Kempelkrant 09 - Hogeschool de Kempel

kEMPEL
3 e jaargang | sEPtEMbEr 2009 | nuMMEr 9
De Kempel daagt je uit
Een nieuw studiejaar, een nieuwe studie,
een nieuw programma: de handen kunnen
weer uit de mouwen bij De Kempel. De
uitdagingen liggen voor het oprapen in
dit nummer van de Kempelkrant, zoals in
het ambitieuze Challenge Program, dat
de lezer de handschoen toewerpt met de
prikkelende vraag: ‘Wie durft de uitdaging
aan?’ We hebben het dan over een parallel
studieprogramma voor de talenten die het
onderwijs in de nabije toekomst zullen
gaan innoveren, voor wie bij academisch
denken en wetenschap het bloed nog
sneller gaat stromen.
Een verhoging van het adrenalinegehalte
kregen drie docenten van basisschool De
totaL Loss
Kleine Kapitein in elk geval bij hún uitdaging:
wetenschap & techniek in de klas.
Op 1 januari 2010 moeten alle scholen
daarmee aan de slag, maar wat nu als je
net als Franka, Jeannie en Wilma ‘niets’
met techniek lijkt te hebben? Zij volgden
de cursus VTB-pro van Hogeschool de
Kempel en kwamen tot de ontdekking dat
techniek werkelijk óóóveral is. Nog meer
uitdaging? Rommelen aan de achterdeur
van Paleis Noordeinde in de Erfgoedweek,
doorbijten met blaren in je stoere
bergschoenen tijdens een survival in de
Ardennen, of lesgeven in de jungle van
Suriname. Wie durft?
Redactie Kempelkrant k
Mijn broer heeft een mooie verzameling blikken speelgoedauto’s.
Overgehouden uit zijn kinderjaren en later aangevuld. Eén
auto uit de collectie behoort mij toe, dat weet ik zeker. Als ik
daarover begin, wuift hij mijn claim weg. “Kan niet”, zegt hij
dan. “Jouw auto’s waren in no time total loss.” Dat klopt. Hij
verzamelde en ik onderzocht. Niet zelden sneuvelde dan een en
ander. De onderdelen werden hergebruikt, dat wel. Weggooien
was er niet bij. Met de restanten en de verbogen inhouden van
een oude Meccanodoos (een in 1901 door F. Hornby uitgebracht
en gepatenteerd constructief speelgoed) bouwde ik dan weer
nieuwe voertuigen.
Met balpennen heb ik hetzelfde. Net zo lang draaien en mieren
totdat de boel uit elkaar ligt. Altijd interessant om te zien welke
technische variant de maker nu weer heeft gebruikt. Gevolg
is wel dat het apparaat in het gunstigste geval nooit meer zo
vlot werkt als voor de ontmanteling. Vaak is de pen total loss.
De stiften en de veertjes worden verzameld voor hergebruik
– vooral de veertjes! Zo heb ik thuis een hele verzameling
aan allerlei ‘handige spulletjes’. Ik kan niets wegdoen. Een
stofzuiger wordt eerst gesloopt, voordat deze naar het afvaldepot
van de gemeente gaat. Op zoek naar de spoel, de magneet,
het koperdraad, de boutjes en moertjes, de klemmetjes. Een
niet meer werkende thermostaatkraan komt in de bak voor
‘wie weet’. Soms lukt het me om iets wat niet meer werkt te
herstellen. Vaak met bijgeluiden of een extra handeling, maar
het werkt. Veel vaker echter, past niets uit mijn verzameling.
Helaas voor mij schrijdt de techniek voort. Kon ik vroeger mijn
bromfietsmotor blindelings (de)monteren en kende ik alle ins en
outs van de motor van een Fiat 850 (mijn eerste auto), nu staar
ik machteloos onder de motorklep naar iets wat ik niet meer
begrijp. Zelf de koplampen vervangen is er niet meer bij. Moet ik
voor naar de garage!
In een fraaie folder lees ik dat het bij techniekeducatie draait
om de competenties ontwerpen, maken, gebruiken, analyseren
en beoordelen van producten. Een aantal natuurkundige en
technische principes vormen de kern van de leerstof. Daarnaast
is ook kennis van materialen, gereedschappen en hulpmiddelen
van belang. Ook heeft techniek raakvlakken met niet-technische
aspecten van mens en samenleving. Het kunnen beoordelen
van de gevolgen van het technisch handelen voor mens en
samenleving vraagt inzicht in andere kennisgebieden.
Helemaal mee eens. Maar in mijn geval ligt de start blijkbaar
niet bij het ontwerpen, maar bij het demonteren van bestaande
ontwerpen. Daarin ben ik niet de enige, als ik kijk naar wat
collega Thijs Richter aan te demonteren materialen in het
technieklokaal heeft verzameld. Toch is het een niet in alle
gevallen aan te bevelen strategie. Om er achter te komen of en
hoe de airbags van je auto werken, kun je een total loss beter
niet riskeren.
taeke van den akker
Lid Cvb
Reacties van lezers zijn welkom op t.akker@kempel.nl.

