Nederlands - ExxonMobil

Reflex
Relatiemagazine van ExxonMobil in de Benelux JAARGANG 13 NR 1 2013
Technologie
voor energie
INTERVIEW Dirk Fransaer, Vlaams kenniscentrum VITO over innovatie
KENNISMAKING met raffinaderijdirecteuren Rotterdam en Antwerpen
SIMULATIE van innovatieve technologie

2 Reflex NR 1 2013
JUBILEUMVIERING
ExxonMobil viert 25 jaar Breda
met inspirerend HR-seminar
Op zoek naar goed
opgeleid personeel
Hoe kunnen bedrijfsleven en onderwijs zorgen voor voldoende, goed opgeleid personeel
in tijden van vergrijzing? Met een seminar rond human resources zette ExxonMobil –
samen met de Brabantse afdeling van de Amerikaanse Kamer van Koophandel
(AmCham) – het 25-jarig jubileum van het Benelux-hoofdkantoor in Breda luister bij.
Joost Van Roost, president-directeur
ExxonMobil Benelux.
HR-managers Liesanne de Rijke (ExxonMobil), Bram Rooijmans (GE Healthcare) en
Wim Schuring (Cargill).
Peter van der Velden,
burgemeester van Breda.

Reflex NR 1 2013 3
Breda en ExxonMobil:
hechte band
In de zomer van 1987 verruilde ExxonMobil zijn hoofdkantoren voor
Nederland en België in Den Haag en Antwerpen, voor het Centraal Kantoor
Benelux (CKB) in Breda. Inmiddels vormt het kantorencomplex alweer
25 jaar het kloppende hart van ExxonMobil in de Benelux. De burgemeester
van Breda, Peter van der Velden, toonde zich tijdens de jubileum viering trots
dat het Benelux-kantoor van ‘een van de grootste petro chemische bedrijven
ter wereld’ zich in zijn stad bevindt: ‘Esso besefte dat het kon profiteren van
een centraal gelegen positie tussen de mainports Rotterdam en Antwerpen
en was de eerste ‘Benelux-vestiger’ in Breda.’
Ook president-directeur Joost Van Roost van ExxonMobil Benelux (zelf
vanaf het begin bewoner van het Bredase hoofdkantoor) benadrukte de
gunstige ligging van Breda: ‘Tussen Antwerpen en Den Haag, met een
uitstekende infrastructuur en dicht bij de snelweg A16.’ Ook memoreerde
Joost Van Roost de plezierige samen werking met het stadsbestuur. ‘Dankzij
de ondersteuning van de Gemeente Breda konden we een kantoor bouwen
op deze prachtige locatie.’ Tot slot spraken ook Patrick Mikkelsen, Executive
Director van AmCham, en Alan Ras van de Amerikaanse ambassade de
gasten kort toe en feliciteerden zij ExxonMobil met het jubileum.
Foto’s: René de Gilde
Human Capital is een speerpunt van AmCham. Onder de noemer
‘Sharing best practices of human resources’ nodigden AmCham, de
Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM) en ExxonMobil diverse
vertegenwoordigers van in Brabant gevestigde Amerikaanse multinationals
uit. Het doel: inspirerende inzichten op het gebied van human
resources met elkaar delen.
TechXpert
Namens ExxonMobil gaf HR-manager Liesanne de Rijke een toelichting op het
succesvolle interne mentorprogramma TechXpert. Binnen dit programma leert
jong technisch talent ‘in-house’ het vak van process operator. ‘TechXpert past
binnen de people strategy van ExxonMobil’, vertelde Liesanne De Rijke. ‘We
bekijken voortdurend wat we in de toekomst aan expertise nodig hebben.
Momenteel is het lastig om voldoende, technisch geschoolde medewerkers te
werven in de markt. Daarom gooien we het met TechXpert over een andere
boeg: we richten ons specifiek op leerlingen in het middelbaar beroepsonderwijs
(mbo) en de laatste fase van het hoger algemeen vormend onderwijs
(havo).’ In een speciaal ontwikkeld leerwerktraject combineren de leerlingen
zeven maanden onderwijs op het ROC Zadkine met acht maanden praktijkervaring
bij exxonMobil. ‘Daarbij krijgen ze een ervaren mentor toegewezen. Het
feit dat deelnemers samen optrekken en ervaringen kunnen delen, zorgt voor
extra zelfvertrouwen. Ook spreekt het de leerlingen aan dat ze vanaf het begin
op onze payroll komen te staan.’ De vernieuwende aanpak van ExxonMobil
werpt zijn vruchten af: sinds de start van het programma, in augustus 2011,
stroomden dertig studenten in. Daarvan waren er begin oktober nog 28 actief.
Liesanne De Rijke: ‘Zij kunnen na succesvolle afronding van het afsluitende
examen en een positieve beoordeling eind dit jaar,
rekenen op een passende baan als process
operator.’
Vruchtbare samenwerking
Ook de twee andere panelleden gingen kort in op
succesvolle samenwerkingsprojecten uit hun
eigen praktijk. Wim Schuring van de agroindustriële
multinational Cargill (gevestigd in
Bergen op Zoom) schetste hoe het bedrijf zijn
personeelsbestand ‘vergroent’ door samen te
werken met diverse scholen, andere werkgevers
en overheden. Het doel: komen tot een kwalitatief
hoogstaand onderwijsaanbod, dat optimaal
aansluit bij de vraag vanuit de markt naar technisch
personeel. Namens GE Healthcare vertelde
Bram Rooijmans vervolgens over de vruchtbare
samenwerking die de Amerikaanse elektronicafabrikant
onderhoudt met de Technische
universiteit Eindhoven (TU/e). Zo’n 250 studenten
werken gedurende hun studie in het laboratorium
van General Electric op de universiteitscampus.
Na hun afstuderen vindt een deel elders werk,
maar tot nu toe wist GE zo’n veertig talentvolle
studenten voor het concern te behouden. ■

