenmaker zitting in het organisatiecomité 

2006. 

DE FONDS VOOR DE LETTEREN- 

VERTAALPRIJZEN 

Vorig jaar besloot het bestuur tot het 

instellen van twee jaarlijks toe te kennen 

vertaalprijzen voor literair vertalers 

die zich zowel onderscheiden door de 

hoge kwaliteit van hun vertaaloeuvre 

als door hun inzet als ambassadeur 

voor een bepaald taalgebied of genre 

en/of het literair vertalen in het algemeen. 

Criteria daarbij zijn: de mate van 

eigen initiatief van de vertaler bij het 

toegankelijk maken van on bekende 

teksten; de creativiteit van de vertaler 

bij het oplossen van vertaalproblemen; 

het literaire en culturele belang van de 

vertaalde werken en de eventuele stimulerende 

activiteiten van de vertaler 

op het terrein van het literair vertalen 

in het algemeen, d.w.z. activiteiten die 

hebben bijgedragen tot de professionalisering 

en het maatschappelijk 

aanzien van het vak van literair vertaler. 

Eén van de prijzen is bestemd voor 

een vertaler uit een van de grote Europese 

talen of het Amerikaans-Engels, 

één voor een vertaler uit de ‘kleinere’ 

taalgebieden. Daar wordt onder verstaan: 

talen waaruit relatief minder tot 

weinig vertaald wordt in het Nederlands, 

inclusief de klassieke talen. 

Aan beide prijzen is een geldbedrag 

van ¤ 5.000 verbonden. 

–56– 

De jury 2006 bestond uit Richard van 

Leeuwen, Niek Miedema (voorzitter) en 

Peter Verstegen. De prijzen werden op 

15 december 2006 uitgereikt tijdens de 

Literaire Vertaaldagen in Utrecht. De 

jury bekroonde Ike Cialona als bevlogen 

vertaalster van veel klassieke Italiaanse 

literatuur, en Harrie Lemmens, 

die al meer dan vijftien jaar Portugees 

proza op de kaart weet te zetten in 

Nederland en Vlaanderen. 

Ike Cialona (1935) heeft sinds de jaren 

tachtig een vertaaloeuvre opgebouwd 

met een zeldzaam hoog soortelijk 

gewicht. Zij wijdde haar krachten aan 

enkele van de allergrootsten, zoals 

Boccaccio en Petrarca, en ook aan 

belangrijke modernere dichters als 

Gabriele d’Annunzio en Umberto Saba. 

Daarnaast vertaalde zij onder meer 

proza van Casanova en Mario Praz, 

en uit het Engels poëzie van Byron 

en Dante Gabriel Rossetti. ‘Cialona is 

een vertaalster die bij uitstek gevoel 

heeft voor de muziek van de taal,’ 

aldus de jury. Bovendien stelt ze in 

vormtechnisch opzicht strenge eisen 

aan haar vertaalwerk. Drie van haar 

meesterstukken verdienen – ook in 

dit opzicht – bijzondere aandacht. In 

1998 verscheen na zes jaar intensieve 

arbeid haar vertaling van Orlando 

Furioso, ofwel De razende Roeland van 

Ludovico Ariosto. Daarin wist ze de 

veeleisende rijmvorm van het ottava 

rima van dit ruim 4800 achtregelige 

strofen bestaande zestiende-eeuwse 

epos in het Nederlands over te brengen. 

In 2000 verscheen de geheel 

berijmde vertaling die zij samen met 

Peter Verstegen maakte van De goddelijke 

komedie van Dante. De vertalers

ontsloten de tekst tevens via een zeer 

uitgebreid commentaar. Recent verscheen 

haar vertaling van het droomverhaal 

Hypnerotomachia Poliphili. De 

vertaling moest worden aangepast 

aan de bijzondere vormgeving van dit 

werk, dat in 1499 door de beroemde 

Venetiaanse drukker Aldus Manutius is 

geproduceerd. 

Harrie Lemmens (1953) werkt sinds 

de jaren negentig aan een omvangrijk 

en invloedrijk vertaaloeuvre, waaruit 

grote persoonlijke betrokkenheid bij 

‘zijn’ schrijvers spreekt. Hij vertaalde 

erkende grootheden als Pessoa, Nobelprijswinnaar 

Saramago en ‘eeuwig’ 

Nobelprijskandidaat Antonio Lobo Antunes. 

Maar zijn bijzondere belangstelling 

voor Portugals koloniale verleden 

leidde er ook toe dat hij actief zocht 

naar Nederlandse uitgevers voor onder 

meer werk van de Mozambikaanse 

schrijver Mia Couto en de Angolezen 

Pepetela en José Eduardo Agualusa. 

Najaar 2007 verschijnt zijn ‘eigen’ project 

De vorst, de soldaat en de reiziger, 

een selectie historische teksten die de 

geschiedenis van het hedendaagse 

Angola – en en passant ook een beetje 

die van Nederland – vanuit verschillende 

perspectieven belichten. 

Lemmens betoont zich een waarachtig 

ambassadeur voor de Portugeestalige 

literatuur door zijn vertalingen regelmatig 

van een begeleidend nawoord 

te voorzien. Zoals bijvoorbeeld in de 

recent verschenen vertaling van het 

klassieke Het boek der rusteloosheid 

van Bernardo Soares/Pessoa (een 

eigen hervertaling op basis van een 

nieuwe Portugese editie) en in de 

vertaling De muizen van de ‘vergeten’ 

Braziliaanse auteur Dyonelio Machado 

(1895-1985). Voorts brengt hij via publicaties, 

literaire tijdschriften, lezingen en 

interviews de Portugese literatuur onder 

de aandacht van de Nederlandse 

en Vlaamse lezer. 

De prijsuitreiking veroorzaakte veel publiciteit. 

Lemmens werd geïnterviewd 

in het radioprogramma De Avonden 

(7 december 2006). Ook Boekblad, 

NRC Handelsblad, De Volkskrant, Het 

Algemeen Dagblad en vele regionale 

kranten besteedden aandacht aan de 

bekroningen. De beide prijswinnaars 

werden tevens uitgebreid geïnterviewd 

door Menno Hartman en Hanneke 

Marttin in het winternummer van de 

nieuwsbrief. 

Of ze zich ermee vérhullen of juist ónthullen willen. 

–57–

Of die inkt nu rood is of groen. 

Het enige wat hun gevraagd wordt is: 

‘Lieve inktvis spuit mooie inkt 

van tijd tot tijd en in mooie 

wolkjes alstublieft.’ 

Is dat geen zegen? 

–58–

D 

De navolgende tekst sprak 

David Van Reybrouck uit op de 

beleidsdag van het Fonds in 

november 2006. 

Van Reybrouck verbleef in 2006 als 

eerste in de nieuwe schrijversresidentie 

aan het Spui. 

–59–

IIk 

heb het nogal mogen horen de afgelopen maanden. Dat de Belgen zoveel 

beter kunnen spellen (men bedoelde de Vlamingen en men vergat erbij te 

zeggen dat we zoveel slechter kunnen spreken). Dat ons onderwijs tenminste 

deugt, dat onze treinen nog op tijd rijden, dat wij zoveel hoffelijker zijn, 

dat wij nog weten wat gastvrijheid is, goedertierendheid en bonhomie. Dat 

het Belgisch bier zoveel lekkerder is (waar), dat de Belgische vrouwen zoveel 

mooier zijn (betwistbaar), dat de Belgische mannen veel betere minnaars 

zijn (geen mening). Dat onze kwaliteitskranten echt nog kwaliteitskranten 

zijn, onze romans tenminste nog urgentie hebben, onze politici mannen uit 

één stuk zijn, en onze politicae stukken tout court zijn. Dat bij ons de verkiezingen 

wel ergens over gaan (ja, over de vraag fascisme of geen fascisme, 

wierp ik dan op). Ik heb het allemaal mogen aanhoren. Men ging nog net 

niet zover om te beweren dat het bijna misdadig was om een jonkman als 

ik weg te plukken uit dat lustoord der Lage Landen, maar als ik mijn Nederlandse 

gesprekspartners mocht geloven was ik dit najaar toch echt wel in 

de negorij gelokt. En of ik nog een biertje wou. 

Ik sputterde dan beroepshalve wat tegen. De doorsnee West-Vlaamse boerenzoon 

beheerst de dt-regel misschien wel beter dan een Randstedelijke 

promovendus, vaardiger was zijn taalgebruik toch echt niet. Integendeel, 

kennis van de standaardtaal is aantoonbaar achteruitgegaan in de Vlaamse 

provincie, en dat terwijl ik hier avond na avond, kroeggesprek na laat-avondshow 

zit te savoureren van zoveel Hollandse fl ux de bouche. Ik opperde 

tevens dat in de wereldranglijst van corruptie België vele plaatsen lager 

stond dan Nederland. Ik bracht in herinnering dat een kwart van de Vlamingen 

op een voor racisme veroordeelde partij stemde, dat onze geroemde 

–60–

gemoedelijkheid kennelijk niet kon verhinderen dat ons land op barsten 

staat en dat de Nederlandse Vrouw ook best wel aardig kon zijn. 

Het was vergeefse moeite mijnerzijds. Hardnekkig bleven mijn gesprekspartners 

volharden dat zij, en alleen zij, het voorrecht genoten om in het slechtste 

van de twee landen te leven. Daar leken ze echt een erezaak van te willen 

maken. Ik mocht me inspannen wat ik wou om zelf dat predikaat van belabberdste 

vaderland in de wacht te slepen, halen deed ik het geen enkele keer. 

Meestal gaf ik me dan gewonnen, vaker uit luiheid dan overtuiging. 

Vijftien jaar geleden was een dergelijk gesprek ondenkbaar: Nederland 

was het beste land, daar waren wij het allebei roerend over eens. Wat is er 

gebeurd tussen Vlaanderen en Nederland dat zulke gesprekken inmiddels 

gevoerd moeten worden? Welke verschuivingen hebben zich voorgedaan? 

Ik geef u alvast mijn drieledige conclusie, de rest van het verhaal krijgt u er 

gratis bij. Een: Vlaanderen voelt zich niet langer het kleine broertje van 

Nederland, maar geheel volwassen gedraagt het zich nog niet; het minderwaardigheidscomplex 

van eertijds heeft plaats gemaakt voor puberale snoeverigheid. 

Twee: mijn gesprekspartners hadden misschien wel gelijk. Het gaat 

echt heel slecht met Nederland. Ik kom daar straks op terug. Drie: niemand 

hoeft de Nederlanders daarop te wijzen, dat doen ze zelf wel. En dat doen 

ze briljant. Alleen is dan de vraag hoe het komt dat er zo weinig verandert. 

Ik eindig, kortom, veel mistroostiger dan ik begon. 

Laat ons de verhouding even nader bekijken. Eenieder die Vlaanderen en 

Nederland een beetje volgt, kan na verloop van tijd een steekkaartencatalogus 

van subtiele cultuurverschillen aanleggen. (In Vlaanderen heet dat 

trouwens: een fi chebak.) Vlaams-Nederlandse comparatieve cultuurwetenschap: 

het is een genre op zich geworden. Inmiddels kan een bibliotheekje 

gevuld worden met de boekwerkjes van laaglandse comparatisten als 

Godfried Bomans, Paul de Wispelaere, Eric de Kuyper, Derk Jan Eppink, 

Geert van Istendael en consorten. 

Ook ik zou u kunnen onderhouden over hoe wij lavabo’s kuisen en hier wastafels 

worden schoongemaakt, hoe voor ons iemand het kan afbollen terwijl 

hij hier gewoon mag opzouten, hoe hier fi les middels high-tech borden 

worden aangegeven (aard, lengte, oorsprong, ernst) terwijl langs Vlaamse 

snelwegen joekels van panelen in blokletters simpelweg melden FILE, doorgaans 

nadat men er al een uur in staat. Ik zou kunnen uitweiden over hoe 

onder invloed van de Allerhande, het ondraaglijk opgewekte, maandelijkse 

kookmagazine van de Albert Heijn, hier (na een eeuwlang eenvoudige, doch 

voedzame gaarkeuken-gastronomie) het idee is doorgedrongen dat lekker 

eten noodzakelijkerwijs eten is met minstens twaalf ingredriënten in, waarvan 

minstens vier alleen voorradig bij Albert Heijn. Ach, ik zou kunnen zeuren 

over de muzikale kansarmoede op Nederlandse radiostations, over de 

–61–

–62– 

deplorabele staat van het wegdek in mijn vaderland, de hilarische bureaucratie 

van mijn stad Brussel, over het vaasje en het fl uitje, over plezant en 

geinig. We zouden gniffelen en verbroederen, na afl oop zouden er nootjes 

zijn en bitterballen. 

Aan dat soort geografi sche schedelmeterij wil ik mij niet wagen, maar misschien 

wel aan een temporele vergelijking. Liever dan Nederland met Vlaanderen 

te vergelijken, wil ik de verhouding Vlaanderen-Nederland bekijken 

nu en tien jaar geleden. Toen ik in 1994 voor vier jaar naar Leiden toog om er 

te promoveren (het werden er vijf), boezemde Nederland op mijn familie en 

vrienden nog steeds enig ontzag in. ‘Een groot volk, die Hollanders,’ zei mijn 

vader toen we over de Moerdijk met een auto vol kartonnen dozen noordwaarts 

reden. Hij knikte bewonderend naar het wegenbouwkundig vernuft 

en de windmolens. In die tijd voelde Vlaanderen zich nog steeds het kleine 

broertje van Nederland: de staatsschuld was nog torenhoog, dEUS was nog 

maar net begonnen, Kim Clijsters was nog een hinde in de Kempen, terwijl 

jullie Wubbo Okkels al een intergalactisch fenomeen was. Tel daarbij op: 

Cruijff, taalvaardigheid, Deltawerken, sociaal-democratie en fi etspaden en 

u begrijpt de Vlaamse deemoed. Die nederigheid bestond al vele decennia. 

In augustus konden Nederlanders ons wel eens wat irriteren met hun slome 

caravans op onze snelwegen of hun rare kringgesprekken op Zuid-Franse 

campings, ze boezemden toch vooral ontzag in. Wij waren allang blij dat we 

op diezelfde campings mochten tolken met leeftijdsgenoten, onder meer 

door te verklaren dat ‘une carote’ een wortel was, wat zij dan weer als peen 

vertaalden. Wat ons dan weer deed lachen. En dat tot het donker werd. 

Inmiddels lijkt die hiërarchische verhouding helemaal omgeslagen. Niet dat 

Vlaanderen zich nu superieur gedraagt ten opzichte van Nederland, nee, het 

gedraagt zich gewoon niet meer ten opzichte van Nederland. Het omslagpunt 

was de Wereldbeker Voetbal 2002, de plaats: de grensovergang bij 

Brecht. Aan de laatste brug over de snelweg hing een baldadig spandoek, 

want naast een land van kloothommels en zageventen is mijn land er ook 

een van charmante vlerkenstreken. Op dat spandoek stond hooghartig: ‘Hier 

eindigt het WK’, goed en wel te lezen voor iedereen op weg naar Nederland. 

