In het vizier: You fill up my senses... The sixth sense - Hipgo

Nr. 07| zomer 2013|
35ste jaargang |
verschijnt niet in augustus |
P 408.654
You fill up my senses...
zomer 2013
1

Inhoud / Uit de redactie
Inhoud
Schriftwerk / Woord van de voorzitter
Geloven is... leven met een verwachting blz. 3
Herderlijk blz. 4
In het vizier: You fill up my senses
Zien en zien, is twee blz. 5
Hoe muziek de zinnen beroert blz. 6
Van lieverlede lieve leden blz. 7
Ruiken tijdens de kerkdienst? blz. 9
Smakelijk blz. 10
The sixth sense blz. 11
Communautaire coördinatie
Jeugdkamp blz. 12
Coördinaties
De urgentie van dialoog blz. 13
Oproep commissie Kerk en Wereld blz. 14
Dankdienst Nationale Feestdag blz. 14
Nieuws uit de synodale raad
Uit de synodale raad blz. 15
Geuzenfeest
Programma blz. 16
Liedboek
Presentatie Nieuw Liedboek - verslag blz. 17
Duits-Belgische Contactdagen
Programma blz. 18
Van hier en daar
Diaconaal Sociaal Centrum Kuurne blz. 19
De Kerk en de sociale media blz. 20
World Outgames Antwerp blz. 24
Voor u gelezen (boekbespreking)
Positief gedrag op school... blz. 22
Advertentie
Vacature predikant Genk blz. 23
Colofon blz. 24
2 zomer 2013
Uit de redactie
De zintuigen beroeren de geest.
Wij mensen kennen de wereld om ons heen door de klanken,
de geuren en wat we zien.
We communiceren onze gevoelens door te spreken en
we leren de ander aanvoelen door elkaar aan te raken.
Zo wordt de materie om ons heen tastbaar, voelbaar,
begrijpelijk. We creëren categorieën in de schijnbare
chaos, leren de dingen om ons heen te verstaan.
Wij geloven in een God die de zichtbare werkelijkheid
heeft geschapen. Zelf verheven boven de materie, maakt
Hij zich bekend in ons begrensd bestaan. In al onze
beperktheid ervaren we God, zijn kracht, zijn aanwezigheid,
via onze zintuigen. We gaan dan ook op zoek in
deze Kerkmozaïek naar de betekenis van de wijze waarop
we waarnemen voor ons geloof. Zoals wij mensen zijn,
zoals wij de wereld zien, horen, voelen, ruiken en smaken,
zo treedt God ons bestaan binnen. Misschien een
mystieke aanzet, maar in de uitwerking heel concreet.
Verder kunt u een verslag vinden van een jeugdkamp, de
aankondiging van het jaarlijkse Geuzenfeest, een boekbespreking,
een schrijven van de werkgroep Jodendom
en de maandelijkse rubrieken en mededelingen.
De redactie wenst u veel leesplezier!
__________________________________
Namens de redactie,
Arjan KNOP.

Geloven is... leven met een verwachting
In Dostojevsky’s politieke satire Demonen beschrijft hij
een gesprek tussen één van de hoofdpersonages, een
rijke generaalsweduwe en een Russisch-Orthodoxe priester.
Op gepassioneerde wijze openbaart ze aan hem haar
verlangen, zich in te zetten voor een betere wereld. Te
doen wat goed is, mensen te helpen, te geven, te delen,
te dienen. Kortom, te leven als goed praktiserend gelovige.
Haar verlangen wordt echter overschaduwd door
een grote angst. Zo belijdt ze met gelijkwaardige hartstocht
wat haar ten diepste kwelt. Wat als de mensen
haar niet dankbaar zijn? Wat als de mensen haar inzet
verkeerd zouden begrijpen? Wat als ze geen erkenning
voor haar engagement zou krijgen? Wat als haar investering
niets oplevert? Zou ze zo’n gebrek aan waardering
of resultaten een plaats kunnen geven binnen haar
gedachtewereld?
Uiteraard moet de dialoog tussen mevrouw Varvara
Stavrogina en haar priester binnen de context worden
beschouwd. Haar belijdenis stelt eigenlijk een botsing
tussen oude, gevestigde ideeën en nieuwe, opkomende
idealen binnen de maatschappij voor. Toch biedt het ons
een kijk in de gedachtewereld van iemand die geconfronteerd
wordt met de spanning tussen geloof en verwachting.
Was het verkeerd van mevrouw Stavrogina,
te verwachten dat haar (geïdealiseerde) inzet iets zou
kunnen opleveren?
Haar angst werd weliswaar aangedreven door een zeker
egocentrisme, maar het is tegelijkertijd redelijk universeel
van aard. Want, wat mogen gelovigen eigenlijk
verwachten van hun inzet? Binnen een eigentijdse maatschappij,
zo dikwijls gedreven door winstbejag, is dat geen
irrelevante vraag. Is het überhaupt denkbaar in de wereld
van vandaag, te investeren zonder iets terug te krijgen?
Te geven zonder te ontvangen? Of, is het alleen
maar de moeite waard als het iets oplevert? Binnen een
cultuur van snelle consumptie wordt het zelfs complexer:
we willen snel resultaten zien, snel een antwoord of een
oplossing hebben. Dat onze inzet pas over een lange tijd
een impact in het leven van iemand of binnen een maatschappij
zou kunnen hebben, is bijna een vreemde gedachte
geworden.
Het evangelie is echter tegendraads. In de wereld van
vandaag bevinden zich heel veel gedesillusioneerde mensen.
Ongetwijfeld ook binnen de kerk. Het leven valt dikwijls
behoorlijk tegen, in termen van onze verwachtin-
Schriftwerk
gen. Misschien durven
mensen niet meer te leven
met een verwachting, uit
vrees voor teleurstelling.
Dat is begrijpelijk maar ook
verontrustend, want er
valt steeds veel te verwachten
en te beleven. In
een oud kerklied wordt er
gezongen Nooit kan ’t geloof
te veel verwachten,
des Heilands woorden zijn
gewis. Het is echter de
vraag, hoe brengen we eigentijdseverwachtingspatronen
in lijn met de uitgangspunten
van het christelijk
geloof? Laatstgenoemde
is niet altijd een
evidente zaak, maar misschien
kunnen we iets beter
letten op het fundament van onze verwachtingen.
Zo lezen we in Lucas 10:1-23 over de tweeënzeventig
door Jezus aangesteld en door Hem uitgezonden. Hij
stuurde ze als lammeren onder de wolven. De mensen
hadden hun bediening kunnen aanvaarden of verwerpen.
Niet bepaald een positief vooruitzicht. Toch, ze keerden
terug en vertelden met veel enthousiasme over wat
er allemaal gebeurde bij het horen van Zijn naam. Hun
verwachtingen werden overtroffen, maar ze verloren
ook een beetje perspectief. Daarom richtte Jezus opnieuw
hun aandacht op Hem (Luc. 10:20). Hij is de bron
van hun vreugde in de eerste plaats en niet datgene dat
ze hadden kunnen bereiken.
Geloof en verwachting gaan hand in hand en zijn bepalend
voor hoe we onszelf opstellen in het dagdagelijks
leven. Als gelovigen worden we aangespoord door Hem,
het fundament van onze verwachting. Het resultaat van
onze inzet kunnen we alleen maar aan Hem toevertrouwen.
Binnen een maatschappij die zo dikwijls gefixeerd
is op uitkomsten, is dat enigszins een
geruststellend, een bevrijdend weten.
____________________________________________
Ds. Werner LATEGAN,
predikant te Aalst.
zomer 2013
3

Woord van de voorzitter
Herderlijk
Met een uitdagend gespeelde naïviteit schaart Jezus zich
in Lukas-evangelie 15 aan de kant van alle weldenkende
mensen: ‘Ach, zeg nu zelf, wie van jullie laat niet
negenennegentig schapen achter in de woestijn om er
één die verdwaald, is te zoeken?’
Zowel de toehoorders als Jezus weten, dat niemand dit
ooit zou doen. En dat is maar goed ook. Wordt in een
aantal kinderbijbels het verloren schaap als een dom lammetje
neergezet, de speurtocht van de herder getuigt
van een veel grotere dwaasheid. Een verstandige herder
zou het verlies van één exemplaar accepteren, zich
gelukkig prijzend met slechts 1% uitval.
De verhoudingen zijn helemaal zoek wanneer Jezus in
één adem doorgaat en vertelt over een vrouw die het
hele huis omkeert voor een muntstukje dat uiteindelijk
ergens onder de kast blijkt te liggen, waarop alweer een
hartelijke uitnodiging volgt voor het feest van gedeelde
blijdschap. Aangenomen dat het niet bij een kop koffie
en een koekje blijft, kost dit feestje al gauw een veelvoud
van de waarde van het teruggevonden muntstuk.
Het gaat hier om zwaar afwijkend gedrag. Dit zijn fictieve
verhalen richting Koninkrijk. Waar Jezus zijn toehoorders
wil krijgen is bij deze onaardse buitensporigheid.
4 zomer 2013
Want God zélf is haaks, nooit uit op het haalbare, maar
op geheel. Er mag er niet één ontbreken. Alleen vanuit
dat hemelse perspectief laat zich enige evangelische logica
ontdekken in deze twee bizarre gelijkenissen. God
is uit op de hele verzameling, ieder mens. Ontbreekt er
ééntje, dan is àlles kapot. Dan is het alles min één. Zo
gezien houdt de zoekactie nauwelijks risico in. Bij de
vrouw is de eenheid van het tiental verbroken en wat de
herder aangaat, is die ene gaan zoeken en de rest achterlaten,
nu juist het enige wat hij kan doen om zo het
geheel te redden, te helen, de kudde heel te maken.
De vraag voor ons als kerk, is of wij kunnen meegaan in
die én warse én vreugdevolle blik van God. Het gaat om
authentieke niet berekenende zorg en liefde, en dat blijkt
uit je zorg en liefde voor die éne. Zo’n manier van doen
en leven kun je niet jezelf opleggen als een externe taak
of als een opdracht van hogerhand. Het moet van binnen
komen, vanuit een warm en soms ook erg wars Godsbeeld.
Geloven is wat anders dan het toepassen van een
systeem. Geloven is leven.
Durven wij het aan om een spelende, soms wat naïeve
en in elk geval niet àl te berekenende kerk te zijn of te
worden?
Durf je dat, ook als je het gevoel hebt dat het kerkzijn in
de 21ste eeuw toch al zo onbarmhartig aan het afbrokkelen
is?
Durven wij samen en ieder voor zich te investeren in ons
kerkzijn, met onze tijd, geld, energie, aandacht en met
gewaagde ideeën en soms wat vreemde probeersels?
Moeten we niet gewoon houden wat we hebben en daarmee
dan nog maar een tijdje blij proberen te zijn?
O neen,… als je lekker nuchter bij de
negenennegentig blijft hangen gebeurt er
- vanuit de hemel gezien - nooit wat.
______________________________________________________________________________
Ds. Steven H. FUITE,
voorzitter synodale raad.