Challenge Program en brede intake
Nieuwe kansen voor talenten
Wie durft de uitdaging aan? Met het ‘Challenge Program’ start Hogeschool de Kempel een intensief
traject dat extra kansen biedt aan talentvolle studenten.
De Commissie Onderwijs en Ontwikkeling
is verantwoordelijk voor nieuwe
studieonderdelen. Marcel Lemmen, lid
van die commissie, over de nieuwste loot
binnen het studieprogramma: “Binnen
onze opleiding en in de praktijk zien we
studenten die méér willen en kunnen.
Die zoeken naar meer verdieping, meer
uitdaging. Daarnaast horen wij van schoolbesturen
dat zij behoefte hebben aan
afgestudeerden die in staat zijn om binnen
het team een innoverende rol te spelen.
Tot slot verwacht de overheid van ons dat
wij tegemoet komen aan behoeften van
talentvolle studenten. Dat zijn voor ons
de redenen om te starten met het nieuwe
Challenge Program.”
Verbreding en verdieping
Yolanda Konincks coördineert de invoering
van het Challenge Program: “Het wijkt
totaal af van het reguliere programma,
onder andere omdat hier het doorbreken
van de frontlinie-fixatie centraal staat: we
willen in dit traject studenten opleiden
die niet alleen gericht zijn op hun klas en
school, maar ook op de hoogte zijn van
actuele ontwikkelingen in binnen- en
buitenland. Nieuw is ook het verwerven
van academische vaardigheden, inclusief
de onderzoekende houding die daarbij
hoort, het stimuleren van ondernemingszin
en het leren in leerwerkgemeenschappen.
In het curriculum streven we zowel
naar verbreding als naar verdieping, met
veel funderende literatuur en uitdagende
opdrachten. In de eerste fase van het Challenge
Program staat het verkrijgen van een
gedegen kennisbasis centraal. Al met al
een behoorlijk uitdagend programma.”
Brede intake
Een groep van 19 studenten bijt dit jaar
het spits af. Voor de selectie van deze
eerstelingen hebben we goed gebruik
kunnen maken van de zogenaamde ‘brede
intake’, die we dit voorjaar voor het eerst
op De Kempel hebben gehouden. Marcel
Lemmen: “We hadden al behoefte aan een
verbeterde intake, zodat we aspirantstudenten
goed kunnen adviseren over
hun persoonlijke studiemogelijkheden.
Waar staan ze en wat moeten ze doen om
succesvol op De Kempel én voor de klas te
zijn. De brede intake geeft ons de informatie
voor dat advies op maat.” Yolanda
Konincks: “Alle aankomende eerstejaars
studenten hebben een intakedag op
De Kempel gehad. Naast het vergaren
van informatie, maken ze nu ook al de
verplichte taal- en rekentoets. Een hele
opluchting als je die alvast op zak hebt.
Om een beter inzicht in hun vaardigheden
en mogelijkheden te krijgen, vullen ze
vervolgens een prestatie-motivatie- én
een persoonlijkheidstest in. De uitkomsten
Studieadvies op maat door brede intake
Dit jaar voor het eerst heeft Hogeschool de Kempel een ‘brede intake’; een intake die verder gaat dan
het inleveren van een inschrijfformulier en het diploma van het voortgezet onderwijs. Op vijf dagen,
verspreid over de maanden april, mei en juni, hebben in totaal 260 aspirant-studenten zich een volle
dag gebogen over twee toetsen, de Studiewijzer ingevuld, genoten van een goed verzorgde lunch en in
gesprekken met studenten en docenten alle vragen kunnen stellen die zij over hun aanstaande opleiding
hadden. Dennis, Willem en Chantal over hun ervaringen met deze nieuwe opzet.
Dennis Reemers (19) en Willem Joosten
(20) zitten in een groepje van tien aspirant-
studenten, die aan het einde van hun
intakedag tweedejaars studente Chantal
van der Heijde mogen bevragen over de
opleiding. De groep van zes meisjes en
vier jongens lijkt onder de indruk van de
afgenomen toetsen en lijkt vooral naar
huis te willen; iemand vraagt nog naar de
huisregels van de school, en een ander wil
in verband met een allergie weten of alle
lokalen zijn voorzien van stoffen vloerbedekking.
Bij de vraag van Chantal wie er
al ervaring heeft met kinderen, blijkt in dit
groepje de helft al als onderwijsassistent te
werken; wat het onderwijs betreft hebben
zij dus al een behoorlijk goed beeld van
het vak. Zo ook Dennis, die via het ROC
in Eindhoven al ruim drie jaar in de klas
werkt. Willem studeert dan ook nog aan
het ROC, maar dan bij Sport en Beweging,
waarbij hij het laatste jaar gymles op een
basisschool geeft. Beiden zijn overtuigd
van hun keuze voor het basisonderwijs en
De Kempel. De taal- en rekentoets vonden
ze pittig. Willem: “Breuken en spelling
zijn toch dingen die we al tien jaar niet
meer gehad hebben, dus het valt niet mee
om dat ineens weer naar boven te halen.”
