in het Paderborner Land - Kreis Paderborn
in het Paderborner Land - Kreis Paderborn
in het Paderborner Land - Kreis Paderborn
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Fietsen<br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong>
Mustertext<br />
Welkom <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong><br />
2<br />
3
AS<br />
ordhorn<br />
Druffel<br />
Isselhorst<br />
GÜTERSLOH<br />
Sundern<br />
Spexard<br />
astholte<br />
stholter<br />
e<br />
beck<br />
ikeloh<br />
estereiden<br />
Feldmark<br />
Wulfhorst<br />
Boker Kanal<br />
d<strong>in</strong>ghausen<br />
Menzel<br />
Siedlung<br />
Determeyer<br />
Varensell<br />
RIETBERG<br />
Wiebeler<br />
Mühlenheide<br />
Mett<strong>in</strong>ghausen<br />
Hörste<br />
Ehr<strong>in</strong>ghauser<br />
Heide<br />
Ehr<strong>in</strong>ghausen<br />
Erms<strong>in</strong>ghausen<br />
Langeneicke<br />
Lutter<br />
Haustenbach<br />
Merschgraben<br />
Schledde<br />
Oestereiden<br />
Kell<strong>in</strong>ghausen<br />
AS<br />
Gütersloh<br />
64<br />
Rebbeke<br />
Störmede<br />
1<br />
Neuenkirchen<br />
Ems<br />
Lippe<br />
Langenstraße<br />
Hedd<strong>in</strong>ghausen<br />
Kirchdorf<br />
Sutern<br />
Garfeln<br />
Mönn<strong>in</strong>ghausen<br />
Sürenheide<br />
Schön<strong>in</strong>g<br />
Westerwiehe<br />
Kuhlen<br />
Westenholz<br />
Riege<br />
Mant<strong>in</strong>ghausen<br />
Bönn<strong>in</strong>ghausen<br />
Sudhagen<br />
Sudhäger Bruch<br />
Stockheim<br />
Am<br />
Hellweg<br />
Westerschledde<br />
Er<strong>in</strong>gerfeld<br />
Eickhoff<br />
Verlar<br />
Auf der Höhe<br />
AS<br />
Geseke<br />
Hagen<br />
VERL<br />
Ösetrwiehe<br />
Nordhagen<br />
Untereichen<br />
Auf´m Busche<br />
Riege<br />
Schwelle<br />
Holsen<br />
We<strong>in</strong>e<br />
Prövenholz<br />
Oberfeld<br />
GESEKE<br />
Ste<strong>in</strong>hausen<br />
Bornholte<br />
Boke<br />
W<strong>in</strong>khausen<br />
Lipperhohl<br />
Mühlgrund<br />
Laake<br />
Heitw<strong>in</strong>kel<br />
Enkhausen<br />
Vernerholz<br />
Hölterberg<br />
Ste<strong>in</strong>horst<br />
Lippl<strong>in</strong>g<br />
Sende<br />
W a l d<br />
SCHLOSS HOLTE-STUKENBROCK<br />
Kaunitz<br />
Benteler<br />
Kirchboke<br />
R<strong>in</strong>gboke<br />
Barbruch<br />
Verne<br />
AS<br />
Büren<br />
Schloß<br />
Holte<br />
H o l t e r<br />
DELBRÜCK<br />
BÜREN<br />
Espeln<br />
Liemke<br />
Auf der<br />
Kanneword<br />
Helmann<br />
Lesterberg<br />
Haupt<br />
Anreppen Rathsee<br />
Thüle<br />
Kle<strong>in</strong> Verne<br />
Ste<strong>in</strong>feld<br />
Kedd<strong>in</strong>ghausen<br />
a a r s t r a n g<br />
Verler<br />
See<br />
Wapelbach<br />
Störmeder Bach<br />
Sennebach<br />
Dalkebach<br />
Boker Heide<br />
Harth<br />
Knebl<strong>in</strong>ghausen<br />
Hans Rodenbröker, Emden Market<strong>in</strong>g &<br />
R<strong>in</strong>gelste<strong>in</strong><br />
Spechtenberg<br />
Tourismus GmbH, BTZ Bremer Touristik<br />
375<br />
RÜTHEN<br />
Zentrale, Fotostudio Henke, Hubert<br />
4<br />
Sandbothe<br />
Sennenberg<br />
R i n g e l s t e i n e r<br />
Möhnetal<br />
389<br />
Rabenknapp<br />
Stand: 385 December 2012<br />
W a l d Mönchholz<br />
Ems<br />
Ste<strong>in</strong>horster<br />
Bruch<br />
44<br />
D e l b r ü c k e r<br />
Grubebach<br />
Boker Kanal<br />
Brenkener<br />
Mark<br />
Rodenbach<br />
L a n<br />
Delbrück-Cappeler Graben<br />
Mühlenberg<br />
Colofon:<br />
312<br />
Uitgever: Touristikzentrale <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong> e. V.<br />
Fotos:<br />
Kallenhardter<br />
Berg<br />
Kruhberg<br />
Lippe<br />
Osterschledde<br />
Re<strong>in</strong>hard Rohlf, Herbert Hoffmann M.A.,<br />
Möhne<br />
Heder<br />
Alme<br />
Alme<br />
d<br />
Riege<br />
Stukenbrock<br />
HÖVELHOF<br />
Ostenland<br />
Bentfeld<br />
SALZKOTTEN<br />
Upsprunge<br />
Ahdener<br />
Mark<br />
Weiberg<br />
Ahden<br />
Brenken<br />
Brenker<br />
Oberholz<br />
Afte<br />
Wapelbach<br />
Furlbach<br />
Krollbach<br />
Heder<br />
Flughafen<br />
<strong>Paderborn</strong>/<br />
Lippstadt<br />
Sennebach<br />
33<br />
Lohhude<br />
Leste<br />
Hövelriege<br />
Wiethaupt<br />
Boker Kanal<br />
Sande<br />
Lippe<br />
Nolte<br />
Scharmede<br />
Bosenholz<br />
Staatsforst Büren<br />
Ems<br />
64<br />
Bentfelder<br />
See<br />
Haustenbach<br />
Widey<br />
Hegensdorf<br />
Leiberg<br />
Elserheide<br />
Mühlensenne<br />
Weltsölden<br />
L e i b e r g e r<br />
W a l d<br />
Graffeln<br />
Senne-<br />
Siewecke<br />
Wewelsburg<br />
E 331<br />
480<br />
Hasendorf<br />
Wewer<br />
Bentlake<br />
Stukenbrock-<br />
Senne<br />
Klausheide<br />
Dreihausen<br />
Nesthausen<br />
Nesthauser<br />
See Nesthauser<br />
Elser<br />
Heide<br />
Gesseln<br />
1<br />
Wald<br />
Elser<br />
Holz<br />
Oberntudorf<br />
T E U T<br />
AS<br />
Stukenbrock/<br />
Senne<br />
Sander Bruch<br />
Lippesee<br />
Sammtholz<br />
Kellberg<br />
304<br />
Bruch<br />
Alfen<br />
ELSEN<br />
Niederntudorf<br />
Oberstadt<br />
33<br />
Untersenne<br />
AS<br />
PB/Zentrum<br />
Alme<br />
Me<strong>in</strong>holz<br />
Thune<br />
AK<br />
Wünnenberg/<br />
Haaren<br />
Unterstadt<br />
Staumühle<br />
Sennelager<br />
Barkhausen<br />
Gallihöhe<br />
Niederntudorfer<br />
T<strong>in</strong>deln<br />
Freiholz<br />
Wald<br />
Moosheide<br />
SCHLOSS<br />
Borchen<br />
Bleiwäsche<br />
AUGUSTDORF<br />
Heimathof<br />
Tallesee<br />
Mastbruch<br />
NEUHAUS<br />
33<br />
Nordborchen<br />
Kirchborchen<br />
AS<br />
Borchen/<br />
Etteln<br />
Buchenhof<br />
Haaren<br />
Auf der<br />
Esche<br />
O B<br />
Vüllersheide<br />
Haustenbeck<br />
Etteln<br />
Henglarn<br />
Knickberg<br />
277<br />
Fürstenberg<br />
U R<br />
Haustenbecker<br />
Senne<br />
Klusheide<br />
Schloß<br />
Hamborn<br />
Helmern<br />
Eilern<br />
Marienloh<br />
Dörenholz<br />
Atteln<br />
Friedrichsgrund<br />
Elisenhof<br />
S i<br />
480<br />
n t f e l d<br />
BAD<br />
WÜNNENBERG<br />
44<br />
1<br />
G E<br />
T R U P P E N Ü B U N G S P L A T Z<br />
Hövelsenne<br />
Buchholz<br />
F ü r s t e n b e r g e r<br />
W a l d<br />
Kammersenne<br />
BAD<br />
LIPPSPRINGE<br />
Benhausen<br />
PADERBORN<br />
Haxtergrund<br />
68<br />
Etteler Ort<br />
R W<br />
S E N N E<br />
AS<br />
PB/Sennelager<br />
AS<br />
PB/Elsen<br />
Lohne<br />
Alme<br />
Padersee<br />
AS<br />
PB/Mönkeloh<br />
Waldsee<br />
Dörenhagen<br />
Husen<br />
Nordholz<br />
Heiligenkirchen<br />
Oesterholz<br />
Kohlstädt<br />
Ded<strong>in</strong>ghausen<br />
Ded<strong>in</strong>ger<br />
Heidesee<br />
Busch<br />
Ebb<strong>in</strong>ghausen<br />
Dalheim<br />
Paschenberg<br />
327<br />
Schl<strong>in</strong>g<br />
SCHLANGEN<br />
Auf dem Berge<br />
64<br />
AS<br />
Marsberg/Meerhof<br />
LICHTENAU<br />
Berlebeck<br />
Neuenbeken Krayenberg<br />
343<br />
Mittelholz<br />
Dahl<br />
Hahnberg<br />
A L D<br />
Staatsforst<br />
<strong>Paderborn</strong><br />
Lichtenauer<br />
Wald<br />
Nonnenholz<br />
E 331<br />
Mühlenberg<br />
Essentho<br />
368<br />
Oesterholz<br />
Haart<br />
436<br />
Meerhof<br />
7<br />
Herberhausen<br />
DETMOLD<br />
Westheim<br />
Mossenberg<br />
Rödl<strong>in</strong>ghausen<br />
Hohenwart<br />
Drostenkamp<br />
Spork-<br />
Eichholz<br />
Stemberg<br />
P A D E R B O R N E R<br />
Alme<br />
H O C H F L Ä C H E<br />
Afte<br />
Messenberg<br />
446<br />
Ziegenberg<br />
261<br />
Aa<br />
Wiele<br />
Pader<br />
Altenau<br />
Große<br />
Aa<br />
N a t u r p a r k<br />
Altenau<br />
Kle<strong>in</strong>e Aa<br />
Lippe<br />
Eller bach<br />
Sommerberg<br />
182<br />
Hirseberg<br />
434<br />
Altenau<br />
Beke<br />
Sauer<br />
Galgenberg<br />
288<br />
Werre<br />
Hellberg<br />
346<br />
Stemberg<br />
402<br />
Grundste<strong>in</strong>heim<br />
Oesdorf<br />
1<br />
Iggenhausen<br />
Hakedahl<br />
Fromhausen<br />
Remmighausen<br />
Holzhausen-<br />
Externste<strong>in</strong>e<br />
Schwaney<br />
Herbram<br />
Holtheim<br />
Blankenrode<br />
239<br />
Vahlhausen<br />
Horn<br />
E G<br />
Mosebeck<br />
Diestelbruch<br />
Schönemark Maßbruch<br />
Veldrom<br />
68<br />
Bad<br />
Me<strong>in</strong>berg<br />
HORN - BAD<br />
MEINBERG<br />
365<br />
F o r s t<br />
Kempen<br />
Feldrom<br />
Feldromer<br />
446 Berg<br />
Buke<br />
Marschallshagen<br />
Asseln<br />
Siedlung<br />
Forst<br />
Wellnerberg<br />
Hornoldendorf<br />
Remmighauser<br />
Berg<br />
242<br />
Kröppelfeld<br />
Dresselhaus<br />
Laumeskamp<br />
Pastorenbusch<br />
Hedd<strong>in</strong>ghausen<br />
Hedd<strong>in</strong>ghauser<br />
See<br />
Altensenne<br />
Wilhelmsberg<br />
AS<br />
PB/Schloß<br />
Neuhaus<br />
Oechtr<strong>in</strong>ghausen<br />
Bohmkesiedlung<br />
Egger<strong>in</strong>ghausen<br />
Herbram-<br />
Wald<br />
Hakenberg<br />
W a r b u r g e r<br />
W a l d<br />
44<br />
G E<br />
Gr. Kehlberg<br />
Orpethal<br />
345<br />
Niederschönhagen<br />
Hülsen<br />
Leistruper<br />
Wald<br />
H o r n<br />
Moorlage<br />
Grevenhagen<br />
G<br />
Fissenknick<br />
Ölkersberg<br />
272<br />
Heesten<br />
Ochsenberg<br />
N e u w a l d 401<br />
Ded<strong>in</strong>ger Berg<br />
268<br />
L i p p s p r i n g e r<br />
Neuwaldsberg<br />
382 Rehberg<br />
427<br />
Asseberg<br />
W a l d<br />
250<br />
Raue Holz<br />
Falkenberg<br />
Gr. Gauseköterberg 346<br />
367<br />
Ob. Langenberg<br />
418<br />
Beke<br />
Ellerbach<br />
Sauer<br />
Wiembecke<br />
Barnacken<br />
446<br />
E g g e g e b i r g e<br />
Ohmberg<br />
342<br />
Breitenberg<br />
284<br />
u n d<br />
Meierberg<br />
270<br />
Bärenste<strong>in</strong><br />
318<br />
Ebersberg<br />
401<br />
Durbeke<br />
s ü d l i c h e r<br />
Sauer<br />
Holtheimer<br />
Wald<br />
Griesenberg<br />
Marschallshagen 367<br />
Diemel<br />
Knieberg<br />
Leopoldstal<br />
ALTENBEKEN<br />
Reelsberg<br />
E B I R G E<br />
Kle<strong>in</strong>enberg<br />
7<br />
Cappel<br />
Wehren<br />
S t a a t s f o r s t<br />
P a d e r b o r n<br />
Herbramer<br />
Wald<br />
Staatsforst<br />
Bad Driburg<br />
Buchholz<br />
Dorla<br />
Velmerstot<br />
441<br />
Preuß. Velmerstot<br />
464<br />
T e u t o b u r g e r<br />
Dahlberg<br />
313<br />
Büchenberg<br />
300<br />
Karlsberg<br />
347<br />
Meierberg<br />
364<br />
Imkenberg<br />
372<br />
Stuckenberg<br />
372<br />
Asseler<br />
Wald<br />
W a l d<br />
Orpe<br />
Langer Berg<br />
251<br />
Uhlenberg<br />
290<br />
Ochsenberg<br />
375<br />
Nadel<br />
413<br />
Mittelberg<br />
301<br />
Dübelsnacken<br />
436<br />
Bellenberg<br />
Silberbach<br />
BAD<br />
DRIBURG<br />
Hardehausen<br />
Wrexen<br />
Neuenheerse<br />
AS<br />
Diemelstadt<br />
Rhoden<br />
Hemmern<br />
Sidd<strong>in</strong>ghausen<br />
Wiesenberg<br />
369<br />
Barkhausen<br />
Redactie: Herbert Hoffmann M. A., Nadja Danne<br />
Scheppenberg<br />
Meiste<br />
348<br />
Vormgev<strong>in</strong>g: Rodenbröker & Partner GmbH<br />
Fietsroutes <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong><br />
Ummeln<br />
Schill<strong>in</strong>gshof AS<br />
Breitegrund<br />
Währentrup<br />
Bollerbruch<br />
Meschesee<br />
Nienhagen<br />
Bielefeld/Sennestadt OERLINGHAUSEN<br />
Hellwege<br />
Jerxen-Orbke<br />
SENNE 1<br />
Ste<strong>in</strong>bült<br />
W<strong>in</strong>delsbleiche<br />
Im<br />
Hellenburg<br />
Ramsbrock<br />
Welschen<br />
Wist<strong>in</strong>ghausen<br />
Stapelage Hiddentrup<br />
Kranzmann<br />
AK<br />
Barkhauser<br />
W<strong>in</strong>dflöte Bielefeld<br />
SENNESTADT<br />
Berge Pivitsheide<br />
293<br />
Südstadt<br />
Hörste<br />
Schwarzenbr<strong>in</strong>k<br />
Lipperreihe<br />
Heiden-<br />
Stapelager<br />
Hörster Bruch<br />
Egge<br />
Heidegrund<br />
