Lees hier de commissiebrief van Marnix Norder - PvdA Den Haag

M. Norder
Retouradres: Postbus 12 600, 2500 DJ Den Haag
De voorzitter van Commissie Ruimte
Onderwerp
Toekomstbeeld verbinding station Hollands Spoor - Binnenstad
Geachte voorzitter,
Wethouder van Stadsontwikkeling,
Volkshuisvesting en Integratie
Gemeente Den Haag
Uw brief van
Uw kenmerk
Ons kenmerk
DSO/2011.123 – RIS 179029
Doorkiesnummer
070 - 353 4619
E-mailadres
Aantal bijlagen
Datum
15 februari 2011
Het afgelopen decennium is er veel positiefs gebeurd in de Stationsbuurt. De Poeldijksestraat is van
prostitutiestraat overgegaan in de Wolterbeekstraat met eengezinswoningen. Het Oranjeplein en het
Huijgenspark hebben een ware metamorfose ondergaan. De panden langs het Zieken en de Witte
Wand langs het Oranjeplein zijn flink opgeknapt. De kades zijn opnieuw bestraat en er is veel
ongewenste horeca verdwenen. Het wijkplan ‘Stationsbuurt, Oranjeplein en omgeving’ uit 2003 is
nagenoeg afgerond. De wijk is er zichtbaar beter van geworden.
Echter, de huidige invulling en uitstraling van de verbinding tussen station Hollands Spoor en
binnenstad is nog matig. De laatste jaren zijn veel thematische beleidsstukken vastgesteld
(zie bijlage 1) die volledig of deels betrekking hebben op een verbetering van het gebied tussen station
Hollands Spoor en de binnenstad.
In 2008 is de Gebiedsvisie Hollands Spoor en omgeving door de gemeenteraad vastgesteld. Realisatie
van de plannen uit de visie zal leiden tot een verbeterde stationsomgeving en dus ook tot een goede
entree van de Stationsbuurt. Het verbeteren van de uitstraling en invulling van het Stationsplein en het
brede deel van de Stationsweg heeft voor de gemeente een hoge en eerste prioriteit. De achterliggende
gedachte is dat een goede entree zorgt dat grotere aantallen mensen gebruik gaan maken van de route
naar de binnenstad.
De huidige drempel moet worden weggenomen. Ik ben er van overtuigd dat de uitvoering van de
herinrichting van deze openbare ruimte en herontwikkeling van panden als het kleine belastingkantoor
en de horecapanden aan het brede deel van de Stationsweg een aanzienlijke impuls zullen geven.
Inlichtingen bij
Hettie Verheijen
Postadres: Postbus 12 600, 2500 DJ Den Haag Telefoon: 070 - 353 4619
Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Fax: 070 - 353 3615
Internetadres: www.denhaag.nl

DSO/2011.123 2
Een aantrekkelijke stadsentree bij Hollands Spoor is de stuwende kracht voor een verbeterde route
naar de binnenstad.
De Stationsweg e.o. is als onderdeel van de rode loper een belangrijke ader in de route van het station
HS naar de Grote Marktstraat. In 2009 heb ik in een overleg met de bewonersorganisatie Buurtstation
toegezegd een toekomstbeeld te schetsen van de Stationsweg e.o. Daarnaast heeft de
bewonersorganisatie de Rijksbouwmeester in het kader van de krachtwijkenaanpak gevraagd mee te
denken over de toekomst van het gebied.
De Rijksbouwmeester is hiermee aan de slag gegaan en heeft de bevindingen begin 2010
gepresenteerd aan de gemeente en betrokken stakeholders. Diezelfde stakeholders hebben met de
gemeente hun ideeën over het gebied gedeeld.
In overleg met wethouder Sociale zaken, Werkgelegenheid en Economie heb ik in deze
commissiebrief het toekomstbeeld van de verbinding station Hollans Spoor-Binnenstad verwoord. Het
toekomstbeeld is geen uitvoeringsplan. Het schetst een beeld van de richting die de gemeente op wil.
In die gewenste richting liggen de kansen voor bewoners, pandeigenaren, ondernemers en
marktpartijen om in te springen op de potentie die het gebied heeft.
1. Begrenzing van het gebied
Het gebied Stationsweg e.o. is grotendeels gelegen tussen de gebieden zoals omschreven in
Gebiedsvisie Hollands Spoor en het Binnenstadsplan en omvat delen van de Wagenstraat, Stationsweg
en Hoefkade. In onderstaande plattegrond is het gebied aangegeven.
Binnenstadsplan Wagenstraat
2010 - 2020
Bazar
Stationsweg
Gebiedsvisie Holland Spoor en
omgeving