Dat het vier jaar later, ’t is te zeggen, afgelopen zomer, net omgekeerd was, 

dat Nederland toen wel en België niet meedeed, heeft niets aan die Nieuwe 

Snoeverigheid veranderd. Vlaanderen lijkt Nederland niet meer nodig te 

hebben, ‘van doen’ te hebben. Wij hebben nu onze eigen commerciële 

televisie (dank u, Ted de Braak, dank u, Ron Brandsteder), onze eigen babes 

(dank u, Patricia Paay, dank u meisjes van Luv naar wie ik urenlang mocht 

turen op het hoesje van het singeltje Hey hallo you are the greatest lover), 

onze eigen rock scene (dank u, the Scene, Doe Maar, Golden Earring) en 

noem maar op: hedendaagse dans, theater, mode, damesatletiek, architectuur 

en literatuur, we staan stilaan op onze eigen poten. Vlaanderen heeft

zich, kortom, ontvoogd. Cultureel ten opzichte van Nederland, politiek ten 

opzichte van België, talig ten opzichte van de Franstaligen, economisch ten 

opzichte van de Walen. We hebben onze eigen boontjes leren doppen en 

dat is op zich geen slechte zaak. 

Alleen kan ik mij niet van de indruk ontdoen dat de omgang met die nieuwe 

zelfstandigheid nog steeds behoorlijk krampachtig gebeurt in grote delen 

van dat openbare Vlaanderen. Het is toch niet omdat mijn regio, ooit de 

kleuter van Europa, stilaan de puberteit heeft bereikt dat we ons hooghartig 

en parmantig moeten afzetten tegenover ieder die we vanuit onze minderwaardigheidscomplex 

ooit als grote broer hebben gedefi nieerd. Nog steeds 

is er geen naturel in ons zelfvertrouwen. Vroeger kropen we in onze schulp, 

nu schreeuwen we het uit en trekken we ons vervolgens terug in de tienerkamer 

van onze identiteit waar we mokkend van ons grote gelijk zitten te 

genieten, heerlijk onbegrepen door de rest van het heelal. 

Nergens bleek dat duidelijker dan uit het dominante discours in Vlaanderen 

bij alle onheil en gruwelen die Nederland de afgelopen jaren overspoelden. 

‘Nederland was een beetje doorgeschoten,’ zo hoorde men bij ons nog vaker 

dan in Nederland zelf. ‘Bij ons zou het geen waar zijn. Dat kreeg je ervan als 

je je zo opstelt. Ze hebben erom gevraagd.’ Leedvermaak is vast te sterk 

uitgedrukt, maar een schimmige culture of content was beslist veel aanweziger 

dan een gevoel van bezorgdheid of, nog zeldzamer, solidariteit. Waar is 

de tijd dat Nederlandse intellectuelen ter linkerzijde massaal geld overmaakten 

om het noodlijdende dagblad De Morgen, dat afbrokkelende bastion 

van progressieve branie in Vlaanderen, er bovenop te helpen? Als columnist 

van dat inmiddels vitaler dan ooit zijnde dagblad wil ik u bij deze, met 

enige vertraging, nog steeds volgaarne danken voor die geste, al gebiedt de 

eerlijkheid me te zeggen dat overname door de grootste mediagroep van 

Vlaanderen, de kapitalistische vijand bij uitstek dus, meer betekende voor 

het voortbestaan van de krant dan de internationale solidariteit opgebracht 

door de lezers van de Vrij Nederland en de Groene Amsterdammer. Maar 

toch: waar bleef het Vlaamse medeleven de afgelopen jaren? Waar bleef de 

betrokkenheid bij een sleutelmoment in de geschiedenis van onze noorderburen? 

Vlamingen riepen net iets te graag dat Nederland het stuur kwijt was, 

dat het land zwalpte, de trappers verloor. Ok, Steve Stevaert mag Wouter 

Bos dan al vergeefs gebrieft hebben over de te volgen campagne en de 

Hell’s Angels uit beide Limburgen slaan mekaar ook wel eens op de schouder, 

c.q. de bek, maar veel verder gaat de uitwisseling niet. Ik vrees dat er in 

Vlaanderen naast anti-Amerikanisme stilaan ook zoiets als anti-Hollandisme 

leeft. En in beide gevallen is dat dwaas, simplistisch en gevaarlijk. De weerzin 

om ons te informeren over wat er daadwerkelijk leeft benoorden Brecht is 

stuitend. Van minderwaardigheid is Vlaanderen naar zelfgenoegzaamheid 

gesukkeld. Of volwassenheid ooit nog volgt, is nog maar de vraag. Mocht 

–63–

–64– 

ik nu voor vijf jaar naar Leiden togen, meewarigheid eerder dan ontzag zou 

mijn deel zijn. En dus ben ik maar voor drie maand naar Amsterdam gegaan. 

Zou het echt zo erg gesteld zijn? De Brakke Grond publiceerde eerder dit 

jaar toch een indrukwekkende inventaris van Vlaams-Nederlandse culturele 

samenwerking, een manmoedig bewijs van onze gezonde uitwisselingsdrift. 

Die is reëel, ja, maar hij vertelt slechts het halve verhaal. Want culturele 

samenwerking is nog altijd geen maatschappelijk tweerichtingsverkeer, geen 

daadwerkelijke osmose waarbij brede sectoren van de samenleving van 

mekaars wedervaren op de hoogte wensen te zijn. 

Ik illustreer dat graag aan de hand van een anekdote. In oktober spoorde ik 

met de trein van Amsterdam naar Brussel en zoals dat in dit hoogtechnologische 

laagland gaat strandde ik halverwege de nacht halverwege mijn reisroute. 

Ik stond in Rotterdam Centraal, in Dordrecht had een schipper tegen 

een spoorwegbrug gevaren. Ogenblikkelijk ging ik op zoek naar landgenoten 

om samen de exorbitante prijs van een taxirit naar Antwerpen te delen. 

Ik vond hen moeiteloos. Onder het rijden (de Nederlandse binnenvaart liet 

voorlopig de snelwegbruggen onberoerd) maakten wij nader kennis. Een 

iemand van ons bleek een Vlaamse hoogleraar letterkunde te zijn, een ander 

was docente aan de kunstacademie van Antwerpen, een derde studeerde 

design in Brussel, een vierde was writer in residence te Amsterdam. Het was 

een prettige rit, daar niet van, maar het geeft te denken als het pendelverkeer 

Amsterdam-Antwerpen uitsluitend uit culturo’s bestaat. 

Naast culturele ontvoogding is er een tweede reden voor die groeiende 

Vlaamse afkeer jegens Nederland. Wij hebben hoe langer hoe minder iets 

met u. Wij verstaan u niet meer. Wij kunnen niet begrijpen hoe men een 

sociaal-democratisch gidsland in anderhalf decennium heeft laten verkloten 

tot zulk een woestenij van neo-liberale marktwerking en ideologisch populisme. 

Ik kom nu tot mijn tweede punt en ik vrees iets persoonlijker te moeten 

worden. 

De afgelopen maanden heb ik Nederland meermaals ervaren als een paradoxaal 

land. Buitengewoon welvarend, maar met groeiende armoede. 

Buitengewoon hartelijk, maar bij momenten onuitstaanbaar brallerig. Stukken 

milieubewuster dan mijn land, en tegelijkertijd in sneltreinvaart aan het 

verstedelijken. Indrukwekkend democratisch, maar in toenemende mate 

autocratisch. Opbeurend in zijn daadkracht, deprimerend in zijn backlash. 

Zozeer behept met effi ciëntie, dat het ineffi ciënt wordt. 

Dat laatste licht ik even toe. Tijdens mijn laatste jaar in Leiden, reed ik zeer 

regelmatig op en af naar België. Niet één keer, ik herhaal, niet één keer heb 

ik het traject in Nederland kunnen volbrengen zonder wegenwerken. Het 

verlangen naar een performant wegennet leek zo groot dat dat wegennet er 

gebrekkig van werd. Ten langen leste begon ik te geloven dat niet de witte,

maar de gele wegmarkering de reguliere was, terwijl de witte strepen stroken 

aangaven waar men experimenteerde met variabele snelheden. 

Nog eentje. Uit mijn ramen op het Spui zie ik hoe dagelijks het plein en de 

straten worden schoongeveegd, dagelijks schuimt zo’n bezemwagentje 

over de kasseien. Dagelijks veroorzaakt dat verkeersellende en lawaaihinder. 

Gisteren zag ik vier mannen van de reinigingsdienst in de weer om de tien 

platanenbladeren tussen Dante en Hoppe samen te vegen voor de muil van 

het bezemwagentje. Het plein in Brussel waar ik woon wordt tweemaal per 

jaar schoongeveegd. 

Ach, anekdotes. Uiteraard bestaat elke samenleving en elk tijdsgewricht uit 

onophefbare paradoxen. Laat me daarom wat systematischer worden. 

Een land waarvan de nochtans christelijke minister-president, als enige 

Europese staatshoofd, de doodstraf plotseling ‘passend’ vindt, een land 

waar de overheid een convenant afsluit met de politiediensten met daarin 

het wenselijke aantal op te pakken illegalen, een land waar politiekorpsen 

een riante bonus ontvangen wanneer ze dat quotum ook halen, een land 

waar journalisten achter de tralies verdwijnen zonder massaal protest van 

de burgerlijke samenleving, een land wiens militairen martelden in Irak, een 

land waar het ministerie van Defensie de krantenstukken screent, een land 

waar een aantal van de allerrijksten smeken om meer belastingen te mogen 

betalen, een land waar een neo-liberale hardliner na twaalf jaar uitverkoop 

van de staat met tranen in de ogen wordt uitgewuifd, een land dat de 

burgerzin heeft gereduceerd tot koopgedrag en vervolgens over ‘normen en 

waarden’ begint, een land dat de moed heeft om slavernij in de canon op 

te nemen maar waar men nog steeds juicht om die VOC-mentaliteit… toch? 

een land waar de minister van Buitenlandse Zaken droogweg kan verkondigen 

dat de tijd van het multilateralisme voorbij is, een land dat een Europese 

Grondwet afwijst en een kiescampagne kent die daar met geen woord 

over rept, een land waar men, indien men uit Afrika komt, beter een dier kan 

zijn dan een mens, een land waar reclameblokken en fi lenieuws zes keer zo 

lang zijn als het eigenlijke nieuws, een land waar voedselbanken bestaan, 

niet in de multiculturele buitenwijken, maar op het blanke platteland, een 

land waar strings voor kindjes mogen, maar bourka’s voor volwassenen niet, 

een land dat geen geld vrijmaakt voor degelijk onderwijs en gezondheidszorg, 

een land waar wel geld is om alle rode brievenbussen te vervangen 

door oranje, een land dat paarden uit het wad bevrijdt, maar kinderen in 

de gevangenissen stopt, zo’n land, dames en heren, is een paradijs voor de 

columnist in elk van ons. Dat was punt twee. 

Punt drie. Ik weet dat allemaal niet uit ondervinding. Ik weet dat doordat ik 

de afgelopen maanden, in die onvolprezen residentie aan het Spui, boven 

het onvolprezen nieuwscentrum heb mogen wonen. Het zijn die opinie- 

–65–

–66– 

pagina’s van NRC, de Volkskrant, de Groene en Vrij Nederland die mij dit 

hebben bericht, het zijn Pauw en Witteman en Matthijs van Nieuwkerken die 

me hebben aangespoord. Het waren de uren dat ik aan Radio 1 gekluisterd 

was die me dit leerden. Het waren Bas Heijne, Paul Scheffer, Dorien Pessers, 

Hans Goedkoop, Geert Mak, Henk Hofl and, Fouad Laroui, Ad Verbruggen 

en zovele anderen die me hierover onderrichtten. Het was in Athenaeum en 

de Balie en de Nestheaters dat ik mijn hart ophaalde. Zo boos ik werd bij de 

pagina’s binnenlandse berichtgeving in de Nederlandse kranten, zo monter 

veerde ik op bij de opiniepagina’s. 

Want al is Nederland de meest ontmantelde natiestaat van Noord-West- 

Europa, er zijn nog steeds enkele zeer toegewijde mantelzorgers. Ik erken 

het ootmoedig: het maatschappelijk debat in dit land is vele malen scherper 

en eloquenter dan in mijn land. En nee, ik wil niet horen over onze 

beschaafdheid en gemanierdheid, onze inhoudelijkheid en pertinentie. 

Op dit vlak moet u toch tegen uw verlies kunnen: hier scoort uw vaderland 

helaas beter. Ik likkebaard van de gevatte analyses, de snedige discussies, de 

uitzonderlijke scherpzinnige essayistiek. Het Vlaamse proza en het Vlaamse 

toneel zijn per momenten beslist gewaagder dan het Nederlandse, maar qua 

essayistiek en columnistiek kunnen wij er doodeenvoudig een puntje aan 

zuigen. 

Dat zal ik in Vlaanderen zeggen als men bij mijn terugkeer opnieuw begint 

te zeuren over die arrogante Hollanders die, hahaha, wat is het toch grappig, 

eindelijk ook eens de trappers kwijt zijn. Ik zal hen gramstorig repliceren dat 

ze die bijlange niet kwijt zijn, maar dat zij van wiens pedaaltechniek wij nog 

veel kunnen leren, kennelijk niet langer bij het stuur geraken. Ik zal hen zeggen 

dat wij broeders hebben daar, dat wij niet langer het kleine broertje zijn 

daar, en nog minder ons als het verongelijkte stiefzusje moeten gedragen. 

Maar hoe komt het dan, en nu begin ik aan mijn onderdeel mistroostigheid, 

dat die briljante opiniemakers nauwelijks lijken door te dringen tot het politieke 

debat? Hoe komt het dan dat zij die de trappers níet kwijt zijn, niet 

langer bij het stuur geraken? Sinds Habermas’ Strukturwandel der Offentlichkeit 

dacht ik dat een nationaal parlement de publieke ruimte bij uitstek is, de 

plaats waar burgers, of hun afgevaardigden, bijeenkomen om de samenleving 

vorm te geven. Kennelijk is dat in Nederland niet langer het geval. Paars 

II werd verweten een regentencultuur te zijn, maar in de daaropvolgende 

kabinetten is het beslist niet verbeterd, integendeel. Om als regeringsleider 

te smachten naar wat meer maatschappelijk debat in dit land moet je ofwel 

stekeblind zijn, ofwel strategisch je eigen onhandigheid uitspelen om je zo, 

na alle protest van de intellectuele elite, te kunnen profi leren als gewone 

jongen, man van het volk, Zeeuwse mossel. 

Vanwaar die breuklijn tussen debat en beleid? Ik zie twee mogelijke oorzaken. 

Misschien is het debat zo gesofi sticeerd dat het niet langer in staat is

een groot maatschappelijke achterhoede te mobiliseren. Het zou een speciale 

toepassing van de Wet van de Remmende Voorsprong zijn. Men moet 

namelijk al van redelijke goede huize zijn om de weekendeditie van het NRC 

te doorspartelen of een weeklang onafgebroken Radio 1 te hebben opstaan. 

De Vlaamse kwaliteitskranten en de Vlaamse Radio 1 zijn stukken minder 

highbrow, maar bereiken nét daardoor wel de kritische massa die nodig is 

om op het beleid te wegen. Als ik de hiëratische schrijfstijl van de anonieme, 

hoofdredactionele commentaren hier vergelijk met de bevlogen, persoonlijke 

opinies van de Vlaamse perschefs, dan lijkt ons debat onmiddellijk een 

stuk levendiger. In de vorm of vent-discussie is het doorsnee editoriaal hier 

op een zeldzame manier erin geslaagd om noch vorm, noch vent te zijn. 

