Tax audit & accountancy mei 2009 - IBR

Mei
jaargang 4 NR. 2 / 2009 VERSCHIJNT 4X PER JAAR (FEB/MEI/AUG/NOV) afgiftekantoor BRUGGE x P608073
18
2009
Tax Audit &
Accountancy
Herman Daems
Modernisering van de nieuwe Belgische
Corporate Governance Code
B&E
Business & Economics
p u b l i s h i n g g r o u p
IBR IAB BIBF

I n h o u d
Editoriaal
1
Auditcomités in het Wetboek van
vennootschappen:
“comply” zonder “explain”
2
De verkrijging van eigen aandelen of
andere eigen effecten volgens het
versoepelde Belgische
vennootschapsrecht
8
De nieuwe Belgische Corporate
Governance Code: flexibiliteit,
transparantie en modernisering
12
Laatste berichtgeving van de IASB
1 februari 2009 – 30 april 2009
17
Institutioneel nieuws IBR, IAB en BIBF
20
TAX AUDIT & ACCOUNTANCY
Driemaandelijks tijdschrift
van het IAB, het IBR en het BIBF
Aanbevolen citeerwijze: T.A.A.
Afgiftekantoor: Brugge
redactiecomité
P.P. Berger
A. Bert
M. Claes
D. De Decker
M. De Wolf (Hoofdredacteur)
C. Fischer
S. Mercier
C. Van der Elst
redactiesecretariaat
S. Massagé
Directeur-Uitgever NV die Keure
Kleine Pathoekeweg 3, 8000 Brugge
T (050) 47 12 72
F (050) 33 51 54
E steve.massage@diekeure.be
verantwoordelijke uitgeverS
A. Bert
Voorzitter IAB
Livornostraat 41
1050 Brussel
T (02) 543 74 90
F (02) 543 74 91
P.P. Berger
Voorzitter IBR
Arenbergstraat 13
1000 Brussel
T (02) 512 51 36
F (02) 512 78 86
E. Verbraeken
Voorzitter BIBF
Legrandlaan 45
1050 Brussel
T (02) 626 03 80
F (02) 626 03 90

Editoriaal
Micro-entiteiten en de hervorming van de boekhoudrichtlijnen
De Europese Unie gaat verder met haar plannen
om de boekhouding van vennootschappen en het
vennootschapsrecht te hervormen en te vereenvoudigen.
De Europese Commissie publiceerde op
26 februari 2009 een voorstel van richtlijn dat als
doel heeft micro-entiteiten vrij te stellen van alle
boekhoudverplichtingen van de Vierde en Zevende
Richtlijn 1 . Diezelfde dag publiceerde de Europese
Commissie een raadpleging over de hervorming
van die richtlijnen.
1. Het voorstel van richtlijn van de Europese
Commissie van 26 februari 2009
In een persbericht van 26 februari 2009 wees de
Europese Commissie op de uitdagingen die aan dit
hervormingsvoorstel verbonden zijn:
• Het recht van de Europese Unie verplicht ondernemingen,
zelfs de kleinste (micro-entiteiten),
om rekeningen voor te leggen die in overeenstemming
zijn met de communautaire wetgeving
inzake financiële verslaglegging.
• Volgens de Europese Commissie brengt deze
administratieve last niets bij aan deze heel kleine
ondernemingen, aan hun klanten of aan hun
handelspartners.
• Heel kleine ondernemingen zijn belangrijk voor
de Europese economie. Wanneer zij van deze
verplichtingen worden vrijgesteld, zouden zij volgens
de Commissie meer tijd en middelen kunnen
wijden aan hun hoofdactiviteit.
Dit voorstel van richtlijn suggereert om de
Lidstaten toestemming te geven om heel kleine
ondernemingen vrij te stellen van de verplichtingen
die de Europese wetgeving inzake financiële verslaglegging
hen oplegt. Het gaat om ondernemingen
die beantwoorden aan de volgende criteria:
• minder dan 10 werknemers;
• balanstotaal lager dan 500.000 euro;
• omzet lager dan 1.000.000 euro.
Volgens de Europese Commissie zouden deze
ondernemingen tijd en geld uitsparen, wat de
economie in haar geheel ten goede zou komen.
Bovendien zou de oprichting van bedrijven erdoor
gestimuleerd worden.
De Europese Commissie verduidelijkte dat dit voorstel
geen invloed zou hebben op:
• elke nationale verplichting om rekeningen bij te
houden voor boekhoudkundige of fiscale doeleinden;
• elke verplichting om belastingaangiften in te dienen;
• de inlichtingen over de ondernemingen die de
bureaus voor statistiek verzamelen door middel
van enquêtes en statistische registers.
De Europese Commissie stipte voorts aan dat de
Europese wetgeving terzake moet worden aangepakt.
De huidige verplichtingen van heel kleine
ondernemingen inzake financiële verslaglegging
worden immers bepaald door het communautaire
recht. De Lidstaten kunnen hun wetgeving op dit
gebied alleen maar versoepelen als de wetgeving
binnen de Europese Unie verandert.
Ten slotte heeft de Europese Commissie erop gewezen
dat de nieuwe bepalingen tijdens de eerste
helft van 2010 zouden moeten worden goedgekeurd,
mits de Raad van de Europese Unie, die de
Lidstaten vertegenwoordigt, en het Europese Parlement
het licht op groen zetten.
Na deze goedkeuring zou elke Lidstaat moeten beslissen
om de nieuwe categorie van micro-entiteit
al dan niet aan te nemen en ze vrij te stellen van de
toepassing van de boekhoudrichtlijnen.
De drie Instituten hebben meermaals hun twijfels
geuit over de vrijstelling van de micro-entiteiten
van de Europese boekhoudverplichtingen. Zij
vrezen onder meer dat het afschaffen van deze
verplichtingen een echte stap terug zou betekenen
in het streven naar harmonisatie van de Europese
Unie.
2. Raadpleging van de Europese Commissie van
26 februari 2009
De Europese Commissie lanceerde een raadpleging
die openstaat voor alle burgers en alle organisaties
van de Europese Unie, om te kijken hoe zij
staan tegenover voorstellen tot grondige hervorming
van de Vierde en Zevende Richtlijn.
Deze raadpleging liep af op 30 april 2009.
De Voorzitters van de drie Instituten hebben beslist
om hun krachten te bundelen met de andere betrokken
instellingen. Zij willen bij deze raadpleging
de nadruk leggen op het belang van de kwaliteit en
de transparantie van de financiële verslaglegging,
alsook op het behoud van de verplichting tot publicatie
van de jaarrekeningen van de vennootschappen
van de Europese Unie.
1
Voorstel van richtlijn van de Europese Commissie van 26 februari
2009 dat als doel heeft “micro-entiteiten” vrij te stellen van alle
boekhoudverplichtingen van de Vierde en Zevende Richtlijn.
ANDRé bert
Voorzitter IAB
Pierre P. BERGER
Voorzitter IBR
ETIENNE VERBRAEKEN
Voorzitter BIBF

2-3
>
Auditcomités in het Wetboek
van vennootschappen:
“comply” zonder “explain”
P r o f. d r . C . Va n d e r E l s t
Professor aan de universiteit van
Tilburg en Gent
d r . I . D e P o o r t e r
Wetenschappelijk medewerker
Financial Law Institute UGent
De laatste tien jaar heeft de Europese
Commissie hard gewerkt om
het Europees vennootschapsrecht
te moderniseren. Vooral op het
vlak van corporate governance
was zij bijzonder actief 1 . De Europese
Commissie was hierbij
van oordeel dat de vrijblijvende
inrichting van en toelichting over
het auditcomité niet verstrekkend
genoeg was voor de “organisaties
van openbaar belang”. Deze organisaties
moeten in beginsel over
een auditcomité beschikken dat
minstens de in artikel 41 van de
Richtlijn 2006/43/EG 2 omschreven
taken moet uitvoeren.
1. Inleiding 3
De wet van 17 december 2008 inzonderheid
tot oprichting van een auditcomité in de
genoteerde vennootschappen en de financiële
ondernemingen 4 zet deze verplichting iets
te laat 5 in het Belgische recht om. Deze wet
vormt daarmee het sluitstuk van de omzetting
van deze Europese richtlijn en hervormt
ook een aantal specifiek Belgische vennootschapsregels.
Meteen maakt de wet ook
komaf met de halfslachtige regeling inzake
auditcomités die sinds de wet van 2 augustus
2002 het Wetboek van vennootschappen
ontsiert 6 . In de hierna volgende paragrafen
komen de nieuwe verplichtingen aan bod.
Paragraaf twee gaat in op het toepassingsgebied.
De samenstelling komt aan bod in de
derde paragraaf. Paragraaf vier bespreekt de
taken en bevoegdheden van het auditcomité.
De aansprakelijkheid van de leden van het
auditcomité vormt het onderwerp van de
vijfde paragraaf. Paragraaf zes sluit af met een
aantal algemene beschouwingen.
2. Toepassingsgebied
Het Europese recht voerde met de auditrichtlijn
meteen ook een nieuwe benadering in
van het toepassingsgebied van een rechtsregel.
Iedere “organisatie van openbaar belang” is
gehouden een auditcomité op te richten.
Deze organisaties zijn kortweg en juridisch
onnauwkeurig de aan een reglementeerde
markt genoteerde vennootschappen, banken,
verzekeringsondernemingen en andere door
de lidstaat aangemerkte organisaties 7 . De
auditrichtlijn staat de lidstaten toe een aantal
onderworpen organisaties vrij te stellen van
deze oprichtingsverplichting.
De eerste categorie van onderworpen vennootschappen
zijn de naamloze en Europese
vennootschappen waarvan de effecten zijn
toegelaten tot de verhandeling op een gereglementeerde
markt 8 . Praktisch betreft het,
althans voor wat de Belgische gereglementeerde
markten aangaat “enkel de aan Euronext
Brussels” genoteerde vennootschappen. Vennootschappen
die noteren aan de markten
Alternext en de Vrije Markt van Euronext
Brussels zijn niet onderworpen. Evenwel zijn
ook Belgische vennootschappen die aan een
buitenlandse gereglementeerde markt noteren
onderworpen. Een voorbeeld hiervan is de
vennootschap Coil die uitsluitend aan Euronext
Paris is genoteerd en aldus ook onderworpen
is aan de nieuwe Belgische regeling.
Europese genoteerde vennootschappen met
een tweeledig bestuursorgaan moeten het
auditcomité inrichten op niveau van de raad
van toezicht.
De Belgische wetgever heeft gebruik gemaakt
van de Europese optie om kleine en middelgrote
vennootschappen waarvan de wet de
criteria vaststelt, vrij te stellen van de oprichtingsverplichting
van een auditcomité. De
Belgische wetgeving zet de Europese richtlijn
slechts deels om. De richtlijn biedt ook aan
kleine en middelgrote ondernemingen die
geen geconsolideerde jaarrekening moeten
neerleggen deze mogelijkheid expliciet aan 9 .
De Belgische wetgever laat dit in het midden.
Dit is nochtans relevant aangezien aan
Euronext ook vennootschappen noteren die
geen geconsolideerde jaarrekening moeten
opstellen 10 .
Deze groep van kleinere en middelgrote
vennootschappen zijn slechts vrijgesteld van
de oprichtingsplicht doch niet van de plicht
de taken die aan het auditcomité zijn toegewezen
te verrichten. De voltallige raad van
bestuur moet deze opdrachten uitvoeren. De
oprichtingsplicht herleeft indien de raad van
bestuur niet is samengesteld uit tenminste
een onafhankelijke bestuurder dan wel indien
de voorzitter een uitvoerend lid van de raad
van bestuur is en geen andere bestuurder de
plaats van de voorzitter mag innemen voor
het optreden van het bestuursorgaan in de
hoedanigheid van auditcomité. Terwijl de
laatste vereiste voortvloeit uit het Europese
recht, is de eerste vereiste toegevoegd door
de Belgische wetgever. De toevoeging komt
bevreemdend over. Vooreerst rust op de vennootschappen
die een auditcomité moeten
inrichten de verplichting om ervoor te zorgen
dat er niet alleen een onafhankelijk bestuurder
bij betrokken is, doch tevens dat hij
over de nodige deskundigheid op het gebied
van boekhouding en audit beschikt. Wanneer
de voltallige raad van bestuur de taken
van het auditcomité overneemt, vervalt de
verplichting van boekhoudkundige en auditcompetentie
in hoofde van de onafhankelijke