4 Reflex NR 1 2013
REDACTIONEEL
Technologie als speerpunt
2012 was een bijzonder jaar voor ExxonMobil Benelux. Een kwart eeuw
geleden namen we onze intrek in het Benelux-hoofdkantoor in Breda:
strategisch gelegen tussen Antwerpen en Rotterdam.
Om dit jubileum luister bij te zetten, organiseerden we onder meer een
seminar rond human resources. Daarbij kwam ook ons eigen interne
mentorprogramma TechXpert uitgebreid aan bod. Dit project laat overtuigend
zien hoe een bedrijf als ExxonMobil jong technisch talent kan werven én
binden. Datzelfde technisch talent is de primaire doelgroep van het Provinciaal
Havencentrum Lillo in Antwerpen. Via een nieuwe tentoonstellingsmodule laat
Lillo jongeren kennismaken met de industrie.
En ook het Kindermuseum Boordevol Energie in Assen en het Vlaamse
technologiecentrum Technopolis richten zich nadrukkelijk op de jeugd.
Al die initiatieven tonen één ding overtuigend aan: de toekomst van de olie- en
gasindustrie ligt in de handen van de jongste generaties. U leest er meer over
in dit nummer.
Ook de nieuwe raffinaderijdirecteuren Dave Brownell (Antwerpen) en Harro
van de Rhee (Rotterdam) gaan uitgebreid in op die toekomst. Wat ligt er in het
verschiet voor de Europese raffinagesector nu de concurrentie uit andere
werelddelen steeds meer toeneemt? Brownell en Van de Rhee benadrukken
het belang van een gelijk speelveld voor de industrie en van blijvende
investeringen in innovatieve technologie.
‘
Op het gebied van de winning van
onconventioneel gas zetten we
momenteel flinke stappen.
’
Wat ExxonMobil op dat laatste punt al allemaal bereikt heeft, valt te lezen in
ons artikel over de (vaak baanbrekende) technologie achter onze
energievoorziening; een belangrijk aspect van ons werk. Vooral op het gebied
van de winning van onconventioneel gas zetten we momenteel flinke stappen.
Hetzelfde geldt voor de winning van moeilijk winbare olie. De innovatieve
technologie die we daarvoor ontwikkelen, wordt uitgebreid en op levensechte
schaal getest in Nederland. Reflex keek rond bij ProLabNL en raakte onder de
indruk van de unieke testfaciliteiten van het Arnhemse bedrijf.
Tot slot bezochten we onze eigen raffinaderij in Rotterdam. Startende console
operators leren hier de kneepjes van het vak aan de hand van een
geavanceerde Operator Trainings Simulator.
Een fraai voorbeeld van hoe technologie en onderwijs elkaar kunnen
versterken.
Mirjam de Leeuw
COLOFON
Reflex is een kwartaal uitgave van
ExxonMobil in de Benelux, Afdeling
Public and Government Affairs.
Hoofdredactie
Mirjam de Leeuw
Redactie
Textuur Tilburg
Fotografie
Willem Blauw,
Stefan Dewickere e.a.
Redactie Franstalige editie
Marina Cols
Verantwoordelijk
uitgever in België
Remko Kruithof,
ExxonMobil Petroleum & Chemical
BVBA, Polderdijkweg, 2030
Antwerpen
Vormgeving
Mervyn Hall (GPB Media)
Pre-Press
GPB Media, Leiderdorp
Druk
SMG Groep
Redactieadressen
België: Polderdijkweg,
2030 Antwerpen,
tel. 03 / 543.35.92
Nederland: Postbus 1,
4803 AA Breda,
tel: (076) 529 1333
Luxemburg:
Rue de l’industrie 20,
8069 Bertrange
Exxon Mobil Corporation heeft vele
verbonden maatschappijen, waarvan
vele de namen ExxonMobil,
Exxon, Esso en Mobil bevatten.
Gemakshalve en voor alle eenvoud
worden die termen zoals maatschappij,
bedrijf, onze, wij en zijn/
haar soms gebruikt als verkorte verwijzingen
naar specifieke verbonden
maatschappijen of verbonden
groepen. Dit doet evenwel geen
afbreuk aan de onafhankelijkheid
van de verschillende genoemde
juridische entiteiten.
Aanvraag extra nummers,
adreswijzigingen, nieuwe abonnementen,
vragen over de inhoud
en toestemming voor overname
uitsluitend schriftelijk bij de redactie.
Het maken van foto kopieën van
de inhoud is toegestaan voor
educatieve doeleinden, alsook
voor informatieverspreiding binnen
organisaties. Aan de teksten in dit
tijdschrift kunnen geen rechten
worden ontleend.
Reflex wordt verstuurd in
milieuvriendelijke verpakkingsfolie.
www.exxonmobil.be
www.exxonmobil.lu
www.exxonmobil.nl

RAFFINADERIJEN
Reflex NR 1 2013 5
Dave Brownell
Harro van de Rhee
Doorbouwen
op sterke basis
Ze namen eerder dit jaar het roer over van de raffinaderijen in
respectievelijk Antwerpen en Rotterdam: Dave Brownell en Harro van
de Rhee. De twee kersverse raffinaderijdirecteuren spraken met
Reflex over de toenemende concurrentie vanuit andere werelddelen,
de relatie met overheden, en het belang van voortdurende
investeringen. ‘Onze uitgangspositie is goed.’

6 Reflex NR 1 2013
RAFFINADERIJEN
Doorbouwen op sterke
Dave Brownell
‘ Investeringen
in innovatieve
technologie zijn
absolute noodzaak.
’
Wie de bedrijvigheid op de
Antwerpse en Rotterdamse
raffinaderijen van Exxon­
Mobil aanschouwt, kan zich
bijna niet voorstellen dat de Europese
raffinagesector steeds meer onder druk
staat. Terwijl in Europa zelf de brandstofvraag
gestaag daalt, neemt de concurrentie
vanuit andere werelddelen toe. ‘De
sector is de laatste vijftien jaar inderdaad
sterk veranderd’, schetst Dave Brownell.
‘In Azië verrijzen steeds grotere, complexe
raffinaderijen, die voornamelijk gericht zijn
op de export naar Europa. Tegelijkertijd zie
je dat ook de concurrentie vanuit de VS –
met zijn grote hoeveelheden schaliegas en
voorheen moeilijk winbare olie – toeneemt.
De druk op de Europese raffinaderijen
wordt daardoor steeds hoger, de concurrentie
is simpelweg te groot. De noodzaak
om nog efficiënter te produceren en werk
te maken van innovatie neemt met de dag
toe.’ Ook Harro van de Rhee erkent de
weinig rooskleurige positie van de
europese raffinagesector. ‘Vooral de VS
heeft inderdaad een enorme boost
gekregen door schaliegas. Ook stroomt
een steeds groter deel van de Russische
ruwe olie naar China in plaats van Europa.
Allemaal factoren die ervoor zorgen dat
Europa in de hoek zit waar de klappen
vallen.’
Goede positionering
De uitgangspositie van de raffinaderijen
in Antwerpen en Rotterdam is echter
goed, benadrukken beide heren. Van de
Rhee: ‘Beide raffinaderijen behoren tot
de top van de markt als het gaat om
kosten- en energie-efficiëntie. Sterk
bijkomend punt van ExxonMobil is van
oudsher de toegewijde, vakkundige
organisatie. Uiteindelijk zijn het toch je
mensen die de zaak op efficiënte en
veilige wijze draaiende houden. Kijken
we specifiek naar Rotterdam, dan valt
verder onze sterke configuratie op: waar
de Europese vraag naar benzine daalt, is
onze raffinaderij – met zijn hydrocracker
en FLEXICOKER – juist een efficiënte
‘dieselmachine’, die enorme hoeveelheden
ruwe olie kan omzetten in schonere
producten. Onze positionering is dus
goed; veel Europese raffinaderijen zijn
toch vooral gericht op benzineproductie.’
Ander groot voordeel is de integratie
met de aromatenfabriek op het terrein,
vervolgt Van de Rhee. ‘De raffinaderij
levert de basisgrondstoffen voor de
aromatenfabriek, die zijn bijproducten op
zijn beurt teruglevert aan de raffinaderij –
met een enorme energie-efficiëntie en
CO 2 -reductie tot gevolg. En verder is
onze locatie, nabij de Rotterdamse
haven, natuurlijk een enorm voordeel:
de grootste schepen ter wereld kunnen
hier terecht.’
Blijven investeren
Dat laatste geldt uiteraard ook voor
Antwerpen, vult Brownell aan. ‘Daarnaast
hebben we ook hier de afgelopen jaren
natuurlijk flink geïnvesteerd in energieefficiency,
schonere brandstoffen en
beperking van emissies. Onder meer met
de warmtekrachtcentrale COGEN, waarmee
we grotendeels in onze eigen elektriciteitsbehoefte
voorzien, en met de HPHT,
onze ontzwavelingsinstallatie voor schonere
diesel. Mede dankzij deze investeringen
zijn we optimaal toegerust voor de
komende decennia, waarin olie zeer
belangrijk blijft voor de Europese economie.
Vooral vanuit de transportsector blijft
de vraag enorm.’ Nieuwe investeringsplannen
bestaan er ook al, vervolgt
brownell. ‘Momenteel bekijken we de
mogelijkheden voor een zogenoemde
Delayed Coking Unit, die stookolie converteert
naar schonere producten. Voor onze
positie in Europa zijn investeringen in innovatieve
technologie absolute noodzaak.’
Gelijk speelveld
Naast toenemende concurrentie is de
strenge nationale en Europese wet- en
regelgeving een ander punt waar de