Dennis: “Het berekenen van oppervlaktes
en hoeveel liter water er in een aquarium
gaat, viel me toch wel tegen.” Willem
heeft de rekentoets gehaald, maar de
taaltoets niet. En Dennis wist na afloop van
de geautomatiseerde toetsen meteen dat
hij voor beide toetsen nog een keer aan de
slag moet. Chantal: “Fijn als je het gehaald
hebt natuurlijk, want dat is dan direct een
zorg minder in het eerste jaar. Maar als je
het niet haalt, is er nog niets aan de hand,
want je hebt nog een paar kansen en in de
van deze testen maken duidelijk welke
studenten mogelijk in aanmerking komen
voor het Challenge Program. Met deze
studenten voeren we gesprekken over hun
ambities, waarna wij bepalen of ze met
het Challenge Program mogen starten.”
Tijdens de voorlichtingsbijeenkomsten van
het afgelopen jaar bleek de animo voor
het Challenge Program onder deze groep
studenten groot te zijn. Blijkbaar voldoet
het aan een behoefte bij getalenteerde
studenten. k
summercourse kun je in de vakantie hier
op school je kennis nog bijspijkeren.”
Studiewijzer
De Studiewijzer is een uitgebreide vragenlijst,
waarmee De Kempel de persoonlijkheidskenmerken
van de aspirant-studenten
in beeld wil brengen. Willem over
die ‘klus’: “Af en toe best lastig die
meerkeuzevragen, omdat het antwoord
dat ik wilde geven er niet altijd bij stond.
Ook lastig om je mening kwijt te kunnen.”
Dennis knikt instemmend. Toch kunnen ze
zich allebei voorstellen dat hierdoor een
bruikbaar beeld ontstaat en kijken ze uit
naar het advies dat uit deze intake zal
volgen. Decaan Sjef Schmiermann: “Met
de resultaten uit deze brede intake geven
wij de aspirant-studenten een studieadvies,
dat onder andere deelname aan
de summercourse kan inhouden. Of het
kan ons duidelijk maken dat deze student
in aanmerking komt voor het nieuwe
Challenge Program, met extra uitdagingen.
Zo kan iedereen weloverwogen – al dan
niet – aan de studie beginnen.” k

Teambuilding in de Ardennen
Kaart, kompas en geld: worden verstrekt. Stevige schoenen: niet overbodig.
Bepakking: zo beperkt mogelijk. Opdracht: samen aankomen.
Eindoordeel: volgend jaar weer.
Tweedejaars Joost de Bruijn (links op de
foto) was wel wat gewend als langjarig
lid van de scouting, dus een wandeltocht
door de Ardennen van een paar dagen,
dat moest toch goed kunnen. De tocht
van Marche-en-Famenne in de Belgische
Ardennen naar het Luxemburgse Wiltz
kende voor hem echter niet alleen
letterlijk, maar ook in overdrachtelijke zin
bergen én dalen. Joost: “De eerste dag
hebben we na de busreis nog zo’n twaalf
kilometer kunnen lopen. Ja, een dropping,
Wandelen in Den Haag, lesopzet over hiërogliefen
Erfgoedweek
“Het grotere geheel is duidelijk: scholen
moeten meer aandacht aan cultuur
besteden”, stelt geschiedenisdocent
Schmiermann, “zodat kinderen op de
basisschool weten in wat voor omgeving
we leven. En dat mag best wat minder
abstract; maak het maar zichtbaar. En ook
graag samen met de enorme hoeveelheid
culturele instellingen en initiatieven
die wij in Nederland hebben. Om onze
pabo-studenten te laten ervaren hoe dat
zou kunnen, organiseren we in het eerste
studiejaar de Erfgoedweek: in kleine
groepjes gaan ze een dag naar Den Haag,
Amsterdam of Utrecht, lopen daar met een
gids door de binnenstad en bezoeken een
dus we moesten zelf met kaart en kompas
uit zien te zoeken hoe we ons einddoel
zouden bereiken. Met een beperkt budget,
want meer dan 15 euro per persoon voor
eten en drinken zat er niet in. Ons gebrekkige
Frans hadden we die eerste dag
behoorlijk nodig, want we zijn heel wat
deuren afgegaan voordat we uiteindelijk
een garagebox als slaapplaats hadden
geregeld. Wel met een veranda, die prima
geschikt was om op de meegebrachte
gasfles een bord spaghetti te fabriceren.”
Linda, Roel, Laura en Marlou presenteren in een soepel lopende
‘voorstelling’ hun Erfgoedweek: hofjes en hof in Den Haag, standbeelden,
regeringscentrum, schuilkerk en museum, met als afronding een
complete les over hiërogliefen; je eigen naam in beeldschrift vereeuwigd
op steen. Het verleden eerst zelf ervaren en het dan tastbaar maken,
of zoals docent Sjef Schmiermann het graag uitdrukt: ‘Als je cultuur
wilt overdragen, zul je zelf cultuurdrager moeten worden’.
museum. De rest van de week bereiden ze
samen een les en een presentatie voor. Een
formule die werkt.”