M E I 2 0 0 9
T A X A U D I T & A C C O U N T A N C Y
bestuurder (of enige andere bestuurder). Juist
deze vennootschappen zonder auditcomité
moeten worden aangespoord terzake de nodige
expertise aan te dragen.
De vereiste dat een uitvoerende voorzitter het
voorzitterschap niet mag vervullen wanneer
het bestuursorgaan optreedt in hoedanigheid
van auditcomité, vloeit, zoals gezegd, voort
uit de Europese richtlijn. Deze eis lijkt niet
zeer evenwichtig tegenover de eisen die gelden
voor de samenstelling van het auditcomité.
Immers is het toegelaten dat om het even
welke andere bestuurder de taak van voorzitter
van de raad van bestuur overneemt in
zijn rol als auditcomité in geval de voorzitter
een uitvoerende bestuurder is. Zelfs andere
uitvoerende bestuurders, zoals de financiële
directeur-bestuurder, komen hiervoor in aanmerking
terwijl in het auditcomité zelfs geen
uitvoerende bestuurder mag zetelen.
Een andere onvolkomenheid van de Belgische
wet betreft de regeling voor de genoteerde
commanditaire vennootschap op aandelen.
De vraag rijst naar de samenlezing en desgevallend
uitvoering van de verplichting om als
genoteerde vennootschap een auditcomité in
te richten “binnen de raad van bestuur” met
artikel 657 W. Venn. dat deze verplichting
van toepassing verklaart op de commanditaire
vennootschap op aandelen. Wanneer de
zaakvoerder van deze commanditaire vennootschap
een naamloze vennootschap is,
zou kunnen geargumenteerd worden dat de
verplichting rust op de zaakvoerder om het
nieuwe artikel 526bis W. Venn. na te leven.
Dit is niet bevredigend aangezien de wet zich
richt op de uitoefening van de taken van
het auditcomité in de genoteerde entiteit en
uiteraard niet op het niveau van de zaakvoerder
11 . Bovendien geldt er geen verplichting
om een naamloze vennootschap tot zaakvoerder
van de commanditaire vennootschap op
aandelen te benoemen. Het kan ook niet de
bedoeling zijn de commanditaire vennootschap
op aandelen te dwingen bijkomende
beherende vennoten aan te duiden. Een pasklare
oplossing is derhalve niet voorhanden.
Naast de vennootschappen die noteren aan
een gereglementeerde markt zijn ook een aantal
vennootschappen in de financiële sector
aan de oprichtingsplicht onderworpen. Iedere
kredietinstelling, iedere verzekeringsonderneming,
iedere beleggingsonderneming en
iedere beheervennootschap van instellingen
voor collectieve belegging richt binnen haar
wettelijke bestuursorgaan een auditcomité
op. Op deze verplichting bestaan een aantal
uitzonderingen. Sommige van deze bepalingen
roepen vragen op. Niet alle details komen
in deze bijdrage aan bod. Het gebruik van het
begrip niet-uitvoerende bestuurders vergt de
vaststelling van criteria voor niet-uitvoerende
bestuurders 12 . Zoals bij de genoteerde vennootschappen
geldt voor de kleinere financiële
instellingen slechts een oprichtingsvrijstelling.
Bij deze instellingen moeten de taken
van het auditcomité worden uitgevoerd door
het wettelijk bestuursorgaan.
De tweede uitzondering geldt voor instellingen,
ondernemingen en vennootschappen in
de financiële sector die deel uitmaken van een
groep waarbinnen een auditcomité dat voldoet
aan de vereisten van de wet is opgericht.
De CBFA heeft de bevoegdheid een afwijking
toe te staan aan de betrokken instelling, vennootschap
of onderneming. De CBFA kan
de betrokken financiële entiteit van de groep
vrijstellen van de oprichtingsplicht, doch de
afwijking kan ook slaan op andere verplichtingen
zoals de verplichting om te voorzien
in een onafhankelijk lid. De CBFA heeft het
recht de afwijking te conditioneren en te
koppelen aan specifieke voorwaarden. Het
beleid dat de CBFA terzake hanteert, moet
openbaar worden gemaakt 13 .
1
Europese Commissie, Mededeling van de Commissie
aan de Raad en het Europees Parlement
- Modernisering van het vennootschapsrecht en
verbetering van de corporate governance in de Europese
Unie - Een actieplan, COM (2003) 284, Brussel,
21 mei 2003, p. 18.
2
Richtlijn 2006/43/EG van het Europees Parlement
en de Raad van 17 mei 2006 betreffende de wettelijke
controles van jaarrekeningen en geconsolideerde
jaarrekeningen, tot wijziging van de Richtlijnen
78/660/EEG en 83/349/EEG van de Raad en
houdende intrekking van Richtlijn 84/253/EEG van
de Raad, PB L nr. 157 van 9 juni 2006, p. 87. Hierna
“auditrichtlijn”.
3
Op 12 maart 2009, na afsluiten van deze bijdrage,
verscheen de nieuwe Belgische corporate governance
code. De code sluit aan bij de wettelijke
regeling en verfijnt slechts op een aantal vlakken
de wettelijke regeling.
4
B.S. 29 december 2008.
5
De richtlijn vergde de omzetting voor 29 juni 2008.
6
Zie voor een analyse van het begrip auditcomité in
het oude artikel 133, lid 6 W. Venn. en artikel 522,
§1 W. Venn., bv. I. De Poorter en C. Van der
Elst, “De onafhankelijkheid van de commissaris”,
in Financiële regulering op zoek naar nieuwe evenwichten,
M. Tison, C. Van Acker en J. Cerfontaine
(eds.), Antwerpen, Intersentia, 2003, (291),
344-348.
7
De juiste omschrijving is terug te vinden in artikel
2, 13. van de auditrichtlijn.
8
De wet verwijst naar artikel 4 W. Venn. Hiermee
verwijst zij naar alle gereglementeerde markten,
zowel de Belgische als de buitenlandse. De artikelen
899bis en 913bis W. Venn. verwijzen naar
genoteerde SE’s. Aangezien deze artikelen voor
het overige verwijzen naar de regeling voor de
naamloze vennootschappen mag ervan uitgegaan
worden dat ook slechts aan een gereglementeerde
markt genoteerde SE is onderworpen.
9
Artikel 41, §1,1. lid 2 auditrichtlijn.
10
Voorbeeld terzake zijn Parc Paradisio en KBC
Ancora.
11
Zo zou het kunnen dat de commissaris van de
zaakvoerder niet dezelfde is als deze van de genoteerde
vennootschap. In dat geval kunnen de
aandeelhouders van de genoteerde vennootschap
ter algemene vergadering geen vragen stellen aan
deze commissaris die betrekking hebben op zijn
verslag in relatie tot dit auditcomité.
12
Cf. infra.
13
Dit beleid werd nog niet bekendgemaakt (dd. 25
februari 2009).

4-5
14
Al deze vennootschappen die vallen onder artikel
10 van de wet van 20 juli 2004 betreffende bepaalde
vormen van collectief beheer van beleggingsportefeuilles.
15
Deze bepaling is enkel ingelast omdat de auditrichtlijn
hierin voorziet. Deze vennootschappen
noteren niet aan een gereglementeerde markt.
16
Zoals nader vastgelegd in artikel 2, lid 5 van Verordening
(EG) nr. 809/2004 van de Europese Commissie
(verordening die de Prospectusrichtlijn nader
vormgeeft). Voor het overige geldt ook hier de in
vorige voetnoot opgenomen opmerking.
17
Zie hoofdstuk 6 van de wet van 17 december 2008.
18
Nihil
19
Zoals boven reeds aan bod kwam, kennen kredietinstellingen
en verzekeringsondernemingen
bijzondere regels inzake het directiecomité.
20
En wat de kredietinstellingen betreft “elk lid van
een college van zaakvoerders van een BVBA”.
21
Voor de kredietinstellingen betreft het een directiecomité
in de zin van artikel 26 van de wet van
22 maart 1993 op het statuut en het toezicht op de
kredietinstellingen en voor verzekeringsondernemingen
in de zin van artikel 90, §3 van de wet van 9
juli 1975 betreffende de controle der verzekeringsondernemingen.
22
Zie voor een overzicht L. He, R. Labelle, C. Piot
en D. Thornton, Board Monitoring, Audit Committee
Effectiveness, and Financial Reporting Quality:
Review and Synthesis of Empirical Evidence, working
paper, juli 2008, 42 p. terug te vinden op http://
ssrn.com/abstract=1159453.
23
Zie terzake J. Krishnan en J. Eun Lee, Audit
Committee Financial Expertise, Litigation Risk and
Corporate Governance, working paper, juli 2008,
32 p. terug te vinden op http://ssrn.com/abstract=1316278.
24
Section 407 van de Amerikaanse Sarbanes-Oxley
Act die verplicht tot de aanduiding van een financiële
expert in het auditcomité dan wel de redenen
op te geven waarom hier geen gevolg aan gegeven
wordt, geeft gedetailleerd aan waaraan een dergelijke
expert moet beantwoorden. Deze section 407
wordt nog verder ontwikkeld in de SEC Final rule
Disclosure Required by Sections 406 and 407 of
the Sarbanes-Oxley Act of 2002, zie http://www.sec.
gov/rules/final/33-8177.htm.
Naast de voorwaardelijke vrijstellingen,
zijn de meeste 14 openbare instellingen voor
collectieve belegging met een veranderlijk
aantal rechten van deelneming in vennootschapsvorm
expliciet volledig vrijgesteld
van de verplichting tot instelling van een
auditcomité 15 . De beheervennootschappen
van instellingen voor collectieve beleggingen
zijn niet vrijgesteld. Ook vennootschappen
waarvan de enige zakelijke activiteit bestaat
in het uitgeven van door activa gedekte waardepapieren
16 krijgen vrijstelling mits deze
melding maken van de redenen waarom noch
een auditcomité is ingericht, noch de raad
van bestuur is belast met de in artikel 526bis,
§4 W. Venn. vastgelegde wettelijke taken van
dit auditcomité.
Tot slot heeft de wetgever een bijzonder
regime uitgewerkt voor de Nationale Bank
van België 17 .
3. Samenstelling van het auditcomité
Een auditcomité moet minstens twee leden
tellen. Dit volgt uit artikel 526bis, §2 W.
Venn. dat spreekt over “leden”. Uitsluitend
niet-uitvoerende bestuurders mogen deel uitmaken
van het auditcomité. Deze verplichting
heeft een belangrijke vernieuwing van
het Belgische vennootschapsrecht tot gevolg.
Immers noopte het de wetgever om naast het
begrip onafhankelijke bestuurders waarmee
het vennootschapsrecht sinds de wet van 13
april 1995 vertrouwd is 18 , ook het begrip
uitvoerende bestuurders nader te duiden. Uitvoerende
bestuurders zijn deze bestuurders:
1. die lid zijn van het directiecomité in de
zin van artikel 524bis W. Venn 19 .
2. dagelijks bestuurders in de zin van artikel
525 W. Venn 20 .
3. andere personen die als uitvoerend worden
gekenmerkt.
De eerste twee categorieën van bestuurders
zijn makkelijk te identificeren. De toevoeging
van “onder meer” bij aanvang van artikel
526bis, §3, lid 2 W. Venn., de derde categorie
uitvoerende bestuuders, creëert rechtsonzekerheid
en is ten onrechte niet nader vastgelegd.
De vraag rijst immers naar de hoedanigheid
van bestuurders, andere dan deze die
onder het eerste en tweede criterium vallen
en geen onafhankelijke bestuurders zijn. Zij
mogen blijkens de wettekst niet automatisch
gekwalificeerd worden als niet-uitvoerende
bestuurders. Deze onduidelijkheid is ook
doorgetrokken naar de nieuwe criteria inzake
onafhankelijkheid in artikel 526ter W. Venn.
Artikel 526ter, 1° W. Venn verwijst naar een
bestuurder die geen “mandaat van uitvoerend
lid van het bestuursorgaan of een functie van
lid van het directiecomité of van een persoon
belast met het dagelijks bestuur” heeft uitgeoefend.
Wie mag die kwalificatie van “andere” uitvoerende
bestuurder toekennen? Voor de
categorie van de onafhankelijke bestuurders
kan de Koning of de buitengewone algemene
vergadering middels een statutenwijziging de
kwalificatie van onafhankelijke bestuurder
nader vaststellen. De wet liet evenwel na deze
bevoegdheid tot invulling van “andere” uitvoerende
bestuurders toe te wijzen. Volstaat
het dat nadere regels worden vastgelegd in
het corporate governance charter?
Uitvoerende leden van het wettelijke bestuursorgaan
van een kredietinstelling zijn
naast de leden van het directiecomité 21 en
dagelijks bestuurders ook de leden van het
college van zaakvoerders van een BVBA.
Deze laatste zinsnede is moeilijk te kaderen
en kan op verschillende wijzen worden geïnterpreteerd.
Voor andere instellingen in de financiële
sector zoals de verzekeringsondernemingen
geldt de verplichting niet. Problemen
worden vermeden wanneer de kredietinstelling
als niet-uitvoerende bestuurder personen
benoemt die op geen enkele wijze in verband
kunnen gebracht worden met een collegiaal
zaakvoerderschap van een BVBA, maar dit is
slechts een praktische oplossing.
Minstens één lid van het auditcomité moet
een onafhankelijke bestuurder zijn. De
criteria waaraan deze bestuurder moet beantwoorden
liggen vervat in artikel 526ter
W. Venn. De betrokken onafhankelijke
bestuurder moet bovendien over de nodige
deskundigheid beschikken op het gebied van
boekhouding en audit. De voorbereidende
werken duiden aan dat deze deskundigheid
voortvloeit uit “het bezit van een diploma van
hogere studies in een economische of financiële
richting of dat hij in deze domeinen relevante
beroepservaring heeft verworven.” Deze verplichting
moet vanuit academisch oogpunt
worden ondersteund. Immers deskundigheid
(eerder dan onafhankelijkheid) blijkt in vele
gevallen een positieve invloed te hebben op
de kwaliteit van de financiële rapportering 22 .
Evenwel wijst ander onderzoek uit dat positieve
effecten slechts worden behaald indien
de deskundigheid zich situeert in welbepaalde
domeinen en meer bepaald op het stuk van
financiële expertise in accountancy 23 . De positieve
effecten van andere financiële deskundigen
zijn veel kleiner tot onbestaande. Hieruit
volgt dat de Belgische wetgeving verdere
verfijning behoeft. De Amerikaanse wetgeving
omschrijft gedetailleerd de competenties
waarover een financiële expert moet beschikken
24 . Bovendien is de Belgische benadering
vrij vaag en onscherp. De deskundigheid op
boekhoudkundig gebied moet volgen uit een
economisch of financieel diploma en volgens

