Koerier special Van Heutz - Kovom

Informatieblad over verdedigingswerken en Militaire Geschiedenis Editie 2012
LOOPGRAAF KOERIER SPECIAL
December 2012
Uitgave nr Extra Opgericht september 1998
1950-2000
“HET KAN OMDAT HET MOET”
AFLEVERING 1
Het Regiment Van Heutsz
§1 Joannes Benedictus van Heutsz: een
historiografisch overzicht
Joannes Benedictus van Heutsz werd
geboren op 3 februari 1851 in Coevorden
en overleed op 73-jarige leeftijd in 1924 in
Montreux. Gedurende zijn leven zou hij als
legerofficier carrière maken in Nederlands-
Indië en de geschiedenisboeken ingaan als
de Pacificator van Atjeh. Later zou hij
vooral herinnerd worden als de
verpersoonlijking van het Nederlandse
schrikbewind in de voormalige koloniën.
Keerpunt in de loopbaan van Van Heutsz
was de onderwerping van het schijnbaar
onbedwingbare Atjeh in 1898.
Artike door:Rob Vaneker
HTTP://WWW.ZEGGENSCHAP.NL/KOERIER/INDEX.HMTL | Email adres dik.winkelman@Casema.nl

REDACTIE
Voor eventuele opmerkingen,
aanvullingen of commentaren,
gelieve zich te richten aan de redactie
via onderstaand
Email adres
REDACTIE EDDY BORST, CHRIS VAN OOSTEN
FONS OVERDIJK EN DIK WINKELMAN
WEBREDACTIE MARCO SIKKEL
ILLUSTRATIES JULIE WINKELMAN
VERSTUUR NAAR:
Dik.winkelman@Casema.nl

LOOPGRAAF KOERIER SPECIAL! PAGINA 3
Held en schurk?
Bijgestaan door arabist Christaan Snouck Hurgronje
keerde hij zich tegen de kostbare permanente stelling
en enclave op Atjeh en begon een doeltreffende plan
waarbij rijstvelden en de reeds onderworpen
burgerbevolking zoveel mogelijk werden ontzien. Het
beleid van de permanente stelling was gericht op een
kleine enclave van Nederlands gezag op Atjeh,
waarvandaan de beschaving als inktvlek zich over het
eiland zou verspreiden. Deze strategie had echter geen
vruchten afgeworpen daarom Van Heutsz voor actiever
optreden. Zijn militaire overwinning bracht Van Heutsz
faam als militair tacticus en gaf hem de reputatie van
een ongenaakbaar koloniaal heerser. Als beloning voor
zijn verdiensten werd hij in 1904 ingezworen als
gouverneur-generaal van Nederlands-Indië, een functie
die hij bekleedde tot 1909. Zijn opvolger als
gouverneur van Atjeh, Gotfried van Daalen, werd
ondanks het werk door Van Heutsz geconfronteerd met
enkele opstanden in zijn domein. Van Daalen zette niet
de chirurgische contraguerrillatactieken van zijn
voorganger voort, maar organiseerde brute
repressieveldtochten door de binnenlanden. Nadat
nieuws over deze slachtpartijen de vaderlandse pers
bereikte, stak een storm van kritiek op over het bestuur
in Nederlands-Indië: was Atjeh immers niet al lang en
breed gepacificeerd? Onder politieke druk startte Van
Heutsz een onderzoek tegen Van Daalen dat
uiteindelijk leidde tot diens aftreden als gouverneur van
Atjeh. De zaak leek daarmee afgedaan, maar naarmate
de Nederlandse koloniale overheersing steeds meer in
maatschappelijk diskrediet raakte veranderde ook de
publieke opinie over Van Heutsz. Niet langer was hij
de held van het vaderland, maar een koloniaal
onderdrukker onder wiens bewind verschrikkelijke
misstanden hadden plaatsgevonden. De Atjehers waren
niet langer opstandelingen, maar vrijheidsstrijders
tegen bloeddorstige veroveraars. Nu het koloniale
verleden inmiddels nog verder achter ons ligt, lijken al
deze verhitte discussies maatschappelijk irrelevant.
Maar geldt dat ook voor het Regiment Van Heutz?
HTTP://WWW.ZEGGENSCHAP.NL/KOERIER/INDEX.HMTL | Email adres dik.winkelman@Casema.nl

LOOPGRAAF KOERIER SPECIAL! PAGINA 4
Het Regiment Van Heutsz in Korea
Nu het historiografische beeld
over de patroon van het regiment in
kaart is gebracht, is het tijd om de
geschiedenis van het regiment zelf
te bekijken. Het RVH kende geen
rustige opstartperiode. Slechts
enkele maanden nadat het regiment
was opgericht werd het onder de
vlag van het Nederlands
Detachement Verenigde Naties
uitgezonden naar Korea, teneinde
de communistische opmars aldaar te
stuiten.