Berge<br />
Kussel<br />
oldendorf<br />
365 Kl. Ehberg<br />
68 Dalbke<br />
Wist<strong>in</strong>ghauser<br />
217<br />
Friedrichsdorf<br />
Ehberg<br />
Kahler<br />
Senne<br />
Eckardtsheim<br />
Oerl<strong>in</strong>ghauser<br />
Stapelager<br />
Hiddesen<br />
Gr. Ehberg<br />
224<br />
Schanze<br />
Avenwedde<br />
Heideblümchen<br />
Senne<br />
AS<br />
Senne<br />
340<br />
2<br />
Schloß Holte/<br />
Stukenbrock<br />
Unter der<br />
Heidehaus<br />
Grotenburg<br />
Brüntrup<br />
Wällen<br />
Vahlhausen<br />
Sandebeck<br />
1<br />
Erpentrup<br />
Langeland<br />
64<br />
Stadtwald<br />
Bill<strong>in</strong>ghausen<br />
Hesper<strong>in</strong>ghausen<br />
Hövelhofer<br />
Sammtholz<br />
Kold<strong>in</strong>gsheide<br />
Habichtswald<br />
Kurwald<br />
Haxterholz<br />
Ochsenholz<br />
Nonnenbusch<br />
Haverkampsee<br />
Sandhöfen<br />
Mühlensee<br />
Habichtssee<br />
Aabachtalsperre<br />
Thunebach<br />
Willebadessen Hexenberg<br />
332<br />
Oberer<br />
Kle<strong>in</strong>enberg<br />
395<br />
Rimbecker<br />
Wald<br />
Scherfeder<br />
Wald<br />
Napte<br />
Mühlenbach<br />
Mühlenberg<br />
330<br />
68<br />
Een fasc<strong>in</strong>erende omgev<strong>in</strong>g met <strong>in</strong>teressante<br />
bezienswaardigheden: deze<br />
aantrekkelijke comb<strong>in</strong>atie van natuur<br />
en cultuur ontdekt u tijdens onze fietsroutes!<br />
Beleef de hoogvlaktes van <strong>het</strong> <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong><br />
<strong>Land</strong>, de uitlopers van <strong>het</strong><br />
noordelijke Sauerland, <strong>het</strong> fietsparadijs<br />
Delbrück of <strong>het</strong> unieke natuurgebied<br />
Moosheide, midden<strong>in</strong> <strong>het</strong> Sennelandschap.<br />
U wordt verrast door <strong>het</strong> groot<br />
aantal bronnen zoals de Ems, Lippe,<br />
Pader, Alme en de Altenau. Onderweg<br />
kruisen verschillende monumenten uw<br />
pad: de Dreiecksburcht, de Wewelsburcht,<br />
Slot Neuhaus, <strong>het</strong> Raadhuis van<br />
<strong>Paderborn</strong>, de Jezuïetenkerk met <strong>het</strong><br />
Jezuïetencollege en een aantal karakteristieke<br />
molens. In <strong>het</strong> <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong><br />
is 1.340 kilometer fietspad uitgestippeld<br />
volgens de nieuwste bewegwijzer<strong>in</strong>g<br />
van Noordrijn-Westfalen. Alle routes en<br />
veel nuttige <strong>in</strong>formatie over o.a. de wegconditie<br />
en alle GPS-gegevens zijn terug<br />
te v<strong>in</strong>den op www.paderborner-land.de<br />
Bij veel fietstochten zijn bijbehorende<br />
arrangementen te boeken.<br />
Wij wensen u avontuurlijke dagen toe<br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> zuiden van de vakantieregio<br />
Teutoburgerwoud.<br />
Inhoudsopgave<br />
Regionale fietsroutes p. 7 – p. 15<br />
Lokale fietsroutes p. 16 – p. 35<br />
Interregionale fietsroutes p. 36 – p. 43<br />
Informatie p. 44 – p. 47<br />
Touristikzentrale <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong> e. V.<br />
Königstraße 16, 33142 Büren<br />
Tel. +49 2951 970300, Fax 970304<br />
<strong>in</strong>fo@paderborner-land.de<br />
www.paderborner-land.de<br />
www.facebook.com/paderbornerland<br />
5
<strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong> Route<br />
Lengte: ca. 252 km<br />
S<br />
Rondweg door <strong>het</strong> <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong><br />
De populaire <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong> Route verb<strong>in</strong>dt met een lengte van 252 km de<br />
cultuur-historische en natuurlijke bezienswaardigheden van <strong>het</strong> <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong>.<br />
Het imposante kloostercomplex Dalheim, de unieke Wewelsburcht, de voormalige<br />
pr<strong>in</strong>sbisschoppelijke residentie slot Neuhaus, <strong>het</strong> raadhuis <strong>in</strong> <strong>Paderborn</strong> uit de wezerrenaissance,<br />
de barokke Jezuïetenkerk met <strong>het</strong> Jezuïetencollege <strong>in</strong> Büren of de<br />
grootste kalkstenen brug van Europa, <strong>het</strong> spoorwegviaduct <strong>in</strong> Altenbeken.<br />
U fietst door prachtige landschappen; <strong>het</strong><br />
heidegebied Senne met de Emsbronnen,<br />
de groene bossen van <strong>het</strong> Eggegebergte,<br />
de karsthoogvlakte van <strong>Paderborn</strong> en de<br />
uitlopers van <strong>het</strong> noordelijke Sauerland met<br />
de grote Aabachstuwdam en <strong>het</strong> laagland<br />
van de Lippe met haar typische kanalen.<br />
Tijdens deze afwisselende fietstocht, rijdt u<br />
steeds weer langs rivieren, beken en bronnen.<br />
Naast de Ems, Lippe, Heder, Afte en Alme<br />
loopt <strong>het</strong> verloop van de rondweg ook langs de<br />
Pader, de kortste rivier <strong>in</strong> Duitsland.<br />
De <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong> Route loopt bijna<br />
uits luitend via afgezonderde fietspaden direct<br />
naar de steden en gemeenten <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong><br />
<strong>Land</strong>. Met hun typische charme lokken de<br />
gezellige cafés en restaurants met hun plaatselijke<br />
specialiteiten zoals brood, bier, asperges,<br />
wild, aardbeien, banketspecialiteiten en nog veel<br />
meer.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
Paderquellen,<br />
Dom, Rathaus<br />
Schloß<br />
Burgru<strong>in</strong>e<br />
Neuhaus<br />
Großer Viadukt<br />
Kloster Dalheim<br />
Aabach- Talsperre<br />
Naturerlebnis Aatal Jesuitenkirche<br />
Wewelsburg<br />
Mall<strong>in</strong>ckrodthof<br />
Gradierwerk<br />
Ste<strong>in</strong>horster Becken<br />
Moosheide<br />
100<br />
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200 220 240 260 km<br />
Hövelhof Route met de klok mee Hövelhof<br />
6<br />
www.paderbornerlandroute.de<br />
Kwaliteitslogo<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
iTouristikzentrale <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong> e.V.<br />
Königstraße 16, 33142 Büren<br />
Tel. +49 2951 970300, Fax 970304<br />
<strong>in</strong>fo@paderborner-land.de<br />
www.paderborner-land.nl<br />
7
Auen-Radweg<br />
Lengte: ca. 45 km<br />
S<br />
Rondom <strong>het</strong> water<br />
Het landschap van Büren is zeer veelzijdig en <strong>in</strong> cultuurhistorisch opzicht bijzonder<br />
<strong>in</strong>teressant. Hier ontstond <strong>het</strong> idee een rondweg te maken langs de vele mooie<br />
rivierdalen. Ook voor m<strong>in</strong>der getra<strong>in</strong>de fietsers is deze route makkelijk <strong>in</strong> één dag te<br />
fietsen.<br />
De Auen-fietsweg loopt door de pittoreske beekdalletjes van de Aabach, de Afte,<br />
de Alme, de Nette en de Lühl<strong>in</strong>gsbach. De route wordt verrijkt door natuurlijke en<br />
cultuurhistorische stops rondom <strong>het</strong> thema water. De Aabach-stuwdam als <strong>het</strong><br />
grootste dr<strong>in</strong>kwaterreservoir van de regio, Kneipp-tu<strong>in</strong>en <strong>in</strong> <strong>het</strong> Aatal, watervogels<br />
bij „Rückhaltebecken Kedd<strong>in</strong>ghausen“, historische watermolens <strong>in</strong> Büren,<br />
amfi bieën- en visserspaden, graslanden en Kalkschwemmkegel zijn een<br />
aantal toeristische attracties direct langs de route.<br />
Tijdens de rondweg fietst u grotendeels op geasfalteerde fiets- en veldwegen; soms<br />
op onverharde boswegen.<br />
Aabach-stuwdam, Bad Wünnenberg<br />
De Aabach-stuwdam is een dr<strong>in</strong>kwaterreservoir<br />
waaruit en kwart miljoen mensen hun<br />
dr<strong>in</strong>k water ontvangen. Ze is omgeven door een<br />
prachtig bos. Om <strong>het</strong> stuwmeer heen loopt een<br />
9 km lange rondweg, die zeer geschikt is om<br />
te fietsen.<br />
Almedal, Büren<br />
Het dal van de rivier Alme geldt als één van<br />
de mooiste <strong>in</strong> <strong>het</strong> hele <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong>.<br />
Van de gelijknamige bronplaats <strong>in</strong> de buurt<br />
van <strong>het</strong> stadje Brilon <strong>in</strong> <strong>het</strong> Sauerland kabbelt<br />
<strong>het</strong> water langs de vele bezienswaardigheden<br />
en mondt vervolgens bij slot Neuhaus uit <strong>in</strong><br />
de Lippe.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
Jesuitenkirche<br />
Historische<br />
Mühlen<br />
Aabach- Talsperre<br />
Ste<strong>in</strong>bruch Düstertal<br />
Naturerlebnis Aatal<br />
Waldbahn Almetal<br />
Burgru<strong>in</strong>e<br />
Almeauen<br />
Jezuïetenkerk, Büren<br />
De Jezuïetenkerk is een <strong>in</strong> Westfalen unieke<br />
barokkerk, die <strong>in</strong> <strong>het</strong> jaar 1773 door de Jezuïetenorde<br />
<strong>in</strong> de buurt van <strong>het</strong> Jezuïetencollege<br />
voltooid werd. Hier was o.a. ook de grote<br />
Westfaalse bouwmeester Johann Conrad<br />
Schlaun werkzaam.<br />
100<br />
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 km<br />
Büren Route met de klok mee Büren<br />
8<br />
www.auen-radweg.de<br />
Kwaliteitslogo<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
i<br />
Touristik-Geme<strong>in</strong>schaft<br />
Bürener <strong>Land</strong> e. V.<br />
Königstraße 16, 33142 Büren<br />
Tel. +49 2951 970124, Fax 970191<br />
<strong>in</strong>fo@bueren.de<br />
www.radfahren-<strong>in</strong>-bueren.de<br />
Bad Wünnenberg Tourisitk GmbH<br />
Im Aatal 3, 33181 Bad Wünnenberg<br />
Tel. +49 2953 9988-0, Fax 7430<br />
<strong>in</strong>fo@bad-wuennenberg.de<br />
www.bad-wuennenberg.de<br />
9
Altenau-Radweg<br />
Lengte: ca. 28 km<br />
S<br />
Van bron tot mond<strong>in</strong>g<br />
Fietsen over <strong>het</strong> Altenaufietspad is meer dan een sportieve bezigheid. Hier beleeft<br />
u één van de mooiste dalen <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong>, die al s<strong>in</strong>ds eeuwen bewoond<br />
wordt en één is geworden met de natuur. Hiervan getuigen vele steenkistgraven die<br />
tot 5000 jaar oud zijn.<br />
Fietsen over de Altenau-fietsweg betekent kennis maken met geschiedenis, architectuur,<br />
patriarchale kerken en vakwerkromantiek. Het dal van de Altenau biedt<br />
steengeworden historie. Ook de moeite waard is een uitstapje naar <strong>het</strong> stuwmeer <strong>in</strong><br />
Lichtenau-Husen of naar <strong>het</strong> ca. 2,5 km verwijderde imponerende kloostercomplex<br />
Dalheim. Fietsen over de Altenau-fietsweg betekent vooral genieten van de natuur.<br />
Volg de kle<strong>in</strong>e rivier vanaf zijn bron <strong>in</strong> Lichtenau-Blankenrode tot aan zijn uitmond<strong>in</strong>g<br />
<strong>in</strong> de Alme bij Nordborchen en beleef onderweg de betoverende charme van<br />
<strong>het</strong> recreatiegebied Altenaudal. Gastvrije restaurants en cafés en andere faciliteiten<br />
bev<strong>in</strong>den zich direct langs de weg.<br />
Spieker, Lichtenau<br />
De Spieker, gebouwd <strong>in</strong> 1588, is een gerestaureerd<br />
vakwerkhuis uit de wezerrenaissance en<br />
staat <strong>in</strong> <strong>het</strong> dorp Atteln. Talrijke rozetten op de<br />
borstwer<strong>in</strong>gsplaten sieren dit prachtige bouwwerk,<br />
dat ooit als ambtshuis diende.<br />
Stuwmeer Husen, Lichtenau<br />
In juli 1965 was er <strong>in</strong> <strong>het</strong> Altenaudal extreem<br />
veel wateroverlast dat een enorme<br />
schade heeft veroorzaakt. Om de bevolk<strong>in</strong>g<br />
te beschermen, werd bij Lichtenau-Husen<br />
een stuwmeer gebouwd dat nu als recreatie<br />
