Witboek Kraken in PDF

Krakers als culturele ondernemers
Kraakverbod ondermijnt cultuurbeleid Plasterk
Ifor Schrauwen
“Overheden zijn veelkoppige monsters. Zo kan het zijn dat
het ene hoofd je voedt, terwijl het andere je bijt.”
Vanaf 2009 roept de landelijke overheid een nieuw
cultuurfonds in het leven: het Participatiefonds. Het
doel van dit fonds is meer mensen mee te laten doen aan
cultuur. Dit richt zich vooral op educatie en amateurkunst.
Hierdoor wil men een bredere basis en een kwalitatief
hoogwaardig topsegment. Een piramide staat immers
alleen stevig en kan slechts hoog gebouwd worden als de
basis breed en solide is. Dit geldt ook voor het cultuurveld.
Hoe meer mensen cultuur beoefenen, hoe groter de kans
dat er iemand doorstroomt naar de (internationale) top.
Bovendien creëert een brede basis grotere interesse en
passie bij de amateur-beoefenaars, hetgeen goed is voor
zaken als sociale cohesie en culturele ontwikkeling in het
algemeen. In ‘Kunst van leven; hoofdlijnen cultuurbeleid’,
hét beleidsstuk voor deze kabinetsperiode van minister
Ronald Plasterk, wordt gesteld dat:
“de kunst niet meer opgesloten [is] in de begrenzing
van museum of concertzaal, doch moet zijn te
vinden op de straat, in een willekeurig gebouw, in
een eenvoudig gebruiksvoorwerp.” 1
Dit is het ene hoofd dat je voedt. Een andere kop van de
overheid heeft echter in zijn wijsheid besloten het kraken
te gaan verbieden.
Kraken is een middel dat al meer dan veertig jaar wordt
gebruikt om misstanden als leegstand en speculatie aan
1 Kunst van Leven; hoofdlijnen cultuurbeleid, 22 juni 2007, p. 1. www.
sica.nl/pdf/kunst_van_leven.pdf
te tonen en te bestrijden. Daarnaast zijn er talloze
culturele initiatieven uit voortgekomen. Die waren
vast niet allemaal even hoogstaand en briljant, maar ze
waren er wel. Cultuur in kraakpanden is participatie op
straatniveau! Niet omdat er subsidie wordt gegeven, niet
omdat er op school op aangedrongen wordt, maar omdat
het puur uit de mensen zelf komt. De wil om te creëren
en om iets te doen met de ruimte die je in gebruik hebt
genomen, dat is de motivatie die deze mensen hebben. De
jongens die van een kapotte caravan een bewegende mier
maken, het meisje dat erachter komt dat ze kan dichten
of de jonge punker die zijn muur spontaan in vrolijke
kleuren schildert en er een aangeboren vaardigheid voor
blijkt te hebben. Met het kraakverbod draait de overheid
een groot deel van de door haarzelf gewenste brede basis
de nek om. De cultuur die uit de kraakbeweging komt
is al decennia innovatief en verassend. Het complete
‘broedplaatsenbeleid’ van veel gemeentes is bijna een kopie
van de kraakvariant. Creatieve uitingen in kraakpanden
brengen ontelbaar veel mensen, van wie het leeuwendeel
niet-krakers, in aanraking met allerlei vormen van
cultuur. Het verbieden van kraken is het verspillen van
een enorme input, vrijwillige èn ongesubsidieerde input.
Ik besluit dit betoog graag met nog een citaat uit ‘Kunst
van leven’, want treffender kan ik het niet weergeven:
“In wezen heeft kunst altijd iets ondermijnends,
iets wat onzeker maakt, iets waar de mensen beter
mee af zouden zijn als het er niet was. Kunst kan
losmaken wat is vastgeroest, omdat kunst wars is van
gemeenplaatsen.” 2
2 De uitspraak is oorspronkelijk van Gerrit Komrij
47