Zien en zien is twee
Lente 2002. Het gezin van een Nederlandse vriend
en ons eigen gezin brengt samen de Paasvakantie
door in de Vaudoiser Alpen van Zwitserland. We
wandelen over een hoge bergkam met uitzicht naar
links in de richting van de majestueuze Mont Blanc.
Rechts zien we in de diepte het meer Lac Léman
weerspiegelen.
In de verte laait het hemelvuur van de ondergaande
zon hoog op. Het licht voert een fel en kleurrijk gevecht
met de donkere samenspannende bewolking.
De grillige skyline van de bergkammen en -toppen steekt
scherp af tegen het vurige lichtspel. Ik kan er in opperste
verrukking mijn ogen niet van af houden.
Waarmee laat deze verrukking zich vergelijken? Mozart
is de eerste die me te binnen schiet. Het is de soort verrukking
die je hoofd en hart verheft als zijn larghetto uit
KV413, of zijn allegro assai uit KV488 de dampkring doet
beven en het hart doet sidderen van klimmende vreugde
en krimpende pijn tegelijk. In dit samengebalde vervulde
moment worden, in enkele ondeelbare oogwenken,
hoogte en diepte, verdriet en vreugde, hemel en aarde
met elkaar verzoend. Vertrouwen en godzaligheid voel
ik als ik mijn ogen opsla naar dit berglandschap. Vertrouwen
dat het wel goed komt met ons weerbarstige, zo
prachtige, zo deerniswekkende aardse bestaan. Was dat
wat de psalmist voelde toen hij dichtte: “Ik sla mijn ogen
op naar de bergen, vanwaar komt mijn hulp? Mijn hulp
komt van de Heer, die hemel en aarde gemaakt heeft.”
(Ps.121)?
Hoe dan ook, in vervoering stootte ik mijn vriend aan en
wees naar de bergen. “Zie je dat?” “Wat bedoel je?”
“Kijk, die bergen, die toppen, dat licht!”
“Welke bergen? Ik zie er zoveel!”
“En dat licht dan!?”
“Ja dat zie ik, dat is zon die op de wolken schijnt.”
Even later hoorde ik hem klagen tegen zijn vrouw: “Dat
berglandschap is maar lastig: je kunt hier nooit recht op
je doel af. Je moet klimmen en dalen en de wegen zitten
vol bochten. Wat een moeite!” Geef mij maar ons platte
landje. Ik realiseerde me: hij zag niet wat ik zag. Het had
verder geen zin om het hem uit leggen.
In het vizier: You fill up my senses...
Jaren later las ik een opstel van Maarten ’t Hart over
Zwitserland. Hij schreef: “Toen ik Zwitserland binnenreed
in de avondschemering en (…) de toppen bij Saas
Fee omhoog zag komen, kwam er een geluksgevoel over
me zoals ik nog maar zelden heb ervaren”. En: “Op de
eerste dag die ik doorbracht in het hooggebergte, heb ik
(…) het Alpenglühen gezien van Eiger, Mönch en
Jungfrau. Wat is daar nu zo bijzonder aan? Ik kan het
niet verwoorden. Ik weet alleen dat men er iets bij ondervindt
dat zich slechts laat vergelijken met het gevoel
dat men heeft als men het Air uit de Derde suite van
Bach hoort.”
Even later tekent ’t Hart uit de mond van een medebewonderaar
der bergen op: “Ik wou dat ik het vermogen
bezat om te verwoorden wat ik hier onderga. Maar
niemand heeft dat vermogen, geloof ik. Of men begrijpt
me, en dan is er geen uitleg nodig, of men begrijpt me
niet, en dan waag ik ook maar geen poging meer om iets
uit te leggen.”
Het is duidelijk: zien en zien is twee. Geen wonder. Zien
is immers veel meer dan de registratie van licht op je
netvlies. Het zien begint pas na die registratie. En dan
hangt het er maar van af hoe bochtig of
recht, hoe bergachtig of plat de wegen
zijn tussen hoofd en hart.
_____________________________________________
ds. Ernst VEEN,
predikant te Leuven.
zomer 2013
5

In het vizier: You fill up my senses...
6 zomer 2013
Hoe muziek de zinnen beroert
The Story of the Weeping Camel vertelt over
het leven van een herdersfamilie in de Mongoolse
Gobiwoestijn. Ze wonen in vilten tenten
en houden schapen en kamelen. In het voorjaar
helpt het hele gezin bij de geboorte van de
kamelenkalveren. Voor één van de kamelen
wordt het een zware bevalling en slechts met
grote moeite komt een – zeldzaam – wit kalf ter
wereld. De moeder verstoot echter haar jong,
weigert melk en moederzorg te geven.
Als alle hoop op verbetering vervlogen lijkt,
worden de twee zoontjes van de familie dwars
door de woestijn op weg gestuurd om een muzikant
te gaan halen die het hoosh-ritueel kan
uitvoeren. Bij dit ritueel hangt de muzikant een
morin khuur – een eensnarig strijkinstrument –
met een lint rond een bult van de moederkameel.
De wind speelt ermee en de boventonen
die zo ontstaan hebben een rustgevende
werking op de kameel. Dan neemt de muzikant
het instrument en begint te spelen. De vrouw
des huizes begint zachtjes tonen mee te zingen
die uitmonden in de mooie melodie van het
hoosh-ritueel.
Hierdoor begint de moeder-kameel te wenen,
de tranen lopen vrijelijk over haar wangen. Op
dat moment
schieten de
mannen in actie
en brengen
het kalf
bij haar aan de
tepel. Zo
wordt de band
met de moeder
hersteld.
Dit verhaal kreeg ik voor het eerst te horen van mijn
vader. Ik had een concert gegeven met muziek van
Hildegard von Bingen (12 e eeuwse mystica en musicus),
waarbij hij aanwezig was geweest. Hij was ontroerd door
de muziek en kon – thuisgekomen – de slaap niet vatten.
Hij was dus maar opgestaan en had de televisie aangezet,
waarop hij deze documentaire te zien had gekregen.
Hij had zelf de link gelegd met het concert van de
avond ervoor.
Muziek is een universele taal. De kracht van bepaalde
klanken, op een natuurlijke wijze voortgebracht (dit wil
zeggen zonder artificiële versterking) en in een juiste
context, kan op mensen (en dieren) een duidelijke invloed
uitoefenen. Zelf mocht ik meermaals getuige zijn
of getuigenis ontvangen van hoe mensen emotioneel
reageren na een intieme muzikale uitvoering, omdat de
verbinding met hun eigen emotie hierdoor werd hersteld.
Hoe en wat er dan precies gebeurt, is onderwerp van
vele studies. Juist omdat het zo’n complex en teer gebeuren
is, is daar ook niet zo gemakkelijk de vinger op te
leggen. Mij spreekt de theorie en zangmethode van
Gisela Rohmert (Lichtenberg-Instituut) aan. Zij gaat ervan
uit dat kwalitatieve trillingen met hoge frequenties
via de trommelvliezen en het binnenoor zich ook letterlijk
verspreiden in de rest van het menselijk lichaam via
botten en vliesstructuren. Zo dringt geluid door tot in de
hersenen toe. Het hele lichaam, de hele mens, wordt zo
aangesproken en in beweging gebracht, ontroerd.
Voor mezelf ervaar ik zingen als massage van je binnenkant,
terwijl tegelijk ook de ander wordt aangesproken.
Zoals de film over The Weeping Camel getuigt, zijn bepaalde
klanken of melodieën in staat een levend wezen
uit een verkrampte toestand te halen en het terug te
belevendigen.
Omdat ik in mijn leven deze ervaringen al vaak bevestigd
zag en herkende, werd ik erg gegrepen tijdens een gesprek
met mijn zanglerares Ingrid Voermans, toen ze
vertelde dat ze ook mensen die palliatief waren bezong.
Ik had al wel ervaring in het zingen voor mensen met
dementie en het maakt me steeds weer zeer gelukkig
dat ze zo ontvankelijk zijn voor muziek. Bij deze mensen
zijn vaak veel remmingen weggevallen, waardoor gevoelens
sterker aan de oppervlakte liggen. Dit zeer we-

zenlijke contact doet zowel aan hen als aan mijzelf heel
veel deugd.
Mijn idee en verlangen is om klank en muziek te delen
met mensen in een zeer kwetsbare context, mensen die
geen woorden (meer) hebben om zich verstaanbaar te
maken, maar die nog weldegelijk bereikt kunnen worden.
Ik denk hierbij aan mensen met dementie, zieke
mensen in een palliatief stadium, mensen in coma, zwaar
gehandicapte personen die zich niet verbaal kunnen uiten,
maar ook mensen die in gevangenschap leven. De
menselijke stem, muziek tout court, is mijns inziens het
instrument bij uitstek om deze communicatie tot stand
te brengen.
In samenspraak met mensen en organisaties die hiervoor
openstaan, ga ik af en toe naar rust- en verzorgingstehuizen
om te zingen. De muziek die ik breng, is niet
luid, ook niet oppeppend, maar eerder intiem, bedoeld
om contact te maken. Het is vaak zeer oude muziek:
Gregoriaans, liederen van Hildegard von Bingen, Middeleeuwse
ballades, Renaissance-muziek of liederen uit
de barok. Indien aanwezig begeleid ik mezelf dan op
piano of laat me begeleiden op harp of luit.
Ik was vorige maand op bezoek in een tehuis waar kort
daarvoor een mevrouw van 92 jaar was opgenomen.
Gedurende de twee weken dat ze er verbleef, was ze
haar kamer nog niet uitgekomen. Ze wilde zelfs niet praten.
De animatrice kreeg geen toegang tot haar.
Vooraleer ik dit wist, had ik al beslist dat ik in de oude
gangen waar de bewoners hun kamers hadden zou zingen.
Ik vond dat de klank daar de beste weerklank vond
en zo kon ik ook de personen die niet mobiel waren bereiken.
Terwijl ik aan het zingen was, ging de animatrice binnen
bij die mevrouw en bracht haar mee op de gang. Ik zong
een gregoriaans lied over Maria Magdalena. Ze zette
zich neer om te luisteren en tranen welden op. Ze vertelde
me daarna dat ze Marie Madeleine heette en heel
graag naar de mis zou gaan in de kerk tegenover het
tehuis, waar de liturgie nog in het Latijn gezongen werd.
Speciaal daarvoor had ze dit tehuis uitgekozen. Ze had
vroeger ook zelf nog orgel gespeeld. Ze is alle verdiepingen
met me meegegaan om te luisteren en naderhand
heeft ze zich voor de eerste keer bij de andere mensen in
de living gezet.
Dit is één van de vele kwetsbare verhalen die ik kan vertellen.
Hoe moeilijk het ook is om over zoiets te getuigen,
juist deze ervaringen voeden mijn droom, om ooit –
samen met professionele zangers en musici – in zo’n context
polyfone muziek te zingen. Het zou heilzaam zijn,
voor hoorders en voor musici.
_____________________________________________
Katelijne VAN LAETHEM
In het vizier: You fill up my senses...
Protestantse Omroep vzw
Brogniezstraat 44
1070 Brussel
_________________________
Juli 2013
VRT Radio 1
Woensdag 17 juli om 20:03
Mens voor de mensen zijn:
Beeld-ver-vorming
Frank MARIVOET
Augustus 2013
VRT Radio 1
Woensdag 21 augustus om 20:03
Mens voor de mensen zijn:
Trouw
Frank MARIVOET
zomer 2013
7