M E I 2 0 0 9
T A X A U D I T & A C C O U N T A N C Y
de voorbereidende werken niet uit een diploma
uit een boekhoudkundige richting. Waaruit
de beroepservaring moet bestaan laat de
wetgever in het midden. Anderzijds zou een
te vergaande detaillering tot gevolg kunnen
hebben dat vennootschappen geen geschikte
kandidaten vinden.
Bij financiële instellingen acht de wetgever
het niet alleen noodzakelijk dat een onafhankelijke
bestuurder de “nodige deskundigheid
op het gebied van boekhouding en/of audit”
heeft doch ook dat er “een collectieve deskundigheid
op het gebied van de activiteiten
van de betrokken financiële instellingen en
op het gebied van boekhouding en audit” bij
het auditcomité beschikbaar is. Anders dan
bij de “gewone” genoteerde vennootschappen
waar een onafhankelijke bestuurder deskundig
moet zijn op het gebied van boekhouding
en audit, volstaat het voor financiële instellingen
dat de onafhankelijke bestuurder over
één van beide competenties beschikt. De
zogenaamde “dubbele test” waarvan sprake
is in de voorbereidende stukken is dan ook
niet volledig en het is moeilijk te verklaren
waarom de onafhankelijke bestuurder van
een financiële instelling over minder deskundigheid
dient te beschikken dan deze van
een “gewone” genoteerde vennootschap. Dit
laatste wordt gecompenseerd door de vereiste
collectieve deskundigheid. De CBFA heeft
middels een circulaire zijn verwachtingen
omtrent het deugdelijk bestuur van financiële
instellingen bekendgemaakt 25 . Deze circulaire
verwijst naar de richtlijn 2006/43/EG doch
bevat ook bijkomende verwachtingen van
de individuele leiders alsmede de collectieve
leiding van de financiële instellingen.
4. Bevoegdheden
De wetgever geeft in artikel 526bis, §3W.
Venn. een overzicht van de taken van het
auditcomité. Het overzicht is vrij letterlijk
overgenomen uit artikel 41 van de Europese
richtlijn 2006/43/EG. De richtlijn dicht het
auditcomité vier nader omschreven taken
toe. De Belgische wetgever geeft er vijf. Een
van de “Europese” taken splitste de Belgische
wetgever op in twee onderscheiden taken.
• Het auditcomité moet toezicht houden op
het financiële verslaggevingsproces. Dit
slaat op het gehele verloop van het totstandkomen
van de financiële informatie.
Aangezien de wetgever geen onderscheid
maakt tussen de interne en de externe verslagleggingsprocessen,
vallen beiden onder
zijn toezicht. Slechts het proces dat strekt
tot het verstrekken van financiële informatie
is onderworpen. Andere informatieprocessen,
zoals deze die leidt tot de totstandkoming
van de informatieve paragraaf in
het jaarverslag omtrent werkzaamheden op
het gebied van onderzoek en ontwikkeling
vallen hierbuiten 26 . Het hoeft geen betoog
dat er een grijze zone bestaat. Zo moet het
bestuur het jaarverslag opstellen 27 en aldus
het proces van totstandkoming bewaken.
Dit verslag verwijst naar en bevat ook
financiële informatie en moet in overeenstemming
zijn met de jaarrekening waarvan
het toezicht op de totstandkoming een
bevoegdheid van het auditcomité is.
• Het auditcomité moet de doeltreffendheid
van het interne controlesysteem en risicobeheersysteem
van de vennootschap monitoren.
Strikt theoretisch volgt hier niet uit
dat vennootschappen over dergelijke systemen
moeten beschikken 28 . Het behoeft
evenwel weinig betoog dat de ontstentenis
van dergelijk systeem moeilijk aanvaardbaar
is. Bovendien bestaan reeds andere
verplichtingen die nopen tot het inrichten
van een risicobeheersingsbeleid voor bepaalde
activiteiten. Zo moet het jaarverslag
van de vennootschap melding maken van
de doelstellingen en risicobeheersingsbeleid
inzake financiële instrumenten indien het
gebruik ervan betekenisvol is 29 . Onder
meer kredietinstellingen zijn reeds verplicht
om over een passende interne controle
te beschikken 30 .
Een belangrijke onzorgvuldigheid die de
wetgever niet kon oplossen omdat de richtlijn
deze ook niet vastlegt, betreft de omvang van
het systeem waarvan de doeltreffendheid moet
gecontroleerd worden. In tegenstelling tot de
eerste verplichting waarvan de omvang beperkt
is tot het financiële verslaggevingsproces moet
ieder intern controlesysteem en risicobeheerssysteem
op zijn doeltreffendheid worden onderzocht.
Dit is een schier onmogelijke taak 31 .
Auditcomités zouden zowel de operationele,
de financiële, de strategische als de compliance
interne controlesystemen op hun doeltreffendheid
moeten onderzoeken. Het mag worden
betwijfeld of auditcomités tegen deze taak opgewassen
zijn. Alleszins is de overige wetgeving
niet afgestemd op deze ruime taakinvulling.
Immers is er dan niet alleen auditexpertise vereist
in het auditcomité, maar iedere mogelijke
expertise die gerelateerd is aan alle activiteiten
van de vennootschap.
Deze verplichting komt te staan naast de
verplichting van de bedrijfsrevisor die overeenkomstig
de algemene controlenormen
“zijn oordeel onder meer steunt op het onderzoek
van het systeem van interne controle,
waarvan hij de doeltreffendheid zal nagaan
door middel van steekproeven 32 .” Voor de
controle op de doeltreffendheid van deze
systemen heeft de Committee of Sponsoring
Organizations of the Treadway Commission in
2009 een handleiding uitgewerkt: “Guidance
on Monitoring Internal Control Systems”.
25
CBFA, Circulaire PPB-2007-6-CPB-CPA over de
prudentiële verwachtingen van de CBFA inzake het
deugdelijk bestuur van financiële instellingen, Brussel,
maart 2007, 33 p.
26
Artikel 96, 4° W. Venn.
27
Artikel 95 W. Venn.
Anders
dan bij de
“gewone” genoteerde
vennoot schappen, volstaat
het voor financiële instellingen
dat de onafhankelijke
bestuurder over één van
beide competenties
beschikt.
28
In Frankrijk bestaat sinds 2003 de verplichting over
interne controle te rapporteren. Onderzoek van de
Autorité des Marchés Financiers (AMF) toont aan dat
in 2007 nog steeds 10% geen verslaggeving doet
over een interne controlesysteem (AMF, Rapport
AMF 2006 sur le gouvernement d’entreprise et le
contrôle interne, 22 januari 2007, sheet 17, www.
amf-france.org). Hoewel de ontstentenis van een
rapport terzake niet gelijk te stellen valt met de
ontstentenis van het systeem, rijst er wel het
vermoeden dat sommige vennootschappen geen
melding maakt van het systeem omdat ieder systeem
ontbreekt.
29
Zie artikel 96, 8° W. Venn.
30
Zie artikel 20 wet 22 maart 1993 op het statuut van
en het toezicht op de kredietinstellingen.
31
Voor een overzicht van de onderscheiden Europese
en Amerikaanse verplichtingen inzake interne controle,
zie, C. Van der Elst en M. Van Daelen,
Internal Control and Risk Management in Corporate
Governance: United States rulebook versus European
Union patchwork, Working Paper Universiteit van
Tilburg, februari 2009, 51 p.
32
Instituut VAN DE Bedrijfsrevisoren,
Algemene controlenormen, par. 2.4. (zie
www.ibr-ire.be).

6-7
33
H. De Wulf, Taak en loyauteitsplicht van het bestuur
in de naamloze vennootschap, Antwerpen, Intersentia,
2002, 275. Zie ook artikel 3 koninklijk besluit
17 augustus 2007 betreffende de interne auditactiviteiten
binnen sommige diensten van de federale
uitvoerende macht (B.S. 18 oktober 2007).
34
CBFA, Circulaire PPB-2007-6-CPB-CPA over de
prudentiële verwachtingen van de CBFA inzake het
deugdelijk bestuur van financiële instellingen, Brussel,
maart 2007, p. 15 nr. 39: “opvolgen van de
activiteiten van de interne audit, zoals bevestigen
van het auditplan en de ingezette middelen, kennis
nemen van de activiteitsverslagen en van (samenvattingen
van) de auditverslagen, erop toezien dat
het uitvoerend bestuur passende maatregelen
neemt om te verhelpen aan de lacunes die de
interne auditors hebben vastgesteld”.
35
Zo kon de informatieplicht van de commissaris aan
het auditcomité omtrent de verstrekte nevendiensten
beter in lijn worden gebracht met artikel 134
W. Venn.
36
Meer bepaald artikel 41, §4 van de auditrichtlijn.
37
Zie terzake het schrijven van de Europese Commissie
aan de IAASB van 2 juli 2008, terug te vinden
op http://ec.europa.eu/internal_market/auditing/
docs/ias/20080702comment_en.pdf.
38
Voor een analyse van deze regeling zie I. De Poorter
en C. Van der Elst, “De onafhankelijkheid
van de commissaris”, in Financiële regulering op
zoek naar nieuwe evenwichten, M. Tison, C. Van
Acker en J. Cerfontaine (eds.), Antwerpen,
Intersentia, 2003, (291), 344-348.
• Indien de vennootschap tevens een interne
audit organiseert, moet deze ook onder
toezicht staan van het auditcomité en
door hem op zijn doeltreffendheid worden
beoordeeld. Interne audit kan worden
beschouwd als een onderdeel van interne
controle, meer bepaald de permanente
evaluatie van het interne controlesysteem 33 .
Het lijkt dan ook logisch de toezichtstaak
op de interne audit onder te brengen bij
het auditcomité. De financiële instellingen
moeten luidens de op hun van toepassing
zijn wetgeving reeds over een interne audit
beschikken. De wet van 17 december 2008
stelt dan ook expliciet dat het auditcomité
hierop toezicht dient te houden. Deze
wet verplicht het auditcomité tevens om
de gelieerde “desbetreffende activiteiten”
te monitoren. De CBFA licht in zijn circulaire
PPB-2007-6-CPB-CPA nader toe
waaruit deze activiteiten kunnen bestaan 34 .
• Het auditcomité moet de wettelijke controle
van de (geconsolideerde) jaarrekening
monitoren. Deze verplichting doet het
over en weer controleren van verschillende
organen ontstaan. Bestuurders moeten rekenschap
geven over hun beleid en terzake
rapporteren. Middels de bevestigingsbrief
moet de leiding van de entiteit dit nogmaals
schriftelijk bevestigen. De commissaris
controleert de financiële toestand, op
de jaarrekening en op de regelmatigheid
ten aanzien van wetboek en statuten. Deze
controle staat onder het toezicht van het
auditcomité, bestaande uit bestuurders van
de vennootschap. Het auditcomité staat
hierbij ook in voor de opvolging van de
vragen en aanbevelingen van de commissaris.
• Het auditcomité is verplicht de onafhankelijkheid
van de commissaris te beoordelen
en te monitoren. Het auditcomité dient
hierbij in het bijzonder te letten op de
verstrekking van bijkomende diensten aan
de vennootschap. Deze laatste bepaling is
vrij onnauwkeurig. Immers de letterlijke
interpretatie leidt tot een (te?) beperkte
controle van de nevenwerkzaamheden.
Enkel deze diensten die de commissaris zelf
aan de vennootschap verstrekt zijn onderworpen
aan de beoordeling en monitoring
van het auditcomité. Deze benadering doet
onrecht aan het veel bredere onderzoek en
de melding die een commissaris moet verrichten
bij het verstrekken van niet-auditdiensten
en wringt met de regeling inzake
de aantasting van de onafhankelijkheid
van de commissaris in het verstrekken van
non-auditdiensten die terug te vinden is in
artikel 133, §2, §4 en §5 W. Venn.
Een aantal van deze taken is verweven met de
nieuwe wettelijke rapporteringsverplichtingen
die op de commissaris of in voorkomend
geval de bedrijfsrevisor rusten. Deze bijdrage
laat slechts toe een van de verplichtingen
terzake nader toe te lichten 35 . Een verplichting
die voortaan ook wettelijk geregeld is
betreft de verslaglegging “over belangrijke
zaken die bij de uitoefening van zijn wettelijke
controle van de jaarrekeningen aan het licht
zijn gekomen, en meer bepaald over ernstige
tekortkomingen in de interne controle met
betrekking tot de financiële verslaggeving”. Ook
deze bepaling is een zo goed als letterlijke
overname van een richtlijnbepaling 36 . De
wettelijke bepaling is onzorgvuldig geredigeerd.
Wij gaan ervan uit dat de wetgever dit
niet heeft willen beperken tot de jaarrekening
maar ook de geconsolideerde jaarrekening
viseert. Het ware beter geweest dit expliciet te
melden. De sector is niet onbekend met deze
verplichting. De International Standard on
Auditing (ISA) 260 Communication with those
Charged with Governance stelt dat belangrijke
bevindingen die de commissaris vaststelt naar
aanleiding van zijn onderzoek moeten medegedeeld
worden aan hen die belast zijn met
de leiding van de vennootschap. De richtlijn
alsook de wetgeving is bijzonder karig met
informatie over welke tekorten “ernstig” zijn
en welke zaken “belangrijk”. Uit Europese
documenten blijkt dat doelbewust voor een
open benadering werd gekozen, doch dat
van de International Standards on Auditing
verwacht wordt dat deze de commissaris een
handvat verstrekken 37 .
De lijst van taken is niet limitatief. Het auditcomité
kan ook andere taken toegewezen
krijgen. Het Wetboek van vennootschappen
geeft het auditcomité nog twee bijkomende
taken: luidens artikel133, §6 W. Venn. heeft
het auditcomité de bevoegdheid om een gunstige
beslissing te treffen aangaande diensten
waarvoor het totale bedrag van de vergoedingen
hoger ligt dan het totaalbedrag van de in
artikel 134, § 1, bedoelde bezoldigingen 38 .
De wet van 9 februari 2009 wijzigde deze
paragraaf om te verduidelijken dat vennootschappen
die een wettelijk auditcomité
moeten inrichten, van deze laatste moeten
gebruik maken om de gunstige beslissing te
verstrekken. Wanneer de raad van bestuur
deze taken waarneemt geldt de bijzondere
verplichting de goedkeuring te krijgen van de
onafhankelijke bestuurder, of in voorkomend
geval, de meerderheid van de onafhankelijke
bestuurders. Deze regel is op zijn minst bijzonder
te noemen omdat binnen de raad, en
anders dan bij de beoordeling van belangenconflicten,
de goedkeuring van een deel van
de raad van bestuur vereist is. Het beginsel
van de collegialiteit van de raad van bestuur,
de basisidee zoals ook vastgelegd in artikel
521, lid 1 W. Venn. is hierbij in het gedrang.
Vervolgens is er voor het auditcomité ook een
taak weggelegd inzake de benoemingsprocedure
van de commissaris. Het voorstel van