gebied dient en veel bezoekers trekt.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
Altenauquelle<br />
Stausee Husen<br />
Ste<strong>in</strong>kammergräber<br />
Naturbad Altenautal<br />
Amerunger Kapelle Historischer Spieker<br />
Kluskapelle<br />
Mall<strong>in</strong>ckrodthof<br />
Mall<strong>in</strong>ckrodthof, Borchen<br />
De <strong>in</strong> Nordborchen gelegen Mall<strong>in</strong>ckrodthof<br />
werd <strong>in</strong> 1684/86 gebouwd. Het voormalige<br />
vakwerkgebouw is omr<strong>in</strong>gd door een gracht.<br />
Het schilderachtige ensemble is omgeven<br />
door tu<strong>in</strong>en en plantsoenen.<br />
200<br />
100<br />
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 km<br />
Lichtenau-Blankenrode<br />
Nordborchen<br />
10<br />
www.altenau-radweg.de<br />
iGeme<strong>in</strong>deverwaltung Borchen<br />
Unter der Burg 1, 33178 Borchen<br />
Tel. +49 5251 38880, Fax 3888100<br />
<strong>in</strong>fo@borchen.de<br />
www.borchen.de<br />
Tourist-Information Lichtenau<br />
Lange Straße 39, 33165 Lichtenau<br />
Tel. +49 5295 998841, Fax 8970<br />
tourist@lichtenau.de<br />
www.lichtenau.de<br />
11
Alme-Radweg<br />
Lengte: ca. 68 km<br />
S<br />
Van Sauerland naar de oude keizerstad<br />
Veel fietsers v<strong>in</strong>den de Alme-Radweg één van de mooiste fietsroutes van Noordrijn-Westfalen.<br />
Hij loopt van Brilon door Sauerland langs de rivier de Alme naar<br />
de oude keizer- en bisschopsstad <strong>Paderborn</strong>. Fietsers kunnen vanaf de bron <strong>in</strong> de<br />
Brilonse wijk Alme gemoedelijk langs de rivier fietsen tot aan de uitmond<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de<br />
Lippe bij slot Neuhaus.<br />
Startpunt van de fietstocht is <strong>het</strong> raadhuis <strong>in</strong> <strong>het</strong> centrum van de oude Hansestad<br />
Brilon. Vanaf hier is <strong>het</strong> nog enkele kilometers naar de bronnen van de rivier. Vanaf<br />
de Multhäuper Hammer vervolgt u uw route over de mooie bosweg aan de l<strong>in</strong>kerkant<br />
van de Alme. U fietst langs de wijken R<strong>in</strong>gelste<strong>in</strong>, Harth, Sidd<strong>in</strong>ghausen en<br />
We<strong>in</strong>e naar de stad Büren met zijn barokke Jezuïetenkerk.<br />
De volgende plaatsen zijn Brenken en Ahden, daarna volgt Wewelsburg met de gelijknamige,<br />
imposante burcht, gelegen hoog boven <strong>het</strong> Almedal. Via Niederntudorf<br />
en Alfen loopt de fietsroute naar Borchen en daarna bereikt u al snel de stadsgrens<br />
van <strong>Paderborn</strong>. Nu bev<strong>in</strong>dt u zich op steenworp afstand van de baroktu<strong>in</strong> van slot<br />
Neuhaus, <strong>het</strong> e<strong>in</strong>dpunt van de Alme-fietsroute.<br />
Molens <strong>in</strong> Büren<br />
De 750 jaar oude Middelmolen is <strong>het</strong> oudste bouwwerk<br />
<strong>in</strong> Büren. De voormalige steenmolen herbergt<br />
tegenwoordig een <strong>in</strong>teractief museum.<br />
In de Nedermolen v<strong>in</strong>den tegenwoordig een groot<br />
aantal culturele evenementen plaats. De uitvoerig<br />
gerestaureerde molen is met zijn unieke sfeer een<br />
perfecte plek voor een onvergetelijke avond.<br />
Almebron<br />
Het idyllische Mühldal met de Almebronnen<br />
heeft een bijzondere landschappelijke<br />
schoonheid en staat onder natuurbescherm<strong>in</strong>g.<br />
Het bronbekken van de Alme ligt niet<br />
ver van de gelijknamige plaats. De bron<br />
ligt 325 m boven NN en stort 400 liter per<br />
seconde uit.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Marktplatz<br />
Burgru<strong>in</strong>e R<strong>in</strong>gelste<strong>in</strong><br />
Almequelle<br />
Historische Mühlen<br />
Jesuitenkirche<br />
Wewelsburg<br />
Schloß Neuhaus<br />
Alte Eisenbahnbrücke<br />
Mall<strong>in</strong>ckrodthof<br />
Slot Neuhaus, <strong>Paderborn</strong><br />
De voormalige residentie van de pr<strong>in</strong>sbisschop<br />
van <strong>Paderborn</strong> geldt als één van de<br />
belangrijkste gebouwen <strong>in</strong> de stijl van de<br />
wezerrenaissance. Het <strong>in</strong> de zestiende eeuw<br />
voltooide waterslot is omgeven door een<br />
prachtige baroktu<strong>in</strong>.<br />
0 10 20 30 40 50 60 70 km<br />
Brilon<br />
<strong>Paderborn</strong><br />
12<br />
www.alme-radweg.de<br />
Kwaliteitslogo<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
i<br />
Touristik-Geme<strong>in</strong>schaft<br />
Bürener <strong>Land</strong> e. V.<br />
Königstraße 16, 33142 Büren<br />
Tel. +49 2951 970124, Fax 970191<br />
<strong>in</strong>fo@bueren.de<br />
www.radfahren-<strong>in</strong>-bueren.de<br />
13
genussroute<br />
Lengte: ca. 80 km<br />
S<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Historisch, cul<strong>in</strong>air, natuurlijk –<br />
hier beleeft u meer!<br />
Natuur en cultuur, gecomb<strong>in</strong>eerd met de Westfaalse gastvrijheid, staan tijdens<br />
deze rondweg met haar talrijke bezichtig<strong>in</strong>gsmogelijkheden centraal. De „Geniet-route“<br />
verb<strong>in</strong>dt de steden Delbrück en Rietberg met elkaar en loopt langs talrijke<br />
bezienswaardigheden. Niet alleen de historische kerkplaats <strong>in</strong> Delbrück met de<br />
scheve kerktoren, die van he<strong>in</strong>de en ver te zien is; maar ook „das gastliche Dorf”, een<br />
ensemble met boerderijen waar u ontspannen kunt vertoeven. Ook de Rome<strong>in</strong>se<br />
nederzett<strong>in</strong>g <strong>in</strong> Anreppen is de moeite waard voor een stop. Neem eens een kijkje<br />
bij <strong>het</strong> Ste<strong>in</strong>horster Becken, <strong>het</strong> grootste door mensenhanden geschapen biotoop<br />
van Noordrijn-Westfalen, waar u over de dijk kunt fietsen. Natuurlijk mogen de<br />
historische stadskern van Rietberg, met zijn talrijke vakwerkhuizen, de tu<strong>in</strong>bouwtentoonstell<strong>in</strong>g<br />
en <strong>het</strong> recreatiegebied Mastholter See niet ontbreken.<br />
De tocht is 80 km lang en kan ook <strong>in</strong> twee dagen gefietst worden.<br />
Onderweg nodigen boerencafé ’s en restaurants u uit voor een korte pauze. Geniet<br />
van de plaatselijke specialiteiten, zoals asperges, „Knochensch<strong>in</strong>ken“ en vers gebakken<br />
brood uit de steenoven. De plaatselijke gastronomie biedt typische Westfaalse<br />
seizoengerechten aan.<br />
Historischer Kirchplatz<br />
Römerlager<br />
Boker Kanal<br />
Gastliches Dorf<br />
Historischer Stadtkern<br />
Heimatmuseum Ostenland<br />
Gartenschaupark Rietberg<br />
Ste<strong>in</strong>horster Becken<br />
0 10 20 30 40 50 60 70 80 km<br />
Delbrück<br />
Route met de klok mee<br />
Delbrück<br />
Het gastvrije dorp<br />
Het ensemble met orig<strong>in</strong>eel gerestaureerde boerderijen<br />
stamt uit de 16e en 18e eeuw. Hof Nell<strong>in</strong>g<br />
uit 1765 speelt met zijn gezellige kamers en <strong>het</strong><br />
zonnige terras een belangrijke rol <strong>in</strong> de gastronomie.<br />
Her<strong>in</strong>ner<strong>in</strong>gen aan „de goede oude tijd“<br />
komen tijdens koffie met zelfgemaakt gebak naar<br />
boven. Een specialiteit van <strong>het</strong> huis is <strong>het</strong> deftige<br />
steenovenbrood uit eigen bakkerij.<br />
Historische stadskern en<br />
tu<strong>in</strong>park Rietberg<br />
Rietberg heeft zijn charme en de benam<strong>in</strong>g<br />
„Stadt der schönen Giebel“ te danken aan<br />
de talrijke liefdevol gerestaureerde vakwerkhuizen<br />
<strong>in</strong> de historische stadskern. Met de<br />
nabijgelegen natuurreservaten en <strong>het</strong> tu<strong>in</strong>park<br />
Rietberg biedt de stad een bijzonder<br />
park- en vrijetijdsbelevenis.<br />
Natuurreservaat Ste<strong>in</strong>horster Becken<br />
Dit natuurreservaat met 82 ha omvang geldt<br />
als <strong>het</strong> grootste door mensenhanden geschapen<br />
biotoop van Noordrijn-Westfalen en vormt<br />
een mozaïek van watervlaktes, eilanden en<br />
moerassen, gelegen aan beide kanten van de<br />
Ems. In dit gebied bev<strong>in</strong>den zich vooral veel<br />
verschillende soorten waadvogels en eenden<br />
die op zoek zijn naar een plek om te rusten en<br />
te eten.<br />
14<br />
Kwaliteitslogo<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
iStadt Delbrück<br />
Lange Str. 45, 33129 Delbrück<br />
Tel. +49 5250 996112, Fax 05251 1322736112<br />
tourist@stadt-delbrueck.de<br />
www.stadt-delbrueck.de<br />
15
Kapellenweg<br />
Lengte: ca. 45 km<br />
S<br />
Op zoek naar kerken en kapellen<br />
De bijzondere vroomheid van de dorpsbevolk<strong>in</strong>g van Delbrücker <strong>Land</strong> uit zich <strong>in</strong><br />
de vele kruizen en kapelletjes langs de kant van de weg. Tijdens deze fietstocht<br />
ontmoet de ,,Pedaalridder“ drie kerken, 10 kapellen en een bijzonder kruis, dat als<br />
gedenkteken dient aan de tijd dat hier nog een executieplaats van de Delbrücker<br />
rechtbank aanwezig was. Bijzonder bezienswaardig tijdens de tocht is <strong>het</strong> Boker<br />
Kanaal, een 32 km lang historisch irrigatiewerk. Het fietspad doorkruist bovendien<br />
de „Haustenbach“, waar<strong>in</strong> vroeger de was gedaan werd en op <strong>het</strong> gras werd gelegd<br />
om te bleken. Ook mooi is de Lippe, die na 200 km bij Wesel <strong>in</strong> de Rijn uitmondt.<br />
Tip: gratis kaartenmateriaal verkrijgbaar!<br />
Boker-Heide-Kanaal<br />
Het Boker-Heide-Kanaal is een historisch, 32<br />
meter lang irrigatiekanaal. Met de bouw werd <strong>in</strong><br />
1850 begonnen. Men wilde <strong>het</strong> toenmalige heidegebied<br />
door gecontroleerde overstrom<strong>in</strong>gen<br />
vruchtbaar maken om voor de arme bevolk<strong>in</strong>g<br />
nieuwe, vruchtbare grond te creëren.<br />
Parochiekerk St. Johannes Baptist<br />
De van oorsprong romaanse kerk St. Johannes<br />
Baptist <strong>in</strong> Delbrück, met haar 65 m hoge en<br />
ca. 2 m scheve toren uit 1400, dient vanuit<br />
alle richt<strong>in</strong>gen als wegwijzer naar <strong>het</strong> stadscentrum.<br />
In de vroegere eeuwen diende ze<br />
als schuilplaats voor de burgers <strong>in</strong> tijden van<br />
onrust. De bouw van de kerk begon <strong>in</strong> 1180.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Historischer Kirchplatz<br />
Boker Kanal<br />
Kreuzkapelle<br />
Kapelle Lippl<strong>in</strong>g Sw<strong>in</strong> Golf Kirche St. <strong>Land</strong>ol<strong>in</strong>us<br />
Reller Kapelle<br />
Römerlager<br />
Schweihoffskapel<br />
Tegen <strong>het</strong> e<strong>in</strong>de van de 19e eeuw stond hier<br />
een voorganger van de Schweihoffkapel,<br />
één uit zandsteen. In <strong>het</strong> naburige Sudhoff<br />
bev<strong>in</strong>dt zich <strong>het</strong> oudste profane gebouw van<br />
<strong>het</strong> Delbrücker <strong>Land</strong>. Het is een gerestaureerd<br />
pakhuis uit 1577. Het is mogelijk, dat de kerk<br />
vroeger als schuur heeft gediend.<br />
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 km<br />
Delbrück Route gegen den Uhrzeigers<strong>in</strong>n Delbrück<br />
iStadt Delbrück<br />
Lange Str. 45, 33129 Delbrück<br />
16<br />
Tel. +49 5250 996112, Fax 05251 1322736112<br />
Kwaliteitslogo<br />
tourist@stadt-delbrueck.de<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
www.stadt-delbrueck.de<br />
17
Delbrücker Spargelroute<br />
Lengte: ca. 32 km<br />
S<br />
Geniet van fietsen en asperges<br />
De Delbrückse aspergeroute loopt langs de aspergevelden van <strong>het</strong> Delbrücker <strong>Land</strong><br />
en vele aspergeteeltbedrijven. Neem onderweg eens de tijd voor een bezoek aan<br />
