080114 ontwerp brochure VNO-NCW v20 def - VNO-NCW West
080114 ontwerp brochure VNO-NCW v20 def - VNO-NCW West
080114 ontwerp brochure VNO-NCW v20 def - VNO-NCW West
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
2008<br />
‘t Gooi,<br />
dynamische kansen<br />
binnen groene kaders
<strong>VNO</strong>-<strong>NCW</strong> ’t Gooi<br />
p/a <strong>VNO</strong>-<strong>NCW</strong> <strong>West</strong><br />
Postbus 93073<br />
2509 AB Den Haag<br />
Telefoon: 070 - 349 08 10<br />
Telefax: 070 - 349 08 08<br />
E-mail: hetgooi@vno-ncwwest.nl<br />
Website: www.vno-ncwwest.nl<br />
Voorzitter: de heer J.S.J. Hillen<br />
Secretaris: mevrouw M.C.A. Stassen<br />
Colofon<br />
Coördinatie<br />
Van Doornik & Partners, Leersum<br />
www.vandoornik.com<br />
Teksten<br />
Bouwens Tekst, Utrecht<br />
www.bouwenstekst.nl<br />
Andra Journalistieke Producties, Den Haag<br />
Vormgeving<br />
100 kilo Grafi sche Vormgeving, De Meern<br />
www.100kilo.nl<br />
Druk<br />
PlantijnCasparie, Nieuwegein<br />
www.plantijncasparie.nl<br />
PROLOOG<br />
Tijd om wakker te worden. Onder deze titel verscheen twee jaar<br />
geleden een <strong>brochure</strong> van <strong>VNO</strong>-<strong>NCW</strong> ’t Gooi en de Kamer van<br />
Koophandel Gooi- en Eemland. In die <strong>brochure</strong> wordt aandacht<br />
besteed aan het feit dat ’t Gooi een prachtige regio is, maar dat<br />
het economisch gezien niet goed gaat. Hebben we ons verslapen?<br />
Want nog steeds vertrekken bedrijven naar omliggende<br />
gemeenten met als gevolg dat de economische dynamiek<br />
verder teloorgaat. Hoog tijd om de alarmklokken te luiden!<br />
Als ondernemer weet ik dat knelpunten als slechte bereikbaarheid,<br />
tekort aan betaalbare woningen en gebrek aan personeel<br />
en opleidingsmogelijkheden in de mediasector sterk gevoeld<br />
worden. Grote steden als Amsterdam en Utrecht lonken. En<br />
zoals uit dit boekje blijkt, voelen ook andere sectoren die knelpunten.<br />
<strong>VNO</strong>-<strong>NCW</strong> ‘t Gooi brengt, samen met de Kamer van<br />
Koophandel Gooi-, Eem- en Flevoland en lokale bedrijvenverenigingen,<br />
al deze knelpunten al jaren onder de aandacht<br />
van het Gewest Gooi en Vechtstreek. Goed nieuws is dan<br />
ook dat het gewest met een visie is gekomen waarin voor de<br />
komende jaren drie economische pijlers zijn benoemd: media,<br />
zorg en recreatie.<br />
Alleen bereiken we niets. Maar door krachten van bedrijven te<br />
bundelen en gezamenlijk op te trekken, partijen met elkaar te<br />
verbinden, gesprekspartner te zijn en creatief naar oplossingen<br />
te zoeken, boekt <strong>VNO</strong>-<strong>NCW</strong> ‘t Gooi wel vooruitgang.<br />
Mogen wij u met dit boekje dan ook wakker schudden zodat<br />
’t Gooi een economisch aantrekkelijk gebied blijft waar mensen<br />
graag wonen en werken, en trots kan zijn op haar zorgsector,<br />
haar recreatieaanbod en haar status als hét Mediapark van<br />
Nederland.<br />
Fons van <strong>West</strong>erloo<br />
‘t Gooi, dynamische kansen binnen groene kaders. Een uitgave van 2008.<br />
1<br />
economie<br />
onderwijs sport jongeren toerisme zorg<br />
wonen werken welzijn<br />
jeugd woningen<br />
‘t Gooi<br />
media groen verkeer lokale
INLEIDING<br />
Levendigheid in ’t Gooi!<br />
We leven en werken in een prachtig gebied en we zijn<br />
er zuinig op, althans we worden er steeds zuiniger op.<br />
Dat is mooi, maar gelijktijdig een probleem.<br />
De regio Gooi en Vechtstreek (die we voor het gemak<br />
’t Gooi noemen) bestaat uit negen gemeenten. Voor<br />
wie het nog niet weet: Blaricum, Bussum, Hilversum,<br />
Huizen, Laren, Muiden, Naarden, Weesp en Wijdemeren.<br />
Om het mooie ‘t Gooi te bewaren en leefbaar<br />
te houden voor dit moment en later is elke genoemde<br />
gemeente druk in de weer. Iedereen wil graag het<br />
groen bewaren, het centrum ontlasten van doorgaand<br />
verkeer, voldoende huizen bouwen voor de toekomst<br />
en de economie stimuleren. Dat is voor elke gemeente<br />
afzonderlijk heel moeilijk ten uitvoer te brengen.<br />
Kiezen voor een stad te zijn of juist het dorp te blijven,<br />
sociale woningbouw, wel of geen bedrijventerrein<br />
behouden en alles in een groene setting. Begin er<br />
maar aan.<br />
Het mondt uit in compromissen. Een beetje sociale<br />
woningbouw, een beetje bedrijventerrein, een beetje<br />
skyline van een stad (maar toch een dorp blijven),<br />
een beetje verkeersplan en toch alles groen houden.<br />
Moet ’t Gooi dan een drukke industriële zone worden?<br />
Geheel niet, maar ’t Gooi moet wel zichzelf te<br />
kunnen verzorgen. En met deze ‘compromissencultuur’<br />
krijgen we van alles een beetje en uiteindelijk<br />
staat de levendigheid van ’t Gooi, waar wij allen zo blij<br />
mee zijn, stil.<br />
Gaat het dan niet goed met ’t Gooi?<br />
Er is een proces aan de gang dat er al lange tijd voor<br />
zorgt dat ’t Gooi stil komt te staan, langzaam al het<br />
leven eruit gaat en het een soort sanatorium wordt<br />
voor een ieder die er woont. Krasse uitspraken! Maar<br />
kijk maar eens wat er in het recente verleden is<br />
gebeurd en trek die lijn door naar de toekomst.<br />
Van 1970 tot 2008<br />
Er was oorspronkelijk in ieder dorp of stad in ‘t Gooi<br />
een lokale economie. En die lokale economie is aan<br />
het verdwijnen. Enerzijds omdat de gemeenten kiezen<br />
voor bedrijven op een andere locatie en de vrijgekomen<br />
locaties liever invullen met woningbouw, en zij<br />
daarnaast een ontmoedigingsbeleid voor uitbreiding<br />
van bestaande activiteiten voeren. Anderzijds omdat<br />
er minder arbeidskrachten te vinden zijn in combinatie<br />
met een steeds moeilijker bereikbaarheid van de<br />
bedrijventerreinen.<br />
Groen wordt steeds belangrijker. Er wordt zeer beschermend<br />
omgegaan met elke m 2 natuur.<br />
Lokale bestuurders zijn verdeeld over de regionale<br />
invulling en van de uitvoer van een regionaal plan<br />
komt weinig terecht. De bewoners van ’t Gooi zijn<br />
terecht trots op hun groen en stemmen op lokale<br />
politici om dit zo te behouden. Een ieder is druk<br />
bezig binnen zijn of haar eigen activiteit te denken en<br />
te handelen. Er is nagenoeg geen samenwerking tussen<br />
de lokale economie in de regio en het ene na het<br />
andere bedrijf vertrekt.<br />
Van 2008 tot 2025<br />
Het proces zal nu nog sneller gaan. Grote gebieden<br />
zijn al verklaard tot een ‘ no go area’ voor nieuwe inrichting<br />
als woningbouw, wegenaanleg en bedrijventerreinen.<br />
Er zijn rode contouren bepaald waarbinnen<br />
slechts beperkte kansen liggen. Nieuwe wegen zijn<br />
praktisch onmogelijk, woningbouw alleen op beperkte<br />
schaal en dan vaak voor het duurdere segment. Omdat<br />
iedereen in ’t Gooi wil wonen omdat het zo mooi<br />
groen is, is het gevolg dat de huizenprijzen, en -huren,<br />
stijgen en onbereikbaar worden voor een grote groep<br />
’werkers.’<br />
Bedrijven verplaatsen hun activiteiten nog meer naar<br />
buiten ‘t Gooi. Ook de lokale verzorgende economie.<br />
Hele volksstammen reizen ’s morgen het gebied uit om<br />
elders te gaan werken en dezelfde aantallen komen<br />
van buitenaf het gebied in voor het verzorgen van de<br />
lokale economie. ’s Avonds is deze verplaatsing exact<br />
andersom. Overvolle wegen op de piekmomenten zijn<br />
het gevolg. Vrijgekomen bedrijventerreinen worden<br />
bestemd voor woningbouw. Zorg, media en toerisme<br />
worden als economische speerpunten aangewezen<br />
maar er zijn geen werknemers meer om het in te<br />
‘t Gooi, dynamische kansen binnen groene kaders. Een uitgave van 2008.<br />
3<br />
vullen. De zelfverzorgendheid van de regio komt onder<br />
druk te staan. De hovenier, de loodgieter, de thuiszorgverlener;<br />
zij komen van buiten de regio. Het winkelaanbod<br />
wordt eenzijdig. Centra van de diverse<br />
gemeenten zijn moeilijk te bereiken waardoor<br />
bezoekersaantallen teruglopen.<br />
Wat moet er gebeuren?<br />
De onderlinge samenhang van het geheel is belangrijk!<br />
De samenhang tussen Wonen, Werken en Welzijn.<br />
Wonen<br />
Het is belangrijk dat het aanbod van het soort<br />
woningen een weerspiegeling is van de behoefte<br />
in een regio. Het blijkt dat jongeren uit de regio<br />
wegtrekken als zij het huis uit gaan omdat zij in de<br />
regio geen passende woonruimte kunnen krijgen. Na<br />
hun studie kunnen zij niet terugkeren; er zijn onvoldoende<br />
woningen, van sociale huur- tot goedkope<br />
koopwoningen, voor diegenen die de arbeidsbehoefte<br />
van de lokale economie invullen.<br />
Onderwijs; de verandering in het aanbod van de<br />
verschillende opleidingen<br />
Sport; leegloop van de verenigingen na de jeugdklasse<br />
Werken<br />
Bijna alle grote, al dan niet industriële, bedrijven zijn<br />
vertrokken uit ’t Gooi. Wat rest is invulling van de<br />
lokale, kleinere economie. Naast de mediasector zijn<br />
de laatste jaren ook de zorg en het toerisme herkend<br />
als nieuwe economie. Zonder voldoende woonruimte<br />
voor de mensen die nu al werkzaam zijn in deze<br />
takken of daarin zullen gaan werken, is het echter<br />
bijna onmogelijk deze takken tot bloeiende economieën<br />
te laten uitgroeien.<br />
Toerisme, zorg en media zijn de nieuwe sterke pijlers<br />
voor de Gooise economie
Welzijn<br />
Wonen en werken zijn in ’t Gooi niet herkenbaar aan<br />
elkaar gekoppeld. Door het vertrek van veel bedrijven<br />
met het achterblijven van de werknemers en het hier<br />
wonen en elders werken, is er dagelijks een exodus op<br />
de doorgaande wegen en staat alles vast. De bedrijven<br />
binnen de lokale economie kunnen geen geschikte<br />
invulling krijgen van de arbeidsplaatsen en trekken<br />
weg uit ’t Gooi.<br />
Lokale economie; komt straks van buiten de regio<br />
Verkeer; wonen en werken zijn onnodig losgekoppeld<br />
en zorgt voor een verkeersinfarct<br />
Groen; er moeten keuzes gemaakt worden waar groen<br />
“opgeofferd” moet worden voor een beter welzijn voor<br />
ons allen<br />
economie<br />
onderwijs sport jongeren toerisme zorg<br />
wonen werken welzijn<br />
jeugd woningen<br />
‘t Gooi<br />
Bestuurlijke vernieuwing<br />
Het probleem van de bestuurlijke vorm van ’t Gooi is<br />
dat integraal beslissingen nemen om deze samenhang<br />
te herkennen en verbeteringen door te voeren,<br />
nagenoeg onmogelijk is. Elke gemeente heeft haar<br />
eigen belang en dient deze ook te verdedigen.<br />
Op dit moment leeft de gemeentelijke herindeling.<br />
Dit is om economische redenen misschien zinvol,<br />
maar de problemen rond de gemeentelijke individuele<br />
belangen worden hierdoor alleen maar groter.<br />
Ook bestaat het gevaar dat gedurende de periode<br />
van gemeentelijke herindeling de aandacht gericht<br />
wordt op interne aangelegenheden. Het slagvaardig<br />
omgaan met de problemen in de regio kan daar<br />
de dupe van worden.<br />
media groen verkeer lokale<br />
Moet de gemeentelijke herindeling niet doorgaan?<br />
Natuurlijk moet dit proces doorgaan, maar dan om<br />
moverende economische redenen en met extra bestuurlijke<br />
aandacht voor regionale noden en ambities.<br />
De gezamenlijke kracht van het besturen en uitvoeren<br />
moet groter worden. Dus als de kosten lager<br />
worden en het gemeentelijke apparaat effi ciënter<br />
gaat functioneren, moet de gemeentelijke herindeling<br />
zeker doorgang vinden. Kijk wat er nu gebeurt<br />
met de BEL gemeenten. Een perfect voorbeeld van<br />
een op economische motieven gedreven samengaan<br />
van de gemeentelijke apparaten.<br />
Te veel bestuurders voor een te klein gebied<br />
’t Gooi telt op dit moment circa 240 bestuurders voor<br />
een gebied met ongeveer 240.000 inwoners. Een<br />
stad met een vergelijkbaar inwonersaantal telt circa<br />
40 bestuurders, met slechts een aantal portefeuillehouders<br />
binnen het College. Gooistad is misschien<br />
niet de lokale, maar wel de bestuurlijke oplossing.<br />
Er moet een gulden middenweg gevonden worden<br />
waarin de lokale (dorpse) belangen gewaarborgd zijn<br />
en afgestemd worden op de regionale belangen (de<br />
samenhang). Op regionaal niveau kunnen dan<br />
besluiten worden genomen als ‘waar komen de<br />
hoofdwegen, waar het voortgezet onderwijs, waar<br />
komt de stad en waar blijft het dorp?’ Dat alles<br />
in het kader van de leefbaarheid en levendigheid<br />
van ’t Gooi met behoud van de lokale identiteit.<br />
Het gaat iedereen aan!<br />
<strong>VNO</strong> <strong>NCW</strong> ’t Gooi is sinds enkele jaren actief om de<br />