Reflex NR 1 2013 7
basis
Harro van de Rhee
‘
We onderzoeken
voortdurend waar en
hoe de productie
efficiënter kan.
’
raffinaderijdirecteuren dagelijks mee te
maken hebben. ‘Het is belangrijk te beseffen
dat wij als raffinaderijen met de rest
van de wereld concurreren’, stelt Brownell.
‘Europa moet goed begrijpen dat regels
als het Emissons Trading System in
andere delen van de wereld niet gelden.
Deze regels brengen kosten met zich mee
en beïnvloeden de competitiviteit van de
sector rechtstreeks.’ De eisen op het
gebied van productkwaliteit en emissies
zijn al met al flink aangescherpt, vervolgt
Brownell. ‘Zo gelden er strenge voorwaarden
op het gebied van emissies, en voor
het zwavelniveau en het aromatengehalte
in producten. ExxonMobil heeft op dit punt
vooral behoefte aan zekerheid en duidelijkheid:
een ‘level playing field’ met gelijke
regels voor de gehele industrie. Zo voorkom
je oneerlijke concurrentie.’ Ook Van
de Rhee benadrukt het belang van een
gelijk speelveld. ‘Het moet voor de industrie
meteen duidelijk zijn waaraan zij moet
voldoen en wat de consequenties zijn bij
het niet nakomen van regels.’
In het licht van de toenemende
concurrentie noemt Brownell verder de
juiste balans tussen wet- en regelgeving
en werkgelegenheid. ‘Onze plants zijn zeer
belangrijk voor de economieën van België
en Nederland. De overheid moet goed
beseffen dat doorschieten in wetten en
regels uiteindelijk een averechts effect
heeft: een verslechterde concurrentiepositie
is in niemands belang.’
De Rotterdamse industrie is een belangrijke
motor van de Nederlandse economie,
vult Van de Rhee aan. ‘Niet voor niets
investeren we voortdurend in een goede
relatie met overheden en instanties op alle
niveaus. Zodat we steeds op dezelfde
golflengte zitten en elkaar niet onnodig
tegenwerken.’
Risicogebaseerde aanpak
Ook op het gebied van veiligheid worden
de normen – vooral in Nederland – steeds
strenger. Van de Rhee: ‘Recente incidenten
bij anderen bedrijven hebben ervoor
gezorgd dat media en politiek steeds
nadrukkelijker over onze schouder
mee kijken. Op zich een goede zaak:
ExxonMobil hanteert zelf ook zeer strikte
normen op het gebied van persoonlijke en
procesveiligheid. Alleen schiet de handhaving
soms te ver door: de overheid lijkt
momenteel de voorkeur te geven aan
middelvoorschriften, met specifieke, zeer
nauwkeurig omschreven maatregelen. Die
zouden kunnen resulteren in zeer kostbare
aanpassingen, die op de keper
beschouwd weinig bijdragen aan meer
veiligheid. Wij zien meer in een ‘risicogebaseerde
aanpak’ met doelvoorschriften.
Daarbij ligt de nadruk op de te bereiken
uitkomst, niet op de weg daar naartoe. We
werken verder nauw samen met de
verschillende brancheverenigingen om
veiligheidsbewustzijn bovenaan ieders
prioriteitenlijst te krijgen.’
Voortdurende investeringen
Al met al ziet zowel Brownell als Van de
Rhee de toekomst positief tegemoet,
ondanks de ongunstige vooruitzichten
voor de Europese raffinagesector.
‘Rotterdam staat er zoals gezegd goed
voor’, benadrukt Van de Rhee nogmaals.
‘Raffinage is een zogenoemde mature
market: geheel nieuwe producten komen
er niet meer bij. Wij focussen daarom op
winstgevende producten als diesel en
voedingsstoffen voor de chemie. We
onderzoeken voortdurend waar en hoe de
productie efficiënter kan.’ Brownell noemt
de voortdurende investeringen in meer
efficiency en schonere producten, en een
verdere integratie met de chemische
fabrieken. ‘Mede dankzij die investeringen,
het hoge kennisniveau én de samenwerking
met de Rotterdamse raffinaderij,
hebben we de potentie om uit te groeien
tot de sterkste raffinaderij ter wereld. Op
die enorm sterke basis bouwen we binnen
de Benelux graag voort.’ ■

8 Reflex NR 1 2013
ENERGIE
Met de wereldwijd stijgende vraag naar energie is het optimaal benutten van
energiebronnen meer dan ooit nodig. Technologische ontwikkeling is daarbij
cruciaal. ExxonMobil past verschillende innovatieve technologieën toe om aan
de groeiende energievraag te kunnen blijven voldoen.
Technologie
Beleidsmakers erkennen wereldwijd dat
energie essentieel is voor groei en vooruitgang,
en dat elke technologische
vooruitgang op dit gebied enorme
economische, milieu- en sociale mogelijkheden
biedt. Zowel de overheid als de industrie heeft
hierin een rol. Zij moeten samen bouwen aan een
aantrekkelijk klimaat voor investeringen in
en ontdekking van nieuwe technologieën.
Het is de rol van de industrie nieuwe energievoorzieningen
op een veilige, zekere en milieuverantwoordelijke
manier te leveren.
Nederland investeert
in topsectoren
De Nederlandse overheid benoemde in 2011 de
energie- en chemiesectoren tot topsectoren.
Uitgangspunt van het topsectorenbeleid is dat
bedrijven de ruimte krijgen om te ondernemen, te
investeren, te innoveren en te exporteren, zonder
sturing van bovenaf met regels en subsidies. In
2010 behoorde bijna een kwart van de Nederlandse
bedrijven tot een van de topsectoren.

Reflex NR 1 2013 9
als antwoord
Ondanks alle ontwikkelingen op het gebied van
hernieuwbare energie, is de verwachting dat aardgas
en olie in 2040 samen nog voor 60 procent aan
de wereldwijde energievoorziening bijdragen.
aardgas zal hierbij de snelst groeiende fossiele
brandstof zijn; het is ruim voorradig, betrouwbaar en
kan flexibel ingezet worden.
Boren naar olie en gas is een kostbare aangelegenheid,
zonder garantie op succes. Gelukkig worden
boortechnieken steeds efficiënter en economischer.
Innovatieve technologieën hebben energiebronnen
die ooit als niet-economisch en ontoegankelijk
werden gezien, toegankelijk en economisch winbaar
gemaakt. Vooruitgang in horizontaal boren en
hydraulic fracturing heeft het mogelijk gemaakt om
op nog grotere schaal aardgas te winnen. Aardgas
gewonnen uit onconventionele bronnen zal in 2040
ongeveer de helft uitmaken van de wereldwijde
gasvoorraad.
Arctische gebieden
’s Werelds grootste onconventionele olie- en
gas velden bevinden zich in arctische gebieden.
De exploratie en productie van deze velden wordt
bemoeilijkt door de aanwezigheid van dikke ijslagen
– soms wel zes tot zeven maanden per jaar –, hoge
golven en aardbewegingen gedurende het hele jaar.
Innovatieve technologie, zoals driedimensionale
seismische computersimulaties, lange-afstandboren,
diepwatertechnologie en kennis op het gebied
van ijsmanagement, maakt het mogelijk te werken
in extreme temperaturen onder nul en honderden
kilometers buiten de kust.