M E I 2 0 0 9
T A X A U D I T & A C C O U N T A N C Y
het bestuursorgaan tot de benoeming van de
commissaris door de algemene vergadering
op voordracht van de ondernemingsraad,
moet worden voorafgegaan door een voorstel
uitgebracht door het auditcomité 39 . Het
voorstel van dit laatste moet aan de ondernemingsraad
worden medegedeeld. Deze
regeling is niet de eenvoudigste maar spruit
voort uit de combinatie van het Europese
recht dat vereist dat de algemene vergadering
de commissaris benoemt en het auditcomité
terzake een aanbeveling doet en het Belgische
recht die de rol van de ondernemingsraad
benadrukt.
5. Aansprakelijkheid
Een onderwerp waar noch de Europese richtlijn
noch de Belgische wetgever aandacht aan
besteed heeft betreft de aansprakelijkheid
van de individuele leden van het auditcomité
alsook van het auditcomité als geheel. Op het
eerste gezicht kan verwezen worden naar artikel
522, § 1 lid 3 W. Venn. naar luid waarvan
de raad van bestuur in zijn midden en onder
zijn aansprakelijkheid een of meer adviserende
comités kan oprichten. Deze benadering
overtuigt evenwel niet. Immers is er geen
sprake van een vrijblijvend door de raad van
bestuur op te richten auditcomité. Het auditcomité
maakt voor vele vennootschappen
voortaan verplicht deel uit van haar leven en
het comité kreeg een institutionele inbedding
met minimale verplichtingen en taken.
Leden van het auditcomité moeten allen
niet-uitvoerende bestuurders zijn. Zij dragen
derhalve de aansprakelijkheid als bestuurders.
Alle bestuurders zijn hoofdelijk aansprakelijk
voor alle schade die het gevolg is van de overtreding
jegens bepalingen van het wetboek of
de statuten. Bestuurders kunnen zich vrijpleiten
op de eerste algemene vergadering of de
raad van bestuur na kennisname van de overtreding
en mits hen geen schuld kan worden
verweten. Deze regels blijven onverminderd
van kracht doch de nieuwe wet werpt vragen
op aangaande de collegiale verhoudingen.
Leden van het auditcomité dragen de verantwoordelijkheid
voor de vervulling van de
wettelijke taken vastgelegd in artikel 526bis
W. Venn. Fouten in de uitoefening van deze
taken kunnen tegengeworpen worden aan
alle bestuurders. Bestuurders-niet leden van
het auditcomité moeten opwerpen dat zij
geen deel hebben gehad aan deze overtreding
en hen geen schuld treft. Dit kan aangetoond
worden nadat het auditcomité verslag heeft
uitgebracht aan de voltallige raad van bestuur.
Dit vergt een bijzondere aandacht voor
de verslaglegging omtrent de taakuitoefening
van het auditcomité. Evenwel is een belangrijke
beweegreden inzake de institutionalisering
van het auditcomité de voortschrijdende
specialisatie op het terrein van de interne
controle, audit e.d.m. Dit geeft minstens de
schijn van een controversiële benadering: de
bestuurders die geen lid zijn van het auditcomité
moeten meer aandacht schenken aan
de taakinvulling van de leden van het auditcomité
om aannemelijk te kunnen maken
dat hen geen schuld kan worden verweten
voor de taakuitoefening van het auditcomité
teneinde aansprakelijkheid te vermijden. Het
lijkt op een uitnodiging om deel uit te maken
van dit auditcomité waardoor de bestuurder
in voorkomend geval deelachtig zal zijn aan
de overtreding, maar ook beter toezicht kan
houden opdat er geen overtreding geschiedt.
Wellicht is het dan te ver gezocht om als
bestuurder-lid van het auditcomité verstek te
laten gaan op cruciale vergaderingen van dit
comité waardoor achteraf makkelijker aantoonbaar
kan gemaakt dat deze bestuurder
geen deel heeft gehad aan de overtreding,
een bewijs dat minder makkelijk geleverd
kan worden wanneer de bestuurder geen lid
zou zijn van het auditcomité, maar toch…
Het is duidelijk dat de compartimentering
van de bestuurders als geen of wel lid van het
auditcomité of wanneer de raad van bestuur
de beslissing neemt over al dan niet toestaan
van bijkomende diensten van de commissaris,
de aansprakelijkheidsvraagstukken aanzienlijk
verzwaren.
Een ander nieuw vraagstuk ontstaat inzake
de verhouding van de aansprakelijkheid van
de commissaris tot deze van het auditcomité
c.q. de raad van bestuur. Waar voorheen de
rol nog min of meer duidelijk te onderscheiden
was tussen de taken van de raad inzake
rapportering en het toezicht op de betrouwbaarheid
van de rapportering door de commissaris,
is dit onderscheid kleiner geworden.
Immers moet het auditcomité de taakuitvoering
van de wettelijke controle monitoren.
Een fout in de rapportering die de commissaris
had moeten vaststellen moest misschien
ook vastgesteld worden naar aanleiding van
het toezicht op de commissaris door het auditcomité
die deze fout had moeten vaststellen.
In dat geval is het auditcomité in gebreke
en begaan de leden ervan een fout waaraan de
andere bestuurders geen deel hebben gehad.
Maar zij zullen in principe wel deelachtig zijn
aan de overtreding die bestond in de gebrekkige
rapportering. Een kluif voor juristen,
maar misschien nog meer voor verzekeraars.
6. Evaluatie
De Belgische wet zet de richtlijn, met zijn
gebreken om. Zo moet de wetgever het
auditcomité de taak opleggen alle soorten
interne controle op hun doelmatigheid te
onderzoeken en het auditcomité inschakelen
bij de benoemingsprocedure van de commissaris.
De wetgever maakte van de gelegenheid
gebruik ook een aantal – typisch Belgische –
aanpassingen aan het Wetboek van vennootschappen,
zoals de gedetailleerde criteria voor
een onafhankelijke bestuurder in te voeren.
Sommige aanpassingen creëren onduidelijkheid.
Dit betreft onder meer de inrichting
van een auditcomité bij een commanditaire
vennootschap op aandelen. Andere bepalingen
maken het vennootschapsrecht nog
gecompliceerder zoals de bepalingen inzake
de controle en rapportering van en aan de
commissaris. Een belangrijke meerwaarde
van de wet is de bewustwording van vennootschappen
dat in tijden van financiële
crisis corporate governance en verantwoording
geen vrijblijvend kaderwerk is maar harde
noodzaak waarvoor aansprakelijkheid op de
loer ligt. Evenwel geeft de wet hier en daar de
indruk van kunst- en vliegwerk.
39
Artikel 156 W. Venn.

8-9
L i e s b e t h G o r dt s
Legal Counsel
Baker Tilly Belgium
>
De verkrijging van eigen aandelen
of andere eigen effecten volgens
het versoepelde Belgische
vennootschapsrecht
To m C o o r e m a n
Legal Counsel
Baker Tilly Belgium
De Belgische wetgever laat toe dat
een vennootschap haar eigen aandelen
of andere effecten verkrijgt
en dat op deze manier financiële
middelen uit de vennootschap
gehaald worden ten voordele van
haar aandeelhouders of vennoten.
Deze procedure is aan strenge
voorwaarden onderworpen. Een
aantal van deze voorwaarden werd
evenwel door de Belgische wetgever
1 versoepeld met ingang vanaf
1 januari 2009. Door het versoepelen
van een aantal regels wil de
regering ervoor zorgen dat ondernemingen
een krachtiger financieel
beleid kunnen voeren en de
mogelijkheid krijgen makkelijker
in te spelen op de wensen van hun
aandeelhouders of vennoten.
Toepassingsgebied
De verkrijging van eigen aandelen of andere
eigen effecten is mogelijk in een BVBA,
Comm.VA en NV. In een CVBA is de verkrijging
van eigen aandelen of andere eigen
effecten echter niet toegestaan.
Voor een BVBA is de wettelijke regeling
terug te vinden in artikel 321 tot en met
328 van het Wetboek van vennootschappen.
Voor een NV – en mutatis mutandis voor de
rechtsvorm van een Comm.VA – wordt dit
geregeld in de artikelen 620 en volgende van
het Wetboek van vennootschappen.
Deze regeling is slechts van toepassing voor
zover het een verrichting betreft waarbij
aandeelhouders hun aandelen of andere effecten
onder bezwarende titel overdragen aan
de vennootschap zelf, of door een persoon
handelend in eigen naam maar voor rekening
van de vennootschap, en in ruil hiervoor de
vermogenswaarde van hun aandelen uitbetaald
krijgen door de vennootschap. Deze
regeling is daarentegen niet van toepassing bij
verrichtingen waarbij aandeelhouders of vennoten
hun aandelen of andere effecten om
niet – dus zonder tegenprestatie – overdragen
aan de vennootschap zelf, of aan een persoon
handelend in eigen naam maar voor rekening
van de vennootschap. De wet voorziet dat bij
een verkrijging om niet van eigen aandelen
of andere effecten, de verkregen aandelen of
effecten van rechtswege nietig zullen zijn.
De effecten die in een BVBA voor inkoop
of verkrijging in aanmerking komen zijn
aandelen en certificaten uitgegeven ter vertegenwoordiging
van aandelen. Voor een
NV zijn de in aanmerking komende effecten
uitgebreid tot winstbewijzen (die het kapitaal
niet vertegenwoordigen).
Voorwaarden
Vanuit vennootschapsrechtelijk standpunt
kan een verkrijging van eigen effecten slechts
plaatsvinden mits een aantal juridisch-technische
vereisten opgelegd door de wet zijn
vervuld.
1. Een eerste voorwaarde is dat een verkrijging
slechts kan betrekking hebben
op volgestorte aandelen of certificaten ter
vertegenwoordiging van volgestorte aandelen.
Deze voorwaarde bestond reeds in
de vroegere wetgeving.
2. Een tweede voorwaarde is dat elke verkrijging
slechts kan gebeuren voor zover
in de vennootschap “uitkeerbare winsten”
beschikbaar zijn. Voor inkoop geldt aldus
dezelfde voorwaarde als voor dividenduitkering.
Concreet betekent dit dat geen
verkrijging mag geschieden indien op
de datum van afsluiting van het laatste
boekjaar het netto-actief, zoals dat blijkt
uit de jaarrekening, gedaald is of tengevolge
van de uitkering zou dalen beneden
het bedrag van het gestorte of, indien dit
hoger is, van het opgevraagde kapitaal,
vermeerderd met alle reserves die volgens
de wet of de statuten niet mogen worden
uitgekeerd. Onder netto-actief moet
worden verstaan: het totaalbedrag van de
activa zoals dat blijkt uit de balans, verminderd
met de voorzieningen en schulden,
waarbij de kosten van oprichting en
uitbreiding en de kosten van onderzoek
en ontwikkeling niet meegeteld mogen
worden. Overgedragen winsten kunnen
ook gekwalificeerd worden als “uitkeerbare
winsten”. De nieuwe wetgeving stelt
dat voor het vaststellen van de “uitkeerbare
winsten” eveneens rekening gehouden
moet worden met de aandelen die de
vennootschap reeds in eigen portefeuille
houdt en deze die door een persoon in
eigen naam maar voor rekening van de
vennootschap zijn verkregen. Voormelde
wetswijziging is slechts een explicitering
en geen inhoudelijke vernieuwing.
Beperkingen
Indien de hoger vermelde voorwaarden
vervuld zijn, kan tot verkrijging van eigen
effecten worden overgegaan, doch dienen volgende
beperkingen gerespecteerd te worden.
1. Vooreerst mag de nominale waarde of
fractiewaarde van de verkregen effecten
niet hoger zijn dan 20 % van het geplaatst
kapitaal.

M E I 2 0 0 9
T A X A U D I T & A C C O U N T A N C Y
Het percentage van 20 % werd ingevoerd
door de nieuwe wetgeving en vervangt
het vroegere percentage van 10 %.
Bij de berekening van het percentage
dient niet alleen rekening gehouden te
worden met de lopende verkrijging doch
ook met vroegere verkrijgingen, zijnde
eventuele eerder verkregen effecten die
de vennootschap in portefeuille houdt
en effecten die door een persoon in
eigen naam maar voor rekening van de
vennootschap zijn verkregen. Merk wel
op dat in geval van kruisparticipaties de
10 % grens blijft bestaan 2 .
De vraag stelt zich hoe deze wettelijke beperking
opgevat moet worden bij inkoop
van winstbewijzen in een NV aangezien
een winstbewijs geen kapitaalvertegenwoordigend
effect is.
2. Een tweede beperking betreft de verplichte
gelijke behandeling van alle effectenhouders.
Deze beperking was reeds van toepassing
onder de vroegere wetgeving.
Hieronder dient te worden begrepen
dat het aanbod tot verkrijging van eigen
effecten gericht dient te worden tot alle
effectenhouders van dezelfde soort en onder
gelijke voorwaarden. In concreto betekent
dit dat bij een inkoop van eigen aandelen
iedere aandeelhouder de mogelijkheid
moet krijgen om zijn aandelen te laten
inkopen door de vennootschap.
Van deze verplichting tot gelijke behandeling
kan weliswaar worden afgeweken
indien alle effectenhouders hier unaniem
akkoord mee gaan. Op deze manier is
het mogelijk om slechts één welbepaalde
aandeelhouder uit te kopen.
Op de afwijkende regeling geldend voor
publieke vennootschappen wordt niet
nader ingegaan.
Financiële bijstand 3
Met de afschaffing 4 van het verbod in hoofde
van een vennootschap om de verkrijging van
haar eigen effecten te financieren of hiervoor
garanties te verlenen, zou een vennootschap –
mits naleving van de wettelijke voorwaarden
– van deze techniek gebruik kunnen maken
met het oog op de inkoop van eigen effecten.
Hierop wordt niet nader ingegaan.
Procedure
Aan de procedure om tot verkrijging van
eigen effecten over te gaan is bijna niets gewijzigd.
1. Voorafgaande machtiging tot verkrijging van
eigen effecten te verlenen door de algemene
vergadering en vastlegging van de modaliteiten
De algemene vergadering van aandeelhouders
dient machtiging te verlenen om tot
verkrijging van eigen effecten over te gaan en
dient hierbij de volgende modaliteiten vast
te leggen:
• Het maximumaantal te verkrijgen effecten
(rekening houdend met de wettelijk voorziene
bovengrens van 20 %);
• Geldigheidsduur van de machtiging die
maximaal 5 jaar kan bedragen.
De maximale geldigheidsduur van 5 jaar
werd ingevoerd door de nieuwe wetgeving
en vervangt de vroegere maximale geldigheidsduur
van 18 maanden;
• Prijsvork (minimum- en maximumwaarde
van de vergoeding).
In een NV dient de machtigingsbeslissing
genomen te worden met het aanwezigheidsen
meerderheidsquorum geldend voor een
doelwijziging. In concreto betekent dit dat de
aanwezige en/of vertegenwoordigde aandeelhouders
minstens de helft van het kapitaal
dienen te vertegenwoordigen, dat – indien
van toepassing – ook minstens de helft van de
winstbewijzen aanwezig of vertegenwoordigd
moeten zijn, en dat een meerderheid van
4/5de van de aanwezige stemmen behaald
moet worden. Voorafgaande machtiging is in
een NV niet vereist indien de effecten worden
ingekocht om ze aan te bieden aan haar
personeel. In een NV kan tevens een statutaire
afwijkende regeling voorzien worden in
geval van verkrijging van eigen effecten ter
voorkoming van een dreigend ernstig nadeel.
In een BVBA dient de machtigingsbeslissing
genomen te worden met instemming van ten
minste de helft van de vennoten die ten minste
3/4de van het kapitaal bezitten, na aftrek
In
een NV dient de
machtigingsbeslissing
genomen te worden met het
aanwezigheids- en
meerderheidsquorum
geldend voor een
doelwijziging.
1
Koninklijk besluit van 8 oktober 2008 tot wijziging
van het Wetboek van vennootschappen ingevolge
Richtlijn 2006/68/EG van het Europees Parlement
en de Raad van 6 september 2006 tot wijziging van
Richtlijn 77/91/EEG van de Raad met betrekking
tot de oprichting van de naamloze vennootschap,
alsook de instandhouding en wijziging van haar
kapitaal, B.S. 30 oktober 2008, p. 57480 e.v.
2
Artikel 631 W. Venn. De regeling inzake kruisparticipaties
is cumulatief van toepassing met de regeling
tot inkoop.
3
Artikel 329 W. Venn. voor de BVBA en artikel 629 W.
Venn. voor de NV.
4
Met ingang van 1 januari 2009 op basis van hetzelfde
koninklijk besluit als vermeld in voetnoot 1.

