Diakonia - februari 2010 - Kerk in Actie

Vakblad voor diakenen / 23e jaargang, nummer 1 / februari 2010
In dit nummer:
Diakenen op bezoek bij de klimaattop
Q-koorts en de diaconie / 40dagencampagne / Paasgroetenactie /
minicursus kredietcrisis / Wat te doen aan psychisch leed?

Colofon
4
DIAKONIA, 23E JAARGANG, NO. 1,
februari 2010
Tijdschrift voor hen die plaatselijk
actief zijn op diaconaal gebied.
UITGEVER
Diakonia verschijnt zesmaal per jaar en is
een uitgave van de dienstenorganisatie
van de Protestantse Kerk in Nederland
voor het diaconale programma van Kerk in
Actie. Kerk in Actie is het missionaire en
diaconale werk in binnen- en buitenland
van de Protestantse Kerk in Nederland.
Delen van dit werk worden uitgevoerd mede
namens tien oecumenisch georiënteerde
kerken en organisaties in Nederland.
REDACTIERAAD
Sjon Donkers, Cor van Groningen,
Evert Jan Hazeleger (hoofdredacteur),
Teus Hubert, Henk van IJken, Martin Joosse,
Ellen van der Kemp (bureauredactie), Henny
Nagelhout (eindredacteur), Jan Ritman,
Ruud Slabbertje (voorzitter), Irene Stok,
Carla van der Vlist, Beppie van der Waal.
OPMAAK EN DRUK
Opmaak: Interface Communicatie, Ede
Druk: Koninklijke BDU, Barneveld
ADMINISTRATIEADRES
Adressen- en periodiekenadministratie,
Postbus 8504, 3503 RM Utrecht,
tel. (030) 880 17 25,
fax (030) 880 15 84,
e-mail: abonnementen@pkn.nl
REDACTIEADRES
Postbus 456, 3500 AL Utrecht,
tel. (030) 880 17 90, fax (030) 880 14 57,
e-mail: diakonia@kerkinactie.nl
ABONNEMENTEN
De abonnementsprijs bedraagt bij:
- de eerste vier abonnementen à € 12,70;
- vijf t/m negen abonnementen
à € 9,62 (25% korting);
- tien abonnementen en meer à
€ 7,52 (40% korting).
Losse nummers kosten € 2,50 per stuk.
GESPROKEN DIAKONIA
Diakonia is ten behoeve visueel gehandicapten
ook verkrijgbaar in gesproken
vorm op daisy-cd's. Voor een abonnement
of een proef-cd kunt u terecht bij de CBB,
Postbus 131, 3850 AC Ermelo, tel. (0341)
56 54 99. Daar kunt u ook informatie krijgen
over de uitgave in brailleschrift.
12
23
18
WEBSITE
www.kerkinactie.nl
ISSN 0167 - 1472
2 Diakonia - februari 2010

Inhoud
Van de redactie
De Verbinding:
Een rugzak vol psychisch leed 4
De kleine diaconie van Eelde 6
Antenne:
Een project kiezen 8
Actueel:
Het kan! Sta op voor een betere wereld 10
Marktplein 11
Antenne:
Q-koorts en de diaconie 12
Op de stoep bij…
Pieter Meindertsma, Hilversum 14
1 vraag 3 deskundigen
Hoe ziet jouw diaconie eruit? 16
Actueel:
Paasgroetenactie 2010 17
Uit de praktijk:
Diakenen op bezoek bij de Klimaattop 18
Minicursus:
Kredietcrisis 20
Dromen
Op woensdag 17 februari gaat de 40dagentijd van start. Een tijd
van inkeer en bezinning. En misschien ook een tijd van dromen.
Dromen van een plek waar het beter is. Over zo’n plek gaat het
gedicht op de achterkant. Ook groepen gedetineerden zijn met
dit thema aan de slag gegaan. Dat heeft tot bijzondere verwerkingen
geleid en tot mooie Paasgroetenkaarten. Zorgt u ervoor
dat ze ook dit jaar weer verstuurd worden?
Dat onze diaconale dromen ons in beweging zetten, laten de
diakenen van de protestantse kerk in Eelde zien. Zij verdiepen
zich in het opsporen van armoede en zoeken naar manieren om
hulp te bieden aan mensen met een psychiatrische achtergrond.
Van 22-29 maart vindt de week van de psychiatrie plaats. Een
uitgelezen moment om eens aandacht te besteden aan deze
vaak vergeten groep.
Voor veel mensen zijn in het afgelopen jaar juist dromen in rook
op gegaan toen ze bijvoorbeeld zonder werk kwamen te zitten of
toen hun bedrijf geruimd moest worden. In de minicursus
Kredietcrisis en diaconaat staan suggesties om de gedupeerden
van de economische crisis te steunen en in de rubriek Antenne
leest u hoe u als diaconie om kunt gaan met slachtoffers van de
Q-koorts.
Misschien heeft u zelf ook ideeën of tips voor andere diakenen
over een bepaald onderwerp. In de nieuwe rubriek Marktplein en
op de website van Kerk in Actie is ruimte voor ontmoeting en
uitwisseling van diaconale ideeën, ervaringen, methodes en
werkwijzen.
In dit eerste nummer van het nieuwe jaar stelt een nieuw panel
van diakenen zich aan u voor. Zij zullen het komende jaar ingaan
op vragen die u aan hen kunt stellen. Ik wens u veel dromen en
veel beweging toe.
Henny Nagelhout,
eindredacteur
Collecte:
Kerk in Actie-collectes in maart en april 23
Korte berichten 25
Stad 28
Bij de voorpagina
Twee diakenen uit Eelde. Ze verdiepen zich momenteel of ze zich kunnen
inzetten voor mensen met psychisch leed.
Foto Marcel de Jong/ Kerk in Actie
Diakonia - februari 2010 3

De Verbinding
Willemien
4 Diakonia - februari 2010

Een rugzak vol psychisch leed
Een jong lapjeskatje komt me tegemoet vanuit een behaaglijke warmte.
Na de reis door een sneeuwwit en koud Nederland kan het welkom niet
warmer zijn. In de deuropening staat Willemien, 45 jaar, chronisch
psychiatrisch patiënte.
Ze is bereid om Diakonia haar verhaal te doen. Om het taboe van de psychiatrie
te doorbreken. Om te laten zien dat ze een gewoon mens is, weliswaar
met een rugzakje vol psychisch leed. Om diakenen aan te moedigen oog en
oor te hebben voor het verhaal van haar en haar lotgenoten.
Al eerder deed Willemien dat in de protestantse
kerk van Eelde-Paterswolde, tijdens
een kerkdienst. Op uitnodiging van de
geestelijk verzorger van Lentis (een GGZinstelling
in Noord-Nederland) vertelde
Willemien daar haar levensverhaal.
Willemien vond het een heel mooie
ervaring. Het was goed, hartverwarmend.
“Ik stond daar. In een volle kerk, mijn eerste
openbare optreden. Ik trilde vreselijk.
Ik had er geen rekening mee gehouden
dat al die mensen in de kerk allemaal zouden
reageren. Ik dacht: ik doe mij verhaal
en dat is het. Maar na de dienst wilde
iedereen mij de hand schudden. Wat
dapper, zeiden ze, wat goed dat je ook
deze kant van de psychiatrie laat zien.”
“Het taboe rond psychiatrische patiënten
is heel groot. Psychiatrische patiënten zijn
eng. Dat is niet zo raar want doorgaans
halen deze patiënten alleen de media als
ze door het lint gaan en als ze iets hartstikke
fout doen. Dat is voor anderen
beangstigend.”
“Ze is gek”
“Mijn eigen moeder overleed toen ik nog
geen drie was. Mijn vader stond opeens
voor de onmogelijke taak te zorgen voor
vier jonge kinderen, naast zijn werk als
godsdienstleraar. Hij hertrouwde binnen
een jaar. Mijn stiefmoeder was veel ouder
en was non geweest. Vreemd genoeg ging
het geloof steeds meer weg uit het gezin.
Mijn stiefmoeder was een dominante
vrouw, vermoedelijk zelf behoorlijk beschadigd
in haar jeugd. Gevoel was bij
ons niet aan de orde. Praten erover mocht
niet, laat staan het uiten ervan."
“Er zijn heel veel akelige dingen gebeurd.
In 1982 was de grens bereikt, toen mijn
stiefmoeder en mijn vader niet meer tegen
Tekst Henny Nagelhout Foto Ed Lankhorst/foolcolormedia
mij spraken.
Met hulp van een conrector, waar ik vaak
mijn verhaal kwijt kon, kwam de dag dat ik
besloot weg te gaan. Mijn ouders kwamen
naar school, ze schakelden vervolgens de
politie in, die adviseerde me te laten gaan,
omdat ik al 18 was.”
“Eerst woonde ik bij de conrector, vervolgens
bij een hospita. Toen al waren er
mensen die zeiden dat ik naar een psychiater
moest, omdat er zoveel scheef zat.
Maar ik was opgevoed met de gedachte:
wie naar een psychiater gaat, is gek. Dat
is ook tegen mijn broers gezegd door mijn
vader en stiefmoeder: je mag niet met
Willemien omgaan, want ze is gek.”
Dissociatie
“In 1983 volgde de eerste opname. De
wereld stond op zijn kop. Het beleid in de
psychiatrische instellingen was toen nog
heel betuttelend. Als je op bed lag, kwamen
ze je wakker maken om je slaappillen te geven.”
Willemien moet er nog om lachen.
“Inmiddels is het een kwart eeuw verder
helemaal doorgeslagen naar de andere
kant. Zelfredzaamheid is nu het motto.
Maar je kunt niet altijd van patiënten zelfredzaamheid
verwachten, zeker niet als ze
opgenomen zijn.”
“Angst is mijn basisgevoel. ‘k Heb als kind
niet anders geleefd dan in angst en ik reageerde
door te dissiociëren. Het duurde
lang voordat ik die term als verklaring
kreeg, voor de periodes dat ik compleet
van de wereld was en echt niet wist wat ik
deed. Ik schaamde me ervoor en dacht dat
ik gek werd. De officiële term ‘dissociëren’
werkte verhelderend. Maar het feit dat je
de term kent, maakt weinig verschil in je
dagelijkse staat van zijn. Je gevoel wordt
er niet anders van.Toch is de mate van
dissociëren een proces op zich. Anderen
merken daar weinig van. Ik heb geluk, ik
ben weliswaar chronisch patiënt, en mijn
rugzakje is niet echt licht, maar ik ben niet
schizofreen en heb geen psychoses.”
Kromme tenen
Nu, na 26 jaar ervaring in de psychiatrie,
weet Willemien dat ze nooit meer uit het
circuit zal komen. Gelukkig kan ze het
steeds beter hanteren.
“Ik ga steeds meer mijn eigen weg en kies
het dagelijks ritme dat mij het best past.
’s Morgens om een uur of vier sta ik op.
In bed slapen kan ik soms niet. Nou, dan
slaap ik op de bank, als dat beter gaat. Ik
hoop dat ik niet vaak meer opgenomen
hoef te worden. Dat, als ik weer eens in
een crisis zit, er zelf uit kom met de handvatten
die ik heb leren kennen. Die kans is
groter geworden.
Een tijd terug ging ik zo door het lint in
mijn boosheid, dat ik uiteindelijk een
weegschaal door het raam gooide. Dat
gaf een hoop herrie en rotzooi. Ik liep
weg. Het was enorm moeilijk om de dag
erna weer thuis te komen en de buren te
zien. Ik heb gezegd: sorry jongens. Toen
bleek dat de buren overleg hadden gehad
wat ze met me aan moesten.
Nu kan ik me beter inhouden, want ik weet
dat de buren met kromme tenen zitten als
Dissociatie
Dissociatie is een verschijnsel dat
vrijwel iedereen wel kent (bijvoorbeeld
dagdromen of verstrooidheid), maar als
de verschijnselen zo erg worden dat
een mens niet meer normaal kan functioneren,
is er sprake van een stoornis.
Dissociatie wordt veroorzaakt door
angst. Normaal gesproken volgt op
angst een vecht- of een vluchtreactie.
Indien men niet kan vechten of vluchten,
en men gedwongen is in een
angstige situatie te blijven, kunnen de
hersenen besluiten zich te onttrekken
aan de wereld. Hebben de hersenen de
dissociatie eenmaal ontdekt, dan kunnen
ze dit ongevraagd gaan herhalen. Zo kan
men gaan dissociëren op momenten dat
men akelige herinneringen zich bijna
herinnert. De hersenen schakelen zich
als het ware uit. De persoon staart wat
voor zich uit, is 'van de wereld'.
Bron www.wikipedia.nl.
Diakonia - februari 2010 5