Daardoor is het soms steriel. Ik pleit voor de strijd met open vizier. 

Een veel belangrijker oorzaak situeert zich wellicht in de zeer selectieve 

doofheid van de leidende kaste in dit land. De gevestigde partijen schijnen 

niet langer in staat om signalen uit de samenleving op te vangen en te 

vertalen. De eerste generatie ontzuilde politici lijken de band met de traditionele 

achterban verloren te hebben. Als ik het popie-jopie gehalte van 

de afgelopen campagne bezie, dan vrees ik geen klóóf tussen burger en 

politiek, maar een one-way mirror. Dat leidt tot een situatie die doet denken 

aan de beroemde slotscène uit Paris-Texas. Traditionele machthebbers staan 

te koketteren in het felle licht, maar lijken niet te bevroeden wat er aan gene 

zijde van de spiegel gebeurt. De verwarrende verkiezingsuitslag van vorige 

week toont m.i. dan ook maar een duidelijke tendens: een verschuiving ván 

die gevestigde partijen naar allerlei nieuwere alternatieven, zowel ter linker- 

als ter rechterzijde. Als dat waar is, dan was de Nederlandse kiezer niet op 

drift, zoals sommige Belgische kranten gretig beweerden, maar op zoek naar 

een adequatere politieke vertegenwoordiging. Een vertegenwoordiging die 

wél in contact staat met de grieven en verzuchtingen van de samenleving, 

het publieke debat en het middenveld. Een land waarin decision-makers en 

opinion-makers wél van elkaars bestaan op de hoogte zijn. Misschien stemt 

dat wel hoopvol. 

Ik had beloofd te eindigen met mistroostigheid. En net zoals ik er niet in 

slaagde om tijdens mijn cafégesprekken mijn vaderland als compleet beroerd 

voor te stellen, slaag ik er nu niet in om in volslagen droefenis af te 

sluiten. 

Laat me toch nog iets zeggen over de beroerde stand van de statistiek alhier. 

Kranten wisten mij te melden dat het fenomeen ‘visite’ hier aantoonbaar 

achteruitging. In de afgelopen maanden ben ik echter door veel mensen 

thuis uitgenodigd die voor me kookten en afwasten, en dat terwijl ik in Brussel 

sommige vrienden al jaren ken, zonder dat ik ooit hun woonst betrad. 

Visite, goede vrienden, een huis vol visite. Maar het gaat me ook om visite op 

de grotere schaal. Ik voelde mij de afgelopen maanden op visite in uw land. 

–67–

–68– 

Het is voor mij een intellectueel en literair uitzonderlijk rijke periode geweest. 

Naast vlagen van lethargie, inherent aan elk creatief proces in ballingschap, 

onderging ik momenten van grote artistieke productiviteit en puur intellectueel 

genot. Ik heb hier veel geleerd, meer dan u van mij kunt leren. Voor die 

generositeit dank ik u oprecht. 

David Van Reybrouck

5 SSubsidies 2006 

–69–

WERKBEURZEN 

Een werkbeurs is een projectsubsidie, bestemd voor het schrijven van een nieuw Nederlands- 

of Friestalig literair werk, dat zal verschijnen bij een professionele uitgeverij en dat in 

de reguliere boekhandel verkrijgbaar zal zijn. Een werkbeurs bedraagt minimaal ¤ 4.500 en 

maximaal ¤ 68.000 per boek. Over het algemeen zal een auteur die een hoge werkbeurs 

ontvangt, gedurende enkele jaren aan het manuscript werken en de beurs over meerdere 

jaren verspreid opnemen. Bij het bepalen van de hoogte van de beurs wordt vooral gelet op 

de literaire kwaliteit van het eerder in boekvorm gepubliceerde werk. Daarbij ligt de nadruk 

op het recent verschenen werk. Daarnaast zijn de kwalitatieve ontwikkeling van het werk, 

het werkplan –inhoudelijke kwaliteit; geplande tijdsinvestering in verband met omvang en 

research–, de mate van realisering van eerdere werkplannen en het publicatieritme van de 

auteur van belang. De regeling kent een inkomensgrens, die in 2006 ¤ 45.000 bedroeg. 

–70–

AStijn 

Aerden 

¤ 5.000 

voor het voltooien van zijn derde roman 

Niemand zwaait –Meulenhoff– 

Jan van Aken 

¤ 35.000 

voor het schrijven van de historische 

roman Hipponax –Querido– 

Mark van Andel 

¤ 7.500 

voor het voltooien van de verhalenbundel 

Amerikaanse nacht –Prometheus– 

Robert Anker 

¤ 45.000 en ¤ 40.000 

voor de roman Nieuw-Lelievelt als 

voor een dichtbundel –Querido– 

Gerbrand Bakker 

B¤ 25.000 

voor zijn roman 

Rotjongens –Cossee– 

Menno van Beekum 

¤ 7.500 

voor de roman Case/De integratie 

van Kees, geen roman –Querido– 

Jana Beranová 

¤ 20.000 

voor de dichtbundel 

De vinger van de tijd –De Geus– 

Subsidies 2006 

WERKBEURZEN 

Marjan Berk 

¤ 5.000 

voor Zout, een boek over immigratie 

en integratie –Atlas– 

Ienne Biemans 

¤ 12.500 

voor Ka, een verhalend gedicht dan 

wel een uit gedichten opgebouwd 

verhaal –Nieuw Amsterdam– 

Alfred Birney 

¤ 15.000 

voor een roman in novellen 

Mirjam Boelsums 

¤ 10.000 

voor haar derde roman –Augustus– 

Arno Bohlmeijer 

¤ 5.000 

voor het kinderboek Beesten 

en meisjes –Lannoo– 

Mark Boog 

¤ 35.000 

voor zijn vierde roman 

Ik begrijp de 

moordenaar 

–Cossee– 

Graa Boomsma 

¤ 15.000 

voor het literaire non-fi ctieproject 

Dubbelspoor. Tweelingen in de 

twintigste eeuw –Nieuw Amsterdam– 

–71–

Matthijs van Boxsel 

¤ 30.000 

voor De topografi e van de Domheid, 

een nieuw deel van De Encyclopedie 

van de Domheid –Querido– 

Fleur Bourgonje 

¤ 20.000 

voor de roman 

Stromboli 

–De Arbeiderspers– 

Jeroen Brouwers 

¤ 45.000, ¤ 20.000 en ¤ 20.000 

voor een nieuwe roman, voor een autobiografi 

sch essay over de ‘oertekst’ 

waaruit zijn Indiëtrilogie is ontstaan 

en voor het achtste deel in de Feuilleton-reeks 

–Atlas– 

Stefan Brijs 

¤ 40.000 

voor Kasper, het 

afsluitende deel van 

een trilogie romans 

–Atlas– 

Frans Budé 

¤ 35.000 

voor de nieuwe dichtbundel Lago 

–Meulenhoff– 

–72– 

C 

Joris van Casteren 

¤ 25.000 

voor De bedachte stad, een literair 

non-fi ctieboek over Lelystad 

–Prometheus– 

D 

Anjet Daanje 

¤ 15.000 

voor het schrijven van haar zesde 

roman Delle Weel –Thomas Rap– 

Henri van Daele 

¤ 20.000 

voor Sneeuwwitje, twintig jaar later, 

een kinderboek over de sprookjeswereld 

–Manteau– 

Geertrui Daem 

¤ 35.000 

voor het schrijven van de verhalenbundel 

Een klein misverstand 

–Van Halewyck/ Wereldbibliotheek– 

Hans Dekkers 

¤ 15.000 

voor zijn tweede dichtbundel, Een uil 

in de zon –Contact– 

Peter Drehmanns 

¤ 15.000 

voor zijn vijfde roman Het Grote 

Zoekboek –Contact– 

Nico Dros 

¤ 30.000 

voor zijn historische roman De 

Russenoorlog –Van Oorschot–

Thea Dubelaar 

¤ 5.000 

voor de jeugdroman Het onzichtbare 

meer –Ploegsma– 

Bibi Dumon Tak 

¤ 7.500 

voor Bibi’s bijzondere beestenboek, 

een non-fi ctiewerk voor de jeugd 

–Querido– 

Lida Dykstra 

¤ 10.000 

voor Boltsje op pakejacht, een Friestalig 

kinderboek –Bornmeer– 

ENoëlla Elpers 

¤ 7.500 

voor haar jeugdroman Dolores 

–Van Goor– 

F 

Gerard van Emmerik 

¤ 20.000 

voor zijn vierde roman Grensmenu 

–Nieuw Amsterdam– 

Herman Franke 

¤ 40.000 en ¤ 40.000 

voor de eerste twee delen van de prozacyclus 

Voorbij ik en Waar gebeurd 

–Podium– 


WERKBEURZEN 

Michael Frijda 

¤ 25.000 

voor zijn tweede roman De vliegende 

Hollander –Podium– 

G 

Eva Gerlach 

¤ 10.000, ¤ 5.000 en ¤ 5.000 

voor het voltooien van drie projecten: 

de dichtbundel Situaties, de bundel 

kinderpoëzie Opa sportvis en de 

jeugdroman Blijf, blijf –De Arbeiderspers 

& Querido– 

Esther Gerritsen 

¤ 20.000 

voor haar derde roman Mevrouw 

Jovkov –De Geus– 

Mireille Geus 

¤ 15.000 

voor haar derde jeugdroman Zwaai 

–Lemniscaat– 

Erik Jan Harmens 

¤ 15.000 

voor zijn derde dichtbundel 

Wat heb je daar op je tong? 

–Nijgh & Van Ditmar– 

H 

Hans van Hechten 

¤ 7.500 

voor Lucy de B. oftewel Op Zoek 

naar de Waarheid, een avondvullend 

toneelstuk –Toneelgroep Toetssteen– 

–73–

–74– 

Joke Hermsen 

¤ 35.000 

voor haar vierde roman Neergang. 