10-11
van de rechten waarvan de inkoop wordt
voorgesteld.
In se is de machtigingbeslissing geen statutenwijziging
en is er bijgevolg geen notariële
akte vereist.
In een NV dient de machtigingsbeslissing
gepubliceerd te worden in de Bijlagen bij het
Belgisch Staatsblad.
2. Verkrijging van eigen effecten
De eigenlijke beslissing tot verkrijging van
eigen effecten kan zowel door de algemene
vergadering als door het bestuursorgaan genomen
worden.
De verkrijging van eigen effecten dient eveneens
vermeld te worden in het jaarverslag van
de vennootschap, of bij gebreke hieraan in de
toelichting bij de jaarrekening.
In dit opzicht heeft de nieuwe wetgeving
geen wijzigingen aangebracht.
A. Schorsing van de stemrechten
De wet stelt dat de stemrechten verbonden
aan verkregen eigen effecten worden geschorst.
Bijgevolg tellen verkregen eigen effecten niet
mee voor de berekening van het aanwezigheids-
en meerderheidsquorum in de algemene
vergadering.
Ook het voorkeurrecht om in te schrijven op
de uitgifte van nieuwe aandelen kan niet door
de vennootschap zelf worden uitgeoefend. Zij
kan dit wel verhandelen.
B. Aanleg van een onbeschikbare reserve
De wet stelt dat zolang de verkregen eigen
effecten zijn opgenomen op het actief van de
balans van de vennootschap, door de vennootschap
een onbeschikbare reserve moet
worden aangelegd.
Gevolgen
Na de verkrijging van eigen effecten heeft
de vennootschap de keuze om deze effecten
in bezit te houden of ze te vernietigen. De
gevolgen van de verkrijging van eigen effecten
werden niet gewijzigd door de nieuwe
wetgeving.
1. Behoud door de vennootschap van verkregen
eigen effecten
In een NV kunnen verkregen eigen effecten
zonder beperking in duur in portefeuille gehouden
worden. Op de regeling geldend voor
vervreemding van verkregen eigen effecten
wordt hier niet ingegaan.
In een BVBA daarentegen kunnen verkregen
eigen effecten slechts gedurende een periode
van twee jaar na hun verkrijging in portefeuille
gehouden worden. Vóór het verstrijken
van voormelde termijn van twee jaar
dienen de verkregen effecten opnieuw vervreemd
te worden op grond van een besluit
van de algemene vergadering genomen zoals
de machtigingsbeslissing. Bij gebreke hiervan
worden de verkregen effecten van rechtswege
nietig bij het verstrijken van voormelde
termijn van twee jaar. Deze nietigheid moet
door het bestuursorgaan in het effectenregister
vermeld worden.
Gedurende de periode dat de verkregen eigen
effecten door de vennootschap in portefeuille
gehouden worden, gelden volgende wettelijke
bepalingen:
C. Schorsing van het dividendrecht
In een NV voorziet de wet twee mogelijke
regelingen voor het dividendrecht. Een eerste
regeling bestaat in het bewaren van de
dividenden tot op het ogenblik van wederverkoop.
Een tweede regeling laat de eigen
verkregen effecten buiten beschouwing bij
dividenduitkeringen zodat deze toebedeeld
worden aan de overige aandeelhouders. De
raad van bestuur dient hierover een beslissing
te nemen.
In een BVBA voorziet de wet geen keuzemogelijkheid
en zullen verkregen eigen effecten
automatisch buiten beschouwing gelaten
worden bij dividenduitkeringen zodat deze
toebedeeld worden aan de overige vennoten.
In dit opzicht is geen beslissing van het bestuursorgaan
vereist.
2. Vernietiging door de vennootschap van verkregen
eigen effecten
Vernietiging van door de vennootschap verkregen
eigen effecten kan gebeuren door het
bestuursorgaan en moet door het bestuursorgaan
worden ingeschreven in het effectenregister.
In een NV dient een lijst van de vernietigde
effecten neergelegd te worden op de bevoegde
griffie van de rechtbank van koophandel.
Vernietiging van eigen effecten leidt tot een
notariële statutenwijziging aangezien het
kapitaal in de toekomst vertegenwoordigd
zal worden door een kleiner aantal aandelen.
Voormeld mechanisme geldt echter niet voor
winstbewijzen.
Op het ogenblik van vernietiging zal tevens
de aangelegde onbeschikbare reserve opgeheven
moeten worden.

M E I 2 0 0 9
T A X A U D I T & A C C O U N T A N C Y
Sanctie
In geval van overtreding van de regeling inzake
verkrijging van eigen effecten – bijvoorbeeld
door overtreding van de wettelijk voorziene
bovengrens van 20 % of door het niet
voorhanden zijn van de nodige uitkeerbare
winsten – zijn volgende sanctiemechanismen
van toepassing:
1. De eigen effecten die verkregen werden
met overtreding van hoger vermelde
bepalingen zijn van rechtswege nietig.
Dezelfde procedure als bij vrijwillige
vernietiging moet worden toegepast.
2. Het bestuursorgaan kan een strafrechtelijke
geldboete oplopen tussen 50 en
10.000 euro en/of een gevangenisstraf
van 1 maand 5 .
3. Het bestuursorgaan kan ledenaansprakelijkheid
oplopen voor alle schade ten
gevolge van overtreding van het Wetboek
van vennootschappen.
Besluit
Vanuit vennootschapsrechtelijk standpunt is
voorlopig een voorzichtige toepassing van de
versoepelde regels tot verkrijging van eigen
effecten aangewezen.
Bovendien dient aandacht besteed te worden
aan de fiscale gevolgen van dergelijke verrichting.
Uitzonderingen
Hoger vermelde regeling (voorafgaande vereisten,
beperkingen, procedure, gevolgen)
inzake verkrijging van eigen effecten is niet
van toepassing op verkregen eigen effecten in
de volgende gevallen:
• Kapitaalvermindering met onmiddellijk
vernietiging van aandelen;
• Overgang onder algemene titel, zoals bijvoorbeeld
fusie, enz.;
• Gerechtelijke verkoop van aandelen, desgevallend
winstbewijzen of certificaten die
hierop betrekking hebben;
• Kruisparticipaties in geval van een NV.
Precair karakter van de nieuwe
wetgeving
De wijzigingen die werden aangebracht in de
wetgeving rond de verkrijging van eigen effecten
dienen met de nodige voorzichtigheid
benaderd te worden.
Het koninklijk besluit dat de basis vormt
voor hoger vermelde wijzigingen is genomen
in uitvoering van een wet 6 , die op haar beurt
de uitvoering is van een Europese richtlijn 7 .
Voormelde wet voorziet echter dat het uitgevaardigd
koninklijk besluit nog bekrachtigd
dient te worden door de federale wetgever.
Bij gebreke aan bekrachtiging wordt de
nieuwe wetgeving geacht nooit te hebben
bestaan en zal de oude wetgeving opnieuw
van toepassing zijn.
Voormeld voorbehoud geldt tevens voor de
eerder aangehaalde regeling inzake ‘financiële
bijstand’.
5
Artikel 347, 2° en 648, 3° W. Venn.
6
Artikel 79 van de wet van 8 juni 2008 houdende
diverse bepalingen.
7
Richtlijn 2006/68/EG van het Europees Parlement
en de Raad van 6 september 2006 tot wijziging van
de Richtlijn 77/91/EEG van de Raad met betrekking
tot de oprichting van de naamloze vennootschap,
alsook de instandhouding van en wijziging van het
kapitaal.

12-13
>
De nieuwe Belgische Corporate
Governance Code: flexibiliteit,
transparantie en modernisering
C h r i s t i n e D A R V I L L E - F I N E T
Hoofd van de Juridische Dienst
van het Verbond van Belgische
Ondernemingen
D av i d S Z A F R A N
Secretaris-generaal van het
Instituut van de Bedrijfsrevisoren
N at h a l i e H O U Y O U X
Adjunct-adviseur bij het
Instituut van de Bedrijfsrevisoren*
In januari 2004 namen de Commissie
voor het Bank-, Financieen
Assurantiewezen, Euronext
Brussels en het Verbond van
Belgische Ondernemingen het
initiatief om een Commissie
Corporate Governance (hierna “de
Commissie”) op te richten met als
doel een unieke Code op te stellen
met de beste praktijken op gebied
van corporate governance voor alle
beursgenoteerde vennootschappen.
Op 9 december 2004 werd de
Belgische Corporate Governance
Code (hierna “Code 2004”) gepubliceerd
1 .
1. Context
Al sedert 2004 ligt het in de bedoeling van
de Commissie om de Belgische Corporate
Governance Code regelmatig te herzien en bij
te werken.
In dit verband heeft de Commissie twee publieke
raadplegingen georganiseerd, de eerste
in oktober 2007 omtrent de evaluatie van de
Code 2004, en de tweede in juli 2008 2 over
het project van de Code 2009.
De resultaten van de eerste raadpleging waren
positief. Daarom heeft de Commissie besloten
de Code niet te hervormen maar hem
eerder aan te passen aan de ontwikkelingen
van de internationale praktijken, de Europese
standaarden en de van kracht zijnde regelgeving,
zoals bijvoorbeeld de wet omtrent het
auditcomité en de onafhankelijkheidscriteria
van de bestuurders. Aan het einde van de
openbare raadpleging van september 2008
werd de omvang van de financiële crisis duidelijk.
De Commissie was van mening dat
zij niet alleen rekening moest houden met
de reacties op de openbare raadpleging, maar
ook een pro-actieve houding moest innemen
bij het onderzoek van de antwoorden op de
raadpleging, vooral op het vlak van het bezoldigingsbeleid.
Nochtans heeft de Commissie
niet de ambitie om te antwoorden op alle
vragen die door de financiële en economische
crisis aan de oppervlakte kwamen. Haar
belangrijkste doelstelling bestaat erin om
enerzijds de Code aan te passen aan de van
kracht zijnde wetgeving en aan de internationale
ontwikkelingen, en anderzijds de vaste
wil om een antwoord te formuleren op de
nieuwe verwachtingen van de samenleving.
De Code 2009 wordt bijgevolg gekenmerkt
door een evolutie, niet door een revolutie 3 .
Op 12 maart 2009 heeft de Commissie Corporate
Governance, onder het voorzitterschap
van Herman Daems, de Belgische Corporate
Governance Code gepubliceerd, hierna kortweg
de “Code 2009” genoemd 4 .
Na een verwijzing naar het statuut van de
Code 2009, geeft dit artikel een overzicht
van de belangrijkste wijzigingen aan de voornoemde
Code. Het gaat meer bepaald om
een uitdrukkelijke verwijzing naar de verant-
woordelijkheid van de ondernemingen; een
evenwichtig leadership in de onderneming;
een herziening van de onafhankelijkheidscriteria
van de bestuurders conform artikel
526ter van het Wetboek van vennootschappen;
een verduidelijking van de opdrachten
van de raad van bestuur, met name bij de evaluatie
van zijn comités (comité voor honoraria,
benoeming, auditcomité); een versterking
van de dialoog tussen de vennootschap en
zijn aandeelhouders; een substantiële wijziging
van het principe van de beloning van
bestuurders, meer bepaald via de publicatie
van een remuneratieverslag en een aanpassing
van de Code aan de wetten van 17 december
2008 en van 9 februari 2009 betreffende het
auditcomité 5 .
2. Statuut van de Code 2009
Ondanks bepaalde kritiek op het niet-afdwingbare
karakter van de Corporate Governance
Codes, heeft de Commissie het belang
benadrukt van een zelfreguleringsinstrument
voor beursgenoteerde ondernemingen. Zo
preciseert de Commissie waarom een dergelijke
Code bijzonder nuttig en doeltreffend is
om de toepassing van betere corporate governance
praktijken te stimuleren bij de Belgische
beursgenoteerde ondernemingen 6 .
De Code 2009 reflecteert, net als de Code
2004, het engagement van de Belgische bedrijfsleiders
om normen en aanbevelingen uit
te vaardigen teneinde derden toe te laten de
gedragingen en beheersstructuren van deze
ondernemingen te beoordelen. De Code
bevordert de transparantie via met name een
jaarlijkse publicatie van een verklaring over
het ondernemingsbeleid. Via deze verklaring
moeten de venootschappen toelichten
waarom ze besloten hebben om deze of gene
bepaling niet toe te passen. De Commissie is
van oordeel dat deze transparantie de ondernemingen
zal stimuleren om zich te conformeren
aan de Code (toepassing van de “pas
toe of leg uit”-benadering).
Bovendien laat de Code een zekere flexibiliteit
toe, wat met afdwingbare wetgeving
niet mogelijk is. Nochtans is deze flexibiliteit
noodzakelijk om doeltreffend te anticiperen
op de constante veranderingen in de zaken-