De Verbinding
het me eens te machtig wordt. Dan kan ik
beter gaan lopen. Dat is een handvat dat
ik verworven heb. Ook al denk ik dat het
niet haalbaar is om de deur van de GGZ
definitief achter mij dicht te slaan, het
wordt wel steeds beter, omdat ik meer
mogelijkheden heb om door een crisis
heen te komen.
Wat kan een diaconie doen?
Wat zou een diaconie kunnen doen als
mensen met een psychiatrische beperking
hun pad kruisen, vraag ik tenslotte aan
Willemien.
“Het meest waardevolle is dat zij hun
vooroordeel en hun angst voor mensen
met een rugzakje vol psychisch leed, laten
varen. Dat kan door naar ons te luisteren.
Dan ontdek je dat we niet eng zijn of gevaarlijk.
Het wordt tijd dat er eens positief
naar ons gekeken wordt.”
Binnenkort gaat Willemien een belangrijke
stap zetten. Ze wordt vrijwilligster in een
hospice. “Ooit ben ik dit werk – in mijn
afgebroken beroepsopleiding verpleegkundige
– tegengekomen. Intussen ben ik
wijzer, serieus, niet meer oppervlakkig. Ik
hoop dat ik daar nog iets mee kan doen
voor mensen in hun laatste levensfase.”
Willemien - zij woont in het noorden van
Nederland - wil graag meer informatie
geven. U kunt haar telefoonnummer bij
de redactie opvragen.
De kleine diaconie van Eelde
Eelde. Net onder Groningen , vlakbij het vliegveld met zijn spookachtige
licht over het sneeuwlandschap. In een gezellig huis in het centrum van
Eelde vertellen twee diakenen over hun werk. Over armoede. Over nieuwe
samenwerkingen. En hoe het verhaal van Willemien zijn werk deed in de
diaconie.
Joop Kadijk en Joke Lambour, beiden
diaken, kijken elkaar eens aan voor ze
beginnen. En dan komen de verhalen los.
Joke: “We hebben natuurlijk een beleidsplan,
maar we doen vooral wat op ons pad
komt. We zijn met z’n vieren. Joop en ik zijn
voorzitter en secretaris. Een kleine groep
dus, en we zijn er hartstikke druk mee. Je
wilt best meer doen, maar dat is niet haalbaar.
We helpen waar geen helper is.”
Tekst Henny Nagelhout Foto's Kerk in Actie/Marcel de Jong
Goed kijken
“We doen geen spectaculaire
dingen”, zegt Joop. “Laatst was er een
asielzoekersgezin. Zij hebben een aantal
kinderen die ook wel eens naar het zwembad
willen. Zo’n vraag lossen we dan op.
En hier in de buurt is een instelling voor
behandeling van verslaafden. Laatst vroeg
een predikant hulp voor iemand die was
uitbehandeld en zelfstandig ging wonen.
Deze persoon wilde graag met een groep
naar een klooster, maar had geen cent.
Wij zorgen dan voor wat geld voor de reis.
Ook benaderde een gemeentelid ons over
een vrouw, afkomstig uit Afrika. Die wilde
haar oude, zieke moeder een keer bezoeken
en ze had geen geld. Het was een
grensgeval. Is dit nood of niet?
Uiteindelijk hebben we bijgedragen en de
dochter heeft haar moeder bezocht.
Joke vult aan: “Het is wel belangrijk dat je
eerst goed kijkt of de andere wegen voor
hulp zijn bewandeld. Zijn er al hulpverleners
aan het werk? In wat voor netwerk
zit iemand? Is er nergens hulp te vinden,
dan help je. Helpen waar geen helper is, dat
is onze taak. Goed doorverwijzen naar bestaande
hulpverlening hoort daar ook bij.”
Signalering van armoede
Joke: “We hebben hier een systeem van
signaleringspastoraat. Contactpersonen
uit de kerk signaleren of er ergens iets aan
de hand is.
Maar armoede is bijvoorbeeld lastig te
achterhalen. We brengen elk jaar kerstpakketten
rond bij mensen die het financieel
moeilijk hebben. Die adressen krijgen
we via het signaleringspastoraat, van
vluchtelingenwerk en via de verslavingszorg.
Al met al kwamen we in 2009 op
38 gezinnen aan wie we een kerstpakket
brachten.Toch bleek dat aantal niet te
kloppen met de werkelijke situatie.”
Joop legt het uit: “We werken samen met
de diaconieën van Vries en Zuidlaren, in
de Arme Kant van Tynaarlo, de burgerlijke
gemeente. Van Tynaarlo krijgen we het
aantal adressen door van alle minima, uit
de hele gemeente. In 2009 waren dat er
240. Gedrieën gaan de diaconieën uit
6 Diakonia - februari 2010

Joke, Joop en – afwezig tijdens het interview – diaken Wilko met zijn zoontje in de weer
tijdens de kerstpakkettenactie.
Eelde, Vries en Zuidlaren anonieme enveloppen
vullen in het gemeentehuis. Met
een boodschappenbon van 50 euro, te
besteden in de lokale supermarkt. Daar
wordt grif gebruik van gemaakt, want de
volgende ochtend vroeg komen sommige
mensen de bon al verzilveren.
Voor Eelde lagen er 80 enveloppen klaar.
En dat klopt dus niet met de 38 kerstpakketten
die we via onze eigen contacten
uitdeelden. We gaan ons nu verdiepen in
het opsporen van armoede. Want er blijkt
meer armoede te zijn dan je denkt. En dat
is schokkend.”
Diaconaal vermogen
De diaconie van Eelde heeft een klein
vermogen. En dat zorgde in de kerkelijke
gemeente elk jaar voor vragen. Joop heeft
daar met zijn diakenen flink tijd in gestoken,
omdat het moest worden opgelost.
“Als je het uitgeeft is het weg. Uiteindelijk
vonden we een oplossing. Een kwart van
het vermogen beleggen we in Oikocredit.
Deze stichting belegt diaconale gelden in
kleinschalige projecten in ontwikkelingslanden.
Het wordt daar diaconaal belegd.
Een ander kwart gebruikt de diaconie voor
het diaconale werk in Eelde, maar ook
voor Kinderen in de Knel en voor de
15centsactie van Kerk in Actie. De andere
helft van het vermogen bewaart de diaconie
voor noodgevallen. Als er eens een vliegtuig
neerstort op het dorp, om maar wat
te noemen.”
Willemien
Ook Willemien kwam op het pad van de
diaconie (zie pagina 5). Zij is psychiatrisch
patiënte en deed haar verhaal bij ons
tijdens een kerkdienst.
Joke: “Ze deed haar verhaal erg goed, het
was indrukwekkend. We vonden het erg
bijzonder dat ze dit aan ons wilde vertellen.
We realiseren ons dat psychiatrische
patiënten een vergeten groep zijn. We
hebben inmiddels contact gehad met de
geestelijk verzorger van Duinstee, die had
geregeld dat Willemien haar verhaal deed
in onze kerk. Zij wil ons helpen om te
ontdekken welke mogelijkheden er zijn om
deze groep mensen op de een of andere
manier te helpen. We steken nu onze voelhorens
uit om te ontdekken wat de nood
inhoudt, welke hulp er al is en wat we
eventueel als diaconie kunnen betekenen.”
Meer informatie?
Diaconieën die willen nadenken over
mogelijkheden om meer aandacht te
gaan geven aan deze groep bijzonder
kwetsbare mensen, kunnen meer informatie
opvragen bij Willy Meijnhardt
van Kerk in Actie.
Mailadres: w.meijnhardt@kerkinactie.nl.
www.kerkinactie.nl
www.ruimtevooranderszijn.nl
www.weekvandepsychiatrie.nl
www.kwartiermaken.nl
In de week van de psychiatrie (22-29
maart) zullen op zondag 21 maart in
verschillende kerken het ervaringsverhaal
van mensen met een psychiatrische
achtergrond klinken. Ook creatieve
activiteiten worden gebruikt om
aandacht te vragen voor deze thematiek.
Op maandag 22 maart wordt in
het Protestants Landelijk Dienstencentrum
te Utrecht een studiedag
gehouden voor predikanten, kerkelijk
werkers en geestelijk verzorgers met
als titel: Spiegel van de ziel.
Diakonia - februari 2010 7

Antenne
Een project kiezen
Als diaken of zwo-vrijwilliger zult u het volgende wel herkennen. U bent
op zoek naar een geschikt project waarvoor gecollecteerd kan worden
in uw kerk of dat voor langere tijd gesteund kan worden. U wilt het
liefst een kleinschalig project dat de gemeenteleden aanspreekt, waar
ze zich bij betrokken voelen en waar eventueel gemeenteleden zelfs
naar toe zouden kunnen gaan. Tegelijk is er een scala aan organisaties,
stichtingen en particuliere initiatieven die een beroep op de diaconie
doen. Welk project moet u kiezen?
Arie van der Plas is programmamanager
van Kerk in Actie en komt nogal eens met
deze vraag van diaconieën en zwo-groepen
in aanraking. “Om de betrokkenheid bij de
gemeenteleden te vergroten, lijkt het voor
de handliggend om een project te kiezen
waarmee al contact is via een familielid of
kennis van een gemeentelid. Soms gaat
het hier om particuliere initiatieven. Bij
deze initiatieven is het raadzaam om te
letten op de continuïteit van het werk. Het
project is soms maar aan één persoon in
Nederland verbonden. Als deze man of
vrouw uitvalt door bijvoorbeeld ziekte, zou
het project plotseling geen inkomsten
meer krijgen.”
Emotie of kennis
“Er is bij dit soort initiatieven ook nogal
een verschil in deskundigheid van de
betrokkenen. Er zijn Nederlandse hulpverleners
die veel verstand hebben van de
problematiek die in de regio ver weg
speelt, maar dat is lang niet altijd het
geval. Soms is een project meer gebaseerd
op emotie dan op kennis van zaken.
Terwijl kennis van de lokale problematiek
uitermate belangrijk is. Ik heb zoveel
projecten zien mislukken omdat er bijvoorbeeld
geen rekening werd gehouden met
de voorschriften van de overheid of met
lokale gebruiken.”
“Een ander belangrijk aandachtspunt is de
transparantie van de financiën. Persoonlijk
contact beïnvloedt de manier waarop je
met elkaar omgaat. Daardoor kan het lastig
zijn om zakelijk naar het financiële deel te
kijken. Je ziet bij veel kleine projecten dat
de controle niet altijd even sterk is. Een
ander gevolg van kleine projecten is de
versnippering van hulpverlening. Projecten
die op zichzelf staan, hebben geen versterkend
effect op andere projecten, zoals je
dat wel kunt hebben bij een clustering van
projecten.”
Namens lokale gemeenten
“Natuurlijk is iedere gemeente vrij om een
eigen project te ondersteunen. Toch wil ik
benadrukken dat al deze bezwaren niet tellen
als lokale gemeenten en kerken kiezen
voor een Kerk in Actie-project. Met onze
projecten is er garantie voor continuïteit
en kwaliteit in het werk.
Kerk in Actie is destijds ook juist om deze
reden opgericht door alle diaconieën, om
namens hen werelddiaconaat en zending
uit te voeren. Daar zijn ook hun diaconaal
quotum en collecte opbrengsten voor
bedoeld.”
Overleg met partner
“Kerk in Actie werkt programmatisch. Dat
betekent dat we partners samenbrengen
in het werk in één programma, zodat ze
elkaar kunnen ondersteunen en van
advies voorzien. De medewerkers van
Kerk in Actie zijn deskundig op het gebied
van werelddiaconaat of zending, ze hebben
ervoor gestudeerd of ze hebben in het
betreffende gebied gewerkt. En we werken
met mensen uit de regio daar. Zij weten als
geen ander wat er speelt in hun gebied en
waarmee rekening gehouden moet worden.
Kerk in Actie werkt bij voorkeur samen
met kerken of kerkelijke organisaties in het
land zelf en onze medewerkers onderhouden
ook contact met de overheden ter
plekke. Bovendien werkt Kerk in Actie
vraaggestuurd, er wordt dus alleen hulp
geboden als de partner erom vraagt en in
nauw overleg met de partner. Alle financiële
rapportages moeten voorzien zijn
van een accountantsrapport.”
“We kunnen de continuïteit van de projecten
waarborgen doordat het werk
gezamenlijk gedragen wordt door de
Uitleg met foto’s over het interactieve project in Hengelo.
Foto Hans Silvis
8
Diakonia - februari 2010

plaatselijke gemeenten. Kerk in Actie voert
het zendings- en werelddiaconaal werk uit
namens de plaatselijke gemeenten en met
het geld van de plaatselijke gemeenten.
Vroeger zonden gemeenten zelf zendelingen
uit. Op een gegeven moment zijn de
uitzendingen samengebracht in
Oegstgeest en Leusden, omdat het geheel
van de kerk bij dit werk betrokken is. Door
die bundeling van expertise konden uitgezondenen
ook beter begeleid konden
worden en konden ze betere voorzieningen
krijgen. Hierdoor zijn het zendingswerk en
het werelddiaconale werk terecht erkend
als taken die gedragen worden door de
hele kerk. Ons beleid wordt bepaald door
de synode, dus ook weer namens de
plaatselijke kerken en gemeenten. We zijn
dus geen losse stichting of instantie. Net
zoals de diaconie van de lokale gemeente
is, is Kerk in Actie van de landelijke kerk
en zo ook van de plaatselijke gemeenten.
Daarom brengen we elk jaar verslag uit in
de synode om te laten zien: dit hebben we
samen als kerk gedaan.”
School bouwen?
Mieke Labots is gemeenteadviseur van
Kerk in Actie Interactief. “Je ziet dat veel
jongeren iets praktisch willen doen”,
vertelt ze. “Sommigen gaan naar het buitenland
om een school te bouwen. Dat is
een mooi initiatief, maar ze staan er niet
bij stil dat ze niet béter kunnen bouwen
dan de mensen daar en dat ze er het onderwijs
niet automatisch mee verbeteren.
Naast het investeren in materiële zaken is
investeren in mensen noodzakelijk. Veel van
dit praktische werk legt noodverbanden,
maar zet geen ontwikkeling in gang in de
lokale situatie, omdat mensen niet blijvend
gemobiliseerd worden hun eigen
situatie te verbeteren en bij hun eigen
overheid aan te kloppen. Je kunt best een
school bouwen, maar er moet samen met
de overheid ook aan verbetering van het
onderwijs worden gewerkt.”
Een mooi voorbeeld van méér samenhang
is het project van partnerorganisatie
CEADEL dat door Kerk in Actie/Kinderen
in de Knel gesteund wordt. Het project
richt zich zowel op de individuele jongeren
als op naleving van de rechten en situatie
van de groep. Jongeren die in een fabriek
werken krijgen van CEADEL alsnog basisonderwijs
aangeboden of een beroepsopleiding.
Tegelijk werkt CEADEL als
ombudsman om op te komen voor de
rechten van jongeren in de fabrieken die
bijvoorbeeld geslagen worden of niet naar
de wc mogen gaan. Ze voeren rechtszaken
namens de kinderen en schakelen de
arbeidsinspectie in. Ook weten ze via campagnes
het algemene publiek te bereiken.
Een interactief project
Gemeenten die graag persoonlijk contact
willen met een partner en veel informatie
over het project, die willen profiteren van
de deskundigheid van de medewerkers
van Kerk in Actie en geen behoefte
hebben om financiële zaken uit te gaan
pluizen en de verantwoordelijkheid voor
de voortgang van projecten te dragen, die
kunnen het beste kiezen voor een project
van Kerk in Actie Interactief. Bij deze
projecten kunnen gemeenten bezoek ontvangen
of op bezoek gaan en ze krijgen
rapportages doorgestuurd.
Een voorbeeld van een gemeente met een
‘interactief’ contact is de Protestantse
Kerk Hengelo. De diaconie van deze
gemeente steunt een project in Chennai,
India. Tijdens een drukbezochte kerstmarkt
op 12 december 2009 maakten veel
mensen kennis met het project voor scholing
van werkende meisjes. Het kwam
goed uit dat buitengewoon uitgezonden
medewerkers Henk en Franny Blom in
Nederland waren en konden vertellen over
hun bezoek aan deze partnerorganisatie.
Kinderen uit de gemeente dragen hun steentje bij.
Foto Hans Silvis
Hierdoor werd het project dichterbij
gebracht en begon het te leven voor de
gemeenteleden.
Impulsis
Gemeenten die eigen contacten hebben
met een project of zelf een project op
willen zetten en daarbij (financiële) ondersteuning
en advies willen, kunnen contact
opnemen met Impulsis. Impulsis is een
gezamenlijk initiatief van Kerk in Actie,
ICCO en Edukans. Projecten die ervoor in
aanmerking komen, ontvangen van
Impulsis ondersteuning met aanvullende
financiële middelen, expertise en ervaring.
Op deze manier kunnen we met elkaar in
actie komen.
Ellen van der Kemp, freelance journaliste.
Meer weten over Kerk in Actie
Interactief? Kijk dan op
www.kerkinactie.nl/interactief of neem
contact op met de gemeenteadviseur
van uw regio.
Wilt u meer informatie over Impulsis,
kijk dan op www.impulsis.nl.
Diakonia - februari 2010 9