DSO/2011.123 3
2. Stakeholders
Met alle stakeholders is door gemeente gesproken over de toekomst van het gebied. Alle stakeholders
zijn uitgenodigd voor twee bijeenkomsten met de Rijksbouwmeester waar discussie is gevoerd over
het gebied. De betrokken stakeholders zijn Bewonersorganisatie Buurtstation Stationsbuurt, Bureau
Binnenstad, Winkelpanden CV, WOM CV, Staedion, DUWO, Vestia, Geste Groep, Voorhoeve
Fundatie, Studentenvereniging Intac, City Mondial, Kamer van Koophandel, Haagse Hogeschool en
Mondriaan. Helaas is er geen ondernemersvereniging actief, wat de betrokkenheid van deze groep
lastig maakt. Door de betrokkenheid van de Kamer van Koophandel, de winkeliers in het bestuur van
bewonersorganisatie Buurtstation en de interviews van één van de onderzoeksbureaus van de
Rijksbouwmeester is wel geprobeerd de belangen en wensen van die groep inzichtelijk te krijgen. De
belangrijkste zaken die zijn aangedragen door de stakeholders zijn verwoord in bijlage 2.
Parallel aan de werkzaamheden van de gemeente heeft de Rijksbouwmeester (Ministerie van VROM)
op verzoek van bewonersorganisatie Buurtstation een analyse van de Stationsbuurt gemaakt. De
Rijksbouwmeester heeft drie bureaus opdracht gegeven om vanuit verschillende invalshoeken te
zoeken naar het verbeteren van de verbinding tussen station Hollands Spoor en de binnenstad. De
economische potentie van de Stationsweg is onderzocht, er is onderzoek gedaan naar de ruimtelijke
beleving van het Stationsplein en het imago van de wijk is in beeld gebracht waarbij de potentiële
kansen benoemd zijn. De belangrijkste inzichten van deze onderzoeken zijn in bijlage 3 aangegeven.
Mede op basis van de gesprekken met de stakeholders en de onderzoeken van de Rijksbouwmeester
zijn de kansen, potenties en het toekomstbeeld van het gebied benoemd.
3. Potenties en kansen van het gebied tussen Hollands Spoor - Binnenstad
Het gebied tussen Hollands Spoor en Binnenstad heeft de potentie uit te groeien tot een aantrekkelijke
verbindingsroute tussen station Hollands Spoor en binnenstad. Recente, nabije en toekomstige
ontwikkelingen zijn van positieve invloed op het gebied. Er ontstaan kansen voor ondernemers en
kansen om ook de passant te verleiden de Stationsbuurt te bezoeken. De volgende ontwikkelingen zijn
te onderscheiden:
- de ontwikkeling rondom Hollands Spoor als stuwende kracht richting centrum (3.1.)
- de groei van (internationale) studenten (3.2)
- de economische potenties (3.3)
- de versterking van de creatieve sector (3.4)
- de groei van het reizigersaantal en nieuw trammaterieel (3.5)
3.1 Ontwikkelingen rondom Hollands Spoor
In de inleiding van deze commissiebrief heb ik aangegeven dat realisatie van de plannen uit de
Gebiedsvisie Hollands Spoor zorgt dat grotere aantallen mensen gebruik gaan maken van de route naar
de binnenstad.
Door de slechte marktomstandigheden heeft de uitvoering van diverse ontwikkelingen op zich laten
wachten, maar diverse plannen zijn inmiddels in vergaande voorbereiding dan wel in uitvoering. De
belangrijkste ontwikkelingen zijn de volgende:
Openbare ruimte Stationsplein en brede deel Stationsweg
De gemeente rondt op dit moment samen met Stadsgewest Haaglanden en HTM het schetsontwerp af.
De tramsporen worden vanaf 2013 aangepast voor breed Randstadrail materieel. Dan is het ook het
moment om de uitvoering van de openbare ruimte op te pakken.

DSO/2011.123 4
Belangrijk onderdeel is de brede langzaam verkeer zone aan de zonzijde van het brede deel van de
Stationsweg. Dit is tevens de plek waar de terrassen voor de nieuwe horeca ondernemingen
gerealiseerd zullen worden. Indien de volledige financiële dekking gevonden wordt voor de openbare
ruimte zal de gemeente in 2012 gefaseerd starten met de herinrichting.
De herinrichting van de openbare ruimte verbetert niet alleen de railinfra, maar zorgt voor een enorme
kwaliteitsslag in de Stationsbuurt, samen met de vastgoedontwikkelingen er omheen.
Stationsweg fase 2 (140 -166)
Na meerdere welstandbehandelingen is het plan uiteindelijk goed gekeurd. Helaas kon door het
ontbreken van een vergunning de ontwikkelaar nog niet verder met het project. De renovatie en
gedeeltelijke nieuwbouw (2 panden) is gestart na de zomer van 2010, maar als gevolg van de recessie
tijdelijk stilgelegd. Februari herstart de bouw. Het programma bevat 950 m2 horeca ruimte en
17 appartementen en zal een grote bijdrage leveren aan het verlevendigen van het stationsgebied.
Stationsweg fase 2 (45-49)
Het bouwplan op de hoek van de Stationsweg en Van der Duynstraat is gereed. Hier worden
15 studenteneenheden met 150 m2 commerciële ruimte gerealiseerd. Eind oplevering is begin 2011.
Belastingkantoren
De beide voormalige belastingkantoren op de koppen van het Stationsplein vormen de eerste aanblik
van de entree van dit deel van Den Haag. De uitstraling en functie-invulling moeten dan ook bijdragen
aan de aantrekkelijkheid en levendigheid van het gebied. Zowel het tempo waarin de kantoren worden
ontwikkeld als de functies die er gevestigd worden zijn mede bepalend voor het succes van deze entree
naar de Binnenstad.
Het oude plan voor het Kleine belastingkantoor (Astoria) is financieel onhaalbaar gebleken. Geste is
in vergaand overleg over verkoop van het pand. Deze zal naar verwachting op korte termijn worden
gerealiseerd door middel van een koopakte. Er is toegezegd een tijdelijke invulling voor een deel van
het pand te vinden zodat ook op korte termijn de uitstraling van het pand verbetert. Door de
onderhandelingen is deze tijdelijke invulling nog niet gerealiseerd. De beoogd eigenaar zal in februari
een schetsplan afronden om de Wabo-procedure te kunnen starten. Ook dit plan gaat uit van een
woonbestemming, met publieke functies in de plint.
Het Grote belastingkantoor staat momenteel leeg. De gemeente overlegt met de huidige eigenaar om
te investeren in bijvoorbeeld een meer openbare plintfunctie. Deze is hier vooralsnog niet toe bereid.
De gemeente heeft geconstateerd dat de markt veel interesse toont voor dit pand, mede nu in de
bezuinigingsvoorstellen de investeringen in de openbare ruimte rondom het station overeind zijn
gebleven.
Er hebben zich een viertal gegadigden aangemeld. Dit schept een kans dat de uitstraling van het
gebouw de komende jaren verbeterd wordt. De gemeente blijft zich echter ook inzetten op een
tijdelijke, publieke functie in de plint totdat duidelijkheid bestaat over verhuur en/of herontwikkeling
van het pand
Sigma-locatie / Margadant
De Sigma-locatie (Vestia) en Margadant (NS Poort) vormen de stedenbouwkundige verbinding tussen
Strijkijzer en Station Hollands Spoor. De twee plannen worden in nauwe afstemming uitgewerkt.