Leuke details
Opvallend: een student die nauwelijks
reageert op de ontboezeming van de
docent dat deze dagen eigenlijk vrij waren.
Oké een beetje jammer, maar toch vooral
winst dat deze week zo interessant is.
Linda van Antwerpen: “Superleuk die
stadswandeling en grappig om al die
gebouwen in het echt te zien, zoals het
Binnenhof en het werkpaleis van de koningin.
En ze was er toen wij daar liepen,
want de vlag hing uit. En de details die
Strompelen
“De tweede dag had slecht weer in petto,
waardoor we uiteindelijk helemaal zeiknat
waren; inclusief onze slaapzakken”, vervolgt
Joost. “Een geluk dat we een camping
vonden met blokhutten die verwarmd
konden worden. Daar hebben we al onze
spullen kunnen drogen, want wat moet je
anders?” Door de uitstekende onderlinge
saamhorigheid was er tot dan toe nog geen
vuiltje aan de lucht. Voor Joost gaat het
op de derde dag echter fysiek gezien goed
mis. “Ik dacht dat ik met al die blaren af
zou moeten haken. Het was verschrikkelijk,
vooral dat laatste stuk naar Tousmiller, net
voorbij Bastogne. Mp3-speler op, maar dan
nog. Het was gewoon strompelen en het
had echt geen uur meer moeten duren. Dan
had ik af moeten haken.” Begeleider Yvo
Willems (vierdejaars, derde tocht): “Op zo‘n
moment is de groep ontzettend belangrijk;
dat de één je rugzak overneemt, de ander
je oppept en je je met z’n allen inzet om
iedereen verder te krijgen. Deze groep was
echt helemaal tof, vanaf het begin. Geen
gezeur, geen getrek aan iemand die het
sowieso niet ziet zitten. Dan kom je er niet.”
de gids vertelde, zoals over de schuilkerk
vlakbij Paleis Noordeinde en de kleine rode
deur achterom bij de koningin; natuurlijk
hebben we wel even stiekem geprobeerd of
die open was – niet dus. Den Haag heeft
115 hofjes!”
Geschiedenis concreet
In de middag bezocht het groepje van
Linda in het Museon de permanente
expositie over de geschiedenis. Linda: “Dit
is in elk geval geen stoffig museum, zo
hebben ze bijvoorbeeld een 3D-projectie in
een woonkamer, waardoor dezelfde ruimte
steeds met een interieur uit een andere
tijd wordt ‘gevuld’. Ook kon je je mailadres
opgeven, en toen we thuis waren hadden
we al een bericht in onze box. Op de site
Samen lopen, kletsen, zingen en koken
Joost: “Ik wilde dat eindpunt halen en
ik ben heel blij dat het gelukt is. De
volgende dag hebben we mijn voeten
moeten intapen, nadat de blaren al waren
doorgeprikt, en bij het lopen bleek toen
dat ik het ergste gehad had. Om dan Wiltz
te bereiken en die kerk op de top te zien
liggen, dat is dan natuurlijk prachtig. Toch
wel jammer dat we door het slechte weer
voor het eerst in dertig jaar de steile weg
naar de top niet konden beklimmen; een
stevige klim, maar wel kicken als je bovenaan
staat. Duidelijk dat samenwerken
essentieel is bij zo’n tocht; samen lopen,
kletsen, zingen, koken en oplossingen
zoeken. Goed voor de sfeer op school,
om je studiegenoten zo te leren kennen.”
Yvo: “Zien waar er problemen komen en
zoeken naar jouw manier om daar mee om
te gaan. Met een groep op pad betekent
dat je geen oogkleppen kunt opzetten
voor de problemen van anderen; dat is
niet plezierig, maar zo zul je ook zeker de
eindstreep niet halen.” k
kon je nog meer informatie vinden over
de tentoonstelling. Voor onze presentatie
hebben we daar gebruik van gemaakt.”
Het groepje werkte in Westelbeers bij Linda
thuis een les over hiërogliefen uit, met een
heldere structuur: ontmoeten, verklaren,
herkennen en waarderen. “Het beeldschrift
van de Egyptenaren vonden wij een goed
onderwerp, omdat de geschiedenis aan de
hand van dit alfabet zo concreet wordt. Je
kunt er heel makkelijk zaken uit aardrijkskunde,
natuur en techniek bij betrekken.
Na een kleine quiz hadden we bedacht
dat de kinderen in de klas dan hun eigen
naam op een steen zouden kunnen zetten.
Met een spijker, zodat je voelt wat het is
om hiërogliefen te maken; nog een hele
klus.” k

Stage in een andere wereld
Tijdens hun stage in het Surinaamse Paramaribo maakten Laura, Anne en Marijke een kort
uitstapje naar de jungle van Ligorio. Drie kwartier verder vliegen en een wereld van verschil.