deze bedrijven en overtuig uzelf van de kwaliteit en de hoge eisen die de bedrijven<br />
aan zichzelf stellen.<br />
Denkt u er alstublieft aan, dat afhankelijk van <strong>het</strong> weer, de aspergetijd midden tot<br />
e<strong>in</strong>d april beg<strong>in</strong>t en op 24 juni, „Spargelsilvester”, e<strong>in</strong>digt. De route kunt u <strong>het</strong> hele<br />
jaar door fietsen en is altijd een paradijs voor fietsers. Zestig jaar geleden begon de<br />
geschiedenis van de Delbrückse asperges.<br />
Het duurde nog meer dan 30 jaar voordat uit de eerste particuliere pog<strong>in</strong>gen de<br />
bedrijfsaanbouw begon. Tegenwoordig zijn er 7 ondernem<strong>in</strong>gen die rond 350<br />
ton asperges per jaar oogsten. Deze bijzondere ontwikkel<strong>in</strong>g heeft een reden: <strong>in</strong><br />
de loop van de jaren is namelijk gebleken dat de warme zandgrond, de grondwaterverhoud<strong>in</strong>gen<br />
en de m<strong>in</strong>erale samenstell<strong>in</strong>g van de grond <strong>in</strong> Delbrück een<br />
doorslag gevende <strong>in</strong>vloed op de smaak van de asperge hebben.<br />
Het gastvrije dorp<br />
Met zijn zeer bijzondere charme nodigt „<strong>het</strong> gast<br />
vrije dorp” u uit voor een uitstapje naar <strong>het</strong> verleden.<br />
Het ensemble van verschillende, <strong>in</strong> orig<strong>in</strong>ele<br />
staat gerestaureerde boerderijen met <strong>het</strong> oude<br />
bakkershuis en dorpsw<strong>in</strong>kel, stamt uit de 16e en 18e<br />
eeuw. Op <strong>het</strong> buitenterras, <strong>in</strong> de kle<strong>in</strong>e koffiehuizen<br />
of <strong>in</strong> de Biergarten is <strong>het</strong> heerlijk vertoeven.<br />
Delbrücker stads -en aspergefeest<br />
Ieder jaar <strong>in</strong> mei v<strong>in</strong>dt <strong>het</strong> populaire stads- en<br />
aspergefeest plaats. Twee dagen lang draait<br />
alles om de witte gourmetgroente en om<br />
de veelzijdigheid van de Delbrückse middenstand.<br />
Op de aspergemarkt komt u veel te<br />
weten over de asperges en kunt u genieten<br />
van een heerlijke maaltijd. Ook worden er<br />
voor jong en oud veel activiteiten <strong>in</strong> de b<strong>in</strong>nenstad<br />
georganiseerd.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Spargelbetrieb Timmermeier<br />
Hist. Kirchplatz<br />
Spargelkulturen Sprenger<br />
Spargelkulturen Frensemeier Sw<strong>in</strong> Golf<br />
Boker Kanal<br />
Spargelbetrieb Hansmeier<br />
Gastliches Dorf<br />
Spargelhof Lohrmeier<br />
Spargelkulturen Brautmeier<br />
Spargelkulturen Gebr. Grew<strong>in</strong>g<br />
0 4 8 12 16 20 24 28 32 km<br />
Delbrück Route gegen den Uhrzeigers<strong>in</strong>n Delbrück<br />
Historische kerkplaats Delbrück<br />
Wie de scheve kerktoren volgt en voor <strong>het</strong><br />
eerst door één van de steegjes loopt en de<br />
historische kerkplaats betreedt, maakt kennis<br />
eeuwenoude vakwerkhuizen die rondom de<br />
katholieke parochiekerk St. Johannes Baptist<br />
gebouwd zijn. De nostalgische k<strong>in</strong>derkopjes<br />
en de oude bomen maken dit unieke kerkple<strong>in</strong><br />
compleet. Op één van de vele bankjes kunt u<br />
even uw benen strekken.<br />
18<br />
Kwaliteitslogo<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
i<br />
Stadt<br />
Delbrück<br />
Lange Str. 45, 33129 Delbrück<br />
Tel. +49 5250 996112, Fax 05251 1322736112<br />
tourist@stadt-delbrueck.de<br />
www.stadt-delbrueck.de<br />
19
Senne-Parcours Hövelhof<br />
Lengte: ca. 65 km<br />
S<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Natuur en cultuur <strong>in</strong> 12 haltes<br />
Het „Senne-Parcours Hövelhof“ is een 65 km lange rondweg die op een voortreffelijke<br />
wijze de natuur, <strong>het</strong> landschap en de cultuur van <strong>het</strong> Sennegebied<br />
met elkaar verb<strong>in</strong>dt. Bijzonder leuk: de plaatselijke bezienswaardigheden en<br />
excursiemogelijk heden liggen direct aan de route. Zo leert de bezoeker Hövelhof en<br />
<strong>het</strong> Sennelandschap van zijn mooiste kant kennen!<br />
Te zien zijn o.a. de „Heidschnuckenschäferei Senne“, de Jugendstil-kapel <strong>in</strong> <strong>het</strong> Salvator<br />
College en de Emsbronnen. Het vlakbij gelegen, nieuwe Ems-Informatiecentrum<br />
is <strong>het</strong> hoogtepunt van deze tocht.<br />
Reist u met de tre<strong>in</strong>? Dan beg<strong>in</strong>t uw fietstocht al gelijk zonder stress omdat <strong>het</strong> Senne-Parcours<br />
direct bij <strong>het</strong> station <strong>in</strong> Hövelhof beg<strong>in</strong>t – de poort naar de Senne.<br />
De rondweg kunt u <strong>in</strong> één dag fietsen; voor de bezichtig<strong>in</strong>gen moet u meer tijd <strong>in</strong>plannen.<br />
U beslist zelf voor welke bezienswaardigheden u meer tijd wilt uittrekken.<br />
De Sennetypische gastvrijheid langs de weg maakt u pauzes extra ontspannen.<br />
Bahnhof<br />
Heidschnuckenschäferei<br />
Ste<strong>in</strong>horster Becken<br />
Ems-Informationszentrum, Moosheide<br />
Henkenmühle, Furlbachmühle<br />
Salvator Kolleg<br />
Heimatzentrum OWL<br />
0 10 20 30 40 50 60 70 km<br />
Hövelhof Route gegen den Uhrzeigers<strong>in</strong>n Hövelhof<br />
Dorpsschoolmuseum <strong>in</strong> Riege<br />
Historisch onderwijs volgens <strong>het</strong> oude Pruisische<br />
schoolreglement van 1872. Dat ervaart men<br />
<strong>in</strong> de <strong>in</strong> 1815 gebouwde dorpsschool <strong>in</strong> Riege.<br />
Hier heeft de dorpsgemeenschap Hövelriege/<br />
Riege <strong>in</strong> de <strong>in</strong>middels onder erfgoed staande<br />
oude dorpsschool een historisch klaslokaal <strong>in</strong>gericht.<br />
Bezoekers blikken hier terug op de bijzondere<br />
ontwikkel<strong>in</strong>g van <strong>het</strong> Duitse schoolsysteem<br />
en genieten van <strong>het</strong> ouderwetse onderwijs dat<br />
alle bezoekers - van scholieren tot senioren- hier<br />
krijgen.<br />
Buurtcentrum OWL<br />
Het door de Platduitse kr<strong>in</strong>g Hövelhof<br />
<strong>in</strong>gerichte buurtcentrum schept een beeld<br />
over de leefwijze van de boeren <strong>in</strong> de Senne.<br />
Tevens heeft deze kr<strong>in</strong>g ook <strong>het</strong> „Haus des<br />
historischen Handwerks“ onder haar hoede.<br />
U kunt <strong>in</strong> de werkplaatsen kennis maken met<br />
ambachtelijke activiteiten van vroeger en uw<br />
ambachtelijke talenten ontdekken.<br />
Beschermd natuurgebied Moosheide<br />
Moosheide is met een oppervlakte van 4,5 ha<br />
<strong>het</strong> grootst beschermde natuurgebied van de<br />
Senne. De comb<strong>in</strong>atie van du<strong>in</strong>en, dalen, open<br />
heidevlaktes en dennenbossen maakt <strong>het</strong><br />
natuurgebied tot een aantrekkelijke bestemm<strong>in</strong>g.<br />
Midden<strong>in</strong> de Moosheide bev<strong>in</strong>den zich<br />
de bronnen van de Ems. De Moosheide is tevens<br />
<strong>het</strong> leefgebied van de Sennense paarden.<br />
20<br />
www.senne-parcours.de<br />
Kwaliteitslogo<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
i<br />
Verkehrsvere<strong>in</strong><br />
Hövelhof e. V.<br />
Tourist-Information im Rathaus<br />
Schlossstr. 14, 33161 Hövelhof<br />
Tel. +49 5257 5009-215, Fax 5009-282<br />
verkehrsvere<strong>in</strong>@hoevelhof.de<br />
www.hoevelhof.de<br />
21
Mühlen-Tour Hövelhof<br />
Lengte: ca. 65 km<br />
S<br />
Heerlijk fietsen langs de parels van Hövelhof –<br />
ontdek Riege en Espeln<br />
Hövelhof biedt met zijn unieke Senne,- en heidelandschap de perfecte comb<strong>in</strong>atie<br />
van <strong>in</strong>teressante bezienswaardigheden en een afwisselende fietstocht. Met de<br />
Hö 7 – de molenroute – fietst men door <strong>het</strong> beschermde natuurgebied Rixelbruch,<br />
omr<strong>in</strong>gd door du<strong>in</strong>en beleeft u hier de schoonheid van Riege en Espeln, twee deelgemeenten<br />
temidden van een prachtig landschap.<br />
De molens aan de Furlbach zijn bijzondere bezienswaardigheden tijdens de fietstocht.<br />
Ook de prachtige beemden bij de Holtebach, de Emsbronnen-regio met haar<br />
parkachtige landschap, de typische boerderijen <strong>in</strong> Espeln en <strong>het</strong> dorpsschoolmuseum<br />
<strong>in</strong> Riege zijn een bezoek waard. Een absolute must is een bezoek aan <strong>het</strong> voormalige<br />
pr<strong>in</strong>s-bisschoppelijke jachtslot, <strong>het</strong> herkenn<strong>in</strong>gsteken van Hövelhof.<br />
De fietsroute verloopt voornamelijk over geasfalteerde fietspaden en is vanwege<br />
<strong>het</strong> vlakke landschap prima geschikt voor gez<strong>in</strong>nen.<br />
Molens<br />
In Riege, direct langs de route van de Hö 7,<br />
v<strong>in</strong>dt men de Fuhrlmolen. De zoge<strong>het</strong>en boerenmolen<br />
met waterrad stamt uit de 16de<br />
eeuw en is <strong>in</strong>middels uitvoerig gerestaureerd.<br />
Op steenworp afstand bev<strong>in</strong>dt zich een beukmolen<br />
uit de 17de eeuw. In beide molens werden<br />
oorspronkelijk hennep,- en vlasstengels<br />
gebroken, later deden ze dienst als handels,-<br />
en korenmolen.<br />
Espeln<br />
De oude boerengemeenschap Espeln maakt s<strong>in</strong>ds<br />
1975 deel uit van de gemeente Hövelhof. Haar geschiedenis<br />
kenmerkt zich vooral door de talrijke<br />
oeroude hoven aan de vruchtbare „Espelner<br />
Rücken“. Tijdens <strong>het</strong> eerste weekend van september<br />
v<strong>in</strong>dt <strong>in</strong> Espeln <strong>het</strong> traditionele dorps- en<br />
oogstfeest plaats. Hoogtepunt hierbij is de lange,<br />
feestelijke optocht waarbij de laatste oogstwagen<br />
volgens oude traditie wordt b<strong>in</strong>nengehaald.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Rieger-Kreuz<br />
(auch Ramsel-Kreuz)<br />
Berl<strong>in</strong>er „Mauer-Denk-Mal“<br />
Mühlen am Fuhlbach<br />
Espelner Kirche<br />
Jagdschloss<br />
Het jachtslot<br />
In 1661 liet pr<strong>in</strong>s-bisschop Dietrich Adolf von<br />
der Recke <strong>het</strong> <strong>in</strong>middels onder erfgoed staande<br />
jachtslot bouwen. In <strong>het</strong> Raadhuis van<br />
Hövelhof, wat direct tegenover <strong>het</strong> jachtslot<br />
staat, is een orig<strong>in</strong>eel model van <strong>het</strong> slotcomplex<br />
met een schaal van 1:120 te bezichtigen.<br />
Het m<strong>in</strong>iatuur geeft <strong>het</strong> imperiale hof <strong>in</strong> de<br />
b<strong>in</strong>nenstad van 1850 weer.<br />
0 5 10 15 20 25 km<br />
Hövelhof<br />
Route gegen den Uhrzeigers<strong>in</strong>n<br />
Hövelhof<br />
22<br />
Kwaliteitslogo<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
i<br />
Verkehrsvere<strong>in</strong><br />
Hövelhof e. V.<br />
Tourist-Information im Rathaus<br />
Schlossstr. 14, 33161 Hövelhof<br />
Tel. +49 5257 5009-215, Fax 5009-282<br />
verkehrsvere<strong>in</strong>@hoevelhof.de<br />
www.hoevelhof.de<br />
23
Rund ums Soratfeld<br />
Lengte: ca. 30 km<br />
S<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Rondweg door <strong>het</strong> Eggevoorland met<br />
prachtig uitzicht<br />
De benam<strong>in</strong>g Soratfeld stamt af van <strong>het</strong> Middelhoogduitse woord sor = karig,<br />
schraal, armoedig. Zo bestaat de akkerbouw van de Soratvelden hoofdzakelijk uit<br />
graanbouw. Toch is de karige hoogvlakte <strong>in</strong>middels een vruchtbaar land voor de<br />
energiew<strong>in</strong>n<strong>in</strong>g geworden. Met meer dan 60 w<strong>in</strong>dmolens staat hier één van de<br />