In het vizier: You fill up my senses...
8 zomer 2013
Van lieverlede lieve leden…
Dat was de titel van de scriptie die ik bijna 35 jaar geleden
schreef om de eerste licentie op onze – toen veel
geroemde – Faculteit af te ronden. Het feit dat één van
mijn jaargenoten, die in de redactie van dit kerkblad zit,
dit zich nog herinnert, is op zich al opmerkelijk. Een beetje
gek. In ieder geval leidde zijn opmerkingsgave ertoe dat
ik nu peentjes zit te zweten omdat ik over de tastzin
moet schrijven.
De scriptie ging over de functie van de aanraking in het
pastoraat. De meesten van mijn jaargenoten vonden het
of gek of typisch Ina, ik weet niet wat ik onuitstaanbaarder
vond. In ieder geval vond ik het niet gek. En nu, na al
die vele jaren vind ik dat nog steeds niet. En ben ik er ook
wel achter dat het niet typisch Ina is, maar dat er met
mij vele pastores zo denken. Ik ben er meer en meer van
overtuigd geraakt dat bij troosten de lichamelijkheid een
belangrijke rol speelt.
Heel zachtjes wrijf ik over haar zere benen. Bijna negentig
voelt ze zich niet meer de fiere dame van weleer.
Haar lichaam wordt steeds kleiner, haar botten doen
steeds meer pijn. We hebben elkaar daarjuist lang vastgehouden.
Zomaar twee vrouwen. Ik heb de tranen van
haar gezicht geveegd en nu zit ze rustig in haar stoel. En
ze vertelt over de belevenissen in haar steeds kleiner
wordende wereld. Af en toe lachen we. Haar humor is
ze nog niet kwijt. Straks lezen we een psalm… Ik heb er
al veel met haar gelezen. Op dit moment houdt ze veel
van 131: “Ik heb mijn ziel tot rust en stilte gebracht…”
Samen met haar beleef ik de rust en stilte, die haar ziel
uitstraalt. Als we bidden, pakken we elkaars handen vast.
Haar oudgeworden handen, die zo dun zijn, dat het droog
geworden vel rechtop blijft staan als je eraan trekt. We
grinniken erom. Met een kus neem ik afscheid. Tot de
volgende keer, lieve schat…
Is het nu omdat zij negentig is, dat we zo met mekaar
omgaan? Is het omdat we twee vrouwen zijn?
Hij staat wat klungelig te kijken. Hij heeft jarenlang op
straat geleefd, maar probeert nu al sinds enige tijd zijn
leven terug op de rails te krijgen. Hij verlangt zo naar
een gewoon leven... Hij had me gevraagd om hem te
helpen om een bril te kopen… “Want alleen is maar alleen,
weet je, Ina?” Ja, ik weet het. Ik vind het ook leuk
als er iemand met mij meegaat om een bril te kopen. Hij
heeft er net twee uitgezocht. We hebben er veel geprobeerd,
maar deze vond hij het mooiste. “Ik wil die niet,
want nu gaan de mensen soms al van mij weg omdat ze
vinden dat ik wel een professor lijk en met deze bril lijk er
ook nog echt op…” Ik moet erom lachen en pak hem
even vast: “Je moet kiezen wat je zelf mooi vindt, en je
niks aan trekken van de mensen…”. Hij zegt: “Ik weet
het, maar toch...” En nu heeft hij zijn brillen en staat hij
wat te wiebelen. “Gaan we nog iets drinken?” Ik vind
het goed. En dan pakt hij mij opeens stevig vast en geef
me een kus. “Dank je wel.” “Ja, jij ook.”
Geen negentig, maar van middelbare leeftijd en een
man…
Troosten. Natuurlijk is pastoraat meer dan troosten. En
kennelijk kun je ook troosten door alleen woorden te
gebruiken. Maar ik kan dat niet. Mijn lijf doet mee. Ik ga
er zo behoedzaam mogelijk mee om. Sommige mensen
vinden het bedreigend. En dan laat ik mijn lijf thuis. Sommige
mensen bedreigen mij. En ook dan houd ik afstand.
Dat heb ik moeten leren in al die jaren. En dat is goed.
Van lieverlede lieve leden. Leden van het lichaam van
Christus, die langzamerhand de leden van hun eigen
lichaam leren gebruiken om troost te brengen. Zo bedoelde
ik het 35 jaar geleden. De samenleving is sindsdien
nog kouder geworden en lichamelijkheid nog meer
een taboe…
En toch geloof ik nog steeds, dat onze samenleving nood
heeft aan lieve, zachte handen, die niet bedreigend zijn
en die zachtjes aan onze kerk en onze
samenleving warmer kunnen maken.
_______________________________
ds. Ina KOEMAN,
Diaconaal missionair predikant
(stadspredikant) Antwerpen.

Ruiken tijdens de kerkdienst?
Er zijn van die reclamespotjes waarbij een product wordt
aangeprezen, dat je een verfrissende adem geeft. Hier
moet een grote markt voor zijn aangezien een groot
aantal mensen (1 op 7) kampt met een slechte adem. De
oorzaken kunnen te maken hebben met eetgewoontes,
de aanwezigheid van bacteriën in de mond of een onderliggende
ziekte. In de Middeleeuwen stelde men soms
een diagnose op basis van de lichaamsgeur van een patiënt.
Een niet welriekende geur stoot mensen af.
Wij houden niet van slechte geuren en blijkbaar is dat zo
in onze genen verwerkt, dat we automatisch terugdeinzen
wanneer we iets ruiken dat we niet aangenaam vinden.
Ongetwijfeld zal deze reactie te maken hebben met
het vergroten van de overlevingskans van een individu,
daar de stank hem waarschuwt, iets niet te eten en uit
de weg te gaan.
Aangename geuren daarentegen trekken aan. Bloemen,
gebakken brood, vers gebraden kip, de geur van je moeder,
je geliefde, de eerste lentedag, pas gemaaid gras…
In supermarkten (zo wordt verteld) verspreiden ze prettige
geuren om het koopgedrag te beïnvloeden en elk
lichaam verspreidt ongemerkt geuren (feromonen) die
aantrekkelijk zijn voor bepaalde andere mensen. Wat
we prettig vinden om te ruiken en wat niet: daar hebben
we geen invloed op en werkt voor het grootste deel onbewust.
In onze kerk doen we eigenlijk niets met geuren. De katholieke
kerk natuurlijk wel met het bewieroken als een
verbeelding van het opstijgen van de gebeden. De Bijbel
kent de geuroffers en de lieflijke geur van de geliefde uit
het onvolprezen Hooglied. Maar geur speelt niet echt
een rol in ons geloofsleven. Geuren kunnen ons meenemen
naar een kindertijd, naar de herinnering aan hoe de
kerk of een school rook waar je vroeger heenging (zo kan
ik de geur herinneren van mijn kleuterschool) en ik hoef
niemand uit te leggen hoe een ziekenhuis ruikt. Geuren
kunnen zomaar indringen in ons leven en ons ineens
wegvoeren naar een andere plaats, andere tijd, andere
gevoelens. Blijkbaar zitten geuren dicht onder de oppervlakte
van ons bewustzijn, maar schenken we er tegelijkertijd
maar weinig aandacht aan.
Hoe zouden we geur kunnen introduceren in ons geloofsleven?
Is het bijvoorbeeld belangrijk dat, als je gaat bid-
In het vizier: You fill up my senses...
den, het prettig ruikt om je heen, zoals in veel culturen
wierook gebruikt wordt om een heilige geur te creëren?
Wij vinden de omgeving als protestanten echter niet zo
belangrijk. Niet het gebouw, niet de aankleding van de
ruimte en zeker niet zoiets arbitrairs als geur. Voor ons
telt het Woord en dat moet gehoord worden. Luisteren
en tot je nemen, via je verstand naar het hart en daarna
naar de handen. Kijken en ruiken doen er niet toe. Maar
zou het geen interessante oefening zijn om in de kerk of
gewoon thuis, alle zintuigen te prikkelen die ons door
God gegeven zijn? Om ook te kunnen ruiken tijdens de
dienst door fijne geuren te verspreiden en om ook te
kunnen zien door de ruimte mooi en aantrekkelijk te
maken?
Vandaag sprak ik iemand die in onze vernieuwde kerk
kwam en hij vond het mooi, maar eigenlijk ging het daar
niet om: het Evangelie moet worden verteld en waar en
hoe je dat doet is niet zo belangrijk. Op zich helemaal
waar. Maar mensen willen toch graag mooie dingen zien,
vertoeven in een aangename omgeving en sfeer, goed
zitten zonder rugpijn, luid en duidelijk de spreker horen
in een fris ruikende warme ruimte en na de dienst een
lekkere kop koffie of een goed glas wijn. We ervaren de
wereld nu eenmaal via onze zintuigen, via al onze zintuigen.
Zo ervaren we Gods liefde dan ook via al onze zintuigen.
Laten we er dan ook maar voor zorgen dat ze allemaal
geprikkeld worden, zodat we Gods kracht mogen ervaren.
Via onze huid, via onze ogen, ons hart, ons denken,
ons voelen, onze smaak en ja, ook via onze neus. Voor
ons protestanten klinkt dit allemaal wat vreemd, maar
God ervaren doe je in feite met geheel je
lichaam. Iets om over door te denken…
__________________________________
Ds. Arjan KNOP,
predikant te Kortrijk.
zomer 2013
9

