M - Vereniging tegen de Kwakzalverij

In „De Locomotief 1 te Semarang verschijnend,
vonden wij o.m. aanbevelingen van Sanguinose
genoemd : „beslist het beste middel tegen bloedarmoede
en zenuwzwakte", Koorengzalf, „de zalf
bij uitnemendheid tegen zweren of andere huidziekten,"
Mifudo tegen aambeien, Gonoskruiden
tegen nierziekte, blaasziekte, geheime ziekte, A am.
beienzalf van apotheker Boom, Kruidenthee
„Marianna" tegen alles en nog wat, Maagpoeder
van apotheker Boom, Roggen's Influenza Kruiden,
„geneest influenza na gebruik van enkele dagen,
zelfs bij zware gevallen" en nog andere, waarbij
wij de advertenties van enkele Spécialités — op
echt kwakzalverachtige manier ingekleed — maar
niet noemen. Eigenaardig is wel de volgende
annonce :
„Kennisgeving. De ondergeteekende geeft hierbij
aan het geacht publiek kennis, dat personen lijdende
aan aambeien (ïïaemorrhoiden) door mij volkomen
kunnen worden genezen zonder operatie.
Ook in staat „Suikerziekte", „Hartkwalen,"„Maagkrampen",
„Asthma", „Berri-Berri", „Geheime
ziekten", enz. te genezen. Zonder onderzoek kun*
nen geen medecijnen worden verstrekt.
Certificaten van personen te Batavia, Cheribon,
: Semarang, enz. door mij genezen, ter inzage.
Hadjie Abdulla en zoon, genaamd Abdul Rach-
'inan (doekoen Hindostan), Petoedoengan — Semairang,
Telef. 1369.
Ook buiten de stad te ontbieden."
„Zonder onderzoek kunnen geen medicijnen
"worden verstrekt," dat klinkt wel vertrouwenwekkend
(dat vinden de kwakzalvers meestal onnoodig)
maar toch... de heeren genezen te veel
verschillende kwalen om zoo maar vertrouwen in
hen te stellen.
Een Pnder blad, Het Oosten, te Pater son in de
•Nederlandsche taal uitgegeven, verraadt met dit
-al zijn Amerikaanschen oorsprong. Advocaten,
tandartsen, oogartsen enz. bieden hun hulp per
advertentie aan terwijl begrijpelijkerwijze allerlei
s.g. geneesmiddelen, als onfeilbaar en onovertrefbaar
worden aangekondigd. Wij citeeren o.a.
Moeder Kipp's Hoest-stroop, „het* kleinste kind
kan het zonder 't minste gevaar innemen", Kent's
•nier- en levermiddel, Mc. NeilVs Famine's heelzaVf
en de advertentie, met portret, van Brook's breukverbandapparaat,
waarover wij in ons vorig no.
^schreven.
Piemelden, en Crollius noemt de tegensprekers onbe-
•tireven dwazen, terwijl Rob. Fludd ook de tegenwerpingen
van Forsterus in het breed beantwoordt.
Aan den anderen kant werden hare redenen en
ondervindingen als ijdelheid en zelfbedrog aangeduid,
t>.a. door den jesuit Joh Roberti.
Het is voor ons moeilijker om zich in die tijden in
te denken, naarmate men met de hedendaagsche geneeskunst
meer bekend is. Toen was men nog niet
•op de hoogte van suggestte, begreep er althans niets
van, en iets, wat maar even buiten het enge cirkeltje
.ging waarin men zich bewoog, werd voor tooverij gehouden,
zoo ook het wonden genezen-van-verre.
Zoo meent de jesuit Delrio dit loutere tooverij te
wezen, en dat deze manier van genezen op een duivels-
"verbond steunt, alsmede dat degenen die zoo geheeld
worden, daarna in heviger pijn en zwaarder ziekte
"vervallen, ook meestal tot een kwaad einde geraken
We zullen onze lezers meerdere huiveringen besparen,
want, nietwaar, men rilt ervan als men zulke bedreigingen
leest.
