download - PvdA

IN PVDA PLATFORM DEZE KEER: DE BONUSCULTUUR Tekst Eric van den Berg Foto Stockxpert
Terwijl het internationale fi nanciële systeem de afgelopen maanden langzaam uiteenviel, bleven banken
miljoenenbonussen uitbetalen aan hun medewerkers. De maatschappelijke en politieke verontwaardiging die
volgden, leken veel bankiers niet te deren. Hoe ontstond de bonuscultuur eigenlijk? En hoe moet het anders?
‘Je moet het in Nederland niet
in je eentje proberen te regelen’
Acht miljoen euro, dat nam topbankier
Jan Peter Schmittmann eind vorig jaar
nog mee naar huis. Van de bank waar
hij jarenlang een leidinggevende rol had, de ABN
Amro, was nog maar weinig over. Gerrit Zalm
probeerde er in zijn nieuwe rol als topman van
de restanten van ABN en Fortis nog een stokje
voor te steken, maar de rechter besliste anders.
Schmittmann kreeg zijn bonus.
IEDEREEN EEN BONUS
Tot voor kort was het uitdelen van miljoenenbonussen
in het bankwezen schering en inslag.
Niet alleen leden van de raden van bestuur
kregen veel geld voor hun prestaties, ook lager
personeel kon op grote sommen geld rekenen
als doelen gehaald werden. Het fenomeen kent
haar oorsprong in de investment banks van de
jaren tachtig, legt hoogleraar Corporate Finance
Kees Cools uit. ‘Investment bankers kunnen heel
goed zien wat ze voor de bank verdienen,’ aldus
Cools. ‘Dat zijn vaak miljoenen. Ze denken dan
al snel: “Waarom zou ik daar niet één of twee
procent van krijgen?” Daarna willen hun collega’s
aan de andere kant van de straat ook een bonus.
MEDIA
Op 26 april kopt de Volkskrant:
‘Brussel wil bonussen bij banken beperken’
De Europese Commissie wil de bonussen en salarissen bij banken en beursgenoteerde
bedrijven aan banden leggen. Ook ‘gouden parachutes’ bij ontslag hebben
als het aan de Commissie ligt hun langste tijd gehad. Uitgangspunt is dat falend
beleid niet beloond mag worden. Het is een voorstel van Europees Commissaris
McGreevy (Interne Markt). Zeker is dat er ‘meer realisme in de beloningssystemen
moet komen’, stelt een Commissiewoordvoerder. ‘Salarissen en andere vergoedingen
dienen gekoppeld te worden aan werkelijk geleverde prestaties.’ McGreevy
komt met aanbevelingen, niet met verplichte regels voor de lidstaten. Volgens de
Commissie heeft zij niet de bevoegdheid om beloningsbeperkingen wettelijk op te
leggen. Zou zij toch een poging wagen, dan wordt die vermoedelijk weggestemd
door de EU-landen. Reeds bestaande Europese aanbevelingen uit 2004 over de salarissen
bij beursgenoteerde bedrijven, worden tot nog toe nauwelijks nageleefd.
26 ROOD mei 2009
Langzaam maar zeker breidt zoiets zich dan als
een olievlek over een sector uit. Uiteindelijk wil
zelfs de toiletjuffrouw een bonus.’
SLAG OM TALENT
Kort voor de kredietcrisis bereikte de bonuscultuur
haar hoogtepunt. ‘Bonanza-achtige toestanden,’
herinnert Pauline van der Meer Mohr zich.
Als hoofd Human Resources van ABN Amro
betaalde zij in 2008 nog tientallen miljoenen aan
bonussen uit aan topbankiers. Een beslissing
die nu zwaar onder vuur ligt, maar die Van der
Meer Mohr ‘tot de laatste snik’ zal verdedigen.
‘Mensen begrijpen niet hoe moordend de slag
om talent was, zelfs nog in 2007, het jaar waarover
deze beloningen zich uitstrekten,’ aldus
Van der Meer Mohr. ‘Als de toekomst van een
medewerker vanwege een dreigende overname
onzeker is, en hij/zij krijgt links en rechts mooie
aanbiedingen van andere banken, dan is er maar
één manier voor een bank om dat talent vast te
houden: de bonus bij goed presteren te garanderen.’
Binnen het internationale bankwezen was
het doodnormaal dat complete teams overliepen
van de ene bank naar de andere, simpelweg
omdat die andere bank meer geld bood. ‘Als
een fondsdirecteur wegloopt, en hij neemt zijn
cliënten mee, dan kun je als bank miljarden kwijt
zijn binnen twee á drie dagen,’ zegt Van der Meer
Mohr. ‘Je kunt dan niet in je eentje als bank zeggen:
“We doen niet mee aan die gekkigheid.”’
PERVERSE EFFECTEN
PvdA’er Trude Maas de Brouwer verleende als lid
van de Raad van Commissarissen stilzwijgend
medewerking aan de stijging van de bonussen.
Formeel ging zij alleen over de beloning van de
Raad van Bestuur, maar ‘we kregen wel eens een
overzicht van de bonussen van de laag daaronder
te zien. Daar schrokken we van.’ Maas kijkt
met enige weemoed terug op de beslissingen van
toen. ‘Achteraf kun je zeggen dat we ons te snel
hebben laten overtuigen,’ aldus Maas. Zorgelijker
nog dan de bonussen zelf echter vond Maas het
gedrag dat ze opriepen. ‘Het Peijnenburg-effect,’
noemt ze dat, een verwijzing naar de reclames
waarin mensen zich in de vreemdste bochten
wringen om een hap ontbijtkoek te bemachtigen.
Om hun targets, en dus hun bonus binnen
te halen gingen bankiers steeds ingewikkelder
Begin april op Fembusiness.nl:
‘Cees Maas scoort wel erg gemakkelijk’
Een beursgenoteerde bank die het advies van de Commissie
Maas opvolgt en zich primair richt op zijn klanten, zal zichzelf
marginaliseren. Het meest fundamentele advies aan de bancaire
sector in het rapport van de commissie Maas is dat de focus
weer terug moet op de klanten. De afgelopen tien jaar waren
het, naar Amerikaans voorbeeld, vooral de aandeelhouders en
de op bonussen jagende managers die werden gediend. Met
zo’n ‘terug naar de klant’-advies krijg je de handen van het volk
op elkaar, maar hoe gemakkelijk is het om zo’n advies te verwezenlijken?
Het grote probleem is dat een aan de beurs genoteerde
bank zichzelf marginaliseert met zo’n beleid. Geen belegger
is enthousiast als de bank waarin hij aandelen heeft, zegt dat de
aandeelhouder niet langer op de eerste plaats komt.