Jonge Sla in de stad - VTi

een culturele lens op het beleid waardoor alle initiatieven kunnen bekeken worden), 'community
building' (stimuleren van creativiteit, de mens als maker zelf, kunst als een manier om met een
imperfecte wereld om te gaan en een gevoel van samenhorigheid en wederzijdse
verantwoordelijkheid te creëren). Culturele relaties zijn hierbij complexe netwerken die in de steeds
veranderende omgeving op elkaar inwerken en veranderen en zo een rol kunnen opnemen in de
adaptieve vernieuwing van een menselijke (duurzame) samenleving.
Om creatieve oplossingen voor globale en lokale problemen te stimuleren, moet het stadsbestuur
ondersteunen en voorwaarden scheppen. Autogebruik kan gereduceerd worden door de stad te
profileren als fietsstad en hier ook de nodige mobiliteitsvoorwaarden voor te scheppen, kijk maar
hoe succesvol dat in het buitenland is. Om een duurzame creatieve stad te bekomen, is er in
Vlaanderen nog onvoldoende beleidsconsistentie, de keuzes zijn bijvoorbeeld nog al te vaak
gericht op autogebruik en grootschalige ontwikkeling.
Transitie heeft nood aan burgerparticipatie en nieuwe inzichten uit verschillende hoeken. In het
kader van het Stedenfonds werd er al ruime projectervaring opgebouwd. Groepen mensen kunnen
zelfstandig of via sociaal-culturele middenveldorganisaties vernieuwende transitieprojecten
opzetten, wat de betrokkenheid en het engagement verhoogt. Vanuit die bottom-up gedachte
vertrekken we ook met Jonge Sla en stimuleren we kunstenaars en hun organisaties om
nichegroepen te vormen die nieuwe ideeën over, en experimenten met alternatieve denk- en
handelswijzen ontwikkelen. Concreet kunnen zij bijdragen op twee niveaus: de impact van de
eigen artistieke praktijk verkleinen en invloed uitoefenen op het publiek.
Bijdragen aan de transitie kan gezien worden als een ethische plicht, maar ook gewoon als een
noodzaak. De maatschappelijke uitdagingen zullen immers ook een impact hebben op de
artistieke praktijk. De vraag daarbij is of we afwachten tot de realiteit voelbaar is in de dagelijkse
werking van de sector. Een eerste stap is het nadenken over manieren om de impact van je
artistieke praktijk in kaart te brengen en deze te verkleinen bij het ontwikkelen van een
tentoonstelling, het plannen van een tournee of het beheren van een gebouw. Op het tweede
niveau kan de kunstensector invloed uitoefenen op de civiele maatschappij door deze te betrekken
bij het uitdenken en vorm geven van een nieuwe toekomst. Kunst kan menselijke gevoelens als
ongeloof in de urgentie van een transitie of hoop dat iemand anders het wel zal oplossen,
blootleggen en de toeschouwer confronteren met onbewuste routines die een noodzakelijke
verandering tegenhouden. De verwarring en onzekerheid die daarbij bovenkomen, kunnen
artiesten opvangen door nieuwe perspectieven te bieden en fantasierijke beelden te creëren die
zowel de huidige staat van de wereld weergeven als een kritische reflectie over de toekomst
beogen. Naast de artistieke expressie zijn ook de publiekswerking en de uitstraling van een
organisatie media om het publiek te bewegen en het debat te stimuleren. De visietekst die op het
Cultuurforum in 2010 werd voorgesteld over ‘Cultuur als motor voor transitie naar een
rechtvaardige duurzaamheid’, wijst drie rollen toe aan de cultuursector:
‘De cultuursector kan eerst en vooral bijdragen aan het “publiek bespreekbaar maken” van de
socio-ecologische uitdaging (publiek-dialogische ruimte). Daarnaast kan ze het procesmatige en
“lerende” karakter van de noodzakelijke verandering mee implementeren(leer- en ervaringsruimte).
Tot slot is de culturele sector in staat om de noodzakelijke verbeelding en creativiteit binnen te
brengen in alle lagen van de veranderingsprocessen om “nieuwe verhalen, nieuwe mythes” te
creëren (ruimte voor verbeelding).’
De kunstenaars van Time Circus onderzoeken sinds kort met Welvaert duurzaam leven in de stad,
letterlijk en figuurlijk een proefproject waar ze twee jaar de tijd voor nemen. Twee pontons in het
Bonapartedok vlakbij het MAS in Antwerpen dienen als uitvalsbasis en publiek laboratorium. Ze
ondernemen er artistieke acties en gaan op die manier het debat over duurzaamheid aan met
voorbijgangers en bezoekers.
De stad is niet in staat alle lokale en globale problemen uit de wereld te helpen, maar kan wel een
openbare ruimte creëren waar mensen graag wonen en leven. ‘Ruimte, rust en relaties’ vormen
het recept dat filosofe Petra Van Brabandt ons voorstelt. Ze stelt de grootstad voor als ‘Een ruimte
4