Het eenigste waartoe men kan besluiten is : den
-eenen helpt 't fleschje en den anderen het drankje nog
niet eens.
Men heeft verder genezingen door belezen, dat is
•door eenige woorden over de wonde te spreken.
Sommige gebruiken geneesmiddelen, doch om secuurder
te zijn wordt de wonde ook nog belezen
bovendien :
De jesuit Delrio verhaalt van zeker lezen, onder
-liet Spaansche krijgsvolk gebruikelijk, waarmede zij de
"wonden genezen, alleen linnen er op leggende en er
woorden over sprekende.
De bisschop van IJperen, Szmonius, met zijn raden
-oordeelt al dit heelen te zijn bijgeloovig, en ongeoorloofd,
verbiedende dat iemand zulks zoude in 't
werk stellen.
Dat zelfs onder de heidenen deze manier van wonden
heelen, door te belezen, niet door allen werd goedgekeurd
is wel af te leiden uit het treurspel Aiax van
den Griekschen dichter Sophocles, waarin hij schrijft :
geen wijze geneesmeesters-werk te zijn, zich in wonden
ie betrouwen op de zangdichten
Dat het belezen ook heden nog lang niet tot de
geschiedenis behoort, weet een ieder die zich veek
«onder het volk in al zijn lagen, beweegt.
Ook de „Ingezonden Mededeelingen", zooals wij
ze uit onze kranten kennen, ontbreken niet, b.v.:
«Nierziekte. Mr. Karl Yinsell van Brooking,
Sask., schrijft : „Ik wensch mijne erkentelijkheid
te betuigen voor Dr. Pieters Zokoro; het heeft mij
genezen van nierziekte, waaraan ik meer dan vijf
jaren had geleden. Ik had verscheidene dokters
geraadpleegd en allerlei medicijnen gebruikt zonder
baat te vinden. Ik ben nu gezond en sterk". Dit
betrouwbare kruidenmiddel wordt door drogisten
niet verkocht. Het wordt verstrekt direct door de
vervaardigers, Dr. Peter Fahrney & Sons Co. 2501
Washington Blvd., Chicago, III."
Reeds ongeveer 20 jaar geleden, in de Maandbladen
van Nov. en Dec. 1900, hebben wij tegen
dit middel gewaarschuwd.
UIT DE PERS.
Het middel.
(Met welwillende toestemming van de Redactie,
uit de Nieuwe Courant overgenomen.)
„En als 't dan eens waar was," zei de 7ieke met
een glans van hoop in de moede oogen.
„Ja, als, als," hei haalde schouderophalend de
jonffe man die bij haar bed stond, terwijl hij opstond
en naar het raam gin£, dat uitzie ht gaf op een
stadstuintje.
,."Vindt ]e da-n niet, Herman, dat wij het eens
probeeren konden," drong de zieke aan.
Een oogenbl^kje bleef de ionge man net antwoord
schuldig, en Zei toen op nadenkenden toon :
„Ais het maar betrouwbaar is, An, als ^i* man
maar weer geen Kwakzalver is, w?nt dan 7ijn we
r,ch r erop. Het is duur, en. da o is nie es als het goed
is; ie weet wel dat ik er alles voor over zou hebben,
dan werk ik maar #at harder, maar "
„Maar het is een dokter,'' viel Annie hem in de
rede. „Ik hoor dat het mSJddel veel verkocht wordt,
en je het bij alle apothekers kan krijgen."
„Als dat Zekerheid voor zijn echtheid was, kocht
ik hst dadelijk," gaf H3rman niet overtuigd, licht
spo etend ten antwoord, terwijl hij weer naar de
zieke ging.
„Och, Herman," smeekte het kleine vrouwtje
en tranen welden in haar oogen, „toe. laten wij het
maar eens probecen, je kunt nooit weten ,en als
^et eena waar was, dat ik beter kon \*v orden !"
Overweldigd door de emotie die dere gedachten
haar gaven, gedichten, waarin de wereld ?an smart
en hoop lagen besloten, viel ze terug op de kussen
en snikte, snikte
In iedere plaats, ja in iedere buurt weet men iemand
aan te wijzen die de „pijn kan weglezen". Verrekkingen
worden meestal „belezen" en het helpt altijd, als men
de lui hoort.
