Klasse voor Leraren 193 - Maart 2009 - p. 22-23

22
Een leerplan is geen receptenboekje
De vakwerkgroep
doorgelicht
Vakwerkgroepen in het secundair onderwijs: extreem tijdverlies of zinvol
overleg? Vier leraren doen hun verhaal. Kristien Arnouts van de onderwijs-
inspectie trekt er vijf lessen uit.
“Vakwerkgroepen zijn wettelijk niet verplicht”,
zegt inspecteur-generaal secundair onderwijs
Kristien Arnouts. “De enige vraag waar de
onderwijsinspectie tijdens een doorlichting
een antwoord op wil is: ‘Slaagt de school erin
om de leerplannen te realiseren?’ Niet de individuele
leraren moeten dat bewijzen, maar
wel de school. Hoe de school die leerplannen
realiseert, bepaalt ze zelf. Slagen of falen
hangt in grote mate af van het bewaken van
Lees meer over
onderwijsinspectie en
doorlichting op www.
onderwijsinspectie.be
KLASSE Nr. 193
de leerlijn. Als leerlingen vooral zakken in het
vierde jaar, is er duidelijk een breuklijn. Voor
een vloeiende leerlijn moet je systematisch
verbanden leggen tussen de leerinhouden en
vaardigheden van opeenvolgende leerjaren,
binnen een vakgebied en tussen onderdelen
uit verschillende vakgebieden. Die verticale en
horizontale samenhang kunnen niet zonder
overleg. Vaak organiseren scholen dat structureel
via vakwerkgroepen.”
Wat onthoudt Kristien Arnouts?
1
2
3
Leraren met positieve ervaringen in hun
eigen school met vakwerkgroepen, staan
meer open voor schooloverstijgende
vakgroepen. Leraren muzikale en plastische
opvoeding hebben vaak weinig
rechtstreekse collega’s. Alleen in schooloverstijgende
vakwerkgroepen kunnen
ze echt overleggen.
Zoek een alternatief voor vakwerkgroepen
die vierkant draaien. Een school
verving ze bijvoorbeeld met succes door
vakoverschrijdende werkgroepen.
Op de agenda van vakwerkgroepen staan
vaak vooral praktische afspraken, terwijl
je eigenlijk over de leerplannen moet
nadenken. Een leerplan is immers geen
4
5
receptenboekje. Gelukkig bestuderen
scholen en lerarenopleidingen steeds
beter de leerplannen.
Tijdens een doorlichting vormt de inspectie
zich een totaalbeeld van het niveau van
vakken, studiegebieden en -richtingen.
De praktijk toont aan dat goed werkende
vakwerkgroepen in sterke mate bijdragen
tot de leerplanrealisatie.
Voor leraren in het buso is samenwerken
en structuur bieden essentieel om de
doelstellingen van deze onderwijsvorm te
realiseren. Nog te veel leraren denken dat
dit niet hoeft in aso of tso. Fout. De sterke
leerlingen overleven het wellicht wel,
maar voor de zwakkeren is dat cruciaal.

© Lieven Van Assche
© Lieven Van Assche
Leraar huishoudkunde tweede
graad KA III in Assebroek
“Leerlingen in het buso opleiden betekent
hun basiscompetenties aanleren zodat ze
sterk afgelijnde taken nauwgezet kunnen
uitvoeren. Hun beginsituatie is zo
verschillend dat ze eigenlijk een individueel
curriculum hebben. Dankzij een
“De vakgroep huishoudkunde komt vier
keer in het jaar formeel samen. Dan leggen
we de grote lijnen vast: werking van
de keukens, poetsplanning opstellen, evalueren
en cursussen opstellen. Belangrijk,
maar de vele informele momenten tijdens
de speeltijden zijn nog belangrijker. Niet
overleggen met mijn collega’s zou een
ramp zijn. Een onverwacht probleem
Ginette Van Walleghem:
“Jonge leraren weten wat overlegcultuur is”
“Wij werken met geïntegreerde leerplannen.
Die verzamelen doelstellingen zonder
ze aan een bepaald vak te koppelen.
Leerinhouden zijn daardoor niet meer
versnipperd over afzonderlijke vakken.
Dergelijke leerplannen zijn een stap
vooruit voor de werkgroepen. Leraren
opvoedkunde, huishoudkunde en verzorging
moeten daardoor wel samenwerken.
Werkgroepen met vooral jonge leraren
functioneren doorgaans goed. Zij zijn
Directeur Vrije school Haverlo
Benny Sinnaeve:
“Veroordeeld om samen te werken”
Anne Colman:
“Geen vakgroep? Een ramp!”
gewend aan een overlegcultuur. ‘Anciens’
hebben in de eerste plaats geleerd zelf hun
plan te trekken. Als directeur sta ik bewust
dicht aan de zijlijn. Loopt het in een
werkgroep voor geen meter, dan probeer
ik die op het goede spoor te krijgen en ga
ik even sturen. Als leraren een werkgroep
ervaren als een instrument dat hen helpt
in hun opdracht liggen ze niet dwars. Eén
keer per jaar organiseren we ook schooloverschrijdende
werkgroepen.”
Hans Tamsin:
“Gunstige doorlichting is geen einddoel”
“Scholen vrezen vaak voor een doorlichting.
Zeker als het resultaat tegenvalt.
Natuurlijk is een positieve evaluatie leuk,
maar dat rapport houdt vooral een spiegel
voor: wat doen we goed, wat kan beter? Zo
beseften wij niet dat we vooral praktijkge-
stevig uitgebouwd leerlingenvolgsysteem
bepalen we het beste leertraject voor elke
leerling. Daarbij werken we volgens een
duidelijke en vaste structuur. Willen we
onze leerlingen kansen geven, dan zijn
we ‘veroordeeld’ om samen te werken.”
in de keuken moeten we snel oplossen.
Bovendien merken leerlingen het vlug als
het onderling niet botert. We lachen veel
en ventileren als het moet. Zes totaal verschillende
persoonlijkheden vormen toch
een hecht team. Het geheim? Niemand
denkt: ikke, ikke, ikke en de rest kan stikken.”
2 3
richt bezig waren en te weinig nadachten
over onderwijsitems als vernieuwingen of
autisme. Een doorlichting geeft de school
een kans op kritische refl ectie. “
5
1
Directeur KA III in Assebroek
4
Leraar interieurbouw
Vrije school Haverlo
KLASSE Nr. 193
©
Lieven Van Assche
23