Zuivelindustrie Domo-Bedum 1963-1982 - Zuivelhistorie Nederland

Leeuwarder Courant, 1968-02-10
Organisatorische knoeiboel in Domo wreekt zich
(De Veemarkt)
ER IS BEWEGING in de zuivelfronten in het Noorden des Lands en dat is laat, veel te laat,
nu mogelijk reeds op 1 april de voor prutsers onbarmhartige Euromarkt voor zuivel en melk
een feit kan worden.
Er dreigt met 1 april een lawine van verschuivingen tot stand te komen in de marktverhoudingen.
Conservatieve geesten zullen er aanvankelijk slechts de ellendige kant van zien, doch de
attente jongens ontdekten de nieuwe kansen. We nemen aan, dat die jongens nu reeds met gevoelige
vingers over de letters der dorre paragrafen glijden om de bobbels onder de regels te
zoeken.
Er is beweging. Dat bleek op de forumavond van de standsorganisaties in St. Nicolaasga. Er is
daar duidelijk gesteld - en dat bleef onweersproken - dat de zuivelindustrie zich snel moet
aanpassen bij de verandering in de afzetmethoden naar de detaillisten en bij andere koopgewoonten
van de consument. Ook bleef onweersproken, dat de coöperatieve boer in Friesland
daarvoor naast Oldeboorn slechts één apparaat ter beschikking staat, de Frico. Alle getoeter
over de onvolkomenheden van de Frico kon niet verhullen, dat de zuivelcoöperatie in Workum
alleen maar ‘n fabriek is die bulkproducten maakt en voor de grondstoffenvoorziening
van andere bedrijven zorgt. In de veranderende situatie moet de fabriek bij de afzet van zijn
zuivel volkomen drijven op de hoge efficiency van zijn productie.
DE MEESTE BEWEGING zit in een oostelijker deel van de zuivelfronten, namelijk bij Domo-Bedum,
een productie-coöperatie, die vier soorten leden kent en die zelf ook fabrieken exploiteert,
in concurrentie met die van sommige leden. Het ideaal van de Domo is om alle
Drentse fabrieken in eigen exploitatie te nemen. Men hoopte daar geleidelijk heen te groeien.
In zijn drang om te groeien en een sterke positie te verwerven kocht de Domo o.a. de Bedumer
condensfabriek in Groningen op.
Deze fabriek is nu de molensteen, waarmee de Domo in de melkzee probeert te zwemmen. De
boeren van Bedum, de leden van verdiensten en van de Domo krijgen vijf jaar lang een toeslag
op hun melkprijs van een halve cent en tenslotte moeten de boeren ook nog een met andere
Groninger fabrieken vergelijkbare prijs hebben. Wat Bedum uit eigen exploitatie tekort
komt om die melkprijs te halen, moet de Domo uit de exploitatie van de eigen fabrieken en uit
deelneming in CCF-projecten bijleggen.
De condensfabriek Bedum produceerde gesuikerde melk, zulks in tegenstelling met De Ommelanden
de CCF, die gespecialiseerd zijn in ongesuikerde melk. De gesuikerde melk heeft
het zwaar te verduren op de wereldmarkt en in het afgelopen jaar moest de productie in Bedum
grotendeels anders gericht worden. De verwachtingen omtrent de bedrijfsresultaten van
Bedum zijn in Groningen nihil en dat zou betekenen, dat de Domo over 1967 in Bedum op
elke kilo melk een cent of drie, vier zal moeten toeleggen. Bedum ontvangt zo’n 70 miljoen
kg melk. De uitbetaling van Bedum gaat ten koste van Drentse boeren, die hoe langer hoe ver-
▲ Heruitgave zuivelhistorienederland.nl 27 Versie 2013-07-01