DSO/2011.123 5
Voor de Sigma locatie is een sloopvergunning afgegeven en een beginselplan ingediend. Naar
verwachting zal in 2011 gestart kunnen worden met de bouw. De belegger voor de hotelontwikkeling
van de Margadant is eind 2009 afgehaakt. NS Poort heeft aangegeven zich te bezinnen over het
vervolg van het project. Met de aanhechting van het nu nog solitaire Strijkijzer wordt
stedenbouwkundig een duidelijker afgerond Stationsplein gecreëerd. De toevoeging van woonfuncties
zal leiden tot meer levendigheid en een verbetering van de sociale veiligheid. De hotelfunctie kan
zorgen voor de dagelijkse aanwezigheid van toeristen in het gebied.
3.2 Groei (internationale) studenten
De totale huisvestingsbehoefte van studenten in Den Haag voor de periode 2010-2020 is geraamd op
3.000 wooneenheden. De ligging van de Stationsbuurt maakt het een interessante locatie voor
studentenwoningen en -voorzieningen. Het veelkleurige karakter van de buurt, de (toekomstige)
aanwezigheid van horeca en het toevoegen van studentenwoningen moeten de Stationsbuurt als
studentenwijk verder op de kaart zetten. Naast de grotere complexen is er ook behoefte aan meer
kleinschalige en gemêleerde (woon)voorzieningen voor studenten in de buurt. De gemeente heeft hier
met de verruiming van de regels voor kamerbewoning in de Nota Kamerbewoning (RIS 165217) de
ruimte voor geboden. Dit biedt kansen voor particuliere eigenaren die in kunnen spelen op de behoefte
van studenten die in studentenhuizen willen wonen in plaats van studentencomplexen. Om hier
ruchtbaarheid aan te geven is in 2009 gestart met de campagne Kamervragen
(www.haagsekamervragen.nl).
Voor de Stationsbuurt betekent dit dat zich rondom de Bazar en de Stationsweg meer studenten zullen
gaan vestigen. Dit is een doelgroep die bijdraagt tot de levendigheid van de buurt en interessant is voor
de huidige en nieuwe ondernemers. Een opsomming van de ontwikkelingen:
- In 2009 is op de hoek Stationsweg/Oranjelaan een complex met 53 studenteneenheden door
DUWO opgeleverd. Het naastgelegen studentenpand van DUWO telt 17 eenheden en is in 2003
opgeleverd. In datzelfde jaar zijn door DUWO pal achter de Bazar 15 eenheden in de Van
Limburg Stirumstraat opgeleverd.
Naast de 85 bestaande studenteneenheden zullen de komende jaren ongeveer 604 extra
studenteneenheden in de directe omgeving van de Bazar worden toegevoegd:
- DUWO renoveert op dit moment het oude prostitutiepand Hoefkade 322 tot House of Music. Het
complex met 43 eenheden voor studenten van het conservatorium wordt begin 2011opgeleverd.
- Eind 2009 heeft Staedion te kennen gegeven af te moeten zien van nieuwbouw ontwikkeling van
het Rode Dorp. Het financiële tekort was dermate groot dat een herontwikkeling op korte termijn
niet meer tot de mogelijkheden wordt gezien. Begin 2010 heeft Staedion aangegeven de woningen
de komende 20 tot 25 jaar geschikt te willen maken voor studentenhuisvesting. Op dit moment
wordt een renovatieplan uitgewerkt. Het uitvoeringsbesluit van Staedion is eind 2010 genomen. In
2011 zal gestart worden met de renovatiewerkzaamheden. Vermoedelijk zullen hier vanaf 2013
ongeveer 140 studenten woonruimte kunnen huren.
- Het verzorgingshuis Van Limburg Stirumhuis is in 2009 door Benelux Property gekocht. In 2011
wil men starten met de renovatie van het pand ten behoeve van ca 325 internationale short stay
studenten huisvesten. De exploitatie komt in handen van City Living. De oplevering wordt in 2013
verwacht.
- In de nieuwbouw ter plaatse van de al eerder genoemde Sigmalocatie zullen
96 studentenwoningen worden gerealiseerd.