10 Reflex NR 1 2013
ENERGIE
Hydraulic fracturing
Als een van de grootste gasproducenten ter wereld, loopt ExxonMobil
voorop bij de ontwikkeling van technologie om ‘onconventioneel’ gas
veilig en efficiënt te winnen. Met de hydraulic fracturing technologie kan
voorheen moeilijk winbaar schaliegas (dat zit opgeslagen in dichte rotsformaties)
veilig worden gewonnen. ExxonMobil past deze techniek al
decennialang succesvol toe bij conventionele olie- en gaswinning.
De boringen vinden zeer gecontroleerd en op grote diepte plaats, ver onder
het grondwaterniveau. Er wordt gebruikgemaakt van horizontaal boren,
zodat met een boorput een groot gebied tegelijk kan worden bereikt en
het landschap zoveel mogelijk in tact blijft.
Boren in diep water
Ook boortechnologie voor diep water heeft grote
vooruitgang gemaakt. Zo is het mogelijk om
offshore olie-en gasvelden aan te boren in waterdieptes
die een generatie geleden nog onmogelijk
waren. Met een drijvend productie-, opslag- en
verladingsschip kunnen tegenwoordig bronnen in
waterdieptes van meer dan twee kilometer bereikt
worden. Momenteel onderzoekt ExxonMobil de
mogelijkheden van een onderzees separatiesysteem,
waarmee zelfs tot op ruim vier kilometer
diepte olie of gas gewonnen kan worden.

Reflex NR 1 2013 11
Vloeibaar
aardgas
De meeste aardgasbronnen
bevinden zich ver van de
plekken waar de vraag naar
energie het grootst is, en
transport via pijpleidingen is erg
kostbaar. Dankzij technologische
ontwikkelingen is het
mogelijk gemaakt om aardgas –
in vloeibare vorm – op een
economisch rendabele manier
over de hele wereld te
verschepen. Tijdens het vervoer
wordt het gas op een constante
temperatuur en druk gehouden.
Eenmaal aan land wordt het
vloeibare gas in speciale
terminals verwarmd, totdat het
zijn gasvorm terug heeft en kan
worden ingebracht in nationale
gasnetwerken.
Technologische scholing broodnodig
Voor het tot stand brengen van innovatie zijn voldoende goedopgeleide, technisch geschoolde mensen nodig, maar helaas kiezen te
weinig talentvolle studenten voor een studie in deze richting. President-directeur Joost Van Roost wijst op het probleem dat Exxon-
Mobil in de Benelux ondervindt voor alle functies die technische vaardigheden vereisen. ‘Als prominent werkgever slagen we er nog
steeds in om goede ingenieurs aan te trekken, maar elk jaar kost het ons meer inspanningen. Bij Exxonmobil zal het probleem zich
doen voelen als we grote investeringen willen doen en belangrijke projecten willen uitvoeren. Indien we dan de nodige ingenieurs
niet vinden in eigen land, zullen we die projecten laten uitvoeren door buitenlanders. Dat wil dus zeggen dat je als land werkgelegenheid
misloopt, maar ook geen knowhow opbouwt.’
ExxonMobil is daarom zowel in België als Nederland betrokken bij diverse initiatieven op het gebied van technische scholing.
Zoals de Sci-Tech Challenge, een Europees onderwijsprogramma om scholieren tussen 15 en 18 jaar enthousiast te maken voor
exacte studierichtingen. Ook ondersteunt ExxonMobil de Belgische ingenieursvereniging ie-net bij diverse arbeidsmarktprojecten
voor studenten en bedrijsleven.
In Rotterdam investeert ExxonMobil actief in een vroegtijdige werving van talent via het eigen onderwijsproject TechXpert
(zie pagina 3). Ook participeert ExxonMobil in het Educatief Informatie Centrum (EIC) Mainport Rotterdam, een tentoonstellingsruimte
voor bedrijven in het Rotterdamse haven- en industriegebied. Daarnaast ondersteunt ExxonMobil projecten van de Nederlandse
Stichting C3, die chemie promoot onder jongeren.

12 Reflex NR 1 2013
SPONSORING
ExxonMobil draagt bij aan
nieuwe module in Provinciaal
Havencentrum Lillo
Spelenderwijs
kennismaken
met de industrie
Wat is industrie nu eigenlijk precies?
Wat doen de mensen die er werken?
En hoe belangrijk is de branche voor ons
economisch welzijn? Het antwoord op
deze vragen is te vinden in een nieuwe
interactieve tentoonstelling in Provinciaal
Havencentrum Lillo in Antwerpen.
Het doel: jongeren enthousiast maken
voor een technische studierichting.
Het gonst van de activiteit in
Provinciaal Havencentrum Lillo.
Bezoekers struinen in groepjes
door de ruimte en lezen
aan dachtig de panelen met informatie
over de Antwerpse haven. Ook de ‘Digitale
Schelde’, een multimediale maquette van
de Schelde en het havengebied, trekt veel
bekijks. Anderen laten zich de kans niet
ontnemen om via een van de interactieve
modules zélf te ervaren hoe het is om
kapitein te zijn van hun eigen schip.
Geliefde bestemming
Er valt genoeg te beleven in Provinciaal
Havencentrum Lillo, al sinds 1988 hét
startpunt voor bezoekers van het
Antwerpse havengebied. Het centrum,
dat jaarlijks zo’n 47.000 bezoekers trekt,
is een geliefde bestemming voor schoolklassen
uit heel Vlaanderen én daarbuiten.
De nieuwe module rond Industrie richt zich
juist op deze doelgroep, en ook werkzoekenden
kunnen er terecht voor meer
informatie. Informatieborden, computer­

