Kempelkrant 07 - Hogeschool de Kempel

kEMPEL
2 e Jaargang | FEBrUarI 2009 | nUMMEr 7
Praktijkgericht
Bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs. Dat is in meerdere
opzichten de basis van Hogeschool de Kempel. Vandaar dat we veel
energie geïnvesteerd hebben in het ontwikkelen van ons eigen onderwijssysteem
met een doorgaande leerlijn, geïntegreerde competenties
en veel coaching voor onze studenten.
Maar we bieden ook de scholen en de
bovenschoolse organisaties veel. Dat blijkt
wel uit de activiteiten van Kenniscenter
de Kempel, waarmee we bij willen dragen
aan kennis, expertise en innovatie.
Kenniscenter de Kempel gaat steeds
nadrukkelijker het veld in. Want meer dan
ooit is ‘een loopbaan lang leren’ nodig
in het basisonderwijs. De instrumenten
die u op uw school daarbij nodig heeft,
Lang LEvE
LErEn!
worden voor een belangrijk deel door ons
aangeleverd.
Wilt u er meer van weten? Lees dan het
middenblad eens door. Daar vindt u alle
bijzonderheden. Maar lees ook de overige
pagina’s. Dan ontdekt u nóg meer over
alle ontwikkelingen op úw en onze school:
Hogeschool de Kempel!
Redactie Kempelkrant k
Je leert wat af in je leven. Je
moet wel, je kunt niet anders.
Daar kom je als schoolkind op een
gegeven moment wel achter. Op de
waaromvraag krijg je van je ouders
en de school te horen dat je het
later ver zult brengen als je goed je
best doet. Op een gegeven moment
ontdek je dat die belofte niet klopt.
Het gaat niet om je best doen, maar
om presteren.
Bij een goede juf of meester hoeft
dat besef geen problemen op te
leveren. Daar zal geen kind zich de
mindere voelen. Niet door ‘slechte’ resultaten lief te verpakken,
maar door veel breder naar talenten te kijken, laten een goede
juf en meester kinderen ontdekken wat ze wél goed kunnen. Ze
bemoedigen en hen doorlopend perspectief bieden.
Ook na je ‘schooltijd’ ben je nog niet uitgeleerd. Ik hoor het de
directeur van de Pedac tijdens de diploma-uitreiking nog zeggen:
“Dames en heren, als jullie nu denken afgestudeerd te zijn, dan
zijn jullie nog nooit aan studeren toegekomen. Ik zal jullie de
komende jaren dan ook graag op gezette tijden welkom heten op
deze plek.” Ik kon toen nog niet vermoeden hoe zeer hij wat mij
betreft gelijk zou krijgen. De praktijk van een eigen klas lonkte,
de opleiding kon me op dat moment gestolen worden. Toch zat ik
al snel weer in de ‘schoolbanken’.
Kenmerkend voor leren is het stellen van vragen. Omdat de
onderwijspraktijk blijvend aan verandering onderhevig is, krijg
je deze al werkend op een presenteerblaadje aangeboden.
Een stimulerende omgeving die uitdaagt en confronteert, doet je
vervolgens op zoek gaan naar kennis die mogelijke antwoorden
in zich bergt. Natuurlijk moet je willen leren, je moet het
kunnen en ook nog leuk vinden. Maar als je geleerd hebt te
leren, dan blijf je dat doen, is mijn ervaring. Het geeft een
‘kick’ als je iets nieuws ontdekt hebt en daarvan de vruchten
kunt plukken.
In het perspectief van langer werken, heeft leren levenslang
gekregen. Dat is als een vonnis op te vatten, maar ook als een
aangename tijdsbesteding. Wetenschappelijk is aangetoond dat
een leven lang een glaasje wijn op z’n tijd niet alleen lekker
is, maar ook gezond. Voor een leven lang leren kon wel eens
hetzelfde gelden.
Lang leve leren!
taeke van den akker
Lid CvB
Reacties van lezers zijn welkom op t.akker@kempel.nl.

Kenniscenter de Kempel biedt basisscholen,
maar ook bovenschoolse organisaties
een breed pakket aan ondersteuning,
variërend van symposia, seminars
en een Inspiratietour tot cursussen,
trainingen, coaching en begeleiding in
verandertrajecten door hoog gekwalificeerde
deskundigen van de hogeschool.
Directeur van Kenniscenter de Kempel,
Richard Steinfort, wil veel betekenen
voor zijn opdrachtgevers. “We hebben
op de hogeschool natuurlijk een enorm
reservoir aan expertise. We zijn als geen
ander thuis in de vak- en vormingsgebieden.