DSO/2011.123 6
3.3 Economische potentie van de winkelgebieden Stationsweg, Bazar en Wagenstraat (Bierkades tot
Veerkades)
Volgens de Detailhandelsmonitor Den Haag 2009 (RIS 170148) heeft de afgelopen 3 jaar een
verbetering van twee (Stationsweg en Bazar) van de drie winkelgebieden plaatsgevonden. Een
verbetering die verder doorgezet moet kunnen worden (veelzijdiger aanbod branchering!), gelet op de
potentie van het gebied en de reeds in gang gezette ontwikkelingen. Zeer recente ontwikkelingen zoals
het Wagenplein, de nieuwbouw tegenover het Huijgenspark en de studentenwoningen op de hoek
Stationsweg/Oranjelaan zijn van positieve invloed. Daarnaast staan er een aantal ontwikkelingen op
stapel die een verdere verbetering teweeg moeten brengen, want die potentie heeft het: de verbinding
met de binnenstad kan beter.
Het deel van de Wagenstraat tussen Bierkades en Veerkades blijft volgens de detailhandelsmonitor
achter, maar scoort daarentegen op fysieke en locationele kwaliteit bovengemiddeld.
Voor een uitgebreidere beschrijving van de drie winkelgebieden volgens de Detailhandelsmonitor
wordt verwezen naar bijlage 4.
3.4 Versterking creatieve sector
De Stationsweg is altijd aangeduid als Rode Loper naar de Binnenstad. Ruimte bieden aan
vestigingsplaatsen voor de creatieve sector kan bijdragen aan de levendigheid van de Stationsbuurt. Zo
mogelijk moet op structurele huisvesting worden ingezet, maar ook tijdelijke locaties komen hierbij in
aanmerking. De WijkOntwikkelingsMaatschappij Stationsbuurt-Oude Centrum (WOM), maar ook
Winkelpanden Den Haag CV kunnen hierin een rol vervullen (zie ook paragraaf 6).
3.5 Groei reizigers, nieuw trammaterieel
Er wordt een verdubbeling van het aantal treinreizigers tot en met 2020 verwacht. Door de toename
van het aantal treinreizigers wordt verwacht dat het aantal tramreizigers met 40% tot 70% groeit.
Vanaf 2013 wordt op 3 tramlijnen nieuw breed tweerichtingsmaterieel ingevoerd (besluit stadsgewest
Haaglanden, juni 2009). Dit is de eerste tranche van drie (tweede tranche wordt in 2016 verwacht en
de derde in 2022). Meer reizigers kunnen leiden tot meer bezoekers aan de Stationsbuurt.
4. Toekomstbeeld
Op basis van het bestaande beleidskader, gesprekken met stakeholders, de onderzoeksresultaten van de
rijksbouwmeester, de potenties en kansen van het gebied en de ontwikkelingen binnen het gebied is
het volgende toekomstbeeld van het plangebied tot stand gekomen.
De Stationsweg / Wagenstraat wordt een aantrekkelijke route tussen station Holland Spoor en
binnenstad. Principe van de aanlooproute is verbinding en versterking van de verschillende sferen,
waardoor het een interessante en afwisselende (verrassende) route kan worden. De verbetering in het
gebied heeft een positieve weerslag op de gehele Stationsbuurt. De ontwikkelingen in het gebied
leiden tot meer bezoekers en bestedingen in de buurt. Dit heeft positieve invloed op ondernemersschap
en werkgelegenheid in de Stationsbuurt.
De nieuwe bezoekers zullen vooral gevonden worden in de bezoekers van de binnenstad en de
studenten van onder andere de Haagse Hogeschool en Mondriaan. De potentiële passanten die
momenteel kiezen om per tram richting binnenstad te reizen zien een wandeling door de Stationsbuurt
in de nabije toekomst als een mogelijk alternatief. Ook fietsen door de Stationsbuurt wordt prettiger.
De inrichting en uitstraling van de openbare ruimte en de invulling en uitstraling van vastgoed even als
schoon, heel en veilig zijn hierin van groot belang.

DSO/2011.123 7
Ingezoomd binnen het plangebied levert dit het volgende beeld:
- De Wagenstraat tussen Bierkades en Veerkades zal meer aansluiting vinden bij Chinatown.
- De toevoeging van horeca maakt het een levendig gebied dat een aantrekkende werking zal
hebben. Rond het Huijgenspark kan winkelondersteunende horeca worden toegevoegd zodat de
gebieden beter op elkaar aansluiten en een brug wordt geslagen richting Wagenplein en Avenue
Culinair.
- Een uitbreiding van het veelkleurige winkelbestand in de Stationsweg wordt gezien als een
versterking van de route naar de binnenstad. Nieuwe functies moeten een toegevoegde waarde
hebben door zich te onderscheiden van het huidige aanbod. Het nieuwe aanbod zal zich niet alleen
moeten richten op de buurt maar ook op de bezoeker. De Stationsweg zal geen uitbreiding worden
van het kernwinkelgebied, maar wordt wel een belangrijkere aanloopstraat van het
kernwinkelgebied. Het gebied wordt gekenmerkt door een mix van functies en fungeert als
broedplaats voor kleine bedrijven. Naast het reguliere prijsgerichte assortiment richt het
winkelaanbod zich vooral op multiculturele artikelen. De kleinschalige en diverse invulling wordt
gezien als kracht. Creatieve invullingen worden toegejuicht, maar zijn geen speerpunten. De
creatieve sector past binnen het concept van de Stationsweg als veelkleurige verbinding. Daar
waar mogelijk zal daarom ook aan deze sector ruimte geboden worden. De functies zullen zich
meer op studenten en passanten gaan richten. Hier ligt voor de ondernemers een grote kans. De
Bazar ligt decentraal van de route en zal een meer buurtvoorzienend karakter houden. Gelet op de
veranderingen in deze buurt is een meer studentgeoriënteerd aanbod wenselijk.