Foto’s: VOKA - Kamer van Koophandel
‘ Jongeren
ontdekken zo
jobmogelijkheden
van de industriële
sector.
’
presentaties, interactieve functies en
diverse simulatoren belichten alle
aspecten van de haven- en vervoersindustrie.
Zo krijgen de jeugdige
bezoekers inzicht in de dagelijkse praktijk
van de industrie. ‘Deze gloednieuwe
module geeft de bezoekers – onder de
noemer ‘De industrie ontmaskerd’ – een
unieke blik achter de schermen van de
haven, industrie en logistiek’, beaamt
voorzitter Koen Helsen van het Havencentrum.
‘Jongeren gaan hier zelf mee aan
de slag. Zo ontdekken ze de boeiende
uitdagingen en jobmogelijkheden van de
industriële sector in en rond het havengebied.’
Cool imago
De nieuwe industriemodule, die sinds dit
najaar deel uitmaakt van de vaste
tentoonstelling van het Havencentrum,
kwam tot stand met ondersteuning van
Voka; de Kamer van Koophandel
Antwerpen­ Waasland, waarvan ook
ExxonMobil lid is.
De betrokkenheid van Voka bij het
Havencentrum komt niet uit de lucht
vallen, stelt Pieter Houben, projectcoördinator
Industrie bij Voka. ‘Jonge
mensen kopen een smartphone in de
winkel, maar zijn niet vertrouwd met de
hele productiecyclus die daaraan vooraf
gaat. We willen het beeld van de industrie
aanscherpen door te laten zien wat die
industrie betekent voor onze maatschappij.’
Volgens Houben heeft de industrie
moeite om jonge mensen te begeesteren.
‘We moeten jonge mensen warm maken
voor een carrière in de industrie, zodat
ze sneller voor een technisch-wetenschappelijke
richting kiezen op school. Dat
doen we door te laten zien dat we iedere
dag bezig zijn met nieuwe technologieën
en materialen én door te focussen op de
eindproducten. Juist door de focus op
producten die sterk verweven zijn met ons
leven van elke dag, hopen we opnieuw
een ‘cool’ imago te krijgen. De industriemodule
in het Havencentrum past
uitstekend in die doelstelling.’ ■

14 Reflex NR 1 2013

INTERVIEW
Reflex NR 1 2013 15
Dirk Fransaer, Gedelegeerd Bestuurder
Vlaams kenniscentrum voor duurzame energie VITO:
‘Innovatie moet van
onderop komen’
Technologische innovatie speelt een grote rol bij het efficiënter en
duurzamer maken van onze energievoorziening. Tegelijkertijd is de
rol van fossiele brandstoffen nog lang niet uitgespeeld, voorziet
gedelegeerd bestuurder Dirk Fransaer van het Vlaamse
kennis centrum voor duurzame energie VITO.
V
lakbij de Belgische plaats Mol, in de provincie Antwerpen, huist
de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO).
Het Vlaamse kenniscentrum voor duurzame energie (zie kader)
deelt het uitgestrekte, bosrijke terrein met het Studiecentrum
voor Kernenergie (SCK), waarvan het tot 1990 deel uitmaakte. inmiddels
maakt VITO naam met innovatieve projecten op het gebied van duurzame
ontwikkeling. Als gedelegeerd bestuurder is Dirk Fransaer
verantwoordelijk voor het dagelijks beheer over de instelling. In hoeverre
leidt technologische innovatie volgens hem tot meer duurzaamheid?
Reflex vroeg hem naar de laatste stand van zaken.
Hernieuwbare energie is in opmars, maar de weg naar
resultaat blijkt vaak langer dan gedacht. Welke rol kan
technologie spelen bij het optimaliseren van de energieproductie
en het terugdringen van CO 2 -emissies?
‘In de industrie zie je dat het energiegebruik al aanzienlijk is gedaald:
mede onder druk van wet- en regelgeving zijn bedrijven een stuk
energiezuiniger gaan produceren. Als het gaat om energiebesparing,
heeft het dan ook vooral zin om te kijken naar het energieverbruik van
huishoudens. Een van de thema’s waar we in dit verband veel van
verwachten, zijn de zogenoemde smart grids. Deze ‘slimme’ energienetwerken
stemmen energievraag en -aanbod op elkaar af op het
niveau van individuele huishoudens. Met als doel om het elektriciteitsverbruik
te optimaliseren en piekverbruik beter te beheren. Een andere
innovatie waar we ons actief op richten is geothermische energie,
afkomstig uit aardlagen op enkele kilometers diepte. Momenteel is VITO
actief betrokken bij de bouw van aardwarmtecentrales in China en
België. Hier is de uitdaging vooral om het rendement van deze veelbelovende
technologie te kunnen verhogen. Een bijkomend probleem is
dat huishoudens toenemende energie-efficiëntie
vaak teniet doen door toegenomen gebruik. Hoe
efficiënter en dus goedkoper de energie, hoe
meer mensen zullen verbruiken. Wat dat betreft
leveren conventionele bronnen, gekoppeld aan
energie-efficiëntie, binnen huishoudens geen
noemenswaardige winst op.’
Transport is een ander terrein waarop
volgens u nog veel energiewinst valt te
boeken. Welke technologieën zijn hier
relevant?
‘Om te beginnen kun je uiteraard denken aan
schonere brandstoffen, zuinigere motoren en
lichtere voertuigen. Vooral in het personenvervoer
liggen er verder volop mogelijkheden bij
elektrische voertuigen. De verwachting is dat in
2020 ongeveer een kwart van het wagenpark op
elektriciteit rijdt. Deze energie wordt voor een
deel echter nog steeds opgewekt in centrales op
‘
ExxonMobil kan veel
blijven betekenen
bij het zo efficiënt
mogelijk maken
van de productie.
’

16 Reflex NR 1 2013
INTERVIEW
‘
Om de chemische sector
echt te verduurzamen,
is vergaande efficiëntie
nodig.
’
basis van klassieke brandstoffen. Afvang en
opslag van CO 2 kan hier uitkomst bieden.
Daarnaast zal deze elektriciteit afkomstig zijn uit
duurzame bronnen als wind- en zonne-energie.
Die hebben echter als belangrijk nadeel dat ze
intermitterend van aard zijn: het aanbod
fluctueert. Hier kan de opslag in de batterijen
van elektrische wagens veel soelaas bieden.’
Innovatieve technologische
oplossingen
VITO, met circa 700 medewerkers en een budget van ruim 100 miljoen euro,
is een van vier strategische onderzoekscentra (SOC’s) in Vlaanderen.
De organisatie geldt als hét Vlaamse kenniscentrum voor nieuwe systemen
en technologieën op het gebied van duurzame energie. VITO ontwikkelt
innovatieve technologische oplossingen en publiceert wetenschappelijk
gefundeerde adviezen. Het doel: de duurzame ontwikkeling in Vlaanderen
ondersteunen.
U noemt nadrukkelijk het personenvervoer.
Voorziet u voor het zwaardere
transport ook zo’n grootschalige
transitie?
‘Het zware transport zal voorlopig niet overstappen
op elektriciteit, daar zijn echt nog grote
doorbraken in energieopslag nodig. Batterijen
zijn vooralsnog de voornaamste manier om
energie op te slaan, maar de trage oplaadtijden
daarvan vormen een groot nadeel. Overigens
vindt ook op dit vlak wel innovatie plaats. Zo
ontwikkelde VITO een technologie op basis van
zogenoemde ultracaps: een energieopslagsysteem
dat in zeer korte tijd een grote hoeveelheid
energie kan vrijgeven en weer kan opladen.
Bijvoorbeeld in stadsbussen, die veel optrekken
en afremmen, kan deze technologie uitkomst
bieden: de remenergie die vrijkomt, gebruikt de
bus bij het accelereren vanaf de halte. Het
verbruik en de CO 2 -uitstoot nemen hierdoor
aanzienlijk af, tot wel 25 à 30 procent. Voor het
wegtransport, waarbij er minder sprake is van
optrekken en afremmen, biedt deze technologie
echter minder soelaas. Ik ben er dan ook van
overtuigd dat fossiele brandstoffen voorlopig
nodig blijven.’
Hoe lang nog?
‘De rol van fossiele brandstoffen zou halverwege
deze eeuw wel zijn uitgespeeld, zo was niet eens
zo lang geleden de algehele verwachting.
Inmiddels groeit het besef dat we zeker nog tot
het einde van deze eeuw, en misschien wel het
begin van de volgende, een beroep zullen doen
op fossiele brandstoffen. Zie bijvoorbeeld ook de
enorme opmars van schaliegas in de Verenigde
Staten: door innovatieve winningstechnieken
trekt de petrochemische industrie daar enorm