§1 Korea: de aanloop
Als Noord Korea op 25 juni
1 9 5 0 d e 3 8 e b r e e d t e g r a a d
oversteekt spoelt een golf van
paniek over de wereld. Zou dit het
begin worden van de titanenstrijd
tussen het kapitalistische Westen en
het communistische Oosten? De
Amerikanen hebben Zuid-Korea
niet opgenomen in de Oost-
Aziatische verdedigingslinie en
daarmee het schiereiland een
makkelijke prooi gemaakt voor het
agressieve noorden. De V.S.
doorzien de strategische fout en
vrezen het begin van een dominoeffect
waarbij een aaneenschakeling
van landen valt voor de
communistische expansiedrift. In de
VN-veiligheidsraad roept Amerika
alle lidstaten op te assisteren bij het
herstellen van vrede en veiligheid in
Zuid-Korea. Deze resolutie zou
nooit zijn aangenomen als Rusland
juist op dat moment de
Veiligheidsraad boycotte vanwege
de VN-vertegenwoordiging van
China door de naar Taiwan
uitgeweken nationalisten, in plaats
van de communisten op het
vasteland. Zonder het Russische
veto werd Noord Korea door de VN
veroordeeld als agressor en begon
Amerika direct met het verzenden
van assistentieverzoeken aan de
N AV O - p a r t n e r s . N e d e r l a n d
reageerde terughoudend. Premier
Drees voelde weinig voor extra
militaire uitgaven en had bovendien
weinig op met het „democratische‟
regime van Zuid Koreaanse
president Syngman Rhee, waar
politieke tegenstanders met
stelselmatige zuiveringen uit de
weg werden geruimd onder het
mom van communistische
sympathieën. Op de achtergrond
speelde bovendien nog oud zeer
over de macht van de vetolanden
binnen de VN en het feit dat
president Truman de interventie in
Korea omschreef als een police
action.Uitgerekend datgene waar
Nederland in Indië door de VN voor
was veroordeeld! Aanvankelijk
stemt Nederland in met het zenden
van de torpedobootjager Hr.Ms.
Evertsen. De strijd om het
schiereiland verloopt echter niet zo
voorspoedig als de Amerikanen
hadden gehoopt en voeren de
politieke druk om grondtroepen te
sturen verder op. Op twee augustus
gaat de regering overstag. Drees
rechtvaardigt zijn draai door te
stellen dat Europa in Azië wordt
verdedigd en de reputatie van
Nederland als bondgenoot op het
spel staat. De troepen moeten echter
bestaan uit vrijwilligers want
mochten er slachtoffers vallen, dan
zou het bloed van vrijwilligers
v l o e i e n , n i e t d a t v a n
dienstplichtigen. Na vijf Duitse
bezetting en een vierjarig conflict in
Indië, vertoont de Nederlandse
b e v o l k i n g s y m p t o m e n v a n
oorlogsmoeheid. Wil de regering
het electoraat niet in het harnas
jagen, dan moet daar rekening mee
worden gehouden.
De werving van de vrijwilligers
wordt met evenveel enthousiasme
aangepakt als waarmee de regering
had ingestemt met de
troepenbijdrage. Alleen de
gebruikelijke militaire kanalen
worden aangesproken, samen met
enkele radio-oproepen en kleine
k r a n t e n a d v e r t e n t i e s . E e n
minimumleeftijd van negentien jaar,
tropengeschiktheid en minstens
twaalf maanden ervaring in
militaire dienst zijn de minimale
toelatingseisen. Slechts 636 Korea
gangers over, wat neerkomt op een
„bataljon minus‟ oftewel een
onderbemand bataljon, het absoluut
minimale wat Nederland heeft
toegezegd.
HTTP://WWW.ZEGGENSCHAP.NL/KOERIER/INDEX.HMTL | Email adres dik.winkelman@Casema.nl

LOOPGRAAF KOERIER SPECIAL! PAGINA 5
De redenen van de vrijwilligers
om aan te melden lopen uiteen van
anticommunisme, tot een mislukte
maatschappelijke carrière. Onder de
v r i j w i l l i g e r s b e v i n d e n z i c h
opvallend veel Indië veteranen die
geen plek voor zichzelf hebben
gevonden in de Nederlandse
burgermaatschappij. Na keuring en
a n t e c e d e n t e n o n d e r z o e k
(collaborateurs mogen aan de eerste
lichting niet deelnemen) blijven
slechts 636 Korea gangers over, het
geen neerkomt op een „bataljon
minus‟ oftewel een onderbemand
bataljon, het absoluut minimale wat
Nederland heeft toegezegd.
Op 26 oktober 1950 zet het
transportschip Hr.Ms Zuiderkruis
koers naar Korea. Aan boord bevindt
zich het Nederlands Detachement
Verenigde Naties, ook wel het Van
Heutsz bataljon genaamd omdat het
detachement administratief is
ondergebracht bij dit regiment.