En met de kennis die we op dat
gebied hebben, helpen we basisscholen
graag om hun methodieken verder te
ontwikkelen en te verfijnen. Maar we
hebben ook specialisten op het gebied
van intervisie, communicatie, coaching,
Kenniscenter wil een steentje bijdragen
aan professionalisering
onderwijsvernieuwing of School Video
Interactie Begeleiding. Die meerwaarde
aan kennis stellen we graag ter beschikking
aan basisscholen en bovenschoolse
organisaties. Ons uitgangspunt is dat je
er met startbekwame leerkrachten niet
bent. In het basisonderwijs moet je je
blijven ontwikkelen. En ook de school zelf
moet zich voortdurend verder professionaliseren.
Wij doen een aanbod dat hen
daarbij helpt. Zeker omdat dat aanbod
altijd maatwerk is: het wordt volledig
afgestemd op de wensen en praktijksituatie
van een school of cluster van
scholen. Opdrachtgevers waarderen dat
ook. Ze hebben behoefte aan ondersteuning
waarmee op (tijds)efficiënte wijze de
kennis en vaardigheden van hun professionals
verder wordt uitgediept, verbreed
of geactualiseerd. En daar voorzien we
in. Niet alleen met een bestaand aanbod,
waarover je meer in deze nieuwsbrief
kunt lezen, maar ook met een aanbod dat
speciaal ontwikkeld kan worden op de
wensen van een opdrachtgever.”
Kenniscenter zoekt contact
Richard Steinfort wil graag met
potentiële opdrachtgevers om de tafel.
“Ik zie het als een van mijn taken om
te inventariseren aan welke vormen van
ondersteuning en inspiratie basisscholen
en bovenschoolse organisaties het meeste
behoefte hebben. Daarom kom ik graag
met hen in gesprek. Dat kan zijn omdat
ze een concrete vraag hebben waarbij
ik nadere toelichting kan geven op ons
aanbod. Maar dat kan ook zijn omdat
een school in een bepaalde ontwikkeling
zit en zich afvraagt of daarbij wel
“Onderwijs De Kempel behoorlijk uitdagend”
“De competentiegerichte opzet van het onderwijs op De Kempel
is voor mij als student behoorlijk uitdagend. We leren hoe je moet
leren. Het is soms wel even zoeken en hard werken, maar het resultaat
is wel dat je je ook echt zo ontwikkelt dat je in de praktijk goed
kunt functioneren.”
Die uitspraak komt van Anne Vermazeren,
K2-studente van Hogeschool de Kempel.
Samen met opleidingsdocent en tutor
Mark Wouters en haar mentor Monique
Arts - Laracker van Basisschool De Vlaswei
in Venray praat ze over de doorgaande
leerlijn op De Kempel. Anne Vermazeren
is er blij mee, al ziet ze de toenemende
mate van zelfsturing bij studenten en
het omgaan met de competenties wel
als een ‘zoektocht’. “Toen ik begon met
mijn studie zat ik in een pilotklas die als
eerste werkte met het digitaal portfolio.
We kregen voornamelijk aanbodgestuurd
onderwijs, dus dat gaf flink veel houvast.
Maar wat er nu precies bedoeld werd
met competenties en hoe je die moest
bewijzen, dat was toen voor mij nog
redelijk vaag. In de P2-fase en de K1-fase
werd me dat langzaamaan duidelijk. Via de
tutorgroepen spraken we er als studenten
onderling redelijk veel over en dat gaf
bevestiging en meer duidelijkheid. En
nu snap ik dat die zoektocht juist nodig
De ondertitel van het logo van Kenniscenter de Kempel is Centrum voor Kennis, Expertise en Innovatie.
Deze drie woorden vormen het acroniem ‘kei’. Kenniscenter de Kempel wil namelijk als inspiratiebron
dienen en zo een steentje bijdragen aan de verdere professionalisering van leraren.
is om je te ontwikkelen tot een flexibele
leerkracht die ook zelf blijft leren.”
Beoordeling
Wat Anne Vermazeren soms nog steeds
een beetje onduidelijk is, is “op basis
van welke criteria de bewijzen voor een
competentie beoordeeld worden. Je
krijgt wel te horen: daar en daar moet
je aan voldoen. Maar hóé je daaraan
moet voldoen is me niet altijd even
duidelijk.” Volgens haar tutor Mark
Wouters komt dat “omdat er meerdere
wegen zijn om te bewijzen dat
je competent bent. In de eerste twee
studiejaren sturen we als opleiding
de studenten behoorlijk. Maar daarna
laten we hen meer los. Ze moeten dan
hun eigen leervragen en -doelen stellen.
