Kerkinformatie nr. 178, februari 2010 - Kerk in Actie

Nieuw deel van Bijbelse verhalen als spiegel voor de ziel
Deugden zijn goed voor
mensen
| 15
Wie zich in deugdelijk leven bekwaamt, beoefent de levenskunst. Deugden zijn
goed voor mensen, voor het eigen geluk, maar tegelijkertijd voor de ander. Ds. Bert
van der Woude schreef het vierde deel van Bijbelse verhalen als spiegel van de ziel
dat de zeven deugden als levenskunst behandelt.
Deugden zijn weer in. Lang leidden ze een wat kwijnend bestaan,
maar de laatste tijd komen ze in de media en op symposia
weer sterk terug. Wie, gestimuleerd door deze nieuwe
aandacht, op zoek gaat naar wat er allemaal over deugden
geschreven is, merkt dat ze nooit zijn weggeweest maar
vaak anders benoemd werden. Vorig jaar werd bijvoorbeeld
vanuit de universiteit van Groningen een breed onderzoek
naar deugden opgezet. De vraag die men aan mensen uit
verschillende beroepsgroepen voorlegde luidde echter: kunt
u een aantal goede eigenschappen noemen? Dat konden de
meeste respondenten moeiteloos. De hoogste score werd
genoteerd voor openheid (respect), betrouwbaarheid, bescheidenheid,
zorgzaamheid en rechtvaardigheid.
Slechts één van deze eigenschappen komt overeen met
de zogenaamde klassieke deugden, namelijk rechtvaardigheid.
Er zijn er nog drie: verstandigheid, moed en matigheid.
Het mooie van de deugden is dat ze het in zich hebben om
praktisch te zijn, meer dan al het spreken over ‘normen en
waarden’ dat wel stevig klinkt, maar vaag blijft.
Levenskunst
Positief en praktisch
Aandacht voor de klassieke deugden dus in deel 4. Dat was
al aangekondigd in het derde deel over de hoofdzonden (2e
druk 2009). In leerhuizen bleek het moeilijk om onder de
negatieve bijklank van het begrip zonde uit te komen, terwijl
het boek juist begrip beoogde voor het kwetsbare en feilbare
in mensen. Deugd is een positiever getint woord, maar niet
zonder meer. Het woord heeft de bijsmaak van burgerlijk en
saai. Het werkt nauwelijks stimulerend. Jammer, want de
oorspronkelijke betekenis van deugd heeft alles te maken
met virtuositeit. Wie zich in deugdelijk leven bekwaamt,
beoefent de levenskunst. De Griekse wijsgeer Aristoteles verbindt
de deugden met zelfontplooiing en gelukkig worden.
Deugden zijn goed voor mensen, voor het eigen geluk, maar
tegelijkertijd voor de ander. Belangrijk is dat we deugd leren
zien als een houding. Door te oefenen in deugdelijk leven
worden de deugden onderdeel van wie je zelf bent, van je
karakter.
Van vier naar zeven
De vier klassieke deugden verstandigheid, rechtvaardigheid,
moed en matigheid kunnen niet zonder elkaar. Een misdadiger
kan moedig zijn, maar dan is moed nog geen deugd.
Pas in combinatie met de andere drie deugden kunnen we
spreken over een moedig mens. Kerkvader Ambrosius zag
het belang van deze deugden in. Hij voegde er nog drie aan
toe: geloof, hoop en liefde. Dit zijn bijzondere deugden.
Aan de ene kant zijn ze een godsgeschenk, maar je hebt ze
tegelijk nodig om de andere deugden in praktijk te brengen.
Pas door geloof, hoop en liefde zal het lukken om verstandig,
rechtvaardig en moedig te zijn, en bij alles de juiste maat te
ontdekken.
In dit vierde deel van Bijbelse verhalen als spiegel van de
ziel worden deze zeven deugden toegelicht en is er telkens
een bijbels persoon die als voorbeeld dient. Samen met
gespreksvragen en verwerkingssuggesties is het een heel
praktisch boekje geworden. In gespreksgroepen en leerhuizen
kunnen deelnemers nu samen oefenen in een deugdzaam
leven. •
Janet van Dijk
is communicatieadviseur bij de Protestantse Kerk.
Bestellen
Het boekje kost € 15,- (incl. verzendkosten) en is te bestellen
via bestellingen@pkn.nl, (030) 880 13 37. Ook de
eerste drie delen, eveneens geschreven door ds. Bert van
der Woude, zijn nog voor deze prijs te koop. Deel 1 en 2
helpen om door middel van bijbelverhalen op zoek te gaan
naar God en naar jezelf. Gespreksvragen en beeldende
kunst helpen daarbij. Deel 3 gaat over de zeven ondeugden
traagheid, woede, hebzucht, vraatzucht, lust, jaloezie
en hoogmoed. Gerelateerd aan bijbelverhalen worden ze
zo voor het voetlicht gebracht dat ze fungeren als positieve
spiegeling.
Kerkinformatie • februari 2010