M E I 2 0 0 9
T A X A U D I T & A C C O U N T A N C Y
wereld en ook om de integratie van deze
veranderingen mogelijk te maken.
Verder moet de Code ook beschouwd worden
als een aanvulling op de bestaande wetgeving.
Op die manier kunnen wettelijke initiatieven
en de Code hand in hand gaan en samen een
kader vormen voor beursgenoteerde vennootschappen.
Ten slotte dient benadrukt te worden dat de
wetgever voor 5 september 2008 de wijzigingen
aan de Vierde en de Zevende Richtlijnen
diende om te zetten 7 . Een wetsontwerp ter
omzetting van deze wijzigingen werd goedgekeurd
door de Ministerraad van 7 november
2008 en legt de beursgenoteerde vennootschappen
op om in hun corporate governance
verklaring de aangepaste code op te nemen
en de bepalingen van de code te vermelden
waarvan afgeweken wordt, en bovendien het
waarom van deze afwijkingen te motiveren 8 .
3. Belangrijkste wijzigingen
3.1. Versterking van de maatschappelijke verantwoordelijkheid
van bedrijven en diversiteit
De Code 2009 bepaalt de waarden en strategieën
waarmee de raden van bestuur van
beursgenoteerde bedrijven moeten rekening
houden bij het ontwikkelen van hun beleid,
met inbegrip van maatschappelijk verantwoord
ondernemen (Corporate Social Responsibility),
van stijldiversiteit en van diversiteit
in het algemeen 9 .
Bovendien beveelt de Code 2009 aan dat de
samenstelling van de raden van bestuur rekening
houdt met deze stijldiversiteit en met
diversiteit in het algemeen 10 .
In het verslag over de belangrijkste wijzigingen
11 die toegevoegd werden aan de nieuwe
Corporate Governance Code, specificeert de
Commissie dat bepaalde opmerkingen van de
publieke raadpleging vooreerst om een standpunt
vroegen over de People Governance 12 . De
Commissie bepaalt echter dat het belang van
de menselijke factor van de corporate governance
kan worden behandeld onder het luik
van corporate social responsability.
3.2. Evenwichtig leadership binnen de vennootschap
De Code 2009 benadrukt herhaaldelijk het
belang van de functie van Chief Executive
Officer (CEO).
De Code 2004 bevatte reeds de aanbeveling
dat de beursgenoteerde vennootschap een
duidelijk onderscheid moest maken tussen de
verantwoordelijkheid voor het beheer van de
raad van bestuur enerzijds, en de uitvoerende
verantwoordelijkheid voor de leiding van de
activiteiten van de vennootschap anderzijds.
De Code 2009 behoudt deze aanbeveling
en beveelt een vroegere gedragslijn aan die
bepaalt dat de voorzitter van de raad van
bestuur nauwe relaties onderhoudt met de
CEO met respect voor de uitvoerende verantwoordelijkheden
van deze laatste 13 .
Tevens beveelt de Code 2009 het uitvoerend
management aan om duidelijke procedures
vast te leggen voor, onder meer, de evaluatie
van de CEO 14 .
In verband met het voorzitterschap van de
raad van bestuur benadrukt de Code 2009 de
vereiste van transparantie. Zo is er de aanbeveling
dat de vennootschap die de CEO, die
kort daarvoor zijn functie verliet, benoemt
tot voorzitter van de raad van bestuur, de
voor- en nadelen van deze beslissing tegen
elkaar afweegt en in de verklaring over het
ondernemingsbeleid uiteenzet waarom deze
benoeming in het beste belang van de vennootschap
is 15 .
*
De auteurs wensen de heer Stef Van Attenhoven,
Adviseur bij het IBR te danken voor de vertaling.
1
http://www.corporategovernancecommittee.be/nl/
corporate_governance_code/code_2004/default.
aspx.
2
Voor de resultaten en commentaar van de openbare
raadplegingen, zie website: http://www.
corporategovernancecommittee.be.
3
Zie preambule van de Code 2009.
4
http://www.corporategovernancecommittee.be/nl/
home/.
5
Een nota die de belangrijkste wijzigingen van de
Code 2009 samenvat werd gepubliceerd op de
website The 2009 Code: Main changes, http://www.
corporategovernancecommittee.be.
6
Zie het voorwoord van de Code 2009.
7
Richtlijn 2006/46/EG van het Europees Parlement
en de Raad van 14 juni 2006 tot wijziging van de
Richtlijnen 78/660/EEG van de Raad betreffende de
jaarrekening van bepaalde vennootschapsvormen,
83/349/EEG van de Raad betreffende de geconsolideerde
jaarrekening, 86/635/EEG van de Raad
betreffende de jaarrekening en de geconsolideerde
jaarrekening van banken en andere financiële instellingen
en 91/674/EEG van de Raad betreffende
de jaarrekening en de geconsolideerde jaarrekening
van verzekeringsondernemingen, P. B., L 224
van 16 augustus 2006, blz. 1-7.
8
Persbericht van de Federale Overheidsdienst
Justitie van 7 november 2008, http://www.just.fod.
be/persberichten/2008/11/07_2.html.
9
Gedragslijn van bepaling 1.2 van de Code 2009.
10
Bepaling 2.1. van de Code 2009.
11
The 2009 Code: Main changes, p. 5.
12
Voor meer informatie over People Governance, zie
http://www.qap.be/index.php?cont=136&lgn=1.
13
Bepaling 1.5. en 1.6. van de Code 2009.
14
Bepaling 6.6. van de Code 2009.
15
Bepaling 4.7. van de Code 2009.

14-15
16
Aanbeveling van de Commissie van 15 februari
2005 betreffende de taak van niet bij het dagelijks
bestuur betrokken bestuurders of commissarissen
van beursgenoteerde ondernemingen en betreffende
de comités van de raad van bestuur of van de
raad van commissarissen, P.B L. nr. 52, 25 februari
2005, blz. 51.
17
Wet van 17 december 2008 inzonderheid tot oprichting
van een auditcomité in de genoteerde
vennootschappen en de financiële ondernemingen,
B.S., 29 december 2008.
18
Aanbeveling 1.3. van de Code 2009.
19
Voor de definitie van uitvoerend management, Ch.
Van der Elst et I. De Poorter, “Auditcomités
in het Wetboek van vennootschappen”, T.A.A. mei
2009, p. 2-7.
20
Bepalingen 5.2./28, bijlage C; 5.3./6, bijlage D;
5.4./8, bijlage E van de Code 2009.
21
Bepaling 6.5. van Code 2009.
22
Ibid., p. 22.
23
Bepaling 8.11. van de Code 2009.
24
Richtlijn 2007/36/EG van het Europees Parlement
en de Raad van 11 juli 2007 betreffende
de uitoefening van bepaalde rechten van aandeelhouders
in beursgenoteerde vennootschappen,
P.B., L. nr. 184, 14 juli 2007, p. 17-24.
25
Bepaling 8.2. van de Code 2009.
3.3 . Herziening van de onafhankelijkheidscriteria
van de bestuurders
De Code 2004 werd gekenmerkt door onafhankelijkheidscriteria
die verschillen van
de door het Wetboek van vennootschappen
in artikel 524, § 3, voorziene criteria, maar
aangepast werden aan de criteria voorzien
door de Europese Aanbeveling van 15 februari
2005 16 .
De wet van 17 december 2008 wijzigt, middels
artikel 526ter van het Wetboek van vennootschappen,
de definitie van onafhankelijkheidscriteria
van de bestuurders 17 . Bijlage A
van de Code 2009 werd derhalve aangepast.
Er werd uitdrukkelijk voorzien dat alle onafhankelijke
bestuurders, benoemd krachtens
het Wetboek van vennootschappen, moeten
voldoen aan de nieuwe criteria, onder voorbehoud
van een overgangsregeling. Voor
de benoeming van andere onafhankelijke
bestuurders, beveelt de Code 2009 de toepassing
van de nieuwe criteria aan.
3.4. Verduidelijking van de verantwoordelijkheden
van de raad van bestuur
De Code 2009 verduidelijkt de opdrachten
van de raad van bestuur op verschillende
gebieden 18 .
De Code 2009 beveelt het toezicht van de
raad van bestuur aan om de prestaties van het
uitvoerend management 19 en de verwezenlijking
van de bedrijfsstrategie te beoordelen.
Daarnaast zal de raad van bestuur ook de
doeltreffendheid van haar comités moeten
controleren, vooral van de comités die uitdrukkelijk
in de Code voorzien zijn, zoals het
remuneratiecomité, het benoemingscomité
en het auditcomité.
In die optiek voorziet de Code 2009 bepalingen
over de evaluatie door de comités over
hun eigen doeltreffendheid. De Code 2004
voorzag deze auto-evaluatie immers enkel
voor het auditcomité. De Code 2009 bepaalt
nu ook dat het remuneratiecomité en het
benoemingscomité tevens regelmatig hun
eigen doeltreffendheid moeten evalueren en
aan de raad van bestuur de nodige wijzigingen
aanbevelen 20 .
De Code 2009 heeft zich eveneens aangepast
aan de meest recente wijzigingen van de
Vierde en Zevende Richtlijn met betrekking
tot rapportering over interne controle en
risicobeheer, door te voorzien dat de raad
van bestuur, in haar Corporate Governance
Verklaring, de belangrijkste kenmerken van
interne controle- en risicobeheerssystemen
van de vennootschap in het kader van het
opstellen van financiële informatie, dient te
beschrijven.
Om beursgenoteerde vennootschappen bij te
staan om aan deze verplichting te voldoen,
specificeert de Code 2009 dat de raad van
bestuur minstens een referentiekader moet
goedkeuren over interne controle en risicobeheer,
waarvan de opstelling behoort tot
de verantwoordelijkheid van het uitvoerend
management 21 .
Bovendien bepaalt een nieuwe gedragslijn
dat dit referentiekader duidelijk moet zijn
en de betekenis moet definiëren van “interne
controle” en “risicobeheer” teneinde het
uitvoerend management te helpen bij de
invoering van interne controle- en risicobeheerssystemen.
Ten slotte zou de raad van bestuur ook tot
een onderzoek van de uitvoering van het
referentiekader moeten overgaan, rekening
houdend met het onderzoek van het auditcomité.
Inzake de opdracht van de raad van bestuur,
specificeert de Code 2009 eveneens dat deze
laatste alle nodige maatregelen moet nemen
om zich te verzekeren van de integriteit en de
tijdige communicatie van zowel financiële als
niet-financiële, wettelijk vereiste alsook aanvullende
informatie.
3.5. Versterking van de dialoog tussen de
vennootschap en de aandeelhouders
De Code 2009 heeft principe 8 herzien om
de vennootschappen aan te raden de dialoog
te stimuleren tussen de vennootschap en de
aandeelhouders of potentiële aandeelhouders.
De Code 2009 richt zich tot de bestuursorganen
van de vennootschap en bepaalt hun
rechten en verplichtingen tegenover de aandeelhouders.
Het verslag over de belangrijkste
wijzigingen specificeert dat de Commissie
initiatieven op Europees niveau 22 wenst af te
wachten.
Niettemin vermeldt de Code 2009 dat de
raad van bestuur de controlerende aandeelhouders
moet aanmoedigen om de Code na
te leven 23 .
Wat de rechten van de aandeelhouders betreft,
heeft de Commissie besloten om te
anticiperen op een aantal bepalingen van
de Richtlijn 2007/36/EG van het Europees
Parlement en de Raad van 11 juli 2007 24 . Zo
beveelt de Code 2009 aan dat de vennootschap
een openbaarmakings- en communicatiebeleid
uitwerkt dat de effectieve dialoog
met de aandeelhouders bevordert 25 .