grootste b<strong>in</strong>nenlandse w<strong>in</strong>dparken van Europa en drukt zijn stempel op <strong>het</strong> landschapsbeeld<br />
ten noorden van Lichtenau. Rondom <strong>het</strong> Soratfeld is- <strong>in</strong> tegenstell<strong>in</strong>g<br />
tot de karige hoogvlakte - een prachtig dallandschap met een veelzijdige flora en<br />
fauna ontstaan. De fietsroute leidt u over rustige en goed te berijden veld, -en<br />
weidewegen door <strong>het</strong> afwisselende landschap en belooft mooie uitzichten over<br />
<strong>het</strong> <strong>Paderborn</strong>se hoogland en verwent u met een panorama tot aan de bergketen<br />
van <strong>het</strong> Sauerland.<br />
Uw fietstocht beg<strong>in</strong>t en e<strong>in</strong>digt <strong>in</strong> Herbram bij <strong>het</strong> restaurant Zur L<strong>in</strong>de. Vanaf<br />
Herbram volgt u de marker<strong>in</strong>g „Soratfeld“ en fietst u door <strong>het</strong> bergachtige Eggevoorland<br />
over de Reischlagsberg via de natuurmonumenten Erdfall en Spielmanns<br />
Kuhle naar Grundste<strong>in</strong>heim. Bij Iggenhausen verloopt de weg bergopwaarts naar<br />
de W<strong>in</strong>terberg. Verder loopt de route, onder <strong>het</strong> w<strong>in</strong>dpark door, via glooiende heuvels<br />
naar de „energiestad“ Lichtenau. Vanaf hier fietst u door <strong>het</strong> wonderschone<br />
natuur- en cultuurlandschap van <strong>het</strong> Eselsbett en <strong>het</strong> Egge-Längsdal via de dorpen<br />
Hakenberg en Asseln tot aan Herbram.<br />
Schwalglöcher<br />
Böhner Mühle<br />
Mittelalterliche Burg<br />
NSG Eselsbett<br />
W<strong>in</strong>dpark Asseln<br />
Wasserbüffelwiese<br />
0 5 10 15 20 25 30 km<br />
Herbram<br />
Route gegen den Uhrzeigers<strong>in</strong>n<br />
Herbram<br />
Vleugels <strong>in</strong> de w<strong>in</strong>d –<br />
w<strong>in</strong>dpark Lichtenau/Asseln<br />
In Lichtenau-Asseln bev<strong>in</strong>dt zich een b<strong>in</strong>nenlands-<br />
w<strong>in</strong>dpark, dat vroeger <strong>het</strong> grootste van<br />
Europa was. Met <strong>in</strong> totaal 62 w<strong>in</strong>dmolens die<br />
tussen de 150 en 1500 KW produceren en<br />
een geïnstalleerd nom<strong>in</strong>aal vermogen van<br />
36 Megawatt hebben. Het w<strong>in</strong>dpark is m.b.t.<br />
de klimaatbescherm<strong>in</strong>g een belangrijk<br />
prestige-project <strong>in</strong> OWL. Hier wordt ongeveer 65.000.000 kWh stroom per jaar geproduceerd,<br />
wat met <strong>het</strong> jaarverbruik van 50.000 mensen overeenkomt.<br />
... aan de ruisende beek<br />
In Iggenhausen treft u een nog functionerende<br />
molen, oorspronkelijk <strong>in</strong> <strong>het</strong> bezit van Graaf von<br />
Westfalen. Alhoewel de molentechniek en <strong>het</strong> gebouw<br />
zich door de jaren heen hebben ontwikkeld,<br />
schept de molen een goed beeld van een kle<strong>in</strong>e landelijke<br />
,,Lohnmühle“ uit de tijd rond 1900.<br />
De molen kan op afspraak worden bezichtigd.<br />
Tel. +49 5295 650<br />
Beschermd natuurgebied – Eselsbett<br />
Het beschermde natuurgebied Eselsbett bestaat<br />
uit verschillende leefruimtes; van vochtige tot<br />
zeer natte groenvlakten, een laagveengebied en<br />
een stuk hoogveengebied. Een rijke flora en fauna<br />
kenmerken <strong>het</strong> natuurgebied. Het Eselsbett heeft<br />
een belangrijke floristieke betekenis vanwege de<br />
met uitsterven bedreigde vaatplanten, die hier<br />
nog <strong>in</strong> grote aantallen voorkomen. Ook komen er<br />
maar liefst 90 verschillende vogelsoorten voor <strong>in</strong><br />
<strong>het</strong> drasland.<br />
24<br />
i<br />
Tourist-Information<br />
Lichtenau<br />
Lange Straße 39, 33165 Lichtenau<br />
Tel. +49 5295 998841, Fax 8970<br />
tourist@lichtenau.de<br />
www.lichtenau.de<br />
25
<strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> Rundtour<br />
Lengte: ca. 74 km<br />
S<br />
Ervaar een afwisselend landschap<br />
Tijdens de nieuwe <strong>Paderborn</strong>se rondtocht, die <strong>in</strong> een grote boog om de stad<br />
<strong>Paderborn</strong> loopt, geniet u van de veelzijdige landschappen. De route loopt door<br />
<strong>het</strong> merenlandschap <strong>in</strong> <strong>het</strong> noorden van <strong>Paderborn</strong>, de zandrijke Senne. De route<br />
vervolgt over de uitgestrekte <strong>Paderborn</strong>se hoogvlakte en loopt door tot <strong>het</strong> tot<br />
Hellwegbörde behorende akkerland <strong>in</strong> <strong>het</strong> westen. Zo verschillend als de landschappen<br />
zijn, zo verschillend is ook de moeilijkheidsgraad: <strong>het</strong> noordelijke deel is vlak en<br />
zonder stijg<strong>in</strong>gen; <strong>het</strong> zuidelijke deel gaat op en af. Tussendoor kunt u <strong>in</strong> de talrijke<br />
gezellige cafés en restaurants langs de weg even pauze houden, zodat u weer op<br />
krachten komt.<br />
De ongeveer 70 km lange <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> Rundtour beg<strong>in</strong>t – net als de andere vier<br />
korte <strong>Paderborn</strong> routes (PB 1-4) bij de fietsroute-<strong>in</strong>formatievitr<strong>in</strong>e op de westelijke<br />
„Maspernplatz“ <strong>in</strong> de buurt van de speeltu<strong>in</strong> aan de b<strong>in</strong>nenstadsr<strong>in</strong>g. Ze is gemarkeerd<br />
met een drie-hazen-vignet.<br />
Slot Hamborn<br />
Een van de meest markante bouwwerken van<br />
deze vestig<strong>in</strong>g is <strong>het</strong> 19de eeuwse slot. Het slot<br />
werd <strong>in</strong> 1931 door de gezamenlijke eigenaren<br />
van de „Schloss Hamborn Rudolf-Ste<strong>in</strong>er-Werkgeme<strong>in</strong>schaft“<br />
overgenomen, waarna er o.a. een<br />
school met <strong>in</strong>ternaat, een bejaardencentrum,<br />
een landgoed met eigen kaasmakerij, een bakkerij,<br />
werkplaatsen, een natuurw<strong>in</strong>kel en een café<br />
werden gevestigd.<br />
Slotpark<br />
In <strong>het</strong> kader van de floriade <strong>in</strong> 1994 werd de<br />
baroktu<strong>in</strong> gereconstrueerd en werd <strong>het</strong> 42 ha<br />
grote slotpark gerealiseerd. In de voormalige<br />
stallen bev<strong>in</strong>den zich s<strong>in</strong>dsdien <strong>het</strong> geschiedkundig<br />
museum en <strong>het</strong> natuurmuseum.<br />
De uit de Biedermeier periode stammende<br />
manege dient tegenwoordig als stadsgalerij<br />
waar wisselende exposities te zien zijn.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Schloß- und Auenpark<br />
HNF<br />
Mall<strong>in</strong>ckrodthof<br />
Schloß Hamborn<br />
Madonna am Stern<br />
Ellerbachtal<br />
Lippequelle<br />
Fischteiche<br />
Ellerbachtal<br />
Het Ellerbachtal heeft – vooral <strong>in</strong> <strong>het</strong> gebied<br />
rondom de gemeente Haxtergrund – steile afgronden<br />
en heeft zich <strong>in</strong> <strong>het</strong> kalksteen van de<br />
<strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> hoogvlaktes gekerfd.<br />
De Ellerbach <strong>in</strong> <strong>het</strong> dal is een voor dit landschap<br />
typische beekloop met een wisselende waterstand:<br />
<strong>in</strong> de zomer is <strong>het</strong> er vooral droog omdat<br />
<strong>het</strong> water <strong>in</strong> <strong>het</strong> brokkelige kalksteen gesijpeld is.<br />
0 10 20 30 40 50 60 70 80 km<br />
<strong>Paderborn</strong> Route gegen den Uhrzeigers<strong>in</strong>n <strong>Paderborn</strong><br />
26<br />
Kwaliteitslogo<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
i<br />
Tourist<br />
Information <strong>Paderborn</strong><br />
Marienplatz 2a, 33098 <strong>Paderborn</strong><br />
Tel. +49 5251 88-2980, Fax 88-2990<br />
tourist-<strong>in</strong>fo@paderborn.de<br />
www.paderborn.de/tourismus<br />
27
<strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> Seentour<br />
Lengte: ca. 26 km<br />
S<br />
Gezellige fietstocht –<br />
ideaal voor gez<strong>in</strong>nen met k<strong>in</strong>deren<br />
Deze makkelijk te fietsen tocht <strong>in</strong> <strong>het</strong> noordelijke stadsgebied van <strong>Paderborn</strong> loopt<br />
door een landschap met talrijke meren. Ze voert grotendeels over autovrije wegen,<br />
heeft geen stijg<strong>in</strong>gen en is daarom ook prima geschikt voor gez<strong>in</strong>nen met k<strong>in</strong>deren.<br />
Meerdere speelplaatsen liggen direct aan de route, <strong>het</strong> slotpark <strong>in</strong> Neuhaus lokt met<br />
<strong>het</strong> openlucht theater en midgetgolfbanen, <strong>het</strong> Lippemeer met een zwemstrand,<br />
waterfietsen en een fietsparcours.<br />
De ongeveer 26 km lange route beg<strong>in</strong>t bij de fietsroute-<strong>in</strong>formatievitr<strong>in</strong>e op de<br />
westelijke „Maspernplatz“ die <strong>in</strong> de buurt van de speeltu<strong>in</strong> aan de b<strong>in</strong>nenstadsr<strong>in</strong>g<br />
te v<strong>in</strong>den is. De tocht is voorzien van bordjes met de tekst PB 1, d.w.z.<br />
<strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> Tour nr. 1. Door de Padervlaktes en langs <strong>het</strong> Padermeer loopt de weg<br />
eerst naar slot Neuhaus. Vervolgens via de Lippesee langs <strong>het</strong> recreatiegebied<br />
Wilhelmsberg naar de Habichtssee. Daarna fietst u langs de Waldsee en de<br />
Tallemeren. Door <strong>het</strong> recreatiegebied Fischteiche en langs <strong>het</strong> He<strong>in</strong>z Nixdorf<br />
Museumsforum bereikt u weer <strong>het</strong> beg<strong>in</strong>punt.<br />
Natuurgebied Fischteiche<br />
De vijvers worden hier niet met grond- of regenwater,<br />
maar met zoge<strong>het</strong>en artesische bronnen<br />
gevuld: een pijpleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de buurt van <strong>het</strong><br />
speelterre<strong>in</strong> loopt ongeveer 100 meter de grond<br />
<strong>in</strong>. Het water vloeit - zonder pompen - vanuit<br />
<strong>het</strong> ondergrondse kalksteen naar de oppervlakte<br />
en wordt zo naar de visvijver geleid.<br />
Recreatieparadijs Lippesee<br />
Het recreatieve aanbod rondom de Lippesee<br />
is enorm: hier kan men zeilen, surfen, waterfietsen,<br />
waterskiën, zonnebaden op <strong>het</strong><br />
strand, joggen, wandelen en midgetgolfen.<br />
Ook <strong>het</strong> skatepark is hier erg populair, evenals<br />
de beachvolleybal- en basketbalvelden, <strong>het</strong><br />
fietsparcours en de speeltu<strong>in</strong>en.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Pader Schloß Neuhaus<br />
Gut Lippesee<br />
Padersee<br />
Lippesee<br />
Boker Kanal<br />
Habichtsee<br />
Fischteiche<br />
Padersee<br />
DDe Padersee ligt precies halverwege de b<strong>in</strong>nenstad<br />
en <strong>het</strong> Slot Neuhaus. Het meer is vooral<br />
populair bij wandelaars, hardlopers en gez<strong>in</strong>nen<br />
met k<strong>in</strong>deren, maar was <strong>in</strong> eerste <strong>in</strong>stantie niet<br />
als recreatiegebied bedoeld. De Padersee diende<br />
voorheen als retentiebekken na de verwoestende<br />
overstrom<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de zomer van 1965.<br />
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 km<br />
<strong>Paderborn</strong><br />
Route met de klok mee<br />
<strong>Paderborn</strong><br />
28<br />
Kwaliteitslogo<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
i<br />
Tourist<br />
Information <strong>Paderborn</strong><br />
Marienplatz 2a, 33098 <strong>Paderborn</strong><br />
Tel. +49 5251 88-2980, Fax 88-2990<br />
tourist-<strong>in</strong>fo@paderborn.de<br />