Marijke: “De overweldigende natuur, de doordringende
trommelmuziek, maar ook de eenvoudige hutten, de
manier van leven; het is allemaal zo anders.” Anne vult
aan: “En dan de opleiding van de onderwijzers zelf. Na
een stoomcursus van zes weken kun je voor de klas.
Daarmee kom je niet verder dan hele basale vaardigheden.”
“De betrokkenheid die wij gewend zijn, is daar niet”,
vult Laura aan. “Ik maakte een praatje met een leerling en
al snel bleek dat haar moeder kort daarvoor was overleden.
Neem voor meer informatie over het thema
Wetenschap & techniek contact op met
Rik Slakhorst (r.slakhorst@kempel.nl) of
Thijs Richter (t.richter@kempel.nl),
tel. 0492 - 514 400.
Redactieadres
Hogeschool de Kempel
Deurneseweg 11, 5709 AH Helmond
tel. 0492 - 514 400
www.kempel.nl
Het verbaasde me dat haar eigen juf dat niet wist.” De
status van de leraar, de faciliteiten, het dagelijks hijsen van
de vlag onder begeleiding van het volkslied, het pak slaag
als correctie, het door de jungle beperkte toekomstperspectief:
de verschillen liggen voor het oprapen. Laura weet het
echter zeker: “Met liefde en inzet kun je zóveel bereiken.
Toen bleek dat een jongetje nog niet kon schrijven, heb
ik zijn hand gepakt om samen zijn naam te schrijven. Die
stralende, trotse blik vergeet ik niet meer.”
anne&anne: het begin
Anne en Anne kenden elkaar nog niet. Anne van
Bree zat in Helmond op school en Anne Sleegers
volgde haar opleiding in Asten. En de ene Anne is
19, wat betekent dat ze twee jaar ouder is dan de
andere Anne. Wel zijn ze allebei vorig jaar begonnen
op De Kempel, wat ons de gelegenheid geeft
dit duo de komende jaren te volgen op hun route
naar het diploma, en van hen het wel en wee op te
tekenen op weg naar de eindstreep.
Om bij het begin te beginnen: waarom een pabo? Anne van Bree
(links op de foto): “Toen ik kleuter was, wist ik al dat ik later juf
wilde worden. Thuis speelden we natuurlijk schooltje, maar bij mij
is het gebleven, die drang om ‘iets’ met mensen te doen. Na mijn
vmbo-g op het Alfrink College ben ik de opleiding tot onderwijsassistente
gaan doen, terwijl ik een bijbaantje had als caissière bij
de Jumbo. Ik vond het heerlijk om meteen in de praktijk te werken,
want elke dag is anders in het onderwijs. Maar nu wil ik meer
verantwoordelijkheid en m’n eigen klas.” Dezelfde bevlogenheid
en ook van jongs af aan, heeft Anne Sleegers. “Wat ik ook zeker
wist, was dat ik naar De Kempel wilde. Op de meeloopdag werd
me heel duidelijk dat ze hier heel veel structuur bieden, en ik weet
van mezelf dat ik daar behoefte aan heb. Anders raak ik echt in
de stress. Ik wil weten wanneer er een toets is, want dan kan ik
plannen wanneer ik moet studeren.” Een hele teleurstelling dus
als blijkt dat Anne in eerste instantie niet wordt ingeloot bij De
Lay-out en Realisatie
Bureau HOW, Eindhoven
Fotografie
Frank Coenders
Redactie
Nikky Wessels (n.wessels@kempel.nl),
Yvonne Franzen, Frank Coenders,
Marcel Lemmen, Thijs Richter
Anne, Laura en Marijke deden uitgebreid verslag via:
www.annekraaijeveld.waarbenjij.nu
www.lauramattheeuwse.waarbenjij.nu
www.marijkenaarsuriname.waarbenjij.nu k
Kempel. “Gelukkig kreeg ik na drie lesweken al te horen dat ik
hier toch terecht kon. Echt een opluchting.” What’s the difference?
Een pabo is een pabo, toch? Anne van Bree: “Ik vind het in elk
geval belangrijk dat ze hier meteen inspelen op de praktijk; je kunt
de theorie direct toepassen. En De Kempel heeft een afwisselend
programma, zoals de Erfgoedweek. Heb je even een break. En de
pleinconcerten vind ik gezellig.” Anne Sleegers enthousiast over de
Erfgoedweek: “Weet je waar ‘heetgebakerd’ vandaan komt? Dat
vertelde onze gids tijdens de rondleiding in Amsterdam: kinderen
werden vroeger in doeken gewikkeld als ze huilden, maar als ze het
té warm kregen, dan begonnen ze weer te huilen. Te heet gebakerd
dus. Leuk toch, om zo door een stad te lopen!” Samen zijn de
Annes het er over eens dat naast gezellig het samenwerken in de
Erfgoedweek fijn was: “Daar leer je echt veel van.”