Reflex NR 1 2013 17
aan. De VS wordt zelfs gasuitvoerder, iets dat lange tijd onmogelijk leek.
Ook in China en Europa zitten enorme voor raden schaliegas in de
bodem. Natuurlijk is schaliegas schoner dan steenkool, maar voor de
klimaatverandering biedt het geen echte oplossing. Die ligt toch echt in
het verduurzamen en terugdringen van de energieconsumptie.’
Welke rol verwacht u in dit verband van een bedrijf als
ExxonMobil? Wat kunnen wij betekenen als het gaat om
technologische innovatie?
‘ExxonMobil is als geen ander bedrijf in staat om in te spelen op een
trend als schaliegas. Olie- en gaswinning is al sinds de oprichting de
kernactiviteit van ExxonMobil, en het management kiest er bewust
voor zich vooral te blijven richten op de eigen business. Daar kan
exxonMobil, net als nu, veel blijven betekenen: bij het zo efficiënt
mogelijk maken van de productie, en bij de ontwikkeling van zuiniger
motoren en schonere brandstoffen. Zeker als je bedenkt dat fossiele
brandstoffen op wereldschaal nog zeker honderd jaar een belangrijke
factor blijven spelen. Daarnaast zou ExxonMobil zijn kennis van boortechnieken
kunnen inzetten bij het boren naar aardwarmte – alhoewel
dat wel twee aparte takken van sport zijn.’
Welke kansen biedt de chemie voor België en (in bredere
zin) Europa?
‘De driehoek Antwerpen-Rotterdam-Ruhrgebied vormt, op de regio
Houston na, de grootste chemische cluster ter wereld. Het economisch
belang van de sector is enorm. Tegelijkertijd zie je dat de huidige
productieprocessen voor een deel efficiënt, maar verouderd zijn; vaak
stammen ze nog uit het begin van de vorige eeuw. Om de sector echt
te verduurzamen, is vergaande efficiëntie nodig. Ook bij de ontwikkeling
van nieuwe, efficiëntere productiemethodes kan ExxonMobil ongetwijfeld
een grote rol spelen.’
Wat is er voor nodig om technologische innovatie te
versterken?
‘Kijk je naar Vlaanderen dan is het innovatiebeleid versnipperd. Dat blijkt
ook uit het eerste rapport-Soete over het Vlaamse innovatiebeleid. Die
versnippering tegengaan is cruciaal, willen we de beschikbare middelen
veel efficiënter kunnen inzetten. Daartoe moet de innovatie van onderop
komen. In Nederland zie je veel meer initiatieven op dit vlak, en gelukkig
Belangrijke rol voor
energie-efficiëntie
ExxonMobil ziet innovatie als essentieel om – met
minimale impact op het milieu – te kunnen
voorzien in de wereldwijd groeiende vraag naar
energie. Verbeteren van de energie-efficiëntie
speelt daarbij volgens ExxonMobil een belangrijke
rol. Voor fossiele brandstoffen zijn namelijk maar
in beperkte mate betaalbare alternatieven
voorhanden. Zo zal elektrisch rijden zijn plaats
krijgen, maar blijven olieproducten de dominante
brandstof voor transport. Via steeds efficiëntere
(hybride) voertuigen kan de CO 2 -uitstoot worden
teruggedrongen. Voor elektriciteitsopwekking ziet
ExxonMobil aardgas als de ideale brandstof om de
groei van hernieuwbare energie te stimuleren
(als back-up voor zonne- en windenergie).
Ook stoot een aardgascentrale tot 60 procent
minder CO 2 uit dan een kolencentrale.
gebeurt dat in België en Vlaanderen ook steeds
meer. Zo trekken de kleine en grote chemische
industrie, samen met diverse kennisinstellingen,
inmiddels samen op binnen FISCH. Doel van
deze Flanders innovation Hub for Sustainable
Chemistry is het identificeren en stimuleren van
innovaties. Een hoopvol signaal: de industrie kan
zich wel degelijk verenigen zonder dat de overheid
dat dwingend oplegt. Bovendien ontstaat
het draagvlak voor innovatie op deze manier
vanzelf.’
Waar ligt tot slot de grootste uitdaging
voor de toekomst?
‘Natuurlijk is de transitie naar een meer duurzame
energievoorziening enorm belangrijk. energie is
echter in principe oneindig en overvloedig
aan wezig, namelijk in de vorm van zonne-energie.
Dat geldt niet voor grondstoffen: we realiseren
ons nog onvoldoende dat een duurzaam beheer
van materialen cruciaal is voor de toekomst van
de generaties na ons. Recycling en duurzaam
beheer van ertsen en mineralen, binnen een
groene kringloop economie: daar ligt dé uitdaging
voor de toekomst. VITO draagt daar, met gericht
onderzoek en innovatieve projecten, graag
aan bij.’ ■

18 Reflex NR 1 2013
INNOVATIE
ProLabNL: uniek testinstituut voor procesapparatuur
in de olie- en gasindustrie
Technologie ond
Innovatieve technologieën voor de exploitatie
van moeilijk bereikbare oliebronnen, getest op
levensechte schaal. Het kan bij ProLabNL in Arnhem,
wereldwijd het enige bedrijf dat dit type simulaties
op deze schaal uitvoert. ExxonMobil maakt graag
gebruik van de unieke testfaciliteiten, die het
mogelijk maken de winnings omstandigheden van
een oliebron te simuleren.