En dus ook zelf ontdekken hoe ze
competenties kunnen bewijzen.” Mentor
Monique Arts-Laracker snapt die benaderingswijze
wel. “Als leerkracht werk
je ook zo. Kijk naar rekenen. Daarbij
biedt je kinderen verschillende strategieën
aan, want voor het ene kind is een
bepaalde rekenstrategie veel bruikbaarder
dan voor het andere kind. En je moet je
later ook kunnen verantwoorden richting
je collega’s, de ouders of de inspectie. Het
is goed als die persoonlijke benaderingswijze
en het kunnen onderbouwen van je
eigen werkwijze al in het onderwijs van De
Kempel is opgenomen.”
Coaching
Waar Anne Vermazeren zeer over te spreken
ondersteuning bestaat. In beide gevallen
kom ik graag langs om met elkaar te
sparren. Want we willen een centrum voor
kennis, expertise en innovatie (kei) zijn
waaraan het werkveld méér heeft. En die
meerwaarde willen we ook graag in de
specifieke praktijk van een basisschool of
bovenschoolse organisatie bewijzen!” k
Het fijne weten van
Kenniscenter de Kempel?
Neem contact op met
Richard Steinfort: 06 - 81 61 66 01
of r.steinfort@kempel.nl.
Ervaar de meerwaarde van een
loopbaan lang leren!
is, zijn de vele coachingsmomenten die er
in het onderwijs opgenomen zijn, zowel
met de mentor en de eigen tutor als met de
toetstutor. “Die feedback heb je hard nodig,
ook al omdat de omschrijvingen van de
kritische kernen waaruit de competenties
bestaan soms behoorlijk abstract zijn.
Het is fijn dat je bij de toetsgesprekken,
de bespreking van de Kempelscan en de
tutorgroepen behoorlijk wat ruggespraak
hebt en feedback krijgt. Dat helpt je in je
zoektocht naar hoe je je eigen onderwijs
vorm moet geven.” k

Competentiegericht onderwijs
als leidraad
Competentiegericht onderwijs. Dat uitgangspunt staat centraal in de opleiding van Hogeschool de Kempel.
Maar wat betekent dat nu? De Kempelkrant sprak er over met Frank Coenders en Riny Frerker van
respectievelijk Faseteam 1 en Faseteam 2.
“Het houdt in dat de competenties in alle
fases van het onderwijs op De Kempel het
uitgangspunt vormen”, zo vatten Coenders
en Frerker compact samen. “Uitgangspunt
zijn voor ons de SBL-competenties zoals die
gelden voor álle leerkrachten in het basisonderwijs.
Die zeven SBL-competenties hebben
wij teruggebracht tot zes Kempelcompetenties.
Want de reflectiecompetentie zit wat
ons betreft in de zes overige competenties.”
Stapsgewijs
“Elke competentie is onderverdeeld in twee
of drie kernen: delen die wezenlijk zijn voor
die competentie. Wat dat concreet voor het
onderwijs betekent? Laten we een voorbeeld
geven. Kern 4.1 richt zich op het klassenmanagement.
In de P-fase (het eerste jaar)
laten we dat de student op eenvoudige
wijze vormgeven, bijvoorbeeld door zorg te
dragen voor het klassenmanagement bij
het geven van een klein lesje of het voeren
van een gesprek. In de K1-fase (het tweede
jaar) dient een student een complexere les
te geven of iets te organiseren voor een
hele groep. In de K2-fase (het derde jaar)
verwachten we dat studenten het onderwijs
Opleidingsdocenten Helga van de Ven en
Marja Wijnen van Hogeschool de Kempel
zijn de bezielende krachten achter de
organisatie van de Inspiratietour. Zij hebben
zelf al ervaren hoe verrijkend deelname
aan een inspiratietour kan zijn. Van de
Ven: “Ik was twee jaar geleden een van
de deelnemers van een vergelijkbare tour
die toen door de Lucasstichting (Den Haag)
werd georganiseerd. Het was prachtig om te
zien hoe kwaliteitsscholen hun leeromgeving
georganiseerd hebben, maar ook hoe blij
de kinderen daar van worden. Ik begeleid
zelf scholen in vernieuwingsoperaties via
het Interactumlectoraat en Kenniscenter
de Kempel. Ik weet dus hoe scholen ieder
zo kunnen organiseren dat differentiatie
mogelijk is. En in de K3-fase (het vierder
jaar) moet een student alle facetten van
klassenmanagement beheersen over een
langere termijn. We zien de competenties
in de P- en K1-fase als onderlegger: het
is het fundament waar het aanbod op is
gebouwd of aan gekoppeld is, maar het
accent ligt dan vooral op het verwerven van
en leren werken met kennis die nodig is
voor een leraar basisonderwijs. In de K2- en
K3-fase gebruikt de student deze kennis om
verder te werken aan de competenties van
een startbekwame leraar. De kennisbasis
gebruik je dan om het handelen binnen
competenties te verantwoorden. Neem
bijvoorbeeld onderwijskunde. In de P- en
K1-fase is er aanbod rondom de theorie
van het klassenmanagement. In de K2- en
K3-fase heb je die kennis over klassenmanagement
reeds opgedaan en moet je laten
zien dat je vaardig bent en deze kennis kunt
toepassen.”