Onderweg lijkt het tij in het
voordeel voor de VN te keren. De
Amerikanen hebben de Noord-
Koreanen weten terug te dringen
voorbij de 38e breedtegraad en
achtervolgen hen richting de
Chinese grens. Even is zelfs sprake
van terugkeer naar Nederland maar
dan wordt het VN-leger plotseling
geconfronteerd met de eerste van
miljoenen Chinese hulptroepen. Op
23 november meert de Zuiderkruis
aan in de haven van Pusan en
worden de Nederlandse troepen
ingedeeld bij het 38th regiment van
de 2nd Infantery Division, eind
december wordt het NDVN voor het
eerst naar het front gestuurd. De
opgewekte stemming onder de
troepen in oktober 1950 slaat na
aankomst in Korea spoedig om. Het
bataljon steunt de Amerikanen bij de
terugtocht naar de 38e breedtegraad
waarbij 17 Nederlanders sneuvelen,
waaronder ook commandant van het
NDVN luitenant-kolonel Den
Ouden. Na dit offensief telt het
bataljon nog slechts 450 inzetbare
militairen. De omstandigheden zijn
zwaar en niet wat de troepen zich
van Korea hebben voorgesteld:
temperaturen onder min twintig
graden Celsius, besmettelijke
ziektes, slechte bevoorrading en
onderbezetting. Teneinde het moreel
te versterken had commandant Den
Ouden voor zijn overlijden al bij de
staatssecretaris om hogere gages
verzocht en betere
carrièremogelijkheden binnen de
landmacht. De commandant kreeg
echter nul op zijn rekest.
§2 Een korte geschiedenis met
een lange traditie
Dit was de situatie waarin
NDVN-soldaten zich bevonden. Een
weerklimaat waarmee in het
bijzonder de Indië veteranen veel
moeite hadden, vechtend met
onbekend Amerikaans materieel
tegen een vijand die veel
strategischer te werk ging dan de
Indische tegenstander. Het regiment
waarbij zij waren ondergebracht
bestond nauwelijks een paar
maanden en was ter grootte van een
bataljon minus slechts een schaduw
van het eens zo machtige KNIL. Het
beschikte niet eens over een eigen
vaandel. Toch hechtten de
manschappen bijzondere waarde aan
hun Indische roots. Wat zij
bovendien niet wisten was dat
zijzelf een belangrijk element
zouden gaan vormen van de
regimentsgeschiedenis.
Aan de hand van De Van Heutsz
Gazet wordt de algemene sfeer
onder de manschappen gepeild. De
geschiedenis van dit krantje is op te
delen in twee periodes. De eerste
periode loopt van oktober 1950 tot
eind september 1951. Gedurende
deze tijd is de gazet een spontaan
initiatief van een vrijwillige redactie
en bevatte zeer uiteenlopende
artikelen. Het verschijnt
onregelmatig en in wisselende
oplages, maar de intentie is altijd
„verstrooing en ontspanning.De
tweede periode loopt van december
1952 tot december 1954. Het
regimentsblaadje krijgt nu een
professionelere opmaak en een
r e d a c t i e v a n a a n g e w e z e n
vrijwilligers. Aanvankelijk is het
merendeel van de stukken nog
steeds ludiek van aard, maar
gaandeweg wordt het blad steeds
meer een officieuze spreekbuis voor
de bataljonsstaf.
HTTP://WWW.ZEGGENSCHAP.NL/KOERIER/INDEX.HMTL | Email adres dik.winkelman@Casema.nl

LOOPGRAAF KOERIER SPECIAL! PAGINA 6
Tevens verschijnt de gazet in deze periode
tweemaalper week in stencil, en per
kwartaal in een gedrukte editie. De oplage
stabiliseert zich rond de 450 stuks, een
groot verschil met de wisselende oplages
van de eerste periode die bovendien nooit
boven de 400 uitkwam.
Wat meteen opvalt is de titel: De Van
Heutsz Gazet. Hoewel het bataljon
officieel de naam Nederlands
Detachement Verenigde Naties meekrijgt,
verkiest de redactie een verwijzing naar
de regimentsnaam. Dit is opvallend omdat
het regiment vlak voor de uitzending is
opgericht en daarom nauwelijks tijd is
geweest voor systematische traditie
opbouw. Door de grote hoeveelheid
KNIL-veteranen wordt de band met Van
Heutsz toch als vanzelfsprekend
aangegaan en kan het regiment zich
zonder moeite met zijn nalatenschap
identificeren, blijkt uit het artikel de naam
van ons regiment.1 De eerste edities
worden verspreid aanboord van Hr. MS
Het Zuiderkruis, het schip waarop het
NDVN verscheept wordt. Het krantje
ademt als het ware de opgetogen sfeer
onder de manschappen. Een zeer
humoristisch verslag van de tussenstop in
Port Said wordt afgewisseld met de laatste
roddels over de burgerlijke status van de
scheepszuster. Een artikel over J.B. Van
Heutsz moet troepen enige
achtergrondinformatie bieden over de
regimentspatroon.Opvallend genoeg is de
toon vrij zakelijk. Geen uitgesproken
persoonsverheerlijking, maar ook geen
veroordelende woorden over de
gebeurtenissen op Atjeh. Het stuk somt
puur data en feitjes op over de carrière
vanVan Heutsz en schetst niet een
specifiek heroïsch beeld. De kwestie Van
Daalen blijft geheel buiten beeld.