Met het einde van het eerste jaar in zicht, volgen er voor Anne
Sleegers nog een paar spannende weken. “Ik ben hard aan het
werken om mijn instaptoets te halen. Voor geschiedenis, aardrijkskunde
en taal heb ik al voldoende gescoord, maar voor rekenen
heb ik nog een tweede kans. Die moet ik écht halen, anders kan ik
niet verder. Kei spannend.” Anne van Bree heeft alle toetsten tot
nu toe gehaald, maar durft ook nog niet helemaal opgelucht adem
te halen: “Ik kijk er echt naar uit dat ik mijn P haal.” Beide Annes
hebben inmiddels hun P gehaald!
anne&anne
kEMPELkrant
verschijnt diverse malen per jaar en beoogt
allen die betrokken zijn bij het opleiden van
toekomstige leraren op de hoogte te houden van
ontwikkelingen binnen Hogeschool de Kempel.
De krant is ook digitaal beschikbaar via de website.
kEMPELkrant
is een uitgave van Hogeschool de Kempel.
krant

thEMa
WEtEnsChaP & tEChniEk
Stagiaire organiseert bouwperiode
Bouwen in Het Klokhuis
Helemaal aan de rand van Beek en Donk, net voor de weg naar
Lieshout maar wel met zicht op de oude kerktoren, staan zes woonhuizen.
Twee aan twee, nèt iets te zeer met elkaar verbonden: de
tijdelijke huisvesting van basisschool Het Klokhuis. Geen hoofdingang,
een ogenschijnlijke wirwar van trappen en ruimtes en voor de klas
van juf Ilse moet je door de klas van juf Maartje en juf Marjon. Een
tijdelijke huisvesting, want vanuit de klas waar Els de Jong haar
laatste stage loopt, kijk je in de richting van de kerk op de nieuwbouw
van de school. Een periode over bouwen is op deze school dus zeker op
zijn plek. In de twee themaweken organiseerde Els onder andere een
middag vol met proefjes én een bouwdag op Hogeschool de Kempel.
Els liet de kinderen in ‘haar’ combinatieklas
van groep 3 en 4 bouwen met
bamboestokken en elastiek. Els: “Wat
je daarmee allemaal kan, en het is zo
simpel.” Vanwege ruimtegebrek in de
school, toog de klas naar De Kempel.
“Altijd leuk, een dagje uit” bevestigt
Els, “Maar het ging vooral om het
bouwen. Met de bamboe werkten ze
aan een hut, waarbij de kinderen goed
moesten samenwerken. Verder konden
ze zich uitleven met Kapla (wie bouwt de
hoogste toren?), met piepschuim, Bricks
en zelfs met peperkoek. Ja, daar kun je
ook mee bouwen; wel netjes snijden.”
Van Sydney tot Helmond
Mentor Ilse Lintermans: “Het onderwerp
leeft natuurlijk, vanwege de nieuwbouw.
Niet alleen met onze klas zijn we
daarmee bezig, maar met de hele school.
Zo zijn we al een paar keer gaan kijken
bij de bouw, zodat de kinderen zien hoe
het er aan toe gaat, welk gereedschap
een metselaar bijvoorbeeld nodig heeft.
In de lessen besteedt de hele school
thematisch aandacht aan bouwen, zoals
bij rekenen en kunstbeschouwing.” Els:
“We hebben het Operahuis in Sydney
besproken, de Eiffeltoren en natuurlijk
de Kubuswoningen in Helmond. Maar
bouwen, dat gaat over zoveel, je moet het
dus wel afbakenen. Nog best lastig om
te bepalen wat je wel en niet wilt laten
zien of doen, want daarnaast ben je ook
afhankelijk van de beschikbaarheid van
materialen.”
Voorbereiding
En, niet onbelangrijk, hoeveel voorbereiding
kost het? De woensdagmiddag wordt
meestal ruim gebruikt om lessen voor
Het doe-uurtje van Drewich van Leuken
In de zandbak bouwen kleuters aan de tweede etage van hun zandtoren,
in de groep van juf Ellen gaan de verfkwasten driftig op en
neer over de te versieren bloempotten, in de gang kruipen kinderen
van groep 3 en 4 achter hun zelfgemaakte ‘ballonracer’ aan, terwijl
de geur van versgebakken pannenkoeken de hele school vult. Geen
beter moment om te praten over techniek in het basisonderwijs, dan
de donderdagmiddag op Basisschool St. Pieter in Ommel.
Drewich van Leuken coördineert dit vrolijke
geheel. Hij loopt door de kleine school,
wordt hier en daar door leerlingen en
leerkrachten aangesproken, doet even voor
hoe je moet zagen, draait een forse boor
in de boormachine en houdt de vaart er
in bij de meisjes die op de computer een
ontwerp maken dat op het elektronische
schoolbord wordt geprojecteerd. “Zo kan
het er dus uitzien” zegt Van Leuken, “Wij
hebben gekozen voor een circuit, waarin de
activiteiten rouleren tussen de groepen. En
wij doen het in een gezamenlijk ‘doe-uur’.