In het vizier: You fill up my senses...
10 zomer 2013
Smakelijk !
Toen ik jong was leerde ik op school dat de tong in 4
vakken moet worden verdeeld als het op smaak aankomt.
Met het puntje van je tong proef je het beste zoet, met
de zijkanten van je tong proef je zout en zuur. En de
bittere smaak kun je waarnemen achterop je tong. De
meester had dat uitgelegd en het bijbehorende plaatje
op het bord gehangen.
En dan ging je aan de gang: een beetje zout, wat suiker,
wat gember en een uitje… en maar
proberen het verschil te proeven
op die verschillende stukken van je
tong. Ik weet nog dat het me eigenlijk
niet goed lukte. Ik proefde
van alles en nog wat, maar ook
overal en nergens tegelijk. Ik durfde
dat niet zeggen, want de meester
zou het toch wel weten. Ik vermoed
achteraf dat we in de klas
allemaal heel ijverig bezig zijn geweest
om het experiment te laten
slagen en de meester te bevestigen
in z’n gelijk.
Echter, de meester heeft ons blaasjes
wijsgemaakt.
Ten eerste zijn de smaakpapillen
multifunctioneel en liggen ze verspreid
over de hele tong. Dat
plaatje hierboven daar mag u dus
een kruis over maken.
Ten tweede zijn er geen vier
receptoren maar op z’n minst al vijf.
Umami is erbij gekomen, ontdekt
Zomers dessert:
soepje van meloen met beaumes-de-venise
(voor 6 personen)
Nodig
2 rijpe meloenen (Cavaillon of Galia)
verse munt (1 blaadje per meloen)
1 fles beaumes-de-venise
vanille-ijs of meloensorbet
Werkwijze
De meloenen doormidden snijden en zaadjes verwijderen. Haal er bolletjes
uit met een parisiennelepeltje en laat ze marineren in een deel van de
muskaatwijn. Doe de resten van de meloen in de beker van de mixer samen
met de muntblaadjes en een scheut muskaatwijn. Mix fijn. Meng alles en zet
koel.
Serveren in een diep bord, gegarneerd met een bolletje vanille-ijs of
meloensorbet en versierd met een blaadje munt.
Mmmmm. Smakelijk.
Bea BAETENS
in Japan. Dit is de smaakgewaar-wording die hoort bij
goed gegaard eten of volgerijpt fruit èn moedermelk
(glutamine-zuur technisch gesproken). Ook reageert een
bepaalde groep smaak-papillen positief als er vet voorbijkomt.
Dus dat zou je de zesde smaak kunnen noemen…
De derde fout van de meester is echter de belangrijkste.
Hij vergat er bij te vertellen dat de volledige smaakervaring
(waarom we iets lekker vinden bijvoorbeeld of
juist niet) voor het overgrote deel bepaald wordt door
wat we ruiken en dan heb ik het nog niets eens gehad
over het feit dat het oog ook wel wat wil.
Een maaltijd is dan ook bij uitstek een feest voor alle
zintuigen. En als dat dan ook nog is in goed gezelschap,
dan geniet je ervan met heel je wezen. Zou
het toeval zijn dat het centrale sacrament
van het geloof een maaltijd is ?!
_________________________________
dr. Dick WURSTEN,
inspecteur PEGO.

The sixth sense
In het begin van de maand mei had ik het geluk
om met een aantal straatbewoners en vrijwilligers
een verblijf van drie dagen in de abdij in
Averbode te vieren. Ik zeg het expres zo. Want
het was een viering van het leven. Drie dagen
lang.
De voorbereiding was zwaar en lang geweest. De dakof
thuislozen mochten zich opgeven en werden via een
gesprek gescreend: wat was hun motivatie om in groep
op retraite te gaan? Elke straatbewoner kreeg een buddy
en de opdracht voor beiden was om elkaar te helpen er
een mooie tijd van te maken. Verder bedachten we een
thema voor deze driedaagse. Uiteindelijk kwamen we
uit bij engelen. Engelen… we hebben er rond gepraat,
gespeeld, gevierd. En we zijn elkaars engel geworden.
En dat niet alleen: ook enkelen van de paters werden
meegenomen in de engelenparade.
Toen we zondag Trinitatis in de kerkdienst het verhaal
van Nicodemus lazen uit Johannes 3, bleef mijn geest
opeens haken bij vers 6: “wat uit het vlees geboren is, is
vlees, en wat uit de Geest geboren is, is geest”. Mijn
gedachten dwaalden terug naar Averbode. En ik dacht:
zo was het… we waren al geboren uit vlees, maar daar
werden we even… drie dagen lang… als uit de geest
geborenen. We werden mens voor elkaar. Mens, zoals
God het bedoeld moet hebben. Een festijn van zorg en
liefde… van humor en pret… van engelengeduld en
engelenzang. We leefden als het ware drie dagen lang
op het zesde zintuig.
En alle vijf de andere deden mee:
· het gehoor: de oren, die openstonden voor elk
van ons. We luisterden naar elkaars verhalen. En
ik begreep opnieuw hoe zwaar het is om van een
verslaving verlost te worden.
· De tastzin: we dansten en kusten elkaar. Namen
elkaars handen vast, speelden petanque en
klaverbal, hielden elkaar vast bij het stappen op
de kinderkopkes binnen de abdij.
· De reuk: de geur van het eten van de paters, de
geur van de bloemen tijdens de enige twee dagen
dat het mooi weer was in de meimaand, de geur
van onze lichamen, nat van de onweersbui, die na
In het vizier: You fill up my senses...
twee dagen zon alweer lang uit de lucht moest
storten…
· Het zicht: onze ogen waarin de droom van de
engelen zichtbaar was, de weidsheid van de
omgeving van de abdij, de verkleedkleren, waardoor
we engelen werden, de engelenkaartjes,
waaruit we konden kiezen welke engel vandaag
de onze zou zijn…
· De smaak: de ijsjes, de creatieve momenten, de
voorgebakken cakejes die we met elkaar deelden…
ieders smaak werd gerespecteerd, gewaardeerd...
niemand viel uit de boot!
Zo droegen we elkaar de droom van Jacob in en zagen in
elkaars ogen de engelen van de aarde naar de hemel
gaan.
Tijdens deze drie dagen was er geen wanklank te horen.
De aarde en de hemel bereikten en verrijkten elkaar. We
deden niet veel, we hadden vooral tijd voor elkaar. En zo
stapten we het eeuwig leven in, want ik hoorde de dominee
zondag vertellen dat eeuwig leven eigenlijk betekent
dat er geen tijd bestaat… En ik heb daaruit geconcludeerd,
dat je dus eindeloos veel tijd kunt hebben voor
elkaar. En dat hadden we daar in Averbode. Eeuwig leven
betekent volgens mij ook, dat het leven vol recht en
vrede is. En dat was zo: ieder van ons kwam aan zijn
recht en tot haar recht. Daar in Averbode. Een zootje
ongeregeld, bevrijd van verslaving en versloving en elkaars
engel. Wat heb je nog meer nodig
om the sixth sense te beschrijven?
_____________________________________________
ds. Ina KOEMAN,
Diaconaal missionair predikant
(stadspredikant) Antwerpen.
zomer 2013
11

Communautaire coördinatie / Jeugd
Jeugdkamp
Van 3 tot 5 mei zijn we
met een groep van ca. 30
jongeren uit Groot-Antwerpen,
Mechelen, Turnhout
en Hasselt en 10
man leiding op weekend
geweest naar Meeuwen-
Gruitrode. Het thema
van dit weekend was,
zoals u kunt zien op bijgaande foto Zout.
We hebben ons op zaterdag- en zondagmorgen gebogen
over de tekst uit Mattheüs, waarin Jezus tegen zijn
discipelen zegt: “Jullie zijn het zout van de aarde.” Niet:
jullie zouden het zout der aarde moeten zijn, maar jullie
zijn het zout der aarde. We hebben er met elkaar over
nagedacht op welke manieren dat ingevuld zou kunnen
worden.
Op vrijdagavond zijn we begonnen met de kennismaking.
Er is een vaste groep jongeren die al zo’n 4 jaar
meegaat op weekend, maar ieder jaar zijn er natuurlijk
ook nieuwe mensen bij, dus dat is altijd nuttig. Daarna
was het tijd voor een nachtspel: een zoutsmokkelspel dit
jaar.
Het ontbijt op zaterdagmorgen was verrassend: op ieders
bordje lag al een boterham klaar. Aan de gezichten
van de meesten was te zien dat het brood niet smaakte
zoals ze verwacht hadden: het bleek een zoutloze boterham
te zijn! De meesten hadden daarop maar een
reactie Bah! Dat is niet lekker! Vervolgens hebben ze
naar hartenlust brood met zout kunnen eten.
Daarna werd de groep verdeeld in 3 leeftijdsgroepen.
Iedere groep heeft zich op een aan de leeftijd aangepaste
manier over het thema gebogen. Bij de jongste
groep hebben we dit gedaan aan de hand van een aantal,
korte, spelletjes en een groot stuk behangpapier,
waar de tieners hun gedachten over het begrip zout op
kaartjes konden schrijven en er vervolgens opplakken.
Verrassend, waar sommigen aan dachten! De antwoorden
liepen uiteen van sneeuw via bewaren tot frietjes.
Lunchen deden we buiten. Ieder kon binnen zijn boterhammetjes
klaarmaken en die vervolgens buiten in het
gras opeten. Na de middag was het tijd voor ontspanning:
de ene helft van de groep ging het bos in voor le-
12 zomer 2013
vend Stratego, de andere helft bleef bij het kamphuis en
speelde Kubb. Voor sommigen welbekend, voor anderen
volslagen onbekend. Na verloop van tijd kwam de groep
uit het bos terug en na een korte drinkpauze wisselden
de groepen. Om 4 uur was het tijd voor de workshops: de
jongeren konden kiezen uit 5 workshops: muziek, crea,
fotografie, cupcakes en sport.
Na het avondeten (frietjes van de frituur met zelfgebakken
hamburgers en sla) werd de zaal klaargezet
voor het avondprogramma. De cabaretier Jo de Rijck
kwam met zijn programma In your dreams. We hebben
met zijn allen volop genoten van zijn, soms zeer spannende,
show en er nog wat van opgestoken ook! Daarna
konden er nog spelletjes gespeeld worden. Er was tijd
voor een gezellige babbel en buiten werd een kampvuur
aangestoken.
Na een welverdiende nachtrust werden we op zondagmorgen
met veel kabaal gewekt voor de ochtendgymnastiek
bewegen in het zonlicht. Daarna smaakte het
ontbijt ons prima! Tijdens de kampdienst werd het resultaat
van de diverse workshops gepresenteerd. Er is het
nodige gezongen en Jelle Brouwer en Johan Visser hebben
tijdens een interactieve preek een aantal manieren
belicht waarop je tegen de opdracht die Jezus zijn leerlingen,
en dus ook ons, gegeven heeft: het zout der aarde
zijn.
Daarna was het tijd voor inpakken, schoonmaken en nog
een smakelijke lunch. Vanaf een uur of 2 kwamen zo
stilaan de ouders binnendruppelen en werd het tijd voor
het afscheidsmoment. In de kring kreeg ieder een handje
zout, dat via een handdruk werd doorgegeven aan de
buren. Via een rondgang werd van iedereen afscheid
genomen, en daarna was het tijd voor vertrek.
Het is een geweldig weekend geweest, waarin jeugd en
leiding zich weer prima vermaakt heeft, en we weer
veel van elkaar geleerd hebben!
_____________________________________________
Joke VAN DER LINDEN-VERWEIJ,
jeugdouderling Kapel de Olijftak, Brasschaat.