Technisch gezien had deze affaire ook
niets van doen met Van Heutsz‟ militaire
loopbaan, in dat opzicht is het niet
opmerkelijk dat Van Dalen buiten beeld
blijft. De informatieve aard van dit artikel
staat echter in schril contrast met de
opzwepende toon van het artikel dat ruim
twee jaar later over hem in dezelfde gazet,
onder een andere redactie zou worden
geplaatst. Daarover later meer.
HTTP://WWW.ZEGGENSCHAP.NL/KOERIER/INDEX.HMTL | Email adres dik.winkelman@Casema.nl

LOOPGRAAF KOERIER SPECIAL! PAGINA 7
Second Infantry Division
.
Nadat het bataljon wordt ingedeeld bij het
Amerikaanse Second Infantry Division,
gaat zowel de gazet als het NDVN een
moeilijke tijd tegemoet. Tussen december
1950 en september 1951 wordt het
regimentsblad slechts eenmaal uitgebracht
in de zeer bescheiden oplage van acht
stuks. Deze zeldzame editie was
haastwerk want het gebruikelijke colofon
ontbreekt en de opmerking dat de
typemachine niet bestand is tegen
langdurige beschietingen en temperaturen
onder de 30 graden Celsius, doet
vermoeden dat deze uitgave onder zeer
zware omstandigheden is „gepubliceerd‟.
Het optimisme dat aanboord van de
Zuiderkruis nog gemeengoed leek te zijn,
heeft plaats gemaakt voor oorlogscynisme
en beklag over de matige uitrusting
waarmee de troepen op weg zijn gestuurd.
Zo wordt de strenge winter in Nederland
met 15 graden Celsius beschreven als
„lekker warm‟ en dankt de redactie de
Amerikaanse bondgenoten voor de warme
winterjassen die zij ter vervanging voor
hun „tochtige‟ Nederlandse wintertenues
hebben gekregen.
met de redactie uit Korea vertrekken. Eén
artikel uit deze publicatie is daarbij zeer
opvallend. Het betreft een ingezonden
brief van een soldaat waarin hij beschrijft
wat een eer het is geweest onderdeel te
zijn geweest van de VN-missie in Korea.
Hij ziet het als de taak van het westen om
„de vrije wereld tegen
de communistische Rus
en Chinees‟ te
verdedigen, en is trots
dat hij hieraan heeft
mogen bijdragen. De
strekking van de brief is
zeer veelzeggend. Ten
eerste voelt de schrijver
zich zeer verbonden
met zijn werk in Korea
en plaatst dat in een
groter kader van
mondiale veiligheid.
Hier is geen sprake van
Zuiderkruis
een rancuneuze militair die zich afvraagt
waarom hij, letterlijk, in vredesnaam naar
Korea is gegaan, maar van een soldaat die
volledig achter zijn missie staat.