DSO/2011.123 8
In onderstaande plattegrond is het toekomstbeeld thematisch weergegeven.
China Town
Horeca Cluster, Avenue Culinair
Winkels en ondersteunende horeca
Veelkleurige
verbinding
Traffic & Horeca
Verbindingen Laak -
Stationsbuurt

DSO/2011.123 9
5. Realisatie toekomstbeeld
De feitelijke realisatie van het toekomstbeeld is een langdurig proces waarin de markt (aanbod) zich
bewuster moet worden van de kansen (vraag). Door de huidige recessie is hierin stagnatie opgetreden.
In de inleiding is de status van het toekomstbeeld omschreven: geen uitvoeringsplan, maar een beeld
van de richting die de gemeente op wil. In die gewenste richting liggen de kansen voor bewoners,
pandeigenaren, ondernemers en marktparktpartijen om in te springen op de potentie die het gebied
heeft.
In het voorafgaande is gebleken dat er reeds kansen benut worden of benut gaan worden. Beschreven
is dat recente, nabije en toekomstig geplande ontwikkelingen van positieve invloed zijn op het gebied.
Door vernieuwing van het Stationsplein en het brede deel van de Stationsweg, de toevoeging van
horecafuncties met terrassen, verbetering van het winkelgebied en de extra studentenhuisvesting
ontstaan kansen voor ondernemers en voor een interessante route om ook de passant te verleiden de
Stationsbuurt te bezoeken.
6. Kwaliteitsverbetering openbare ruimte en vastgoed
Naast de al eerder genoemde kansen en ontwikkelingen wil ik nog wijzen op de initiatieven ten
aanzien van de kwaliteitsverbetering van de openbare ruimte en vastgoed in de Stationsbuurt. Kansen
die deels door de gemeente en deels door particulier initiatief opgepakt worden.
6.1 Kwaliteitsverbetering openbare ruimte
De openbare ruimte in het gehele plangebied moet in de toekomst een kwaliteitsimpuls krijgen. Dit
kan pas gebeuren als de openbare ruimte rondom Stationsplein en brede deel Stationsweg zijn
afgerond. Voetgangers en fietsers krijgen hierin specifieke aandacht. Dit zijn de bezoekers van de wijk
die zich welkom moeten voelen. Vooruitlopend op de afronding van de kwaliteitsverbeteringen
rondom Hollands Spoor heeft de gemeente al financiële middelen ter beschikking gesteld voor een
aantal verbeteringen in de openbare ruimte. De ondergrondse vuilcontainers, die in alle krachtwijken
geplaatst worden, krijgen een plek in 2011. Herinrichting van het smalle deel stationsweg (Stille
Veerkade tot en met Wagenbrug) wordt opgenomen in de visie van het vervolg op de Kern Gezond en
bij nieuwe beschikbare middelen opgenomen in het kerngezondprogramma.
6.2 Kwaliteitsverbetering vastgoed door de WijkOntwikkelingsMaatschappij Stationsbuurt-Oude
Centrum (WOM) en Winkelpanden Den Haag CV
De uitstraling en de onderhoudsstaat van een deel van de gevels en puien is veelal matig en soms
gewoon slecht. Eigenaren en ondernemers moeten hier meer aandacht voor hebben.
Instrumenten om te kunnen sturen op een samenhangend beheer c.q. ontwikkeling van vastgoed in de
Stationsbuurt liggen in handen van de opgerichte WOM en Winkelpanden Den Haag CV.
Met de aankoop en renovatie van sterk verwaarloosde panden wordt gestreefd naar een beter
onderhoudsniveau van het vastgoed in de wijk. Daarnaast wordt gestreefd naar een veelzijdiger
winkelaanbod en het reguleren van overlastgevende functies. Daar waar mogelijk worden ook
tijdelijke bruikleenovereenkomsten gesloten met creatieve instellingen tot moment van renovatie of
herbouw. In samenwerking met Creatieve Stad wordt gezocht naar panden voor structurele huisvesting
van startende ondernemers in de creatieve sector. Beide organisaties werken per 1 januari 2011
intensief samen om nog slagvaardiger te kunnen opereren.

DSO/2011.123 10
6.2.1 Wijkontwikkelingsmaatschappij Stationsbuurt-Oude Centrum (WOM)
De WOM is een op 19 december 2007 formeel opgericht samenwerkingsverband tussen de gemeente
en Staedion en vanaf 1 juli 2008 operationeel. Sinds 1 juli 2008 heeft de WOM in haar
werkingsgebied Stationsbuurt/het Oude Centrum ca 100 panden opgeknapt. Diverse
onderhoudsprojecten zijn in uitvoering. Van de zogenaamde “prioriteitspanden” zijn voor Stationsweg
80 plannen in voorbereiding (oplevering 2011). Ook heeft de WOM op de hoek Stationsweg/van
Hogendorpstraat aangekocht. De overige panden van de WOM worden conform het
meerjarenonderhoudsprogramma opgeknapt. In februari a.s. wordt u via de halfjaarlijkse
voortgangsrapportage WOM over de voortgang van de werkzaamheden van de WOM.
6.2.2 Winkelpanden Den Haag CV
De Winkelpanden Den Haag CV (opgericht in 2003) stuurt op het onderhoudsniveau en de
branchering van de winkelpanden die in de CV zijn ondergebracht. Ze voert een streng selectiebeleid
bij nieuwe huurders. In de omgeving Stationsweg/Wagenstraat/Bazar is de laatste paar jaar een 11-tal
panden opgeknapt, onderhoud in uitvoering en/of opnieuw verhuurd, waaronder een paar panden, die
de buurt veel overlast bezorgden. De uitstraling van de straat is hierdoor verbeterd.
6.3 Krachtwijkenaanpak; Leefbaarheid en handhaving
Naast de verbetering van de openbare ruimte moet het ook mooi en aantrekkelijk blijven. Schoon, heel
en veilig moeten extra aandacht blijven krijgen. Hiermee wordt uitvoering gegeven aan de business
case 3.6 ‘Schoon, heel en veilig’ en business case 3.16 ‘Veiligheid’. Handhaving op openingstijden en
onrechtmatig gebruik van panden (business case 3.14 Handhaving) krijgen eveneens extra aandacht
Tot slot
Er zijn inspanningen van vele stakeholders nodig om daadwerkelijk een slag te slaan. Goede
ondernemers moeten zich willen vestigen en horecaexploitanten moeten deze plek als een kans gaan
zien. Het ontbreken van een ondernemersvereniging in de Stationsbuurt is een groot gemis. De
gemeente wil zich dan ook samen met de Kamer van Koophandel en de bewonersorganisatie inzetten
om dit van de grond te krijgen.
De gemeente zal zich in blijven zetten om de genoemde ontwikkelingen te realiseren. Recente,
aankomende en toekomstige ontwikkelingen zullen een grote bijdrage gaan leveren aan een
aantrekkelijke route tussen stations Hollands Spoor en het centrum. Er ontstaan kansen voor
ondernemers om op in te spelen waardoor Stationsweg, Wagenstraat en Bazar een verbetering zullen
doormaken. De gemeente heeft vertrouwen dat de juiste weg is ingeslagen en verwacht dat de
Stationsbuurt in de toekomst de vruchten hiervan zal plukken. De potentie van het gebied is groot.
Sommige partijen zien dat al, anderen moeten gaan volgen.
Met vriendelijke groet,
de wethouder van Stadsontwikkeling,Volkshuisvesting en Integratie,
Marnix Norder