Actueel
Marije in gesprek met een Boliviaans meisje.
Foto Janne Bruinsma
Het kan! Sta op voor
een betere wereld
Nodig een jongere uit tijdens de 40dagentijd
“De mensen die we in El Alto zijn tegengekomen waren allemaal bijzonder, inspirerend,
prachtig en onbegrijpelijk lief. Hoe haalt iemand het in zijn hoofd om deze mensen in deze
barre omstandigheden te laten leven? Hoe erg kun je een mens te grazen nemen?” Aan het
woord is Marije (19) uit Heerenveen, deelnemer van een jongerenreis naar Bolivia.
Samen met acht andere jongeren bezocht
ze Irpañani, een van de projecten die centraal
staan tijdens de 40dagentijdcampagne.
Togetthere (het jongerenprogramma van
Kerk in Actie/ICCO en JOP) organiseerde
de reis.
Irpañani
Voor de organisatie Irpañani hebben mensen
uit de Presbyteriaanse kerk in El Alto,
een satellietstad boven La Paz, zich verenigd
om in twee uitgestrekte, arme wijken
kinderen te stimuleren weer naar school te
gaan en ouders daarbij te begeleiden.
In El Alto wonen een miljoen mensen,
vooral migranten uit plattelandsgebieden.
Er is veel werkloosheid. Ouders moeten
allebei werken, waardoor ze nauwelijks
aandacht hebben voor de schoolopleiding
van hun kinderen. De kinderen gaan
’s morgens naar school en ’s middags
moeten zij zich maar zien te vermaken. En
het komt ook veel voor dat een moeder er
alleen voor staat, omdat de vader ‘in het
buitenland werkt’. Soms is dat een eufemisme
voor vaders die verdwenen zijn
naar een andere plaats.
Luchtgitaar
In plaats van naar school te gaan, worden
kinderen vaak ingeschakeld bij het werk
van hun ouders. Bijvoorbeeld bij ongeschoold
werk als hulp in de huishouding
bij rijke families of de verkoop van eten in
stalletjes langs de weg. Ook zoeken de
kinderen naar informeel werk om zichzelf
te voeden en bij te dragen aan het gezinsinkomen.
Naar school gaan is een van de eerste
dingen die dan afvallen. Ze gaan de straat
op, drugs gebruiken of raken betrokken bij
criminaliteit.
Marije: “In La Paz zagen we vier kinderen
naast elkaar staan met een kopje voor hun
voeten. Ze dansten, zongen en speelden
op een gitaartje. Op het eerste gezicht zag
het er superschattig uit, en het jochie met
zijn luchtgitaar was echt de held van de
dag. Maar toen ik hoorde dat deze kinderen
gewoon op straat werden gestuurd door
hun ouders om geld te verdienen brak
mijn hart. Dit was dus kinderarbeid.”
Irpañani kan kinderen én vooral hun ouders
stimuleren om naar school te blijven gaan
en zo een betere toekomst mogelijk te
maken.
Nu is het onze beurt
Alle Nederlandse jongeren waren erg
onder de indruk van de moeilijke omstandigheden
waaronder de gezinnen in El
Alto moeten leven. “De mensen daar
verdienen zoveel meer dan wat ze hebben”,
vertelt Marije. “Het liefst had ik iedereen in
mijn koffer willen proppen, een vliegtuig
willen regelen en al deze mensen over laten
komen naar Nederland. Maar dat kan niet.
Het enige wat ik kan doen is mijn verhaal
vertellen in Nederland. Vertellen wat ik heb
gezien, beleefd, gehoord en heb gevoeld.
Alle mensen die ik heb ontmoet staan op
voor een betere wereld, hoe slecht zij het
ook hebben. Nu is het onze beurt.”
Nodig een jongere uit
De jongeren komen tijdens de 40dagentijd
graag bij u langs om te vertellen over
Irpañani en hun ontmoetingen in Bolivia.
Op www.kerkinactie.nl/40dagentijd (bij
‘sprekers’) stellen ze zich aan u voor. Wilt
u een jongere uitnodigen? Neemt u dan
contact op met Marijke Gaastra, e-mail:
m.gaastra@kerkinactie.nl,
tel. (030) 880 1886.
Emmy Bregman,
senior communicatiemedewerkster
Kerk in Actie
10 Diakonia - februari 2010

marktplein diaconaat
Marktplein diaconaat van start
Marktplein Diaconaat? N e e , d i t M a r k t p l e i n D i a c o n a a t b i e d t g e e n t we e d e h a n d s s p u l l e n a a n . Wa t d a n we l ?
Het ‘plein’ is een plek voor ontmoeting en uitwisseling. Voor diaconale beroepskrachten, diakenen, diaconale
vrijwilligers. Voor iedereen die zich wil verdiepen in de diaconale praktijk. Dit uitwisselingsnetwerk van Kerk in
Actie bundelt diaconale ideeën, ervaringen, methodes en werkwijzen.
Waar is het Marktplein
Diaconaat te vinden?
- In deze nieuwe rubriek in Diakonia
- Op www.kerkinactie.nl/
marktpleindiaconaat (vanaf 1 april)
- Tijdens twee verdiepingsdagen per jaar
over de diaconale praktijk.
Rubriek Diakonia
In Diakonia verschijnt in elk nummer de rubriek
Marktplein Diaconaat. Wat is hier te
vinden? Een ‘prikbord’ voor lezers met tips
van lezers. Aankondigingen en ervaringen
uit verdiepingsdagen. Zo helpen we elkaar
aan ideeën en materiaal om het diaconale
werk te vernieuwen en verbeteren.
www.kerkinactie.nl/
marktpleindiaconaat
Op deze webpagina kan iedere diaconaal
geïnteresseerde eigen ervaringen, informatie
en tips kwijt, vanaf april.
Ook is hier de achtergrondinformatie te
vinden die voortkomen uit de diaconale
verdiepingsdagen. In de loop van de tijd is
hier dan een schat aan informatie te vinden
over allerlei diaconale projecten.
Diaconale verdiepingsdagen
Tweemaal per jaar is er een diaconale
studiedag ergens in het land. ’s Ochtends
bezoeken de deelnemers een diaconaal
project en nemen zo een kijkje in de
‘diaconale keuken’.
Diezelfde middag verdiepen de deelnemers
zich in methodische, theologische en politieke
achtergrondvragen. Ieder krijgt achtergrondinformatie
mee over het project.
De eerste verdiepingsdag vond plaats in
Leiden, bij diaconaal centrum De Bakkerij.
De deelnemers liepen een diaconale
stadswandeling. En ‘s middags spraken
zij over de methode van een stadswandeling
en verdiepten zich daar verder in.
Thema’s die de komende jaren aan de orde
komen, zijn bijvoorbeeld hulpdiensten, omgaan
met gedetineerden, mantelzorgers,
voedselbanken en nog veel meer.
• Iets plaatsen in deze nieuwe rubriek
in Diakonia? Mail dan naar
Diakonia@kerkinactie.nl.
• Meedoen aan het marktplein diaconaat
op internet? In het volgende
nummer meer daarover.
Belangstelling voor de diaconale
verdiepingsdagen? Neem dan contact
op met Jan Willem Menkveld,
(j.menkveld@kerkinactie.nl), Rob van
Herwaarden
(diaconaalconsulent@planet.nl) of
Marijke Gaastra
(m.gaastra@kerkinactie.nl).
• Kijk voor de eerstvolgende diaconale
verdiepingsdag op
www.kerkinactie.nl. Het onderwerp
is ‘diaconale vakantieweken’.
Diakonia - februari 2010
11

Antenne
Foto Marcel van den Bergh/ HH
Q-koorts en de diaconie
Voor geitenhouders is de ‘donkere tijd van het jaar’ met recht een
donkere tijd. Velen verkeren in onzekerheid en houden hun hart vast bij
de resultaten van de testuitslagen van hun geitenmelk op de bacterie
Coxiella burnetii.
Hier de belangrijkste ontwikkelingen op een rij, met mogelijke
aandachtspunten voor de diaconie.
De bacterie veroorzaakt Q-koorts en komt
in grote hoeveelheden vrij bij een geit die
bevalt of een miskraam heeft. Het bijzondere
aan deze dierziekte is dat mensen er
behoorlijk ziek van kunnen worden. In
2007 was het Noord-Brabantse Herpen
het eerste dorp waar inwoners massaal
Q-koorts kregen. In Nederland zijn in totaal
zo’n 2300 mensen besmet met de
Q-koorts. Zes mensen zijn eraan overleden.
Overigens hadden zij allemaal een onderliggende
kwaal.
Maatregelen
Er worden door de overheid al een tijd
maatregelen getroffen tegen de Q-koorts.
Zo zijn melkgeitenhouders al langere tijd
verplicht om iedere twee maanden een
melkmonster te laten testen op Q-koorts.
Heerst er op een bedrijf Q-koorts, dan
krijgt het bedrijf een tijdelijk uitmestverbod
en mogen er geen levende dieren worden
vervoerd naar andere bedrijven. Besmette
bedrijven mogen geen bezoekers toelaten
tot de stal. Vanaf 1 januari 2010 geldt een
verplichte vaccinatie in het hele land.
Medio december kondigde Minister Gerda
Verburg van Landbouw Natuur en
Voedselkwaliteit aan, dat het ruimen van
alle drachtige dieren op besmette bedrijven
vóór de lammerperiode, de enige
manier is om de verspreiding van de
Q-koorts-bacterie fors in te dammen.
Ruimingen
De ruimingen in december begonnen in
Noord-Brabant waar de concentratie van
12 Diakonia - februari 2010