Een huwelijkselegie 


Arnold Heumakers 

¤ 40.000 

voor Autonomie en engagement, 

een boek over het politiek-maatschappelijke 

engagement van literatuur 

–Querido– 

Margriet Heymans 

¤ 15.000 

voor een prentenboek voor oudere 

kinderen –Querido– 

Frederieke Hijink 

¤ 5.000 

voor Piepen de jongen, een verzameling 

toneelteksten –Matzer Theaterproducties– 

Rouke van der Hoek 

¤ 15.000 

voor de dichtbundel Het oog van de 

schootsteek –Atlas– 

Marjolijn Hof 

¤ 10.000 

voor haar tweede jeugdroman De 

oversteek –Querido– 

Peter Holvoet-Hanssen 

¤ 15.000 en ¤ 10.000 

voor de dichtbundel Navagio en voor 

Zoutkrabber expedities, een bundel 

verhalen/’sprookjes’ –Prometheus– 

Ingrid Hoogervorst 

¤ 20.000 

voor een derde roman, Donker 

–De Bezige Bij– 

René Huigen 

¤ 30.000 en ¤ 15.000 

voor de nieuwe dichtbundel Levenskunst 

voor jonge mensen en de 

novelle, mogelijk roman, Woudman 


I 

Geert van Istendael 

¤ 15.000 

voor het non-fi ctieboek Mijn Duitsland, 

woordenboek van verbeeld 

Duitsland –Atlas– 

J 

Hanneke de Jong 

¤ 10.000 

voor het Friestalig kinderboek It ear 

fan Sven –Koperative Utjowerij– 

Trude de Jong 

¤ 15.000 

voor een jeugdboek over kindermishandeling 

–Leopold–

Atte Jongstra 

¤ 30.000 

voor de autobiografi e van Henry II Fix 

–1774-1844– –De Arbeiderspers– 

Marco Kamphuis 

K¤ 15.000 

voor zijn vijfde roman 

De prijs 

–Wereldbibliotheek– 

L 

Mensje van Keulen 

¤ 35.000 

voor een nieuwe 

verhalenbundel –Atlas– 

Geert Kimpen 

¤ 15.000 

voor zijn tweede roman De geheime 

Newton –De Arbeiderspers– 

Geert van der Kolk 

¤ 30.000 

voor Restavec, een nieuwe roman gesitueerd 

op Haïti –Nieuw Amsterdam– 

Bart Koubaa 

¤ 10.000 

voor de roman H 2 O of de reis naar 

afwezigheid, het derde deel in een 

cyclus van vijf boeken rond de vier 

elementen –Querido– 

Josien Laurier 

¤ 15.000 

voor haar tweede verhalenbundel 

–Querido– 


WERKBEURZEN 

M 

Thérèse Major 

¤ 15.000 

voor een nieuwe jeugdroman De duik 

–Querido– 

Hedda Martens 

¤ 25.000 

voor De Postbode, een novelle of 

sprookje –Querido– 

Nicolaas Matsier 

¤ 30.000 

voor een literair non-fi ctieboek over 

het trompe-l’oeil, Ogenschijn 

–De Harmonie– 

Mariët Meester 

¤ 10.000 

voor de roman 

Het leven 

volgens David 

Dobrowolsky 

–Balans– 

Geerten Meijsing 

¤ 10.000 en ¤ 45.000 

voor het voltooien van de 

roman R.I.P.: Lijden en sterven van 

een Romantisch schrijver en voor 

Tragische heldinnen, een bundel 

lyrisch proza in briefvorm –Balans– 

Dik van der Meulen 

¤ 30.000 

voor het literaire non-fi ctieproject 

De natuur en de Nederlanders 

–SUN– 

Arjaan van Nimwegen 

¤ 20.000 

voor zijn vierde roman De sluis 


N 

–75–

O 

P 

–76– 

Leonard Nolens 

¤ 10.000 en ¤ 40.000 

voor het voltooien van de dichtbundel 

Bres en voor zijn nieuwe dichtbundel 

Erotica –Querido– 

Joris Note 

¤ 25.000 

voor zijn vierde roman De aardappeleter 


Cyrille Offermans 

¤ 15.000 

voor Waarom ik moet liegen tegen 

mijn demente moeder, een verhalend 

essay en portret van zijn moeder 

–Cossee– 

Hanneke Paauwe 

¤ 10.000 

voor haar tweede roman De Geur van 

de Gedachte –De Arbeiderspers– 

Luc Panhuysen 

¤ 35.000 

voor Rampjaar, een historisch non-fi ctieboek 

–Atlas– 

Elvis Peeters 

¤ 30.000 en ¤ 10.000 

voor de roman De sfeer van grote 

dagen en het literaire concert Het 

paard van Nietzsche –Podium– 

Ditte Pelgrom 

¤ 7.500 

voor het schrijven van een droomspel 

als avondvullend toneelstuk –Platform 

voor Onafhankelijke Theaterauteurs– 

Gerda de Preter 

¤ 10.000 

voor het nieuwe kinderboek Twee is 

genoeg, drie is te veel –Anna– 

–Querido– 

Anne Provoost 

¤ 25.000 

voor In de zon kijken, haar eerste 

roman voor volwassenen –Querido– 

Marja Pruis 

¤ 20.000 

voor een roman 


R Maya Rasker 

¤ 10.000 

voor haar vierde roman 

Getijdenboek –Augustus– 

S 

Victor Schiferli 

¤ 30.000 en ¤ 10.000 

voor een nieuwe dichtbundel en 

voor een eerste verhalenbundel 

–De Arbeiderspers–

Philibert Schogt 

¤ 20.000 

voor de fi losofi sche roman Bekentenissen 

van een fl ierefl uiter 


Patty Scholten 

¤ 25.000 

voor Noem mij dier, een bundel 

dierensonnetten –Atlas– 

Dick Schouten 

¤ 20.000 

voor zijn nieuwe roman De wereld als 

schuilplaats –Balans– 

Joost II Sickenga 

¤ 10.000 

voor het schrijven van het toneelstuk 

Nat 

Annejoke Smids 

¤ 7.500 

voor haar vijfde –deels historische– 

jeugdroman –Ploegsma– 

Peter Smink 

¤ 10.000 

voor de roman Grand Mal 


T 

Naema Tahir 

¤ 15.000 

voor haar historische roman Granaatappel 

dan wel Pygmalion 



WERKBEURZEN 

Hans Tentije 

¤ 40.000 

voor een nieuwe 

dichtbundel –De Harmonie– 

Peter Terrin 

¤ 30.000 

voor zijn vierde roman De bewaking 


Lia Tilon 

¤ 10.000 

voor Zielhond, haar derde roman 


Anneloes Timmerije 

¤ 20.000 

voor Het minnen van Mette V 

–Augustus– 

Sana Valiulina 

¤ 20.000 

voor de roman, 

Honderd jaar gezelligheid 


Hans Verhagen 

¤ 30.000 

voor de dichtbundel 


V 

Carolijn Visser 

¤ 25.000 

voor het non-fi ctieboek 

Het nieuwe China –Augustus– 

–77–

–78– 

Jacq Vogelaar 

¤ 28.000 

voor het prozaboek Pp –Proefpersoon–, 

onderdeel van zijn 

Robinsonades-project 


Nyk de Vries 

¤ 15.000 

voor de Friestalige roman Renger 

–Friese Pers Boekerij– 

Henk van der Waal 

W¤ 25.000 

voor zijn vijfde dichtbundel 

Energetische transcendentie 

–Querido– 

Pieter Waterdrinker 

¤ 25.000 

voor De dood van Anna Berger, een 

nieuwe roman –De Arbeiderspers– 

L.H. Wiener 

¤ 20.000 en ¤ 37.500 

voor de literair-historische 

beschouwing Mijn uitgevers/ 

mijn critici en voor de 

verhalenbundel Atlantis 

–Contact– 

Co Woudsma 

¤ 10.000 

voor zijn derde dichtbundel 


(beurs is niet aanvaard) 

Willem van Zadelhoff 

¤ 10.000 

voor zijn derde roman Vuur Stelen 

–Meulenhoff/Manteau– 

Nelleke Zandwijk 

¤ 10.000 

voor de roman Duizend korrels of 

Een verhaal voor je leven, een bundel 

bizarre sprookjes voor volwassenen 

–Querido– 

Aya Zikken 

¤ 35.000 

voor haar roman 

Tijdelijk verblijf –Atlas–


STIMULERINGSBEURZEN AUTEURS 

Een stimuleringsbeurs is bestemd voor recent gedebuteerde schrijvers. 

Het betreft een gezamenlijke regeling van het Nederlands en Vlaams Fonds voor 

de Letteren. De fondsen beogen met deze regeling talentvolle beginnende schrijvers 

te stimuleren in hun literaire werk: met een stimuleringsbeurs kan een tweede 

boek gerealiseerd worden. De beurs kan éénmaal worden aangevraagd. 


–79–

M 

–80– 

Martijn Meijer 

¤ 10.000 

voor de roman Rogier of de val van 

een foute man op basis van zijn 

debuut Arthurs Apocalyps 


Ann Meskens 

¤ 7.500 

voor de essayistische roman Zazie in 

Brussel op basis van haar debuut Tati 


Toon van Mierlo 

¤ 10.000 

voor de roman Zieltjeskoek op basis 

van zijn debuut Het geluk van jonge 

vaders –Querido– 

Els Moors 

¤ 5.000 

voor de roman Tomovski de movie 

op basis van haar debuut Er hangt 

een hoge lucht boven ons 


Thomas Möhlmann 

¤ 7.500 

voor de dichtbundel Kranen open op 

basis van zijn debuut De vloeibare 

jongen –Prometheus– 

O 

Vincent Overeem 

¤ 10.000 

voor de roman In quarantaine op basis 

van zijn debuut Novembermeisjes 


S 

Marilyn Simons 

¤ 3.500 

voor de roman Een generaal pardon 

op basis van haar debuut Koorddansers 

–De Geus– 

T 

Florence Tonk 

¤ 5.000 

voor de roman Wat er gebeurde in 

Hachodka op basis van haar debuut 

Anders komen de wolven 


Kris van Trier & Waas Gramser 

¤ 2.500 en ¤ 2.500 

voor het theaterstuk Manon van Jean 

van Florette op basis van hun debuut 

Republiek der dromen 

–Comp. Marius–

U 

Chika Unigwe 

¤ 3.500 

voor de roman Fata Morgana op basis 

van haar debuut De feniks –Meulenhoff/Manteau– 

John Vandekerckhove 

V¤ 7.500 

voor de jeugdroman Sporen in het 

zand. Vervolg op basis van zijn 

debuut Sporen in het zand 

–Davidsfonds– 

Peggy Verzett 

¤ 3.500 

voor de dichtbundel Nog niet op basis 

van haar debuut Prijken die buik 

–Van Oorschot– 

Evelien de Vlieger 

¤ 10.000 

voor de adolescentenroman Lang 

weekend op basis van haar debuut 

Blijven slapen –Clavis– 



–81–

PPROJECTWERKBEURZEN 

VERTALERS 

Een projectwerkbeurs is een projectsubsidie voor de totstandkoming van een vertaling 

van een literair werk in het Nederlands of Fries, dat wordt uitgegeven bij een 

professionele uitgeverij in een redelijke oplage en dat in de reguliere boekhandel 

verkrijgbaar is. Maximaal vier vertaalprojecten kunnen jaarlijks voor subsidie worden 

voorgelegd. Per vertaler kan jaarlijks maximaal ¤ 45.000 aan projectwerkbeurzen 

worden uitgekeerd. 

–82– 

A 

M.I. Alföldy 

¤ 12.500 

Vertaling uit het Hongaars 

Esti Kornél Dezsö Kosztolányi 

–Van Gennep– 

Marijke Arijs 

¤ 3.750 

Vertaling uit het Frans 

Journal d’Hirondelle Amélie 

Nothomb –De Bezige Bij–

B 

Gerda Baardman 

¤ 5.000 en ¤ 8.125 

Vertaling uit het Engels 

Talk Talk Coreghessan Boyle –AMBO– 

en Sacred Games Vikram Chandra 

–Mouria– 

Jos den Bekker 

¤ 7.500 


Haunted Chuck Palahniuk 

–De Geus– 

Peter Bergsma 

¤ 12.500 


Sanctuary William Faulkner 

–Atlas– 

Michèle Bernard 

¤ 3.750 


A Boy of good Breeding 

Miriam Toews –Nieuw Amsterdam– 

Lidwien Biekmann 

¤ 7.500 


Animal’s People Indra Sinha 

–Querido– 

Dineke Bijlsma 

¤ 2.500 

Vertaling uit het Duits 

Jarmila - Eine Liebesgeschichte aus 

Böhmen Ernst Weiss 



PROJECTWERKBEURZEN VERTALERS 

Femke Blekkingh-Muller 

¤ 6.250 en ¤ 10.000 

Vertaling uit het Zweeds 

Hur kär far man bli? Katarina von 

Bredow –Lemniscaat– 

en Vertaling uit het Noors 

Aerlighetsminuttet Bjorn Sortland 


Yolanda Bloemen 

¤ 3.125 

Vertaling uit het Russisch 

Polnoe sobranie stichotvorenij 

–verzamelde poëzie– Osip Mandelstam 

–Atlas– 

Ankie Blommesteijn 

¤ 3.750 en ¤ 5.000 


Blood Orange Troy Blacklaws 

–Ambo/Anthos– en Certainty 

Madeleine Thien –AMBO/Anthos– 

Yond Boeke 

¤ 6.250 en ¤ 6.875 

Vertaling uit het Italiaans 

I Malavoglia Giovanni Verga 

–Athenaeum, Polak & Van Gennep– en 

Mastro-don Gesualdo Giovanni Verga 

–Athenaeum, Polak & Van Gennep– 

Wil Boesten 

¤ 6.250 


Deutschland, eine Reise 

Wolfgang Büscher –Atlas– 

–83–

Adri Boon 

¤ 4.375 en ¤ 15.000 

Vertaling uit het Spaans 

Delirio Laura Restrepo –Mouria– en 

Pandora al Congo Albert Sánchez 

Pinol –Cossee– 

Truus Boot 

¤ 2.500, ¤ 1.250 en ¤ 3.750 


La joueuse d’echecs Bertina Henrichs 

–De Geus–, La pluie ne change rien 

au désir Véronique Olmi –De Bezige 

Bij– en Partir Tahar Ben Jelloun 


Edu Borger 

¤ 6.250 


Julian Parme Florian Zeller 


Floor Borsboom 

¤ 1.250, ¤ 6.250 en ¤ 2.500 


Panique Lydia Flem –De Arbeiderspers–, 

Les sirènes de Bagdad Yasmina 

Khadra –Atlas– en 

Dialogue avec mon jardinier 

Henri Cueco –Uitgeversmaatschappij 

Ad. Donker– 

Tjalling Bos 

¤ 7.500 en ¤ 2.500 


Gatty’s Tale Kevin Crossley-Holland 

–Lemniscaat– en By the River Steven 

Herrick –Lemniscaat– 

–84– 

Hafi d Bouazza 

¤ 3.000 en ¤ 17.000 

Vertaling uit het Arabisch 

Maquamen Badi’ az-Zamaan 

Al-Hamadhani –Prometheus– en 

Poëzie Abu Nuwas –Prometheus– 

Edgar de Bruin 

¤ 6.250, ¤ 3.750 en ¤ 6.250 

Vertaling uit het Tsjechisch 

Kloktat dehet Jachym Topol 

–Ambo/Anthos–, 

Jozova Hanule Kveta Legátová 


en Zelary Kveta Legátová –Wereldbibliotheek– 

Gerrit Bussink 

¤ 7.500 en ¤ 10.000 


Die entführte Prinzessin 

Karen Duve –De Geus– en Die Arbeit 

der Nacht Thomas Glavinic –Contact– 

Mia Buursma 

¤ 4.375 


Delirio Laura Restrepo 

–Mouria–

C 

Laura van Campenhout 

¤ 10.000 


Mistress Anita Nair –Signature– 

Erik Coenen 

¤ 17.500 


Amar después de la muerte Calderón 

de la Barca –Papieren Tijger– 

Sjaak Commandeur 

¤ 11.250 


The March E.L. Doctorow 


Brigitte Coopmans 

¤ 6.250 


Kamchatka Marcelo Figueras 

–Signature– 

Kiki Coumans 

¤ 2.500 


La nuit Elie Wiesel 


Gerard Cruys 

¤ 10.000 


Ispug Vladimir Makanin 




Bernadette Custers 

¤ 2.500, ¤ 2.500 en ¤ 2.500 

Vertaling uit het Noors 

Stella Karin Kinge Lindboe –Lannoo–, 

Adam den tredje i fjerde Torun Lian 

–Lannoo– en Vaffelhjarte Maria Parr 

–Lannoo– 

D 

Eugène Dabekaussen 

¤ 4.375 


Be Near Me Andrew O’Hagan 

–De Geus– 

Harm Damsma 

¤ 10.000 en ¤ 1.250 


The Diviners Rick Moody –Contact– 

en The Apple Michel Faber –Podium– 

Gyorgyi Dandoy 

¤ 5.000 en ¤ 6.875 


A pendragon Legenda Antal Szerb 


Margreet Dorleyn 

¤ 6.875 

Vertaling uit het Turks 

Ask I Memnu Halid Ziya Usakligil 


–85–

Robert Dorsman 

¤ 12.500 

Vertaling uit het Zuidafrikaans 

In stede van die liefde Etienne van 

Heerden –De Bezige Bij– 

Hans Driessen 

¤ 35.000 


Sphären III Peter Sloterdijk 

–Boom– 

Pieter van der Drift 

¤ 3.750 en ¤ 2.500 


La prima volta Franco Bernini 

–Mouria– en Il mangiatore di pietre 

Davide Longo –De Geus– 

–86– 

E 

F 

Aleid van Eekelen-Benders 

¤ 5.000 


An Abundance of Katherines 

John Green –Lemniscaat– 

Marijke Emeis 

¤ 8.125 en ¤ 8.750 


Sacred Games Vikram Chandra 

–Mouria– en The Easter Parade 

Richard Yates –De Arbeiderspers– 

Arie van der Ent 

¤ 5.000, ¤ 8.750 en ¤ 2.500 


Biblija po-tsjoekotsjki, ili poslednij 

sjaman Wele Joeri Rytchëu –De 

Geus–, Dnevnik 1907-1933 Sergej 

Prokofjev –De Arbeiderspers– en 

Skvoznaja linija –Vrouwenleugens– 

Ljoedmila Oelitskaja –De Geus– 

Jan Fastenau 

¤ 3.750 en ¤ 7.500 


Apex Hides the Hurt Colson 

Whitehead –Contact– en Restless 

William Boyd –Mouria– 

Mea Flothuis 

¤ 5.000 


Digging to America Anne Tyler 

–De Bezige Bij–

Pedro Calderón de la Barca Liefde na de dood 


Liefde na de dood, een toneelstuk in verzen van de 17deeeuwse 

Spaanse grootmeester Pedro Calderón de la Barca, 

speelt zich af in het Granada van rond 1570, als de daar 

woonachtige ‘morisken’ (onder dwang tot het christendom 

bekeerde moslims) in opstand zijn gekomen tegen koning 

Filips II. Aanleiding tot de opstand is een koninklijk edict, 

waarin het de morisken onder meer wordt verboden hun 

traditionele kleding te dragen of in het openbaar Arabisch 

te spreken. 

Het uiterst bloedige confl ict, dat destijds het einde inluidde 

van een eeuwenoude multiculturele samenleving, vormt 

de achtergrond voor een aangrijpend verhaal over liefde, 

laaghartigheid en wraak. In de vertaling wordt de oorspronkelijke 

versbouw aangehouden. 

Erik Coenen 


–87–

Cormac McCarthy De weg 

–88– 

Een man trekt met zijn jonge zoon door de voormalige Verenigde Staten. Als 

ze langs een verlaten, in onbruik geraakt benzinestation komen, verzamelen 

ze restjes motorolie uit lege blikken – voor het olielampje. Ogenschijnlijk 

lege huizen moeten betreden en doorzocht worden op bruikbare spullen, 

en eten. De wereld is een dorre afgebrande leegte onder verwaaide lagen 

as, her en der liggen bergen afval, dode bomen, lijken. Ze zien vrachtauto’s, 

treinen die voor eeuwig tot stilstand zijn gekomen. De zon gaat schuil achter 

een wolkendek dat is verzadigd van roet. Het is koud, en als het sneeuwt of 

regent is het nog moeilijker om warm te blijven. 