De belezer strijkt over de aangewezen plek, prevelt
wat binnensmonds of denkt het er maar bij, en....
klaar is Kees.
Ook wratten worden op die manier „weggenomen",
maar dat eischt mins lens 6 weken. Niet dat de belezer
zes weken zit te strijken, doch eerst zes weken
na de belezerij zijn de wratten verdwenen Echter is
het zeer heilzaam dat men gedurende die zes weken
niet aan de wratten en het verdwijnen denkt. Dan...
men kijkt er eens na verloop van tijd naar en...weg
zijn de wratten !
Zóó zie je ze, en zoo zie je ze niet !
Gelijk de menschen alle middelen aangewend hebben
om de wonden te genezen, zoo waren er ook die, verstandiger,
zeiden : men moet de wonden vóór zijn, zich
beschutten om wonden te voorkomen, te weten steeken
schotvrij te wezen.
Deze wonderbare manier van doen, dateert al van
zeer oude tijden.
Zoo schrijft de dichter Virguhus van een „die noch
door vuur, noch door ijzer kon worden omgebracht."
Om onkwetsbaar te zijn werden verschillende dingen
gebruikt. Daarop vertrouwende werden de vijanden
onbeschroomt aangevallen en neergeveld; gelijk in oude
historiën te lezen is.
De Fransche schrijver Guyon verhaalt hoe zeker
edelman vijf maal als overwinnaar uit een duel kwam,
bij zich dragende Hippomanes l ) in kristal besloten.
De zesde maal is hij waarschijnlijk er bij gebleven.
De middelen die hiertoe gebruikt worden
zijn briefjes, met eenige wonderlijke en vreemde woorden
of teekens beschreven, die hun kracht zouden
trekken uit den hemel of uit den invloed der sterren.
Maar de kracht van deze briefjes werd ook aan den
invloed van den duivel toegeschreveu, want de natuur
houdt zich met zulk beschermen niet op, en Godnoch
i) Hippomanes, is de naam van een zwarte vliezige stof, die bij
de geboorte aan 't hoofd van een veulen wordt waargenomen,
De ouden geloofden, dat dit een der krachtigste middelen was,
om liefde te verwekken en ten dien einde maakten zij er een
philtrum (minnedrank) van.
Ook thans zijn er nog velen in dien waan, doch het middel is
natuurlijk van geen waarde, zooals-wel te snappen is.
„Kom Anneke, dàt niet, dàt niet, riepl Herman
zijn vrouwtje streelend, „toe Jrindje, je weet dat
elke opwinding goo verkeerd voor ie is, je gaat
zoo hoesten. Toe lief, niet doen, niet doen." vleide
hij zacht, het kleine handje dat hem zoo dierbaar
was, kussend, „Je weet", ging bij voort dat ik alles
voor je doen wil. Kom An, flink zijn, hoo*d omhoog,"
en hij Zei h3t liefste om zijn vrouwtje tot rust te
brengen.
„Weet je wat ? Als je braaf bent en je kalm houdt,
zal ik meteen voor je gaan en spreken met dien dokter.
Is dat goed, An ?"
De zieke glimlachte hem toe door haar tranen
heen
„Als je het doen wil," zei ze met gesmoorde stem.
„O, niemand weet, wat ik den laatsten tijd voor
droevige gedachten heb gehad. Het is '-oo vreeselijk
geen hoop meer te...."
,Tuut, tuut, zai je nu dien stouten mond wel
hcuden," Zei Herman bestraffend.
„Ik denk het toon, ik voel, dat " gins de
Zieke halsstarrig voort Maar Herman had -zijn hand
reeds op her stoute mondje gelegd en ?ei, kwasie
knorrig :
„Nu, als je zoo spreekt, dan ga ik niet hoor; ie
weet, dat je veel geduld en hoop "
„Geduld en boop," herhaalde de zieke bitter,
„hoe lang nog ?