Het eerstvolgende nummer verschijnt pas
op vijf september 1951 en staat geheel in
het teken van de militairen die tijdens de
hevige gevechten in februari en mei om
het leven zijn gekomen. De teneur van
deze editie is neergeslagen. Ditmaal geen
grappige verslagen, roddelkaternen of
cynisme, alleen een ingetogen woord over
de kameraden die zijn omgekomen en een
lange lijst van eenenvijftig namen. Onder
de gesneuvelden bevinden zich
bataljonscommandant luitenant-kolonel
M.P.A. den Ouden en soldaat J.F. Ketting
Olivier. Zij worden postuum
onderscheiden met de Militaire Willems
Orde der Vierde Klasse en zouden later
binnen het regiment worden geëerd met
verwijzingen naar hun naam en daden. Op
29 september verschijnt voorlopig de
laatste Van Heutsz Gazet. De rotatie van
de redactieleden zit erop en omdat zich
geen vervangende vrijwilligers hebben
gemeld, zal het regimentsblaadje samen
HTTP://WWW.ZEGGENSCHAP.NL/KOERIER/INDEX.HMTL | Email adres dik.winkelman@Casema.nl

LOOPGRAAF KOERIER SPECIAL! PAGINA 8
Hij dient als VN-militair een
hoger doel dan de verdediging van
zijn eigen vaderland en stijgt
daarmee, als militair, lijkt te
beseffen dat „de communistische
Rus‟ ook lid is van de VN en dat de
Korea interventie alleen het VNmandaat
kreeg omdat Rusland
tijdelijk de VN boycotte. Hoewel de
soldaat zich wel verbonden voelt
met een hoger militair doel,
ontbreekt een compleet beeld van
de politieke situatie. Dit gebrekkige
inzicht kan het gevolg zijn van twee
oorzaken, namelijk het interesseert
hem niet.Een onwaarschijnlijke
conclusie omdat uit zijn brief blijkt
hoezeer hij zich betrokken voelt bij
het optreden van de Verenigde
Naties. Of twee: door gebrekkige
informatievoorziening is hij hier
niet van op de hoogte. Het creëren
van een duidelijk vijandbeeld
waarin een groot communistisch
blok de wereldvrede bedreigt is
voor de legertop een veel nuttiger
middel om troepen te motiveren dan
een genuanceerd beeld waarbij de
Russen doorgaans VN-partners zijn,
maar nu even niet. Aan de hand van
deze brief is de aannemelijke
hypothese op te stellen dat vanuit de
bataljonsstaf geen moeite werd
gedaan dit vijandbeeld bij te
corrigeren.
Na een hiaat van vijftien
maanden is De Van Heutsz Gazet
terug van weggeweest. HetHet
initiatief voor de terugkeer komt
niet vanuit de manschappen maar
van de bataljonsstaf. Met een
aangestelde redactie (in plaats van
de vrijwilligers uit de eerste
periode) verandert eveneens de toon
van het blad. Steeds vaker
verschijnen stafmededelingen en
herinneringen aan het belang van
algemene hygiëne en discipline. De
redactie pakt op twee oktober 1953
groot uit met een artikel over de
betekenis de Van Heutsz-traditie
voor het regiment. Wat direct in het
oog springt is de openheid over de
kunstmatige band tussen het
regiment en de KNIL-generaal. Het
artikel vertelt precies wat de
gedachtegang achter het
besluitvormingsproces is geweest.
Bij de oprichting van de nieuwe
naamregimenten moest de KNILtraditie
van kracht blijvenblijven, de
link met Van Heutsz als boegbeeld
van het koloniale leger was daarmee
snel gelegd. Deze transparantie is in
strijd met de theorie van Hobsbawm
dat de invented tradition wordt
gekenmerkt door de illusie van een
ononderbroken relatie met het
verleden. Het artikel wijkt echter
a l l e e n o p d i t p u n t a f v a n
Hobsbawm‟s theorie, want na deze
inleidende woorden worden de
meest uiteenlopende verbanden
gelegd tussen de daden vanVan
Heutsz en het naar hem vernoemde
regiment. Volgens de auteur wordt
het leven van de „Onderwerper van
Atjeh‟ het beste uitgedrukt met het
credo op zijn Militaire Willems
Orde: moed, beleid en trouw. Het
optreden van het NDVN komt
volgens de gazet op vele punten met
deze woorden overeen. Zo toonde
het bataljon moed bij de strijd om
Silver Hill, beleid tijdens het
dekken van de aftocht bij Massacre
Valley en trouw aan de idealen van
de VN en de tradities van
Nederland.
HTTP://WWW.ZEGGENSCHAP.NL/KOERIER/INDEX.HMTL | Email adres dik.winkelman@Casema.nl

LOOPGRAAF KOERIER SPECIAL! PAGINA 9
Tevens beschermt het NDVN
de levens van weerlozen, evenals
Van Heutsz dat deed op Atjeh. Dat
mag een bijzonder gekleurde
interpretatie van de geschiedenis
genoemd worden. Uit deze
woorden blijkt dat de bataljonsstaf
alles uit de kast haalt om de
manschappen te doordringen van
een beeld dat hun presteren moet
verhogen. De afsluitende
waarschuwing dat „het regiment
een goede naam heeft te verliezen‟
benadrukt dit doel extra.Dat het
regiment nog maar drie jaar bestond
en alleen de „goede‟ naam draagt
van een maatschappelijk omstreden
persoon waarmee zij enkel op
beleidsmatige gronden mee
verbonden zijn, doet klaarblijkelijk
niet ter zake.
Na de wapenstilstand van 27
juli 1953 richt De Van Heutsz Gazet
zich steeds meer op internationale
politieke zaken. Alleen politieke
verschuivingen op hoog niveau
zouden nog van invloed zijn op het
verblijf in Korea, het staakt-hetvuren
zorgde in militair opzicht
voor rust. Deze overgang staat in
schril contrast met de eerste periode
van de gazet, toen het blad nog
geheel in teken stond van de
bataljonsbelevenissen.