boodschap van de samenhang van Wonen, Werken en<br />
Economie met de gevolgen voor de jeugd, het onderwijs<br />
en het verkeer, uit te dragen. Het gaat niet alleen<br />
om de bedrijven in ’t Gooi. Dat blijkt ook wel uit die<br />
boodschap. Buiten de grote bedrijven en de bedrijvenverenigingen<br />
zijn ook de scholen, woningbouwverenigingen<br />
en sportverenigingen betrokken en<br />
uitdrager van deze boodschap. En de natuur is de<br />
randvoorwaarde.<br />
Gezamenlijk willen wij dan ook de bestuurders in<br />
’t Gooi duidelijk maken dat wij verder willen. Verder<br />
met dit gebied, nu en in de toekomst, maar dan ook<br />
met elkaar. Er moeten keuzes gemaakt worden. Alle<br />
betrokken organisaties zijn zich ervan bewust dat een<br />
en ander alleen kan gebeuren als er wordt samengewerkt;<br />
ook tussen deze organisaties en de bestuurders<br />
van de desbetreffende gemeenten met haar<br />
ambtelijke apparaten.<br />
Wij zijn al begonnen. Doet u ook mee?<br />
Binnen de verschillende sectoren Wonen, Werken en<br />
Welzijn wordt de uitdaging aangegaan en gaat men<br />
communiceren, samenwerken en plannen maken. Of<br />
het nu gaat om bestuurders van woningcorporaties,<br />
sportverenigingen, onderwijsinstellingen, lokale bedrijven,<br />
grote bedrijven, de zorginstellingen, mediasector<br />
of het toerisme… allen herkennen de samenhang<br />
tussen Wonen, Werken en Welzijn.<br />
Graag laten wij hen aan het woord. Alleen zij kunnen u<br />
direct en zelf vertellen wat er speelt, wat hun invulling<br />
van de samenhang is en hoe wij samen verder gaan.<br />
Want er is een toekomst voor ’t Gooi.<br />
Onze toekomst ………
INHOUDSOPGAVE<br />
1 Proloog door Fons van <strong>West</strong>erloo<br />
2 Inleiding door Hans van der Eijk, bestuurslid <strong>VNO</strong>-<strong>NCW</strong> <strong>West</strong><br />
7 Inhoudsopgave<br />
8 Verkeer door Jan Rensen<br />
10 Verkeer door Peter Kortenhorst<br />
12 Wonen door Anne Wilbers en Ben Hammer<br />
16 Werken door Hans van der Eijk<br />
18 Werken door Claudia Zuiderwijk<br />
20 Werken door Ton Marechal<br />
22 Toerisme door Ties Hilgers en Hedwig Saam<br />
26 Onderwijs en Sport door Willem te Riele en Serge Spoelstra<br />
30 De Groene Kaders door Alfred van den Bosch<br />
32 Epiloog door Hans Hillen, voorzitter <strong>VNO</strong>-<strong>NCW</strong> <strong>West</strong><br />
34 Factsheet<br />
‘t Gooi, dynamische kansen binnen groene kaders. Een uitgave van 2008.<br />
7
Oplossen fi leprobleem:<br />
eerst het zuur, dan het zoet<br />
Jan Rensen<br />
De bereikbaarheid van Hilversum is geen interne<br />
kwestie. Als er weer eens een gast te laat verschijnt in<br />
een radioprogramma wordt dat luid en duidelijk via de<br />
ether verkondigd. ‘Onze bereikbaarheid is echter niet<br />
slechter of beter dan die in de rest van het land. We<br />
moeten de situatie beslist niet dramatiseren’, aldus<br />
de Hilversumse wethouder van onder andere Economische<br />
zaken Jan Rensen. ‘Zeker niet nu de negen<br />
gemeenten in de regio op één lijn zitten.’<br />
Dat de bereikbaarheidsproblemen van Hilversum luidkeels<br />
via de radio het land in worden gestuurd is ‘pech,<br />
maar ook ons geluk. Iedereen weet ervan en dat is<br />
een van de redenen dat het rijk een paar jaar geleden<br />
25 miljoen euro ter beschikking stelde’, aldus Jan<br />
Rensen. Als enige van de negen gemeenten in Gooi<br />
en Vechtstreek heeft Hilversum dan ook een Integraal<br />
Bereikbaarheidsplan. Een reeks aan maatregelen, zoals<br />
ondertunnelde kruispunten, verkeerspleinen, toeritdoseringen<br />
en betere aansluitingen op het openbaar<br />
vervoer, moet er voor zorgen dat forensen en bewoners<br />
snel en zonder fi les op de plek van bestemming<br />
komen. ‘Al moet iedereen er rekening mee houden dat<br />
het dit jaar niet beter, maar slechter wordt. Ook hier<br />
geldt: eerst het zuur, dan het zoet’, aldus Rensen. Hij<br />
kijkt uit naar het einde van alle werkzaamheden, want<br />
‘het beeld dat we slecht bereikbaar zijn, staat de economische<br />
ontwikkeling soms in de weg. Het lijkt erop<br />
dat ondernemers minder snel kiezen voor Hilversum<br />
vanwege de bereikbaarheid. Zo ben ik nu in onderhandeling<br />
met een grote winkelketen die zich het liefst<br />
in het centrum vestigt. Dat moet ook, want zet zo’n<br />
grote winkel aan de rand van je stad en veel bezoekers<br />
trekken de binnenstad uit en dat willen we niet. Die<br />
winkelketen vraagt - heel begrijpelijk - bijna als eerste<br />
hoe het zit met de bereikbaarheid en de parkeer-<br />
mogelijkheden. Ik kan dan natuurlijk zeggen dat we<br />
er alles aan doen en dat het over een paar jaar veel<br />
beter is, maar een bedrijf heeft meer nodig dan<br />
beloften. Daarbij komt natuurlijk dat de binnenring<br />
in Hilversum een gegeven is. Daar kan niets meer aan<br />
veranderd worden.’<br />
Geen drama<br />
Het bereikbaarheidsplan van Hilversum behelst dan<br />
ook vooral verbeteringen aan de in- en uitgaande<br />
routes en de buitenring; via tunnels, pleinen en<br />
wegverbreding moet hier het verkeer over een aantal<br />
jaren probleemloos doorstromen. Of het dan tijd is<br />
om diezelfde dj’s te laten zeggen hoe geweldig<br />
bereikbaar Hilversum is? Rensen moet er om lachen:<br />
’Ik geloof niet dat wij die dj’s zo kunnen sturen.’<br />
Volgens Rensen is het dus een kwestie van twee, drie<br />
jaar voordat de grootste knelpunten in Hilversum zijn<br />
opgelost. ‘Een aantal resultaten is al merkbaar. Sinds<br />
december 2007 is Hilversum veel beter bereikbaar met<br />
de trein omdat alle intercity’s stoppen op het station.<br />
Daarnaast wordt het mediapark veel beter bediend<br />
dankzij extra stops in Hilversum Noord.’<br />
Ook de regionale bereikbaarheid beziet Rensen met<br />
een positief oog: ‘ik blijf erbij dat we de situatie niet<br />
moeten dramatiseren. We moeten ophouden met<br />
klagen, want dat versterkt het beeld van onbereikbaarheid<br />
en zo bijten we in onze eigen staart. De twee<br />
grootste regionale knelpunten liggen nu bij minister<br />
Eurlings op het bureau en worden waarschijnlijk snel<br />
aangepakt.’<br />
Heldere keuzes<br />
Rensen is ondanks de problemen rondom de bereikbaarheid<br />
best tevreden met de economische situatie<br />
in zijn gemeente. ‘De economie ontwikkelt zich goed,<br />
zelfs beter dan die in de omgeving. Dat hebben we<br />
vooral te danken aan de creatieve en innovatieve<br />
bedrijvigheid rondom de media.’ Rensen is ook tevreden<br />
over het feit dat de negen regiogemeenten op één<br />
lijn zitten wat de economische speerpunten betreft.<br />
‘Dat was vroeger wel anders. Daar hebben we zelf aan<br />
bijgedragen, laat daar geen misverstand over bestaan.<br />
De contacten waren slecht en de bestuurders hadden<br />
weinig op met het gewest, terwijl ze er natuurlijk deel<br />
van uitmaakten. Dat is nu echt veranderd; we hebben<br />
duidelijke keuzes gemaakt. Allereerst voor het verbeteren<br />
van de bedrijventerreinen, of liever gezegd,<br />
werklandschappen. Deze moeten klimaatneutraal,<br />
vriendelijker en beter toegankelijk met het openbaar<br />
vervoer worden. Ten tweede hebben we een duidelijke<br />
keuze gemaakt voor zorg, toerisme en media.’ Rensen<br />
wijst trots naar het weekblad Elsevier dat de stad op<br />
‘t Gooi, dynamische kansen binnen groene kaders. Een uitgave van 2008.<br />
9<br />
nummer vier zette op het lijstje van kennissteden en<br />
op nummer acht van de distributiecentra. ‘Vooral dat<br />
laatste kwam voor velen als een verrassing, want de<br />
productie en de overslag van content die de mediabedrijven<br />
leveren aan ondernemingen in binnen- en<br />
buitenland, wordt nooit op die manier bekeken. Maar<br />
het is natuurlijk de schoonste vorm van transport die<br />
je maar kunt bedenken.’<br />
Pindakaasfabriek<br />
Een coöperatieve houding levert op den duur veel<br />
meer op volgens Rensen: ‘Het gaat erom dat je elkaar<br />
niet ziet als concurrenten, maar als deel van een<br />
groter geheel zoals de Noordvleugel. Vroeger zeiden<br />
we gewoon ‘nee’ als een pindakaasfabriek vroeg of ze<br />
zich in onze gemeente kon vestigen. Nu zeggen we:<br />
‘Liever niet bij ons, maar ga eens kijken in de Zaanstreek.<br />
Die biedt veel meer mogelijkheden, want daar<br />
ligt het zwaartepunt van de voedselindustrie.’ Die<br />
coöperatieve houding van de negen gemeenten bracht<br />
ze ook meer waardering van de provincie. ‘Die heeft<br />
nu meer aandacht voor ons. Wij gaan straks samen op<br />
handelsmissie naar Californië om te bevorderen dat<br />
de distributie van Amerikaanse content via Hilversum<br />
gaat lopen; radio- en televisieproducties maar ook<br />
databestanden, internetverkeer zoals streaming<br />
video, online gaming, wereldwijde zoekmachines.<br />
Crossmedia, multimedia, ze hebben een enorme<br />
economische potentie. En dan denken we in Hilversum<br />
niet alleen aan traditionele omroepen maar ook<br />
aan de kleine creatieve bedrijven. Daar zit de groei.<br />
Uiteindelijk willen we de media gateway to Europe<br />
worden.<br />
economie<br />
onderwijs sport jongeren toerisme zorg<br />
wonen werken welzijn<br />
jeugd woningen<br />
‘t Gooi<br />
media groen verkeer lokale
Peter Kortenhorst<br />
Regio moet vrije busbanen krijgen<br />
Wie als regio wil groeien, moet investeren in mobiliteit.<br />
‘Eigenlijk is het al erg laat, want de automobilist staat<br />
niet alleen tijdens de spits stil, maar de hele dag’, aldus<br />
Connexxion-bestuurder Peter Kortenhorst. ‘Vrije banen<br />
voor de bus en het snel oplossen van de grootste<br />
knelpunten op de weg zijn geboden.’<br />
Economische groei zorgt voor mobiliteit en gebrek<br />
aan mobiliteit werkt remmend op die groei. Volgens<br />
Kortenhorst is het dus zaak fors te investeren in<br />
mobiliteit in de regio Gooi en Vechtstreek, zeker<br />
gezien de knelpunten. ‘Er is behoefte aan een mobiliteitsplan,<br />
zoals vroeger het deltaplan.’ Kortenhorst<br />
investeert het liefst in het openbaar vervoer en in vrije<br />
banen voor de bus. ‘Want alleen als de bus sneller is<br />
dan de auto, zullen de mensen overstappen. Ik vergelijk<br />
het openbaar vervoer wel eens met het vliegtuig. De<br />
luchtvaartmaatschappijen zorgen voor meer reizigers,<br />
door vaker te vliegen. Dat moet dus ook met andere<br />
vormen van openbaar vervoer gebeuren, zoals de<br />
trein en de bus. Frequentie is erg belangrijk. Bus, tram,<br />
metro…, ze moeten in de economische centra om de<br />
vijf minuten rijden. En dan niet alleen van station naar<br />
station in het hart van een stad, maar het openbaar<br />
vervoer moet ook de bedrijventerreinen en ziekenhuizen<br />
aandoen. Dat kan echter alleen door gebruik te<br />
maken van vrije infrastructuur.’<br />
Er zijn grenzen<br />
Kortenhorst vindt de bereikbaarheid van stad, dorp<br />
en bedrijventerrein voor iedereen van groot belang,<br />
maar wat Connexxion betreft is er een grens aan de<br />
verantwoordelijkheid. ‘Natuurlijk heb je als vervoersbedrijf<br />
een maatschappelijke taak. Maar wij zijn geen<br />
charitatieve instelling. We zijn best bereid om twee<br />
jaar aanloopverliezen in te calculeren, maar dan<br />
moeten we wel redelijk zeker weten dat we daarna<br />
geld gaan verdienen. Nee, het is niet aan ons om naar<br />
een projectontwikkelaar af te stappen en te praten<br />
over de bereikbaarheid van een bedrijventerrein in<br />
aanbouw. Normaal gesproken gebeurt het precies<br />
andersom: de projectontwikkelaar neemt met ons<br />
contact op. Of niet.’<br />
Investeren in openbaar vervoer<br />
Het is dus de hoogste tijd dat er fl ink wordt geïnvesteerd<br />
in het openbaar vervoer, aldus de voorzitter<br />
van de Raad van Bestuur van Connexxion. ‘Want dat<br />
openbaar vervoer is de afgelopen jaren slachtoffer<br />
geworden van bezuiniging na bezuiniging. Je kunt de<br />
snelwegen verbreden wat je wilt, maar je loopt dood<br />
op de steden. Al dat verkeer moet een keer de stad in<br />
en dat gaat over het algemeen via tweebaanswegen.<br />
Als je de snelwegen verbreedt, dan verkort je wellicht<br />
de fi les, maar die fi le wordt dus breder en uiteindelijk<br />
gaat de reistijd niet omlaag.’ Als bestuurder van een<br />
bedrijf dat een groot deel van de omzet haalt uit het<br />
busvervoer, is het niet verwonderlijk dat Kortenhorst<br />
pleit voor vrije busbanen. ‘Als er geen vrije banen zijn<br />
heeft een bus geen zin, want die staat in dezelfde fi le<br />
als de auto’s. Het zou natuurlijk mooi zijn als er een<br />
geheel eigen structuur komt, maar een vrije strook<br />