De man en zijn zoon blijven naamloos tijdens hun trektocht door deze langzaam 

stervende wereld en hebben niet alleen gebrek aan warmte en eten. 

Ze hebben eigenlijk ook geen identiteit meer, er zijn immers geen echte 

medemensen. De mensen die ze onderweg tegenkomen zijn vijanden of 

concurrenten, onmenselijke monsters. Ze zijn nergens veilig en de man heeft 

een achteruitkijkspiegel op zijn winkelkarretje gemonteerd om af en toe te 

kunnen omkijken terwijl hij de horizon voor zich aftuurt. 

De twee reizigers hebben een doel, het zuiden, in de hoop dat het daar 

beter zal zijn. Het is een doel, maar eigenlijk is er alleen de hoop op dat doel, 

anders is er helemaal niets. 

McCarthy beschrijft dit ijzingwekkende verhaal in zijn gebruikelijke, wat 

droge stijl, waarin logische handelingen precies en zonder franje worden 

beschreven. 

Het resultaat is een gruwelijke reeks gebeurtenissen die de lezer diep raken 

omdat de handelingen en thema’s eigenlijk zo bekend en alledaags zijn. De 

twee reizigers moeten zorgen dat ze kunnen eten, zorgen dat ze ergens 

veilig kunnen slapen, zorgen dat ze niet bevriezen van de kou. Bij al deze 

zorgen hebben de twee zelfs nog morele overwegingen, en daarbij wint de 

jonge, naïeve zoon het gemakkelijk van zijn ervaren, zorgzame vader. De 

meeste andere, even naamloze mensen in het verhaal zijn, van hun beschaving 

en comforts beroofd, volslagen amoreel geworden. De vader en zijn 

zoon spreken steeds over de goeden en de slechten, maar eigenlijk is die 

tweedeling zinloos en onterecht. Er is helemaal geen beschaving. 

Cormac McCarthy laat op een keiharde manier zien hoe broos ons bestaan 

is. Men hoeft het licht maar uit te draaien en de mensen zijn weer die kleine 

mieren, die heel eventjes in een meedogenloos, onverstoorbaar rondwentelend 

heelal mochten doen of ze meededen. De zon hoeft maar drie dagen 

niet te schijnen en de lezer van dit boek gaat zich al afvragen of het nu echt 

zover is… 

Guido Golüke

Tineke Funhoff 

¤ 6.250 en ¤ 5.000 


Tsotsi Athol Fugard –Atlas– en After 

These Things Jenny Diski –Atlas– 

Rob Gerritsen 

G¤ 8.750 


Caos calmo Sandro Veronesi 


Aline Glastra van Loon 

¤ 5.000 en ¤ 19.375 


Travesuras de la nina mala Mario 

Vargas Llosa –Meulenhoff– en Roberto 

Bolano –Meulenhoff– 

Guido Golüke 

¤ 11.250, ¤ 2.500 en ¤ 10.000 


Carry me Down M.J. Hyland –Mouria–, 

A Perfect Night to go to China David 

Gilmour –Ambo/Anthos– en The Road 

Cormac McCarthy 

Eef Gratama 

¤ 7.500 


Toby Lolness Timothée de Fombelle 

–Querido– 

Diederik Grit 

¤ 6.250 

Vertaling uit het Deens 

Jens Munk Thorkild Hansen 

–De Geus– 



H 

Anton Haakman 

¤ 7.500 


Alla cieca Claudio Magris 


Martin de Haan 

¤ 1.875 en ¤ 3.750 


Ravel Jean Echenoz –De Geus– en 

Asiles de fous Régis Jauffret 


Jan van der Haar 

¤ 12.500 


Monaldi & Sorti Veritas 


Esselien ’t Hart 

¤ 7.500 

Vertaling uit het Pools 

Wieze z kamienia Wojciech Jagielski 

–De Geus– 

Hanneke van der Heijden 

¤ 6.875 

Vertaling uit het Turks 

Ask I Memnu Halid Ziya Usakligil 


Joop van Helmond 

¤ 5.000 en ¤ 6.250 


Terrorist John Updike –De Arbeiderspers– 

en The Short Day Dying Peter 

Hobbs –Ambo/Anthos– 

–89–

–90– 

Eveline van Hemert 

¤ 5.000 


Passage a l’ennemie Lydie Salvayre 

–De Geus– 

Ria van Hengel 

¤ 7.500 en ¤ 13.750 


Schwindel. Gefühle W.G. Sebald 

–De Bezige Bij– en Werke in einem 

Band –verhalen– Heinrich von Kleist 

–Querido– 

Nicolette Hoekmeijer 

¤ 3.750, ¤ 6.250 en ¤ 8.750 


Alligator Lisa Moore –Meulenhoff, This 

Human Season Louise Dean –Anthos– 

en The Ministry of Special Cases 

Nathan Englander –Anthos– 

Rokus Hofstede 

¤ 3.750 


Asiles de fous Régis Jauffret 


Hero Hokwerda 

¤ 10.000 

Vertaling uit het Nieuwgrieks 

Verzamelde gedichten Kikí Dimoulá 

–Ta Grammata– 

Jeanne Holierhoek 

¤ 7.500 


L’esprit des lois, I en II Charles de 

Montesquieu –Boom– 

Hans Hom 

¤ 7.500 


Das Falsche Leben Ute Scheub –J.M. 

Meulenhoff– 

J 

Sjaak de Jong 

¤ 12.500 


The Lizard Cage Karen Conelly 

–Querido– 

Riet de Jong-Goossens 

¤ 8.750 

Vertaling uit het Zuidafrikaans 

Niggie Ingrid Winterbach 

–Cossee– 

Jenny de Jonge 

¤ 4.175, ¤ 3.325, ¤ 3.750 en ¤ 5.000 


The Boy in the Striped Pyjamas John 

Boyne –Arena–, Bat Summer Sarah 

Withrow –Hillen–, Just in Case 

Meg Rosoff –Pimento– en The Year 

the Gypsies Came Linzi Glass 

–Pimento– 

Christien Jonkheer 

¤ 7.500 


The Year of Magical Thinking Joan 

Didion –Prometheus–

W.G. Sebald Schwindel. Gefühle 


Rusten in de vorm bij een 

verontrustende inhoud 

Het vertalen van Schwindel. Gefühle van W.G. Sebald is voor mij 

ook rouwen: het is het laatste fi ctiewerk van deze schrijver dat ik 

nog kan vertalen, want hij leeft niet meer: terwijl hij nog werkte aan 

een nieuw boek, kwam hij in 2001 om bij een auto-ongeluk, 56 jaar 

oud. 

Wat was ik graag doorgegaan met dit bijzondere, verontrustende, 

melancholieke werk, dat op lezers zo’n onverklaarbaar diepe indruk 

maakt, dat al zo veel kunstenaars op het gebied van literatuur, fi lm, 

toneel en beeldende kunst heeft geïnspireerd, dat met werk van 

geen enkele andere auteur te vergelijken valt en dat geschiedschrijving, 

fi ctie, persoonlijke refl ectie en essayistiek in één is. 

Het vertalen begint met zinnen doorgronden: klassieke, lange tot 

zeer lange en tot in detail weloverwogen eenheden - een feest om 

daar net zo lang in rond te woelen tot er ook in het Nederlands een 

zin is ontstaan waarin je kunt rusten. 

Wat dat betreft heb ik veel geleerd van de Engelse Sebald-vertalers, 

die nog met Sebald (die in Engeland woonde en werkte) hebben 

samengewerkt. Zij hadden bijvoorbeeld de zware taak, de uitgebreide 

voorbepalingen die Sebald zo frequent gebruikt om te zetten 

binnen een taal die dergelijke constructies niet kent (zoals ik ze 

moest omzetten binnen een taal die ze weliswaar kent, maar vooral 

in ambtelijke teksten). De Engelse vertalingen zijn dus behoorlijk ‘vrij’, 

maar toch hebben ze de typische Sebald-kleur gehouden. Natuurlijk 

ga ik daarna nog vele malen door de tekst heen om te zorgen voor 

één grote melodie. Ik kan mijn Sebald-vertalingen altijd maar moeilijk 

uit handen geven, en ik zal het werk geweldig missen. 

Ria van Hengel 


–91–

Douglas Coupland JPod 

–92– 

ace, ach, aha, arg, art, aso, baf, 

bah, bak, ban, bie, bis, bof, 

bom, bon, boy, brr, bug, cel, 

cru, cue, dad, del, dim, dip, dol, 

duw, eer, ego, end, eng, era, 

erg, fan, fi t, fun, fut, gap, gay, 

gek, gem, gos, hee, hel, hik, hip, 

hit, hoe, hoi, hup, jee, kam, kek, 

kif, kik, kul, los, mam, mix, mop, 

nix, ode, oef, oeh, oei, oen, paf, 

pak, pap, pit, pod, pot, puf, rel, 

ril, ruw, sap, sas, sst, tab, tel, tic, 

tja, tof, top, vet, vol, web, win, 

wow, yam, yen, yes, yin, zap, 

zat, zen, zin, zot, zzz… 

100 van de 937 drieletterwoorden die volgens de Scrabblebond 

Nederland zijn toegestaan in Scrabble en die wat betreft vertalers 

Nan Lenders en Dennis Keesmaat op enigerlei wijze betrekking 

hebben op het boek. Een boek vol typografi sche en tekstuele 

fratsen, maar vooral een boek met een pakkend verhaal over liefde 

en leven in de moderne tijd, waarin je pas echt iets over iemand te 

weten komt door hem of haar te googelen. 

Duh! 

Dennis Keesmaat en Nan Lenders;

Annelies Jorna 

¤ 20.000 


This is All Aidan Chambers –Querido– 

K 

Marianne Kaas 

¤ 6.250, ¤ 5.000 en ¤ 2.500 


La vie extérieure Annie Ernaux 

–De Arbeiderspers–, Fuir Jean-Philippe 

Toussaint –Prometheus– en 

Vous plaisantez, monsieur Tanner 

Jean-Paul Dubois –De Arbeiderspers– 

Peter Kaaij 

¤ 30.000 


Sämtliche Werke: Der grüne Heinrich 

1854/55 Gottfried Keller 


Henry Kammer 

¤ 7.500 


Kakasok banata György Konrád 


Dennis Keesmaat 

¤ 3.750 en ¤ 5.000 


JPod Douglas Coupland –Ambo/Anthos– 

en Send in the Idiots Kamran 

Nazeer –De Arbeiderspers– 



Edith Koenders 

¤ 5.000, ¤ 6.250 en ¤ 2.500 


ABC Ida Jessen –De Geus–, Jens 

Munk Thorkild Hansen –De Geus– en 

Den stille pige Peter Høeg 

–J.M. Meulenhoff– 

Inge Kok 

¤ 6.250 en ¤ 8.750 


The Chains of Heaven Philip Marsden 

–Atlas– en Theft, A Love Story Peter 

Carey –Atlas– 

Ko Kooman 

¤ 2.500, ¤ 5.000 en ¤ 7.500 


A Man Without a Country Kurt Vonnegut 

–Meulenhoff–, Everyman Philip 

Roth –De Bezige Bij– 

en A Far Country Daniel Mason 


Maartje de Kort 

¤ 6.250 

Vertaling uit het Portugees 

As Intermitencias da Morte 

José Saramago –Meulenhoff– 

Bartho Kriek 

¤ 5.000 


Paint It Black Janet Fitch 


Patty Krone 

¤ 6.875 en ¤ 6.250 


Mastro-don Gesualdo Giovanni Verga 

–Athenaeum, Polak & Van Gennep– en 

I Malavoglia Giovanni Verga 


–93–

L 

–94– 

Rob Kuitenbrouwer 

¤ 7.500 


Heir to the Glimmering World 

Cynthia Ozick –Houtekiet– 

Marian Lameris 

¤ 5.000 


The Meaning of Night Michael Cox 


Paul van der Lecq 

¤ 3.750 en ¤ 2.500 

Vertaling uit het Engels Beasts of no 

Nation Uzodinma Iweala 

–Van Gennep– en Astonishing the 

Gods Ben Okri –Van Gennep– 

Mark Leenhouts 

¤ 2.500 en ¤ 6.250 

Vertaling uit het Chinees 

Qingyi –Maangodin– Bi Feiyu 

–De Geus– en Wei renmin fuwu –Dien 

het volk– Yan Lianke –Podium– 

Auke Leistra 

¤ 8.750 


98 Reasons for Being Clare Dudman 

–Anthos– 

Nan Lenders 

¤ 3.750 


JPod Douglas Coupland 

–Ambo/Anthos– 

Ineke Lenting 

¤ 5.000 


Tanglewreck Jeanette Winterson 

–Pimento– 

Karol Lesman 

¤ 10.000, ¤ 3.750 en ¤ 5.000 

Vertaling uit het Pools 

Ostatnie Historie Olga Tokarczuk 

–De Geus–, Dwukropek Wislawa 

Szymborska –De Geus– en Pamiatkowe 

rupiecie przyjaciele i sny 

W. Szymborsk Anna Bikont en Joanna 

Szczesna –De Geus– 

M 

Tilly Maters 

¤ 4.375 


Be Near Me Andrew O’Hagan 

–De Geus– 

Janny Middelbeek-Oortgiesen 

¤ 5.000 


Steinhof Carola Hansson –De Geus– 

Niek Miedema 

¤ 10.000 en ¤ 1.250 


The Diviners Rick Moody 

–Contact– en The Apple Michel Faber 

–Podium–

Adalbert Stifter Bunte Steine 



De Oostenrijkse hoofdinspecteur van onderwijs Stifter (1805-1868) 

staat bekend als de favoriete schrijver van - om alleen literatoren uit 

het Duitse taalgebied te noemen - zulke uiteenlopende fi guren als 

Nietzsche, Thomas Mann, Hugo von Hofmannsthal, Walter Benjamin, 

Thomas Bernhard en Peter Handke. In zijn voorwoord bij Bunte 

Steine (1853) ontvouwt Stifter zijn poëtica (‘das sanfte Gesetz’), die 

al anderhalve eeuw een uitdaging vormt voor elke nieuwe generatie. 

Het is lastig om uit te leggen waarom Stifter - deze ‘sanfter 

Unmensch’, zoals een vileine criticus hem ooit heeft genoemd - zo 

grandioos is. Want in zijn vertellingen gebeurt er bijna niets. Twee 

kinderen gaan op de dag voor Kerst over een bergpas naar hun oma 

en raken ingesneeuwd (Bergkristal); een arme pastoor probeert in 

een onvruchtbaar dal de gemeenschap, en dan vooral de kinderen, 

te helpen, maar moet het afl eggen tegen het elementaire natuurgeweld 

(Kalksteen). Enzovoort. De lezer kan alleen telkens verzuchten: 

ja, zo moet een hagelbui of een afbrandende boerderij worden beschreven 

(Kattezilver), zo ziet kinderangst eruit (Graniet). Er gebeurt, 

zei ik, bijna niets, alom heerst een serene, pastorale rust, maar onder 

de oppervlakte kolkt het, en als de catastrofe zich voordoet, dan is 

die ook totaal en is alles, ziel en zaligheid, reddeloos verloren. In dat 

opzicht is Stifter te vergelijken met Anton Bruckner, die andere raadselachtige 

fi guur uit de negentiende eeuw: een panische, katholieke 

drang om natuur en mens te schetsen zoals ze zijn, moeten zijn, en 

te zeggen dat het zo goed is, terwijl alles schuurt en wringt en niet 

harmonisch is. Bij Bruckner botsen uitgesponnen thema’s, akkoordblokken, 

klankmassa’s op elkaar, bij Stifter gebeuren telkens herhaalde 

handelingen (lopen, kijken, eten) onder de dreiging van een niet 

te begrijpen natuurgeweld en menselijke zelfzucht. In een stijl die 

Goetheaanser wil zijn dan Goethe, bezigt Stifter alledaagse woorden 

zodanig dat ze een diepe poëtische lading krijgen. En toch klinkt 

elke zin vreemd, neurotisch. Het effect is dat de lezer in dichterlijke 

vervoering raakt en tegelijk een ongehoorde beklemming voelt. Als 

een schrijver dat teweeg weet te brengen, noem ik hem een groot 

schrijver. 