§3 Authentieke traditie
De verdiensten van het NDVN
nemen een speciale plek in binnen
het regiment.Het bataljon heeft in
Korea als het ware haar eigen
regimentsgeschiedenis geschreven.
Dat is niet verwonderlijk omdat het
regiment, los van de meegegeven
KNIL-erfenis, nog geheel blanco
was. Dit vertaalt zich soms in
kleine symboliek waar tijdens de
oorlog in de gazetten nauwelijks
aandacht aan werd besteed omdat
het pas achteraf bezien een
bijzondere waarde werd toegekend.
Een voorbeeld hiervan is het
symbool van het Amerikaanse
Second Infantry Division, de
Indianhead. Het NDVN droeg dit
schouderembleem omdat het
administratief werd ingedeeld bij
deze divisie, maar had verder geen
eigen Nederlandse band met de
indianenkop. Het embleem
symboliseert de kameraadschap met
de Amerikaanse bondgenoten die
het Nederlandse bataljon middels
hun eigen onderscheidingsteken tot
één van hen rekenen. Bij de
oprichting van het 48e
pantserinfanteriebataljon „Van
Heutsz‟ (48 Painfbat) in 1966
wordt de Indianhead ter blijvende
herinnering aan het NDVN op alle
voertuigen aangebracht. In 1977
wordt de Indiaan het officiële
borstzakembleem en na de vele
reorganisaties in de jaren 90, zet het
12e Infanteriebataljon luchtmobiel
„Van Heutsz‟ deze traditie
voort.Ondanks de indeling bij de
Second Infantry Division slechts
eenmaal wordt vermeld in De Van
Heutsz Gazet, en de adoptie van de
Indianhead helemaal geen aandacht
krijgt, is de Indiaan na de Korea
oorlog overal binnen het RVH terug
te vinden.
HTTP://WWW.ZEGGENSCHAP.NL/KOERIER/INDEX.HMTL | Email adres dik.winkelman@Casema.nl

LOOPGRAAF KOERIER SPECIAL! PAGINA 10
Wat dat betreft is dit een
authentieke traditie te noemen die,
in tegenstelling tot Hobsbawm‟s
kunstmatige tegenhanger, op een
natuurlijke manier onderdeel is
geworden van het regiment.
Een andere authentieke erfenis
van de Korea oorlog zijn de namen
van de B en C compagnie.
Respectievelijk vernoemd naar
Wonju, een plaats waar het bataljon
een Distinguished Unit Citation
verwierf, en Nudae, waar het
bataljon zeventig dagen lang in een
stellingenoorlog met de vijand was
verwikkeld. De compagnienamen
vertegenwoordigen de herinnering
aan het NDVN als onderdeel van
de regimentsgeschiedenis en zorgen
dat de Korea traditie in het
dagelijks functioneren van het
bataljon voortleeft. De eerder
genoemde Distinguished Unit
Citation (DUC) is één van de
onderscheidingen die samen met de
K o r e a v l a g e e n b e l a n g r i j k
onderdeel vormen van de
regimentstraditie. De Wonju-DUC
werd verdiend bij de gevechten in
Hoengsong-Wonju tussen 12 en 15
februari 1951. Het bataljon kreeg
deze onderscheiding voor de
tweedemaal vanwege het optreden
bij de plaats Hongchon, waar de
NDVN‟ers tussen 16 en 22 mei
diverse Chinese aanvallen met
succes afsloegen. Tevens kregen de
Nederlandse soldaten de
ZuidKoreaanse Presidential Unit
Citation voor hun bijdrage aan de
vrede tussen 22 november 1950 en
8 april 1953. De onderscheidingen
zijn in de vorm van battle streamers
aan de Korea vlag bevestigd.
Aanvankelijk zou het Regiment
Van Heusz geen eigen vaandel
dragen, maar het vaandel van het
Korps Marechaussee van Atjeh
overnemen. Het Kapittel Militaire
Willemsorde maakte hier echter
bezwaar tegen omdat aan de
Marechaussee standaard een MWO
was verbonden. Het vers opgerichte
regiment had, ondanks dat het
regiment belast werd met de
traditie van het KNIL, in de ogen
van het Kapittel geen recht op deze
hoge onderscheiding. In plaats van
een vaandel werd daarom een
N e d e r l a n d s e d r i e k l e u r
meegenomen, omzoomd met
gouden franje. Pas op 22 november
1954 werd per Koninklijk Besluit
bepaald dat het regiment toch een
eigen vaandel zou krijgen. Het
NDVN had ten tijde van de
uitzending simpelweg nog geen
vaandel ter beschikking. Door deze
eigenaardige samenloop van
omstandigheden is de Korea vlag
uniek voor het RVH. De vlag heeft
een eigen vaandelwacht gekleed in
het dagelijkstenue van het NDVN
(met op de rechtermouw de
Indianhead) en bewapend met de
G a r a n d M 1 , h e t s t a n d a a r d
persoonlijk Amerikaanse wapen in
de Korea oorlog. De wacht treedt
bij ceremoniële gelegenheden in
voor het regimentsvaandel, en
treedt vervolgens ook als eersteuit.