Voor wat techniek betreft is dat één uur per
maand. De kinderen werken in groepjes,
omdat wij samenwerken erg belangrijk
vinden.”
Gevoel delen
Het invoeren van techniek in de school
gaat niet over één nacht ijs. “Twee jaar
geleden ben ik begonnen met het eerste
deel van de opleiding OCT (onderwijskundig
coördinator techniek) bij De
Kempel. Dat jaar stond vooral in het teken
van oriënteren op wat mogelijk is. Heel
nuttig waren de ervaringen en tips van
de medecursisten, andere scholen lopen
tegen dezelfde problemen aan. Dit jaar
ben ik vooral bezig met het schoolbreed
neerzetten, zodat alle leerkrachten ermee
aan de slag kunnen. Deel B van de OCTopleiding
ging voor een groot deel over het
vastleggen in het beleid, en daarmee gaan
te bereiden. Els: “Als je in het onderwijs
gaat, moet je daar nu eenmaal veel tijd
in stoppen. Nou ja, als je maar leuk werk
hebt. Toch?” Achteraf gezien vielen de
voorbereidingen voor de proefjesmiddag
op De Kempel best mee. “Ik had wel met
minder opdrachten aangekund, omdat de
kinderen eindeloos bezig konden blijven
met een opdracht. Echt fanatiek hoor,
zoals bij de proef met de aardappel en
de luciferhoutjes. Hoeveel houtjes heb je
eigenlijk nodig om de aardappel te laten
drijven? Nou, dat bleken er heel veel te
zijn, maar uiteindelijk kwam de aardappel
niet meer op de bodem. Zijn ze makkelijk
een uur mee bezig.” k
we ons op de St. Pieter het komende jaar
bezig houden; dan zijn we mooi op tijd,
want in 2010 moet het techniekonderwijs
zijn ingevoerd.”
Enthousiast maken en houden
Van Leuken ziet vooral het coachen van
de collega’s als zijn taak. Dat is ook de
boodschap die hij heeft meegekregen van
de OCT-opleiding. “Ik wil mijn collega’s
enthousiast maken en houden. Daarom
heb ik vorig jaar een demonstratie gegeven
van de waterraket; een fles water die
met behulp van een fietspomp omhoog
wordt geschoten. Een proef die het ook
bij de kinderen erg goed doet. Je moet
het vooral gemakkelijk maken. Zo hebben
wij de ‘techniektorens’ aangeschaft:
kant-en-klaar proeven per groep in plastic
boxen. In de begeleidende map staat voor
kinderen en leerkrachten stapje voor stapje
beschreven hoe de proef moet worden
uitgevoerd. Dat helpt in elk geval ook om
mijn collega’s mee te krijgen.” k

VTB-pro: wetenschap & techniek in de klas
“Een suikerklontje en een jampotje met water. Meer heb je niet nodig om de nieuwsgierigheid te prikkelen.
Wanneer lost het klontje sneller op? Helpt roeren? Hoeveel klontjes lossen op in één glas water?
En, is het oplossen of smelten?” Cursusleider Thijs Richter maakt duidelijk dat wetenschap & techniek in
de klas niet direct hoge kosten met zich meebrengt. “Met de professionaliseringscursus VTB-pro willen
wij het een vanzelfsprekend plekje geven in het reguliere programma op de basisschool. En dat kan heel
simpel, zonder poespas.”
Thijs Richter (links op de foto) is samen
met Rik Slakhorst verantwoordelijk voor
de cursus professionalisering Verbreding
Techniek Basisonderwijs (VTB-pro), die
zij geven op Hogeschool de Kempel.
Slakhorst, die het ‘techniekstokje’ dit jaar
van Richter overneemt, benadrukt dat
aandacht voor wetenschap & techniek
niet meer hoeft te zijn dan het bestaande
programma nèt iets anders benaderen.
“Een brug bouwen van stroken papier
is een project dat je veel tegenkomt op
scholen. Dat is techniek. Door vooraf wat
langer stil te staan bij het ontwerp en je af
te vragen aan welke eisen de brug moet
voldoen, heb je achteraf de mogelijkheid
om te analyseren of je die doelen
hebt behaald. Dan is bouwen ineens ook
wetenschap.”
Slecht imago bestrijden
“Wetenschap & techniek in het alledaagse,
zo moet je het benaderen”, stelt Thijs
Richter. “Overheid en bedrijfsleven
constateerden rond 2000, dat te weinig
kinderen een technische studie kozen. Niet
alleen jammer voor de techniek, maar voor
de hele kenniseconomie die Nederland wil
zijn: zonder technische vernieuwingen geen
bloeiende economie. Het probleem bleek
te liggen in het slechte imago dat techniek
had gekregen: saai en moeilijk. Met het
VTB-programma heeft het ministerie
van Onderwijs vooral dat beeld willen
bestrijden: techniek is spannend en leuk.
En om de keuze te maken voor techniek,
moet je kinderen al op de basisschool
warm maken. Met 2.500 van de 7.500
basisscholen in Nederland, heeft het
programma al heel wat scholen bereikt.”