kan al uitkomst bieden. Kijk bijvoorbeeld naar Almere,<br />
daar werkt het prima. Natuurlijk kan een extra baan<br />
niet overal even gemakkelijk worden ingepast. In<br />
Hilversum bijvoorbeeld heb je bijna uitsluitend tweebaanswegen.<br />
Dat wordt dus lastig, tenzij je nog meer<br />
eenrichtingverkeer instelt.’<br />
Volgens Kortenhorst gaat het om meer dan alleen de<br />
vrije busbaan. ‘Ook goede aansluitingen op andere<br />
vormen van openbaar vervoer, transferia en voorzieningen<br />
bij die transferia zoals winkels horen erbij.<br />
Want op die manier trek je passagiers en heb je meer<br />
passagiers, dan wordt het transport betaalbaar. Kijk<br />
naar de wereldsteden; het openbaar vervoer is daar<br />
meer rendabel dankzij de grote hoeveelheid passagiers.<br />
Er is in New York niemand die het in zijn hoofd<br />
haalt om met de auto naar Wall Street te gaan. Als je<br />
er al een parkeerplaats vindt kost die een fortuin.’<br />
Meer oplossingen<br />
Naast oplossingen via het openbaar vervoer, voelt<br />
Kortenhorst wel voor een scheiding van het bestemmingsverkeer<br />
en het doorgaande verkeer in ‘t Gooi.<br />
‘Houd het doorgaande, lange afstandsverkeer op de<br />
snelwegen en leidt het bestemmingsverkeer naar de<br />
provinciale en lokale wegen. Nu zijn de afritten<br />
erg kort, waardoor het verkeer al snel opstroopt.<br />
Overigens is het wel zaak te kijken wat er gebeurt op<br />
de punten waar de auto’s het regionale net op rijden.<br />
De kans is groot dat daar lange fi les ontstaan en dan<br />
heb je alleen het probleem verplaatst. Volgens mij<br />
zijn die aftakkingen prima locaties voor transferia. Ik<br />
realiseer me nu dat er in Gooi en Vechtstreek helemaal<br />
geen transferia zijn. Punt van aandacht dus.’<br />
Knelpunten<br />
In 2006 heeft adviesbureau Goudappel Coffeng<br />
voor het gewest als geheel een verkeersanalyse uitgevoerd<br />
om te zien wat de knelpunten waren in het<br />
hele gebied. Uit het onderzoek bleek dat de meeste<br />
problemen zich voordoen op het snelwegennet<br />
- berucht zijn de A1, A2 en de A27, al hebben de<br />
problemen op de A27 vooral te maken met capaciteitsproblemen<br />
bij Utrecht - en dat er, ondanks alle<br />
plannen, een toename van knelpunten te verwachten<br />
is. Alleen de voorgestelde spitsstroken, zoals op de<br />
A1 van Bussum naar Eemnes, zouden enig soulaas<br />
kunnen bieden.<br />
‘t Gooi, dynamische kansen binnen groene kaders. Een uitgave van 2008.<br />
11<br />
De regionale knelpunten zijn minder groot dan die op<br />
het rijkswegennet. De meeste problemen doen zich<br />
voor tijdens de ochtendspits; het is lastig Hilversum<br />
binnen te komen, ook slibben de afritten naar Naarden-<strong>West</strong><br />
en Huizen dicht. De gemeentelijke plannen<br />
bieden weinig verlichting: de bekende problemen<br />
nemen in omvang toe en er komen nieuwe knelpunten<br />
bij zoals de N236 bij Weesp en de Rondweg Oost<br />
bij Huizen. De afsluiting van de aansluiting Naarden-<br />
onderwijs sport jongeren toerisme zorg<br />
‘t Gooi<br />
<strong>West</strong> heeft weinig effect voor de regio, terwijl het lokale<br />
wegennet zelfs meer wordt belast. Het onderzoeksbureau<br />
keek ook naar de effecten van een hoogwaardige<br />
busverbinding tussen Hilversum en Huizen. Die<br />
zorgt weliswaar voor een vermindering van 5500<br />
autoritten per dag, maar de gevolgen zijn nauwelijks<br />
merkbaar op het regionale wegennet. Op lokaal<br />
niveau zijn het vooral de kruispunten die problemen<br />
opleveren.<br />
economie<br />
wonen werken welzijn<br />
jeugd woningen<br />
media groen verkeer lokale
Veel eigen bezit in ‘t Gooi<br />
De Gooi en Vechtstreek is een van de duurste regio’s van Nederland. Vergeleken met het landelijk gemiddelde<br />
telt de regio veel minder huurhuizen in het goedkopere segment. Er zijn ongeveer 37.500 huurwoningen in de<br />
regio, waarvan de Alliantie Gooi & Vechtstreek ongeveer veertig procent (14.000 woningen) in bezit heeft. ‘t Gooi<br />
kent een hoog eigen bezit (57 procent) en van dat percentage zit zeventig procent ook nog eens in het topsegment.<br />
De vraag is groter dan het aantal beschikbare woningen in het goedkope en middensegment. De Alliantie Gooi &<br />
Vechtstreek is de grootste corporatie in het gebied en heeft dan ook de grootste bouwopgave voor de komende<br />
tien jaar, zowel wat nieuwbouw als woningverbetering betreft.<br />
De Alliantie Gooi & Vechtstreek maakt deel uit van de Alliantie, een van de grootste corporaties van Nederland met<br />
60.000 woningen in het gebied tussen Amersfoort, Almere en Amsterdam.<br />
Rode loper voor jongeren in ‘t Gooi<br />
Vraag en aanbod woningen beter<br />
op elkaar afstemmen<br />
Op een advertentie in de woonkrant reageren<br />
gemiddeld zo’n 450 jongeren. Koophuizen in de<br />
goedkopere sector zijn net zo populair als ze schaars<br />
zijn. Ruimte voor nieuwbouw is er nauwelijks. Vooral<br />
voor jongeren en starters is het daarom bijna ondoenlijk<br />
om in ‘t Gooi aan een huis te komen, erkennen<br />
zowel portefeuillehouder Volkshuisvesting van het<br />
Gewest Gooi en Vechtstreek Ben Hammer als Anne<br />
Wilbers, directeur van de Alliantie Gooi & Vechtstreek.<br />
Daarom riepen de regionale corporaties 2008 uit tot<br />
het jaar van de jongeren en ligt er sinds januari 2008<br />
de eerste gezamenlijke woonvisie van gemeenten<br />
en corporaties. ‘Zij hebben de wil om deze allereerste<br />
visie daadwerkelijk om te zetten in concrete acties.’<br />
Het is prachtig wonen in ‘t Gooi. Dat vindt heel<br />
Nederland en heel Nederland zou er dan ook best<br />
een huis willen hebben. Het gevolg van deze immense<br />
populariteit is natuurlijk wel dat de prijzen van de<br />
huizen gelijke tred houden met die populariteit.<br />
En dat betekent weer dat voor starters, die over het<br />
algemeen een meer bescheiden budget tot hun<br />
beschikking hebben, te weinig huizen beschikbaar<br />
zijn. Voeg daarbij het feit dat er nauwelijks ruimte is<br />
voor nieuwbouw en dat er voor jongeren maar mondjesmaat<br />
huurhuizen vrij komen en het probleem is<br />
helder: jongeren zijn nodig voor de toekomst van<br />
de regio, maar de regio geeft hen die toekomst<br />
nauwelijks. Volgens Hammer legt dit een grote druk<br />
op de regionale dynamiek. Gezien de zwaarte van het<br />
Anne Wilbers Ben Hammer<br />
probleem ligt het voor de hand meer ruimte te reserveren<br />
voor nieuwbouw, ook buiten de rode contouren.<br />
Maar Hammer wil niet tornen aan deze contouren.<br />
‘Al kun je wel verschil maken tussen gewoon groen<br />
gebied en beschermd natuurgebied. Volgens mij kun<br />
je, binnen de rode contouren, op de grens van gewoon<br />
groen best nieuwbouw plegen, overigens met respect<br />
voor datzelfde groen. Neem bijvoorbeeld de wijk Anna’s<br />
Hoeve en de aanpak van het voormalige Philipsterrein.’<br />
Passie voor volkshuisvesting<br />
Omdat de problemen gemeenteoverschrijdend zijn,<br />
werd in 2007 voor het eerst een gewestelijke woonvisie<br />
geformuleerd. Gemeenten en corporaties werkten<br />
de afgelopen maanden eendrachtig aan deze<br />
visie. Anne Wilbers: ‘Wij zijn hier echt heel blij<br />
mee. De kracht ligt in het richtinggevende element<br />
voor zowel de gemeenten als de corporaties.<br />
We hebben allemaal de intentie die richting ook<br />
te volgen. Dat betekent ook dat we iedereen<br />
kritisch kunnen aanspreken als van de weg wordt<br />
afgeweken, want natuurlijk zullen bestuurders,<br />
eenmaal onderweg, het eigenbelang niet uit<br />
het oog verliezen. En soms zijn zaken lokaal al<br />
bepaald. Maar het commitment is er zeker. Ik weet<br />
niet hoe het er over een paar jaar uit zal zien als er<br />
weer verkiezingen zijn geweest. Ik kan niet zeggen of<br />
de intentie anders zal zijn omdat de politieke constellatie<br />
is veranderd. Wat ik wel weet is dat we nu met<br />
heel verschillende mensen om de tafel zitten, die allemaal<br />
gepassioneerd spreken over volkshuisvesting in<br />
de breedste zin. De kunst is natuurlijk om een stap te<br />
zetten van de abstractie van een visie naar de concrete<br />
uitwerking in de praktijk. We hebben daarom een<br />
stuurgroep aangesteld die de vertaalslag gaat maken<br />
en daar heb ik alle vertrouwen in.’<br />
Niet het onderste uit de kan<br />
Zowel Wilbers als Hammer praten niet graag over<br />
aantallen. Bij herhaling verzekeren ze dat het gaat om<br />
een mismatch van vraag en aanbod, niet zozeer van<br />
een echt tekort. Hammer: ‘Iedereen heeft een dak<br />
boven het hoofd, maar niet iedereen heeft het dak<br />
dat bij hem past.’ Wilbers: ‘De discussie over aantallen<br />
is niet interessant. Als je kijkt naar onze positie binnen<br />
Europa, zijn we een van de landen met de meeste<br />
woningen in de goedkope huursector. Hier in ‘t Gooi<br />
‘t Gooi, dynamische kansen binnen groene kaders. Een uitgave van 2008.<br />
13<br />
moeten we ons neerleggen bij de realiteit dat er geen<br />
ruimte is voor ongebreidelde nieuwbouw. Het is veel<br />
effectiever om te kijken naar de aansluiting van vraag<br />
en aanbod. Maar om het probleem echt op te lossen<br />
zal er iets moeten gebeuren aan de doorstroming. Het<br />
gaat om de juiste mensen in de juiste woning, kijkend<br />
naar type, kwaliteit en prijs. Waar ik wel in geloof is<br />
bijvoorbeeld af te spreken dat zestig procent van de<br />
woningen bestemd wordt voor de lage inkomens en<br />
vijfendertig procent voor de jongeren. Het gaat om<br />
een steeds verdere aanscherping van het aanbod.’<br />
Hammer komt met een oplossing die in ieder geval<br />
een deel van het probleem aanpakt: ‘Wij vragen de<br />
corporaties om te bekijken of het mogelijk is bij bouwprojecten<br />
een contingent woningen op te kopen en<br />
deze te bestemmen voor de huur. De corporaties<br />
kunnen deze panden dan weer na een jaar of twintig<br />
verkopen. Volgens mij kan dat redelijk budgetneutraal.’<br />
Hammer doelt met name op projecten waar ontwikkelaars<br />
de grond in handen hebben, zoals de Bloemendalerpolder<br />
en waar de gemeente dus niet kan<br />
sturen. Wilbers wil graag het gesprek aan, maar plaatst<br />
wel een kanttekening: ‘Normaal gesproken passen<br />
wij per woning 80.000 tot 100.000 euro bij. Dat zou<br />
bij een woning in een hoger marktsegment zomaar<br />
kunnen oplopen naar 160.000 euro. Wij willen graag<br />
woningen realiseren. Maar wel woningen waar onze<br />
doelgroep behoefte aan heeft.’<br />
Over tien jaar is het op<br />
De snelste manier om in de regio een passend aanbod<br />
te creëren is volgens Ben Hammer de aanpak van de<br />
bestaande voorraad: ‘Ik vind overigens dat er soms wel<br />
teveel nadruk wordt gelegd op de nieuwbouw. Voor<br />
ons is het zeker niet de belangrijkste optie. Enerzijds<br />
omdat de ruimte eindig is. Ik schat dat we over tien jaar<br />
wat dat betreft zijn uitgepraat. Dan is er geen ruimte<br />
meer voor nieuwe projecten buiten de bestaande<br />
economie<br />
onderwijs sport jongeren toerisme zorg<br />
wonen werken welzijn<br />
jeugd woningen<br />
‘t Gooi<br />
media groen verkeer lokale
ebouwing. Anderzijds verloopt nieuwbouw over<br />
het algemeen traag hier in Nederland vanwege het<br />
lange inspraaktraject. Volgens mij is verdichting de<br />
snelste manier en wat mij betreft wordt daarbij ook<br />
uitdrukkelijk de verstening in de lucht betrokken.<br />
Ik spreek nu even als gewestelijk bestuurder én als<br />
wethouder in Hilversum: we moeten in onze eigen<br />
gemeente echt de hoogte in. Natuurlijk zijn we<br />
niet van plan om hoogbouw te plegen in het echte<br />
landelijke gebied. Maar het kan bijvoorbeeld best in<br />
de Spoorzone. Ik weet nu al dat dit idee stof zal<br />
doen opwaaien – het zoveelste gekke idee - maar ik<br />
durf die discussie wel aan.. Trouwens, we zullen wel<br />
moeten, want anders hebben de ouderen in onze<br />
regio straks echt een probleem. Want dan wonen<br />
alle jongeren in Almere of nog verder.’<br />
Extremen in de regio<br />
Wilbers beaamt de stelling van Hammer. ‘We hebben<br />
in de regio te maken met zowel een extreme ontgroening<br />
als een extreme vergrijzing, vergeleken met de<br />
landelijke ontwikkelingen. Natuurlijk moet je reëel<br />
zijn, jongeren die willen studeren kun je nu eenmaal<br />
niet vasthouden. Maar je hebt wel mensen nodig<br />
om de regio vitaal, levend en draaiende te houden.<br />
Het gaat beslist niet alleen om de verzorging van de<br />
ouderen, maar ook om de vitaliteit van ‘t Gooi. Zonder<br />
jongeren kalft het voorzieningenniveau af, wordt het<br />