DSO/2011.123 11
Bijlage 1: Samenvatting beleidsstukken
De Nieuwe Aanpak voor Krachtwijk Stationsbuurt (2007, RIS148835B)
Hierin is de ambitie geformuleerd dat Stationsplein en –weg over tien jaar aantrekkelijke plekken zijn
voor bestaande bewoners, studenten en forensen door goede voorzieningen als restaurants, cafés,
winkels en toerisme. De route naar de binnenstad krijgt een multiculturele en internationale allure. De
Haagse studenten gaan voor hun uitgaansleven, studentenvoorzieningen en winkels ‘onder het spoor
door’ naar de Stationsbuurt. De openbare ruimte in de Stationsbuurt krijgt een stevige
kwaliteitsimpuls. De straten worden van gevel tot gevel integraal schoongeveegd en illegaal geplaatst
zwerfvuil wordt opgehaald met een extra handhavings- en verwijderingsronde. Binnen vier jaar zijn er
in krachtwijken ondergrondse containers geplaatst.
Ontwikkelkader WOM Stationsbuurt – Oude Centrum (2007, RIS144660)
Het ontwikkelkader is vastgesteld als herstructureringsplan om de panden in de Stationsbuurt en het
Oude Centrum vrij van overdrachtsbelasting in te kunnen brengen in de
Wijkontwikkelingsmaatschappij.
Het algemeen gewenste beeld van de Stationsbuurt en het Oude Centrum is in het ontwikkelkader als
volgt omschreven: spannend, tegenstellingen, diversiteit, kleinschalig. In deze lappendeken aan sferen
zit op dit moment al de kracht van de wijk. Een aanpak voor de Stationsweg/Wagenstraat, Avenue
Culinair zou deze aanwezige kracht moeten versterken. Een aanpak zal daarom vooral ruimte moeten
bieden aan initiatieven vanuit de wijk en de markt en deze moeten faciliteren. De WOM kan zorgen
voor enkele gerichte impulsen, zowel als het gaat om strategische locaties als voor het tegengaan van
overlastgevende functies (‘rotte appels’). Voor de Stationsweg wordt niet gekozen voor een
thematisering, omdat de diversiteit en de initiatieven vanuit de markt hier juist centraal staan. De
aandacht is meer gericht op het verbeteren van het vestigingsklimaat en het ruimte geven aan
particulier ondernemerschap. Belangrijke elementen voor het vestigingsklimaat zijn o.a. het parkeren,
de inrichting van de openbare ruimte, veiligheid, betaalbare huurniveaus en de aanpak van vastgoed.
Doel is de horecavoorzieningen te concentreren bij Avenue Culinaire, Wagenplein, Huijgenspark en
bij de entree van station Hollands Spoor.
Gebiedsvisie HS (2008, RIS 155066)
Hierin wordt specifiek ingezet op de gewenste ruimtelijke ontwikkelingen stationsomgeving. Ook
worden enkele buurtbrede uitspraken gedaan. De grote behoefte aan studentenhuisvesting wordt
benoemd. Naast studenten zijn kunstenaars en stedelijk georiënteerde bewoners met midden en hogere
inkomens de doelgroep voor de Stationsbuurt. Kleinschalige locaties voor deze doelgroepen kunnen
ontstaan door herstructurering en vervanging van de bestaande goedkope sociale voorraad. De
Stationsweg/Wagenstraat vormt een belangrijke verbinding tussen het station en de binnenstad en
moet een levendiger en aantrekkelijkere winkelstraat worden met een breed aanbod aan detailhandel,
horeca en dienstverlening. Daarnaast moeten langzaam verkeerroutes tussen Laakhaven en de
binnenstad en naar omliggende wijken verbeterd worden.
Haagse Woonvisie (2009, RIS 167788)
Tot 2012 is in totaal een toevoeging van ruim 1.500 studentenwoningen in Den Haag gepland. In
2009-2010 zal worden bezien of er meer nodig is. Dit is mede afhankelijk van de (internationale)
ontwikkelingen op onderwijsgebied.