Stage
Zoals Coenders en Frerker onderstrepen,
vormt het competentiegericht werken ook
Inspiratietour helpt bij visievorming
Een kijkje in de keuken bij krachtige leeromgevingen. Dat is wat de
Inspiratietour, georganiseerd door Kenniscenter de Kempel, opleidingsdocenten,
leerkrachten en leidinggevenden van basisscholen, biedt. De
Inspiratietour omvat een vijfdaags programma (van maandag tot en
met vrijdag), waarbij een zevental scholen bezocht wordt.
hun eigen proces moeten doormaken,
maar ook hoeveel scholen van collegaorganisaties
kunnen leren. En ik heb gezien
hoe leerkrachten elkaar kunnen stimuleren
door via zo’n tour met elkaar ervaringen uit
te wisselen en nieuwe indrukken te delen.”
Breed programma
Tijdens de Inspiratietour van Kenniscenter
de Kempel, die gepland staat van 16 tot en
met 20 maart, bezoeken deelnemers zeven
scholen die uiteenlopende onderwijsconcepten
gebruiken. Er wordt een school voor
speciaal onderwijs aangedaan, maar ook
een organisatie voor voortgezet onderwijs
en zelfs een school in Duitsland. Van de
tijdens de stage een rode draad. “In de
P- en K1-fase weet de student per semester
welke kernen centraal staan (kritisch zijn) en
waar hij tijdens zijn stage de accenten moet
leggen omdat deze kernen getoetst zullen
worden. Zo zorgen we ervoor dat er altijd
een relatie is tussen wat op school geleerd
en wat tijdens de stage in praktijk gebracht
wordt. In de P- en K1-fase ondersteunen we
de student met meer sturing en begeleiding.
Dat is een bewuste keuze van ons: we willen
studenten in de eerste fase een stevige
basis geven via aanbod en sturing vanuit
de opleiding. In de K2- en K3-fase kunnen
studenten vervolgens veel meer zelf kiezen
hoe ze hun stage vorm geven, ze zijn dan
veel meer zelfsturend. De competenties
worden als geheel getoetst. We willen
zien dat in de eerste fase de theorie goed
verwerkt wordt en dat de student in de
tweede fase zijn kennisbasis uitbreidt en een
goede visie ontwikkelt op basis waarvan hij
zijn handelen kan verantwoorden.”
Kempelscan
Het beheersen van de competenties controleren
we onder andere via de Kempelscan.
Ven en Wijnen kozen met opzet voor een
programma dat een grote variëteit aan visies
garandeert. “Op die manier stimuleer je de
visieverdieping bij de deelnemers zelf en
ook de onderlinge discussie. Vandaar dat we
bijvoorbeeld kijken naar werken in ateliers,
werken met weektaken en portfolio’s. We
kijken ook bij scholen waar gewerkt wordt
met het systeemdenken, coöperatief leren
etc. Dit zijn enkele voorbeelden om kinderen
meer invloed te geven op hun leerprogramma,
naar zelfsturing en betekenisverlening.
Elk bezoek wordt goed voorbereid met
onderlinge presentaties en evaluaties, zodat
de deelnemers met gerichte vragen komen.
Tijdens het dagelijkse diner volgt steeds een
terugblik, zodat iedereen de indrukken de
juiste plek kan geven. Donderdagmiddag
is bestemd voor reflectie, waarbij er een
goed ingevoerde spreker komt om zo de
beeldvorming nog meer reliëf te geven. Het
wordt dus een redelijk intensieve ervaring
Daarin is een competentie op handelingsniveau
concreet uitgewerkt. Per fase groeit de
moeilijkheid van de competenties én van het
bewijs dat je daarvoor moet leveren tijdens
je stage. Aan de beoordeling daarvan via
de Kempelscan hechten we als Hogeschool
de Kempel veel waarde. Vandaar dat de
Kempelscan een belangrijk onderdeel is
binnen het competentiegericht werken. In de
P- en K1-fase wordt hij twee keer per jaar
aan de student en de mentor als beoordelingsinstrument
voorgelegd. In de K2-fase
wordt per competentie een Kempelscan
ingevuld. En in de K3-fase gebeurt dat per
ontwikkelgesprek en bij de Geïntegreerde
Competentie Toets. In de K3-fase wordt
naar alle competenties tezamen gekeken.