www.paderborn.de/tourismus<br />
29
Beke-Lippe-Tour<br />
Lengte: ca. 34 km<br />
S<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Rustige wegen en uitgestrekte uitzichten<br />
Om te beg<strong>in</strong>nen start de tocht makkelijk en rustig, maar ongeveer vanaf de helft<br />
van de route wordt <strong>het</strong> een stuk zwaarder. U wordt beloond met mooie uitzichten<br />
vanaf de <strong>Paderborn</strong>se hoogvlakte over de Senne en <strong>het</strong> Teutoburger Woud.<br />
Het ongeveer 34 km lange uitstapje beg<strong>in</strong> bij de fietsroute-<strong>in</strong>formatievitr<strong>in</strong>e<br />
op de westelijke „Maspernplatz“ die <strong>in</strong> de buurt van de speeltu<strong>in</strong> aan de b<strong>in</strong>nenstadsr<strong>in</strong>g<br />
te v<strong>in</strong>den is. De tocht is gemarkeerd als PB 2 (<strong>Paderborn</strong>-Tour 2). Ze loopt<br />
langs <strong>het</strong> He<strong>in</strong>z Nixdorf MuseumsForum (HNF) naar <strong>het</strong> recreatiegebied Fischteiche.<br />
Hier gaat <strong>het</strong> verder langs de Tallesee en op een voormalig spoortraject naar de<br />
kuurstad Bad Lippspr<strong>in</strong>ge. Op <strong>het</strong> traject via Neuenbeken, Dahl en de Haxtergrund,<br />
naar de b<strong>in</strong>nenstad van <strong>Paderborn</strong>, leert u <strong>het</strong> karakter van de <strong>Paderborn</strong>se hoogvlakte<br />
kennen: diep <strong>in</strong>gekerfde dalen met waterlopen, die vaak droog zijn en luchtige<br />
hoogtes, met uitgestrekte uitzichten.<br />
Lippequelle<br />
Lichtenturm Haxter Warte<br />
Gut Red<strong>in</strong>gerhof<br />
Beke<br />
Pfarrkirche Neunbeken Flugplatz Haxterberg<br />
Neuenbeken<br />
De Beke ontspr<strong>in</strong>gt <strong>in</strong> Buke, een deelgemeente<br />
van Altenbeken. Hij stroomt door Altenbeken,<br />
Neuenbeken en Marienloh. Na bijna 18 kilometer<br />
mondt de rivier uit <strong>in</strong> de Lippe, ten westen<br />
van Marienloh. Net als andere waterstromen<br />
van de <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> hoogvlaktes, sijpelt <strong>het</strong><br />
water <strong>in</strong> de zomer vaak, vlak voor Neuenbeken,<br />
<strong>in</strong> de kalkstenen bodem.<br />
Bad Lippspr<strong>in</strong>ge<br />
<strong>Paderborn</strong> heeft de bijzondere hydrogeologische<br />
verhoud<strong>in</strong>gen van de <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> hoogvlaktes<br />
niet alleen te danken aan de bronnen<br />
van de Pader, maar net zo goed aan de Lippebronnen<br />
van Bad Lippspr<strong>in</strong>ge. De bronvijver<br />
van de Lippe bev<strong>in</strong>dt zich op steenworp afstand<br />
van de bergruïne. Vanaf daar stroomt<br />
de rivier verder en mondt uite<strong>in</strong>delijk na 220<br />
kilometer uit <strong>in</strong> de Rijn bij Wesel.<br />
Lichtenturm<br />
De Lichtentoren is onderdeel van de middeleeuwse<br />
„wacht“, een uitkijktoren ter bescherm<strong>in</strong>g<br />
van <strong>Paderborn</strong>, die de stad <strong>in</strong> een wijde<br />
straal omr<strong>in</strong>gde. Daarbij werden natuurlijke h<strong>in</strong>dernissen,<br />
zoals rivieren en beken, met heggen,<br />
palissaden en wallen afgeschermd. Om <strong>het</strong> zicht<br />
te verbeteren werden er op de heuvelruggen uitzichttorens<br />
gebouwd.<br />
0 4 8 12 16 20 24 28 32 36 km<br />
<strong>Paderborn</strong> Route met de klok mee <strong>Paderborn</strong><br />
30<br />
Kwaliteitslogo<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
i<br />
Tourist<br />
Information <strong>Paderborn</strong><br />
Marienplatz 2a, 33098 <strong>Paderborn</strong><br />
Tel. +49 5251 88-2980, Fax 88-2990<br />
tourist-<strong>in</strong>fo@paderborn.de<br />
www.paderborn.de/tourismus<br />
31
Haxterberg und Almetal<br />
Lengte: ca. 25 km<br />
S<br />
Gezellige tocht met een sportieve <strong>in</strong>slag<br />
Deze 25 kilometer lange rondtocht biedt avontuurlijke natuurervar<strong>in</strong>gen met verre<br />
uitzichten over de Senne tot aan <strong>het</strong> Teutoburgerwoud. Zoals alle fietstochten door<br />
<strong>het</strong> <strong>Paderborn</strong> <strong>Land</strong> (PB-toeren) beg<strong>in</strong>t deze route bij <strong>het</strong> fietsroute-<strong>in</strong>formatiebord<br />
aan <strong>het</strong> westelijke Maspernplatz, vlakbij de speeltu<strong>in</strong> aan de stadsr<strong>in</strong>g.<br />
De route wordt aangeduid met „PB 3“, oftewel „<strong>Paderborn</strong>-Tour 3“. De eerste zes kilometer<br />
vereisen een sportieve <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g: vanaf de b<strong>in</strong>nenstad tot aan de luchthaven<br />
moet de deelnemer ongeveer 130 meter hoogte overw<strong>in</strong>nen. Echt steil wordt <strong>het</strong><br />
na de afslag richt<strong>in</strong>g Haxtergrund. Daarna volgt een meer ontspannen gedeelte tot<br />
aan <strong>het</strong> e<strong>in</strong>de van de route.<br />
De route verloopt door <strong>het</strong> idyllische gebied langs de Ellerbach en via <strong>het</strong> slot Hamborg<br />
<strong>in</strong> de richt<strong>in</strong>g van Borchen. Op de terugweg wordt u tot kort voor <strong>Paderborn</strong><br />
begeleid door de Alme. Voor <strong>het</strong> kerkhof en door <strong>het</strong> Riemekepark wordt uite<strong>in</strong>delijk<br />
weer <strong>het</strong> beg<strong>in</strong>punt op <strong>het</strong> Masperplatz bereikt.<br />
Stuwdam Ellerbach<br />
De Ellerbach <strong>in</strong> Haxergrund is voor de <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong><br />
hoogvlakte een typische beekloop: <strong>in</strong> de<br />
zomer is <strong>het</strong> er vooral droog omdat <strong>het</strong> water<br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> brokkelige kalksteen gesijpeld is. Omdat<br />
krachtige neerslag kan leiden tot sterk hoogwater<br />
werd er - om <strong>het</strong> overstromen van de<br />
gemeente Kirchborchen te voorkomen – deze<br />
stuwdam gebouwd.<br />
Pader<br />
De meer dan 200 bronnen van de Pader ontspr<strong>in</strong>gen<br />
midden<strong>in</strong> <strong>het</strong> centrum van <strong>Paderborn</strong>.<br />
Ze zijn goed voor gemiddeld 5000 liter<br />
water per seconde. Toch mondt de Pader al<br />
na vier kilometer uit <strong>in</strong> de m<strong>in</strong>der waterrijke<br />
Lippe en verliest daarmee zijn naam. Hierdoor<br />
is de Pader de kortste rivier van Duitsland.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Pader<br />
Madonna am „Stern“<br />
Mall<strong>in</strong>ckrodthof<br />
Schloss Hamborn<br />
Almetalbahn<br />
Flugplatz Haxterberg<br />
Staudamm Ellerbach<br />
Wewer<br />
Almetalbahn<br />
De Almetalbahn was een ongeveer 60 km lange<br />
spoorweg van <strong>Paderborn</strong> via Büren naar Brilon.<br />
De spoorweg werd rond 1900 <strong>in</strong> werk<strong>in</strong>g gesteld.<br />
In 1974 werd <strong>het</strong> doorgaand personenverkeer<br />
<strong>in</strong>gevoerd. Tegenwoordig rijdt er tussen Büren<br />
en Thülen een museumtre<strong>in</strong>tje. Tussen Büren en<br />
<strong>Paderborn</strong> is <strong>het</strong> spoor afgebroken.<br />
0 5 10 15 20 25 km<br />
<strong>Paderborn</strong><br />
Route met de klok mee<br />
<strong>Paderborn</strong><br />
32<br />
Kwaliteitslogo<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
i<br />
Tourist<br />
Information <strong>Paderborn</strong><br />
Marienplatz 2a, 33098 <strong>Paderborn</strong><br />
Tel. +49 5251 88-2980, Fax 88-2990<br />
tourist-<strong>in</strong>fo@paderborn.de<br />
www.paderborn.de/tourismus<br />
33
<strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> Westschleife<br />
Lengte: ca. 32 km<br />
S<br />
Gezellige tocht door velden en weiden<br />
Deze rondweg verloopt door <strong>het</strong> uitgestrekte, vlakke gebied ten westen van <strong>Paderborn</strong>.<br />
De omgev<strong>in</strong>g tussen Delbrück, Salzkotten en <strong>Paderborn</strong> straalt de rust uit<br />
van weiden, velden en baggermeren. De route loopt bijna constant over rustige,<br />
geasfalteerde wegen.<br />
Deze ongeveer 32 kilometer lange tocht beg<strong>in</strong>t bij <strong>het</strong> fietsroute-<strong>in</strong>formatiebord aan<br />
<strong>het</strong> westelijke Maspernplatz, vlakbij de speeltu<strong>in</strong> aan de stadsr<strong>in</strong>g.<br />
De route wordt aangeduid met „PB 4“, oftewel „<strong>Paderborn</strong>-Tour 4“. De route loopt<br />
door <strong>het</strong> Riemekepark, voorbij <strong>het</strong> kerkhof en vervolgens <strong>in</strong> westelijke richt<strong>in</strong>g <strong>het</strong><br />
stadsdeel Wewer. Vanaf hier verloopt de tocht <strong>in</strong> noordelijke richt<strong>in</strong>g, voorbij <strong>het</strong><br />
therapeutische opleid<strong>in</strong>gs<strong>in</strong>stituut Haus Widey en de gemeenten Scharmede en<br />
Bentfeld. Uite<strong>in</strong>delijk gaat de route via <strong>het</strong> Boker-kanaal naar Slot Neuhaus en door<br />
de Paderbeemden weer terug naar <strong>het</strong> beg<strong>in</strong>punt.<br />
De weg van <strong>het</strong> centraal station <strong>Paderborn</strong> tot <strong>het</strong> beg<strong>in</strong>punt is af te leggen via de<br />
tre<strong>in</strong>-fiets-routes Teuto-Senne en Weser-Lippe of via de <strong>Land</strong>esGartenschauRoute.<br />
Alt-Eng<strong>in</strong>gerMolen<br />
De Alt-Eng<strong>in</strong>gerMolen geldt als een van de<br />
oudste gebouwen van <strong>het</strong> <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong>.<br />
Gelegen aan de Gunnebach deed <strong>het</strong> dienst als<br />
watermolen en boerderij. Tegenwoordig is er een<br />
gezellig hotel-restaurant gevestigd. In de zomer<br />
nodigt de Paulanergarten met zijn reusachtige<br />
kastanjebomen de gasten uit voor een korte<br />
rustpauze.<br />
Wewer<br />
Wewer ligt op ongeveer 5,5 km afstand van<br />
<strong>het</strong> centrum van <strong>Paderborn</strong>, <strong>in</strong> <strong>het</strong> grensgebied<br />
van <strong>het</strong> Hellweggebied en de <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong><br />
hoogvlaktes. Het meest opvallende gebouw<br />
van deze gemeente is de onder erfgoed<br />
staande parochiekerk St. Johannes Baptist uit<br />
<strong>het</strong> jaar 1885. De toren van <strong>het</strong> onderste gedeelte<br />
stamt nog uit de Romaanse bouwtijd.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Almetalbahn<br />
Wewer<br />
Alt-Eng<strong>in</strong>ger-Mühle Schloß- und Auenpark<br />
Lippesee<br />
Schloß Neuhaus<br />
Boker Kanal Padersee<br />
Recreatieparadijs Lippesee<br />
Het recreatieve aanbod rondom de Lippesee is<br />
enorm: hier kan men zeilen, surfen, waterfietsen,<br />
waterskiën, zonnebaden op <strong>het</strong> strand, joggen,<br />
wandelen en midgetgolfen. Ook <strong>het</strong> skatepark is<br />
hier erg populair, evenals de beachvolleybal- en<br />
basketbalvelden, <strong>het</strong> fietsparcours en de speeltu<strong>in</strong>en.<br />
0 5 10 15 20 25 30 km<br />
<strong>Paderborn</strong><br />
Route gegen den Uhrzeigers<strong>in</strong>n<br />
<strong>Paderborn</strong><br />
34<br />
Kwaliteitslogo<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
i<br />
Tourist<br />
Information <strong>Paderborn</strong><br />
Marienplatz 2a, 33098 <strong>Paderborn</strong><br />
Tel. +49 5251 88-2980, Fax 88-2990<br />
tourist-<strong>in</strong>fo@paderborn.de<br />
www.paderborn.de/tourismus<br />
35
EmsRadweg<br />
Lengte: ca. 375 km<br />
S<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Hövelhof – Emden<br />