M E I 2 0 0 9
T A X A U D I T & A C C O U N T A N C Y
Bovendien heeft de Commissie het nuttig
geacht, omwille van de vele commentaren die
tijdens de openbare raadplegingen werden
ontvangen, om te specificeren dat de vennootschappen
hun aandeelhouders moeten
aanmoedigen om de algemene vergadering bij
te wonen 26 . De rol van de voorzitter van de
raad werd overigens verduidelijkt 27 . De Code
2009 voorziet dat de vennootschappen ervoor
zouden moeten zorgen om aan de institutionele
aandeelhouders uitleg te vragen over hun
stemgedrag 28 .
3.6. Versterking van de transparantie over de
bezoldiging van de bestuurders en vertrekvergoedingen
Gedurende de tweede raadpleging over het
ontwerp van de Code 2009 had de Commissie
de optie genomen om de aanbevelingen
van de Code aan te passen aan de Europese
Aanbeveling 2004/913/EG betreffende de
beloning van bestuurders 29 . Een meerderheid
van de commentaren waren niet gunstig ten
opzichte van de voorgestelde wijzigingen
van de Commissie. Gezien de context van
de huidige financiële crisis en de wetgevingsvoorstellen
heeft de Commissie niettemin
besloten om de voorgestelde wijzigingen te
handhaven teneinde de transparantie van de
beloning van de bestuurders te bevorderen.
Zo beveelt de Code 2009 aan dat elke vennootschap
een remuneratieverslag publiceert
in haar Corporate Governance Verklaring 30 .
Dit remuneratieverslag omvat onder andere:
• een beschrijving van de interne procedure
voor de ontwikkeling van (i) een remuneratiebeleid
voor niet-uitvoerende bestuurders
en voor de leden van het uitvoerend
management en (ii) voor de vaststelling
van hun remuneratieniveau 31 ;
• een verklaring over het remuneratiebeleid
dat de vennootschap heeft toegepast voor
de leden van het uitvoerend management
alsook over alle belangrijke wijzigingen die
werden doorgevoerd sinds het einde van
het boekjaar 32 :
a) de principes waarop de beloning gebaseerd
is, met een aanwijzing van het
verband tussen de beloning en de prestatie;
b) het relatieve belang van de diverse
elementen van de beloning;
c) de eigenschappen van alle bonussen
die gelieerd zijn aan prestaties, ongeacht
of het om bonussen in aandelen
of om aandelenopties gaat of om elk
ander recht om aandelen te verwerven;
d) elke belangrijke wijziging in het remuneratiebeleid
sinds het einde van het
boekjaar en dat opgenomen wordt in
het verslag 33 34 .
Het verslag over de belangrijkste wijzigingen
benadrukt het belang van transparantie en de
noodzaak dat vennootschappen voldoende
informatie leveren over de beloning van hun
bestuurders. In dit verband maakt het remuneratieverslag
een sleutelelement uit vermits
de vennootschap ertoe gehouden zal zijn om,
in een specifiek onderdeel van haar jaarverslag,
alle pertinente informatie te publiceren
over het remuneratiebeleid en over de beloningen
die effectief werden toegekend in de
loop van het boekjaar waarvan een verslag
werd opgemaakt.
De Commissie zal trouwens een toelichting
publiceren om de vennootschappen te helpen
hun remuneratieverslag op te stellen 35 .
Als gevolg van bepaalde financiële schandalen,
is het debat over variabele remuneratie
en de buitensporige ontslagvergoedingen van
bestuurders steeds belangrijker geworden. De
Commissie heeft daarom besloten om twee
specifieke aanbevelingen over dit onderwerp
te voorzien in de Code 2009.
Enerzijds voorziet de Code dat de raad van
bestuur, na advies van het remuneratiecomité,
de contracten van de benoeming van de CEO
en van de andere leden van het uitvoerende
management moet goedkeuren. De contracten
die op of na 1 juli 2009 worden afgesloten,
verwijzen naar de criteria die bij een
variabele remuneratie in aanmerking worden
genomen. Het contract neemt specifieke
bepalingen op betreffende een vervroegde
beëindiging van de functie 36 .
Anderzijds introduceert de Code een aanbeveling
inzake de vertrekvergoedingen. Het
verslag over de belangrijkste wijzigingen
benadrukt het feit dat de Commissie er zich
van bewust is dat deze aanbeveling problemen
kan veroorzaken ten opzichte van de
Belgische wetgeving. Het wetsvoorstel dat
een dergelijke beperkende clausule voorziet
werd immers sterk bekritiseerd door de Raad
van State 37 . De Commissie acht het echter
noodzakelijk om de vennootschappen en de
leden van het uitvoerende management aan
te moedigen om vrijwillig een beperking van
de vertrekvergoedingen te voorzien 38 .
Om deze redenen voegt de Code 2009 een
nieuwe aanbeveling toe die voorziet dat de
vertrekvergoeding voor alle nieuwe contracten
die op of na 1 juli 2009 worden afgesloten
en die bij een vervroegde beëindiging van
het contract wordt toegekend, niet meer dan
12 maanden basis- en variabele remuneratie
mag bedragen 39 . De Code 2009 laat echter
wel de mogelijkheid voor de vennootschappen
open om de vertrekvergoeding te verhogen
indien aan drie voorwaarden voldaan
wordt. Er dient uitdrukkelijk onderlijnd te
worden dat die voorwaarden moeten opgeno-
Gezien
de context van de
huidige financiële crisis en
de wetgevingsvoorstellen
heeft de Commissie besloten
om de voorgestelde wijzigingen
te handhaven teneinde
de transparantie van de
beloning van de bestuurders
te bevorderen.
26
Bepaling 8.5. van de Code 2009.
27
Bepaling 8.9. van de Code 2009.
28
Gedragslijn van de Bepaling 8.5. van de Code 2009.
29
Aanbeveling 2004/913 van de Commissie van 14
december 2004 ter bevordering van de toepassing
van een passende regeling voor de beloning van
bestuurders van beursgenoteerde ondernemingen,
P.B. L. nr. 385, 29 december 2004, blz. 55-59.
30
Bepaling 9.3./2, Bijlage F van Code 2009.
31
Bepaling 7.3. van de Code 2009.
32
Bepaling 7.4. van de Code 2009.
33
Bepaling 9.3./2, 2e streepje, Code 2009.
34
Voor de volledige inhoud van het remuneratierapport,
zie bepaling 9.3/2 Bijlage F van de Code 2009.
35
The 2009 Code: Main changes, p.18-19, http://www.
corporategovernancecommittee.be.
36
Bepaling 7.17. van de Code 2009.
37
Persbericht van de Federale Overheidsdienst
Justitie van 7 november 2008 http://www.just.fgov.
be/persberichten/2008/11/07_a.html.
38
Bepaling 7.18. van de Code 2009.
39
Bepaling 7.18, § 1 van de Code 2009.

16-17
men worden in de arbeidsovereenkomst van
de CEO en van elke uitvoerende manager 40 :
• er moet een aanbeveling worden ingediend
door het remuneratiecomité;
• de vertrekvergoeding wordt beperkt tot
maximaal 18 maanden basis- en variabele
remuneratie; en
• de raad van bestuur rechtvaardigt dergelijke
hogere vertrekvergoeding in het
remuneratieverslag dat gepubliceerd wordt
na de aanwerving van de CEO of van de
uitvoerende manager (bv. vertrek vanwege
een fusie, een wijziging in de controle over
de vennootschap of een wijziging van de
bedrijfsstrategie, verworven rechten inzake
vertrekvergoedingen binnen de vennootschap,
het aantal dienstjaren van de kandidaat
in zijn vorige functie, noodzakelijke
voorwaarde om de instemming van de
kandidaat te verkrijgen).
Ten slotte vermeldt de Code dat de vertrekvergoeding
noch de variabele remuneratie
in aanmerking neemt noch 12 maanden
basisremuneratie mag overschrijden, wanneer
de vertrekkende CEO of het vertrekkend lid
van het uitvoerend management niet aan de
prestatiecriteria heeft voldaan waarnaar in het
contract wordt verwezen 41 .
Gedurende de tweede publieke raadpleging
over het ontwerp van Code 2009 heeft de
Commissie ervoor geopteerd om jaarlijks
ten minste vier vergaderingen van het auditcomité
aan te bevelen. Ondanks bepaalde
kritiek op de vaststelling van het aantal vergaderingen
was de Commissie van mening dat
de term "regelmatig verslag" redelijkerwijs kan
worden begrepen als minstens vier vergaderingen
per jaar, dus ongeveer één per trimester,
en heeft de Commissie deze aanbeveling
in de bepaling 5.2. / 28 opgenomen. De rol
van het auditcomité is inderdaad belangrijk
in de context van het goed bestuur van een
vennootschap. Daarom is het essentieel dat er
voldoende vergaderingen worden gepland.
Om redenen van verstaanbaarheid, herneemt
de Code 2009 alle maatregelen die van toepassing
zijn op het auditcomité, zowel de
regelgeving als de aanbevelingen 45 .
4. Conclusie
De Code 2009 is een goede weergave van de
wil van de Commissie Corporate Governance
om de transparantie te versterken en om een
onontbeerlijke aanvulling te worden op de
Belgische wetgeving. Ondanks de vele kritiek
op de Code en zijn zelfreguleringsprincipe is
Herman Daems, voorzitter van de Commissie
Corporate Governance, ervan overtuigd dat
de nieuwe Code "... alles in huis heeft om het
vertrouwen van de investeerders in de Belgische
beursgenoteerde bedrijven te versterken ... 46 ".
3.7. Auditcomité
De Code 2009 heeft rekening gehouden met
de wetten van 17 december 2008 en 9 februari
2009 inzake het auditcomité. De wetgever
heeft reeds een aantal aanbevelingen die voorzien
werden door de Code 2004 verbindend
gemaakt. Er moet benadrukt worden dat
voor deze maatregelen, de aanpak van "pas toe
of leg uit" niet langer kan worden gevolgd 42 .
40
Bepaling 7.18, § 2 van de Code 2009.
41
Bepaling 7.18. ,§ 3 van de Code 2009.
42
Ch. Van der Elst en I. De Poorter, o.c., p. 2 e.v.
43
Bepaling 5.2./5, Bijlage C van de Code 2009.
44
Bijlage C van de Code 2009.
45
Voor een meer uitgebreide analyse over de wet
van 17 december 2008 over het auditcomité en
Corporate Governance Code 2009, zie: ICCI, Het
auditcomité en de commissaris na de wetten van
17 december 2008 en 9 februari 2009, Brugge, die
Keure, 2009, 213 p.
46
Persbericht van 12 maart 2009,
http://www.corporategovernancecommittee.be/
library/attachments/press/dd9b925b-a376-478fac61-5b5b96503817/nl/PBCODE2009NL.pdf.
Niettemin bevat de Code 2009 in verband
met het auditcomité een aantal "best practices"
die niet werden opgenomen in de wet. Hiervoor
blijft de "pas toe of leg uit"-benadering
van de Code van toepassing.
Zo beveelt de Code 2009 aan dat het auditcomité
wordt samengesteld uit een meerderheid
van onafhankelijke bestuurders en dat
dit comité over voldoende deskundigheid
beschikt op het gebied van boekhouding,
audit en financiële aangelegenheden 43 .
Bovendien beschrijft de Code 2009 meer in
detail de verschillende functies van het auditcomité
voorzien door artikel 526bis, § 4 van
het Wetboek van vennootschappen 44 .

Laatste berichtgeving van de IASB
1 februari 2009 – 30 april 2009 1
veronique weets & thomas carlier
Zaakvoerder Cethys
IFRS Training & Consulting
Docent aan de VUB en de
Universiteit Antwerpen
Director
IFRS Advice & Assurance
Deloitte Bedrijfsrevisoren
Het voorbije trimester heeft opnieuw een
groot aantal publicaties met zich meegebracht
met drie finale standaarden, een voorstel van
standaard en een finale interpretatie.
De belangrijkste publicatie was zonder twijfel
het voorstel van standaard met betrekking tot
winstbelastingen. Het voorstel streeft ernaar
om de meeste uitzonderingen op het algemene
principe van de verwerking van uitgestelde
belastingen (volgens IAS 12) te verwijderen
en om kwesties te behandelen die door de
huidige bepalingen niet worden besproken,
zoals onzekere fiscale posities. Hoewel het enkel
om een voorstel van standaard gaat, zijn
de gevolgen van de toepassing ervan mogelijk
materieel.
Verder was er de publicatie van de jaarlijkse
herzieningen aan de IFRS standaarden die
mogelijk huidige praktijken significant kunnen
beïnvloeden. Dit is onder meer het geval
voor de classificatie van de huur op lange
termijn van terreinen zonder overdracht
van eigendom in financiële of operationele
leasing.
Daarnaast heeft de IASB verscheidene aanpassingen
aan de standaarden over financiële
instrumenten gepubliceerd met als doel
bijkomende toelichtingen te verschaffen met
betrekking tot de waardering van de reële
waarde.
1
Voor meer informatie kunt u ook terecht op taxTO-
DAY van Kluwer via www.monKEY.be.
Tenlotte heeft het IFRIC een nieuwe interpretatie
(IFRIC 18) gepubliceerd met betrekking
tot de overdracht van activa van klanten.
Deze interpretatie is vooral van belang voor
de sector van de openbare nutsvoorzieningen
(water en energie).
IASB
5 maart 2009: Verbetering van de informatieverschaffing
over financiële instrumenten (IFRS 7)
De IASB heeft informatieverschaffing over
de waarderingsmethoden gebruikt voor het
bepalen van de reële waarde en over het liquiditeitsrisico
aangepast. De wijziging omvat
onder andere:
• een verduidelijking dat de bestaande vereisten
inzake informatieverschaffing over de
reële waarde gelden voor elke afzonderlijke
klasse van financiële instrumenten;
• meer informatieverschaffing indien de
entiteit haar waarderingsmethode wijzigt;
• de uitwerking van een hiërarchie op 3
niveaus voor de gegevens gebruikt voor het
bepalen van de reële waarde van een financieel
instrument:
Niveau 1: Marktprijzen in actieve markten
voor identieke activa of verplichtingen;
Niveau 2: Andere gegevens dan deze uit niveau
1, die observeerbaar zijn voor het actief
of de verplichting, hetzij direct (via prijzen),
hetzij indirect (afgeleid van prijzen); en
Niveau 3: Gegevens die niet gebaseerd zijn op
observeerbare marktcijfers.
• extra informatieverschaffing voor elke
waardering tegen reële waarde met betrekking
tot het gebruikte niveau van gegevens
en wijzigingen in dat niveau. Indien niveau
3 wordt gebruikt moet ook de gevoeligheid
voor wijzigingen in de veronderstellingen
worden aangegeven;
• verduidelijking dat de vervaldag analyse van
de niet-derivaten ook de uitgegeven financiële
garantiecontracten moet omvatten;
• extra informatie in verband met de vervaldagen
van afgeleide financiële verplichtingen.
Deze wijzigingen zijn van toepassing vanaf
1 januari 2009. Eerdere toepassing is toegelaten.
In het eerste jaar van de toepassing is
het geven van vergelijkende informatie niet
verplicht.
12 maart 2009: Verwerking van in contracten besloten
derivaten bij een herclassificatie
Deze aanpassing van IFRIC 9 en IAS 39
is het gevolg van de in oktober ingevoerde
mogelijkheid om bepaalde financiële activa
in bepaalde omstandigheden (bv. de huidige
financiële crisis) na hun initiële opname te
herclassificeren. Entiteiten die gebruik maken
van de mogelijkheid om bepaalde instrumenten
uit de categorie “tegen reële waarde met
verwerking van de reële waardewijzigingen in
de winst- en verliesrekening” te verwijderen,
moeten nagaan of er eventuele derivaten die
in deze instrumenten besloten zijn moeten
afgescheiden worden van de basisovereenkomst.
Deze aanpassing is retrospectief van toepassing
vanaf jaarperiodes die beginnen op of na
30 juni 2009.
31 maart 2009: Voorstel tot nieuwe standaard over
winstbelastingen (ED/2009/2)
De IASB vraagt naar reacties op een voorstel
om IAS 12 – Winstbelastingen te vervangen
door een nieuwe standaard. De benadering
van uitgestelde belastingen op basis van
tijdelijke verschillen (temporary difference
approach) wordt in dit voorstel behouden.
Dit wil zeggen dat het belastingeffect van
transacties nog steeds wordt opgenomen
op het moment dat de transacties worden
opgenomen, onafhankelijk van het moment
waarop de belastingen betaald of teruggevorderd
worden. Het verwijderen van de meeste
uitzonderingen op het algemene principe van
IAS 12 in de nieuwe standaard heeft als doel
de verwerking van uitgestelde belastingen te
vereenvoudigen en het algemene principe te
versterken. De standaard werd ook geher-