De vlag wordt gegroet met de
militaire groet en niet met de
eregroet, welke is gereserveerd
voor het regimentsvaandel. De
huidige vlag bestaat uit slechts
enkele draden van het origineel,
maar volgens het traditiehandboek
„blijven we hierdoor desondanks,
LS spreken van dé Koreavlag‟. Dit
perspectief toont aan dat ook
authentieke regimentstradities
onderworpen zijn aan militair
pragmatisme en daardoor toch een
invented karakter kunnen krijgen.
Het exemplaar dat daadwerkelijk in
Korea is geweest ligt overigens
tentoongesteld in het
r e g i m e n t s m u s e u m i n
Schaarsbergen.
HTTP://WWW.ZEGGENSCHAP.NL/KOERIER/INDEX.HMTL | Email adres dik.winkelman@Casema.nl

LOOPGRAAF KOERIER SPECIAL! PAGINA 11
Bij iedere vorm van traditie staat
doorgaans het iconische aspect
centraal: welke symbolen
vertegenwoordigen de historische
i d e n t i t e i t v a n e e n g r o e p .
Voorbeelden hiervan zijn de Koreavlag,
de Indianhead en (via Van
Heutsz) de band met het KNIL.
D e z e s y m b o l e n k u n n e n o p
willekeurige momenten en om
pragmatische redenen worden
aangepast (zoals het Korea
vaandel) of worden overgeheveld
(zoals de KNIL-traditie). Hierdoor
zijn zelfs authentieke tradities aan
een vorm van kunstmatigheid
onderhevig. Daar staat tegenover
dat een invented tradition geen
menselijke actoren nodig heeft,
alleen een (opgelegd) idee van
verbondenheid. Geen enkele
Koreaganger van het Regiment
Van Heutsz heeft daadwerkelijk
nog onder Van Heutsz-gediend, de
verwantschap is puur gebaseerd op
een vanhogerhand opgesteld
narratief dat bij toeval zeer
toepasselijk was omdat veel NDVNvrijwilligers
ook KNIL-veteranen
waren.
De invented tradition is daarom
alleen iconisch van aard. Bij de
authentieke traditie is de band met
het verleden niet alleen gebaseerd
op een iconisch narratief, maar ook
op de personen die het verleden
waar de traditie naar verwijst
daadwerkelijk hebben meegemaakt.
In het geval van het RVH zijn dat de
Korea veteranen. De oudgedienden
van het NDVN vervullen tot op
vandaag nog steeds een zichtbare
functie binnen het RVH. Zij zijn als
fysieke en levende band met het
verleden aanwezig bij officiële
gelegenheden en een vaste groep
vrijwilligers beheert de historische
collectie van het regimentsmuseum
in Schaarsbergen. De vraag rijst of
de Korea traditie nog authentiek is
te noemen als de laatste NDVN‟er
is overleden. Het antwoord daarop
is „deels‟. Immers, zij gingen als
Van Heutsz‟ers naar Korea en hun
prestaties leven binnen het regiment
voort als tradities. Het RVH heeft de
basis van deze tradities zelf gelegd
(in tegenstelling tot de band met
Van Heutsz) en als de laatste
Koreastrijder is overleden dan doet
dat geen afbreuk aan het feit dat het
Regiment Van Heutsz in Korea heeft
gevochten. Echter, het regiment is
geen statisch fenomeen. Nieuwe
rekruten worden jaarlijks beëdigd en
reorganisaties veranderen parate
functies. Door het voortgaan van de
tijd zullen nieuwe Van Heutszmilitairen
verder van de
zelfbeleefde regimentstraditie af
komen te staan, zeker dan de
levende band met het NDVN
afsterft. Het kunstmatige gehalte
van de authentieke traditie zal
daardoor toenemen: nieuwe leden
van de imagined community
Regiment Van Heutsz hebben
immers geen persoonlijke band met
het verleden waar de tradities uit
zijn voortgekomen. Tevens kan door
het wisselen van moedereenheden
(waar hoofdstuk vijf uitvoerig op in
zal gaan) de band met authentieke
tradities in een versneld tempo een
kunstmatig karakter krijgen. Feit
blijft echter dat het RVH zelf de
basis voor deze tradities heeft
gelegd en deze niet het resultaat zijn
van een extern opgelegd narratief.
Het uitgangspunt van de authentieke
traditie verschuift in de loop der tijd
(als de „levende‟ band met het
verleden afsterft) naar het regiment
als historische eenheid, niet de
contemporaine gemeenschap (of te
wel: de huidige parate eenheden) die
de identiteit van het regiment op dat
moment draagt.
