De waarde van cultuur - rapport

6
INLEIDING
CULTUUR? WAARDE?
‘De waarde van cultuur?’ Zo luidde de centrale vraag voor onze onderzoeksopdracht.
Gemakkelijk gesteld, maar niet zo eenvoudig te beantwoorden. Een van
de redenen daarvoor is niet zozeer dat beide begrippen, ‘cultuur’ én ‘waarde’, weinig betekenis
oproepen, maar probleem is juist dat het om twee ‘versleten’ begrippen gaat. In
hun maatschappelijk gebruik doorheen eeuwen zijn ze in die mate betekeniszwanger
geraakt dat ze paradoxaal tamelijk betekenisloos zijn geworden. De begrippen “cultuur”
en “waarde” rollen als evident doorheen alledaagse gesprekken, floreren in de media, incluis
het internet. Terwijl de ene bij waarde enkel denkt aan zijn portefeuille, roept de term
bij de ander diep intermenselijke betekenissen op zoals ‘liefde’, ‘vertrouwen’ en ‘vriendschap’,
of maatschappelijke associaties zoals ‘gelijkheid’, ‘solidariteit’ en ‘democratie’. Cultuur
zit al niet minder om betekenissen verlegen. Terwijl de een bij het horen van het
woord denkt aan de kop koffie die hij iedere ochtend drinkt, de manier waarop hij met
zijn kinderen omgaat, de kaartclub waar hij wekelijks naartoe gaat, of aan het hoofddoekendebat,
komt bij de ander spontaan de nieuwste roman van Stefan Hertmans, een
theatervoorstelling van Martha!tentatief, een schilderij van Luc Tuymans of een choreografie
van Alain Platel voor de ogen. Kunst en cultuur lijken soms inderdaad synoniem,
een andere keer worden ze weer strikt van elkaar gescheiden. Dat alles maakt het antwoord
op de vraag naar de waarde van cultuur niet alleen complex, het dwingt ons ook
tot het maken van keuzes. Hoewel we die goed proberen te beargumenteren, blijven die
altijd tot op zekere hoogte arbitrair en dus voor discussie vatbaar. In het eerste hoofdstuk
dagen we u alvast uit om mee in dit debat te treden.