Reflex NR 1 2013 19
er de loep
N
iets aan de buitenkant van het pand
van ProLabNL, op een industrieterrein
aan de rand van Arnhem, doet
vermoeden dat hier baanbrekend werk
wordt verricht. Eenmaal binnen wordt echter al
snel veel duidelijk. In de centrale hal bevinden
zich enorme testopstellingen, in veel gevallen
transparant uitgevoerd om alle processen goed
te kunnen monitoren. Aan de achterkant van het
pand oogt de complexe opstelling van leidingen
en modules zo mogelijk nog indrukwekkender. In
de aangrenzende controleruimte houden
process operators alles nauwlettend in de gaten.
Kostbare technologie
ProLabNL zag het levenslicht in 2009, vertelt
Laboratory Manager Ewout Barents. ‘Nu olie- en
gasbronnen langzaamaan leeg beginnen te
raken, wordt de exploitatie van minder goed
bereikbare bronnen – diep onder de zeespiegel –
steeds interessanter voor bedrijven als Exxon­
Mobil. Daarmee groeit ook de behoefte aan
betrouwbare oplossingen voor de winning op
grote diepte. Die winning brengt immers enorme
investeringen met zich mee, en bedrijven als
ExxonMobil willen graag de zekerheid hebben
dat nieuwe, kostbare technologie ook onder
extreme omstandigheden optimaal functioneert.
Wij spelen daar op in door de winningsomstandigheden
op de zeebodem zo realistisch
mogelijk na te bootsen. Dus op dezelfde schaal,
onder hoge druk, en met grondstoffen met
dezelfde samenstelling als op subsea level.’
Hoge druk
Het simulatieproces kent doorgaans drie stadia,
schetst Barents. ‘We beginnen met een
computersimulatie, die leidt tot een eerste schets
van het proces. Daarna onderwerpen we het
proces aan zogenoemde atmosferische tests onder lage druk. Deze
tests leiden tot een transparant model, dat nauwkeurig duidelijk maakt
wat er precies in het proces gebeurt. Daarna is het tijd voor het echte
werk: het op werkelijke schaal testen van de technologie. Dit gebeurt
buiten, in een zogenoemde High Pressure Flow Loop. Met deze hogedrukopstelling
kunnen we – met behulp van aardgas, aardolie, zand en
zeewater – tot 90 bar een oliebron nabootsen.’
Stapsgewijs ontleden
Ook ExxonMobil klopt regelmatig aan bij ProLabNL voor het laten testen
van innovatieve technologieën. Barents: ‘We testten in 2011 onder meer
een zogenoemde gravity separator: een vat waarin olie, gas, water en
zand van elkaar gescheiden worden. Technologie die op zich al langer
wordt toegepast in de conventionele olie- en gaswinning, maar nog niet
vaak op de zeebodem. Om de grote druk te kunnen doorstaan, kent dit
vat een kleinere diameter dan gebruikelijk en is het een stuk langer. In
onze semitransparante opstelling is over de gehele lengte goed zichtbaar
wat er gebeurt.’ Verder test ProLabNL momenteel compact
separation equipment, vervolgt Barents. ‘Dat is wat je hier momenteel
buiten kunt zien staan: losse, in serie aan elkaar gekoppelde compacte
scheidingsunits. Op grote diepte een stuk handzamer dan de grote
vaten die worden gebruikt bij conventionele olie- en gaswinning. In de
units, die we hier onder grote druk testen, wordt het gewonnen mengsel
stap voor stap ontleed in afzonderlijke stoffen. De samenstelling van de
vrijkomende stoffen – olie, gas én afvalwater – monitoren we daarbij
voortdurend: aan het einde van het proces moeten die helemaal
gescheiden zijn.’
Fossiele brandstoffen
In zijn bijna vierjarige bestaan heeft ProLabNL inmiddels een grote naam
opgebouwd als het gaat om dit type realistische testopstellingen. De
drie oprichters van het onafhankelijke testinstituut (Rombout Swanborn,
Toine Hendriks en Barents zelf) hebben er dan ook alle vertrouwen dat
de gedane investeringen de komende jaren worden terugverdiend.
Barents: ‘Fossiele brandstoffen blijven de komende decennia een enorm
belangrijke bron van energie. Daarmee wordt de winning uit
onconventionele bronnen nog veel belangrijker dan nu al het geval is.
Vanuit onze positie als onafhankelijk testinstituut dragen wij graag bij
aan de vervolmaking van de benodigde technologie.’ ■
‘
De exploitatie van minder goed bereikbare bronnen
wordt steeds interessanter.
’

20 Reflex NR 1 2013
NIEUWS
PANORAMA
Foto’s: Jan Welling
Kindermuseum Boordevol Energie
feestelijk geopend
Een oplichtende dansvloer met
daarop 150 springende kinderen.
De opening van het Kindermuseum
Boordevol Energie in Assen, eind
september, bood een vrolijke
aanblik.
De Nederlandse Aardolie Maatschappij
(NAM) ontwikkelde het interactieve
Kindermuseum samen met het
Drents Museum. Spelenderwijs
kunnen kinderen de energie in allerlei
verschijningsvormen ontdekken, beleven
en onderzoeken. Vanuit hun eigen
dagelijks leven wordt teruggeblikt naar
het leven in het verleden (via de museale
collectie). Ook daagt het museum
de jonge bezoekers uit om na te
denken over energie in de toekomst.
De gedachtewereld van uitvinder en
kunstenaar Leonardo da Vinci (1452–
1519) staat daarbij centraal. Da Vinci
was zijn tijd ver vooruit en had allerlei
ideeën voor de toekomst. In het
Kindermuseum worden bezoekers
virtueel rondgeleid door Leo van
Assen, de moderne versie van
Da Vinci die als animatie overal
aanwezig is.
ExxonMobil is, net als Shell, voor
50% aandeelhouder van de NAM. ■
Nieuwe tentoonstellingsruimtes Technopolis
Met twee nieuwe tentoonstellingsruimtes
laat het Vlaamse wetenschaps-
en techno logiecentrum
Technopolis jongeren kennismaken
met wetenschapsberoepen en
technische studierichtingen.
Via brancheorganisatie Essenscia
droeg ExxonMobil bij aan de
totstandkoming van de twee ‘zones’.
Eén zone richt zich specifiek op kinderen en jongeren van 8 tot 14 jaar.
Daarnaast voegde Technopolis een zone toe voor een breder publiek; bedoeld
voor jongeren van 14 tot 8 jaar, maar ook geschikt voor volwassenen.
Binnen de zones maken bezoekers aan de hand van verrassende,
interactieve opdrachten kennis met wetenschapsberoepen en studie richtingen.
Als procesoperator ervaren jongeren bijvoorbeeld het belang van samenwerken,
analyseren en multitasken. Zo krijgen ze een beter beeld van hun talenten. ■

Reflex NR 1 2013 21
Politieke stages
In het kader van het programma
‘Onderneming en politiek’ van
Voka (het Vlaamse netwerk van
ondernemingen) liepen de Vlaamse
politici Zuhal Demir (N-VA) en
Bart Martens (sp.a) stage bij
ExxonMobil’s raffinaderij in
Antwerpen. Het Voka-programma
biedt ondernemingen en politici
een platform om meer te leren
over elkaars werkgebied.
Voor ExxonMobil boden de stages
een mogelijkheid om politici inzicht te
geven in de dagelijkse uitdagingen
waar het bedrijf mee te maken heeft.
Op de agenda stonden een kennismaking
met de raffinaderij-activiteiten
en gesprekken over onder andere
energie, veilligheid, milieuzorg en
sociale aspecten. ■
Bart Martens
Zuhal Demir
Opinie-onderzoek
bevestigt verbeterd imago in Rotterdam
Nieuwe Plant
Manager
aromatenfabriek
Rotterdam
Sinds 1 oktober is Sjoerd Gaanderse
directeur van de Rotterdam Aromatics
Plant. Hij heeft het roer overgenomen van
Thomas Deman, die aan een nieuwe
uitdaging in Houston, VS, is begonnen.
Sjoerd Gaanderse begon zijn loopbaan bij
ExxonMobil in 1992 als Process Engineer
op de Rotterdamse aromatenfabriek. De
jaren daarna werkte hij in diverse functies
– zowel chemical als refining – op
verschillende ExxonMobil-vestigingen in
de Benelux. Vervolgens bekleedde hij
enkele managementfuncties in Azië. Vóór
zijn benoeming tot directeur van de
aromatenfabriek was Sjoerd Gaanderse
werkzaam als Technical Manager van
ExxonMobil’s raffinaderij in Rotterdam. ■
Begin 2012 voerde Exxon-
Mobil in de regio Rijnmond
een opinie-onderzoek uit naar
de naams bekendheid en het
imago van het bedrijf. Dit was
een vervolg op eenzelfde
onderzoek in 2009. Het
openhartige commentaar
van vele opinieleiders,
gecombineerd met de peiling
onder omwonenden en
medewerkers, gaf ons
opnieuw een goed inzicht in
de verwachtingen die
onze omgeving heeft van
ons bedrijf.
Verbetering van de communicatie naar burgers,
opinieleiders en medewerkers was voor ons een
belangrijk aandachtspunt uit het onderzoek in 2009.
Uit dit tweede onderzoek blijkt dat de respondenten
een duidelijke verbetering zien in onze communicatie.
De naamsbekendheid van zowel ExxonMobil als Esso
is gestegen, ook onder inwoners.
De algemene indruk van de industrie werd als positief
beschouwd, maar staat onder druk als gevolg van
recente incidenten bij andere bedrijven. Respondenten
zijn er niet altijd van overtuigd dat de industrie
voldoende aandacht besteedt aan het milieu en veiligheid.
Echter, een groot aantal deelnemers vindt dat
ExxonMobil zijn verantwoordelijkheid nog altijd serieus
neemt. ExxonMobil staat onveranderd bekend als een
veilig en betrouwbaar bedrijf dat een positieve bijdrage
levert aan de economie en de samenleving. ■
Sjoerd Gaanderse