geitenhouderijen en het aantal besmette
bedrijven met ruim 30 het grootst is.
Per dag worden 3 bedrijven geruimd. In
totaal worden 40.000 dieren op 61 bedrijven
geruimd.
De ruimingen op de met Q-koorts be -
smette bedrijven verlopen in het belang
van de dieren en de betrokken veehouders
zo ‘fatsoenlijk’ mogelijk. Dat betekent
inspraak van de veehouder over hoe de
ruiming verloopt en een verdoving om de
geiten ‘in slaap te brengen’.
Na de dodelijke injectie worden ze respectvol
weggedragen.
Voor veehouders, dierenartsen en
medewerkers van de Voedsel en Waren
Autoriteit die door de ruimingen psychische
klachten hebben, is er op verzoek
psychosociale opvang.
De overheid heeft duidelijk geleerd van
vorige crises met dierziekten. Het naargeestige
beeld van enkele jaren geleden
van dode koeien en varkens die met
grijpers in een container worden gelost, is
bij dit ruimen niet te zien.
De veehouders krijgen per gedode geit
een vergoeding die afhangt van leeftijd,
fokwaarde en melkproductie. In de sector
vindt men de vergoeding ‘acceptabel’,
maar wordt er ook op gewezen dat de
gevolgschade veel groter is. Wat is het
geval? Behalve de ruiming geldt er voor
de overgebleven geiten een levenslang
fokverbod. De melkproductie valt uit.
Bovendien zijn nieuwe geiten veel duurder,
omdat ze schaarser worden.
Keerpunt
Vanuit de sector zelf wordt ook aangegeven
dat de Q-koorts toont dat de intensieve
veehouderij op een keerpunt is beland. De
meeste bedrijven staan in Noord-Brabant
in een relatief dichtbevolkt gebied. Veel
dieren bij elkaar zetten in een dichtbevolkt
gebied is vragen om problemen. Zweden
wordt genoemd als lichtend voorbeeld.
Daar geldt per bedrijf een maximum aantal
dieren. Wie wil uitbreiden moet een
ander bedrijf kopen.
Overigens wijst men er ook op dat de
geitenhouders niet te verwijten valt dat ze
hun bedrijf uitbreiden. Het is bittere noodzaak
om de stijgende kosten en de
dalende melkprijs bij te houden. In 1995
kon een bedrijf toe met 300 geiten. Nu
heeft datzelfde bedrijf bijna vijf keer zoveel
geiten nodig om hetzelfde inkomen te
genereren. Uiteindelijk is het de vraag wat
we willen met landbouw in dit dichtbevolkte
land. En tot slot gaat het erom
wat de consument wil betalen voor een
goed landbouwproduct.
Diaconaat in een tijd van
Q-koorts
Diaconaat betekent op dit moment vooral
aandacht geven. Die moet gaan naar mensen
die in hun omgeving op de een of
andere manier getroffen zijn door de
Q-koorts.
Dat zijn mensen die de Q-koorts hebben
opgelopen én de geitenhouders met hun
gezinnen die met ruiming te maken kregen.
Het gaat ook om mensen die in de buurt
van deze bedrijven wonen en bang zijn om
besmet te raken. En om dierenartsen en
andere medewerkers. Tot slot zal er
aandacht moeten zijn voor de getroffen
dieren.
Aandacht voor de verschillende betrokkenen,
een ieder in zijn of haar eigenheid en
positie, is cruciaal. De discussie en het
eventuele maatschappelijke debat wordt
later gevoerd. Niet afgelast maar opgeschort.
Een steunbetuiging door middel van een
kaartje, een e-mailbericht of een telefoontje
is een belangrijk teken van medeleven.
Vooral voor mensen die zich op een
geruimd bedrijf bevinden, en die vanuit het
oogpunt van hygiëne te maken hebben
met tal van isolerende maatregelen, is een
teken van medeleven belangrijk om isolement
te voorkomen of te doorbreken.
Tegelijk is zo’n teken van medeleven
belangrijk om het contact in de nabije
toekomst op voort te kunnen bouwen.
Zoek contacten
Contact met de burgerlijke overheid en met
landbouworganisaties in de regio is een
belangrijke stap in dit soort crisissituaties.
Het kan helpen om de eigen rol van de
kerken als luisterend oor af te stemmen
op die van andere instanties, zodat je van
elkaar weet wat je te bieden hebt en waar
je een bijdrage kunt leveren. Vaak zijn er
draaiboeken (denk aan het gemeentelijk
rampenplan) voor hoe in dit soort situaties
gehandeld moet worden en wie welke rol
kan spelen.
Op de website van Kerk in Actie is een
‘Protocol voor pastoraat bij agrarische
rampen’ te vinden. Op dezelfde site staat
ook een gebedsintentie, want in een kerkdienst
– zeker in de gebeden – ruimte
geven aan de emoties van betrokkenen,
heeft een louterende, helende en verbindende
betekenis.
Trinus Hoekstra, projectmanager bij het
binnenlands diaconaat van Kerk in Actie en
mededirecteur van DISK, het landelijk
bureau voor arbeidspastoraat.
Diakonia - februari 2010 13

Op de stoep bij:
Pieter Meindertsma, Hilversum
Piet Meindertsma is diaken in de Bethlehemkerk in Hilversum. Zijn drijfveer is om iets te doen voor de
samenleving. Hij wil andere mensen laten zien dat de kerk heel veel goeds doet. Ook niet-kerkleden kunnen
een beroep doen op de kerk. Niet iedereen weet dat de kerk dat doet. Daarom vertelt Piet dat graag aan
andere mensen.
Tekst en Foto Irene Stok
Toen Piet op zoek was naar een woning in
Hilversum, liep hij met de makelaar door
zijn huidige huis. Aan dingen in het huis
zag hij dat de bewoners mensen waren
die in de kerk kwamen. Nadat hij het huis
had gekocht, kwam hij in contact met
hen. De vrouw die er woonde bleek voorzitter
te zijn van de wijkdiaconie in de
Bethlehemkerk. Ze was enthousiast over
deze gemeente. Piet ging er kijken en
bleef er. Al snel kwam de wijkpredikant op
bezoek. “Hij vroeg mij of ik iets wilde
doen in de kerk. Hij had mijn naam
gehoord van mijn wijkpredikant uit
Amsterdam.”
“In Amsterdam was ik kerkrentmeester en
hulpkoster geweest en had ik kindernevendienst
gedaan. Ik wilde nu ook weleens
een zondag ‘vrij’ zijn. Een jaar wilde
ik rust.”
Die rust kreeg Piet en na een jaar werd de
vraag opnieuw gesteld. Hij wilde wel wat
doen. “Dat is goed voor de integratie.
Het is een manier om mensen te leren
kennen. En ik wilde wel iets doen wat
nieuw voor me was.” Piet werd scriba van
de wijkdiaconie. Een gemeentelid vroeg
waar hij woonde. Toen hij zijn adres
noemde, zei het gemeentelid: “Nu is dat
huis weer voor de diaconie.” Piet woont in
het ‘diaconiehuis’.
De Samaritaan
Op de eettafel ligt een bijbel. Die kreeg
Piet van zijn ouders toen hij bevestigd
werd als diaken. Ze zijn trots dat hij het
ambt van diaken heeft. Thuis hing een
schilderij van de Barmhartige Samaritaan.
Piet was vroeger gebiologeerd door dat
verhaal. “Dat alle mensen voorbij liepen
aan die gewonde man. En de Samaritaan -
het uitschot -, hij doet wat je graag zou
willen dat iemand voor jou zou doen:
hij helpt. Door de diaconale basiscursus
realiseerde ik mij: Dat schilderij heeft met
diaconaat te maken! Binnenkort ga ik naar
mijn ouders toe, dan maak ik een foto van
dat schilderij.”
Diaconie en de samenleving
Piet is automatiseerder in een ziekenhuis.
“Als niet-verzorgende kan ik op die manier
toch bijdragen aan de zorg voor mensen.
Door goede ondersteuning te geven, kan
het zorgpersoneel zijn eigen werk doen.
Dan zijn er meer handen aan het bed en is
er betere patiëntenzorg. Ik wil iets bijdragen
aan de samenleving. Daarom ben ik
ook diaken geworden. De diaconie werkt
niet alleen binnen de kerk. De diaconie
werkt juist naar buiten en betekent daardoor
iets voor de samenleving.”
In Friesland bezocht Piet christelijke scholen
waar bijna iedereen naar de kerk ging.
Toen hij in Groningen ging studeren, kwam
hij in contact met mensen die niet geloven.
Ook in zijn werk ontmoet Piet mensen die
niets met de kerk hebben. Hij vindt het
mooi dat hij aan zijn studievrienden en
collega’s kan vertellen wat de kerk doet.
“Aan mijn vrienden vertelde ik dat we een
hele zaterdag in de kerk zijn geweest voor
een inzamelactie voor de voedselbank.
We hadden overal flyers uitgedeeld, in de
kerk, in het winkelcentrum. Mensen konden
de zaterdag na dankdag voedsel in de
kerk komen brengen. Dan kan ik zeggen:
Dit doet de kerk! De kerk laat haar maatschappelijke
betrokkenheid zien. Mensen
die negatieve ervaringen met de kerk hebben,
komen nu even binnen om blikken
soep te brengen. Ze doen mee en kijken
anders naar de kerk.”
De diaconie werkt niet alleen binnen de kerk.
De diaconie werkt juist naar buiten en betekent
daardoor iets voor de samenleving.
Piet vertelt verder over brieven voor
Amnesty die op een zondag ondertekend
kunnen worden door kerkleden. “Waarom
doen we dat niet op zaterdag? Dan roepen
we mensen op: Kom zaterdag naar de
kerk en onderteken een brief voor
Amnesty. Zo kunnen we meer naar buiten
treden.”
Een weekje weg
Het verbaast Piet nog steeds wat de
diaconie allemaal doet. Het werk van de
diaconie wordt gewaardeerd, maar niet
iedereen ziet dat het van de diakenen
komt. “Ik zie nu wat er allemaal gebeurt.
We collecteerden laatst voor een vakantieweek
in Doorn. Een grote groep mensen
uit onze kerk gaat daar een weekje heen
op vakantie. Ik vind het een mooi vooruitzicht
dat als ik tachtig ben, ik ook mee
mag. Het geeft me warmte dat we dat
mogen doen voor mensen die anders niet
met vakantie kunnen. Je hebt toch vakantie
nodig? Als je 365 dagen in huis zit, is
het heerlijk om een weekje weg te zijn.
Lekker weg met anderen en verwend
worden door vrijwilligers.” Hij vindt het
14 Diakonia - februari 2010

elangrijk om aan de gemeenteleden te
laten zien wat er gebeurt met het geld dat
wordt ingezameld. Er was een inzamelingsactie
voor een inloophuis. “Toen we
de cheque gingen overhandigen, heb ik
foto’s gemaakt. Een foto en een artikel
kwamen in het kerkblad. Zo’n foto trekt de
aandacht en dan weet iedereen wat we
doen met het geld.”
Avondmaal
Het geloof is belangrijk voor Piet. “Heb je
naaste lief zoals jezelf. Dat vind ik zo’n
heerlijke en alomvattende zin. Daarin
wordt alles gezegd. Daar put ik zelf kracht
uit. Zo met andere mensen omgaan, daar
gaat het in de diaconie om!” Meewerken
aan het Heilig Avondmaal is voor Piet
mooi. Hij noemt het fijn om onderdeel te
zijn van een heilig ritueel. “Dat mensen in
de kerk zo hun geloof mogen beleven.”
Hij realiseert zich nu pas dat de rol van
diakenen zo prominent is en is zich meer
bewust geworden van het ritueel.
Ontmoeting
Aan het begin van zijn ambtsperiode volgde
Piet de basiscursus diaconaat. De drie begrippen
die hij daar leerde kan hij meteen
vertalen naar de praktijk van het diaconaat.
Barmhartigheid is de voedselbank;
gerechtigheid is Amnesty en wederkerigheid
is HiP (Hulp in Praktijk), dat sinds
kort actief is in Hilversum. “Je weet van je
buren niet wat er is en of jij iets kan doen.
Het is prachtig dat mensen er door HiP
voor elkaar kunnen zijn.” Ontmoeting is
voor Piet belangrijk. Met glimmende ogen
vertelt hij dat hij zomers op de fiets naar
zijn werk gaat. “Een uur fietsen en ik heb
maar één stoplicht! Vorig jaar zag ik een
hert. Het bleef staan en ik keek het recht
in de ogen.”
Hoop
Uit eerdere nummers van Diakonia heeft
Piet begrepen dat er gevraagd wordt naar
een tekst. Hij heeft het lied ‘De steppe zal
bloeien’ van Huub Oosterhuis uitgezocht.
“Prachtig! Het gaat voor mij over het
nieuw Jeruzalem dat gaat komen. Er
spreekt hoop uit.”
Irene Stok, diaconaal consulent in Gouda
en lid redactieraad Diakonia
De steppe zal bloeien
De steppe zal bloeien
De steppe zal lachen en juichen.
De rotsen die staan
vanaf de dagen der schepping,
staan vol water, maar dicht,
de rotsen gaan open.
Het water zal stromen,
het water zal tintelen, stralen,
dorstigen komen en drinken,
de steppe zal drinken.
De steppe zal bloeien.
De steppe zal lachen en juichen.
Diakonia - februari 2010
15

1 vraag, 3 diakenen
Hoe ziet jouw diaconie eruit?
Drie diakenen - uit Veendam, Almere en Kedichem - vertellen in 2010 over hun diaconale ervaringen.
Wie zijn het?
Frieda van Baarle,
diaken in Almere
"De diaconie in Almere Stad Oost bestaat
op dit moment uit twee diakenen. Dat betekent
in de eerste plaats dat we onderbezet
zijn, maar ook dat we keuzes moeten
maken over wat we kunnen doen.
In Almere werken de diakenen uit de vier
wijken samen in het College van Diakenen
dat eenmaal per maand bij elkaar komt. In
deze vergaderingen bespreken we stadsbrede
zaken, zoals het beleid van de diaconie,
de projecten waarin we meedoen,
wat er leeft in de wijken. En hoe zien de
diakenen de toekomst van de Protestantse
Kerk in Almere, hoe kunnen we fondsen
werven enzovoorts.
Mijn collega-diaken houdt zich vooral bezig
met ZWO en Kerk in Actie en ikzelf
met individuele hulpverlening.
Mijn keuze voor individuele hulpverlening
is ingegeven door wat ik in mijn werk en
hobby bij de vakbond aan problematiek
tegenkwam. De problematiek in Almere is
naar mijn idee net iets anders dan in andere
grote steden, omdat veel mensen hier
geen sociaal netwerk hebben, omdat ze
van overal uit het land hier naar toe zijn
gekomen en Almere nog steeds groeit.
Dus genoeg werk voor ons."
Alexander van Doorn,
diaken in Veendam
"De diaconie van mijn gemeente bestaat
uit zestien leden. Dit is een behoorlijk aantal
en dat komt doordat het een gecombineerde
diaconie is van de gereformeerde
en de hervormde gemeenten die op weg
zijn naar volledige fusie.
Zelf ben ik voorzitter van de diaconie van
de gereformeerde kerk.
Als diaken in het algemeen en als voorzitter
in het bijzonder voel ik mij betrokken
bij het bestuur van onze gemeente. Het
werk voor de diaconie betekent echter
ook vaak keuzes maken: ik zou wel meer
willen doen dan haalbaar is in combinatie
met mijn werk op een notariskantoor en
rechtenstudie. Dat merk je ook bij andere
diakenen: iedereen moet zijn of haar diaconale
taken zien in te passen in het eigen
drukke leven. De ene keer lukt dat beter
dan de andere keer, zelfs met zestien
mensen.
Vooral op weg naar de fusie zijn er namelijk
heel veel grote en kleine taken te verdelen
en te verrichten. Op dit moment zijn
we hard bezig met nieuw beleid en de
praktische invulling van de vele kanten
van de nieuwe, gezamenlijke diaconie. De
komende maanden hoeven we ons zeer
zeker niet te vervelen!"
Hans van Schie,
diaken in Kedichem
“De protestantse gemeente Kedichem
(180 leden) is de enige kerkelijke gemeente
in een dorp van ongeveer 800 inwoners.
Sinds 2004 ben ik diaken. Na terugkeer uit
het buitenland, vond ik dat ik niet langs de
zijlijn kon blijven staan, temeer daar kerkenraadsleden
in onze kleine gemeente
niet voor het oprapen liggen. Toen ik met
dit werk begon, had ik nauwelijks een
idee wat het diaken-zijn inhield. Inmiddels
is mij gebleken dat dit werk zeer divers is
en nauw aansluit bij mijn streven om iets
voor een ander te doen, vooral waar geen
andere helper is.
Onze diaconie bestaat uit drie personen,
die elk min of meer een specifieke taak
(voedselbank/senioren, jeugdwerk, financiën)
hebben. Verder ondersteunen we
elkaar bij alle overige activiteiten.
Voorafgaande aan iedere kerkenraadsvergadering
komen we bijeen en worden
beleid en uitvoering besproken.
Onze diaconie ondersteunt projecten en
instellingen die wereldwijd, regionaal en
lokaal actief zijn. We proberen daarin een
balans te vinden.
In ons dorp willen we er als diaconie voor
het hele dorp zijn. Dit moet nog verder
worden ontwikkeld. Om het hele dorp te
informeren over wat we voor het dorp
kunnen betekenen, hebben we afgelopen
jaar voor het eerst met een diaconiekraam
op de jaarmarkt gestaan. Ook willen we
het hele dorp bij ons werk betrekken: een
geslaagde 15cent-actie en een inzameling
van kerstpakketten voor de voedselbank
waren het resultaat.”
16 Diakonia - februari 2010