Coördinatie Bezinning en Dialoog / Jodendom - Christendom
De urgentie van de dialoog
Wanneer één van onze predikanten naar zijn mening over het verschrikkelijke incident in Woolwich zou
worden gevraagd (waar die Moslim geworden Britse Nigeriaan zomaar op straat een Brits soldaat doodde),
zou hij waarschijnlijk heel zinnige dingen kunnen zeggen. Maar alleen zijn gemeente hoort hem, terwijl het
zeker alle ook andere Belgen aangaat en zou aanspreken.
Wij hoeven er niet aan te twijfelen, maar het onderwerp
godsdienst staat zeer hoog op de agenda van de
wereld. Maar door de oorlogen in het oosten en de incidenten
hier heeft het de bijbetekenis van gevaarlijk gekregen.
Gewone mensen, godsdienstig of niet, zijn bang
geworden voor godsdienst tout court. Terwijl het juist
één van de diepste emoties van troost en inspiratie is!
Mijn ervaring met de interreligieuze dialoog is, dat het
de angst voor de andere godsdienst wegneemt.
Palestijnse en Joodse studenten, die elkaar met hun profs
een keer ontmoeten, zeiden achteraf: “Die anderen
houden ook van snelle auto’s en snelle meisjes en pop en
beat! Zij zijn net als wij! Waarom zijn we dan vijanden?”
Trouwens hoe komt het dat hier een moslima op een
Vlaming verliefd kan worden (of omgekeerd), een degelijk
gezin stichten en soms zelfs politiek actief kan zijn!
Zijn de godsdiensten voor veel mensen niet tot een soort
van maskers geworden, die gemengde gevoelens en afstand
scheppen, terwijl juist blijkt dat er heel gewone
mensen achter zitten?
Onze soort van samenleving wordt gekenmerkt door een
merkwaardige tegenstelling: enerzijds willen we allemaal
ons eigen ding doen, maar anderzijds zijn we eigenlijk
heel erg op elkaar aangewezen. En als er dan wat ergs
gebeurt, dat heel de buurt natuurlijk schokt, dan zie je
ineens hoe zeer we aan elkaar hechten en met een
kaarsje in onze hand ons één zijn met de getroffenen
betuigen.
Daarom is het hoog tijd dat we in de muren, die onze
geloofsovertuigingen scheiden, deurtjes maken en bij
elkaar op bezoek gaan. Niet om te bekeren of bekeerd
te worden, maar om nu eens te begrijpen waarom die
ander anders is. Daarbij moeten we twee dingen onthouden:
1) we zijn gewone mensen en onze godsdiensten
lijken in een heleboel dingen op elkaar, omdat het
bij allen om compassie draait;
2) tóch leiden de verschillen, indien ze extreem uit
vergroot worden, soms tot gevaarlijke situaties
en gewelddaden. Hoewel religieuze leiders na zo
iets onmiddellijk oproepen tot rust en respect, is
het niet genoeg. Er moet méér gebeuren.
Er moeten rond de publieke ruimte waar we elkaar ontmoeten,
de straat en de winkel, kringen opgericht worden,
in cafés, speelpleinen, sportclubs, kortom plaatsen
waar ouderen en jongeren, juist van verschillende geloofsovertuigingen
elkaar willen en durven ontmoeten,
terwille van een veiliger samenleving. De dominees,
priesters en imams moeten hier het voortouw nemen.
Het kunnen gespreksgroepen zijn voor huisvrouwen, tieners,
studenten, bejaarden, jonge gezinnen..., maar heel
goed zijn ook doe-groepen, die bijvoorbeeld oude mensen
helpen de straat oversteken, boodschappen dragen,
die eenzamen bezoeken, die op geparkeerde fietsen en
auto’s letten. Samen dingen doen, geneest van wantrouwen
en verdenking. Er zijn zulke groepen over de hele
wereld en sommigen zijn er al meer dan een halve eeuw.
Wanneer je deze leert kennen, leer je dat gewone mensen
van verschillend geloof, met gezond verstand, humor
en een scheut compassie goede vrienden en een
steun voor de samenleving kunnen worden.
Om op die eenzame dominee uit Vlaanderen in het begin
van dit stukje terug te komen... wij zijn als Protestanten,
wegens ons geringe aantal, allemaal erg doordrongen
van ons maatschappelijk isolement. Daardoor echter
hebben vele mensen om ons heen ook géén negatief
vooroordeel over ons. Dat is een pluspunt om contacten
met andersgelovigen te maken. Die kunnen dan merken
dat wij heel wat genezende medicijnen in ons geloofsrugzak
meedragen en zelf ontdekken we
dat wij toch relevant kunnen zijn voor
onze samenleving.
_____________________________________________
ds. Peter JANSSEN,
lid werkgroep Jodendom-Christendom;
Noot : ds. P.E. Janssen heeft een boek gepubliceerd over de
dialoog, genaamd Adventures in Dialogue, indrukken van
45 jaar Joods-Christelijke dialoog door de Regenboog
Groep in Jeruzalem, uitgegeven in Israël, aan de prijs van
19,95 € (zonder verzending).
Verkrijgbaar bij de auteur op het adres :
Flierenbos 67, 2370 Arendonk of
pejanssen@skynet.be
zomer 2013
13

Coördinatie Kerk en Wereld / Ambten
14 zomer 2013
Oproep commissie Kerk en Wereld
De Commissie Kerk en Wereld zoekt iemand, die geïnteresseerd is om
namens de VPKB deel uit te maken van de redactie van TussenRuimte,
tijdschrift voor interculturele theologie. We zijn op zoek naar iemand die
affiniteit heeft met missionair en diaconaal werk, wereldchristendom en
interreligieuze vragen. De redactie van TussenRuimte verzorgt de thematische
programmering en invulling van het blad. Redactieleden stellen
samen de nummers samen, benaderen auteurs, nemen interviews af,
redigeren en schrijven artikelen en denken mee over vormgeving en beeld.
De redactie komt vier of vijf keer per jaar bij elkaar.
TussenRuimte is een kwartaalblad met een Nederlands-Belgische redactie.
Het kenmerkt zich door het interculturele perspectief. Vanuit het
christelijk geloof wil TussenRuimte inspireren en reflecteren op religies en
culturen om steeds opnieuw aandacht te vragen en ruimte te scheppen
voor de betekenis van het Evangelie in onze tijd. TussenRuimte is een
uitgave van de Nederlandse Zendingsraad en uitgeverij Kok te Utrecht, waaraan ook de VPKB meewerkt.
Indien u geïnteresseerd bent om in de redactie zitting te nemen of nadere informatie wenst, kunt u contact
opnemen met: Jaap Houtman, coördinator Kerk en Wereld, Bleuckeveldlaan 49, 3080 Tervuren. Tel.: 02-767.70.88
E-mail: jacob.houtman@skynet.be
Plechtige dankdienst ter gelegenheid van de Nationale Feestdag
18 juli 2013
Op 18 juli a.s. vindt de plechtige dankdienst ter gelegenheid van de Nationale Feestdag
plaats. Deze tweetalige dienst gaat traditiegetrouw door in de Eglise Protestante
de Bruxelles-Musée, bekend als de Chapelle Royale, gelegen in de Museumstraat in
hartje Brussel.
In deze dienst willen wij God danken voor onze natie en voor de vele zegeningen die
we in ons land mogen ervaren. Er wordt er eveneens een gebed uitgesproken voor de
Koning.
De dankdienst vormt een uitstekende gelegenheid voor ons protestantisme om acte
de présence te geven bij de hoogste instanties van ons land. De vertegenwoordiger
van de Koning, vertegenwoordigers van buitenlandse mogendheden, de hoogste militaire
hiërarchie en andere hoogwaardigheidsbekleders zijn uitgenodigd. Oud-strijders vertegenwoordigen trots
degenen die hun leven gegeven hebben voor het vaderland.
Er is gratis parking op het Museumplein zelf (op het Koningsplein onder de boog aan de kant van de musea
doorrijden).
Collega Laurence Flachon en ik zouden het bijzonder op prijs stellen, mocht u zich kunnen vrijmaken op donderdagmorgen
18 juli vóór 10.00 uur (uiterlijk!). Het is zonder meer een manier om getuigenis af te leggen van ons
Protestants geloof.
________________________________________________________________________________________
Ds. Donald CASTELEIN,
Waarnemend diensthoofd van de Protestantse Legeraalmoezenierdienst.

Uit de synodale raad
Oproep Jubileumjaar 2017
In 2017 wordt 500 jaar Reformatie gevierd.
Een kans en een plicht om als VPKB
onze in de Reformatie gewortelde eigenheid
te tonen. Niet zozeer door het verleden
te verheerlijken, wel door het
gedachtegoed present te stellen. Met
het oog op de voorbereiding van dit
Jubileumjaar is er een werkgroep samengesteld,
die concrete ideeën zal uitwerken.
Per district zoeken we een medewerker.
Wie zich namens Oost- en West-Vlaanderen
of Antwerpen-Brabant-Limburg
wil opgeven, kan ons bereiken via
uniprobel@skynet.be
Legeraalmoezenierdienst
De covoorzitters van de ARPEE, ds. Steven H. Fuite en
dr. Geert W. Lorein waren onlangs op bezoek bij Minister
De Crem om, naar aanleiding van het uitdovingsscenario
voor de legeraalmoezenierdienst, het belang
en de belangen van deze aalmoezenierdienst te verdedigen.
Bevestiging
Ds. Heike Sonnen heeft het beroep aangenomen van de
gemeente Verviers-Laoureux, waar ze op 6 oktober a.s.
bevestigd wordt. Hierdoor ontstaat er een vacature in
de gemeente Bruxelles-Botanique.
Ds. Willem B. Douwes
Als synodale raad blijven wij uw steun en gebed vragen
voor ds. Willem Douwes en zijn gezin. Hij vierde onlangs
zijn 72ste verjaardag in het Zorgcentrum Inkendaal, waar
hij voor het ogenblik nog altijd verblijft.
Er is sprake van, dat hij binnen een aantal maanden zou
overgeplaatst worden naar een Zorgcentrum in
Geraardsbergen.
Contact: dogij@telenet.be
Kasteelstraat 2 - 9500 Geraardsbergen
Synodale raad
Dag van de emeritipredikanten en
partners
Naar jaarlijkse gewoonte (behalve in de interimperiode
2012) kwamen op 4 juni jl. de gepensioneerde predikanten
met hun partners samen in het Huis van het Protestantisme.
In gedachten waren met ons, de collega’s die
door ziekte, leeftijd of afstand forfait moesten geven.
Onze hartelijk groet gaat uit naar hen.
Na het welkom met lezing en gebed, hebben we een
rondje gedaan, waaruit bleek dat vrijwel alle emeritipredikanten
erg betrokken zijn bij kerkelijke activiteiten
en bij de presentie van het protestantisme in de samenleving,
cultureel, diaconaal-sociaal of met publicaties.
Vervolgens hadden we een gesprek over de uitdagingen,
waarvoor we ons als VPKB gesteld weten en werd
in dat verband de vraag voorgelegd wat in dat verband
volgens ieder van hen de meest belangrijke taak is voor
de huidige VPKB-voorzitter. We sloten de dag met een
heerlijke Italiaanse maaltijd in een naburig restaurantje.
zomer 2013
15