HTTP://WWW.ZEGGENSCHAP.NL/KOERIER/INDEX.HMTL | Email adres dik.winkelman@Casema.nl

LOOPGRAAF KOERIER SPECIAL! PAGINA 12
§4 Conclusie
In dit hoofdstuk stond het
perspectief van de Nederlandse
soldaten op de Korea oorlog
centraal en hoe dit (later) is
verwerkt in de regimentstraditie.
Kenmerkend is dat bepaalde
symbolen en gebeurtenissen pas
enkele jaren na dato worden
o m g e v o r m d t o t e e n
regimentstraditie. Volgens
Hobsbawm is dat typerend voor het
kunstmatige karakter van traditie,
maar uit dit onderzoek blijkt dat het
mogelijk is traditievorming vanuit
een ander perspectief te bekijken. In
tegenstelling tot bijvoorbeeld de
KNIL-erfenis, die van bovenaf is
opgelegd, heeft het RVH de
geschiedenis waaruit de Korea
tradities zijn voortgekomen zelf
meegemaakt, waardoor sprake is
van een zekere authenticiteit.
Authentieke tradities zijn echter niet
geheel gevrijwaard van kunstmatige
invloeden. De restoratie van de
Korea vlag en het overnemen van
tradities door nieuwe parate
eenheden zijn daar voorbeelden van.
Desondanks blijft er reële
historische band bestaan tussen het
Regiment Van Heutsz en de Korea
oorlog waaruit deze tradities zijn
voortgekomen.
De Van Heutsz Gazet bood een
blik op de ervaringen van het
NDVN in Korea. De ingezonden
brief over het dienen onder de vlag
van de Verenigde Naties gaf een
nieuwe invalshoek op nationalisme
in de twintigste eeuw. Waar Renan
nog benadrukt hoe naties elkaar als
gewelddadige individuen naar het
leven staan, vertelt de anonieme
soldaat hoezeer hij de verenigde
inzet voor mondiale vrede
waardeert. Het internationale
strijdperk is veranderd van een ieder
voor-zich-spel, naar een teamsport.
Ook Gellner geeft in zijn drie stadia
van natievorming geen aanduiding
tot welk tijdperk deze fase van
internationale militaire coöperatie
behoort. De Korea oorlog is
bovendien uniek omdat dit conflict
(indirect) werd uitgevochten tussen
de Koude Oorlog-grootmachten en
vier decennia lang de internationale
politiek zou bepalen. In de volgende
aflevering wordt bekeken hoe de
Koude Oorlog van invloed was op
de militaire identiteit van het
Regiment Van Heutsz.
HTTP://WWW.ZEGGENSCHAP.NL/KOERIER/INDEX.HMTL | Email adres dik.winkelman@Casema.nl

LOOPGRAAF KOERIER SPECIAL! PAGINA 13
Bronnen :
Archief Regiment Van Heutsz,
historische verzameling Regiment Van
Heutsz, Oranje Kazerne te
Schaarsbergen. Akte van oprichting
Stichting Regiment Van Heutsz,
05-04-1974.
48 Pantserinfanteriebataljon Van
Heutsz leeft nog steeds‟, Info 11 (1987)
Anoniem, „Commando overdracht‟,
VOX-VOKS (1994) 54-55.
Anoniem, „Green Indian met een wit
accent. Het 12 bataljon maakt zich op
voor SFOR 6‟, Falcon (1998)
Anoniem, „KNIL‟ers ook van de
partij. 45 Painfbat neemt traditie
Regiment Van Heutsz over‟, Bizon
magazine 43 Pantserinfanteriebrigade
(1991)
Anoniem, „Met traditie gaat meer
dan alleen embleem weg. 45 Painfbat
draagt tradities RIOG over‟, Bizon
magazine Pantserinfanteriebrigade
(1991).
Anoniem, „MWO en Atjehmedaille
voor Van Heutsz vaandel‟, Legerkoerier
(1972)
Anoniem, „Regiment Van Heutsz‟,
VOX-VOKS (1994)
Anoniem, „Regiment Van Heutsz
ontving een vaandel uit handen van H.M.
de Koningin‟, Ons Leger (1955) 2-4.
Anoniem, „Traditie Van Heutsz van
Den Bosch “naar Steenwijk‟ Info 11
(1991)
Anoniem, „u was altijd paraat:
IBC‟en opgeheven‟, Falcon (1993)
Anoniem, „Vaandel en vlag van
Regiment Van Heutsz overgedragen aan
48 Painfbat‟, Legerkoerier (1967)
http://www.limburgsejagers.nl
http://www.google.com/
HTTP://WWW.ZEGGENSCHAP.NL/KOERIER/INDEX.HMTL | Email adres dik.winkelman@Casema.nl