Want onze doelstelling is dat de student
uiteindelijk een startbekwame leerkracht
wordt die alle competenties geïntegreerd
beheerst!” k
waar de deelnemers nog jaren plezier van
zullen hebben. Want dat is de opzet van de
Inspiratietour: dat iedere deelnemer met
een duidelijke opbrengst weer naar zijn
organisatie terugkeert.” Meer informatie
over de Inspiratietour of aanmelding voor de
groep van maximaal twintig deelnemers via
Kenniscenter de Kempel! k

Kerstactie voor India
Vorig jaar liepen Loes Appelhof en Rosanne Verhoeven stage op de St. Davidsschool
in Cuddalore, India (zie Kempelkrant nummer 5). Zij vroegen aan De Kempel of de
opbrengst van de kerstactie besteed kon worden aan deze school. Natuurlijk kon dat!
Woensdag 17 december stonden Loes en Rosanne trots
op de foto (met hun sari!) met de voorlopige opbrengst
van de actie: alle groepen hadden hun steentje bijgedragen
en uiteindelijk € 4716,00 opgehaald. Onze
contactpersoon ter plaatse (Camille van Neer, voormalig
directeur van basisschool de Bron uit Deurne)
zal namens ons overleg plegen met mister Mark, de
directeur van de St. Davidsschool, over de besteding
van dit bedrag.
Neem voor meer informatie over het thema
‘een leven lang leren’ contact op met
drs. Richard Steinfort, (06 - 81 61 66 01 of
r.steinfort@kempel.nl).
Redactieadres
Hogeschool de Kempel
Deurneseweg 11, 5709 AH Helmond
tel. 0492 - 514 400
www.kempel.nl
Lay-out en Realisatie
Bureau HOW, Eindhoven
Ondertussen zijn er sinds 18 januari weer twee nieuwe
derdejaars studenten stage gaan lopen op de St.
Davidsschool. U kunt de belevenissen volgen via hun
website: www.eigenwijsje.waarbenjij.nu (Iris Heling)
en www.rosannevanboxtel.waarbenjij.nu (Rosanne
van Boxtel). k
“Competentietoets is leuk”
“Werken aan de geïntegreerde competentietoets (GCT) is leuk.
Het geeft je extra inzicht in je vak en het stimuleert je om
intelligent te studeren. Eigenlijk hebben wij in de K2-fase al
geïntegreerd aan onze competenties gewerkt, omdat we via één
project al meerdere competenties bewezen. Maar nu doen we dat
nog gestructureerder. En dat helpt je in je ontwikkeling.”
Die vaststelling komt van Joost Jacobs en Joost Gruijters, het duo
dat bij Hogeschool de Kempel doorgaans Joost&Joost genoemd
wordt. Joost&Joost vinden dat de GCT naadloos bij hen aansluit.
“Wij houden er wel van om effectief – of zeg maar gewoon:
een beetje lui – te studeren. We lopen
allebei stage bij de Praktijkschool in
Helmond en gebruiken de projecten die
we daar ondersteunen om meerdere
competenties tegelijkertijd te bewijzen.
Zo kun je het thema ‘zelfstandig werken
met een weektaak’ gebruiken om de
competentie ‘samenwerken met collega’s’
en de organisatorische en de didactische
competentie te bewijzen. En dat kan ook
met het werken in ateliers, waarmee
Joost&Joost bezig zijn.”
Fotografie
Frank Coenders
Redactie
Commissie onderwijs en faseteams
(t.richter@kempel.nl)
kEMPELkrant
verschijnt diverse malen per jaar en beoogt
allen die betrokken zijn bij het opleiden van
toekomstige leraren op de hoogte te houden van
ontwikkelingen binnen Hogeschool de Kempel.
De krant is ook digitaal beschikbaar via de website.
Op schema
Joost&Joost hebben zich het geïntegreerd omgaan met
competenties al doende al behoorlijk eigen gemaakt. “We zijn
op de Praktijkschool met behoorlijk wat projecten bezig. De
een is actief binnen een Test- en Trainingscentrum, de ander als
co-mentor. We richten ons op ervaringsgericht onderwijs. We
kijken vervolgens welke prestatie-indicatoren op het gebied van
competenties daarbij horen en leggen daarna in ons digitaal
portfolio vast welke competenties we zo bewezen hebben. Aan
de hand van een competentiematrix controleren we vervolgens of
alle indicatoren voldoende aan bod geweest zijn. Daarna volgen
twee ontwikkelgesprekken met de tutor om te kijken waar we
staan met onze ontwikkeling en of ons plan van aanpak op het
gebied van de GCT nog op schema ligt. Als we de GCT gehaald
hebben, kunnen we op blokstage voor vier aaneengesloten
weken. En we liggen allebei aardig op schema. Het eerste
ontwikkelgesprek hebben we al gehad en dat is voor ons heel
waardevol gebleken, ook al omdat we onze mentor mee mochten
nemen. En we denken alle twee dat we mooi op schema liggen
om ruim voor de zomervakantie klaar te zijn.”