Geuzenfeest
16 zomer 2013
Programma
Zaterdag 17.08.2013 vanaf 17:00
· 10 jaar Geuzenfeest: feestelijke opening
· Pasta-eetfestijn
· Ampersand: muziekband
· Meeyah Woofferson: muziekband
· El cine del sol Habana Blues: open-lucht-cinema
Theologische vorming, iets voor u?
Het goede leven
De tiende editie van het Geuzenfeest in Horebeke wordt er één
om in te lijsten. Het goede leven is het thema van dit jaar en zal de
rode draad zijn van alle activiteiten. Daarin willen we de kwaliteit
laten primeren op de kwantiteit.
Het Geuzenfeest wil terugkeren naar de essentie van het feest:
een moment, waarop we even vertragen om ons open te stellen
voor nieuwe mensen en nieuwe ideeën. Hoogtepunten zijn El cine
del sol, een heuse openluchtcinema op zaterdagavond, een lezing
door Dirk Barrez (De Wereld Morgen) en een optreden van de
Vlaams-Ierse folkgroep Faran Flad, met leden van het bekende
Kadril, op zondagavond. Tussendoor kan de bezoeker deelnemen
aan workshops, de kleintjes kunnen hun hartje ophalen in de
kinderanimatie en niemand gaat met honger of dorst naar huis.
Geuzenfeest 2013 … gewoon doen!
Zondag 18.08.2013 vanaf 10:00
· Oecumenische eredienst met Lady Bird
· DIRK BARREZ (De Wereld Morgen): lezing
· Abraham Hans boekenbeurs
· Workshops Het goede leven
· volksspelen, kinderanimatie
· zangdienst in de kerk m.m.v. het koor
De Vlaamse Olijfberg
· FARAN FLAD: Vlaams-Ierse folk
· Vlaamse barbecue
· Hilde Rogge vertelt rond het kampvuur
Misschien hebt u wel eens gedacht: ik zou wel eens iets meer willen weten over de Bijbel, over het ontstaan
ervan, over de Joodse wortels ervan enz. Of die kerkgeschiedenis, dat is toch wel een verhaal apart en hoe zit het
eigenlijk met die dogma’s en leerstukken van de kerk.. Of misschien bent geïnteresseerd in levensbeschouwelijke
vragen in algemene zin en zou u uw geloof wel eens in gesprek willen brengen met wat anderen daarover
denken..?
Als uw antwoord op één van bovenstaande vragen ja is, dan is de vernieuwde cursus van het HIPGO (Hoger
Instituut voor Protestantse Godsdienstwetenschapen) beslist iets voor u.
Uit het cursusaanbod – oorspronkelijk opgezet om leerkrachten protestantse godsdienst op te leiden - kunt u nu
ook à la carte uw eigen menu samenstellen. Alle vakken worden modulair gegeven, dat wil zeggen: u kunt
instappen wanneer u wenst. Als u de hele opleiding zou volgen (3 jaar, woensdagmiddagen) dan haalt u zelfs een
officieel erkend diploma voor het protestants godsdienstonderwijs.
Nieuwsgierig?
www.hipgo.be of neem contact op met de
coördinator: dick@wursten.be 03/216.26.68

Presentatie Nieuw Liedboek
Monnickendam 25 mei 2013
Een liedboekpresentatie als een festival van
kerkmuziek, waar mensen zingend over straat
gingen en niet dronken waren, men zich voor
de deur van kerken verdrong om binnen te
komen: een leuke dag dus - 25 mei 2013,
Monnickendam.
´s Morgens had ook onze VPKB-voorzitter Steven
Fuite een eerste exemplaar van het liedboek
in ontvangst mogen nemen. Bij de officiële
uitreiking kregen alle vertegenwoordigers
van de deelnemende kerken alsook de
overheid, in de persoon van de burgemeester
van Monnickendameen, boek. Maar het allereerste
exemplaar werd aangeboden aan een lid van het
daklozenkoor uit Amsterdam, een projectkoor van de
diaconie,bevolkt door zwervers van de straat, als een
open gebaar van hoop, dat iedereen uit dit kerkboek zal
gaan zingen. Veel verwachting heb ik daar niet van, want
al een uur later was de betreffende man driftig op zoek
naar zijn boek en bleek dat hij het kwijt was.
Verder deden wij de verhelderende ervaring op, dat de
gewone landelijke pers van Nederland nauwelijks aandacht
had voor dit festijn. Of we nu uit een rood of een
groen boekje zingen, maakt hun
niet uit: ook al pakt de kerk eens
een keer op een originele wijze uit,
het kon de heren en dames van de
krant nauwelijks interesseren. Een
hoofdredacteur van een landelijke
krant moest later, aangespoord
door brieven van lezer, excuses
aanbieden voor deze omissie, maar
toen was alles al achter de rug. De
kerk is een marginaal verschijnsel
geworden.
Juist dat is één van de positieve
kanten van dit nieuwe liedboek: het
is geen eng binnenkerkelijk neuzelend
boek geworden. De samenstellers
hebben oog gehad voor het
feit dat ook regelmatige kerkgangers lang niet allemaal
meer leven binnen de sfeer van de klassieke muziek. Ook
al bestaat het overgrote deel van de bundel uit traditionele
kerkzangen en zo hoort het mijns inziens ook, er is
opening gezocht naar vrijere liedkunst. Morning has
Momenteel werken we
aan een soortgelijke liedboekpresentatie
dag voor
België. We gaan daarvoor
naar de oudste stek van
Protestants Vlaanderen,
St. Maria Horebeke.
Op zaterdag 5 oktober zal
daar opnieuw in het open
veld, in huizen, kerken en
boerderijen gezongen
gaan worden.
In september hoort u daar
meer over.
broken en Go down Moses zijn daar voorbeelden van.
Akkoord, het zijn niet de meest moderne populaire songs,
maar het gaat er ook niet om, dat we er wat eigentijdse
lellebellen bij stoppen. De grondhouding van de kerk is
dat zij zingend bij God terechtkomt, liefst met iedereen
die in de kerk zit. De hoop is, dat de mensen van de kerk
daarvoor nuchter en verstandig een vorm vinden, die
helpt en uitdaagt.
Het leuke van dit nieuwe zangboek is dat de hele gemeente
eraan geloven moet: wie Ps. 98 opzoekt in het
boek omdat hij zingt een nieuw lied voor God de Here
wilt zingen, merkt dat hij de keus heeft tussen wel zes
varianten van een nieuw lied zingen. Wilde u een nieuw
lied zingen of niet? Uit dit boek wordt duidelijk dat vele
bekende zangen van psalmen zijn afgeleid: ze staan in
het nieuwe boek naast elkaar. De oudejaarspsalm, Psalm
90, Gij zijt geweest o Heer en Gij zult wezen… vindt naast
zich Ps. 90a, O God die droeg ons voorgeslacht. Kortom,
werk aan de winkel: u hebt nu de kans om vindingrijk uw
liedkeuze aan de omstandigheden aan te passen. Het
boek daagt uit om creatief met zangkunst om te gaan.
Op de terugreis uit Monnickendam werd aan de mensen
in de bus van Antwerpen gevraagd naar een lied dat hun
die dag had aangesproken. Grappig was dat toen alle
zangstijlen aan bod kwamen, tot zelfs middeleeuwse
zangen toe. Blijkbaar kan de kerk heden en verleden in
zich meedragen.
_____________________________________________
Ds. Hans NEELS,
PR-verantwoordelijke Nieuw Lieboek.
Liedboek
zomer 2013
17

Duits-Belgische Contactdagen
Duits-Belgische Contactdagen
Op het programma staan onder andere
28 augustus, woensdag
20.00 uur Actualiteiten uit de Verenigde Protestantse Kerk in België
Ds. Steven Fuite, voorzitter Synodale Raad
18 zomer 2013
U bent van harte uitgenodigd voor de bijeenkomst
van dit jaar. Het thema dit jaar luidt:
Over oorlog en vrede – ter herinnering aan de
Eerste Wereldoorlog 100 jaar geleden
Deze bijeenkomst plaats van 28 tot 31 augustus
2013 in De Lork, Kemmel-berg, gemeente
Heuvelland, bij Ieper
www.lork.be
29 augustus, donderdag
09.00 uur De Eerste Wereldoorlog – Voorwaarden en begin – een overzicht
Jonatan Steller, Frankfurt a.M.
11.00 uur De betekenis van de 1ste Wereldoorlog voor België en Duitsland
Prof. Dr. H.R. Boudin, Brussel
15.30 uur Protestantse theologie en kerk in de 1ste Wereldoorlog – Over de heiliging van de oorlog door
de kerken
Prof. Dr. Dieter Beese, Bochum
16.30 uur Werkgroepen: Gesprekken – Uitwisseling – Discussie over gevolgen en invloed voor ons vandaag
19.30 uur “Er lag al lang een dode voor ons prikkeldraad” – Weerklank van de 1ste Wereldoorlog in muziek en
tekst, een literair-muzikale avond
Harald Kampmann, teksten en Jürgen Regul, piano
30 augustus, vrijdag
09.00 uur Van de rechtvaardige oorlog naar de rechtvaardige vrede? – Oorlog en vrede in theologie en
kerk vandaag
Ds. Friedhelm Schneider, Werkplaats Vrede en milieu van de Evangelische Kirche der Pfalz
Na de middag Excursie naar Ieper:
Museum over de 1e Wereldoorlog,
oorlogskerkhof, Last post
19.30 uur Avondmaaltijd in Ieper aansluitend
31 augustus, zaterdag
09.00 uur Terugblik en vooruitblik
10.00 uur Avondmaalsviering
Ds S. Fuite en ds H. van den Andel (pastor loci)
Contact en info:
Ds. Jelle H. Brouwer
Mechelsveldstraat 46
2800 Mechelen
Tel. : 0(032) 15 20 51 54
e-mail : jhbrouwer@protestant.com