straatbeeld leeg. Wij hebben het idee dat die notie nog<br />
onvoldoende leeft bij de mensen in ‘t Gooi. Daarom<br />
hebben we samen met de andere corporaties uit de<br />
regio, 2008 uitgeroepen tot jongerenjaar. We hopen<br />
iedereen bewust te maken van het probleem en<br />
bestuurders te enthousiasmeren voor onorthodoxe en<br />
creatieve oplossingen, zoals het neerzetten van jaarlijks<br />
50 tot 150 tijdelijke woningen voor jongeren. Ook<br />
willen we 35 procent van de huurwoningen reserveren<br />
voor jongeren.’<br />
Respect voor elkaars taken<br />
Een andere manier om ervoor te zorgen dat er meer<br />
huurwoningen komen in het goedkope en middensegment<br />
is het kunstmatig laag houden van de<br />
huren in een aantal wijken. Daarnaast willen gemeenten,<br />
vooral de kleine, nog wel eens een gedetailleerd<br />
wensenlijstje inleveren bij de corporaties. Wilbers:<br />
‘Natuurlijk willen we afspraken maken, dat ligt ook<br />
in het verlengde van de regiovisie die we net met zijn<br />
allen hebben neergelegd. Maar laten we wel elkaars<br />
taken en mogelijkheden respecteren. Als wij koopgarantwoningen<br />
bouwen voor de startersmarkt en<br />
zo’n huis moet volgens de het program van eisen van<br />
een gemeente zo’n 350.000 euro kosten, dan kun je<br />
natuurlijk op voorhand bedenken dat hier geen starter<br />
op afkomt. Ook niet met een koopgarantconstructie:<br />
de kopers kopen met korting hun huis waarbij ze van<br />
ons de garantie krijgen dat wij het huis weer terugkopen<br />
als ze dat willen. Dan delen we samen de winst.<br />
Zoals gezegd, gemeenten, gewest en corporaties hebben<br />
ieder eigen taken en verantwoordelijkheden. Die<br />
moeten we van elkaar respecteren, want dan is de<br />
kans op een succesvolle samenwerking het grootst.’<br />
‘t Gooi, dynamische kansen binnen groene kaders. Een uitgave van 2008.<br />
15<br />
Vraag is, of ‘t Gooi jongeren<br />
dak boven ‘t hoofd kan bieden<br />
economie<br />
jeugd woningen<br />
onderwijs sport jongeren toerisme zorg<br />
wonen werken welzijn<br />
‘t Gooi<br />
door hans hoogenboom<br />
Hilversum - In het nieuwe jaar krijgt jongerenhuisvesting in de regio een extra steun in<br />
de rug. Drie woningcorporaties slaan de handen ineen om een antwoord te geven op<br />
de huisvestingsproblemen waarmee jongeren te kampen hebben. Ze hebben 2008 tot<br />
‘jongerenjaar’ uitgeroepen.<br />
De gedachte achter dit initiatief van de corporaties De Alliantie Gooi en Vechtstreek,<br />
Dudok Wonen en Woningstichting Naarden is even simpel als voor de hand liggend: de<br />
regio heeft voor de toekomst jongeren hard nodig. ,,Genoeg woonruimte voor jongeren<br />
is een van de aspecten die de regio aantrekkelijker maakt voor jongeren’’, stellen de drie<br />
in een persbericht. Naast huisvesting zijn ook zaken als werkgelegenheid en onderwijs<br />
belangrijk om jongeren te trekken en/of vast te houden. Daarom roepen de drie ook<br />
anderen op om actie te ondernemen tegen dreigende ‘ontgroening’, zoals het wegtrekken<br />
van jongeren ook wel wordt genoemd.<br />
In het Gooi zijn al jaren twee brede ontwikkelingen gaande die de vitaliteit van de streek<br />
nu al geen goed doen, en die opgeteld ‘t Gooi op termijn nog meer pijn kunnen doen:<br />
de genoemde ontgroening en daarbij de vergrijzing van de bevolking. Dat laatste is een<br />
landelijke trend, maar in het Gooi doet die zich nog meer gevoelen dan elders. Er is zelfs<br />
sprake van een ernstige bedreiging van de sociale en economische levenskracht, schatten<br />
de beide corporaties en de woningstichting in. En ze komen met cijfers. Zo zal in<br />
2019 in Hilversum de leeftijdsgroep van 25-30 jaar naar verwachting met 7,5 procent<br />
zijn gedaald. Daarnaast zal het aantal Hilversummers in de grote groep 55-74 jaar met<br />
ruim 46 procent zijn toegenomen, zo melden ze in hun persbericht.<br />
Die demografi sche ontwikkeling zal pijnlijke gevolgen hebben, wanneer er niet tijdig op<br />
wordt ingespeeld. Zo wordt het voor bedrijven, die toch de motor van de regio vormen,<br />
een heel probleem om aan jong personeel te komen. Ook de zorg voor zieke en oudere<br />
mensen zal in de knel komen wanneer de bakens niet worden verzet.<br />
Over een maand, op maandag 30 januari om precies te zijn, wordt de offi ciële aftrap<br />
voor het Jongerenjaar gegeven. De corporaties brengen samen met lokale politici, ondernemers<br />
en maatschappelijke instellingen de ‘ontgroening’ in kaart en bekijken hoe het<br />
tij te keren is. In 2008 moet daarmee in elk geval een begin gemaakt worden.<br />
de Gooi & Eemlander, 24 december 2007<br />
media groen verkeer lokale
Hans van der Eijk<br />
Het vinden van geschikte nieuwe<br />
medewerkers grootste probleem<br />
’Mijn probleem is niet hoe ik voor mijn bedrijf meer<br />
omzet kan behalen, maar het vinden van de mensen<br />
die het werk kunnen doen. Ik had nooit gedacht dat<br />
dat mijn grootste zorg zou zijn. Je bent jaren aan het<br />
bouwen (letterlijk en fi guurlijk) aan het bedrijf en ziet<br />
dan dat je de mogelijkheden voor expansie niet ten<br />
volle kunt benutten.’<br />
Aan het woord is Hans van der Eijk, directeur-eigenaar<br />
van Hocras; een horecagroothandel gevestigd in<br />
Bussum met een zelfbedienings- en een bezorgtak.<br />
Hocras voert een volledig assortiment van ongeveer<br />
40.000, veelal houdbare, artikelen. Het is een echt<br />
lokaal bedrijf dat is opgericht in 1925 en altijd vanuit<br />
Bussum heeft geopereerd. Ook de meeste klanten van<br />
Hocras komen uit de regio. Klanten kunnen de zelfbedieningsgroothandel<br />
bezoeken of de goederen bij<br />
het bedrijf laten afl everen. Uit eten gaan in ’t Gooi<br />
betekent een grote kans op indirect iets eten dat bij<br />
Hocras vandaan komt.<br />
Behoefte aan de meest uiteenlopende functies<br />
Hocras is een prachtig voorbeeld van een bedrijf waar<br />
mensen werken met allerlei verschillende opleidingen<br />
en achtergronden. Er werken nu circa 250 medewerkers;<br />
van logistiek personeel als vakkenvullers,<br />
heftruckchauffeurs, orderverzamelaars en vrachtwagenchauffeurs<br />
tot receptionisten, caissières en<br />
restaurantmedewerkers. Van vlees-, vis- en gevogeltesnijders<br />
en –verpakkers tot administratief en commercieel<br />
personeel zoals boekhouders, controllers,<br />
medewerkers verkoop binnen- en buitendienst en<br />
verkoopmedewerkers op de ’vloer’. Verzin het maar,<br />
Hocras heeft de functies en biedt de werkgelegenheid.<br />
’Het probleem is alleen dat de mensen niet meer in<br />
de regio wonen of dit soort werk willen doen,’ stelt<br />
Van der Eijk. ‘Toen ik in 1996 met een verbouwing<br />
bezig was heb ik een inventarisatie gemaakt van de<br />
noodzakelijke capaciteit van de fi etsenstalling; toen<br />
150 fi etsen. Die fi etsenstalling staat tegenwoordig<br />
vrijwel leeg. Ik ben nu bezig met de voorbereiding voor<br />
de volgende bouw; een parkeergarage voor de auto’s<br />
van mijn medewerkers: 250 stuks! Dit zegt niets over<br />
de welvaart dat iedereen in een auto zit maar dat bijna<br />
iedereen van buiten ’t Gooi komt.‘<br />
Van der Eijk maakt zich grote zorgen om het vinden<br />
van de juiste medewerkers nu ze niet meer beschikbaar<br />
zijn binnen de regio. ‘Ten eerste omdat het moeilijk<br />
is krachten te werven van buiten de regio omdat<br />
de reistijden en kosten te hoog zijn, en ten tweede<br />
omdat het beleid van de centrale overheid erop is<br />
gericht in de toekomst het reizen nog meer te ontmoedigen;<br />
denk aan rekeningrijden. Als je daarbij<br />
bedenkt dat wij tegenwoordig onze medewerkers,<br />
behalve uit Almere, uit de regio’s Amersfoort en<br />
Utrecht halen, houd ik mijn hart vast voor de toekomst.’<br />
‘Hocras is een leuk bedrijf om voor te werken,’ vervolgt<br />
Van der Eijk. ‘We hebben alles piekfi jn voor elkaar. We<br />
staan er bekend om dat je bij ons kunt doorgroeien<br />
binnen het bedrijf. Als we eenmaal de juiste medewerker<br />
op de juiste plek hebben laten we hem of haar<br />
niet snel meer gaan. Het probleem zit meer in het niet<br />
voldoende voorhanden hebben van mogelijke kandidaten;<br />
ze wonen gewoonweg niet meer in ‘t Gooi.<br />
Mogelijke samenwerking met de woningbouwcorporaties<br />
Bij de Alliantie heb ik een balletje opgeworpen of we<br />
niet gezamenlijk aan een oplossing kunnen werken<br />
door bijvoorbeeld woningen aan te bieden aan jongeren<br />
die werkzaam zijn in de regio of het door Hocras<br />
huren van woningen die dan weer doorverhuurd<br />
kunnen worden aan haar medewerkers. Helaas zijn<br />
deze constructies niet mogelijk. Doordat onze regio<br />
zo mooi en aantrekkelijk is, is de doorstroming slecht<br />
en blijven de mensen wonen waar ze wonen; ze reizen<br />
liever ’t Gooi uit voor hun werk dan te gaan verhuizen<br />
en zo plaats te maken voor de lokale werknemers.<br />
Chauffeurs gezocht<br />
Nu is er sowieso al een tekort aan chauffeurs in<br />
Nederland en ook bij Hocras kunnen er morgen tien<br />
beginnen. ‘We hebben net een grote advertentiecampagne<br />
in de kranten en op het internet gevoerd;<br />
natuurlijk in ’t Gooi maar ook in alle omliggende<br />
regio’s. De oogst was twee aanmeldingen. Maar<br />
‘t Gooi, dynamische kansen binnen groene kaders. Een uitgave van 2008.<br />
17<br />
ook orderverzamelaars en vakkenvullers kunnen zó<br />
beginnen bij Hocras. Dit zijn dan nog algemene<br />
logistieke functies, maar voor groentenverkopers<br />
of vleessnijders wordt het al een echte zoektocht.<br />
Maar ook een boekhouder is niet te vinden in de<br />
regio.’<br />
Een voorbeeld van lokale bedrijvigheid<br />
Veel bedrijven, ook die met een lokale functie, verhuizen<br />
nu vaak naar bedrijventerreinen buiten ’t Gooi. Er zijn<br />
te weinig betaalbare woningen voor de groep werknemers<br />
die bij deze bedrijven werkzaam zijn. En<br />
verhuizen is geen optie wat Hans van der Eijk betreft.<br />
‘Hocras kan en wil niet verhuizen. Ze heeft met de<br />
ligging aan de provinciale weg een goede locatie in<br />
Bussum met nog voldoende grond voor eventuele<br />
uitbreiding in de toekomst. Haar klanten komen uit<br />
de regio en haar vrachtwagens rijden in de regio<br />
dagelijks naar de klanten toe.’<br />
Verband tussen wonen, werken en verkeer<br />
Alles houdt verband met elkaar. Lokale werknemers<br />
met de juiste opleiding zijn gewenst waarvoor dan<br />
ook betaalbare huisvesting beschikbaar moet zijn. Dit<br />
creëert minder verkeersdruk en voorkomt onnodige<br />
reiskosten. Dit alles is uiteindelijk goed voor de lokale<br />
dan wel regionale economie.<br />
economie<br />
onderwijs sport jongeren toerisme zorg<br />
wonen werken welzijn<br />
jeugd woningen<br />
‘t Gooi<br />
media groen verkeer lokale
Bij Tergooiziekenhuizen werken 3.500 mensen. Het is een ambitieus ziekenhuis dat begin 2006 is ontstaan uit een<br />
fusie tussen Ziekenhuis Gooi-Noord in Blaricum en Ziekenhuis Hilversum. Door de fusie kan Tergooiziekenhuizen<br />
brede zorg blijven bieden in de regio Gooi en Vechtstreek en het zorgaanbod vergroten, met name voor ouderen,<br />
patiënten met kanker en chronisch zieken. Binnen vijf jaar wil het ziekenhuis de zorg over de locaties in Blaricum<br />
en Hilversum verdeeld hebben. Concreet houdt dat in dat de dagbehandeling in Hilversum komt en de spoedeisende<br />
en intensieve zorg in Blaricum. Bij deze keus is ook gekeken naar de bereikbaarheid van de beide locaties.<br />
Fuseren is niet genoeg om te overleven<br />
Twee sectoren blijken de grootste werkgevers in de<br />
Gooi en Vechtstreek: de media en de zorg. Ongeveer<br />
18.000 mensen werken bij de mediabedrijven en<br />
16.000 mensen in de zorg. Voor de regio zijn dit dus<br />
belangrijke economische spelers. Beide sectoren<br />
worden echter in het ondernemen en hun groei<br />
beperkt door dezelfde knelpunten, te weten: slechte<br />
bereikbaarheid, gebrek aan betaalbare woningen en<br />
een tekort aan geschikt personeel. ´We zoeken actief<br />
naar oplossingen om toch voldoende klanten te<br />
krijgen en ons personeel te houden, zodat we kunnen<br />
blijven bestaan en kunnen groeien,’ vertelt Claudia<br />
Zuiderwijk, voorzitter van de Raad van Bestuur van<br />
Tergooiziekenhuizen. ‘In Almere heeft ons laboratorium<br />
daarom een servicepunt voor huisartsen opgezet<br />
en om werkgelegenheid én klanten te behouden<br />
blijven zowel in Blaricum als in Hilversum alle poliklinieken<br />
open.´ Maar er is meer nodig om goede<br />
zorgvoorzieningen in de Gooi en Vechtstreek in stand<br />