Inpassen in het school-
programma
Na het faciliteren van de scholen met
een financiële injectie, is de gratis cursus
VTB-pro opnieuw een stimulans vanuit de
overheid om techniek en wetenschap een
vaste plek te geven in het curriculum van
Drie teamleden volgen VTB-pro bij De Kempel
Techniek is leuk en óóóveral
Superenthousiast zijn ze, Franka, Wilma en Jeannie van basisschool
De Kleine Kapitein, over techniek in het onderwijs. Althans nu, want
vóór de cursus VTB-pro op Hogeschool de Kempel had het woord
techniek wel een hele zware klank voor de drie docenten. Met z’n
drieën durfden ze de uitdaging wel aan. En met een voor hen verbluffend
resultaat: techniek is hartstikke leuk.
Toen Franka Vogels (groep 7/8), Jeannie
van Rhee (3/4) en Wilma Tijsma (4/5)
van De Kleine Kapitein in Bakel hun
team voorstelden om de gratis cursus
‘professionalisering Natuurwetenschap en
Techniek op de basisschool’ (VTB-pro) in
Helmond te gaan volgen, was de unanieme
reactie: “Jullie?”. Franka: “Vanaf volgend
jaar is het verplicht om met wetenschap &
techniek aan de slag te gaan in de klas. Ik
zag daar erg tegenop, want ik had niks met
techniek; allemaal moeilijk, ingewikkeld,
ik snap er niets van. Die onzekerheid.”
Jeannie: “Samen dan maar, dachten we;
dan gaan de drie die er het meeste tegenop
zien, maar het diepe in.” Wilma: “En wat
viel het mee! Het eerste proefje was de
voelzak; met je handen erin en bedenken
de basisschool. Rik Slakhorst: “Ons doel
is ‘nieuwsgierig maken en nieuwsgierig
houden’. Dat geldt niet alleen voor de
leerlingen, maar dit is ook de insteek van
de cursus die wij op De Kempel aanbieden.
In zes bijeenkomsten gaan we via
het goed bekijken van je eigen omgeving
naar het ontdekken en onderzoeken,
waarbij bijvoorbeeld een balletje wordt
doorgezaagd om te zien waarom het kan
stuiteren. Na dit hoe, wat en waarom
mogen de deelnemers aan de slag met
het oplossen van een probleem: hoe
maken we van bamboestokken en een
stuk plastic een waterdichte tent?” Thijs
Richter: “Afsluitend bekijken we hoe je dit
alles methodisch in het schoolprogramma
inpast, rekening houdend met het eigene
van de school. De coördinator techniek in
de eigen school is daarbij – samen met
de directeur – de aangewezen figuur om
wetenschap & techniek uiteindelijk in het
beleidsplan te integreren. Daarmee krijgt
het een stevig fundament.”
wat het is dat je vasthoudt. Daarna een
oude koffiemolen natekenen, waardoor je
ook meteen gaat nadenken over hoe dat
nou werkt. Zo gewoon eigenlijk.”
Dichtbij
Jeannie: “Het moet gezegd, dat de lessen
van Thijs Richter én de op en top verzorgde
cursusmap veel van ons enthousiasme
verklaren. Als je in het cursuslokaal komt,
staat alles al klaar en de verschillende
tips die we krijgen, maken het echt leuk.”
Franka: “Het maakt ons ook duidelijk dat
we eigenlijk al veel aan techniek in de klas
deden, alleen noemden wij het niet zo.
Een maquette van je slaapkamer maken
is ook techniek, net als het ontwerpen van
een hoed of het schilderen van eieren met
Pasen. Als je er anders naar kijkt, is dat
ook wetenschap & techniek, want waarom
kook je het ei eerst, en wat voor verf
gebruik je?” Wilma: “Ineens bleek techniek
overal te zijn. En heel dichtbij, zoals in een
dranger op deur of het mechanisme van
een kiepraam.”
Meer informatie
• www.vtbpro.nl
• www.kempel.nl, onderdeel Nascholing
en Nieuwsbrieven k
Brandweer
Ineens blijkt het hele klaslokaal uit techniek
te bestaan: een stoel, het schoolbord,
het papier. En kinderen zien dat ook heel
snel. Franka: “Ik deed een proefje met
een kaars. Als je die uitblaast en er een
brandende lucifer een stukje boven houdt,
gaat de pit zonder direct contact met de
vlam toch weer branden. Scheikunde
dus. Toen ik dit met de kinderen besprak,
kregen we het over de vlam in de pan,
brand in huis en hoe je een blusdeken
gebruikt. Zo’n gesprek gaat vanzelf. Thuis
hebben de kinderen het er ook over en nou
blijkt één van de ouders brandweerman te
zijn. Die heeft aangeboden een keer met
de klas naar de kazerne te gaan, waar hij
dan uitleg kan geven over allerlei soorten
brand. En ons de brandweerwagen laten
zien, natuurlijk!” k