Van hier en daar
Een sociaal centrum stelt zich voor:
Diaconaal Sociaal Centrum Kuurne
Het vroegere ARMENHULP
14 oktober 1972/1974 – 14 oktober 2013: 41/39 jaar
Ontving in 1989 de erkentelijkheids trofee De helpende hand, 1990 De orde
van de Geus, 2009 Eremetaal Provincie West Vlaanderen, 2009 Zilveren palmen
der kroonorde
Het begon allemaal zonder de bedoeling een centrum
op te richten. 41 jaar geleden vroeg men aan de huidige
voorzitter, die lid was van een kerkenraad, of hij de taak
van diaken op hem wilde nemen.
Na de meeste nood in eigen gemeenschap gezocht en
bezocht te hebben, kwam de nood van buiten de gemeente
aan de beurt. Het begon in 1972 met het plaatsen
van een huishoudtoestel bij een bejaard leefloon trekkend
koppel en het bezorgen van een voedselpakket bij
joodse migranten, om via gezins- en andere problemen
uit te breiden van armenhulp naar algemene sociale
hulp. Op 14 oktober 1974 werd het Diaconaal Sociaal
Centrum gesticht. We kozen bewust voor de term diaconaal
, omdat de drempel minder hoog was dan Protestants.
De geboden hulp en de christelijke inzet liet toen ook zijn
vruchten zien. Na korte tijd was de kleine kerkgemeenschap
met 20 nieuwkomers gegroeid. Met de
inzameling en verkoop van oud papier probeerden we
onze eerste centjes binnen te krijgen. De eerste gave,
die we mochten ontvangen, bedroeg dan 400 Bf (uit de
kerk van Gent-West, die nu niet meer bestaat). Hiermee
kochten we ons eerste voedselpakket voor de prijs van
650 Fr. We zaten dus onmiddellijk in de rode cijfers.
Dank zij de 2de Vlaamse Diaconale Dag, die eveneens
doorging in Gent-West, kwamen we een beetje van de
grond en ontvingen we van enkele gemeenten een collecte.
Intussen kwam ons tijdschrift Diaconaal Nieuws
op de markt en kregen we zo verschillende donateurs.
De vraag om hulp was groter dan het aanbod van fondsen
en goederen. De minderbedeelden kwamen hulp
vragen, maar ook sommige dominees en dokters kwamen
hulp vragen voor hen persoonlijk. Zo groeide de
hulpvraag in de beginjaren uit naar gemiddeld 400 oproepen
per jaar (nu nog tussen de 200 tot 250).
Op een districtsvergadering gingen de gemeenten in
Oost- en West-Vlaanderen akkoord om een jaarlijkse collecte
te organiseren, maar in de loop der jaren is dat bij
de meeste uit het oog verloren.
Het centrum werkte en werkt nog steeds met vier onbezoldigde
christelijke vrijwilligers, waarvan de enige overblijver
uit 1974, de stichter en voorzitter is. Eén van de
medewerkers was een vroegere hulpvrager. We werken
niet met een begroting, maar met de middelen die we
binnenkrijgen: fondsen van enkele gemeenten en een
50-tal donateurs. Ons kantoor in Kuurne staat open voor
iedereen die wil praten of zijn problemen wil delen, op
vaste zitdagen, terwijl we in bepaalde instellingen zitdagen
houden op aanvraag.
Naast het sociale aspect, hebben we ook culturele activiteiten
zoals voordrachten, gespreksavonden... Deze
gaan meestal door in Vlaanderen en een enkel in Nederland.
De geestelijke kant van de zaak is uiteraard de hoofdzaak
van het centrum, maar niet een voorwaarde voor
hulpvragers. Iedereen, ongeacht religieuze of politieke
overtuiging is welkom.
Door de naastenliefde van u te ontvangen en door ons
uitgedragen, kunnen we getuigen van de christelijke hulpvaardigheid
en de liefde van God voor ieder mens.
Het centrum mag in alle stilte en dankbaarheid terugblikken
op 41 jaar arbeid, goede tijden, droevige tijden
en slechte tijden. Door alles heen hebben we altijd gesterkt
door de geestelijke kennis, die we elke dag opnieuw
uit Gods woord mogen putten. De werkingsmiddelen
gaan zienderogen achteruit en de belangstelling
van vroegere sympathisanten mindert iedere dag, wat
normaal is. Als iets te lang duurt of bestaat of beroep
doet op mensen, kan het soms vervelen. Gelukkig voorziet
de Heer in de meeste noden, op het ogenblik dat
deze zich voordoen.
DIACONAAL SOCIAAL CENTRUM
Stichtend voorzitter Eric Vanhalst
Kerkstraat 10 – 8520 KUURNE
Rekeningnummer: 001- 0576006-96
GSM 0479.296.244
E-mail: dscvpkb@gmail.com
zomer 2013
19

Van hier en daar
De kerk en sociale media
Steeds vaker duiken er Facebookpagina’s van kerken op. Ook de VPKB heeft haar eigen pagina. Sociale
media heeft haar weg gevonden naar de kerk. Heeft jouw gemeente al een Facebook-pagina? Aan het
denken aan een Twitter-account? Een blog misschien? En is dat eigenlijk allemaal wel nodig? Hieronder
volgt een beschouwing over wat sociale media is, en de bruikbaarheid ervan voor een kerk of gemeente.
Sociale media of niet-sociale media
Het is een nieuwe trend: sociale media. Maar wat is dat
eigenlijk? Misschien is dat nog het best uit te leggen met
een voorbeeld over niet-sociale media. Bij niet-sociale
media praat je met elkaar in één richting. Een goed voorbeeld
is een krant. Een journalist schrijft een artikel en
praat dus met de lezer. De lezer kan daar niet op antwoorden,
die kan het enkel lezen. De communicatie verloopt
dus in één richting. Van journalist naar lezer.
Vandaag zie je op nieuwswebsites dat het ook anders
kan. Een journalist schrijft een artikel en onder dat artikel
kunnen lezers reacties plaatsen. De lezer kan dus
met de journalist (of de krant) praten, de communicatie
verloopt niet langer in één richting. Sociale media gaat
nog een stapje verder. De lezers worden zelf journalisten.
Iedereen kan een artikel schrijven, en op dat artikel
kunnen andere mensen reageren. Zoals bijvoorbeeld een
commentaar op een Facebookpagina. Maar ook de talrijke
blogs zijn daar een duidelijk voorbeeld van. Ieder-
20 zomer 2013
een wordt auteur en lezer. Dat is het ‘sociale’ aan sociale
media. Mensen nemen deel, en reageren op elkaar.
Maar er zijn nog veel meer voorbeelden van sociale
media. Nogal bekend zijn Facebook en Twitter, andere
voorbeelden zijn LinkedIn, Google+, Wikipedia, YouTube,
blogs... Dat er veel bestaat, kan je zien in de afbeelding,
links.
Belangrijke vragen
Bij die vele mogelijkheden is het soms moeilijk om nog
door de bomen het bos te zien. Welk medium moet je nu
precies gebruiken, en hoe? En wil je dat eigenlijk wel,
dat iedereen kan deelnemen aan de communicatie? Het
is daarom dan ook goed om vooraf na te denken, wat je
eigenlijk wil. Hiervoor kan je jezelf een aantal vragen
stellen, namelijk over het wat, wie, waarom, hoe en
wanneer.
1) Wat wil je vertellen? (boodschap)
2) Waarom wil je dat vertellen? (doel)
3) Aan wie en door wie wil je dat (laten) vertellen? (
publiek)
4) Wanneer wil je dat vertellen? (timing)
5) Hoe wil je dat vertellen? (methode/medium)
Niet alleen wat en aan wie je communiceert is belangrijk,
maar ook door wie er gecommuniceerd wordt. Typisch
voor sociale media is een vorm van participatie in
de communicatie. Verlies het aspect ‘sociale’ van de sociale
media niet uit het oog. Kunnen alle leden van je
publiek iets bijdragen, delen, communiceren…? Als het
belangrijk is dat de communicatie in één auteur kent of
in één richting verloopt (bijvoorbeeld bij aankondigingen),
kies dan voor een ander medium dan sociale media.
Bepaal ook bij sociale media wie verantwoordelijk is
voor de communicatie. Kijk daarbij de experts in je gemeente
niet over het hoofd: waar zit die Facebook-generatie?

De vierde vraag is er eentje die vaak vergeten wordt bij
sociale media. Wanneer wil je eigenlijk iets vertellen?
Een voorbeeld: wanneer zet je de aankondiging van een
activiteit in het kerkblad? Je kunt al vier maand op voorhand
een kleine aankondiging maken, zodat mensen dit
alvast in hun drukke agenda kunnen zetten. Een maand
op voorhand publiceer je een herinnering en twee weken
op voorhand kleef je een aankondiging op het
mededelingenbord. De zondag voor de activiteit doorgaat,
volgt een mededeling voor de eredienst.
Dat werkt evengoed zo bij sociale media. Je plant wanneer
je communiceert, bijvoorbeeld de vraag aan je publiek
“Volgende week in onze kerk presentatie van het
nieuwe liedboek! Wat is jouw favoriete gezang?”.
De organisatie van sociale media vraagt tijd, net als elke
andere vorm van communicatie. Een gedreven engagement
is dus noodzakelijk.
Gebruik enkel sociale media als je denkt dat het een meerwaarde
betekent voor je communicatie. Laat je keuze
niet afhangen van wat hip en trendy is. Je hoeft niet per
se sociale media te gebruiken. Gebruik sociale media
voor wat het is: een interactief communicatiemiddel
waar iedereen auteur en lezer is. Heb je geen behoefte
aan deze participatie, kies dan zonder twijfel voor een
ander communicatiemiddel zoals het kerkblad, email,
telefoon, van persoon tot persoon, een mededelingenbord...
Van hier en daar
onclusie: sociale media is niet anders
Sociale media is een middel, geen doel op zich. Vraag
jezelf eerst af wat, met en aan wie, waarom, hoe en
wanneer je communiceert. Is daarbij sociale media gewenst?
Welk medium dan precies? En is het haalbaar?
Soms is het antwoord ja, soms is het antwoord nee.
Zorg er ook voor dat er duidelijke afspraken zijn over de
manier waarop je als gemeente met sociale media omgaat
en wie daar voor verantwoordelijk is. Net zoals er
voor andere zaken in de kerk duidelijke afspraken zijn.
Sociale media is daarin niet anders. Bedenk ook: sociale
media bepalen mee je imago (net
als elke andere vorm van communicatie).
Kortom, ga om met sociale media
zoals je dat met andere manieren
van communicatie doet en hou
rekening met de specifieke interactieve
aard van deze vorm van
communicatie.
____________________________________________
Liesbet VAN GYSEGEM.
zomer 2013
21