te houden.<br />
Claudia Zuiderwijk<br />
‘We zijn gefuseerd om te overleven. Dat klinkt<br />
misschien dramatisch, maar het is wel zo,’ stelt<br />
Zuiderwijk. ‘Het overheidsbeleid is erop gericht om<br />
van 100 naar 40 ziekenhuizen te gaan. We zien daarbij<br />
drie bewegingen. De eerste is een aanscherping<br />
van de kwaliteitseisen. De tweede het neerleggen van<br />
effi ciency-eisen; de overheid doet dat door op 100<br />
ziekenhuizen 400 miljoen euro te bezuinigen en dat in<br />
4 jaar. En daarnaast de aangekondigde marktwerking<br />
in de zorg vanuit de opvatting dat zo een betere prijskwaliteitverhouding<br />
wordt verkregen. Voor ons heeft<br />
dat als gevolg dat in ’t Gooi veel kleine spelers opstaan<br />
die de krenten uit de pap halen. Ze voeren alleen de<br />
eenvoudige ingrepen met een laag risico uit, want<br />
daar valt wat op te verdienen. Maar wij hebben die<br />
inkomsten nodig om bijvoorbeeld ook kankerpatiënten<br />
te kunnen behandelen. Van een chemokuur wordt<br />
20% vergoed door de ziektekostenverzekeraar en 80%<br />
komt voor rekening van het ziekenhuis. Dat kan dus<br />
alleen als we ook de ingrepen met een laag risico kunnen<br />
doen. De derde beweging is het in 2009 nog eens<br />
drukken van kosten door maatstafconcurrentie. Dat<br />
wil zeggen dat de kosten vergeleken worden met een<br />
landelijk gemiddelde. De conclusie is dat de overheid<br />
op drie manieren gigantisch op geld stuurt in plaats<br />
van een gezonde druk uit te oefenen op kwaliteit. Je<br />
kunt dus niet onveranderd blijven als je als ziekenhuis<br />
wilt blijven bestaan. Daarom zijn we ook gefuseerd en<br />
is het belangrijk dat we onze werknemers en bestaande<br />
klanten weten te houden en nieuwe aantrekken.’<br />
Hartenkreten<br />
Bij het besluit over welke zorg op welke locatie komt,<br />
is onder andere rekening gehouden met de bereikbaarheid.<br />
Vooral voor de spoedeisende hulp is dat<br />
van belang; door de overheid worden namelijk eisen<br />
gesteld aan de bereikbaarheid van, en de reistijd naar<br />
de spoedeisende hulp. ‘Als je vraagt wat onze hartenkreten<br />
zijn, dan is bereikbaarheid er daar wel een van.<br />
Met de huidige infrastructuur in ’t Gooi is de bereikbaarheid<br />
van de twee locaties echt een probleem.<br />
Voor onze spoedeisende hulp hebben we daarom voor<br />
Blaricum gekozen omdat dat pal aan de A1 ligt.<br />
Maar er moet ook wat aan de congestie op de wegen<br />
gebeuren. Bovendien is dat niet ons enige probleem.<br />
Veel van onze klanten wonen niet naast het ziekenhuis,<br />
bijvoorbeeld die uit plaatsen in de gemeente<br />
Wijdemeren. De bevolking is aardig aan het vergrijzen<br />
en veel mensen rijden geen auto meer; vooral voor<br />
klanten uit de wijk Kerkelanden in Hilversum is dat<br />
onoverkomelijk aangezien daarvandaan geen bus<br />
meer rijdt. We horen van onze klanten dat ze moeite<br />
hebben om bij ons te komen. De slechte bereikbaarheid<br />
van het ziekenhuis per openbaar vervoer vormt<br />
dan ook een bedreiging voor ons bestaan en de<br />
mogelijkheid om te groeien. Als mensen hier niet of<br />
moeilijk kunnen komen, wijken ze uit naar andere<br />
ziekenhuizen.’<br />
Amsterdam trekt<br />
Het aanbod op de arbeidsmarkt is schaars, ook het<br />
ziekenhuis merkt dit. Bij de gemeenten Laren, Blaricum<br />
en Hilversum vindt het ziekenhuis een luisterend oor<br />
‘t Gooi, dynamische kansen binnen groene kaders. Een uitgave van 2008.<br />
19<br />
als het gaat om meer en betaalbare woningen. ‘Maar<br />
er moet ook nog wel wat gebeuren,’ stelt Zuiderwijk.<br />
‘Punt is dat hier niet alleen artsen werken, maar ook<br />
gemiddeld verdienend verplegend personeel en mensen<br />
in ondersteunende diensten. Zij willen dicht bij<br />
het werk wonen, ook gezien hun werktijden. In deze<br />
schaarse arbeidsmarkt zijn dus betaalbare woningen<br />
nodig, anders gaan ze in Amsterdam wonen en<br />
werken.´ Na even nadenken, zegt Zuiderwijk met een<br />
lach: ‘De zorg is geen winstgevende business. We<br />
kunnen niet alles van ons ’dure’ en weinige geld zelf<br />
doen. Als wij hier woningen zouden gaan bouwen<br />
of een rotonde aan zouden leggen voor een betere<br />
bereikbaarheid in plaats van patiënten te behandelen,<br />
dan krijg ik dat natuurlijk niet uitgelegd. Bovendien<br />
is voldoende en betaalbaar woningaanbod voor alle<br />
ondernemers in ´t Gooi van belang.’<br />
Nieuw bloed<br />
De uitstroom van jongeren uit de regio maakt het voor<br />
ondernemers lastig om genoeg nieuwe instroom te<br />
vinden. Met het ROC Midden Nederland in Utrecht is<br />
Zuiderwijk daarom in gesprek om op het ziekenhuisterrein<br />
in Hilversum een dependance neer te zetten.<br />
‘Voordeel is dat je ROC-studenten aan het ziekenhuis<br />
bindt. Dat is gezien de schaarste op de arbeidsmarkt,<br />
en wij hebben nieuwe instroom nodig, een interessante<br />
optie.’<br />
economie<br />
onderwijs sport jongeren toerisme zorg<br />
wonen werken welzijn<br />
jeugd woningen<br />
‘t Gooi<br />
media groen verkeer lokale
Samen sterk<br />
Ton Marechal<br />
SSiG staat voor Stichting Samenwerkende Instellingen<br />
en organisaties voor Gezondheidszorg en zorgverlening<br />
Gooi en Vechtstreek. Deze regionale brancheorganisatie<br />
vertegenwoordigt alle zorgsectoren.<br />
Zowel algemene als categorale ziekenhuizen, verpleeghuizen,<br />
verzorgingshuizen en thuiszorgorganisaties<br />
zoals een trombosedienst en instellingen<br />
voor gehandicaptenzorg, zijn bij het SSiG aangesloten.<br />
De samenwerking binnen het SSiG richt zich op<br />
het behartigen van gemeenschappelijke belangen,<br />
het bevorderen van de kwaliteit van de zorg- en dienstverlening<br />
en de samenhang van het zorgaanbod.<br />
Ton Marechal is naast de Raad van Bestuur van Hilver-<br />
Zorg - een concern voor ouderenzorg en geestelijke<br />
gezondheidszorg voor ouderen in Hilversum<br />
- voorzitter van SSiG. ‘Het SSiG is constant bezig bij<br />
gemeenten het belang van de sector op tafel te<br />
krijgen. Met jaarlijks een half miljard omzet en met<br />
12% van de lokale beroepsbevolking werkend in de<br />
zorg, zijn we de tweede economische grootmacht en<br />
dus een belangrijke speler in deze regio.’<br />
“Zorg kun je tot last maken, maar ook tot kans”<br />
’t Gooi is de sterkst vergrijzende regio in Nederland.<br />
Landelijk gezien is ongeveer 14% van de bevolking 65<br />
jaar of ouder. In de Gooi en Vechtstreek ligt dit percentage<br />
nu al op ruim 16% en de komende jaren wordt<br />
dat verschil niet kleiner. Onderzoek laat zien dat bij<br />
mensen boven de 65 jaar de vraag naar zorg snel groeit.<br />
Omdat ‘zorg’ voor 80% uit arbeidsinzet bestaat, zal<br />
de vraag naar personeel de komende jaren dan ook<br />
exponentieel toenemen. Marechal: ‘We hebben<br />
berekend dat we over drie jaar alleen al op verzorgendenniveau<br />
300 formatieplaatsen tekort komen. In de<br />
zorgsector wordt veel parttime gewerkt; dat betekent<br />
dat we dan ongeveer 500 mensen nodig hebben. Een<br />
groot deel daarvan moet van de ROC’s afkomen. Om<br />
over drie jaar in de vraag naar medewerkers te voorzien,<br />
hadden dit schooljaar 290 leerlingen moeten<br />
instromen op vmbo verzorgendenniveau. Als we dan<br />
zien dat er maar 100 tot 120 instromen, dan weten we<br />
hoe groot het probleem wordt voor niet alleen ons als<br />
werkgever maar vooral natuurlijk voor degenen die de<br />
zorg nodig hebben .’<br />
Deze en andere cijfers heeft het SSiG neergelegd in het<br />
rapport ‘Arbeidsmarktontwikkelingen zorgsector Gooi<br />
en Vechtstreek’. ‘Zo’n rapport helpt om de urgentie iets<br />
te gaan doen te onderstrepen’, stelt Marechal. ‘Binnen<br />
het SSiG werd dit al onderschreven, maar ook het<br />
gewest heeft de handschoen nu opgepakt.’<br />
Innovatief denken<br />
Door gemeenten te overtuigen van het economisch<br />
belang van de zorgsector, is naast het toerisme en<br />
de media ook de zorg een economisch speerpunt<br />
geworden. ‘Als SSiG hebben we naar voren gebracht<br />
dat gemeenten verantwoordelijk zijn voor goede zorg.<br />
Ze hoeven het niet te leveren, dat doen wij wel. Maar<br />
ze zijn er wel verantwoordelijk voor dát het geleverd<br />
kan worden. Het gewest heeft dat opgepakt en dat<br />
heeft onder andere geresulteerd in een innovatieplatform.<br />
In dat platform, dat Izzovator heet, komen<br />
mensen uit het gewest, de zorg en zorggerelateerde<br />
bedrijven bijeen om creatief na te denken over<br />
substantiële arbeidsvervangende maatregelen. Neem<br />
bijvoorbeeld het inzetten van breedband. Mensen die<br />
in de thuiszorg werken doen huishoudelijk werk, maar<br />
hebben ook een signaleringsfunctie. Als de thuiszorgmedewerker<br />
via breedband de huisarts even naar een<br />
patiënt kan laten kijken, wordt de kwaliteit van de<br />
zorg verhoogd én arbeidstijd in de keten bespaard.<br />
Een ander voorbeeld is Telecare. Nu gaan verpleegkundigen<br />
nog op de fi ets de wijk in om te kijken of<br />
mensen hun medicijnen wel hebben ingenomen. Dat<br />
kan ook elektronisch. Uit de verbinding met andere<br />
sectoren komen dus de wezenlijke innovaties die ertoe<br />
leiden dat we in de zorg een minder groot aantal extra<br />
medewerkers nodig hebben. Ofwel, zorg kun je tot last<br />
maken, je kunt het ook tot kans maken.’<br />
Gezamenlijke aanpak<br />
Ook binnen het SSiG wordt nagedacht over hoe om<br />
te gaan met het nijpende tekort aan medewerkers nu<br />
en in de nabije toekomst. In het beleidsplan Werken<br />
én profi leren (2007-2010) heeft het SSiG zowel<br />
op instellingsniveau als op regionaal en landelijk<br />
niveau een aanpak neergelegd om op de korte en<br />
langere termijn personeelstekorten tegen te gaan.<br />
‘De zorg is een keten, dus je moet voor een sluitende<br />
arbeidsmarktaanpak niet alleen op verschillende<br />
niveaus kijken, maar ook binnen de totale sector. Op<br />
instellingsniveau hebben we daarom bijvoorbeeld<br />
afspraken gemaakt over het niet actief benaderen<br />
van elkaars medewerkers. Dat werkt alleen maar prijsopdrijvend,<br />
dus dat wil je niet. Daarom is afgesproken<br />
de CAO’s correct toe te passen en niet te werven op<br />
arbeidsvoorwaarden.’ Verder brengt het SSiG de<br />
verschillende instellingen met een grote imagocampagne<br />
onder de aandacht van de doelgroep – vooral<br />
jongeren, herintreders en zij-instromers – en is er<br />
een gezamenlijke vacaturebank op www.zorghart.nl.<br />
‘t Gooi, dynamische kansen binnen groene kaders. Een uitgave van 2008.<br />
21<br />
‘Binnen het project Let’s Care dat in september 2007<br />
gestart is en een vervolg is op zorghart.nl, profi leren<br />
we ons nog meer gezamenlijk naar de arbeidsmarkt<br />
toe. Zo is er een regionaal informatiepunt voor scholen,<br />
staan we met stands op banenmarkten, geven we<br />
gastlessen op vmbo’s, bieden we snuffelstages aan en<br />
hebben we een eigen promotieteam van vijf mediagenieke<br />
medewerkers uit de sector.’<br />
Op regionaal niveau houdt het SSiG zich bezig met<br />
het gegeven dat in de toekomst de medewerkers niet<br />
meer uit de regio zullen komen. ‘Die komen dan vooral<br />
uit Almere en Amersfoort. Die mensen willen wel hiernaartoe<br />
komen, mits de verbindingen goed zijn. We<br />
denken daarom binnen de sector na over een alternatief<br />
vervoersplan. En met woningcorporaties denken<br />
we na over jongerenhuisvesting. Voor de middellange<br />
termijn zijn we met opleidingsinstituten bezig. Het<br />
ROC Almere leidt veel vmbo niveau 2 leerlingen op,<br />
maar die gaan overwegend in Amsterdam werken; de<br />
grote stad trekt. Om toch voldoende, goed opgeleide<br />
medewerkers te krijgen, is het idee ontstaan voor een<br />
Gooise zorgacademie. De plannen daarvoor worden nu<br />
uitgewerkt en de eerste gesprekken worden gevoerd.’<br />
Gedeelde trots<br />
economie<br />
jeugd woningen<br />
onderwijs sport jongeren toerisme zorg<br />
wonen werken welzijn<br />
‘t Gooi<br />
Dat het niet alleen gaat om het vinden van medewerkers<br />
maar ook om het binden ervan, onderschrijft<br />
Marechal. ‘Maar dat is wel een beetje een probleem<br />
in de zorgsector. Er zijn namelijk weinig doorstroommogelijkheden.<br />
Door het maken van zorgketens en<br />
bijvoorbeeld door deelname aan het landelijk project<br />
Vrouwen Hogerop proberen we dat wel te ondervangen.<br />
Bovendien werken we structureel aan arbeidssatisfactie<br />
door het aanbieden van interne scholing en<br />
door bijvoorbeeld thuiszorgmedewerkers die veel tijd<br />