22 Reflex NR 1 2013
OPLEIDING
Levensechte
simulatie
Geavanceerde Operator
Trainings Simulator
voor console operators
Met behulp van een geavanceerde Operator Trainings
Simulator leidt ExxonMobil op de raffinaderij in
Rotterdam console operators op voor hun zware
taak: het in goede banen leiden van complexe
fabrieksprocessen.
De controlekamer vormt het kloppende hart van alle bedrijfsprocessen
op de Rotterdamse raffinaderij. Achter tientallen beeldschermen
houden console operators dag en nacht nauwlettend de
gang van zaken binnen de diverse fabrieken in de gaten. Kleurige
grafieken en complexe schema’s geven de actuele stand van zaken binnen
de verschillende productie-units weer. Waar nodig, kunnen de console
operators processen op afstand (laten) bijsturen. Bij onverwachte verstoring
van de bedrijfsgang is snel ingrijpen immers gewenst: elke verstoring leidt
tot verlies van tijd en geld – en mogelijk tot tijdelijk verminderde veiligheid.
Vergaande automatisering
Het werk van de console operators is in de loop der jaren wel veranderd,
vertelt Simulator Coordinator Henk Mos. ‘De eisen op het gebied van milieu
en efficiëntie zijn over de gehele linie een stuk strenger geworden. Om
hieraan tegemoet te komen, en om de processen in onze fabrieken
verder te optimaliseren, werd in 2007 een nieuw besturingssysteem
geïntroduceerd. Het hele bedrijfsproces is sindsdien steeds verder
geautomatiseerd. Voor onze operators betekent het vooral dat er steeds
minder kans is om een verstoring mee te maken: ze komen simpelweg
veel minder vaak voor dan vroeger.’
Henk Mos, Simulator Coordinator.
Nieuwe generatie
Daarmee is het belang van een goede training eigenlijk alleen maar groter
geworden, vervolgt Henk Mos. ‘Treedt er onverhoopt tóch een verstoring
op, dan moeten onze operators snel en adequaat kunnen handelen. Zo
ontstond het idee om onze bestaande simulatietraining fors uit te breiden
en te vernieuwen. Zodat operators toch ‘in de praktijk’ kunnen leren wat ze
moeten doen als er iets gebeurt. Bijkomend
argument voor een intensieve training is dat we
de komende jaren – door de vergrijzing – steeds
meer nieuwe operators nodig hebben. In korte
tijd leiden we een hele nieuwe generatie jonge en
vaak onervaren specialisten op.’

Reflex NR 1 2013 23
Gedetailleerde replica
Inmiddels is de Operator Trainings Simulator (OTS) alweer
enige tijd operationeel. In de controlekamer tonen diverse
beeldschermen voortdurend de actuele stand van zaken van
de productielocaties. In de aangrenzende trainingsruimte staat
een replica van dit controlesysteem. Onder begeleiding van
enkele PowerUsers (ervaren operators die de kneepjes van
het vak door en door kennen) doen trainees hier ervaring op
met het monitoren van bedrijfsprocessen. Henk Mos: ‘Alle
bouwtekeningen zijn door de leverancier van onze simulatiesoftware
verwerkt in deze replica. Het resultaat is een
gedetailleerd procesmodel, Dynsim, dat voortdurend het
dynamische gedrag van een bepaalde unit simuleert. Twee
keer per seconde berekent Dynsim zaken als de productsamenstelling
in iedere leiding, het warmteverloop, de
efficiency van de apparatuur, en reacties en het temperatuurverloop
in de reactoren. Enorme hoeveelheden data, waar de
trainees hun tanden op kunnen stukbijten.’
‘
Nieuwe operators komen
goed beslagen ten ijs.
’
Trainingsscenario
Voor iedere unit ontwikkelden de PowerUsers specifieke
trainingsscenario’s. Een van die PowerUsers – in dit geval voor
de zwavelbloksimulator – is Leo Hoogendijk, die kan bogen
op inmiddels bijna dertig jaar praktijkervaring. ‘Onze trainees
gaan aan de slag met diverse trainingsscenario’s, waarin op
vooraf bepaalde momenten iets gebeurt waar de trainee
adequaat op moet inspelen. Daarbij kan het bijvoorbeeld gaan
om een verstoring in een fornuis, of een regelklep die opeens
niet goed functioneert. Alle handelingen van de trainee worden
daarbij voortdurend gemonitord. Welke oplossing kiest hij?
En blijft hij binnen de gestelde tijdslimiet? Op basis van deze
gegevens rolt er een beoordeling uit en bekijken we op welk
punt we nog moeten bijschaven.’ In totaal brengen operators
in opleiding zo’n vijf à tien dagen achter de simulator door.
Verder biedt de OTS uitkomst bij het reproduceren en
evalueren van daadwerkelijke verstoringen, vult Henk Mos
aan. ‘Soms kan het handig zijn om inmiddels opgeloste
probleemsituaties te simuleren, zodat onze operators ervan
kunnen leren voor het geval zo’n verstoring zich nogmaals
voordoet. Dankzij de simulator komen nieuwe én ervaren
operators goed beslagen ten ijs als het er echt op aankomt.’ ■

24 Reflex NR 1 2013
PUBLICATIES
Energie
Uitdaging voor iedereen
Prioriteit voor ExxonMobil
Terecht krijgt energie steeds meer aandacht in de
Benelux. Voor ExxonMobil had het al prioriteit.
Wij leveren energie en petrochemische producten
om aan de wereldwijd groeiende vraag tegemoet
te komen.
In de Benelux heeft ExxonMobil onder meer
raffinaderijen in Rotterdam en Antwerpen,
diverse chemische fabrieken en een netwerk
van Esso-tankstations.
Overal waar wij actief zijn, willen we ook positief
bijdragen aan de omgeving.
Aandacht voor veiligheid en milieu staan hierbij
voorop. Daarnaast tonen we onze betrokkenheid
bij de regio met het steunen van
maatschappelijke
doelen.
Wilt u weten hoe
ExxonMobil haar
bijdrage levert?
www.exxonmobil.nl
www.exxonmobil.be
• ExxonMobil’s Outlook for
Energy 2013: onze energieprognose
• Veiligheid komt op de eerste plaats:
‘Nobody Gets Hurt’
• Bescherming van milieu spreekt vanzelf:
‘Protect Tomorrow. Today’.