Herman antwoordde niet. Annie trok hem naar
zich toe, gaf een kus op zijn hand die de bare omkneld
hield en zei zacht:
„Ik Zal wel weer probeeren, Herman. O, als je
wist, hoe *aa£ ik geprobeerd heb ! Ik wil blijven
leven voor jou en voor ons kindje. Arm kindje
hè Herman, 'zonder moeder ? '
Snel draaide nu Herman zich af, antwoorden was
hem onmogelijk, zijn keei werd ais dichtgesnoerd,
siechts wuifde hij bij dé deur zijn arm vrouwtje een
afscheidsgroet je toe en verdween 2oo viug mogelijk
om in de eenzaamheid iucht te geven aan zijn o verkropt
gemoed.
O ! 't was Vreeselijk, vreeselijk ! Een paar jaar
getrouwd en nu die onmeedoogende !
Kort na de bevalling was zi : ziek geworden, zijn
ai m klein vrouwtje en sinds ging zij achteruit, steeds
achtei uit.
Bittere gedachten verdringen zich in Hermans
brein, toen hij zich op weg begaf naar den dokter
om over het bewuste middel te spreken, waarop
/ijn vrouwtje ai haar noop gevestigd had.
,,'t Js een grooter schurk dan iemand vermoeden
Kan ais de uitvinder van een dergelijk middel de menschen
wat vooniegt," Zei hij half luid, „een dokter
die dit kan doen, is een onmeedoogende sche'm,
waardig opgehaneen te worden i Ik geloof dat ik
de menschen zijn er toe geneigd, de menschen zelfs
onbekwaam, om zulke wonderen te verrichten, ergo
moet het den duivel zijn die zulks verricht.
De beschreven beschermende briefjes zijn echter niet
in staat zilveren kogels te weerstaan, noch looden
kogels waarop gekauwd of gebeten is. Ook sabels,
waarvan de punt in t vuur heet gemaakt en met
reuzel bestreken, of in aarde of brood gestoken is,
hebben maling aan zoo'n briefje. En het is waarlijk
niet dat men alleen in vroeger eeuwen van deze beschermende
amuleta leest, ook in den laatsten Europeeschen
Oorlog werd er veel gebruik van gemaakt
op tal van lijken en gewonden werden amuleta's gevonden.
Helaas zij beschermden niet.
Dat men om vrij te loten, op den dag der loting
's morgens spek-pannekoeken moet eten, is algemeen
bekend Probatum est !
Kunnen we het hier beschrevene feitelijk geheel als
kwakzalverij beschouwen, de echte kwakzalverij beweegt
zich alleen op het gebied der geneeskunde en
besluiten we dit opstel nog met een volksmiddel tegen
geelzucht.
Men maakt van de asch van esschenhout met het
water van den zieke kleine koekjes. Men drukt in
't midden een putje en vult dat met het water van
den zieke waarin wat saffraan gemengd.
Dan laat men de koekjes drogen totdat zij vergaan
zijn, of laat ze op het vuur uitwasemen, waarmede
dan ook de geelzucht verdwijnt.
Eenvoudig en gemakkelijk, als je 't maar weet
En zoo zijn er nog tal van bijgeloovigheden onder
de menschen, die nog steeds worden toegepast en die
niet zijn uit te roeien, al praat men als Brugman.
De kwakzalver weet er van te profiteeren, en steunt
met zijn annonces en praatjes zooveel mogelijk de
domheid, want hij spekt er zijn beurs meê.
Wat een dokter zegt gelooft men niet, of men gelooft
hem maar half. Achter zijn rug om gaat men
naar den kwakzalver of piskijker, die natuurlijk den
dokter afkarat, en den kwakzalver heeft het volste
vertrouwen. Hoe het mogelijk is, is onbegrijpelijk doch
de geneesmiddelen, door den dokter voorgeschreven
gaan den gootsteen in en de rommel van den kwakzalver
wordt geslikt. Helaas, meestal tot nadeel van
den zieke ! 't Is wel een vreemde wereld, waarin zooiets
kan gebeuren 1
MEMENTO.