18-19
structureerd. Het voorstel bevordert eveneens
de convergentie met de Amerikaanse equivalente
standaard over winstbelastingen (FASB
Statement 109 – Accounting for Income Taxes).
Onder andere wordt het volgende voorgesteld:
• Een nieuwe definitie van fiscale waarde:
“de waarde van een actief, verplichting of
ander bestanddeel volgens de toepasbare
wezenlijk goedgekeurde belastingtarieven”.
• De fiscale waarde wordt bepaald in de
veronderstelling dat het actief verkocht
zal worden, niet langer op basis van de
verwachtingen van het management betreffende
realisatie via verkoop of gebruik.
• Uitgestelde belastingen worden niet opgenomen
bij initiële opname van een actief
of een verplichting indien de afwikkeling
geen invloed zal hebben op de belastbare
winst.
• Herziene definities van fiscaal verrekenbare
tegoeden (tax credits) en fiscaal verrekenbare
tegoeden met betrekking tot investeringen
(investment tax credits).
• De uitzondering met betrekking tot uitgestelde
belastingen als gevolg van investeringen
in dochterondernemingen, branches,
geassocieerde deelnemingen en entiteiten
onder gezamenlijke zeggenschap wordt
beperkt tot buitenlandse dochterondernemingen,
entiteiten onder gezamenlijke zeggenschap
en branches (geen uitzondering
meer voor geassocieerde deelnemingen).
• Uitgestelde belastingvorderingen worden
volledig opgenomen, samen met een
waardevermindering voor het deel dat
waarschijnlijk niet zal kunnen gerealiseerd
worden. In overeenstemming met de
huidige standaard wordt het netto bedrag
opgenomen.
• Onzekerheid in verband met actuele en
uitgestelde belastingen wordt in rekening
gebracht door het gebruik van gewogen
gemiddelde verwachte bedragen (niet op
basis van “best estimate” zoals gedefinieerd
in IAS 37).
• Presentatie van uitgestelde belastingen als
vlottend (kortlopend) of vast (langlopend)
op basis van het actief of de verplichting
die aanleiding gaf tot de uitgestelde belastingen.
Commentaren worden verwacht tot 31 juli
2009.
31 maart 2009: Publicatie van een voorstel van standaard
met betrekking tot het niet langer opnemen
van financiële instrumenten (ED/2009/3)
Niet langer opnemen (derecognition) betekent
het verwijderen van een element uit de balans
van de entiteit. Bij financiële instrumenten,
gebeurt dit op het moment dat de entiteit
geen zeggenschap meer heeft over het financiële
actief of niet langer de verplichting heeft
om een financiële verplichting af te wikkelen.
In deze publicatie worden wijzigingen aan
IAS 39 en IFRS 7 voorgesteld.
De IASB stelt ook voor om de informatieverschaffing
die momenteel wordt vereist
door IFRS 7 – Financiële instrumenten:
Informatieverschaffing, te wijzigen voor de
gevallen waarin de entiteit een aanhoudende
betrokkenheid (continuing involvement) bij
overgedragen activa behoudt maar toch het
actief niet langer opneemt.
De voorgestelde veranderingen zouden de
huidige benadering van het niet langer opnemen
van een financieel instrument vervangen
door een benadering die overeenstemt met
de huidige richtlijnen om te bepalen of een
getransfereerd deel van een financieel actief
nog langer moet opgenomen worden (met
wat bijkomende richtlijnen voor gekende
toepassingsproblemen) en het gebruik van
de zeggenschapstest. De nieuwe benadering
Standaard/
Interpretatie
IFRS 2 – Op aandelen
gebaseerde betalingen
IFRS 5 – Vaste activa
aangehouden voor
verkoop en beëindigde
bedrijfsactiviteiten
IFRS 8 – Operationele
segmenten
IAS 1 – Presentatie van
de jaarrekening
IAS 7 –
Kasstroomoverzicht
IAS 17 – Leaseovereekomsten
IAS 18 – Opbrengsten
IAS 36 – Bijzondere
waardevermindering
van activa
IAS 38 – Immateriële
activa
IAS 39 – Financiële
instrumenten: Opname
en waardering
IFRIC 9 –Herbeoordeling
van in contracten
besloten derivaten.
IFRIC 16 – Afdekking
van investeringen
in een buitenlandse
entiteit
Onderwerp van
de wijziging
gaat niet langer uit van een combinatie van
elementen maar zal zich concentreren op één
enkel element (zeggenschap).
Commentaren worden verwacht tegen 31 juli
2009.
16 april 2009: Verbeteringen aan 12 IFRSs (jaarlijkse
herzieningen 2008-2009)
In het kader van het jaarlijks IASB-project ter
verbetering van de IFRSs, werden 10 standaarden
en 2 interpretaties aangepast. Het
gaat om noodzakelijke aanpassingen die niet
dringend zijn en die geen deel uitmaken van
een ander IASB-project. De meeste aanpassingen
zijn van toepassing voor jaarperiodes
die ingaan op of na 1 januari 2010. Eerdere
toepassing is toegelaten. Twee voostellen die
werden gedaan in het voorstel van standaard
gepubliceerd in augustus 2008 werden uitgesteld
om bijkomende analyses toe te laten:
de aanpassingen aan IAS 39 – Financiële
instrumenten: Opname en waardering met
betrekking tot de reële waarde optie en met
betrekking tot de afzondering van in contracten
besloten afgeleide instrumenten met
betrekking tot vreemde valuta.
Volgende tabel geeft een overzicht van de
aanpassingen:
Toepassingsgebied van IFRS 2 en de herziene
versie van IFRS 3
Informatieverschaffing over (groepen van) vaste
activa aangehouden voor verkoop en beëindigde
activiteiten
Toepassing voor
jaarperiodes die
ingaan op of na
1 juli 2009
1 januari 2010
Informatieverschaffing over segmentactiva 1 januari 2010
Vlottende (kortlopende)/vaste (langlopende))
classificatie van converteerbare instrumenten
Classificatie van kasstromen met betrekking tot
niet-opgenomen activa
Classificatie van lease-overeenkomsten met
betrekking tot terreinen en gebouwen
Bepalen of een entiteit optreedt als agent of als
principaal
Kasstroomgenererende eenheid gebruikt voor
het toetsen van goodwill
Bijkomende aanpassingen als gevolg van de
herziening van IFRS 3. Waardering van de reële
waarde van immateriële activa verworven als
gevolg van een bedrijfscombinatie
Verwerking van boetes voor vroegtijdige
terugbetaling van leningen als derivaat besloten
in het schuldinstrument. Uitsluiting van
bedrijfscombinaties uit het toepassingsgebied.
Kasstroomafdekkingen
Toepassingsgebied van IFRIC 9 en de herziene
versie van IFRS 3
Aanpassing met betrekking tot de entiteit die het
afdekkingsinstrument mag aanhouden
1 januari 2010
1 januari 2010
1 january 2010
Wijziging aan nietverplicht
toepasbare
richtlijnen
1 januari 2010
1 juli 2009
1 januari 2010
1 juli 2009
1 juli 2009

M E I 2 0 0 9
T A X A U D I T & A C C O U N T A N C Y
IFRIC
Onderwerpen die niet aan de agenda van het IFRIC
werden toegevoegd
Als gevolg van de agendabeslissingen van het
IFRIC gedurende haar vergadering in maart
werden volgende onderwerpen niet opgenomen
in haar agenda. Op dit moment zijn er
bijna 150 van dergelijke onderwerpen:
• IFRS 3: Immateriële activa in verband met
klanten;
• IAS 28: Mogelijke gevolgen van de herziene
versies van IFRS 3 en IAS 27 op de
‘equity’-methode;
• IAS 32: Classificatie van instrumenten met
verkoopoptie en perpetuele instrumenten;
• IAS 39: Twee onderwerpen over niet langer
opnemen;
• IAS 39: Bepalen van de disconteringsvoet
voor de waardering van de reële waarde van
financiële instrumenten in een inactieve
markt.
29 januari 2009: IFRIC 18 over overdracht van activa
van klanten
Deze nieuwe interpretatie heeft als titel
Transfer of assets from customers (het voorstel
van interpretatie had als titel Customer contributions)
en is vooral van belang voor de
sector van de openbare nutsvoorzieningen.
IFRIC 18 verduidelijkt de verwerking van
overeenkomsten waarbij een entiteit van haar
klant(en) een materieel vast actief krijgt dat
door de entiteit moet gebruikt worden om
de klant aan te sluiten op een netwerk of om
de klant voortdurende toegang te geven tot
bepaalde diensten of goederen (zoals elektriciteit,
gas of water).
Er wordt ingegaan op:
• De omstandigheden waarin aan de definitie
van een actief zoals geformuleerd in het
Raamwerk wordt voldaan;
• De opname van een actief en het bepalen
van de kostprijs bij initiële opname;
• De identificatie van de verplichting om één
of meerdere identificeerbare diensten te
leveren in ruil voor het overgedragen actief;
• De opname van opbrengsten op het moment
van de levering van de diensten;
• De verwerking indien de klant geldmiddelen
overdraagt waarmee de entiteit een
specifiek actief moet verwerven in plaats
van de overdracht van een actief.
IFRIC 18 moet prospectief toegepast worden
op ontvangsten van activa die binnen het
toepassingsgebied vallen op of na 1 juli 2009
(dus niet in jaarrekeningen die starten op
of na 1 juli 2009). Vervroegde toepassing is
toegelaten indien de waarderingen nodig om
de interpretatie toe te passen werden gemaakt
op het moment van de overdracht in het
verleden.
Europa
Publicaties die werden goedgekeurd
• Dienstverlening uit hoofde van concessieovereenkomsten:
merk op dat er voor het
eerst een andere ingangsdatum geldt voor
de EU-bedrijven (29 maart 2009) dan de
ingangsdatum die in de standaard staat:
01/01/2008.
IASB-publicaties die op 30 APRIL 2009 nog niet zijn goedgekeurd door de EU
standaarden
Herziene IFRS 3 –
Bedrijfscombinaties
Herziene IFRS 1 –
Eerste toepassing van
IFRS
interpretaties
IFRIC 15 – Overeenkomsten
voor de constructie
van vastgoed
IFRIC 16 – Afdekking van
investeringen in buitenlandse
activiteiten
IFRIC 17 – Uitkering van
niet geldelijke activa aan
eigenaars
IFRIC 18 – Overdracht
van activa van klanten
AMENDEMENTEN
Aanpassing van IAS 27 –
De geconsolideerde
jaarrekening en de enkelvoudige
jaarrekening
Aanpassing IAS 39 –
Instrumenten die in
aanmerking komen voor
afdekking
Aanpassing IAS 39 –
Herclassificatie van
financiële activa: ingangsdatum
en overgangsmaatregelen
Aanpassing IFRS 7 – Verbetering
informatieverschaffing
over financiële
instrumenten
Aanpassing IFRIC 9 en
IAS 39 – In contracten
besloten derivaten
Jaarlijkse herzieningen
van de IFRSs
Positief advies van
EFRAG?
✔
✔
✔
✔
Verwacht in
mei/juni 2009
Verwacht in
mei/juni 2009
✔
✔
✔
Verwacht in
mei/juni 2009
Verwacht in
mei/juni 2009
Verwacht in
juni/juli 2009
Stemming van
ARC?
✔
Verwacht in
juli 2009
✔
✔
Verwacht in
juli 2009
Verwacht in
juli 2009
✔
✔
✔
Nog niet beslist
Nog niet beslist
Nog niet beslist
Finale
goedkeuring?
Verwacht in
Q2 2009
Nog niet beslist
Verwacht in
Q2 2009
Verwacht in
Q2 2009
Nog niet beslist
Nog niet beslist
Verwacht in
Q2 2009
Verwacht in
Q2 2009
Verwacht in
Q2 2009
Nog niet beslist
Nog niet beslist
Nog niet beslist
Voor de meest recente versie zie: http://www.efrag.org/content/default.asp?id=4090

20-21
>
Institutioneel nieuws
IBR, IAB en BIBF
IBR-studienamiddag over de controle van
NGO’s – 4 maart 2009
Een studienamiddag gewijd aan de wijzigingen inzake de Belgische en
Europese wetgevingen voor NGO’s en hun gevolgen op de revisorale controle
vond plaats op 4 maart 2009 in het Auditorium van de Nationale Bank van
België. Deze studienamiddag, onder het voorzitterschap van Pierre P. BERGER,
Voorzitter van het IBR, heeft 150 vertegenwoordigers van NGO’s en van het
bedrijfsrevisoraat bijeengebracht. Diverse bedrijfsrevisoren en Belgische en
Europese vertegenwoordigers inzake ontwikkelingssamenwerking en humanitaire
hulp hebben het woord genomen tijdens dit colloquium. De heer Charles
MICHEL, Minister van Ontwikkelingssamenwerking heeft het slotwoord van de
namiddag verzorgd.
Lokale informatiesessies IAB groot succes:
2 800 accountants en belastingconsulenten
schreven zich in!
Voor het eerst in zijn geschiedenis organiseerde het IAB een rondtoer
doorheen het land met 11 lokale informatiesessies. Tijdens deze informatiesessies,
die plaatsvonden in februari en maart, werd aan de accountants
en belastingconsulenten meer uitleg bezorgd omtrent een aantal werkinstrumenten
die het Instituut aan zijn leden aanreikt in het kader van de
uitoefening van hun beroep.
« IBR »
« IAB »

Institutioneel nieuws
IBR, IAB en BIBF
27 januari 2009: Forum “Boekhouding en
Financiële Beroepen” (Flanders Expo)
Op de foto: Etienne Verbraeken (lid van de Nationale Raad BIBF),
Veerle Sleeuwagen (lid van de Nationale Raad BIBF) en Frank Haemers
(Jurist bij het BIBF).
5 februari 2009: Forum “Comptabilité et
Métiers financiers” (Charleroi Expo)
Op de foto: Maria Ploumen (Ondervoorzitter BIBF), Jean-Marie Conter
(Penningmeester BIBF), Véronique Sirjacobs (Juriste bij het BIBF).
« BIBF »

IBR
Instituut van
de Bedrijfsrevisoren
Koninklijk Instituut
IAB
Instituut van
de Accountants
en de Belastingconsulenten
BIBF
Beroepsinstituut
van erkende
Boekhouders en
Fiscalisten
B&E
Business & Economics
p u b l i s h i n g g r o u p