Voor u gelezen
Positief gedrag op school...
Leerlingen met ASS (autismespectrumstoornissen) en schoolcultuur gaan vaak niet goed samen. Er hoeft
niet veel te gebeuren en er ontstaat probleemgedrag, waardoor de toch al moeizame ontwikkeling van
deze kinderen nog eens wordt gehypothekeerd. Voorkomen is beter dan genezen vinden de auteurs van dit
boek en zij schreven een cursus omgaan met schoolcultuur op maat van leerlingen met ASS…
Beide auteurs hebben veel ervaring
in het omgaan met kinderen
met een autismespectrumstoornis.
Ina Miniankova is leraar, lector
en onderzoeker op het gebied
van autisme en Jan
Schrurs werkte als leerkracht
en orthopedagoog in het speciaal
onderwijs en heeft nu als
psycholoog een eigen praktijk
voor mensen met autisme.
Beiden hebben veel praktijkervaring
in het werken met
kinderen die anders reageren dan doorsneekinderen.
Het boek bestaat uit drie delen. Deel één biedt een handleiding.
Nadat beschreven is wat ASS zelf allemaal kan
inhouden, wordt stap voor stap uiteengezet hoe het programma
dat de auteurs hebben ontwikkeld, gebruikt kan
worden. De auteurs gaan uit van vijf fases: het begint bij
het observeren en leren begrijpen van het leerlinggedrag
om te komen tot een verandering van dit gedrag in sociaal
aanvaardbaar gedrag. Deel twee past deze inzichten
op het gedrag in de klas. Het gaat dan heel concreet
over: hoe leer je goede manieren aan, hoe ga je om met
veranderingen, wat doe je als het pauze is. Stapsgewijs
wordt gekeken naar wat een leerling aankan. Deel drie
is een werkboek waarmee de individuele leerling aan de
slag kan om de schoolcultuur te leren.
De kinderen voor wie dit boek geschreven is, hebben
moeite met sociale gedragsregels, die de meeste mensen
als gewoon ervaren en vanzelf aanleren. Kinderen
die dit niet vanzelf kunnen, moeten dit dus leren. De
auteurs gaan er op grond van hun ervaring vanuit, dat
dat mogelijk is, op voorwaarde dat je het op een bij hen
passende manier aanbrengt. Om dit gedrag te ontwikkelen,
hebben ze in dit boek alle stappen nauwgezet
beschreven, die kinderen moeten zetten om dit gewenste
gedrag te onwikkelen. Zo kunnen ze grip krijgen op hun
schoolleven, waardoor de prestaties omhoog gaan. Hierdoor
zit het kind beter in z’n vel zit en gaat positief over
zichzelf en de ander denken, één van de voorwaarden
om goed in de maatschappij te kunnen meedoen.
22 zomer 2013
De stappenplannen in dit boek zijn goed uitgewerkt, zeer
concreet en worden ook visueel gemaakt, waardoor ze
de kinderen houvast bieden. Het boek gaat er wel vanuit
dat de school en de ouders en/of opvoeders op één lijn
zitten wat betreft de opvoeding. Daarom wordt er ook
een kindcontract afgesloten, zodat ieder weet waar die
aan toe is en iedereen hetzelfde vraagt van het desbetreffende
kind.
Misschien zijn sommige stappen iets te gedetailleerd uitgewerkt.
Ook wordt er tijdens het aanleren van een
nieuwe stap erg veel taal gebruikt, waardoor er een groot
beroep op het geheugen van een leerling wordt gedaan.
Dat is niet iets wat elk kind aan kan. Hetzelfde kan gezegd
worden van het grote beroep dat gedaan wordt op
het vermogen tot zelfreflectie. Er zal veel tijd en geduld
gevraagd worden van een ieder die met dit programma
gaat werken en het is zeker aan te bevelen om dit in een
kleine groep te doen. Handig zijn de werkbladen die bij
dit boek horen. Ze zijn eenvoudig te downloaden met
behulp van de persoonlijke code die in het boek staat.
Conclusie: dit boek is zeker de moeite waard als hulpmiddel
bij de opvoeding en de ontwikkeling van positief
gedrag van een kind dat concrete handvaten nodig heeft
om een plekje te vinden in deze wereld. Dat is voor veel
kinderen helemaal niet vanzelfsprekend. Daarom is het
een goede zaak dat er materialen worden ontworpen
die daarbij kunnen helpen en daarvan is dit boek er zeker
een!
_____________________________________________
Hetty WASSENAAR-WURSTEN
Ina Miniankova en Jan Schrurs:
Positief gedrag op school voor kinderen met ASS-
Autismespectrumstoornissen. Individueel programma
om de schoolcultuur te leren, 220 p.
Garant uitgevers, 2012

De Protestantse Johanneskerk in Genk
heeft een vacature voor een
VOLTIJDSE PREDIKANT (m/v)
Onze toekomstige predikant
… is erkend door de Verenigde Protestantse Kerk in België
… is een goede theoloog die de Bijbel kent en de actualiteit daarbij betrekt
… is jong en dynamisch, creatief en sociaal, communicatief en aanspreekbaar
… koestert het historisch erfgoed van het protestantisme
… draagt duurzame en ecologische waarden uit
Wij bieden
… een eigenzinnige kerkgemeente in Limburg, open van geest en multicultureel
… een mooi kerkgebouw in een groene omgeving aan de rand van de stad
… een gemotiveerde kerkenraad en beheerraad
… een actieve aanwezigheid in het culturele en religieuze landschap van Genk
Kandidaten melden zich bij kerkenraadslid Eveline van der Star:
via e-mail ronny.van.der.star@telenet.be of
telefonisch 089/717363.
Advertentie
zomer 2013
23

24 zomer 2013
World OutGames
Antwerp (WOGA)
Van 31 juli tot 11 augustus
zal Antwerpen het decor
zijn voor de 3de
World OutGames.
Op de website lezen we:
De vzw World Outgames
Antwerpen 2013 zet zich
ervoor in om in augustus
2013 een eersterangs wereldwijd
holebi-, trans- en
intergenderevenement te organiseren dat drie hoofdpijlers
in het vaandel draagt: fair play in de sport, cultureel
engagement en een universeel bewustzijn van de
rechten van de mens.
De organisatie wil een waaier aan uiteenlopende talenten
samenbrengen en het credo hoog houden dat deelname
aan een evenement als dit op zich al een triomf is,
en dat een overwinning in een sporttak een extra pluspunt
kan zijn.
De holebi-, trans- en intergendergemeenschap wil zowel
de stad Antwerpen als sportieve mannen en vrouwen uit
de gehele wereld uitnodigen om in gezamenlijke verbondenheid
het motto ‘Love United’ luister bij te zetten.
Tot zover de website. Waarom staat dit nu in Kerkmozaïek?
Waarom heb ik, als stadspredikant in Antwerpen,
daarover iets te melden?
Welnu, binnen dit grote spektakel is er ook een cultureel
luik voorzien en binnen dat culturele luik is er ook
een spiritueel onderdeel. En dat onderdeel wil ik graag
even in het licht zetten. Enkele katholieke priesters, een
moreel-consulent, een vertegenwoordiger van de Islam
en een protestantse stadspredikant hebben hieraan
meer dan een jaar hard gewerkt. Wij hebben een interlevensbeschouwelijk
programma uitgewerkt, waaraan
u eventueel kunt meewerken als vrijwilliger of als bezoeker.
U bent van harte welkom.
Wat plannen we ?
• een standje in de village met informatie over onze
verschillende evensbeschouwingen;
• van 05 tot 09/08 een stille ruimte in het Zuiderpershuis
op de Waalse Kaai;
• op 06/08 om 20:00 een vesperviering in de protestantse
kerk aan de Lange Winkelstraat 5;
• op 07/08 om 20:00 een bijzondere interlevensbeschouwelijke
viering in de St.Pauluskerk.
Informatie en contact
ds. Ina Koeman, stadspredikant (VPKB), Antwerpen.
inakoeman@hotmail.com
03/236.74.76
Colofon
Verantwoordelijke uitgever
ds. Steven FUITE
Redactieteam
Bea Baetens
ds. Arjan Knop
ds. Ernst Veen
dr. Dick Wursten
Redactieadres:
Brogniezstraat 44 - 1070 Brussel
tel.: +32-(0)2-511 44 71
fax.: +32-(0)2-510 61 74
E-mail: kerkmozaiek@vpkb.be
Website :
http://www.vpkb.be
Prijzen Kerkmozaïek
• Individueel abonnement: 20,00 euro
• Groepsabonnement: 15 euro (vanaf minimum 5
exemplaren naar éénzelfde adres)
• Steunabonnement: 25,00 euro
Vorige nummers Kerkmozaïek
http:/www.hipgo.be/kerkmozaiek/
Storten
kan op onderstaand rekeningnummer van de
Verenigde Protestantse Kerk in België
Brogniezstraat 44 - 1070 Brussel
IBAN BE29 0680 7158 0064
BIC GKCCBEBB
De redactie behoudt zich het recht voor om bepaalde
artikelen niet te publiceren, indien nodig in te korten
en/of redactioneel te bewerken. Zij is niet verantwoordelijk
voor de inhoud van de artikelen en slechts ten
dele voor de stijl.
Organisaties en tijdschriften, niet behorend tot de VPKB,
die artikelen uit het maandblad Kerkmozaïek geheel of
gedeeltelijk wensen over te nemen of te bewerken, dienen
dit schriftelijk aan te vragen op het redactieadres.
Wat betreft de richtprijs voor advertenties kunt u zich
wenden tot de redactie. Zij behoudt zich het recht voor
om deze al dan niet te plaatsen.
Sluitingsdatum volgende Kerkmozaïek :
3 juli 2013.
Colofon
Creatie cover: Drukkerij N. de Jonge n.v., 1850 Grimbergen
l
s
se
B
ru
0
7
0
1
-
4
t
a
tra
zs
n
ie
g
ro
B
,
E
IT
F
U
n
v
e
te
S
s.
d
:
s
d
re
d
a
n
fze
a
e
n
e
r
e
v
itg
u
.
tw
n
ra
e
V
-
s
e
l
ru
B
0
7
0
1
:
o
r
to
n
ka
ifte
fg
A