De loop van een rivier volgen, vanaf de bron tot aan de<br />
uitmond<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de zee, is altijd iets bijzonders. Daarom is<br />
de Ems-Radweg een unieke belevenis. De route bevat bijna<br />
geen hoogteverschillen. De Ems verb<strong>in</strong>dt bij wijze van spreken<br />
vijf vakantieregio’s met een blauwe band, ieder met zijn eigen karakter. Direct bij<br />
<strong>het</strong> nieuwe Ems-Informatiecentrum <strong>in</strong> Hövelhof, aan de voet van <strong>het</strong> historische<br />
Teutoburger Woud, beg<strong>in</strong>t deze route. Deze leidt u eerst naar Delbrück <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong><br />
<strong>Land</strong> en kronkelt ervolgens door <strong>het</strong> Gütersloher <strong>Land</strong>. Historische steden<br />
met vakwerkhuizen drukken hun stempel op <strong>het</strong> ongerepte landschapsbeeld. Langs<br />
de paradijselijke Emsauen gaat de route verder door <strong>het</strong> parklandschap van <strong>het</strong><br />
Münsterland met zijn vele watersloten. De Ems bereikt dan de groene uitgestrektheid<br />
van <strong>het</strong> Emsland; een regio die de natuur en scheepsvaarttradities op een<br />
bijzondere wijze met elkaar verb<strong>in</strong>dt. Maritiem wordt <strong>het</strong> <strong>in</strong> Oost-Friesland. Hier<br />
kan men al bijna de zeelucht ruiken. Bij Emden mondt de Ems uite<strong>in</strong>delijk uit <strong>in</strong> de<br />
Dollart en de Noordzee. Een bekroonde afsluit<strong>in</strong>g van een reis aan en met de idyllische<br />
Ems.<br />
Emsquellen<br />
Ems Infozentrum<br />
Wredenbrück<br />
Delbrück<br />
Warendorf<br />
Greven<br />
Rhe<strong>in</strong>e<br />
L<strong>in</strong>gen<br />
Qualitätsradroute<br />
Papenburg<br />
Lathen<br />
Meppen<br />
Leer<br />
Außenhafen/Hochseeschleuse<br />
Informatiecentrum Emsbronnen/<br />
EmsRadweg<br />
Het <strong>in</strong>formatiecentrum markeert <strong>het</strong> startpunt<br />
van de EmsRadweg. De tentoonstell<strong>in</strong>g<br />
zorgt voor voorpret omtrent de mooie landschappen<br />
die de fietsers samen met de Ems<br />
doorkruizen. U fietst langs bezienswaardigheden<br />
die de moeite waard zijn om ervoor van de<br />
fiets te stappen. Bezoekers krijgen <strong>in</strong>formatie<br />
over <strong>het</strong> toeristische aanbod en maken al voor <strong>het</strong> beg<strong>in</strong> van de reis kennis met de<br />
hoogtepunten van de Ems.<br />
Meyerwerf Papenburg<br />
In de Meyerwerf <strong>in</strong> Papenburg worden <strong>in</strong> de<br />
grootste droogdokken ter wereld -– bijna 40 km<br />
van de kust – cruiseschepen gebouwd. In <strong>het</strong><br />
bezoekerscentrum krijgt u d.m.v. scheepsmodellen<br />
en een cab<strong>in</strong>e een <strong>in</strong>druk van de moderne<br />
scheepsbouw. De 476 m lange Ems-stormvloedker<strong>in</strong>g<br />
maakt de doorgang van grote schepen <strong>in</strong><br />
de gestuwde Ems mogelijk. Zo kunnen de luxe<br />
schepen vanuit de Meyerwerf <strong>in</strong> Papenburg tot aan de Noordzee gebracht worden.<br />
Zeehavenstad Emden<br />
In Emden, de zeehavenstad met een 1200-<br />
jarige stadsgeschiedenis, mondt de Ems <strong>in</strong> de<br />
Dollart uit. Culturele hoogtepunten zijn de<br />
kunsthal Emden en <strong>het</strong> „Ostfriesische <strong>Land</strong>esmuseum“.<br />
Het „Otto Huus“ toont de carrière<br />
van de uit Emden afkomstige komiek Otto.<br />
0 40 80 120 160 200 240 280 320 360 400 km<br />
Hövelhof<br />
Emden<br />
36<br />
www.emsradweg.de<br />
Kwaliteitslogo<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
i<br />
Touristikzentrale<br />
<strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong> e.V.<br />
Königstraße 16, 33142 Büren<br />
Tel. +49 2951 970300, Fax 970304<br />
<strong>in</strong>fo@paderborner-land.de<br />
www.paderborner-land.nl<br />
37
BahnRadRoute Teuto-Senne<br />
Lengte: ca. 150 km<br />
BahnRadRoute Weser-Lippe<br />
Lengte: ca. 305 km<br />
Osnabrück – <strong>Paderborn</strong><br />
Onder <strong>het</strong> motto „gemakkelijk per<br />
tre<strong>in</strong> en fiets van de dom <strong>in</strong> Osnabrück<br />
naar de dom <strong>in</strong> <strong>Paderborn</strong>” fietst u<br />
door drie prachtige landschappen. De<br />
tre<strong>in</strong>route Teuto-Senne route is de eerste<br />
BahnRadRoute van Duitsland. U kunt uw route met twee<br />
spoortrajecten comb<strong>in</strong>eren. De BahnRadRoute Teuto-Senne<br />
brengt u van <strong>het</strong> Teutoburger Woud op 150 km van de<br />
historische stadskern van Osnabrück, door Nedersaksen en<br />
Noordrijn-Westfalen, naar de oude keizer- en bisschopsstad<br />
<strong>Paderborn</strong>, waar <strong>het</strong> beroemde slot Neuhaus en de imposante<br />
dom een mooi e<strong>in</strong>dpunt vormen. Vanaf de dom <strong>in</strong><br />
Osnabrück loopt de fietroute door de idyllische dalen en de<br />
uitgestrekte bossen van <strong>het</strong> Teutoburger Woud. Door <strong>het</strong><br />
mooie Osnabrücker,- en Gütersloher <strong>Land</strong> met hun mooie<br />
lanen en watersloten fietst u naar <strong>het</strong> bijna ongerepte<br />
natuur landschap van de Senne met haar bloeiende heide en<br />
de geurende dennenbossen <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong>.<br />
Bremen – <strong>Paderborn</strong><br />
De BahnRadRoute is een <strong>in</strong>drukwekkende<br />
fietstocht over oude Hansewegen<br />
van de groene Weseroever tot <strong>het</strong><br />
zonnige zuiden van Oost-Westfalen. De<br />
360 km lange tocht loopt van Bremen via<br />
Bielefeld naar <strong>Paderborn</strong> en doorkruist daarbij de molenkr<strong>in</strong>g<br />
M<strong>in</strong>den- Lübbecke, <strong>het</strong> Wittek<strong>in</strong>dsland Herford, <strong>het</strong><br />
Lipperland en <strong>het</strong> <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong>. Het bijzondere is dat<br />
men vanaf elk punt van de route snel een station van de<br />
Weser-Hase-Bahn, de Ravensberger Bahn, de Lipperländers<br />
Bahn of de Ostwestfalen- Bahn kan bereiken. „Heen op de<br />
fiets en terug met de tre<strong>in</strong> of andersom“, zo luidt <strong>het</strong> motto<br />
op de BahnRadRoute Weser-Lippe. Hierdoor wordt een<br />
enorm flexibele routeplann<strong>in</strong>g mogelijk.<br />
Bovendien kan bij pech onderweg, slecht weer of als <strong>het</strong> zeer<br />
gezellig was <strong>in</strong> de Biergarten, de terugweg zonder problemen<br />
met de tre<strong>in</strong> plaatsv<strong>in</strong>den. Het dichtstbijzijnde station<br />
is altijd slechts een paar kilometer verwijderd.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
Bad Iburg<br />
Halle (Westf.)<br />
Bad Rothenfelde<br />
Bielefeld<br />
Schloß-Holte-Stukenbrock<br />
Hövelhof<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
Syke<br />
Bassum Sul<strong>in</strong>gen<br />
Twistr<strong>in</strong>gen<br />
Rahden<br />
Bünde Bielefeld<br />
Enger<br />
Altenbeken<br />
Detmold<br />
100<br />
100<br />
0 15 30 45 60 75 90 105 120 135 150 km<br />
Osnabrück<br />
<strong>Paderborn</strong><br />
0 30 60 90 120 150 180 210 240 270 300 km<br />
Bremen<br />
<strong>Paderborn</strong><br />
38<br />
www.bahnradrouten.de<br />
i<br />
Arbeitsgeme<strong>in</strong>schaft<br />
BahnRadRouten<br />
c/o pro Wirtschaft GT GmbH<br />
Herzebrocker Straße 140<br />
33334 Gütersloh<br />
Tel. +49 5241 851088, Fax 851084<br />
<strong>in</strong>fo@bahnradrouten.de<br />
www.bahnradrouten.de<br />
i<br />
Arbeitsgeme<strong>in</strong>schaft<br />
BahnRadRouten<br />
c/o pro Wirtschaft GT GmbH<br />
Herzebrocker Straße 140<br />
33334 Gütersloh<br />
Tel. +49 5241 851088, Fax 851084<br />
<strong>in</strong>fo@bahnradrouten.de<br />
39
Europa-Radweg R1<br />
Lengte: ca. 275 km<br />
<strong>in</strong> Westfalen<br />
<strong>Land</strong>esGartenschauRoute<br />
Lengte: ca. 140 km<br />
S<br />
Calais – St. Petersburg<br />
Van Calais naar St.Petersburg, door Frankrijk<br />
naar Rusland – de fietsroute R1, ook<br />
bekend als „Euro-Route R1“, maakt een<br />
<strong>in</strong>drukwekkende boog van west naar oost: een „must“ voor<br />
alle fietsliefhebbers!<br />
De ongeveer 915 km lange fietsroute R1 loopt dwars door<br />
Duitsland; van de Nederlandse grens tot aan de Oderbruch<br />
voor Polen; via <strong>het</strong> parklandschap van <strong>het</strong> Münsterland,<br />
langs de bergketen van <strong>het</strong> Teutotburger Woud, door de<br />
dalen van <strong>het</strong> Weserbergland, <strong>het</strong> vlakke Harzvorland en de<br />
imposante bossen van de beroemde bergketen tot aan de<br />
uitgestrekte meer- en rivierlandschappen achter de bruisende<br />
metropool Berlijn. Het regionale deeltraject West-falen/Lippe<br />
– van Vreden aan de Nederlandse grens dwars<br />
door <strong>het</strong> Münsterland via Hövelhof <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong><br />
naar Höxter aan de Weser - is voor fietsers landschappelijk<br />
en toeristisch gezien zeer de moeite waard. Het verloop van<br />
de route is gelijk aan de D3 van <strong>het</strong> Duitslandnetwerk, die<br />
door de ADFC werd aangeduid als 3 sterren – kwaliteitsroute.<br />
<strong>Paderborn</strong> – Lünen<br />
De route loopt dwars door <strong>het</strong> cultuurland<br />
Westfalen met een groot aantal<br />
<strong>Land</strong>schapsgebieden, natuurreservaten en<br />
een aantal mooi aangelegde parken.<br />
Tijdens uw tocht langs de LGS-Route ervaart<br />
u een mix van rust <strong>in</strong> de natuur en <strong>het</strong> vrolijke leven <strong>in</strong> de<br />
historische steden en idyllische dorpen. Het traject loopt van<br />
<strong>Paderborn</strong> via Delbrück en Rietberg naar Rheda-Wiedenbrück,<br />
vanaf daar via Oelde, Beckum en Ahlen naar Hamm en Lünen.<br />
Bovendien verb<strong>in</strong>dt de aantrekkelijke route zes voormalige<br />
tu<strong>in</strong>bouwtentoonstell<strong>in</strong>gen met elkaar. Naast <strong>het</strong> slot Neuhaus<br />
<strong>in</strong> <strong>Paderborn</strong>, de Pottsbrouwerij met <strong>het</strong> Georg-Lechner-Biermuseum<br />
en de glazen olifant <strong>in</strong> <strong>het</strong> Maximilianpark<br />
<strong>in</strong> Hamm, wachten nog er veel meer bezienswaardigheden<br />
op u. Aan de rand van de weg nodigt de plaatselijke gastronomie<br />
u uit om te vertoeven. De parken zijn familievriendelijk<br />
aangelegd en hebben speelplaatsen voor „de kle<strong>in</strong>tjes“, die<br />
elk een eigen thema ebben. Hier kunt u een lange of een<br />
korte pauze houden.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
Stadtlohn<br />
Havixbeck Warendorf<br />
Münster<br />
Gütersloh<br />
Hövelhof<br />
Detmold<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
Schloß Neuhaus<br />
Delbrück<br />
Rietberg<br />
Rheda Wiedenbrück<br />
Oelde<br />
Beckum<br />
Ahlen<br />
Hamm<br />
Bergkamen<br />
100<br />
100<br />
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200 220 240 260 280 km<br />
Vreden<br />
Höxter<br />
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 km<br />
<strong>Paderborn</strong><br />
Lünen<br />
40<br />
www.europa-radweg-r1.de<br />
www.euroroute-r1.de<br />
i<br />
MÜNSTERLAND<br />
e.V.<br />
am Flughafen Münster/Osnabrück<br />
Hüttruper Heide 71-81, 48268 Greven<br />
kostenlose Servicehotl<strong>in</strong>e:<br />
+49 800 9392919, Fax: +49 2571 949399<br />
www.landesgartenschau-route.de<br />
i<br />
Stadt<br />
Delbrück<br />
Lange Str. 45, 33129 Delbrück<br />