Actueel
Paasgroetenactie 2010
Kaarten sturen met Pasen? Voor veel gemeenten is het al een goede gewoonte om juist
met Pasen een groet te sturen naar gedetineerden. Uit hun reacties blijkt elk jaar weer,
dat deze groet van buiten de muren hen goed doet.
Ook dit jaar hebben de
Paasgroetenkaarten twee thema’s: Naar
een stad van vrede en Er is altijd een doorwaadbare
plaats. In projecten van het
Catechetisch Atelier van ds. Folly Hemrica
en Elspeth Pikaar gingen groepen gedetineerden
met hiermee aan de slag.
Ze werkten rond een aantal vragen. Hoe
ziet voor jou een stad van vrede eruit? Wat
is er nodig voor een stad van vrede? Wat
kun je zelf daaraan doen? Dat leidde tot
bijzondere verwerkingen, en dus tot
bijzondere Paasgroetenkaarten.
Hoe je ook vastzit in je situatie, hoe dreigend
het water ook mag zijn, er is altijd een
doorwaadbare plaats. Voor gedetineerden
is 'vastzitten' hun dagelijkse situatie. Maar
ook als je niet binnen muren zit opgesloten,
kun je het gevoel hebben dat je vastzit,
dat er geen uitweg is uit problemen of
verdriet.
Wij zien alleen nog maar
water en wind
Zegt Gij dan: wacht mij daar?
Wij, nu de nacht begint,
weten niet waar.
Ik ben het, zegt Gij dan.
Kom maar met Mij
mee naar de overkant.
Wees maar niet bang, zegt Gij,
hier is mijn hand.
Lied 56: 3 en 6
Uit de gesprekken hierover kwamen
de kaarten voort.
Werkwijze diaconie
De Paasgroetenactie is eenvoudig.
Gemeenteleden sturen groetenkaarten
naar gedetineerden in en buiten
Nederland. De gedetineerden in
Nederland krijgen een dubbele kaart,
zodat ze zelf ook een paasgroet kunnen
versturen.
U vindt alle gegevens, de werkwijze, een
tijdschema, stukjes voor in uw kerkblad,
de bestelmogelijkheden en veel achtergrondinformatie
op de website
www.kerkinactie.nl/paasgroetenactie.
En met deze actie bent u zowel naar binnen
als naar buiten actief: gemeenteleden
worden bepaald bij de situatie van gedetineerden,
en gedetineerden ontvangen
groeten vanuit uw gemeente, van buiten
de muren. Jaarlijks worden vele duizenden
kaarten verstuurd. Doet u ook weer
mee?
Cobien van Koeverden, medewerkster
Paasgroetenactie Kerk in Actie
Diakonia - februari 2010
17

Uit de praktijk
Diakenen op bezoek bij de
Klimaattop
Het zal niemand ontgaan zijn dat er in december een belangrijke klimaatbespreking plaatsvond in
Kopenhagen. Meer dan 190 regeringsdelegaties zaten met elkaar om de tafel om tot een akkoord te
komen. Er waren niet alleen ministers, regeringsleiders en royalty’s aanwezig. Ook zes diakenen
vertrokken naar Kopenhagen om in hun eigen gemeente ‘klimaatmissionaris’ te worden.
De zes diakenen zijn de winnaars van de
door ICCO & Kerk in Actie georganiseerde
prijsvraag. Deelnemers met een opvallende
inzet voor duurzaamheid, milieu en klimaat
kregen een reis naar Kopenhagen aangeboden.
De winnaars hebben stuk voor
stuk een prachtige staat van dienst als het
gaat om duurzaamheidsdiaconaat. Henny
Melis is zwo-diaken in de protestantse
gemeente Vierhoven in Delft. Haar kerk
werd in 2009 tot Fairtrade Kerk uitgeroepen.
Karin van Straten van de
Nicolaïgemeente in Utrecht organiseerde
een leerhuis over duurzaam leven en
Foto Gertjan de Wit
steunt met haar gemeente een bomenplantproject
in Niger. Gertjan de Wit uit
Roden zette in zijn kerk een energiespreekuur
voor het hele dorp op touw. Joke van
der Steen uit Sittard neemt, samen met
andere kerkleden, deel aan een lokale
milieugroep die de overheid kritisch volgt.
Nieske Visser uit Huissen is met haar
gemeente actief in het ondersteunen van
het kookpottenproject van Nova in Zuid-
Afrika en Mildred Hartog startte in haar
gemeente in Oostvoorne een werkgroep
Kerk en Klimaat. Je mag dus wel zeggen
dat ze de prijs verdiend hebben.
Tijdens de treinreis wordt er al volop
uitgewisseld. Karin van Straten: “Alleen
dat was al de moeite waard. Net als ons
bezoek aan een inloophuis in Kopenhagen
waar mensen met armoedeproblemen
worden opgevangen die nergens anders
naar toe kunnen. We leerden hoe dit in
Denemarken is georganiseerd, en dat het
goed is dat er in Nederland openheid is
over armoedecijfers, zodat de overheid
maatregelen kan nemen.”
Ontmoetingen
De diakenen hebben uiteraard geen toegang
tot de regeringsleiders, maar ze
hebben wel toegang tot het Klimaforum.
Daar worden dezelfde onderwerpen
besproken als op de ‘echte top’, maar dan
zonder allerlei belangenkwesties. Ze praten
met vertegenwoordigers van projecten en
met lobbyisten die namens kerken en
oecumenische ontwikkelings organisaties
de ‘echte top’ bijwonen. Karin van Straten:
“De complexiteit van de problematiek
werd duidelijk uit enkele voor onze groep
gearrangeerde gesprekken. Zoals met een
Indiaas echtpaar dat samen met plattelandsbevolkingsgroepen
alternatieve energievoorzieningen
ontwikkelt. In Zuid-India
loopt nu een project om de ontbossing
tegen te gaan met eenvoudige biogasinstallaties.
De mest van twee koeien levert
een huishouden voldoende energie om
drie uur te kunnen koken. Deze installaties
worden gefinancierd door FairClimate, die
de emissierechten van dit project verhandelt
om de opbrengst vervolgens weer
aan nieuwe klimaatprojecten te kunnen
besteden. Het is een concrete mogelijkheid
om op korte termijn een bijdrage te
leveren aan de klimaatdoelstelling om de
opwarming van de aarde de komende
decennia tot twee graden te beperken.”
Demonstratie
De diakenen doen mee aan de immense
optocht van honderdduizend demonstranten
die aan de hele wereld willen laten zien
dat ze hoopvolle resultaten van de top verwachten.
Karin: “De temperatuur was rond
het vriespunt, maar de gevoelstemperatuur
was tropisch. Zoveel verschillende mensen
bij elkaar die de kou trotseerden omdat zij
duidelijk wilden maken dat de regeringsleiders
eindelijk eens hun verantwoordelijkheid
nemen.” Gertjan de Wit: “Ook als
nuchtere PKN-er raakte je aangestoken.
Je kreeg iets van: Hier wordt geschiedenis
geschreven, ik kan later vertellen: ik was
erbij. Je weet natuurlijk dat er geen simpele
oplossingen voor het klimaatvraagstuk
zijn, maar je hebt toch het idee dat je
als enkel persoontje de zaak een beetje de
goede kant op drukt. Ik kreeg nog een
flard mee van het lied Nothing comes
from nothing. Als je niets doet, gebeurt er
ook niets. Toepasselijk.”
Een half miljoen
Door de campagne Countdown to
CO2penhagen waren de kerken ruimschoots
vertegenwoordigd op de klimaattop
in Kopenhagen. In Nederland werden
30.000 handtekeningen verzameld en aan
minister Cramer meegegeven. Deze zijn
gevoegd bij de handtekeningen van
23 andere landen. Uiteindelijk overhandigde
aartsbisschop Tutu namens de kerken
maar liefst 512.894 handtekeningen
aan VN-klimaatchef Yvo de Boer. “Een
gigantisch aantal, als je bedenkt hoeveel
organisatie het kost die bij elkaar te bren-
18 Diakonia - februari 2010

Aartsbisschop Tutu hield een indrukwekkende toespraak.
Foto Michiel Wijnbergh/HH
gen en hoevelen het daarmee eens zullen
zijn, zonder de kans te hebben gehad te
tekenen”, zegt Henny Melis.
De ware liefde
Na een indrukwekkende toespraak van
aartsbisschop Tutu begeven de diakenen
zich naar de Lutherse kathedraal van
Kopenhagen voor een oecumenische
viering. Henny Melis: “De oecumenische
kerkdienst was een hoogtepunt! Hoewel
we geen gereserveerde plaatsen hadden,
hoopten wij toch naar binnen te kunnen.
En jawel, we kwamen op de galerij en
hadden een prachtig overzicht. We hoorden
een preek van de aartsbisschop van
Canterbury over de ware liefde die geen
vrees kent. Hij riep ons op om vasthoudend
te zijn, ons niet uit het veld te laten
slaan, en ons te laten leiden door de
liefde.”
Tussen alle activiteiten door zijn er informatiebijeenkomsten,
concerten, toneelstukken
en optredens in de stad die voor
de gelegenheid is omgedoopt tot
‘Hopenhagen’.
Karin: “De landen uit het Zuiden hebben
voor het eerst een gelijkwaardige positie
aan de onderhandelingstafel. Het zijn
tekenen van hoop, wat er ook van
Kopenhagen is geworden.”
Urgentie
Inspiratie en motivatie zijn de termen die
vallen als de delegatie op de laatste dag
terugblikt op het evenement. Ze zijn stuk
voor stuk nog meer overtuigd van de
urgentie van het klimaatvraagstuk. Nu de
wereldleiders het er behoorlijk bij hebben
laten zitten, is er nog meer reden om je als
burger en kerklid in te spannen voor een
duurzame toekomst van de aarde en voor
extra steun voor de huidige slachtoffers
van klimaatverandering.
“We hebben een opdracht, die we serieus
moeten nemen”, zegt Henny Melis. “We
hoorden indringende verhalen van bevolkingsgroepen
die op dit moment al te
lijden hebben onder klimaatverandering.
In Azië zijn er mensen die niet meer weten
wanneer ze moeten zaaien en planten
omdat de seizoenen in de war geraakt zijn.
In hoeverre dit allemaal het gevolg is van
menselijk handelen, is vanuit wetenschappelijk
oogpunt zeker interessant, maar het
lost niets op. Duidelijk is dat hoge CO2-
waarden en hoge temperaturen samengaan,
zodat het te allen tijde zinvol is om
hier zo snel mogelijk wereldwijd aan te
gaan werken. Een mooie uitspraak die ik in
dit verband hoorde was deze: we hebben
de aarde niet van onze ouders geërfd,
maar we hebben de aarde te leen van onze
kinderen.”
“De urgentie van de klimaatverandering
was veel groter dan ik vermoedde”, zegt
Karin van Straten. “Niet hopeloos, maar
wel zodanig dat langer uitstel onverantwoord
is. De arme landen hebben wat mij
betreft gelijk als ze het resultaat van
Kopenhagen onvoldoende vinden. Wie
enigszins thuis is in de bijbel weet dat het
niet op woorden maar bovenal op daden
aankomt. Dan loop je als kerk pas echt
voorop. Een aanrader is om op internet
eens te kijken naar uw persoonlijke voetafdruk.
Dit geeft een goed idee om mee te
beginnen.”
Bij terugkomst zijn de diakenen echte
‘klimaatmissionarissen’ geworden, voor
zover ze dat nog niet waren. Ze weten wat
hen te doen staat. Ze gaan in hun eigen
omgeving geduldig bouwen aan een netwerk
van hoop voor de slachtoffers van nu
en voor de komende generaties."
Kees Tinga, projectmanager van Kerk in
Actie, ging als begeleider mee naar
Kopenhagen.
Fairclimate
Kerk in Actie en ICCO werken samen
aan een beter klimaat onder de naam
FairClimate. Door middel van een eenvoudige
calculator op www.fairclimate.
nl kunt u zien hoeveel CO2 u uitstoot.
Deze uitstoot kunt u compenseren door
geld te storten in het FairClimate Fund
dat daarmee energieprojecten in ontwikkelingslanden
financiert.
Voetafdruk
Uw persoonlijke voetafdruk kunt u
berekenen op www.voetenbank.nl.
Andere nuttige websites over
klimaat en diaconaat:
www.kerkinactie.nl/diaconaat (kijk
onder duurzaamheid en vrede)
www.kerkenmilieu.nl
www.duurzamekerk.nl
www.fairtradekerken.nl
www.cenet.nl
Meer informatie
Kees Tinga, tel. (030) 880 18 82, e-mail
k.tinga@kerkinactie.nl.
Diakonia - februari 2010 19