Wilfred Oranje 

–95–

Amos Oz Plotseling diep in het woud 

–96– 

Nooit eerder schreef Amos Oz een sprookje. Toch komt dit boek 

niet uit de lucht vallen. In zijn roman Een verhaal van liefde en 

duisternis vertelt Amos Oz over de sprookjes die zijn moeder hem 

altijd vertelde. Blijkbaar heeft dat iets in hem losgemaakt. 

Plotseling diep in het woud speelt zich af in een dorp aan de rand 

van een groot, donker woud. Lang geleden, toen de volwassenen 

van nu kinderen waren, zijn alle dieren uit het dorp verdwenen. 

Iedereen zwijgt erover, klaarblijkelijk schuldbewust. De mensen zijn 

bang voor het woud; daar zou zich een boze geest ophouden die 

de verdwijning van de dieren op zijn geweten heeft, en die af en toe 

door het dorp waart en de inwoners de stuipen op het lijf jaagt. 

Kinderen kennen dieren alleen van horen zeggen. Op een na misschien, 

een veel gepest jongetje dat na een bezoek aan het woud 

alleen nog maar kan hinniken. Twee andere kinderen, het meisje Maja 

en de jongen Matti, gaan in het woud op onderzoek uit. Ze treffen 

er geen boze geest aan, maar wel een man die als jongen mét alle 

dieren op de vlucht is geslagen voor het gepest van zijn dorpsgenoten. 

Schandalig, zoals hij uit de gemeenschap gestoten is. Maar de 

man gaat zelf ook niet vrijuit, vinden Maja en Matti. Waarom heeft 

hij alle dieren meegenomen, ook van mensen die dol waren op hun 

huisdier? En waarom heeft hij niet geprobeerd terug te vechten, en 

neemt hij nu stiekem wraak? 

Dit boek gaat over verdraagzaamheid, maar niet uitsluitend daarover. 

Het is evenmin een pleidooi voor vrede in het Midden-Oosten, zoals 

sommigen menen. Het gaat over álle mensen, grote en kleine. Over 

de terreur van het collectief tegen de enkeling, maar ook over het 

fanatisme en het zelfmedelijden van de enkeling. En over die paar 

mensen die niet bang zijn om zich te onderscheiden van de meerderheid 

en zo een brug kunnen vormen tussen degenen die niet bij 

de massa kúnnen horen en degenen die niet durven af te wijken. 

Hilde Pach

Marianne Molenaar 

¤ 5.000 en ¤ 5.000 


Das Buch des Vaters Urs Widmer 

–De Geus– en Vertaling uit het Noors 

Flytande bjørn Frode Grytten 

–Balans– 

NMichel van Nieuwstadt 

¤ 16.250 


Negative Dialektik Theodor 

W. Adorno –Sun/Boom– 

Jelle Noorman 

¤ 3.750 


The Architecture of Happiness 

Alain de Botton –Atlas– 

OMarion Offermans 

¤ 3.750 


Das falsche Haus Michael Krüger 


Wilfred Oranje 

¤ 15.000, ¤ 4.375 en ¤ 4.375 


Bunte Steine Adalbert Stifter 

–Atlas–, Joseph Roth in Berlin Joseph 

Roth en Michael Bienert –Atlas– en 

Hiob Joseph Roth –Atlas– 



Marcel Otten 

¤ 15.000 en ¤ 5.000 

Vertaling uit het IJslands 

Salka Valka I & II Halldór Laxness 

–De Geus– en Svanurinn Gudbergur 

Bergsson –De Geus– 

Esther Ottens 

¤ 5.000 


I, Coriander Sally Gardner 

–Van Goor– 

P 

Hilde Pach 

¤ 2.500 

Vertaling uit het Hebreeuws 

Suddenly in the Depth of the Forest 

Amoz Oz –De Bezige Bij– 

Harry Pallemans 

¤ 8.750 


The Names Don DeLillo 


Irving Pardoen 

¤ 15.000 


To the Last Man Lyn McDonald 


Harriët Peteri 

¤ 5.000 


Un encargo difi cil Pedro Zarraluki 

–Signature– 

–97–

Irma Pieper 

¤ 3.750 

Vertaling uit het Tsjechisch 

Obycejny zivot Karel Capec 


Hans van Pinxteren 

¤ 6.250 


Illuminations Arthur Rimbaud 

–Veen– 

Els van der Pluym 

¤ 3.750 


La leggenda di redenta Tiria 

Salvatore Niffoi 


Maarten Polman 

¤ 7.500 


Afterlands Steven Heighton 


Ard Posthuma 

¤ 5.000 


Le Conte du Graal Chrétien de Troyes 

–Athenaeum, Polak & van Gennep– 

Aai Prins 

¤ 2.500 en ¤ 10.000 


Rotterdamski dnevnik Boris Ryzji 

–Hoogland en van Klaveren– 

en Verzamelde verhalen Anton Tsjechov 

–G.A. van Oorschot– 

–98– 

Lucy Pyttersen 

¤ 6.250 en ¤ 2.500 


Et velsignet barn Linn Ullman 

–Contact– en 


Den stille pige Peter Høeg 


R 

José Rijnaarts 

¤ 13.750 


Der Weltensammler IljaTrojanow 

–De Geus– 

Nina van Rossem 

¤ 5.000 


The Jannisary Tree Jason Goodwin 


S 

Mariolein Sabarte Belacortu 

¤ 3.750 en ¤ 2.500 


Inquieta compania Carlos Fuentes 

–Meulenhoff– en El búfalo de la noche 

Guillermo Arriaga –Rothschild en 

Bach–

Karina van Santen 

¤ 8.125, ¤ 7.500, ¤ 5.000 en ¤ 1.875 



–Mouria–, Only Revolutions 

Mark Z. Danielewski –De Bezige Bij–, 

The Great Transformation Karen 

Armstrong –De Bezige Bij– en 


Insecte Claire Castillon 


Pauline Sarkar 

¤ 3.750 


L’Affaire Courilof Irène Némirovsky 

–De Geus– 

Jean Schalekamp 

¤ 5.000 


El pintor de batallas Arturo 

Pérez-Reverte –Meulenhoff– 

Marijke Scholts 

¤ 6.250 


Les marins perdus Jean-Claude Izzo 

–De Geus– 

Eugenie Schoolderman 

¤ 3.750 


Los girasoles ciegos Alberto Méndez 




Margreeth Schopenhauer 

¤ 18.750 


Kisertes Székely János –Ambo– 

Roel Schuyt 

¤ 5.000 

Vertaling uit het Albanees 

Vajza e Agamennonit + Pasardhësi 

Ismail Kadare –Van Gennep– 

Arthur de Smet 

¤ 10.000 en ¤ 10.000 


Small Island Andrea Levy 

–De Geus– en Black Swan Green 

David Mitchell –Querido– 

Tjadine Stheeman 

¤ 5.000 en ¤ 5.000 


Talk Talk Coreghessan Boyle 

–Anthos– en The Meaning of Night 

Michael Cox –De Bezige Bij– 

Froukje Slofstra 

¤ 5.000, ¤ 2.500 en ¤ 22.500 


La Theorie des nuages Stéphane 

Audeguy –Cossee–, 


Slem Uzasa Victor Pelevin –De Bezige 

Bij– en Zizn i soedba –Life and fate– 

Vasili Grossman –Balans– 

–99–

Manon Smits 

¤ 5.000, ¤ 10.000, ¤ 3.750 en 

¤ 6.250 


The Bastard of Istanbul Elif Shafak 

–De Geus– 


Biografi a del fi glio cambiato Andrea 

Camilleri –Serena Libri Uitgeverij–, 

Il Viaggiatore notturno Maurizio 

Maggiani –De Geus– en 

Questa Storia Alessandro Baricco 


Jan Pieter van der Sterre 

¤ 1.875, ¤ 8.750 en ¤ 6.250 


Ravel Jean Echenoz –De Geus–, 


Prague Pictures John Banville 

–Atlas– en House of Meetings Martin 

Amis –Contact– 

Paula Stevens 

¤ 10.000 

Vertaling uit het Noors 

Buzz Aldrin, hvor ble det av deg i alt 

mylderet? Johan Harstad –Podium– 

Anne Stoffel 

¤ 11.250 


Verzamelde verhalen Anton Tsjechov 

–G.A. van Oorschot– 

Edith Sybesma-de Groot 

¤ 5.000 


En granslos karleks historia Aino 

Trosell –De Geus– 

–100– 

T 

Paul Syrier 

¤ 45.000 


Poetry and Tales Edgar Allan Poe 


Liesbeth Teixeira de Mattos 

¤ 10.000 


Not me Michael Lavigne –Meulenhoff– 

Martine Torfs 

¤ 6.250 

Vertaling uit het Chinees 

Kongque de jiaohan –De pauw huilt– 

Hong Ying –De Geus– 

V 

Jabik Veenbaas 

¤ 12.500 


Kritik der Urteilskraft Immanuel Kant 

–Boom– 

Rob van der Veer 

¤ 10.000 


Praying Mantis André Brink –J.M. 

Meulenhoff– 

Ruben Verhasselt 

¤ 1.250, ¤ 13.750 en ¤ 27.500 

Vertaling uit het Arabisch 

Tsinorot Etgar Keret –Ambo/Anthos–, 

Jona ve-na’ar Meir Shalev –Rothschild 

& Bach– en Eden Yael Hedaya –J.M. 

Meulenhoff–

Albert Cossery Het huis van de wisse dood 



Het werk van Albert Cossery is één grote lof der luiheid. Alle hoofdpersonen 

uit zijn niet zeer omvangrijke oeuvre weigeren mee te 

doen met de jacht op carrière of bezit, maar zoeken liever vergetelheid 

in de slaap of de roes van de hasjiesj. Cossery’s eerste verhalenbundel 

Les hommes oubliés de Dieu (De mensen die God vergat) 

is al doordrenkt van de fi losofi e waarin nietsdoen wordt verheven tot 

levenskunst. Lucide nietsdoen welteverstaan, want ‘een luie domkop 

blijft een domkop’, aldus Cossery. Slapen is bij hem een vorm van 

nee-zeggen. Nee tegen de domheid, tegen de bureaucratie, tegen 

de machthebbers. 

Cossery heeft zelf altijd volgens dit principe geleefd. Hij verlaat zijn 

bed nooit voor het middaguur en vertelt trots dat niemand in zijn 

familie ooit hoefde te werken. 

Zijn eerste roman, La maison de la mort certaine, (Het huis van de 

wisse dood) verschijnt in 1945. In een gammele huurkazerne wonen 

een stuk of wat ‘mensen die God vergat’, een oude man in lompen, 

een honger lijdende timmerman die bij gebrek aan hout te kleine 

doodskisten maakt, een man met een aap, een kroegzanger, een 

voerman die zijn paard heeft moeten verkopen. Met een scherp oog 

voor het absurde zet Cossery de onderling krakelende personages 

neer, die zich door het leven slaan met een mengeling van berusting 

en humor. Ze hebben niets te verliezen dan hun leven, dat hun binnenkort 

ontnomen dreigt te worden doordat het huis ieder moment 

kan instorten. In de confrontatie met de huisbaas wordt voerman 

Abdel Al politiek bewust en probeert de mensen wakker te schudden. 

Maar al eindigt de roman met de belofte van toekomstig verzet, 

het is al voelbaar dat de auteur daar niet meer in gelooft. Door zijn 

ironische poëtische pen weet Cossery de valkuil van een realistische 

of politieke roman te omzeilen. Het huis van de wisse dood laat 

zich ook lezen als een metafoor voor heel Egypte. 

Mirjam de Veth 

–101–

Murasaki Shikibu Het verhaal van Genji 

–102– 

Het verhaal van Genji, een roman van dezelfde omvang als Oorlog 

en vrede, is duizend jaar geleden geschreven door een hooggeplaatste 

Japanse hofdame. Het boek heeft enorme invloed uitgeoefend 

op de Japanse cultuur. Een van voornaamste thema’s is 

de broosheid van de liefde. In de eerste driekwart van het verhaal 

worden de wisselende carrière en de liefdesavonturen van de keizerszoon 

Genji beschreven. Genji is onweerstaanbaar mooi, artistiek 

hoogbegaafd en oprecht bekommerd om de vrouwen in zijn leven, 

maar omdat hij zijn hart nooit aan één enkele vrouw schenkt, veroorzaakt 

hij veel lijden. Met grote fi jngevoeligheid beschrijft de auteur 

het verstrijken van de decennia en de slopende onzekerheid van 

Genji’s minnaressen. 

Het laatste kwart van het verhaal speelt na Genji’s dood. De neurotische 

opvolgers van de hoofdpersoon leven in een duistere wereld, 

die bewoond lijkt door weifelachtige schimmen. 

Het verhaal van Genji is een encyclopedisch werk, waarin de opeenvolging 

van de seizoenen, en de diverse aspecten van het hofl even 

(zoals rituelen, openluchtconcerten, dichtwedstrijden en dansopvoeringen) 

in detail, en met de nodige humor, worden geëvoceerd. 

Bovenal is het een meesterwerk over mensen met uitermate herkenbare 

passies, angsten en jaloezieën. 

Jos Vos

Marijke Versluys 

¤ 10.000 


The Communist’s Daughter 

Dennis Bock –Ambo/Anthos– 

Jan Albert Versteeg 

¤ 8.750, ¤ 6.250 en ¤ 3.750 


Lutetia Pierre Assouline –De Geus–, 

Harraga Boualem Sansal –De Geus– 

en Coup de fouet Bernard du 

Boucheron –De Geus– 

Mirjam de Veth 

¤ 5.000 en ¤ 6.250 


Maison de la mort certaine 

Albert Cossery –Coppens & Frenks– en 

Les saisons Maurice Pons 

–Coppens & Frenks– 

Eelco Vijzelaar 

¤ 5.000 


The Great Transformation 

Karen Armstrong –De Bezige Bij– 

Willem Visser 

¤ 12.500 


Kritik der Urteilskraft Immanuel Kant 

–Boom– 

Ronald Vlek 

¤ 5.000 en ¤ 20.000 


Paint It Black Janet Fitch 

–De Bezige Bij– en The Lost 

Daniel Mendelsohn 




Jos Vos 

¤ 12.500 –75.000 

verspreid over 6 jaar: 2006-2012 

Vertaling uit het Japans 

Genji Monogatari Murasaki Shikibu 


Martine Vosmaer 

¤ 8.125, ¤ 1.875, ¤ 7.500 en ¤ 5.000 



–Mouria–, Only Revolutions Mark Z. 