Joost&Joost
kEMPELkrant
is een uitgave van Hogeschool de Kempel.
krant

thEMa
EEn LEvEn Lang LErEn
SPOV blij met communicatietraining
“Excellente, persoonlijke aanpak”
“Professioneel communiceren is een competentie die je niet zomaar
even kunt verwerven. Je moet er uitdrukkelijk aandacht aan besteden.
Bij het bovenschools bestuur van Stichting Primair Onderwijs
Venray (SPOV) zijn we blij dat we daarvoor Kenniscenter de Kempel
hebben ingeschakeld. Nu worden onze mensen structureel getraind
en dat gebeurt op uitstekende wijze.”
Die constatering komt van Yvonne
Raaijmakers, voorzitter van het college
van bestuur van SPOV waaronder twintig
scholen in Noord-Limburg vallen. SPOV
nam het initiatief voor de communicatietrainingen
nadat de stichting ervoer dat
steeds meer ouders behoefte hadden aan
een gesprek met het college van bestuur
omdat ze niet tevreden waren. “Soms
gingen die gesprekken over inhoudelijke
zaken. Maar heel regelmatig gingen
ze over bejegeningsvraagstukken. Dan
hadden ze het idee dat ze onvoldoende
gehoord werden of te weinig serieus
genomen waren.”
Gedegen programma
SPOV schakelde daarop Kenniscenter de
Kempel in voor de communicatietrainingen
van Adri van den Brand en Henk van Mil.
En met resultaat. Yvonne Raaijmakers:
“Kenniscenter de Kempel zorgde voor een
aanbod op maat waar de collega’s heel blij
mee waren. Onze scholen kregen de keuze
uit enerzijds een gedegen oriëntatieprogramma
en anderzijds een verdiept
programma waarmee uitstekend aangesloten
werd op de behoefte. De kracht van
Kenniscenter de Kempel is dat er op een
heel praktische wijze getraind wordt. Maar
ook dat de trainers heel integer werken. Ze
weten een sfeer van veiligheid te creëren,
waardoor de leerkrachten ook daadwerkelijk
met hun eigen vraagstukken durven
te komen. Zo leren ze omgaan met soms
lastige oudergesprekken, bijvoorbeeld
wanneer ouders op de hoogte gesteld
moeten worden van een verwijzing naar
“Communicatietrainings leuk en verrijkend!”
Integriteit, humor, praktijkgerichtheid en gericht op bewustwording. Dat zijn de steekwoorden die volgens
opleidingsdocenten Henk van Mil en Adri van den Brand ervoor zorgen dat hun communicatie- en coachingstrainingen
met zoveel enthousiasme ontvangen worden op basisscholen. De trainingen vormen een onderdeel
van het aanbod van het Kenniscenter de Kempel.
Belangrijk uitgangspunt in de trainingen van
Van Mil en Van den Brand is dat er steeds
maatwerk geboden wordt aan de basisscholen
en hun bovenschoolse organisaties. De beide
trainers: “We willen altijd naadloos aansluiten
bij de ervaringen en vraagstellingen van onze
deelnemers. Dat doen we bij onze training
Collegiale Coaching, waarin ingezoomd
wordt op intervisie binnen het team. Maar
óók bij onze training ‘Lastige gesprekken
voeren’ en bij onze coachingsopleiding waarin
we vertegenwoordigers van een school of
bovenschoolse organisatie leren hoe zij zelf
collega’s kunnen coachen in communicatieve
vaardigheden. We kijken samen met de
deelnemers naar de manier waarop iedere
deelnemer situaties wil veranderen en naar
de overtuigingen en waarden die iedereen
meeneemt. Op die manier helpen we hen
zelf te ontdekken hoe ze effectief feedback
kunnen geven, maar ook welke valkuilen er
voor ieder individu zijn en hoe je door rollen
als ‘redder’, ‘slachtoffer’ of ‘aanklager’ in
te nemen, de communicatieve kracht en
zuiverheid kunt verminderen. Vooraf voeren
we steeds een intakegesprek waarbij we
kijken naar eventuele patronen en de concrete
wensen binnen een team of organisatie.”
Enthousiast
Deelnemers ervaren de trainingen van
Kenniscenter de Kempel over het algemeen
als heel leerzaam. Van Mil en Van den
Brand: “Dat komt onder andere doordat we
zo praktijkgericht werken. We geloven in
leren door middel van doen en we koppelen
daar de theorie aan. Het komt soms voor
dat een groep sceptisch begint. Maar over
het algemeen slaat die weerstand binnen
een uurtje of anderhalf om in enthousiasme.
