De smaak - Bouwbedrijf MJ De Nijs en Zonen BV

Vooral in de 19 e eeuw had de gemeentearchitect grote invloed op het bouwen.
Bijna alle gemeentelijke plannen, zowel civieltechnisch als bouwkundig, werden
door de gemeentearchitect zelf ontworpen. Daarnaast adviseerde hij het
college van burgemeester en wethouders over de bouwplannen van andere
architecten, aannemers en particulieren. In 1917 kreeg Hoorn een bouwplancommissie
(schoonheidscommissie) die de ze taak, voor wat betreft de architectuur,
overnam. Vanaf 1955 is dit de Welstandscommissie geworden (sinds
2007 gecombineerd met de Monumentencommissie).
Naast de gemeentearchitecten heeft ook een aantal particuliere architecten
zijn stempel op het uiterlijk van de stad gedrukt. Zonder volledig te zijn kunnen
voor de negentiende eeuw genoemd worden A.C. Bleijs, H. Linse, J. Posch en
W. van der Horst. Tussen 1900 en 1945 zijn het vooral H.J. Cramer, S.W. Langius,
V. Deen, M.J.E. Lippits en P. Snel die veel bouwen in de binnenstad. Tenslotte
dient opgemerkt te worden dat een groot deel van het Hoornse stadsgezicht
gerealiseerd is zonder dat er een architect of gekwalificeerd ontwerper bij de
planvorming betrokken was.
Gemeentearchitect J. van Reijendam
Tussen 1817 en 1954 heeft Hoorn tien opeenvolgende gemeentearchitecten gehad.
De productiefste en belangrijkste voor het stadsbeeld is Johannes van Reijendam
(1868-1959), gemeentearchitect van 1900 tot 1905. Eerder werkte hij in Haarlem als
architect en leraar aan de Ambachtsschool. Zijn leservaring is voor het Hoornse gemeentebestuur
een belangrijke reden om hem aan te nemen, omdat de functie van
gemeentearchitect sinds 1899 gekoppeld is aan die van directeur en leraar aan de
Burgeravondschool en Ambachtstekenschool.
Van Reijendam heeft in Hoorn ruim vijftig panden ge- en verbouwd, zowel voor de
gemeente als voor particulieren. Voor elke particuliere opdracht moet hij toestemming
vragen aan het college. Het grootste
deel van het Hoornse oeuvre van Van
Reijendam bestaat uit woon- en winkelhuizen,
veelal in een mengeling van Jugendstil
en chaletstijl.
Alle winkelpanden zijn inmiddels in
meer of mindere mate verbouwd. Van
de woonhuizen is gelukkig een aantal
wel in originele staat bewaard gebleven,
waaronder zijn eigen huis Baanstraat
38 en een rij herenhuizen aan de Oude
Doelenkade. De fraaie Jugendstil winkelpui
van apotheek “De Groote Gaper” aan
het Kleine Noord is in 1980 overgebracht
naar het Buitenmuseum in Enkhuizen.
Architect Van der Kloot Meijburg kon er
in 1917 nog niet veel waardering voor
opbrengen: “Bonte, brutaal zich opdringende
onderpui, slecht van samenstelling
en schreeuwend van kleur”.
In 1905 vertrekt Van Reijendam naar Nijmegen,
waar hij benoemd is als directeur
van de Ambachts- en Burgeravondschool.
10