Minicursus
In deze rubriek willen we diakenen op een korte, informatieve manier wegwijs maken in
een concreet onderwerp uit het diaconaat. Suggesties hiervoor kunt u sturen naar
diakonia@kerkinactie.nl.
Kredietcrisis en diaconaat
De gevolgen van de economische crisis gaat ook diaconieën aan. Er is meer werkloosheid en meer mensen
hebben het financieel moeilijk. Trinus Hoekstra beschrijft hieronder de achtergronden van de kredietcrisis
vanuit diaconaal perspectief, met suggesties voor diaconieën om aan de slag te gaan.
Tekst Trinus Hoekstra Foto Hollandse Hoogte
Medio november 2009 herstelde
Nederland van een economische recessie.
Er was weer sprake van een lichte economische
groei. In februari was die recessie
begonnen. Hoe stevig het herstel is, moet
nog blijken. Momenteel steunt de lichte
groei met name op investeringen vanuit
de publieke sector. Het vertrouwen in de
economie is dus nog niet hersteld.
Vertrouwen is een kernwoord in deze tijd
van economische crisis, die begon met
een kredietcrisis. In het woord ‘krediet’
gaat het woord ‘credo’ schuil, dat betekent
‘ik geloof’ of ‘ik vertrouw’. Iemand
krediet geven betekent dan ook dat je
Foto John Schaffer/HH
erop vertrouwt dat iemand z’n schuld zal
inlossen.
Vertrouwenscrisis
De huidige economische crisis is ontstaan
door een vertrouwenscrisis in wereldwijde
geldstromen. De directe aanleiding voor
deze vertrouwenscrisis werd gevormd door
de zogenaamde ‘subprime-hypotheken’ in
de Verenigde Staten. Deze ‘subprimehypotheken’
vormden het topje van de ijsberg
van de huidige crisis: speculeren met
geld puur met het oog op financieel rendement,
terwijl de gevolgen hiervan voor
de kwaliteit van de samenleving en het
ecosysteem genegeerd worden.
Om het kernprobleem van de huidige economische
crisis goed voor ogen te krijgen,
moeten we even wat dieper ingaan op het
fenomeen van de ‘subprime-hypotheken’.
Mensen met een laag inkomen werden er
met deze hypotheken toe verleid om boven
hun stand en dus op krediet te leven. De
rente op zo’n hypotheek was in het begin
meestal laag, maar vervolgens variabel.
Bij een hogere rente kon men een tweede
hypotheek op het huis nemen, de huizenprijzen
zouden toch wel stijgen. Toen de
rente echter te ver steeg, bleek de waarde
van de huizen deze last niet te kunnen
dragen en bleven banken met openstaande
schulden zitten. Een groter euvel was dat
banken de hypotheken van meerdere
klanten hadden samengevoegd tot
pakketjes en hadden doorverkocht. Voor
beleggers waren die pakketjes interessant
geweest vanwege het hoge rendement.
Toen de huizenprijzen daalden, zakte de
werkelijke waarde onder de hypotheken
vandaan en kelderde de waarde van dit
soort derivaten (afgeleide financiële producten).
De kopers van de doorverkochte
pakketjes kenden de risico’s niet goed.
Commerciële medewerkers hadden niet
op de risico’s gelet en lieten graag goede
omzet- en winstcijfers zien. Dat kwam hun
bonussen en die van hun superieuren ten
goede. Banken wisten van elkaar niet of
en hoeveel dubieuze pakketjes ze gekocht
hadden, hoeveel er afgeschreven moest
worden en hoe hoog de verliezen waren.
Over de hele wereld probeerden financiële
instellingen hun geld veilig te stellen.
Wereldwijd zakte het vertrouwen in het
financiële stelsel ineen. Koersen van
financiële instellingen kelderden. Het interbancaire
verkeer viel vrijwel volledig stil
en zelfs economisch gezonde banken
raakten hierdoor in ernstige problemen.
Deze crisis in de zogenaamde virtuele
economie werd al snel merkbaar in de
reële economie. De beperkte beschikbaarheid
van geld wreekte zich in het afnemen
van consumptie en productie. Wat begon
als een kredietcrisis werd zo een regelrechte
economische crisis met alle gevolgen
van dien: toenemende werkloosheid (op
het moment zo’n 5 procent van de totale
beroepsbevolking en 11 procent onder
jongeren); naast werkloosheid onzekerheid
over de ontwikkeling van de koopkracht,
met als gevolg dat consumenten meer sparen
dan uitgeven en producenten op hun
beurt voorzichtig zijn met investeringen;
ondanks de recente goede resultaten met
beleggingen, toch ook nog onzekerheid
over de waarde van pensioenen; en onzekerheid
over de waardevastheid van koopwoningen.
Gemiddeld zijn in Nederland
de woningen zo’n 5 procent in waarde
gedaald.
Geld en geldzucht
De kredietcrisis en de misstanden in de
bancaire sector hebben menigeen de uit-
20 Diakonia - februari 2010

Foto Peter Hilz/HH
spraak ontlokt dat geld de wortel van alle
kwaad is. Voor de herkomst van deze uitspraak
wordt gewezen naar de bijbel. In
1 Timotheüs 6, vers 10 is een uitspraak te
vinden die hier veel op lijkt, maar het toch
net iets anders zegt: ‘Geldzucht is de wortel
van alle kwaad’. ‘Geld’ is het middel
dat de uitwisseling van goederen en diensten
in het commerciële verkeer mogelijk
maakt. In de ‘geldzucht’ is het geld van
middel tot doel geworden. Vanwege deze
omkering wordt geld in de bijbel en in de
traditie met waarschuwingen en regels
omgeven.
Een heel oud voorbeeld van zo’n regel is
het renteverbod. Tot aan het begin van de
moderne tijd sloeg dit verbod vooral op
het rente heffen over consumptief krediet.
Mensen leenden geld om in hun levensonderhoud
te voorzien. De geldverschaffer
kreeg met het renteverbod de waarschuwing
niet te speculeren op deze toestand
van afhankelijkheid. De kerk handhaafde
lange tijd dit renteverbod. In het begin van
de moderne tijd vond met de opkomst van
de steden en de ontwikkeling van handel
en nijverheid langzaam een verschuiving
plaats. Er werd onderscheid gemaakt
tussen enerzijds woeker als destructieve
factor die de gemeenschap ontwricht en
anderzijds rente over productief krediet
als constructieve factor die het economisch
verkeer bevordert.
Calvijn
In het bijzonder een reformator als Calvijn
stond positief tegenover het vragen van
rente over productief krediet. Rente was
volgens Calvijn alleen verboden wanneer
het strijdig was met rechtvaardigheid of
barmhartigheid. Het tegenwoordige duurzame
bankieren, met oog voor mens en
milieu, is niet ver verwijderd van de voorwaarden
die Calvijn er aan stelde. Calvijn
zag de vrije markt als een gelegenheid tot
wederzijds dienstbetoon. De vrije markt
realiseert in zijn visie solidariteit, tenminste
wanneer op deze markt naast het nastreven
van het eigen belang het belang
van anderen en van het algemeen een
prominente plaats heeft.
Diaconaat in tijden van
kredietcrisis
Een eerste mogelijkheid voor diaconaat
handelen is oog en oor hebben voor de
directe nood van mensen. Die nood kan
materieel van aard zijn, in de vorm van
verlies van werk en inkomen. De nood kan
echter ook een meer geestelijk karakter
aannemen, in de vorm van angst, onzekerheid
en zorg over de toekomst.
Vorming en toerusting
De crisis kan ook geloofsvragen oproepen.
Wat betekenen geld en economie voor ons
en hoe ga je er zogenaamd ‘goed’ mee om?
Wat voor licht werpt onze traditie op dergelijke
vragen? Zo zou je in een vorming- en
toerustingprogramma ruimte en aandacht
kunnen geven aan het onderwerp ‘geld en
geloof’. Kerkelijk kader, ambtsdragers en
vrijwilligers die te maken krijgen met
mensen in noodsituaties, zou je kunnen
ondersteunen met zo’n vorming- en
toerustingaanbod.
Themadienst
De gemeente in z’n geheel kun je ook via
een diaconale themadienst bemoedigen
en informeren over de verschillende kanten
van de kredietcrisis. Zo’n themadienst,
en de ruchtbaarheid erover in huis- aan
huisbladen, kan bevorderen dat de lokale
kerk gezien wordt als een plek waar men
met vragen op dit gebied terecht kan. Een
belangrijke regel bij het voorbereiden van
zo’n viering is dat er mensen bij betrokken
worden die vanuit verschillende posities
Diakonia - februari 2010 21

Minicursus
en verantwoordelijkheden te maken hebben
met de kredietcrisis, dat helpt om de
verschillende perspectieven recht te doen.
Open staan voor het verhaal
In het pastorale en diaconale werk dat in
gemeenten wordt uitgevoerd wordt gaat
het er in de eerste plaats om mensen in
noodsituaties nabij te kunnen zijn, hun
verhaal te laten vertellen en ze daarmee
ook in staat te stellen om weer op verhaal
te komen. Dat klinkt eenvoudig, maar
niets is moeilijker dan om echt open te
staan voor het verhaal van mensen en hen
daarin te volgen.
Raad en daad
Een bijzondere dimensie van het diaconaat
is het begrijpen van situaties en verhalen in
hun maatschappelijke context en mensen
waar mogelijk met raad en daad ter zijde te
staan. Denk in bepaalde gevallen ook aan
een verwijzing naar instanties van de
burgerlijke overheid die mensen verder
kunnen helpen. Denk ook aan een verwijzing
naar de schuldhulpverlening.
De eigenheid vanuit het diaconaat, naast
zo’n traject van schuldhulpverlening, kan
zijn om door aandacht deze mensen moreel
te ondersteunen, vertrouwen in het
bestaan en in zichzelf (terug) te geven.
Publieke debat
Tegelijkertijd gaat het om het stellen van
de vraag wat deze ervaringen met de economische
crisis betekenen voor de betrokkenheid
van de kerk op de samenleving.
Een tweede mogelijkheid betreft dan ook
de deel name door de kerk, op lokaal en
landelijk niveau, aan het publieke debat
over deze economische crisis. Wat is de
oorzaak van de crisis en biedt deze, zoals
velen dachten en denken, een ‘kans’ om
de richting in te slaan van een economie
die meer oog heeft voor mens en ecosysteem?
Eigen financiële middelen
Tot slot valt dan nog te denken aan de
vraag hoe we in de kerk zelf met onze
financiële middelen omgaan. Er zijn vandaag
de dag veel mogelijkheden om op
een duurzame wijze (met oog voor de
draagkracht van samenleving en ecosysteem)
en toch ook met een redelijk
financieel rendement onze financiële
middelen te beheren.
Materiaal
In samenwerking met DISK, het landelijk
bureau voor arbeidspastoraat, heeft Kerk in
Actie medio 2009 de Handreiking kerken
en de (krediet)crisis uitgegeven. Deze
publicatie was snel uitverkocht.
Aanhoudende vraag heeft ons doen
besluiten om een tweede oplage te laten
drukken. De handreiking is voor € 2,50
(exclusief verzendkosten) te bestellen bij
DISK, Luijbenstraat 17, 5211 BR
’s-Hertogenbosch, tel. 073-6128201,
info@disk-arbeidspastoraat.nl;
www.disk-arbeidspastoraat.nl.
Trinus Hoekstra, projectmanager
Binnenlands Diaconaat van Kerk in Actie
en mededirecteur van DISK, het landelijk
bureau voor arbeidspastoraat.
Foto Michiel Wijnbergh/HH
22
Diakonia - februari 2010

