JAARVERSLAG 2011 - KU Leuven

KU LEUVEN
JAARVERSLAG 2011

Inhoud
Inleiding .................................................................................................. i-x
Onderwijs .................................................................................................. 1
1. Globale beleidslijnen voor het universitair onderwijs ......................................... 1
2. Kwaliteitszorg voor het onderwijs ..................................................................... 4
3. Opleidingenaanbod ........................................................................................ 13
4. Gebruik van een andere onderwijstaal dan het Nederlands ............................ 18
5. Onderwijsregeling ........................................................................................... 21
6. Gegevens over de studenten.......................................................................... 24
7. Examencontract ............................................................................................. 25
8. Internationaal beleid ....................................................................................... 26
Aanmoedigingsfonds ............................................................................ 35
Onderzoek............................................................................................... 37
1. Onderzoeksbeleid .......................................................................................... 37
2. Kwaliteitsbewaking ......................................................................................... 48
3. Financiering .................................................................................................... 49
4. Personeelsbestand ......................................................................................... 54
5. Onderzoeksresultaten .................................................................................... 56
6. Besluit ............................................................................................................ 57
Tabellen ............................................................................................................. 59
Personeel ................................................................................................ 67
1. Een nieuw HR-masterplan .............................................................................. 67
2. Personeelsbeleid voor academisch personeel ................................................ 67
3. Personeelsbeleid voor ATP ............................................................................ 72
4. Opleidingsaanbod en -beleid .......................................................................... 75
Sociale voorzieningen voor studenten ................................................ 77
1. Voorwoord en financiële middelen .................................................................. 77
2. Dienst Studentenhuisvesting .......................................................................... 77
3. Voedingssector: universiteitsrestaurants Alma ............................................... 81
4. Studentenadviesdiensten ............................................................................... 83
5. Medisch en Psychotherapeutisch Centrum voor Studenten (MPTC) .............. 87
De resultatenrekening van de KU Leuven............................................ 91
1. Inleiding .......................................................................................................... 91
2. Bespreking van de resultaten van 2011 .......................................................... 91
3. Financiële opbrengsten en kosten .................................................................. 93
4. Uitzonderlijke opbrengsten en kosten ............................................................. 93
5. Inkomende en uitgaande verrekeningen en overschrijvingen ......................... 93
tussen afdelingen
6. Overschot (tekort) van het boekjaar................................................................ 94

De balans van de KU Leuven ................................................................ 99
1. Activa ............................................................................................................. 99
2. Passiva ........................................................................................................ 100
Wetenschappelijke dienstverlening ................................................... 105

INLEIDING
De rubrieken van het formele verslag dat de universiteiten jaarlijks dienen op te stellen voor de
financierende Vlaamse overheid zijn bij decreet in detail vastgelegd. Dat verslag geeft een breed zicht
op de opdrachten, ontwikkelingen en resultaten voor de verschillende gebieden waar de universiteit
actief is. Het jaarverslag 2011 van de KU Leuven aan de Vlaamse overheid vindt u als bijlage.
In aansluiting bij dat gedetailleerde verslag legt de Raad van Bestuur aan de Inrichtende Overheid van
de KU Leuven eveneens een beknopt uitvoeringsverslag voor van de grote beleidsopties inclusief een
aantal kerncijfers. Per beleidsdomein focussen we op enkele belangrijke actielijnen, zonder daarbij te
streven naar volledigheid. Die presentatie laat de Inrichtende Overheid toe haar taak van toezicht uit
te oefenen.
Dit uitvoeringsverslag omvat vooreerst een overzicht van de belangrijkste activiteiten in de
kerndomeinen van het onderwijs en het onderzoek. Vervolgens gaat het verslag nader in op het
internationale beleid, de academisering van hogeschoolopleidingen, het diversiteitsbeleid, de
maatschappelijke dienstverlening, het personeelsbeleid, de sociale voorzieningen voor studenten, de
voorstelling en analyse van de balans en de resultatenrekening 2011, de wetenschappelijke
dienstverlening en tot slot de Kulak, de universitaire ziekenhuizen, en de Universitaire Parochie.
De Raad van Bestuur evalueert het voorbije werkjaar als positief op alle vlakken. De goede resultaten
in dit verslag terug te vinden bemoedigen dan ook om verder te gaan op de ingeslagen weg.
Welgemeende gelukwensen en dank aan onze leden van de universitaire gemeenschap die hiertoe
hebben bijgedragen is dan ook op zijn plaats
Professor Mark Waer
Rector
Professor Herman Daems
Voorzitter Raad van Bestuur
i