Men merkt dan dat wij oordeelsvrij handelen,
voelen en denken en dat we geen mening
hebben, maar zuiver observeren en signaleren
het speciaal onderwijs of naar een lager
niveau in het voortgezet onderwijs. Ze
oefenen in het omgaan met klachten of
in de toelichting aan ouders wanneer er
nieuwe groepen samengesteld moeten
worden. Onze leerkrachten vinden het leuk
en zinvol. Ze leren veel over zichzelf en
over de samenwerking in het team. Het
zijn trainingen die veel teweeg brengen,
omdat de deelnemers gestimuleerd worden
elkaar feedback te geven. En wat het
mooie is van de aanpak van Adri van den
Brand en Henk van Mil: ze gaan in eerste
instantie uit van wat er al wél goed gaat
bij de deelnemers en bouwen daarop
verder om leermomenten te creëren.
Ikzelf vind dat ze een excellente aanpak
hebben. En ik krijg van mijn organisatie
alleen maar zeer positieve reacties terug.
We doen dit nu voor het derde jaar en we
ervaren overtuigende winstpunten. Het
aantal ouders dat met het college van
bestuur wil praten is significant gedaald.
En alleen dat al bewijst dat de communicatietraining
van Kenniscenter de Kempel
méér dan de moeite waard is.” k
wat goede communicatie in de weg staat.
Ons vertrekpunt is NLP: neuro-linguïstisch
programmeren, waarbij je de taal die je
inwendig gebruikt, kunt inzetten om gewenst
gedrag te organiseren. Uitgangspunt van NLP
is dat je wat je écht wilt ontwikkelen ook kúnt
ontwikkelen. En ook die invalshoek ervaren
de deelnemers vaak als behoorlijk bevrijdend.
Voor ons is het daarom heel plezierig deze
trainingen te geven. Want ook wij worden
er elke keer door geënthousiasmeerd en
verrijkt!” k

Passend onderwijs en speciale leerlingenzorg:
Kenniscenter geeft antwoord op actuele vragen
Hoe organiseer je een vernieuwing als passend onderwijs op groeps-,
school- en bovenschoolsniveau? Op welke manier maak je dit voor de
school praktisch en haalbaar? Met die actuele vragen als achtergrond
begeleidt Wil van Venrooij, opleidingsdocent en coördinator van de
minor Speciale Leerlingenzorg (SLZ) en speciaal (basis)onderwijs,
basisscholen en bovenschoolse organisaties. Hij organiseert cursussen
waarin een leerkracht leert om af te stemmen op de onderwijsbehoeften
van kinderen.
Met zijn specialismen omvat Van Venrooij
een breed scala aan belangrijke onderwerpen
binnen het basisonderwijs van nu.
Van Venrooij: “We spreken over een manier
van denken die voor veel basisscholen
betrekkelijk nieuw is. Neem bijvoorbeeld
het uitzetten van de 1-zorgroute. Van
belang daarbij is dat leraren leren denken
in wat het kind nodig heeft. Dat kan door
“School Video Interactie Begeleiding (SVIB) is een begeleidingsmethodiek.
Typerend daarbij is het gebruik van een videocamera. Hiermee
kun je de werkelijkheid op een objectieve wijze vastleggen. De videobeelden
moeten aansluiten bij de leervragen van de deelnemers.” Die
omschrijving komt van Vincent Klabbers, een van de drijvende krachten
van Kenniscenter de Kempel op het gebied van SVIB.
Klabbers is enthousiast over de resultaten
van SVIB. “De reflectie op het handelen
en het vinden van handelingsalternatieven
start steeds heel krachtig bij het kijken en
luisteren naar video-opnames. De beelden
helpen om zelf antwoorden te vinden op
eigen leervragen”, aldus Klabbers.
Verschillende mogelijkheden
Kenniscenter de Kempel biedt verschil-
te denken vanuit de mogelijkheden van
het kind. Niet ‘ja, maar’, maar wel ‘ja, en’.
Bovendien moeten de leraren groepsplannen
opzetten en zorgen voor kwaliteitszorg en
continue kwaliteitsverbetering. Dat vergt
een heel specifieke aanpak. Het vraagt
om het signaleren van kinderen met een
specifieke onderwijsbehoefte, om het
analyseren van leerlinggegevens en het
lende mogelijkheden om SVIB in te zetten
voor persoonlijke ontwikkeling of voor
schoolontwikkeling.
Zo kan gekozen worden voor een individueel
begeleidingstraject. De ontwikkeling
van een individuele leraar staat hierin
centraal. Het kan iedere collega overkomen
dat hij of zij tijdelijk minder goed
functioneert. Coachen met SVIB kan het
tij keren.
opzetten van een leerlingvolgsysteem. Maar
ook om het formuleren van pedagogische en
didactische doelen op individueel niveau en
groepsniveau en het ontwikkelen van een
filosofie over groepssamenstelling. En niet te
vergeten: om samenwerking tussen scholen
binnen de regio, zodat je gezamenlijk een
aanbod kunt doen waarmee de leerlingen
ook daadwerkelijk voldoende ondersteund
worden.”