Danielewski –De Bezige Bij– en 

The Great Transformation 

Karen Armstrong –De Bezige Bij– 

en vertaling uit het Frans 

Insecte Claire Castillon 

–Ambo/Anthos–, 

Kor de Vries 

¤ 2.500 


Rodby-Puttgarden Helle Helle 

–Contact– 

W 

Arie van der Wal 

¤ 5.000 en ¤ 19.375 


Travesuras de la nina mala 

Mario Vargas Llosa –Meulenhoff– 

en 2666 Roberto Bolano 


Emmy Weehuizen-Deelder 

¤ 2.500 


Nu, imorgon Anika Thor 


–103–

Mieke Westra 

¤ 2.500 


El búfalo de la noche Guillermo 

Arriaga –Rothschild & Bach– 

Frans van der Wiel 

¤ 10.000 


Zoli Colum McCann –De Harmonie– 

Regina Willemse 

¤ 6.250 en ¤ 10.000 


Burning Bright Helen Dunmore 

–De Geus– en Poppy Shakespeare 

Clare Allan –Meulenhoff– 

Martine Woudt 

¤ 3.750 


La promesse d’Oslo Gilles Rozier 


Y 

Nele Ysebaert 

¤ 6.250 


Duchess of Nothing Heather 

McGowan –Ambo/Anthos– 

–104– 

Z 

Peter Zeeman 

¤ 7.500 en ¤ 5.000 


Socinenija Iosifa Brodskogo I-III/ 

So Forth Joseph Brodsky –De Bezige 

Bij– en Polnoe sobranie stichotvorenij 

–verzamelde poëzie– 

Osip Mandelstam –Atlas– 

Frans van Zetten 

¤ 5.000 


Spinoza’s Heresy Steven Nadler 

–Atlas–

S Een stimuleringssubsidie is een publicatiesubsidie voor gedebuteerde literair 

–105– 

STIMULERINGSSUBSIDIES 

VERTAALD LITERAIR WERK 

vertalers van vreemdtalig literair werk in het Nederlands. Sinds 2002 wordt de 

regeling gezamenlijk uitgevoerd door het Fonds voor de Letteren in Nederland 

en het Vlaams Fonds voor de Letteren. De twee Fondsen beogen met deze 

regeling talentvolle beginnende vertalers te stimuleren bij hun literaire vertaalwerk. 

De subsidie kan worden toegekend voor de eerste twee literaire vertalingen 

verschenen in boekvorm of literaire tijdschriften.

A 

–106– 

Kim Andringa 

¤ 1.800 

voor de vertaling uit het Frans van de 

poëziebundel Oppervlakte(s) van Éric 

Suchère –Slibreeks/CBK Zeeland– 

Djamila Bekkour 

¤ 2.500 


roman Hector en de geheimen van 

de liefde van François Lelord 

–Manteau– 

Ewa van den Bergen-Makala 

¤ 1.500 

voor de vertaling uit het Pools van de 

literaire reportage Reizen met Herodotos 

van Ryszard Kapuscinski 


Dineke Bijlsma 

¤ 2.100 

voor de vertaling uit het Duits van de 

roman Het kunstzijden meisje van 

Irmgard Keun –Van Gennep– 

Maarten Bogaert 

¤ 3.600 


roman Nachtweefsel van Christoph 

Peters –De Arbeiderspers– 

Corry van Bree 

¤ 4.000 

voor de vertaling uit het Duits van 

de roman Vienna van Eva Menasse 


Mary Bresser 

¤ 2.700 

voor de vertaling uit het Engels van de 

roman De bitterzoete smaak van tijd 

van Béa Gonzalez –Sirene– 

Leen van den Broucke & Elke Parsa 

¤ 1.600 

voor de vertaling uit het Italiaans van 

de roman Wie is Lou Sciortino? 

–Querido– 

B C 

Patrick Castelijns 

¤ 2.100 

voor zijn aandeel in de co-vertaling 

uit het Frans van de roman De bohemiens 

van A.G.L. De Pelleport 

–Bert Bakker– 

D 

Ingrid Degraeve 

¤ 1.000 

voor de vertaling uit het Georgisch 

van de roman De man die zijn hoofd 

verloor… van Erlom Achvlediani 

–Voetnoot– 

Gabriëlle Dekker 

¤ 3.400 

voor haar aandeel in de co-vertaling uit 

het Italiaan van de roman De bomen 

van de geest van Rosetta Loy 


Bernard Dewulf 

¤ 1.000 


toneeltekst Alkestis van Ted Hughes 

–Atlas– 

Pepijn van Doesburg 

¤ 5.000 


gebundelde verhalen Avonden met 

het orkest van Hector Berlioz –Atlas–

E 

Marleen Eijgenraam 

¤ 3.800 

voor de vertaling uit het Spaans van de 

roman Moeder die in de hemelen zijt 

van Pablo Simonetti –Sijthoff– 

GHet Gents collectief van 

Poëzievertalers 

¤ 1.000 

(Thomas Langerak & Eric Metz e.a.) 

voor de vertaling uit het Russisch van 

de gedichten De mooiste van 

Aleksandr Sergejevitsj Poesjkin 

–Lannoo– en gedichten uit De taal 

vervoert de dichter heel ver weg 

van Dmitri Prigov en Olga Sedakova 

–Poëziekrant– 

HLuk van Haute 

¤ 5.000 

voor de vertaling uit het Japans van de 

roman Schoonheid en verdriet van 

Yasunari Kawabata –Meulenhoff– 

I 

Joris Iven 

¤ 3.100 


poëziebundel Naaktzwemmen in de 

geschiedenis van Sujata Bhatt 

–Uitgeverij P– 


STIMULERINGSSUBSIDIES VERTAALD LITERAIR WERK 

K 

Onno Kosters 

¤ 5.000 

voor de vertaling uit het Engels van 

de roman Watt van Samuel Beckett 

–IJzer– 

Rory Kraakman 

¤ 3.400 en ¤ 3.000 

voor de vertaling uit het Zweeds van 

de roman Steen voor steen en van de 

roman De vuurvlek, beide van Liselott 

Willén –Ambo/Anthos– 

L 

Aart Leemhuis 

¤ 4.000 


Correspondentie tussen Goethe & 

Schiller –Damon– 

M 

Mieke Maassen 

¤ 2.600 

voor haar aandeel in de co-vertaling uit 

het Frans van de jeugdroman 

De nieuwe reis van Theo van Catherine 

Clément –Ambo/Anthos– 

N 

Trisnati Noto Soeroto 

¤ 5.000 


roman De hut van oom Tom van Harriet 

Beecher Stowe 


O 

Frank Olbrechts 

¤ 1.000 

voor de vertaling uit het Arabisch van 

de toneeltekst De tochten van Hazim 

Kamaledin 

–107–

V 

Jacqueline Visscher 

¤ 2.700 

voor de vertaling uit het Spaans van de 

roman Een woord van jou van Elvira 

Lindo –Sirene– 

Annemarie Vlaming 

¤ 5.000 


roman Kirillov of de zin van het bestaan 

van Andreas Maier 


BIOGRAFIEËN 

–108– 

B 

De opdrachtenregeling voor biografi eën wordt door het Nederlands en het 

Vlaams Fonds voor de Letteren gezamenlijk uitgevoerd. De doelstelling is 

biografen fi nanciële ondersteuning te bieden bij het schrijven van een biografi e 

(kosten voor research, reis- en verblijfskosten) of biografen de mogelijkheid te bieden 

zich voor een bepaalde tijd (gedeeltelijk) vrij te maken uit een dienstverband. 

GMarco Goud 

¤ 40.000 

voor het schrijven van de biografi e 

van P.C. Boutens –1870-1943– die naar 

verwachting in 2011 bij De Arbeiderspers 

zal verschijnen. Goud publiceerde 

al verschillende malen over Boutens in 

tijdschriften en promoveerde in 2003 

aan de Universiteit van Maastricht op 

zijn poëzie en poetica.

P 

K 

Mieke Koenen 

¤ 40.000 

voor het schrijven van de biografi e van 

Ida Gerhardt –1905-1997– die naar 

verwachting in 2011 bij Athenaeum- 

Polak & Van Gennep zal verschijnen. 

Koenen wijdde reeds verschillende 

tijdschriften boekpublicaties aan Ida 

Gerhardt en was nauw betrokken bij 

de ontsluiting van Gerhardts literaire 

nalatenschap die zich in het Stadsarchief 

Zuthpen bevindt. 

Jos Perry 

¤ 40.000 


Theun de Vries –1907-2005– die naar 

verwachting in 2011 bij Ambo-Anthos 

zal verschijnen. Perry schreef eerder 

biografi eën over Willem Hubert Vliegen 

–genomineerd voor De Gouden Uil– en 

Victor de Stuers. Daarnaast wijdde hij 

verschillende tijdschriftpublicaties aan 

Theun de Vries en de biografi e in het 

algemeen. 

Dieter Vandenbroucke 

¤ 40.000 

Vvoor het schrijven van de biografi e van 

Victor J. Brunclair –1899-1944– die 

naar verwachting najaar 2008 bij 

Meulenhoff-Manteau zal verschijnen. 

Vandenbroucke werkt ook aan een 

monografi e van Brunclair die op het 

punt van verschijnen staat. 


BIOGRAFIEËN 

Jan van der Vegt 

¤ 10.000 


Jan G. Elburg –1919-1992– die naar verwachting 

in 2010/2011 bij Meulenhoff 

zal verschijnen. Van der Vegt voltooide 

in 2006 zijn biografi e over Hendrik de 

Vries. Eerder al schreef hij de biografi 

eën van Hans Andreus en A.Roland 

Holst. Van der Vegt verzocht in zijn 

aanvraag om een onkostenvergoeding. 

Het bestuur van het Nederlandse 

fonds besloot biografi ebeurzen toe te 

kennen aan de volgende projecten: 

K 

Nico Keuning 

¤ 20.000 


Bob den Uyl –1930-1992– die naar verwachting 

bij Thomas Rap zal verschijnen. 

Keuning schreef eerder al biografi 

eën van Max de Jong en Jan Arends. 

Daarnaast publiceerde hij al verschillende 

artikelen in dag- & weekbladen 

en tijdschriften over Den Uyl. Keuning 

verzocht om een gedeeltelijke beurs. 

O 

Hans Olink 

¤ 40.000 


A. den Doolaard –1901-1994– die naar 

verwachting najaar 2009 bij Atlas zal 

verschijnen. Olink Hij schreef eerder de 

biografi e van Nico Rost. 

–109–

–110– 

R 


Reis- en verblijfbeurzen zijn projectsubsidies voor schrijvers en vertalers van literair 

werk in het Nederlands of Fries die een aantal dagen of weken in binnen- of 

buitenland willen verblijven. De reis- en verblijfsbeurzen kunnen worden aangewend 

voor een specifi ek literair project dat in boekvorm zal verschijnen, maar kunnen ook 

worden bestemd voor research of deelname aan activiteiten die verdieping van het 

eigen literaire werk of refl ectie daarop beogen.

A 

Jan-Willem Anker 

¤ 1.400 

voor een verblijf in het Nederlands Instituut 

in Athene. Hij heeft daar ondermeer 

gewerkt aan de nieuwe bundel 

die hij in opdracht van de Stichting Jo 

Peters Poëzieprijs schrijft. Anker kreeg 

april 2006 de tweejaarlijkse Jo Peters 

Poëzieprijs toegekend voor zijn bundel 

Inzinkingen. 

BJet Bakels 

¤ 3.750 

is co-auteur van het informatieve met 

Vlag en wimpel bekroonde 

Menseneters –uitgeverij Leopold–. 

Haar tweede boek voor de jeugd is 

De orka die opperhoofd werd een 

modern indianenverhaal waarin heden 

en verleden, indiaanse-, westerse- en 

walvisculturen met elkaar zijn vervlochten. 

Bakels reisde voor dit boek 

naar Vancouver Island om daar met 

de Nootka-indianen te spreken over 

de mythen en gebeurtenissen rond de 

orka Luna. 

Abdelkader Benali 

¤ 4.500 

ging naar Beiroet om zich daar nader 

te oriënteren op de verhouding tussen 

het Midden-Oosten en Europa, om zijn 

kennis in de Arabische letterkunde en 

hedendaagse beeldende kunst te verbreden 

en om daarover een roman te 

schrijven. Een week na zijn aankomst 

brak de oorlog uit, Benali besloot te 

blijven. Zijn ervaringen in het door 

Israël bestookte Beiroet waren te lezen 

op het weblog dat hij voor Vrij Nederland 

bijhield en dat nu de basis vormt 

voor de roman. 



Penelope Bergen 

¤ 3.357 

maakte ten behoeve van een boek 

waarin het Port Arthur bloedbad een 

rol speelt een reis naar Australië voor 

onderzoek naar bronnen over Oost- 

Timor en Tasmanië. 

Edgar de Bruin 

¤ 498 

reisde voor zijn vertaling Spoelen 

met teerzeep van Jáchym Topol naar 

Praag om met de auteur vertaalproblemen 

door te nemen. Tevens bezocht hij 

de Praagse boekenbeurs om nieuwe 

vertaalideeën op te doen en Tsjechische 

uitgevers en schrijvers te ontmoeten. 

C 

Alfred van Cleef 

¤ 5.000 

keerde terug naar de literaire non-fi ctie 

en ging voor zijn boek de wereld over; 

van noord naar zuid, op de geografi - 

sche grens van oost naar west, met als 

enige houvast een bestaande maar onzichtbare 

lijn: de nulmeridiaan. Langs 

de nullijn –werktitel– is tegelijkertijd 

een poging tot een inventarisatie van 

het geluk.. De reisbeurs is een bijdrage 

in de totale kosten. 

D 

Peter Drehmanns 

¤ 2.000 

voor research voor zijn boek Het grote 

zoekboek 

–111–

E 

–112– 

Esther Ending 

¤ 500 

verbleef op Ibiza. Ze interviewde er een 

aantal mensen die als personage een 

rol zullen spelen in de roman waaraan 

ze nu schrijft. 

GNatasha Gerson 

¤ 875 

reisde aan boord van de M.S. Lida van 

Mumbai naar Barranquilla om onderzoek 

te doen voor een theatermonoloog 

over het zeemansleven. 

HRobert Haasnoot 

¤ 533 

ontving een bijdrage voor een bezoek 

aan de stad Paterson, New Jersey 

en de Nederlandse kolonie aldaar. Hij 

wilde er o.a. deskundigen op het gebied 

van de Patersonse geschiedenis 

raadplegen, documentatie vergaren en 

research doen voor zijn nieuwe roman 

die deze stad als decor heeft. 

Jeanne Holierhoek 

¤ 800 

vertaalde L’esprit des lois van Montesquieu 

en reisde naar Frankrijk om 

een bezoek te brengen aan het Château 

de la Brède waar Montesquieu 

het boek schreef. 

René Huigen 

¤ 1.200 

bracht de maand april door in 

Vollezele. Huigen werkte in een passende 

omgeving aan zijn historische 

novelle Woudman, een novelle die 

speelt rond 1800 tijdens de boerenkrijg 

in de bossen rond Luik. 