DSO/2011.123 12
De woningen worden gerealiseerd door ondermeer kleinschalige nieuw- en verbouw in de
Stationsbuurt (100 woningen). In de Stationsbuurt ligt naast studenten de nadruk op middeninkomens.
De Stationsbuurt wordt getypeerd als centrumstedelijk woonmilieu. In dit centrumgebied is tevens
sprake van veel functiemenging. Het wonen is echter duidelijk dominanter dan bij het hoogstedelijke
milieu.
Binnenstadsplan (2009, RIS 168479)
Binnen Chinatown is vooral programmatische en ruimtelijke verbreding de belangrijkste opgave. Dat
zou in samenhang met een betere routing meer verblijfskwaliteit kunnen opleveren. Ook dient de
entreefunctie vanaf Station Hollands Spoor naar de binnenstad te verbeteren. De Stationsweg, als
aanloop naar de binnenstad, wordt als zelfstandige opgave benoemd en valt buiten het kader van het
Binnenstadsplan 2010-2020. Tot 2020 worden aan de randen van de binnenstad ongeveer 3.000
woningen bij gebouwd. Hoewel deze gebieden (zoals CS/Babylon, Rivierenbuurt-Midden en
Stationsbuurt) niet tot de binnenstad horen, draagt deze toevoeging wel direct bij aan de
verlevendiging van de binnenstad. De Stationsbuurt is een verbindende schakel tussen de binnenstad,
Station Hollands Spoor en Nieuw Laakhaven (Haagse Hogeschool en ROC Mondriaan). Door
studentenhuisvesting in deze wijk te bevorderen, ontstaat een aantrekkelijk gebied rondom de loop- en
fietsroute tussen Station Hollands Spoor en de binnenstad.
Toekomstvisie Horeca Den Haag 2010-2015 (2009, RIS 168865)
De verbindingen tussen horecagebieden moet worden verbeterd ten behoeve van herkenbaarheid,
beleving en levendigheid. In overeenstemming met het beleid van de afgelopen jaren krijgen de
verbindingen vanaf Hollands Spoor en Centraal Station naar de binnenstad extra aandacht. Dit zal
enerzijds gebeuren door marketing communicatie. Anderzijds wordt er naar gestreefd om op een
aantal strategische plekken ruimte te bieden aan horeca. Voor alle verbindingen geldt dat het
gemengde karakter van gebieden gehandhaafd moet blijven. Als randvoorwaarde voor de mogelijke
uitbreiding van horeca in de verbindingen wordt, naast het hebben van een dagfunctie, gesteld dat de
verhouding tussen winkels (incl. dienstverlening) en horeca qua aantal vestigingen niet hoger mag
worden dan 70% - 30%. Uitbreiding van horeca in de categorie categorie zwaar is in principe
uitgesloten. Ondermeer wordt ingezet op de verbinding Stationsweg/Wagenstraat, die vanaf de Haagse
Hogeschool via Hollands Spoor, Avenue Culinaire uiteindelijk op het Spui uitkomt. De Stationsweg
vormt vanaf HS de belangrijkste entree richting Avenue Culinaire en het Spui. Zowel overdag, als in
de avond is de verbinding nu nog matig. Dit vanwege de kwaliteit van de openbare ruimte en het
huidige type horeca. Deze locatie biedt tal van mogelijkheden voor horeca gericht op jongeren en
studenten (overdag en ’s avonds) en forensen (overdag). Toevoeging van kleinschalige kwalitatief
hoogwaardige horeca of healthy fastfood is gewenst.
Detailhandelsnota Den Haag (RV 112, RIS 127850)
In 2005 is de Detailhandelsnota Den Haag vastgesteld.
De detailhandelssector is belangrijk voor Den Haag. Niet alleen gaat er veel geld in, ook het
ruimtebeslag (bijna 60 hectare van de stad is daadwerkelijk verkoopvloer) geeft de relevantie van deze
sector aan. Detailhandel is om verschillende redenen belangrijk voor de stad:
• Kwaliteit van het voorzieningenniveau en daarmee van woonmilieus en werkmilieus
(vestigingsfactor!);
• Leefbaarheid van buurten en wijken (winkelstraten als de etalages van wijken);
• Versterking van aantrekkelijkheid van de stad (selling point, koopkrachttoevloeiing);

DSO/2011.123 13
• Werkgelegenheid (m.n. aan de onderkant);
• Startersfunctie.
De ambitie is: inzet op hoofdwinkelstructuur; ‘maak het nieuwe mogelijk, behoud het goede’, Den
Haag moet de beste winkelstad van Nederland worden
Door de Haagse detailhandel een impuls te geven moeten meer bestedingen in de detailhandel worden
uitgelokt, zowel afkomstig uit Den Haag als ook uit de regio. Dit zal onder andere meer
werkgelegenheid tot gevolg hebben, vooral voor de onderkant van de arbeidsmarkt.
Ook het verhogen van het aantal inwoners door groei van de woningvoorraad draagt bij aan het
verhogen van het consumentendraagvlak en het totaal aan bestedingen.
In de hoofdwinkelstructuur bevinden zich de belangrijkste winkelconcentraties van Den Haag.
Locaties waar een gezonde bedrijfsvoering voor ondernemers mogelijk is en die op de verschillende
niveaus (buurt, wijk of stad) de behoeften van de consument vervullen. De (beperkte) middelen van de
gemeente zullen bij voorrang binnen de hoofdwinkelstructuur worden ingezet. Van de
verbindingsroute Stationsweg/Wagenstraat maakt alleen het gebied rond Stationsweg/Huygenspark
deel uit van de hoofdwinkelstructuur.
De gemeente moet echter wel openstaan voor vernieuwing. Het moet mogelijk zijn om tussentijds
nieuwe locaties aan de hoofdwinkelstructuur toe te voegen. Met dit doel worden in deze nota criteria
aangedragen waaraan de gemeente nieuwe ontwikkelingen en uitbreidingen zal toetsen. Het doel van
deze toets is om dynamiek te accommoderen zonder bestaande belangen (in ernstige mate) te schaden