kwijt zijn aan het bijhouden en inplannen van hun<br />
afspraken, een PDA te geven. Maar het blijft lastig.<br />
De betrokkenheid bij het werk, de zorg, is vaak groter<br />
dan de betrokkenheid bij het bedrijf. Mensen in de<br />
zorg zijn intrinsiek gemotiveerd, ze zijn trots op hun<br />
vak, trots op hun bedrijfstak.’ Op de vraag of deze trots<br />
door het gewest gedeeld wordt, antwoordt Marechal:<br />
‘Die wordt denk ik steeds meer gedeeld. De urgentie<br />
om voor de zorgsector iets te doen aan huisvesting,<br />
bereikbaarheid en scholing is opgepakt. We hebben<br />
bij het SSiG dan ook de positieve verwachting dat het<br />
gewest er samen met ons hard aan zal trekken.’<br />
media groen verkeer lokale
De fl uisterboot, een idee van Muiderslot-directeur Ties Hilgers, verbeeldt letterlijk de wens van de toeristische<br />
branche tot meer verbinding en samenwerking. De boot werd een schakel tussen prachtige plekken en gebouwen<br />
in de Gooi en Vechtstreek. ‘Samenwerken en verbinden’ is ook het motto van Hedwig Saam, directeur van het<br />
Museum Hilversum. ‘Als we meer samenwerken en meer verbindende campagnes bedenken, kunnen we heel wat<br />
bereiken.’<br />
Meer samenwerking houdt toeristen<br />
langer in ‘t Gooi<br />
Ties Hilgers is rotsvast overtuigd van de enorme<br />
toeristische potentie van ‘t Gooi. ‘Uiteraard is er de<br />
prachtige natuur, het bos, de heide, het water en daar<br />
tussen rustieke oude dorpjes en mooie landhuizen.<br />
Dit trekt veel fi etsers, wandelaars en waterrecreanten<br />
naar de regio. Bovendien hebben we prachtige musea<br />
en ons cultureel erfgoed. Naarden Vesting, Weesp, de<br />
Hollandse Waterlinie en natuurlijk het Muiderslot zijn<br />
plekken die elk jaar weer tienduizenden bezoekers<br />
trekken. Maar met deze parels in ‘t Gooise landschap<br />
kunnen we veel meer bereiken dan we doen op dit<br />
moment. Het is de kunst de mensen langer in ‘t Gooi<br />
te houden. Daarvoor zie ik overigens volop mogelijkheden.<br />
Zo kunnen we het cultureel erfgoed veel meer<br />
toeristisch speerpunt van de regio maken en de afzonderlijke<br />
plekken structureel met elkaar verbinden<br />
zodat we duidelijk weergeven wat er in de omgeving<br />
allemaal te doen en te beleven is waardoor we meer<br />
toeristen trekken’.<br />
De bijna geluidloze veerdienst was een proef en een<br />
initiatief van het Muiderslot, ondernemers uit Muiden<br />
en Weesp, de veerdienst Fort Uitermeer, verschil-<br />
lende musea en het Hoogheemraadschap. Kortom een<br />
duidelijk voorbeeld van een brede samenwerking.<br />
Hilgers: ‘We konden de boot als proef vijf keer laten<br />
varen en iedereen was enthousiast.’ Hilgers verwacht<br />
dat de realisatie van een meer uitgebreide verbinding<br />
over water een sterke impuls aan het regionale toerisme<br />
geeft. ‘Zodra de Naardertrekvaart bevaarbaar<br />
is, kunnen we op een milieuvriendelijke manier met<br />
fl uisterboten de stad Muiden verder verbinden met<br />
Bussum en Naarden. Onderweg kun je van alles laten<br />
zien en de boot stopt bij verschillende monumenten<br />
zodat de bezoekers deze kunnen bezichtigen. Om ook<br />
fi etsers en wandelaars aan boord te krijgen, kun je de<br />
boot laten aansluiten op wandelroutes en fi etsknooppunten.<br />
Ondernemers langs de route kunnen daarop<br />
Ties Hilgers Hedwig Saam<br />
inspringen en een aanbieding doen aan de passagiers,<br />
zoals korting op de entreeprijs bij een museum of een<br />
gratis kopje koffi e in een restaurant. Als we alle toeristische<br />
aanbiedingen van ondernemers in de Gooi en<br />
Vechtstreek verzamelen in bijvoorbeeld een chequeboekje<br />
kunnen we dat ook aanbieden aan mensen die<br />
om heel andere redenen in ‘t Gooi zijn en de rest van<br />
de dag nog iets leuks willen doen.’<br />
Om echter deze gezamenlijke aanpak te realiseren,<br />
is volgens Hilgers een breed samenwerkingsverband<br />
nodig. ‘Daarin moeten we de hele Gooi en Vechtstreek<br />
betrekken. Een stevige projectleider en natuurlijk<br />
een substantiële injectie van de overheid zijn daarbij<br />
noodzakelijke voorwaarden.’<br />
Culturele identiteit<br />
Met vereende krachten ‘t Gooi beter profi leren. Dat<br />
is ook de wens van Hedwig Saam, directeur van het<br />
nieuwe Museum Hilversum. Saam kijkt vooral naar de<br />
culturele identiteit van ‘t Gooi. ‘De geschiedenis én<br />
de karakteristieke omgeving geven onze regio veel<br />
cultuurtoeristische potentie. Zo spelen bijvoorbeeld<br />
het Singer Museum in Laren en het Nederlands Instituut<br />
voor Beeld en Geluid in Hilversum heel goed in<br />
op hun specifi eke locatie.’ Natuurlijk kijkt ze ook naar<br />
haar eigen stad Hilversum. ‘We hebben heel wat in<br />
huis, maar dat is nog niet echt bekend bij het grote<br />
publiek. Om dat te bereiken is meer samenwerking<br />
binnen de gemeenten en een betere communicatie<br />
nodig.’ Saam wil vooral de moderne architectuur<br />
beter voor het voetlicht brengen bij bezoekers van<br />
Hilversum en de Gooi en Vechtstreek: ‘Hier ligt echt<br />
een terrein braak. Met name de gebouwen van de<br />
voormalige stadsarchitect Dudok en zijn tijdgenoten<br />
van de jaren dertig zijn het bekijken meer dan waard.<br />
Naast ons bekende gemeentehuis is er veel meer<br />
te zien op dit gebied. Neem bijvoorbeeld de witte<br />
Schouwburg Gooiland en het voormalige sanatorium<br />
Zonnestraal van de architecten Duiker en Bijvoet. Stuk<br />
voor stuk architectonische juweeltjes met een hoge<br />
toeristische potentie.<br />
‘t Gooi, dynamische kansen binnen groene kaders. Een uitgave van 2008.<br />
23<br />
economie<br />
onderwijs sport jongeren toerisme zorg<br />
wonen werken welzijn<br />
jeugd woningen<br />
‘t Gooi<br />
media groen verkeer lokale
Dat geldt ook voor het interieur. Lampen, tafels,<br />
meubels; alle <strong>ontwerp</strong>en hebben een bijzondere<br />
waarde. Wat mij betreft wordt Hilversum dé stad van<br />
de moderne architectuur en trekt ze op deze manier<br />
meer toeristen naar de hele regio.’<br />
Het is niet voor niets dat Saam enthousiast is over de<br />
moderne bouwkunst. ‘Haar’ Museum Hilversum belicht<br />
vooral deze monumenten. Het bestaat nog geen<br />
drie jaar en telde in 2007 toch al 20.000 bezoekers.<br />
Naast wisselende tentoonstellingen binnenshuis,<br />
wordt de bezoeker meegenomen voorbij de museummuren.<br />
‘Onze collectie staat buiten. Architectuur<br />
moet je op de locatie zelf beleven.’<br />
Saam werkt graag samen met andere Gooise musea<br />
aan de eigen regionale identiteit. ‘We zien allemaal<br />
de potentie en we hebben de ambitie. Maar het ontbreekt<br />
ons simpelweg aan de mensen en de middelen<br />
om daar handen en voeten aan te geven. Ik vind het<br />
belangrijk om gezamenlijke campagnes te voeren,<br />
gekoppeld aan een gezamenlijke ticket offi ce waar ook<br />
de regionale theaters zijn aangesloten. Juist voor de<br />
kleine musea, zoals het onze, is het nuttig om daaraan<br />
deel te nemen.’<br />
Regionale aanpak<br />
Ook Ties Hilgers van het Muiderslot zoekt nadrukkelijk<br />
naar een regionale aanpak en partnerschap.<br />
‘Met de grotere musea in de regio werken we wel vaker<br />
samen, maar dan gaat het altijd over hele doelgerichte<br />
thema’s zoals een educatieproject in samenwerking<br />
met het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid<br />
in Hilversum. Wel hebben we al een prima samenwerkingsverband<br />
met de prachtige landhuizen en<br />
musea aan de Vecht en met de ondernemers van<br />
Muiden en Naarden Vesting. En natuurlijk hebben<br />
we veel ervaring opgedaan met de fl uisterboot.’<br />
Vanuit haar kantoor kijkt Hilgers uit over ‘haar’ Muiderslot<br />
waar ze voor het tweede achtereenvolgende jaar<br />
maar liefst 150.000 bezoekers mocht verwelkomen.<br />
‘We hebben sinds 2006 een vernieuwd aanbod. Een<br />
veel groter deel is voor het publiek opengesteld en op<br />
verschillende plekken van het oude kasteel kunnen<br />
bezoekers nu ook zonder gids rondkijken. Mede daardoor<br />
heeft het Muiderslot in de afgelopen twee jaar<br />
30.000 bezoekers per jaar meer gehad dan in de<br />
jaren daarvoor. Gevolg was ook dat er meer werk kwam<br />
voor met name jongeren. Denk bijvoorbeeld aan extra<br />
gastvrouwen, beveiligers, begeleiders en mensen in<br />
de horeca.’ De bezoekers van het Muiderslot blijven er<br />
gemiddeld drie uur. Het zijn fi etsers, wandelaars,<br />
gezinnen met kinderen. Hilgers: ‘Met een beetje<br />
samenwerking bieden we deze mensen een totaalpakket,<br />
zodat ze een hele dag of zelfs langer, in de<br />
regio blijven.’<br />
Dagje architectuur<br />
Volgens Hedwig Saam kan een attractief Hilversums<br />
stadshart in combinatie met andere regionale kwaliteiten<br />
een extra stimulans geven aan het regionale<br />
toerisme. Ze wijst bijvoorbeeld naar Laren waar een<br />
soort verlengstuk van de Amsterdamse PC Hooftstraat<br />
werd gemaakt. ‘Wij hebben glamour in de stad, maar<br />
benutten dat veel te weinig.’<br />
Daarnaast wil Saam monumentale panden die leeg<br />
staan een nieuwe functie geven: ‘als we betaalbare<br />
woningen in die prachtige panden kunnen aanbieden<br />
zal dat zeker mensen aantrekken die hier met plezier<br />
willen wonen en daarmee verbeteren we weer het<br />
aanzien van stad en regio.’<br />
Ties Hilgers ziet een belangrijke rol voor de overheid<br />
weggelegd als het gaat om regionale samenwerking.<br />
‘We hebben een grote, overkoepelende partij nodig<br />
die het voortouw neemt, want zoiets kan niet met<br />
alleen ondernemers kostendekkend gedaan worden.<br />
Ondernemers willen graag samenwerken en inhaken<br />
op initiatieven, maar zijn in de eerste plaats druk bezig<br />
met het runnen van hun bedrijf; dat geldt zeker voor<br />
de vele kleinere ondernemers. Bovendien liggen al die<br />
toeristische ondernemingen kriskras over de regio verspreid.<br />
Er moet nog veel werk verzet worden voordat<br />
samenwerkingsinitiatieven echt kunnen gaan lopen.<br />
Daar heb je in de eerste plaats overheidssteun voor<br />
nodig, zeker ook omdat het allemaal zo milieuvriendelijk<br />
mogelijk moet worden aangepakt. Dat vraagt om<br />
een extra inzet van iedereen.’<br />
Hilgers vindt dat de Gooise bestuurders bereid moeten<br />
zijn te helpen als het gaat om een groter toeristisch<br />
‘t Gooi, dynamische kansen binnen groene kaders. Een uitgave van 2008.<br />
25<br />
aanbod. ‘Dat betekent niet alleen geld fourneren,<br />
maar ook meedenken en gunstige omstandigheden<br />
creëren. Bijvoorbeeld voor nieuwe slaapplaatsen in<br />
de regio, want daar is nu al grote behoefte aan; het<br />
dichtstbijzijnde hotel voor het Muiderslot staat in<br />
Weesp. Er is daarnaast behoefte aan meer goedkope<br />
bedden om mensen die langer willen blijven, hier<br />
ook te houden. Denk dan aan Bed & Breakfasts en<br />
eenvoudige hotelletjes. Er moeten dan wel gunstige<br />
vestigingsvoorwaarden gelden en bestemmingsplannen<br />
worden aangepast Als de Gooise overheden<br />
het initiatief nemen, de boel organiseren en bereid<br />
zijn ook te investeren, springen de innoverende ondernemers<br />
vanzelf wel op de rijdende kar.’ Saam vindt<br />
dat het gewestelijk bestuur de eigen kracht nog<br />
verder moet benutten: ‘ik zie voor hen beslist een<br />
rol als bemiddelaar weggelegd. Zij kunnen goed de<br />
juiste partijen bij elkaar brengen. Daarnaast is het<br />
gewest bij uitstek geschikt als katalysator: ze kan<br />
zaken in gang zetten en ideeën naar een volgend<br />
niveau tillen, bijvoorbeeld naar de provincie.’<br />
economie<br />
onderwijs sport jongeren toerisme zorg<br />
wonen werken welzijn<br />
jeugd woningen<br />
‘t Gooi<br />
media groen verkeer lokale
Jeugd behouden voor ‘t Gooi<br />
Ze brengen weer wat beroering op de velden en in<br />
de kantine van de Larense hockeyvereniging: de vier<br />
studententeams uit Amsterdam die op zondagmiddag<br />
in de competitie uitkomen voor het Gooise dorp.<br />
De contributie voor de eerste twee jaren is door een<br />
particulier uit Laren gesponsord en een aantal spelers<br />
wordt zelfs opgehaald van het station in Bussum. Dat<br />
ze hier spelen is het directe gevolg van het massale<br />
vertrek van jongeren uit het dorp. Zodanig zelfs dat<br />
binnen de hockeyvereniging, en hockey is de nummer<br />
1 sport van Laren, het aantal leden ouder dan zestien<br />
jaar enorm duikelde waardoor een relatieve vergrijzing<br />
optrad.<br />
‘Ik heb het wel eens omschreven als een zwart gat’,<br />
zegt Serge Spoelstra, trainer en bestuurslid senioren<br />