J 

Paul Janssen 

¤ 900 

verbleef in het Nederlands Instituut 

Athene. Janssen debuteerde in 2004 

met Het Tolhuis, een historische 

roman waarin de ondergang van het 

heidendom en de opkomst van het 

christendom wordt beschreven. Voor 

zijn tweede roman heeft Janssen in 

de bibliotheek van het NIA onderzoek 

gedaan naar twee leden van de familie 

De la Roche, de leenheren van Athene 

aan het begin van de 13e eeuw. 

Esther Jansma 

¤ 1.702 

ontmoette in New York dichter Mark 

Strand om met hem de vertaling van 

een selectie van zijn gedichten door te 

nemen. 

K 

Marianne Kaas 

¤ 800 

ging naar Parijs om met auteur François 

Bon haar bijna voltooide vertaling 

van Daewoo te bespreken en zich 

geografi sch te oriënteren als voorbereiding 

op de door haar te vertalen 

roman van Annie Ernaux, die in de 

voorsteden van Parijs speelt. 

Marko Kamphuis 

¤ 435 

bezocht In oktober de Frankfurter 

Buchmesse omdat het verhaal van 

zijn nieuwe roman zich op die beurs 

afspeelt, de hoofdpersoon is uitgever.

Nico Keuning 

¤ 990 

schrijft een biografi e over Bob den Uyl 

en reist daarvoor de plaatsen af die 

Den Uyl inspireerden tot het schrijven 

van zijn literaire reisreportages. 

Kees Klok 

¤ 900 

reisde naar Schotland voor overleg 

met John Burnside over de te vertalen 

selectie uit zijn poëzie. 

Hester Knibbe 

¤ 900 

verbleef in het NIA in Athene. Knibbe 

wilde met het hedendaagse Griekenland 

kennismaken en zien hoe het 

huidige leven zich verhoudt tot de 

Oudheid. De weerslag van die ervaringen 

zullen uiteindelijk weer in haar 

poëzie terechtkomen. 

MWillem Melchior 

¤ 1.800 

bracht vier weken door in het schrijversverblijf 

van het Ledig House te Omi 

en deed daarna in New York onderzoek 

voor zijn nieuwe roman. 

Marianne Molenaar 

¤ 1.123 

vertaalde de roman Flytande bjorn 

van Frode Grytten. Molenaar verbleef 

met een reisbeurs in Noorwegen om 

sfeer te proeven en locaties en routes 

uit het boek na te lopen. Ook heeft zij 

een bezoek gebracht aan het literatuurfestival 

in Lillehammer. 



Peter Middendorp 

¤ 1.000 

verbleef in een maand Brussel 

in het appartement van 

Passaporta. 

Naema Tahir 

¤ 2.716 

reisde naar Lahore, Pakistan voor het 

schrijven van haar roman Graanaatappel/Pygmalion. 

Barber van de Pol 

P 

¤ 2.000 

vertaalt de klassieker 

Moby Dick van Herman Melville. Zij 

bezocht Boston om research te doen, 

musea te bezoeken en zich in de walvisvaart 

te verdiepen. 

Ard Postuma 

¤ 600 

is in Berlijn geweest voor een bezoek 

aan de auteur Ingo Schulze wiens roman 

Neue Leben hij vertaalt. 

Astrid Roemer 

¤ 1.570 

reisde naar Suriname om 

onderzoek te doen voor 

een autobiografi sch roman. 

T 

R 

Kees Ruys 

¤ 2.587 

verbleef in het najaar in Indonesië in 

verband met zijn vijfdelige literaire nonfi 

ctieserie over het land. In de cyclus 

verschenen al de titels De randgebieden 

en Onbetreden paden. Ruys 

heeft voor het vierde deel een reis 

gemaakt langs de Molukken en Papua. 

–113–

–114– 

S 

Guido Snel 

¤ 1.250 

verbleef in Italië in verband met research 

in Rome voor het vertalen van 

Milos Crnjanski’s Bij de Hyperboreeërs. 

VCarolijn Visser 

¤ 3.000 

schreef eerder Grijs China –1982– en 

Buigend Bamboe –1990– Met een 

werken een reisbeurs voegt zij hier 

een derde China-boek aan toe. De 

grote veranderingen in China spelen in 

dit boek de hoofdrol. 

W 

Frank Westerman 

¤ 2.025 

werkte aan een nieuw non-fi ctieboek 

over religie en wetenschap. Omdat 

de Turkse berg Ararat – een heilige 

berg voor de Christelijke Armeniërs en 

zichtbaar in de Armeense hoofdstad 

Jerevan – in het boek een belangrijke 

rol zal spelen, ging Westerman naar 

Armenië. (Westerman stortte zijn beurs 

terug toen bleek dat hij de reis uit andere 

bronnen kon fi nancieren) 

Miek Zwamborn 

Z¤ 1.500 

ging naar Engeland ten behoeve van 

haar roman over fossielenverzamelaarster 

Mary Anning (1799 - 1847) Ze deed 

er onderzoek naar de archivering van 

gesteenten en de techniek van het 

uithakken van fossielen. In Oxford/Lancaster 

en Londen bezocht zij natuurhistorische 

musea. 

H 

Ton Heuvelmans 

verbleef in juni in the Banff Literary 

Translation Center om daar te werken 

aan de vertaling van Michael Redhills 

nieuwe roman Consolation 

–Doubleday, 2006–. 

WRITER-IN-RESIDENCE IN 

MONTRÉAL 

Oscar van den Boogaard 

¤ 2.282 

verbleef in de maanden april en mei 

in Montréal. Zijn meest recente boek 

is Het verticale strand –2005–. Van 

den Boogaard werkte in Montréal aan 

zijn roman Horizondrift/De superexistentialist 

–publicatie eind 2007 bij 

–De Bezige Bij–.


LSUBSIDIES INTERCULTURELE 

LETTERENPROJECTEN 

INTERCULTURELE LETTERENPROJECTEN 

De 14e editie 

El Hizjra-literatuurprijzen 

¤ 3.400 

Het prijzengeld en de aan de winnaars 

Eaangeboden masterclasses onder 

leiding van Ineke Holzhuis en Assad 

Jaber werden gesubsidieerd door het 

Fonds .Het werk van de prijswinnaars 

verscheen in de bundel Nog steeds 

geen woorden bij uitgeverij –Van Gennep– 

(subsidie van het NLPVF). 

PBerberspecial van 

Passionate Magazine 

¤ 2.500 

ter gelegenheid van de Boekenweek 

2006. Deze special met als gastredacteur 

Abdelkader Benali was bedoeld 

als platform voor jong talent maar ook 

als belichting van de Berberidentiteit. 

Het Fonds droeg bij aan de auteurshonoraria. 

–115–

Zuid-Afrikaspecial van 

Passionate Magazine 

¤ 3.000 

voor auteurshonoraria en reiskosten 

Said El Haji –De dagen van Sjaitan, 

2000– naar Zuid-Afrika. Dit nummer 

verscheen in de Boekenweek 2007. 

WWinternachten 2006 

¤ 5.500 

Bijdrage aan de internationale schrijversconferentie 

Truth versus fi ction. 

–116– 

Debat in de serie World Speakers 

¤ 1.750 

over taal en multicultureel Nederland 

Living Apart Together. Onder leiding 

van Fouad Laroui namen Etienne van 

Heerden, René Appel en Amrita 

Chhachhi deel aan het debat. Een 

bijdrage aan de honoraria en vertaalkosten. 

Het vijfde Podium Werelddichters 

¤ 4.000 

vond in mei en september op diverse 

podia in diverse steden plaats in Nederland 

en Vlaanderen. De samenwerkende 

podia ontvingen een bijdrage. 

S 

Studiemiddag 

Intercultureel vertalen 

¤ 1.440 

Bijdrage aan Steunpunt Literair Vertalen 

voor het organiseren van de studiemiddag 

intercultureel vertalen met 

vertalers Arabisch, Turks en Perzisch 

over de praktijk en achtergronden van 

het vertalen van niet-Westerse auteurs 

in Nederland. 

P 

Project Meanderen aan de Maas 

¤ 2.525 

Bijdrage aan het project Meanderen 

aan de Maas, een serie tentoonstellingen 

en voordrachtsavonden met de: 

Rodhan Al Galidi (Irak), Amir Afrassiabi 

(Iran), Albana Shala (Albanië), Cao 

Xuan Tu (Vietnam) en Ricardo Cuadros 

(Chili) 

Project Schrijver op Locatie 

¤ 5.000 

Bijdrage. Abdelkader Benali 

Bundel Dwaallicht 

D¤ 3.400 

Vertaalkosten. Dwaallicht, een bloemlezing 

van in Nederland verblijvende 

Iraakse dichters in ballingschap. Tien 

Iraakse dichters in Nederland 

–Uitgeverij Passage–

Shervin Nekuee 

¤ 3.500 

auteur van De Perzische paradox 

kreeg voor zijn literair reisverhaal Tien 

meesters tien steden. De weg van 

Rumi, dat in 2008 bij –De Arbeiderspers– 

zal verschijnen, een stimuleringsbeurs. 

FFundashon Pierre Lauffer 

¤ 5.075 

Bijdrage voor de publicatie De kleur 

van mijn eiland. Ideologie en schrijven 

in het Papiamentu sinds 1863 

–KITLV Uitgeverij– 

door Aart G. Broek e.a. 


N 

INTERCULTURELE LETTERENPROJECTEN 

T 

B 

G 

Uitgeverij De Geus 

¤ 3.500 

voor de auteurshonoraria publicatie 

Requiem voor de eerste generatie, 

een bundel verhalen over dood, rouw 

en verder leven. In deze bundeling 

staan de veranderingen van het ritueel 

rond de dood centraal, zowel die bij 

migranten als in de Nederlandse cultuur. 

Met bijdragen van Kader Abdolah, 

Abdelkader Benali, Halil Gür, Henna 

Goudzand Nahar, Fouad Laroui, Rashid 

Novaire, Ellen Ombre, Ibrahim Selman 

en Vamba Sherif. Samenstelling Fouad 

Laroui. 

Schrijversgroep ‘77 

S 

¤1.000 

Bijdrage voor de vastlegging 

van gedichten van de Surinaamse 

dichter Srinivasi, ter gelegenheid van 

zijn 80ste verjaardag. 

¤ 2.500 

Bijdrage aan studiereis Suriname. 

Stichting Bukutori 

¤ 1.500 

Bijdrage voor een werkbezoek 

aan Nederland en Vlaanderen 

–117–

Een beperkt aantal oudere auteurs en vertalers ontvangt een eregeld vanwege 

hun bijzondere verdiensten voor de Nederlandstalige of de Friestalige literatuur. 

Een eregeld is een jaarlijkse toelage van maximaal ¤ 7.500 die in principe voor onbepaalde 

tijd wordt toegekend. In 2006 werd wederom uitvoering gegeven aan de 

regeling Eregelden. 

Aan 27 letterkundigen werd in totaal ¤ 186.000 uitgekeerd. 

Maarten Biesheuvel ontving in 2006 voor het eerst een eregeld. 

–118– 

EREGELDEN


EREGELDEN 

Paul Biegel ˚ 

Maarten Biesheuvel 

Willem Brakman 

Remco Campert 

Thérèse Cornips 

Miep Diekmann 

Jan Eijkelboom 

Aline Glastra van Loon 

F. ten Harmsen van der Beek 

Veronica Hazelhoff 

Rudy Kousbroek 

Gerrit Kouwenaar 

K. Lekkerkerker ˚ 

Willem G. Van Maanen 

Tip Marugg ˚ 

Hannes Meinkema 

Hanny Michaelis 

Marga Minco 

Els Pelgrom 

Ankie Peypers 

Sybren Polet 

Sjoerd van der Schaaf ˚ 

Jean Schalekamp 

Bea Vianen 

Simon Vinkenoog 

Leo Vroman 

Aya Zikken 

˚ overleden in 2006 

–119–

BBalans per 31 december 2006 

31-12-2006 31-12-2005 

VASTE ACTIVA ¤ ¤ 

Materiële vaste activa: 

Inventaris en inrichting 141.254 134.858 

Financiële vaste activa: 

Vorderingen op gelieerde Rechtspersonen 28.436 39.100 

Effecten 2.064.452 2.090.732 

2.092.888 2.129.832 

Totaal vaste activa 2.234.142 2.264.690 

VLOTTENDE ACTIVA 

Vorderingen: 

Ministerie van OCW 

–Subsidie CuNo 2007-2008– 11.582.457 17.401.434 

Begrote rentebaten CuNo 2007-2008 156.718 227.659 

Overige vorderingen 57.541 65.724 

11.796.716 17.694.817 

Liquide middelen 1.930.609 1.657.186 

Totaal vlottende activa 13.727.325 19.352.003 

TOTAAL ACTIVA 15.961.467 21.616.693 

–120–

BBalans per 31 december 2006 

31-12-2006 31-12-2005 

EIGEN VERMOGEN ¤ ¤ 

Stichtingskapitaal 45 45 

Algemene reserve 308,406 308,406 

Bestemmingsfonds OCW 37.105 – 

345.556 308.451 

KORTLOPENDE SCHULDEN 

Schulden aan subsidie-ontvangers 3.334.064 3.536.728 

Nog te realiseren activiteitslasten 2007-2008 10.619.468 15.241.279 

Nog te realiseren beheerslasten 2007-2008 1.450.496 2.321.631 

Crediteuren algemeen 109.275 115.926 

Overlopende passiva en overige schulden 102.608 92.678 

15.615.911 21.308.242 

TOTAAL PASSIVA 15.961.467 21.616.693 

–121–

EExploitatierekening 2006 

begroting 

2006 2006 2005 

BATEN ¤ ¤ ¤ 

Subsidie Ministerie OCW 

Basissubsidie 5.523.478 5.800.478 5.944.612 

LASTEN 

Beheerlasten 

Personele lasten 697.080 605.000 677.184 

Materiële lasten 263.538 215.000 258.448 

960.618 820.000 935.632 

Activiteitenlasten 

Verleende subsidies 4.402.960 4.855.000 4.811.318 

Overige activiteitslasten 192.316 210.000 207.403 

4.595.276 5.065.000 5.018.721 

SOM DER LASTEN 5.555.894 5.885.000 5.954.353 

Saldo uit gewone bedrijfslasten -32.416 -84.522 -9.741 

Rentebaten en inkomsten uit beleggingen 70.941 84.522 110.429 

Bijzondere lasten activiteiten -26.535 - - 

Bijzondere lasten beheer -11.990 0 -100.688 

EXPLOITATIERESULTAAT 0 0 0 

–122–

–123–

Jaarverslag 2006 Stichting Fonds voor de Letteren 

Portretfotografi e Klaas Koppe –Portret Herman Franke door Chris van Houts– 

–Foto’s David van Reybrouck door Kaj ter Borgh– lllustratie p.74 Ien van Laanen 

De gelukkige inktvis Charlotte Mutsaers Ontwerp Barlock –Jesse Skolnik– 

Druk Calff & Meischke Oplage 500 Amsterdam Mei 2007 

Stichting Fonds voor de Letteren Huddestraat 7, 1018 HB Amsterdam 

Telefoon + 31 (0)20 6235708 Fax +31 (0)20 6388659 E-mail info@fondsvoordeletteren.nl 

www.fondsvoordeletteren.nl 

–124–

Jaarverslag 2006 - Fonds voor de Letteren

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?