Collecte
Kerk in Actie-collectes in
maart en april
De collectes op 28 maart en 18 april zijn bestemd voor het werk van
Kerk in Actie.
Op 28 maart, de laatste zondag van de veertigdagentijd, is de collecte
bestemd voor het totale werk van Kerk in Actie, met speciale aandacht
voor Irpañani. Een project dat kinderen helpt en stimuleert om naar
school te gaan en hun ouders daarbij begeleidt.
Met de collecte van 18 april steunen we het binnenlands diaconale
werk van Kerk in Actie. In de schijnwerpers bij deze collecte staan
mensen die niet zelf op vakantie kunnen gaan en mensen met een
psychische aandoening en hun mantelzorgers.
Waarom is dit werk onmisbaar? En wat kunt u doen?
Gewoon meedoen
Op zondag naar de kerk. Of een weekendje
ertussenuit. Heel gewone zaken voor de
meesten van ons, maar niet voor iedereen.
Bijvoorbeeld voor mensen die door hun
gezondheid niet meer zelf op vakantie
kunnen, voor mensen die continu klaarstaan
voor een zieke partner of zelf lijden
aan een psychische aandoening. In de
collecte voor Binnenlands Diaconaat op
18 april is dit keer de aandacht op hen
gericht.
Hetvakantiebureau.nl en Ruimte voor
anderszijn zijn projecten die Kerk in Actie
ondersteunt.
Project Hetvakantiebureau.nl
Hetvakantiebureau.nl verzorgt al vijftig
jaar lang diaconale vakanties voor allerlei
groepen kwetsbare mensen.
Hetvakantiebureau.nl is een onderdeel van
de Protestantse Stichting Diakonaal
Vakantiewerk (PSDV). De PDSV doet dit
werk in opdracht van en in nauwe samenwerking
met Kerk in Actie.
De cijfers zijn enorm: ieder jaar organiseert
hetvakantiebureau.nl zestig verschillende
vakantieweken waar meer dan 2500
mensen van genieten en 1600 vrijwilligers
aan meewerken.
Sinds een paar jaar organiseert
hetvakantiebureau.nl speciale vakanties
voor dementiepatiënten en hun partners.
“Het is heerlijk om met mensen te praten
die in een soortgelijke situatie zitten. Zij
begrijpen dat ik mijn vrouw niet graag
alleen laat, al is het maar kort”, vertelt een
partner die met een vakantieweek meeging.
De continue zorg voor een dementerende
partner kan erg zwaar zijn. Maar
professionele vrijwilligers nemen die zorg
tijdens de vakantie graag over. “Tijdens de
vakantie kan ik gewoon de deur uit. Ik heb
heerlijk gewandeld en gefietst. In de tijd
dat ik weg ben, zorgen vrijwilligers voor
mijn vrouw.”
Foto PSDV
Wat kunt u doen?
Deze projecten verdienen uw steun, en
die van uw gemeente. Wat kunt u
doen?
• Breng dit werk onder de aandacht
van uw gemeenteleden.
• Vertel iets, of laat een filmpje zien in
de kerkdienst.
• Plaats een stukje op de website, de
kerkbode of andere media.
• Nodig een jongere uit die kan vertellen
over Irpañani (zie pagina 10)
• Nodig een deelnemer van een vakantieweek
uit om over zijn ervaringen te
vertellen.
• Kijk op de www.kerkinactie.nl/collectes
voor promotiematerialen, meer
achtergrondinformatie, teksten voor
kanselafkondiging en meer tips.
• www.pkn.nl/steunons en
www.kerkinactie.nl/40dagentijd
Het uitwisselen van ervaringen met andere
vakantiegangers en vrijwilligers werkt
vaak stimulerend en inspirerend.
Bovendien is er een pastor aanwezig en
kunnen de vakantiegasten op zondag naar
een viering op de vakantielocatie.
Project Ruimte voor anderszijn
‘Ruimte voor anderszijn’ is een netwerk
van mensen die zich inzetten voor en met
mensen met een psychiatrische achtergrond,
en hun naastbetrokkenen. Uit
onderzoek blijkt dat maar liefst 62 procent
van de kerkelijke gemeenten pastoraal betrokken
is bij mensen met psychiatrische
problemen. Toch is het moeilijk om deze
mensen mee te laten doen in de kerk. Een
groep geestelijk verzorgers startten daarom
Ruimte voor anderszijn, dat intussen voluit
wordt gesteund door Kerk in Actie.
In Apeldoorn is zo’n voorbeeld van Ruimte
voor anderszijn: vrijwilligers uit de kerk
worden maatjes met iemand met een
psychiatrische achtergrond. Ze gaan
samen naar de kerk, iets wat veel psychiatrische
patiënten niet uit zichzelf durven.
De vrijwilligers worden praktisch en pastoraal
getraind en begeleid door professionals.
Zo helpen ze psychiatrische patiënten over
hun drempels heen, zodat ze naar de kerk
kunnen en durven.
Diakonia - februari 2010 23

Collecte
Noodhulp Sumatra
Op 30 september 2009 werd Midden-
Sumatra getroffen door een zware aardbeving
(7.6 op de schaal van Richter,
met drie naschokken.) Vele huizen
werden verwoest en gezinnen raakten
gezinsleden kwijt. De noodsituatie was
groot. ICCO & Kerk in Actie kwamen
direct in actie en verstrekten hulp.
Binnen een week werden de eerste
voedselpakketten uitgedeeld met rijst,
voedzame biscuits, drinkwater, vis in
blik, plantaardige olie, zout, suiker,
zeep, waspoeder, tandenborstel, een
deken en wat kleding. Grootschalige
distributie van water volgde. In het eerste
stadium waren dat meer dan 500
voedselpakketten in Padang en
Pariaman en 300 tenten als tijdelijk
onderkomen.
Deze directe hulp konden wij bieden
dankzij u, de diaconieën!
Vele gemeenten en gemeenteleden
kwamen direct in actie toen wij u
verzochten om een extra collecte of
donatie voor de nood die was ontstaan.
Daarnaast werd een noodbericht over
Sumatra bij de brief Werelddiaconaat
gevoegd, die naar vele gemeenteleden
werd gestuurd. Uw reactie en steun waren
overweldigend en hartverwarmend!
Ruim € 574.000 ontvingen wij vanuit
de plaatselijke gemeenten en onze
donateurs.
Wilt u meer weten over de noodhulp die
eind september in Sumatra ontstond en
de acties die werden ondernomen door
de getroffenen en de hulpverleners? Ga
dan naar www.kerkinactie.nl/sumatra.
Collecte 28 maart
Op 28 maart, de laatste zondag in de
40dagentijd, collecteren we voor het totale
werk van Kerk in Actie. De opbrengst
wordt verdeeld over projecten die dit het
meest nodig hebben. Bijvoorbeeld het
Boliviaanse project Irpañani, een opvangcentrum
voor kinderen uit achterstandwijken
in El Alto. Ze krijgen er onderwijs en
een goede maaltijd, maar vooral liefdevolle
aandacht.
Leven in El Alto
In El Alto woont een miljoen mensen,
waaronder veel migranten uit plattelandsgebieden.
Ouders werken hard en veel om
in hun levensonderhoud te kunnen voorzien.
De kinderen worden aan hun lot
overgelaten. Voor school is er geen tijd,
want veel kinderen moeten het inkomen
aanvullen door in fabrieken slecht betaald,
ongeschoold werk te doen.
Irpañani
Mensen uit de Presbyteriaanse kerk hebben
zich verenigd in de organisatie Irpañani.
Om in arme wijken kinderen te stimuleren
weer naar school te gaan en ouders daarbij
te begeleiden.
Elke middag na schooltijd vangt Irpañani
zeventig kinderen op. Er is speelruimte,
huiswerkbegeleiding en een voedzame
maaltijd.
Boliviaanse schoolklassen zijn vaak erg
vol, en de onderwijzers nauwelijks geschoold.
Kinderen die niet goed kunnen
meekomen, lopen niet alleen een onderwijsachterstand
op, maar krijgen vaak te
weinig aandacht en hebben niet veel zelfvertrouwen.
Irpañani vult die tekorten aan.
Binnen een week kwam de hulp op gang.
Foto ACT
Bovendien stimuleert Irpañani ouders om
aandacht te besteden aan de schoolgang
van hun kinderen.
Jorn Woudt, tekstschrijver bij Dirigo
Communicatie.
Haïti
Hartelijk dank aan alle diaconieën die
geld overmaakten in de afgelopen
weken op giro 456 van Kerk in Actie en
via giro 555 van de Samenwerkende
Hulporganisaties, waarin ook Kerk in
Actie meedraait.
Na de eerste hulpverlening kan de
wederopbouw van Port-au-Prince en
omliggende gebieden beginnen. Dat is
hard nodig in Haïti, het armste land van
het westelijk halfrond, dat sinds 2004
door overstromingen, tropische stormen
en orkanen is geteisterd. Er was
hier al zoveel mis voordat het door de
aardbeving werd getroffen.
Er blijft nog een boel geld nodig. Er is
veel verwoest en een groot deel van de
bevolking is getraumatiseerd. Daarom
blijven hulpverlening en wederopbouw
onmisbaar. Daaraan draagt Kerk in
Actie bij, namens alle diaconieën.
Op www.kerkinactie.nl is meer te
vinden over Haïti.
24 Diakonia - februari 2010

Korte berichten
Nieuw Armoedeonderzoek
Binnenkort start er een nieuw onderzoek
naar hulpverlening door plaatselijke kerken
aan mensen die financieel in de knel zijn
geraakt. In dit onderzoek wordt aan diaconieën
gevraagd in hoeverre zij mensen in
nood financieel bijstaan, om hoeveel aanvragen
het gaat, welke bedragen daarmee
gemoeid zijn, welke mensen aankloppen
bij kerken, wat de achterliggende problematiek
is, met wie in deze wordt samengewerkt
en welke suggesties voor verbeterd
beleid te geven zijn.
Dit onderzoek is een vervolg op soortgelijke
eerdere onderzoeken, maar zal in nog
meer kerken plaatsvinden dan bij vorige
edities het geval was. Naast de breed
uitgezette vragenlijsten zullen er dit keer
ook diepte-interviews worden gehouden
met sleutelfiguren. Dat gebeurt in een
drietal deelonderzoeken. Het eerste deelonderzoek
speelt zich af in plattelandsgemeenten.
Het tweede onderzoek vindt
plaats onder parochies en gemeenten van
migrantenkerken. Het derde kwalitatieve
onderzoek richt zich op moskeeën.
Deze maand starten de diepte-interviews.
In maart en april worden de vragenlijsten
beantwoord door de plaatselijke kerken en
in de maanden daarna worden de gegevens
verwerkt en rapportages geschreven.
Begin november zal het rapport aangeboden
worden aan kerkleiders en verantwoordelijke
politici.
Nieuwe cursus voor diakenen
Kerk in Actie heeft een cursus ontwikkeld
met als titel Present zijn! De cursus richt
zich op de omgang met sociaal kwetsbare
mensen binnen de kerk en binnen kerkelijke
‘settingen’ zoals inloophuizen en koffieochtenden.
Instructieavonden Michacursus
Voor diakenen die zich willen oriënteren
op of laten toerusten als cursusleider van
een Michacursus worden opnieuw regionale
interkerkelijke instructieavonden
gehouden. De Michacursus kan zelfstandig
door diaconieën worden opgezet om
gemeenteleden te stimuleren tot een diaconale
en duurzame levensstijl. Inmiddels
hebben meer dan 200 groepen de
Michacursus met succes achter de rug. Er
wordt informatie verstrekt over de inhoud
en de opzet van de Michacursus. Opgave
kan via de website www.michacursus.nl.
Deelnemers betalen € 15 p.p. Het cursusmateriaal
kan via deze site ook besteld
worden. De instructieavonden zijn op:
9 februari in Steenwijk, 17 februari in
Zwolle, 30 maart in Groningen, 7 april in
Giessen-Oudekerk, 8 april in Hoogeveen,
22 april in Voorthuizen en Leiden, 20 mei
in Holten, 18 mei in Breda, 25 mei in
Leeuwarden, 26 mei in Alkmaar, 8 juni in
Zevenhuizen en 16 juni in Zwolle. U kunt
eventueel ook een avond aanvragen in uw
eigen regio.
Ook is het mogelijk om in uw gemeente
het Micha-thema te gebruiken voor een
jaarthema of kerkenraadsdag. Voor meer
informatie kunt u terecht bij Carla van der
Vlist, projectmanager Kerk in Actie,
b.vander.vlist@kerkinactie.nl.
Zorgen om psychische zieke moeder
Mijn moeder is psychiatrisch, impressies lieleden en directbetrokkenen van mensen
van een dochter is een verzameling met psychische of psychiatrische problemen.
Hoe u de bundel kunt bestellen leest
columns geschreven door Elzie. Elzie
schreef de columns in het kwartaalblad u op www.labyrint-in-perspectief.nl.
van de stichting Labyrint~In Perspectief.
De columns gaan over de zorg voor haar
moeder die in een andere stad in een
beschermde woonvoorziening verblijft.
Het zijn uit het leven gegrepen impressies
die herkenning oproepen en ontroeren.
Elzie schetst van binnenuit een liefdevol
beeld van een moeder die voor contact
met de buitenwereld is aangewezen op
haar dochter. De tragische dood van
Elzie’s zus veranderde de verhouding van
Elzie tot haar ‘psychiatrische moeder’
ingrijpend. Van dochter-op-afstand werd
Elzie mantelzorger van haar moeder en
dat zal zij blijven. Zij besloot te schrijven
over wat er gebeurt als zij op bezoek is bij
haar moeder en wat dat met haar doet. De
bundel is een uitgave van Labyrint~In
Perspectief. Dit is een stichting voor fami-
In de cursus komen verschillende methodes
aan bod. Eén daarvan is ‘kwartiermaken’.
Deze benadering houdt in dat gekeken
wordt naar wat er in de samen leving zou
moeten gebeuren om mensen een gastvrij
onthaal te bieden. Een tweede methode is
‘presentie’. Een belangrijk ingrediënt hiervan
is dat het bij hulp gaat om aandachtige
nabijheid waarin de helper zich nauwgezet
afstemt op de ander.
Een derde benadering is ‘empowerment’.
Dat houdt in dat je de ander in staat stelt
eigenmachtig te handelen en te beslissen
over zijn leven.
De cursus bestaat uit drie dagdelen en is
bestemd voor diakenen, medewerkers en
vrijwilligers die werkzaam zijn binnen
kerkelijke initiatieven zoals inloophuizen,
pastorale cafés en andere laagdrempelige
voorzieningen voor sociaal kwetsbare
groepen. De cursus wordt aangeboden via
het Protestants Centrum voor Toerusting
en Educatie en wordt gegeven door
speciaal daarvoor opgeleide gemeenteadviseurs.
Meer informatie kunt u vinden
op www.toerustingeneducatie.pkn.nl.
U kunt ook contact opnemen met Willy
Meinhardt, e-mail:
w.meijnhardt@kerkinactie.nl of Bram
Schriever, e-mail: b.schriever@pkn.nl.
Diakonia - februari 2010 25