bij de Larense sportvereniging. ‘Van de 1400 leden zijn<br />
er meer dan duizend jonger dan zeventien jaar. Voor de<br />
jongste jeugd geldt zelfs een ledenstop. Maar van de<br />
circa zeventig oudere meisjes en jongens die jaarlijks<br />
kunnen doorstromen naar de senioren, blijven er maar<br />
zes over. De rest vertrekt omdat ze gaan studeren of<br />
elders gaan werken. Pas als ze achter in de dertig zijn,<br />
druppelen ze weer terug naar de regio, waardoor we<br />
wel weer aardig wat veteranenelftallen hebben.’<br />
Uit een door de hockeyvereniging gehouden inventarisatie<br />
onder de vertrekkende jongeren is gebleken<br />
dat maar liefst tachtig procent van hen voor lange of<br />
kortere tijd naar het buitenland vertrekt, meestal om<br />
er te gaan studeren. Van de overige twintig procent<br />
gaat vrijwel iedereen naar een Nederlandse univer-<br />
Willem te Riele Serge Spoelstra<br />
siteit. ‘Alleen de spelers die in de buurt blijven kunnen<br />
we nog proberen aan ons te binden, maar dat is niet<br />
eenvoudig; ze pakken het studentenleven in de grote<br />
stad op.’<br />
Hetzelfde fenomeen van wegtrekkende jongeren, zij<br />
het in mindere mate, kent ook Willem te Riele, directeur<br />
van het Regionaal Opleidingen Centrum (ROC)<br />
van Amsterdam Gooi en Vechtstreek. De school leidt<br />
jongeren en volwassenen op met een breed scala aan<br />
middelbare beroepsopleidingen. Van kappers tot verpleegkundigen,<br />
mediavormgevers en monteurs. Maar<br />
een deel van de oud-leerlingen trekt weg naar steden<br />
in de buurt zoals Almere, Amsterdam en Utrecht, mede<br />
omdat ze op korte termijn geen betaalbare woning in<br />
‘t Gooi kunnen vinden. ‘Wij zien het ook bij onze eigen<br />
jonge docenten. Een groot deel woont door de<br />
woningkrapte noodgedwongen buiten de regio en<br />
rijdt dagelijks heen en weer tussen huis en school.’<br />
Vakdocenten<br />
De missie van het ROC is investeren in mensen en<br />
een brug slaan naar werk, vervolgopleiding en samenleving.<br />
Te Riele: ‘We maken het onderwijs in<br />
nauwe samenwerking met bedrijven en branches<br />
zo levend mogelijk. Dat doen we door onder andere<br />
vakmensen uit allerlei disciplines met een onderwijsbevoegdheid,<br />
naar het ROC te halen. Ook<br />
worden er gastcolleges gegeven, door bijvoorbeeld<br />
een producent uit de mediasector of een kok uit een<br />
restaurant. Mensen uit de praktijk dus. Daarnaast<br />
is er een bedrijvenraad met ondernemers die<br />
invloed kunnen uitoefenen op het leerplan. Onze<br />
school is ook gebouwd voor de praktijk: zo zijn er op de<br />
school een lesrestaurant, een kapsalon, een kantoortuin<br />
als oefenruimte voor leerlingen die de studierichting<br />
administratie volgen, een computerreparatielijn,<br />
een compleet ingerichte winkel voor handelsopleidingen<br />
en een studio van de afdeling Media. Van de<br />
jongeren die de ROC-mediaopleiding volgen, heeft<br />
zeventig procent vóór de eindstreep al een arbeidscontract.<br />
Het ROC kijkt beslist naar de behoeftes in de<br />
regio. ‘We proberen met onze beroepsopleidingen in<br />
te spelen op nieuwe ontwikkelingen in de regio. Neem<br />
bijvoorbeeld de opleiding Leisure Management; die is<br />
specifi ek voor de toeristische branche in de regio ontwikkeld.<br />
Door ons leeraanbod helemaal toe te spitsen<br />
op het bedrijfsleven staan we midden in de samenleving;<br />
op die manier is onderwijs een onmisbare<br />
factor in een succesvolle economie. Daarom werken<br />
‘t Gooi, dynamische kansen binnen groene kaders. Een uitgave van 2008.<br />
27<br />
we ook nauw samen met alle negen Gooise gemeenten<br />
en met onder meer de mediabedrijven en de<br />
zorginstellingen, want daar zit veel werkgelegenheid.<br />
Wij hebben ze op onze beurt nodig voor goede<br />
stageplekken want leren in de praktijk is essentieel.<br />
In de zorg zijn nu leerafdelingen in opkomst waarbij<br />
leerlingen, onder begeleiding van de instelling, zelfstandig<br />
een afdeling runnen. Binnen de gemeente<br />
Hilversum participeren we daarnaast in het Werkgeversservicepunt<br />
waarin we met instanties als UWV<br />
en CWI samenwerken om mensen met een afstand<br />
tot de arbeidsmarkt toch aan een baan te helpen.<br />
Bovendien hebben we samen met Rabobank Hilversum<br />
– Vecht en Plassen het initiatief genomen tot<br />
een speciaal Ondernemerscollege waarin we mensen<br />
opleiden om voor zichzelf te kunnen beginnen. Dit<br />
initiatief, waarachter onder andere de Kamer van<br />
Koophandel zich heeft geschaard, wordt door de<br />
Rabobank Hilversum – Vecht en Plassen gesteund in<br />
daad en met fondsen. Al die initiatieven zijn belangrijk<br />
om geschoolde vakmensen af te kunnen leveren en<br />
om ze voor de regio te behouden zijn werk en een<br />
woning natuurlijk onmisbaar.’<br />
Twee keer overstappen<br />
Hockeybestuurder Serge Spoelstra vindt dat de overheid<br />
meer initiatieven moet ontplooien om de jongeren<br />
aan de regio te binden. ‘Als we dit groeiende probleem<br />
willen oplossen zal de lokale en regionale overheid het<br />
voortouw moeten nemen, er geld in moeten steken en<br />
jongerenbeleid als speerpunt op de agenda moeten<br />
zetten. Dat begint mijns inziens bij een goed onderzoek<br />
onder de jongeren om te horen waar volgens hen<br />
de knelpunten liggen. Daar kun je dan vervolgens met<br />
het beleid op inspelen en goede voorwaarden scheppen.<br />
Voor Laren zou alleen al een betere busverbinding<br />
een hele uitkomst zijn. Het dichtstbijzijnde treinstation<br />
is in Bussum. Daarna moeten jongeren nog twee<br />
keer overstappen om bij ons op het hockeyveld te<br />
komen. Het openbaar vervoer is echt de bottleneck<br />
voor onze sportvereniging.’<br />
economie<br />
onderwijs sport jongeren toerisme zorg<br />
wonen werken welzijn<br />
jeugd woningen<br />
‘t Gooi<br />
media groen verkeer lokale
Gooise gemeenten kunnen volgens Spoelstra ook voor<br />
meer betaalbare woningen zorgen. ‘De huizenprijzen<br />
in dorpen als Blaricum en Laren zijn doorgaans<br />
erg hoog voor starters; voor hen zouden in een meer<br />
betaalbare wijk in bijvoorbeeld het naburige Huizen<br />
meer woningen kunnen worden gebouwd zodat de<br />
jongeren niet genoodzaakt zijn naar de grote steden<br />
te trekken.’ In de start van specifi eke opleidingsinstituten<br />
op universitair niveau in ‘t Gooi ziet Spoelstra een<br />
derde mogelijkheid om hoogopgeleide jongeren te behouden<br />
. ‘Uit ons onderzoek blijkt dat een aanzienlijk<br />
deel van de jongeren studies als bedrijfseconomie en<br />
marketing gaat doen. We kunnen ons spiegelen aan<br />
Breukelen en hier een soort Nyenrode openen. Ik kan<br />
me voorstellen dat ‘t Gooi de perfecte allure heeft om<br />
er bepaalde mastersopleidingen te starten, eventueel<br />
met studentenwoningen op de campus. Hoe krijg je<br />
eventuele particuliere opleidingsinstituten zover dat<br />
ze zich hier met een dergelijke hoogwaardige opleiding<br />
vestigen? In ieder geval door voorzieningen aan te<br />
leggen en gunstige vestigingsvoorwaarden te scheppen.<br />
Dat brengt de boel op gang.’<br />
Wisselwerking<br />
De aandachtspunten van Spoelstra zijn ook de speerpunten<br />
van de Gooise Kring van Scholen voor Voortgezet<br />
Onderwijs. Te Riele: ‘Als we het onderwijsaanbod<br />
hoog willen houden zodat jongeren hier opgeleid<br />
worden en kunnen wonen en werken, is het in de eerste<br />
plaats belangrijk dat er een goede verkeersinfrastructuur<br />
is. Niet alleen om de bereikbaarheid van scholen<br />
in ‘t Gooi te vergroten, zowel met openbaar vervoer<br />
als met de auto en/of fi ets, maar zeker ook voor verbetering<br />
van het vestigingsklimaat voor bedrijven. Met<br />
name het vasthouden van de technische bedrijvigheid<br />
die er is en het gedeeltelijk terug laten keren van<br />
die bedrijvigheid die was weggevloeid, is voor ons als<br />
ROC met technische opleidingen, van enorm belang.<br />
Het mediapark is één van de sterke punten van ‘t Gooi<br />
en daarmee van belang voor het middelbaar beroepsonderwijs.<br />
Door het mediacentrum zijn ook het<br />
Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid en allerlei<br />
toeleveringsbedrijven in Hilversum gevestigd. Wij<br />
leiden het – toekomstige - personeel voor al die<br />
bedrijven op.’<br />
Maar bovenal vindt Te Riele het belangrijk dat er<br />
voldoende betaalbare woningen komen voor het<br />
onderwijzend personeel. ‘Er is weinig doorstroming<br />
en daardoor zijn er lange wachttijden. Omdat vooral<br />
jonge docenten moeilijk een betaalbare woning<br />
kunnen vinden, zijn ze gedwongen om zich, net als<br />
vele andere starters, buiten ‘t Gooi te vestigen wat<br />
weer een extra druk legt op het wegennet en het<br />
openbaar vervoer in de regio. Ik pleit dan ook voor<br />
een voorkeursbeleid voor jongeren die hier werken.<br />
Het Hilversumse ROC heeft nu 480 mensen in dienst.<br />
Binnen dat lerarenbestand is op dit moment sprake<br />
van een toenemende vergrijzing. Als de oudere leraren<br />
straks met pensioen gaan, is een grote en makkelijke<br />
instroom van jonge docenten nodig. Voor hen willen<br />
we graag een aantrekkelijke werkgever zijn zodat er<br />
niet een tekort aan leraren ontstaat. Daarbij hoort ten<br />
minste dat ze zich hier gemakkelijk kunnen vestigen.<br />
Al met al is het belangrijk dat alle Gooise instanties<br />
jongerenbeleid als speerpunt op de agenda zetten,<br />
daarin investeren en nauw blijven samenwerken.’<br />
‘t Gooi, dynamische kansen binnen groene kaders. Een uitgave van 2008.<br />
29<br />
economie<br />
onderwijs sport jongeren toerisme zorg<br />
wonen werken welzijn<br />
jeugd woningen<br />
‘t Gooi<br />
media groen verkeer lokale
De groene kaders<br />
Alfred van den Bosch<br />
Traditioneel lijken de groene lobby en de economische<br />
krachten tegenover elkaar te staan. Het oprukkende<br />
rood en grijs gaan het confl ict aan met blauw en<br />
groen. Met name de groene lobby, in deze regio vooral<br />
vertegenwoordigd door het Goois Natuurreservaat,<br />
maakt wanneer het uitkomt graag gebruik van deze<br />
karikatuur.<br />
We kunnen ons uitgangspunt, dynamische kansen<br />
binnen groene kaders, alleen recht doen wanneer we<br />
aandacht geven aan die groene kaders. In dit boek<br />
leggen we een relatie met de uitgangspunten van het<br />
Goois Natuurreservaat. Dat is op dit gebied immers<br />
de grootste regionale partij, waarin bovendien de verschillende<br />
lokale en regionale overheden door middel<br />
van bestuursinvloed feitelijk aan het stuur zitten.<br />
Het Goois Natuurreservaat, GNR, is sinds haar<br />
oprichting in 1932, gevormd door jarenlange aankoop<br />
van natuurgebieden. Een aanzienlijk deel van het<br />
oppervlak, zo’n 60% van de huidige circa 2.700 hectare,<br />
kwam al in 1933 in haar handen. Uit de visie van het<br />
GNR blijkt dat zij denkt vanuit de bedreiging van de<br />
bossen, engen en heiden.<br />
In de statuten van de Stichting Gooisch Natuurreservaat<br />
is als belangrijke doelstelling opgenomen (art. 2):<br />
• de instandhouding van het natuurschoon in ‘t Gooi<br />
door de verkrijging van de aldaar gelegen terreinen,<br />
ten einde deze ten eeuwigen dage ongeschonden<br />
als natuurreservaat te behouden, en<br />
• aan het publiek, door vrije toegang tot die terreinen<br />
onder eventueel te stellen bepalingen, het genot<br />
van dat natuurschoon te verzekeren.<br />
We zien, als vertegenwoordigers van de huidige<br />
economisch-maatschappelijke actoren, op basis van<br />
deze statutaire doelstellingen weinig belemmeringen<br />
om onze dynamische kansen vorm te geven. De<br />
belangrijkste sleutels worden immers gevormd door<br />
de duurzame instandhouding en het beschikbaar<br />
stellen aan het publiek. De eerste is belangrijk omdat<br />
die gericht is op langdurige beheersing van het<br />
huidige aandeel natuurschoon. Daarmee is er dus<br />
voldoende vrijheid om dynamisch aan de slag te<br />
blijven met de andere ruimtelijke onderdelen in het<br />
gebied. Daarbij vormt het laatste punt een mooie<br />
aanleiding om een verbinding te leggen tussen onderdelen<br />
van die dynamiek en de doelstelling het genot<br />
van het natuurschoon aan de regio beschikbaar te<br />
stellen.<br />
GNR: ‘In de visie van het GNR leveren de waardevolle<br />
kenmerken van landschap, natuur en cultureel erfgoed<br />
(tezamen het ’natuurschoon’) een bijdrage aan het<br />
welzijn van de mens. Het behoud van deze waarden in<br />
‘t Gooi vindt het GNR daarom van groot belang voor<br />