Workshop
Om scholen te ondersteunen bij het ontwikkelen
van al deze vernieuwingen, ontwikkelde
Wil van Venrooij een workshop en
een training waarin een groot aantal van de
genoemde ontwikkelingen de revue passeren.
Van Venrooij: “In de workshop kijken
De Pandelaar focust op Passend Onderwijs:
“Workshop is heel verhelderend”
“Een heel goede manier om collega’s mee te krijgen.” Zo kenschetst
Sandra Pennings, adjunctdirecteur van Jenaplanschool De Pandelaar
in Gemert, de Workshop ‘Passend Onderwijs’ die Wil van Venrooij
namens Kenniscenter de Kempel binnenkort op haar school gaat geven.
Sandra Pennings maakte recentelijk kennis
met de workshop tijdens een symposium
van het Kenniscenter. Ze raakte direct
enthousiast. “Wij zijn op onze basisschool
al geruime tijd bezig met het thema
‘passend onderwijs’. Die insteek zit als het
ware al bij Jenaplanonderwijs ingebakken.
Maar het is tóch goed om een deskundige
van buiten op een kernachtige wijze zijn
licht te laten schijnen over de term en
de bijbehorende theorieën en praktische
uitwerkingen. En dat doet deze workshop.
Natuurlijk zijn we al bezig met groepsplannen,
met het accent te leggen op de
mogelijkheden van kinderen en niet op
hun beperkingen of op het voorkomen dat
kinderen tussen wal en schip raken. Maar
we willen dat verder uitdiepen.
Kansen zien
Volgend schooljaar willen we het begrip
passend onderwijs in al zijn facetten
verder in ons onderwijs implementeren.
En we willen graag dat collega’s daar
niet op reageren met het uitgangspunt
‘ja, maar’, maar juist met ‘ja, en’.
De workshop van het Kenniscenter is
daar heel geschikt voor. Je krijgt echt
praktische casussen voorgeschoteld,
waarin zorgroutes bijvoorbeeld heel
helder worden uitgediept. En ook alle
begrippen en hun context worden zeer
overzichtelijk voor het voetlicht gehaald.
School Video Interactie Begeleiding
helpt effectiever werken
Een andere mogelijkheid is een teamtraining
in dienst van schoolontwikkeling.
Collega’s in een team of een gedeelte van
dit team werken samen aan professionalisering.
De leervragen van de collega’s zijn
gericht op dezelfde schoolontwikkeling.
SVIB en Begeleide Intervisie worden in
deze training gecombineerd toegepast.
Maar SVIB kan ook ingezet worden voor
‘Kijken met kinderen’. De deelnemers
leren om kinderen met hulp van videobeelden
te laten reflecteren. Leervragen
van kinderen over bijvoorbeeld samenwerkingsvaardigheden
zijn daarbij het
uitgangspunt. Vincent Klabbers: “Bij ieder
aanbod op het gebied van SVIB speelt de
videocamera een grote rol. De bereidheid
we naar de invulling van de 1-zorgroute
binnen passend onderwijs. We begeleiden
leerkrachten via inspirerende werkvormen in
het benutten van de mogelijkheden van ieder
kind. We laten hen praktisch aan de slag
gaan met twee verschillende casussen zodat
ze de juiste afstemmingsdoelen ontdekken
en we discussiëren over de verschillende
perspectieven van waaruit je naar een kind
kunt kijken. Het start met een introductieprogramma
van ongeveer twee uur, dat
later gevolgd kan worden door een specifiek
invoeringsprogramma dat helemaal wordt
afgestemd op de behoefte van een school.
Wil je daarover méér weten? Dan kun je met
al je vragen terecht bij ons Kenniscenter!” k
Weet je wat het is? Leerkrachten hebben
al enorm veel op hun bordje. En met de
invoering van passend onderwijs, dat je
in 2011 moet hebben ingevoerd, lijkt het
alsof dat bordje nog voller wordt. Met de
workshop maak je duidelijk dat je niet
moet denken: o jee, er komt nóg meer
bij, maar dat je het juist moet zien als
een leuke verdieping van je vak. En dat
is ook precies de reden waarom we de
workshop van Kenniscenter de Kempel
hebben ingekocht!” k
om aan video-opnames deel te nemen, is
daarom een voorwaarde voor deelname.
Aan de andere kant is het een gouden
regel dat de privacy van deelnemers
en personen die in beeld verschijnen,
gewaarborgd dient te zijn.” k