DSO/2011.123 14
Bijlage 2: Belangen en wensen van de stakeholders
Belangrijkste punten vanuit de stakeholders:
- Toekomst brede deel stationsweg (plannen Geste en herinrichting openbare ruimte) zal van
doorslaggevende invloed zijn op de rest van het gebied.
- Behoefte aan visie bij huidige eigenaren en ondernemers.
- Kansen herinrichting openbare ruimte smalle deel Stationsweg.
- WOM en winkelpanden CV kunnen direct invloed uitoefenen op branchering.
- Meer inzetten op kleinschalige huisvesting studenten.
- Betrokkenheid eigenaren is noodzakelijk. Niet te snel gaan voor de makkelijke verhuur.
- Trekkers zijn nodig om nieuwe doelgroepen te verleiden.
- De basis moet goed zijn. Veel aandacht blijft nodig voor schoon, heel, veilig en handhaving.
- Kansen voor leerwerkplaatsen / studentbedrijven.
- Huidige voorzieningen zijn afspiegeling van de buurt. 75% corporatie bezit in buurt.
- Gemis ondernemervereniging.
- Positieve invloed door aantrekkende werking China Town.
- ‘Imagoschade’ door verleden.

DSO/2011.123 15
Bijlage 3: Belangrijkste inzichten van de onderzoeken van de Rijksbouwmeester
Op verzoek van bewonersorganisatie Buurtstation heeft de Rijksbouwmeester (ministerie van VROM)
een analyse van de Stationsbuurt gemaakt. De belangrijkste inzichten van deze onderzoeken staan
hieronder aangegeven:
Onderzoek economische potentie
Voorgesteld is om zowel het brede als smalle deel van de Stationsweg te transformeren tot een
belangrijke Haagse winkelstraat. Voor de hele Stationsweg is een opwaardering van de openbare
ruimte nodig. Een subsidieregeling moet stimuleren dat puien gerestaureerd worden. Een
winkelstraatmanager moet de regie voeren.
Onderzoek ruimtelijke beleving Stationsplein
Er is gepleit om minder verdichting toe te passen rondom station Hollands Spoor dan is vastgesteld in
de Gebiedsvisie Hollands Spoor en omgeving. Door ruimte te creëren met minder intensieve
bebouwing rondom stationsgebouw Hollands Spoor zou een betere beleving van het Stationsplein
ontstaan.
Onderzoek imago van de wijk
Volgens dit onderzoek zouden de functies in de Stationsweg zich meer moeten richten op nieuwe
doelgroepen (reizigers, studenten en winkelende mensen vanuit station en centrum). De essentie is dat
meer levendigheid en diversiteit nodig is. Een minder buurtgericht aanbod is hiervoor noodzakelijk.
Nieuwe functies zouden de huidige functies moeten versterken. Een winkelstraatmanager zou hier een
rol in moeten spelen. Daarnaast is een nieuw op te richting winkeliersvereniging noodzakelijk.
Volgens dit bureau moet het smalle deel van de Stationsweg gelijk met het brede deel van de
Stationsweg opgepakt worden.
De Bazar zou zich meer moeten manifesteren als levendig en exotisch wereldplein gericht op de
aanwezige bevolkingsgroepen. Ook hier zou een winkelstraatmanager de coördinatie op zich moeten
nemen. Verder wordt geadviseerd meer activiteiten mogelijk te maken of te organiseren op het
Huijgenspark en het Oranjeplein.
Overall conclusies Rijksbouwmeester
- Alle onderzoeksbureaus geven aan dat er grote prioriteit moet liggen bij het Stationsplein. De
huidige uitstraling, de onoverzichtelijkheid en het gevoel van onveiligheid zijn van grote invloed
op het imago van de Stationsbuurt. De prioriteit moet liggen bij zowel de openbare ruimte als het
opknappen van het vastgoed.
- Leegstaande panden moeten een tijdelijke invulling krijgen.
- Het smalle deel van de Stationsweg kan beter. Nieuwe doelgroepen moeten aangetrokken worden
door de vestiging van minder buurtgerichte functies.
- Een nieuwe inrichting van de openbare ruimte met veel ruimte voor langzaam verkeer zou een
groot impuls kunnen geven aan een verbeterde verbinding tussen station en binnenstad.
- Winkelstraatmanagement zou een effectief instrument kunnen zijn voor het opzetten van een
georganiseerde ondernemersvereniging en een gevarieerder winkelaanbod.

DSO/2011.123 16
Bijlage 4: Winkelgebieden
Begin 2010 zijn de resultaten van Detailhandelsmonitor Den Haag 2009 (RIS 170148) gepresenteerd.
Dit geeft een beeld van de drie winkelgebieden in de Stationsbuurt en Oude Centrum: Stationsweg,
Bazar en Wagenstraat.
Stationsweg
In de detailhandelsmonitor 2009 scoort de Stationsweg hoog. De ranking is gebaseerd op
basiskwaliteit en economisch functioneren. Alleen het deel rond het Huygenspark wordt op dit
moment als winkelconcentratie herkend.
De basiskwaliteit die bepaald wordt door vraag, aanbod, locationele kwaliteit, fysieke kwaliteit en
commerciële kwaliteit is de laatste jaren afgenomen. Deze lagere score komt in grote mate door de
commerciële kwaliteit. Dit aspect scoort laag vanwege onvoldoende veiligheid, lage organisatiegraad
en versnipperd eigendom.
Het economisch functioneren is gerelateerd aan het huurniveau en aan de leegstand. Zo kent de
Stationsweg volgens dit onderzoek slechts frictieleegstand (