bezoekers en bewoners van de streek, voor nu en voor<br />
later. De verkregen ervaringen en inzichten zullen leiden<br />
tot sympathie voor de natuurbescherming, een voorwaarde<br />
voor duurzaam beheer van de terreinen.’<br />
Wij zien in deze visie van het GNR een uitnodiging<br />
om gezamenlijk te onderzoeken welke nieuwe uitdagingen<br />
er liggen om de juiste verbindingen te zoeken<br />
tussen groen en de manier waarop de inwoners van<br />
de regio er gebruik van kunnen maken. We zijn ervan<br />
overtuigd dat, wanneer die verschillende economische<br />
en maatschappelijke segmenten uit de maatschappij<br />
elkaar opzoeken, de optelling van mogelijkheden<br />
groter is dan wanneer traditioneel gedacht wordt. Nu<br />
al zoeken bestuurders in de regio naar een sterkere<br />
verbinding tussen de groene kwaliteit en bijvoorbeeld<br />
recreatie en cultuur. De keuze voor versterking van de<br />
recreatieve, toeristische functie is een mooie kans om<br />
de groene kwaliteiten van de regio, in combinatie met<br />
andere culturele waarden, optimaal in te zetten voor<br />
het welzijn van de mensen.<br />
GNR: ‘De stichting is bovendien van mening dat de voor<br />
‘t Gooi kenmerkende fl ora en fauna, los van de betekenis<br />
voor het welzijn van de mens, recht hebben op voldoende<br />
leefruimte van een goede kwaliteit. Om het ecologisch<br />
functioneren van natuurterreinen of - op een grotere<br />
schaal de Gooise stuwwallen - te kunnen waarborgen,<br />
moet over eigendoms- en bestuursgrenzen heen worden<br />
gekeken.‘<br />
In eerste aanleg lijkt deze ambitie sterk aangezet.<br />
Bijna alsof het belang van fl ora en fauna voor gaat<br />
op dat van de mensen die in de regio wonen. Gezien<br />
het feit dat GNR wordt bestuurd door dezelfde<br />
bestuurders van die regio, verwachten wij dat het<br />
aspiratieniveau zich vooral richt op het laatste deel van<br />
de ambitie namelijk het proberen om verbindingen<br />
van verschillende natuurgebieden op bovenregionale<br />
schaal te realiseren. En daarin herkennen we het GNR<br />
weer. Het GNR van bijvoorbeeld de wildbrug tussen<br />
Bussum en Hilversum. En juist die ambitie levert kansen<br />
om meer dan alleen goede groene verbindingen<br />
te maken. Want niet alleen aan de groene zijde leven<br />
dergelijke visies, ook op andere plaatsen. Echte kansen<br />
maken we alleen maar door ze integraal te benaderen:<br />
‘t Gooi, dynamische kansen binnen groene kaders. Een uitgave van 2008.<br />
31<br />
het verbeteren van de groene, blauwe, rode en grijze<br />
verbindingen in de regio en tussen de regio en de<br />
omliggende gebieden.<br />
GNR: ‘De stichting heeft van de Gooise gemeenschap<br />
de opdracht gekregen voor haar de natuurwaarden,<br />
de landschappelijke waarden en de cultuurhistorische<br />
waarden van het buitengebied voor toekomstige generaties<br />
veilig te stellen. Het is haar taak hiervoor gronden<br />
te verwerven en deze als natuurgebied te beheren.’<br />
Het is de gemeenschappelijke zoektocht naar de<br />
manier waarop er enerzijds voldoende waarborg blijft<br />
voor een mooi groen ‘t Gooi en anderzijds een vitale<br />
maatschappelijke gemeenschap die naar onze mening<br />
het minste overlast levert wanneer zij voor veel van<br />
de basale voorzieningen op haar eigen inwoners kan<br />
rekenen. Dat betekent een evenwichtige bevolkingsopbouw,<br />
ruimte voor ondernemerschap dat past in de<br />
regio, en nieuwe passende en juist gerichte ontwikkelingen<br />
rondom cultuur, zorg en media. Daarnaast<br />
vooral aandacht voor de jongeren en lagere en middeninkomens;<br />
wanneer het ons lukt om ook voor hen<br />
een plaats binnen de regio te vinden dan weten we de<br />
mobiliteitsdruk op de regio te verminderen.<br />
GNR: ‘Als belangenbehartiger van de Gooise natuur<br />
wil de stichting de knelpunten die buiten haar bereik<br />
liggen, oplossen door het beleid van de verantwoordelijke<br />
instellingen te beïnvloeden en door mogelijkheden<br />
voor samenwerking te benutten. Op deze wijze wil zij de<br />
barrières voor fl ora en fauna overbruggen.’<br />
Dit laatste citaat van het GNR wordt door het<br />
bestuur van <strong>VNO</strong>-<strong>NCW</strong> ’t Gooi beschouwd als een<br />
open invitatie om de komende periode met elkaar aan<br />
tafel te blijven zitten. Daartoe nemen wij graag het<br />
initiatief. Op die manier bereiken we gezamenlijk het<br />
optimale voor onze regio, in alle denkbare kleuren.<br />
economie<br />
onderwijs sport jongeren toerisme zorg<br />
wonen werken welzijn<br />
jeugd woningen<br />
‘t Gooi<br />
media groen verkeer lokale
EPILOOG<br />
Hans Hillen<br />
Eenheid en gemeenschappelijkheid<br />
In de 13e eeuw kregen de bewoners van ’t Gooi<br />
van Floris V de erfelijke gebruiksrechten (vandaar<br />
de naam Erfgooiers) van de woeste gronden in<br />
hun regio. Zo ontstond een voor de Lage Landen<br />
uniek samenwerkingsverband van Gooise boeren.<br />
Zij beheerden en gebruikten gemeenschappelijk de<br />
bossen en weiden. Samen slaagden zij er uiteindelijk<br />
in een unieke streek te scheppen, waar natuur en<br />
economie bij elkaar in dienst stonden. Vandaag de<br />
dag zijn wij hun erfgenamen. Wat doen wij met hun<br />
erfenis?<br />
Te weinig. Ja, het natuurgebied is nog steeds indrukwekkend.<br />
Hier is de erfgenaam het Goois Natuurreservaat,<br />
een uiterst actieve organisatie. Ook het GNR<br />
laat eigentijds zien dat integraal denken noodzakelijk<br />
is om tot indrukwekkende resultaten te komen. Maar<br />
bestuurlijk is de Gooi en Vechtstreek een lappendeken,<br />
met eindeloze procedures, veel, heel veel,<br />
vergadernoodzaak en uiteindelijk verbrokkeling en<br />
een veel minder goed resultaat dan bereikt had kunnen<br />
worden. Het bedrijfsleven wil komen tot nieuwe<br />
gemeenschappelijkheid. In de particuliere sector<br />
wordt trouwens al steeds inniger samen gedacht en<br />
gewerkt. Deze uitgave geeft daar voorbeelden van.<br />
Zoals in de zorg. Er komt nu één compleet ziekenhuis<br />
met de dagelijkse zorg zo dicht mogelijk bij de mensen.<br />
Op die manier kan ook in de toekomst adequaat zorg<br />
worden geleverd aan iedereen die dat nodig heeft. Zo<br />
groeit er bovendien belangrijke werkgelegenheid, ook<br />
voor jonge mensen. De zorg stelt zich nu al in op de<br />
arbeidsmarkt in de komende tien, twintig jaar. Dat<br />
is integraal vooruit denken! De zorg heeft met zijn<br />
regionale bundeling van krachten niet gewacht tot<br />
het openbaar bestuur ook zo ver was. Hun plannen en<br />
resultaten zijn inspirerend.<br />
De samenleving in de Gooi en Vechtstreek laat zich<br />
niet meer indelen langs de traditionele dorpsgrenzen.<br />
Met onze media-industrie spreken wij heel Nederland<br />
tot de verbeelding. Het is niet alleen de verbeelding<br />
van de glamour, maar ook de fantasie van de toekomst<br />
want als er iets bij de toekomst hoort is het<br />
wel communicatietechnologie. Deze bedrijfstak biedt<br />
omvangrijke én schone kwaliteitswerkgelegenheid.<br />
Vele duizenden banen, direct en indirect.<br />
Media en zorg gelden voor Nederland als twee heel<br />
belangrijke toekomstige trekpaarden voor de economie.<br />
Juist in onze regio kunnen we daar steeds de<br />
eerste en de beste vruchten van plukken. Dan moeten<br />
er wel steeds voldoende mensen beschikbaar zijn om<br />
al dat werk te doen. Het probleem van de Gooi en<br />
Vechtstreek is niet armoede en werkloosheid… er zijn<br />
veeleer te weinig mensen beschikbaar. Jonge mensen<br />
trekken weg. Ze kunnen geen betaalbare woning vinden<br />
of zitten liever op kamers in Amsterdam, of in een<br />
jonge buurt in Almere. Willen wij onze geweldige economische<br />
kansen kunnen verzilveren, dan moet ook<br />
hier de hele regio intensief samen denken en samen<br />
werken.<br />
De woningcorporaties doen dat. Zij hebben de middelen,<br />
de kennis en bovendien uitstekende plannen<br />
om de Gooi en Vechtstreek te bedienen; of het nu om<br />
nieuwbouw gaat of om het verbeteren van oudere<br />
wijken. Ook zij staan te trappelen om nog veel harder<br />
aan de slag te gaan dan nu mogelijk is. Van de zijde<br />
van de politiek komen positieve geluiden, maar de<br />
uitvoering laat toch wel steeds lang op zich wachten.<br />
Zo halen we de achterstand niet in.<br />
Ook goed en veelsoortig beroepsonderwijs, naast de<br />
opleidingen voor een vervolgstudie, zijn nodig om de<br />
jeugd kansen te bieden en de arbeidsmarkt goed te<br />
laten functioneren.<br />
Bij verstandig bouwen hoort respect voor de prachtige<br />
natuur. Het bedrijfsleven beschouwt dit ook als zijn<br />
verantwoordelijkheid. Wel past hier de kanttekening<br />
dat de politiek het accent wel erg sterk bij de natuur<br />
heeft gelegd. Alsof de rest dan wel vanzelf komt. Zo<br />
staan in de regiokaart voor 2015 wel tal van ecoducten<br />
ingetekend, maar aan de groei van het verkeer is geen<br />
bijzondere aandacht gegeven. Een uitbreiding van<br />
Hilversum met honderd meter rondom zou geweldige<br />
mogelijkheden geven om de stad een meer vloeiende<br />
overgang te geven naar de natuur, maar ook om<br />
tegelijk met woningbouw en een ringweg ruimte te<br />
scheppen om de stad te ontlasten en de leefbaarheid<br />
binnen de rode contouren te vergroten. Een integrale<br />
regionale benadering van bouwen en wonen geeft<br />
ook een veel vruchtbaarder perspectief om het eigen<br />
karakter van de leefgemeenschappen te handhaven.<br />
Hilversum als hoofdstad en mediastad iets grootschaliger,<br />
hoger en stedelijker. De andere kernen<br />
landelijker en dorpser. Trouwens, zonder integrale<br />
aanpak van het verkeer blijven de knelpunten overal<br />
bestaan. Er is regionale en bovenregionale doorstroming<br />
nodig. Juist een werkelijk integrale aanpak<br />
biedt openingen voor prachtige en natuurvriendelijke<br />
oplossingen, zoals ondertunneling. Als regio gaan<br />
praten met provincie of rijk biedt een vuist. Ieder voor<br />
zich slechts vragende vingertjes.<br />
‘t Gooi, dynamische kansen binnen groene kaders. Een uitgave van 2008.<br />
33<br />
Ook bij het toerisme is samenwerking zo voor de hand<br />
liggend. We hebben hier indrukwekkende trekkers.<br />
Het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, Naarden<br />
Vesting, de natuur met zijn bossen en heide, het<br />
plassengebied en de randmeren, het Muiderslot… om<br />
er een paar te noemen. Organisatie van het toerisme<br />
op regionaal niveau, tevens op het gebied van overnachting<br />
en catering, biedt voordelen die nog nauwelijks<br />
zijn onderzocht.<br />
Regionale aandacht eveneens voor de sport. Lichamelijke<br />
beweging is van groot belang voor toekomstige<br />
gezondheid. Een ruim en uitgekiend sportaanbod,<br />
zowel in de breedte als naar de top, biedt sportiviteit,<br />
sfeer en saamhorigheid; drie elementen die de samenleving<br />
van morgen zo aangenaam kunnen maken.<br />
Intensieve regionale samenwerking. Het bedrijfsleven<br />
is er klaar voor. Wij vragen de politiek dringend om te<br />
volgen. Vandaag nog. In het belang van de mensen die<br />
hier wonen en werken, in het belang van de natuur,<br />
in het belang van onze kinderen en in het belang van<br />
de economie. Eenheid en gemeenschappelijkheid zijn<br />
de wezenlijke vitaminen voor een oergezonde toekomst<br />
van de Gooi en Vechtstreek. Uitgerekend hier,<br />
in ons gebied, hebben mensen eeuwenlang laten zien<br />
hoe waardevol samenwerking kan zijn. De Erfgooiers<br />
bouwden op. Wij zijn hun erfgenamen. Laten wij<br />
samen verder bouwen.<br />
Hans Hillen<br />
Voorzitter <strong>VNO</strong>-<strong>NCW</strong> ’t Gooi
17.101<br />
6.652<br />
11.007<br />
Inwonersaantal per 1-1-2006<br />
17.505<br />
42.048<br />
Bron: Gewest Gooi en Vechtstreek<br />
23.455<br />
9.112<br />
31.255<br />
83.618<br />
Oppervlakte gemeenten per 1-1-2003<br />
7.655<br />
2.188<br />
3.289<br />
1.558<br />
Bron: Gewest Gooi en Vechtstreek<br />
3.651<br />
811<br />
1.239<br />
4.624<br />
2.328<br />
Blaricum<br />
Bussum<br />
Hilversum<br />
Huizen<br />
Laren<br />
Muiden<br />
Naarden<br />
Weesp<br />
Wijdemeren<br />
Totaal 241.753<br />
Blaricum<br />
Bussum<br />
Hilversum<br />
Huizen<br />
Laren<br />
Muiden<br />
Naarden<br />
Weesp<br />
Wijdemeren<br />
Totaal 27.343<br />
45000<br />
40000<br />
35000<br />
30000<br />
25000<br />
20000<br />
15000<br />
10000<br />
5000<br />
8000<br />
7000<br />
6000<br />
5000<br />
4000<br />
3000<br />
2000<br />
1000<br />
0<br />
0<br />
1094<br />
1.612<br />
Bedrijven