Korte berichten
Boodschappenpakketten in Wezep
De diaconie van Wezep heeft een tip voor
andere diaconieën. Diaken Kuna van
Walsem schrijft het volgende.
“Naar aanleiding van een tip van een
gemeentelid, zijn wij, de diakenen van de
Pauluskerk in Wezep, vorig jaar gestart
met het inzamelen van zegeltjes van de
plaatselijke supermarkt.
Bij de supermarkt ontvangen de klanten
één zegeltje als zij voor tien euro boodschappen
kopen. Wie vijftig zegels heeft
gespaard, ontvangt een boodschappenpakket.
Veel mensen krijgen zo’n kaart
niet eens vol of houden zegels over. Wij
hebben gevraagd die zegels aan ons te
schenken.
Dit jaar (2009, red.) heeft onze gemeente
zoveel zegels ingeleverd dat wij 49 boodschappenpakketten
konden ophalen. Wij
hebben deze pakketten uitgedeeld aan
mensen, die moeten rondkomen met weinig
inkomen. En uiteraard kijken we dan
ook over de kerkgrenzen heen, dus hebben
alle gezinnen in Wezep die hun boodschappen
van de voedselbank krijgen, een
pakket gekregen. Maar ook mensen die
veel met ziekte te maken hebben en daardoor
extra kosten maken, hebben we een
‘steuntje in de rug’ mogen geven.
Wij zijn er dan ook trots op diaken te
mogen zijn in zo’n diaconale gemeente.”
Diaconale Ontmoetingsdagen
Het thema voor de
regionale Diaconale
Ontmoetingsdagen
2010 is ‘Recht op....
rechtop!’ (Zie ook
Diakonia december.)
Diakenen en (zwo-)
vrijwilligers zetten
zich op verschillende
manieren in voor
gerechtigheid. De
rechten van de mens
vormen een belang-
Vergeten slachtoffers
Via ds. Peter Hendriks uit Hengelo ontving
Diakonia een bericht over een initiatief van
een gemeentelid, dat ontstond na de 40dagentijdcampagne
over vergeten rampen.
“Zuster Alberta Blomont. We kennen haar
in de Bethelkerk allemaal.
Een tijd geleden presenteerde zij in de kerk
haar gedenkkleed vol van bloemen. Het begon
als een lint dat we vanaf het liturgisch
centrum door de kerkgangen naar buiten
legden. Elke bloem staat voor een vergeten
slachtoffer van een ramp. Maanden was ze
ermee bezig. Ze verzamelde afgedankte
kleding en stukjes stof van mensen uit
allerlei culturen en uit alle rangen en standen.
Daaruit knipte ze stukjes die ze naaide
rijk aanknopingspunt. In het diaconaat
gaat het om opkomen voor mensen die
niet volwaardig kunnen meedoen,
onvoldoende inkomen hebben of onvoldoende
kansen krijgen waardoor een
waardig bestaan niet mogelijk is. In workshops
kunnen ervaringen uitgewisseld
worden en informatie verkregen worden
van diverse organisaties die mensen
ondersteunen bij het verkrijgen van hun
recht. De diaconale ontmoetingsdagen
worden gehouden op 13 februari
(Dordrecht) en 6 maart (Steenwijk).
tot duizenden kleurige bloemen. Mevrouw
Blomont heeft het kleed overgedragen aan
de Bethelkerk, met de vraag het beschikbaar
te stellen voor andere geloofsgemeenschappen.
Sindsdien ging zij verder met
nieuwe bloemen. Immers, dagelijks komen
er in onze wereld nieuwe slachtoffers bij.
Zo is het kleed gegroeid en gegroeid.
Er volgde een rondgang door heel Hengelo,
in kerken, maar ook op andere plekken zoals
de brandweerkazerne. Opdat mensen
maar niet vergeten worden.
Het is een groeiend gedenkkleed geworden,
en tegelijk een steeds groter groeiend
geloofskleed. God zal mensen nooit
loslaten.”
Foto Peter Hendriks
Kijk voor meer informatie op
www.kerkinactie.nl/ontmoetingsdagen.
Biddag – ‘Werkloosheid:
kerende kansen …’
Als gevolg van de economische crisis is
de werkloosheid in Nederland in 2009
gegroeid van 4 procent in het begin van
het jaar tot ruim 5 procent aan het eind
van het jaar. Voor 2010 wordt een stijging
van 6 tot 8 procent verwacht. De biddag
voor gewas en arbeid op 10 maart is een
passend moment om aandacht te geven
aan mensen in situaties van werkloosheid.
Een dergelijke viering kan bevorderen dat
de lokale kerk
gezien wordt
als een plek
waar je een
luisterend oor
kunt vinden.
U kunt bij de
voorbereiding
van de viering
mensen betrekken
die vanuit
verschillende
posities en perspectieven
te
maken hebben
met werkloosheid.
Dat helpt
om de verschillende
ervaringen
recht te doen en vergroot de betrokkenheid
bij een viering.
Het themanummer van het tijdschrift
Ondersteboven heeft als titel
‘Werkloosheid: kerende kansen …’. Hierin
staan suggesties voor de invulling van een
themadienst. Het blad kan voor € 2,50
(exclusief verzendkosten) worden besteld
bij Landelijk Bureau Disk, Luijbenstraat
17, 5211 BR ‘s-Hertogenbosch, e-mail
info@disk-arbeidspastoraat.nl,
tel. (073) 612 82 01.
26 Diakonia - februari 2010

Vijf Fairtrade Kerken
In het augustusnummer van Diakonia
heeft u kunnen lezen over de eerste
Fairtrade Kerk in Nederland. Inmiddels telt
Nederland vijf Fairtrade Kerken: in Delft,
Aalsmeer, Gendt-Doornenburg en twee
kerken uit Sittard-Geleen. De vijf kerken
laten zien dat je als kerk op verschillende
manieren aandacht kan besteden aan fairtrade.
Ze schenken niet alleen fairtrade
koffie en thee, maar geven bijvoorbeeld
ook fairtrade kerstpakketten weg, en gebruiken
fairtrade bloemen. Ook organiseren
ze bijzondere activiteiten. De Doopsgezinde
Gemeente Aalsmeer hield bijvoorbeeld
een collecte in natura voor een
opvanghuis. Ze riepen mensen op om
dagelijkse voedingsmiddelen in te zamelen
en deze producten bij voorkeur in de
Wereldwinkel te kopen. Zo ondersteunen
ze niet alleen mensen in Nederland, maar
ook mensen in ontwikkelingslanden.
De Fairtrade titel voor kerken en andere
Korte berichten
gebedshuizen is een initiatief van de campagne
Fairtrade Gemeente. Lees hoe uw
eigen kerk Fairtrade kan worden op
www.fairtradegemeenten.nl of neem
DiaKoos Tekst
contact op met Mélinda Choo van de
Landelijke Vereniging van Wereldwinkels,
tel. (0345) 479 250 of 06 52 61 43 72,
e-mail mchoo@wereldwinkels.nl.
Sjon Donkers Tekeningen Lex Dirkse
Ontwikkelingen op het terrein van de sociale zekerheid
Doen kinderen voldoende mee?
De Staatssecretaris van Sociale Zaken en
Werkgelegenheid wil voorkomen dat
kinderen niet kunnen meedoen aan
sport, cultuur of andere activiteiten
vanwege een laag inkomen in de gezinssituatie.
De Algemene Rekenkamer
onderzoekt of deze doelstelling gehaald
kan worden en of gemeenten zich voldoende
inspannen om financiële
drempels weg te nemen. De Algemene
Rekenkamer onderzoekt tevens of het
lukt om administratieve lasten te verlagen
met 25 procent, zoals bij het krijgen of
behouden van een bijstandsuitkering.
Bijstandsuitkeringen
De hoogte van de bijstandsuitkering voor
gehuwden en ongehuwd samenwonenden
tussen de 27 en 66 jaar is in 2010
verhoogd naar 1299 euro netto per
maand. Alleenstaanden ontvangen
649 euro per maand. Alleenstaande
ouders ontvangen 909 euro per maand.
Deze twee laatste groepen kunnen in
aanmerking komen voor een toeslag van
maximaal 259 euro per maand voor de
woonlasten. De bijstandsuitkering voor
jongeren tot 27 jaar is afgeschaft.
Hiervoor in de plaats is de Wet investeren
in jongeren gekomen (WIJ), waarbij werken
en leren voorop staat. De bijstandsuitkeringen
voor 65-plussers komen
overeen met de netto AOW-bedragen.
Mensen met een beperking
Vanaf 1 januari gelden nieuwe wettelijke
regels voor jonggehandicapten die een
uitkering aanvragen. Het recht op arbeidsondersteuning
staat centraal in de nieuwe
Wet Wajong. Gezinnen die moeten rondkomen
van één inkomen omdat zij de zorg
voor een chronisch zieke of gehandicapte
kinderen op zich hebben genomen krijgen
jaarlijks een bedrag van 1460 euro ter ondersteuning.
Naar schatting gaat dit om
11.000 huishoudens.
Laaggeletterden hebben vaak grote
geldzorgen
Ruim 600.000 Nederlanders kampen met
financiële problemen doordat zij moeite
hebben met lezen en schrijven. Lokale
initiatieven, van bijvoorbeeld onderwijsinstellingen
en sociale diensten zijn vaak
niet voldoende om deze mensen uit de
problemen te helpen.
Gezonde levensverwachting korter bij
lage inkomens
Mensen uit een huishouden met een inkomen
onder de armoedegrens leven
gemiddeld ongeveer vijf jaar korter dan
mensen met een hoger inkomen. Het
verschil in gezonde levensjaren bedraagt
zelfs 14 jaar. Dit meldt het Centraal
Bureau voor de Statistiek in het rapport
Lage inkomens, kans op armoede en
uitsluiting 2009. Zie ook www.cbs.nl.
Het kind van de rekening
De Sociale Alliantie, een breed netwerk
van kerken, vakbonden en maatschappelijke
organisaties die strijden tegen
armoede hebben onderzoek laten doen
naar de situatie van alleenstaande vrouwen
met kinderen die in schulden raken.
Deze doelgroep is kwetsbaar en heeft te
maken met een stapeling van andere
problemen. Bij het ministerie is aangedrongen
op snellere hulpverlening,
specifieke hulp aan deze doelgroep en
oplossingen voor het feit dat deze vrouwen
niet verantwoordelijk worden
gesteld voor het deel van de schulden
dat door de ex-partner is veroorzaakt.
Het onderzoek is te downloaden via
www.socialealliantie.nl. Op deze website
staat ook de voorstellenbrief die de
Sociale Alliantie heeft ingebracht in het
gesprek met het ministerie. (Ook Kerk in
Actie doet mee in de Sociale Alliantie.)
Twintig jaar Niet voor Jezelf
Het Fonds dat opgericht is in 1989 om
de solidariteit tussen arm en minder arm
vorm te geven doordat rijkere mensen
een deel van teruggekregen belastinggeld
doneren aan een solidariteitsfonds
viert op 17 april in 2010 haar jubileum.
Lokale en landelijke initiatieven gericht
op structurele verbeteringen van de
kwaliteit van leven met een minimuminkomen
kunnen vanuit dit fonds ondersteund
worden. Lees meer over dit fonds
en deze jubileumbijeenkomst op
www.nietvoorjezelf.nl.
Diakonia - februari 2010 27

Droom van een stad
Ik droom van een stad waarin mensen vrij kunnen leven,
discriminatie tot het verleden behoort, homo’s hand in hand
over straat kunnen gaan, mensen vrijelijk hun religieuze
symbolen kunnen dragen, mensen hun vrije mening kunnen
uiten zonder zich af te zetten tegen een ander.
Ik droom van een stad waarin niemand omkomt van eenzaamheid,
of verpietert in een verpleeghuis, niemand
‘ongewenst’ is verklaard of zonder dak boven het hoofd door
de straten zwerft.
Ik droom van een stad waarin de voedselbank niet meer
nodig is, omdat mensen gewoon weer genoeg hebben om
hun kinderen te eten te geven, een stad waarin armoede iets
van vroeger is.
Ik droom van een stad waarin geen wachttijden zijn voor
noodzakelijke hulpverlening, waarin niet bezuinigd hoeft te
worden op thuiszorg of verpleeghuiszorg, of de begeleiding van
kwetsbare mensen.
Ik droom van een stad met een bestuur, dat met visie en elan
beleid maakt ter bescherming van wat kwetsbaar is in de stad,
en met burgers die hun verantwoordelijkheid nemen, door
te stemmen en 4 jaar lang actief betrokken te blijven op het
bestuur van de stad.
Ik droom van een stad waarin op een feestelijke wijze de
‘Raad voor Levensbeschouwing en religie’ wordt opgeheven
omdat mensen van verschillende levensbeschouwingen en
religies gewend zijn geraakt om naar elkaars diepste motieven
te vragen en te zoeken naar wat hen samenbindt.
Ik droom van een stad waarin ook de kerk en de moskee niet
meer hoeven te zijn, omdat God en Allah gewoon hun plaats
hebben in het alledaagse bestaan van de mensen. *
Ik droom ……
….. en als ik wakker ben, brengt die droom mij in beweging,
ben ik uitgerust en toegerust om, met mensen van allerlei
pluimage, die vergelijkbare dromen dromen, aan de slag te
gaan om de droom waar te maken.
Paul Oosterhoff,
diaconaal predikant in Nijmegen
* Vrij naar Openbaring van Johannes 21 : 22
28 Diakonia - februari 2010