Tel. +49 5250 996112, Fax +49 5251 1322736112<br />
tourist@stadt-delbrueck.de<br />
www.stadt-delbrueck.de<br />
41
Römer-Lippe-Route<br />
Lengte: ca. 295 km<br />
Senne-Radweg<br />
Lengte: ca. 80 km<br />
S<br />
Xanten – Detmold<br />
De Lippe is de langste rivier van<br />
N oord rijn-Westfalen en heeft een bewogen<br />
geschiedenis. Dit nodigt fietsers<br />
uit voor een historische ontdekk<strong>in</strong>gsreis.<br />
Met een zachte strom<strong>in</strong>g verb<strong>in</strong>dt de Lippe<br />
<strong>het</strong> Teutoburgerwoud, <strong>het</strong> Sauerland, <strong>het</strong> Münsterland, de Roer<br />
en de Nederrijn. De Lippe is een aantrekkelijke rivier voor verschillende<br />
fietstochten en heeft er vanaf <strong>het</strong> voorjaar van 2013<br />
nog een route bij: de Römer-Lippe-Route! Deze avontuurlijke<br />
en goed georganiseerde fietsroute ligt <strong>in</strong> <strong>het</strong> verlengde van de<br />
RÖMERROUTE. De Römer-Lippe-Route wordt de nieuwe reisbestemm<strong>in</strong>g<br />
voor fietsers, natuurliefhebbers en alle bezoekers die<br />
<strong>in</strong>teresse hebben <strong>in</strong> de geschiedenis van de Rome<strong>in</strong>en. De Römer-Lippe-Route<br />
beg<strong>in</strong>t bij <strong>het</strong> Hermannsmonument <strong>in</strong> Detmold<br />
en volgt de Lippe vanaf de bron tot aan de mond<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de Rijn.<br />
Voordat de fietsroute <strong>in</strong> Xanten e<strong>in</strong>digt, verb<strong>in</strong>dt <strong>het</strong> spannende<br />
Rome<strong>in</strong>se dorpen met heerlijk frisse beemdlandschappen en <strong>in</strong>teressante<br />
dorpskernen. Of u nu de hele route van 295 km aflegt<br />
of liever een van de thematische afgekorte routes (van <strong>in</strong> totaal<br />
150 km): hier ontdekt u de bijzondere geschiedenis van de Lippe!<br />
Rondweg Senne<br />
Paarse wegwijzers <strong>in</strong> een Sennelandschap met witte<br />
„Heidschnucken“ begeleiden u over een lengte van ca.<br />
80 km door de prachtige landschappen van de Senne en<br />
<strong>het</strong> Teutoburger Woud. In de Senne zijn veel dieren- en<br />
plantensoorten bewaard gebleven, die <strong>in</strong> andere delen<br />
van <strong>het</strong> land verloren zijn gegaan of <strong>in</strong> hun voortbestaan<br />
zijn bedreigd. Tegenwoordig behoort de Senne tot de<br />
belangrijkste beschermde natuurgebieden <strong>in</strong> Noordrijn-Westfalen.<br />
Het grootste deel van de rondweg – zo<br />
ongeveer van Bad Lippspr<strong>in</strong>ge tot Augustdorf –heeft een<br />
ger<strong>in</strong>g hoogteverschil en is daarom ook voor ongeoefende<br />
fietsers makkelijk te fietsen. Het traject van<br />
Augustdorf, via Detmold naar Horn-Bad Me<strong>in</strong>berg is met<br />
haar golvend profiel zwaarder en daardoor meer<br />
geschikt voor gerout<strong>in</strong>eerde fietsers. De Senne-fietsweg<br />
loopt om <strong>het</strong> militaire oefenterre<strong>in</strong> Senne heen omdat<br />
deze om militaire redenen vaak afgesloten is. Daarom is<br />
een doorkruis<strong>in</strong>g van <strong>het</strong> kerngebied alleen op bepaalde<br />
tijden mogelijk.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
Wesel<br />
Haltern am See<br />
Lünen<br />
Hamm<br />
Lippstadt<br />
<strong>Paderborn</strong><br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
Augustdorf<br />
Externste<strong>in</strong>e<br />
Bad Lippspr<strong>in</strong>ge<br />
Hövelhof<br />
100<br />
100<br />
0 50 100 150 200 250 300 km<br />
Xanten<br />
Detmold<br />
0 10 20 30 40 50 60 70 80 km<br />
Hövelhof<br />
Route met de klok mee<br />
Hövelhof<br />
42<br />
www.roemerlipperoute.de<br />
i<br />
Ruhr<br />
Tourismus GmbH<br />
Centroallee 261, 46047 Oberhausen<br />
Tel. +49 208 89959-0, Fax 89959-196<br />
<strong>in</strong>fo@roemerlipperoute.de<br />
www.senne-radweg.de<br />
i<br />
Bad<br />
Lippspr<strong>in</strong>ge Market<strong>in</strong>g GmbH<br />
Lange Str. 6, 33175 Bad Lippspr<strong>in</strong>ge<br />
Tel. +49 5252 97700, Fax 977077<br />
market<strong>in</strong>g@bad-lippspr<strong>in</strong>ge.de<br />
www.bad-lippspr<strong>in</strong>ge.de<br />
43
Info<br />
Info<br />
Fietsverhuur<br />
Lichte heuvels, aantrekkelijk dalen, uitgestrekte landschappen. Allemaal typerend<br />
voor de fietsroutes van <strong>het</strong> <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong>. De veelzijdige landschappen trekken<br />
veel enthousiaste fietsers, ook de m<strong>in</strong>der ervaren recreatiefietsers.<br />
De <strong>in</strong> <strong>het</strong> voorjaar van 2012 geopende e-bike verhuurbedrijven maken <strong>het</strong> comfort<br />
tijdens de fietstochten nog groter! Verhuurbedrijven voor e-bikes en ander soort<br />
fietsen zijn vaak te v<strong>in</strong>den <strong>in</strong> comb<strong>in</strong>atie met hotels en andere accommodaties.<br />
Welke dit zijn en waar ze zich bev<strong>in</strong>den ontdekt u via <strong>het</strong> <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> Stadsportaal<br />
(www.paderborn.de/freizeit/radfahren/).<br />
Speciaal voor de ****EmsRadweg is er een nieuw huursysteem ontwikkeld. Het<br />
voordeel van dit systeem is dat u langs de route op acht verschillende plaatsen de<br />
zogenaamde EmsRäder kunt ophalen of kunt afgeven.<br />
Meer <strong>in</strong>formatie is verkrijgbaar bij onze plaatselijke VVV of via<br />
www.emsradweg.de/pauschalen/fahrradverleih.html.<br />
Bett + Bike bedrijven<br />
(Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub)<br />
Als u tijdens uw fietstocht <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong> een verblijf voor één nacht zoekt<br />
of vanuit uw vakantieoord <strong>in</strong> de buurt of <strong>in</strong> de verdere omgev<strong>in</strong>g uitstapjes met de<br />
fiets wilt maken – met Bett+Bike maakt u de juiste keuze.<br />
Van comfortabele hotels tot gezellige pensions – ze voldoen allemaal aan de door de<br />
ADFC voorgeschreven eisen en bieden bovendien de volgende service voor fietsende<br />
gasten:<br />
• u bent ook voor één nacht welkom<br />
• uw fiets wordt veilig gestald<br />
• voor natte kled<strong>in</strong>g en uitrust<strong>in</strong>g is er een mogelijkheid om te drogen<br />
• voor kle<strong>in</strong>e reparaties aan de fiets staat er gereedschap ter beschikk<strong>in</strong>g<br />
• bij grotere reparaties wordt u geholpen <strong>in</strong> een nabij gelegen werkplaats<br />
• met <strong>het</strong> beschikbaar gestelde <strong>in</strong>formatiemateriaal, zoals bijv. regionale fietskaarten en<br />
bus- en spoorwegboekjes, v<strong>in</strong>dt u aantrekkelijke excursiemogelijkheden <strong>in</strong> de omgev<strong>in</strong>g.<br />
• ’s morgens na <strong>het</strong> opstaan staat er een stevig fietsontbijt voor u klaar.<br />
Meer <strong>in</strong>formatie v<strong>in</strong>dt u onder: www.bettundbike.de en www.adfc.de<br />
44
Literatuur en kaarten<br />
Arrangementen<br />
Uitgeverij: Touristikzentrale <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong> e. V., Büren<br />
Compacte <strong>in</strong>formatie <strong>in</strong> broekzakformaat, gratis<br />
Onze klassieker:<br />
De <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong> Route<br />
vanaf 295,-<br />
• Routebeschrijv<strong>in</strong>g<br />
• Bezienswaardigheden<br />
• Kaart<br />
• Hoogteprofiel<br />
• Wegconditie<br />
• Fietskaarten<br />
• Internet<br />
• GPS-gegevens<br />
De populaire fietstocht verb<strong>in</strong>dt de<br />
bekendste bezienswaardigheden van<br />
<strong>het</strong> <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong>. U bezoekt <strong>het</strong><br />
heide gebied Senne, de groene bossen van<br />
de Egge, de grote Aabach-stuwdam, de<br />
laagtes van de Lippe met haar typische<br />
kanalen, <strong>het</strong> imposante klooster Dalheim,<br />
de <strong>in</strong>drukwekkende Wewelsburcht en<br />
nog veel meer ...<br />
Informatie: Lengte ca. 252 km; start/aankomst: Hövelhof; karakter: overwegend<br />
fietspaden, matige tot hoge moeilijkheidsgraad; dagetappes: 35 – 55 km.<br />
Kartenverlag Publicpress<br />
In de prijs <strong>in</strong>begrepen<br />
Prijs per persoon<br />
<strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong><br />
ISBN 978-3-89920-209-0<br />
1:75.000<br />
4,95 EUR<br />
EmsRadweg<br />
ISBN 978-3-89920-416-2<br />
1:50.000<br />
8,95 EUR<br />
6 x overnacht<strong>in</strong>g <strong>in</strong>cl. ontbijt<br />
Uitgebreid <strong>in</strong>formatiepakket met kaart<br />
Oorkonde<br />
Tegen een meerprijs:<br />
6 x bagagetransport, 6 x proviand<br />
In een tweepersoonskamer 295,- ¡<br />
In een eenpersoonskamer 405,- ¡<br />
Bagagetransport:<br />
Bij twee personen 76,- ¡<br />
Bij vier personen 69,- ¡<br />
Alme- / Altenau-Radweg<br />
ISBN 978-3-89920-363-9<br />
1:50.000<br />
4,95 EUR<br />
Kartenverlag Bielefelder Verlagsanstalt<br />
<strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong><br />
ISBN 978-3-87073-097-0<br />
1:50.000<br />
6,80 EUR<br />
BRR Weser-Lippe<br />
ISBN 978-3-87073-431-2<br />
1:50.000<br />
7,95 EUR<br />
<strong>Land</strong>esGartenschauRoute<br />
ISBN 978-3-89920-362-2<br />
1:50.000<br />
4,95 EUR<br />
Römer-Lippe-Route<br />
ISBN 978-3-87073-584-5<br />
1:50.000<br />
14,95 EUR<br />
BRR Teuto-Senne<br />
ISBN 978-3-87073-264-6<br />
1:50.000<br />
9,95 EUR<br />
Qualitätsradroute<br />
Van de bron tot aan de mond<strong>in</strong>g:<br />
Der EmsRadweg<br />
vanaf 339,-<br />
Het is een bijzondere belevenis, u volgt de<br />
hele rivierloop met de fiets. Beleef hoe de<br />
Ems van een smalle rivier toeneemt tot<br />
een <strong>in</strong>drukwekkende stroom, die na<br />
375 km <strong>in</strong> de Noordzee uitmondt. De Ems-<br />
Radweg behoort tot de meest populaire<br />
fietsroutes <strong>in</strong> Duitsland en werd door de<br />
ADFC als Qualitätsradroute met 4 sterren<br />
onderscheiden.<br />
Kartenverlag Esterbauer<br />
Europaradweg R1<br />
ISBN 978-3-85000-129-8<br />
1:50.000<br />
12,90 EUR<br />
BahnRadRoute<br />
Weser-Lippe<br />
ISBN 978-3-85000-337-7<br />
1:50.000<br />
12,90 EUR<br />
EmsRadweg<br />
ISBN 978-3-85000-041-3<br />
1:50.000<br />
12,90 EUR<br />
BahnRadRoute<br />
Teuto-Senne<br />
ISBN 978-3-85000-302-5<br />
1:50.000<br />
12,90 EUR<br />
Informatie: Lengte: 375 km; start: Hövelhof/aankomst: Emden; karakter: overwegend<br />
geasfalteerde fietspaden, matige moeilijkheidsgraad; dagetappes: 60 – 80 km<br />
Leistungen<br />
7 x overnacht<strong>in</strong>g <strong>in</strong>cl. ontbijt<br />
Uitgebreid <strong>in</strong>formatiepakket met kaart<br />
Tegen een meerprijs:<br />
6 x bagagetransport<br />
Fietsverhuur: „EmsRad“<br />
Preis pro Person<br />
In een tweepersoonskamer 339,- ¡<br />
In een eenpersoonskamer 449,- ¡<br />
Bagagetransport:<br />
Bij twee personen 100,- ¡<br />
Bij vier personen 66,- ¡<br />
46<br />
Lehmann<br />
Senne-Radweg<br />
ISBN 978-3-936359-37-4<br />
1:50.000<br />
5,20 EUR<br />
Kaartafbeeld<strong>in</strong>gen<br />
Grafikatelier Schlottmann, <strong>Paderborn</strong><br />
© ALPSTEIN Tourismus GmbH & Co. KG<br />
© BKG und Vermessungsverwaltungen<br />
der Bundesländer (www.bkg.bund.de)<br />
Aanbieder / Reserveren via:<br />
Touristikzentrale <strong><strong>Paderborn</strong>er</strong> <strong>Land</strong> e.V., Königstr. 16, 33142<br />
Büren Tel. +49 2951 970300, Fax +49 2951 970304<br />
<strong>in</strong>fo@paderborner-land.de, www.paderborner-land.nl<br />
Deze aanbied<strong>in</strong>gen gelden voor de periode van 1 november 2012<br />
t/m 31 december 2013.<br />
47
Change language