1. Onderwijs
De KU Leuven telde in 2010-2011 41.365 studenten, 5% meer dan het jaar voordien. De universiteit
reikte 9.653 bachelor- en masterdiploma’s uit. Ze bood 53 academische bacheloropleidingen, 86
Nederlandstalige initiële masteropleidingen en 56 master-na-master opleidingen aan (p. 7) 1 . 36
opleidingen in samenwerking met buitenlandse partners of met de Franse Gemeenschap en 5
Erasmus Mundus opleidingen illustreren het internationale karakter van het onderwijs (p. 13, 14 en
19). Alle 38 accreditatieaanvragen die werden ingediend bij de NVAO, werden goedgekeurd (p. 7).
Ook in 2010-2011 stond kwaliteitszorg centraal in het onderwijsbeleid (p. 4-6). In dat kader bereidde
de universiteit zich proactief voor op de introductie van de universiteitsbrede instellingsreview vanaf
2015-2016 (p. 2 en p. 4-5).
De Academische Raad finaliseerde de visie op onderwijs en leren in verband met basisopleidingen en
permanente vorming. (www.kuleuven.be/onderwijs/intranet/vorming_en_opleidingenaanbod.pdf en
www.kuleuven.be/onderwijs/beleidsinfo/onderwijsbeleidsplan2010-2013.pdf) 2
Verder keurde de Raad onder meer beleidsnota’s goed over concept, begeleiding en beoordeling van
de masterproef, en over het beleid inzake onderwijstalen, wat de kwaliteit van de anderstalige
opleidingen moet garanderen. Daarnaast werd een plan van aanpak opgesteld voor de tweejarige
masters en legde de Raad de contouren vast van een oriënteringsbeleid voor jongeren bij hun
overgang naar het hoger onderwijs (p. 1-2 en 19-21).
In 2009-2010 voerde de KU Leuven de diplomaruimte in. Het opleidingsmodel verving het
programmajaarmodel. Dat betekent dat men opleidingen - en ook de voortgang van de student daarin
- als geheel beschouwt, en niet langer jaar per jaar bekijkt. Om die flexibilisering in goede banen te
leiden voerde de universiteit de vervroegde examenplanning in. Die geeft de student een zicht op zijn
examenrooster van bij de samenstelling van zijn programma. Tegelijk werden maatregelen ingevoerd
om verlenging van de studieduur te vermijden en de studievoortgang te stimuleren. Een
aandachtspunt is de toename van de werklast voor het personeel en de toename van het aantal
beroepsdossiers van studenten ten gevolge van de flexibilisering (p. 3).
De lerarenopleiding werd in 2010-2011 maximaal geïntegreerd in de faculteiten, wat leidde tot een
hervorming van het Academisch Vormingscentrum voor Leraren (p. 10-11 en
www.kuleuven.be/avl/bestuur.html). 393 studenten behaalden in 2010-2011 hun lerarendiploma
tegenover 428 het jaar voordien.
In het kader van het doelgroepenbeleid werden 1.010 studenten met een functiebeperking
geregistreerd. Het gaat vooral om studenten met een leerstoornis. De universiteit zette belangrijke
stappen in verband met digitale toegankelijkheid (p. 23-24).
De universiteit besteedde 2.000.000 euro aan projectwerking met het oog op kwaliteitsvol onderwijs
en onderwijsinnovatie (p. 4 en p. 16-17,
www.kuleuven.be/onderwijs/intranet/goedgekeurdeowp20082011.pdf en
www.associatie.kuleuven.be/onderwijs/oof-info/projecten).
In 2010-2011 ging tenslotte veel aandacht naar de integratie van de academische
hogeschoolopleidingen in de KU Leuven, die een feit zal zijn in oktober 2013 (p. 14).
2. Onderzoek
De totale onderzoeksuitgaven van de KU Leuven bedroegen in 2011 364,56 miljoen euro 3 , 5% meer
dan in 2010. Dit cijfer ligt, in een moeilijke conjunctuur, nog steeds hoger dan de inflatie. De
KU Leuven houdt dus behoorlijk stand (p. 51 en 59).
1 De verwijzingen tussen haakjes verwijzen naar de betrokken pagina’s in het Jaarverslag 2011.
2 Visie op onderwijs en leren Nota goedgekeurd in 2009:
www.kuleuven.be/onderwijs/beleidsinfo/visie_op_onderwijs_en_leren.pdf
ii

Een grote meerderheid van de middelen voor wetenschappelijk onderzoek worden verworven op
competitieve basis. De KU Leuven scoort opvallend goed in competitieve kanalen.
47,2% van de FWO-projecttoekenningen (Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek) gingen in 2011
naar de KU Leuven (p. 52). De universiteit haalde 67% van het Vlaamse interuniversitaire Odysseusbudget,
en kon 5 uitstekende onderzoekers vanuit het buitenland aantrekken (p. 52 en 59). Ze is
promotor van 4 Hercules-toekenningen voor zware onderzoeksapparatuur, goed voor bijna 7,5 miljoen
euro (p. 52 en 59).
De KU Leuven was in 2011 betrokken bij 12 van de 15 projecten voor Strategisch Basisonderzoek en
6 van de 8 projecten voor Toegepast Biomedisch Onderzoek van het IWT (Instituut voor Innovatie
door Wetenschap en Technologie) (p. 53).
Ze is ook betrokken bij 19 van de 21 nieuwe Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek van de
Vlaamse Overheid (p. 54-55).
De uitgaven in het kader van het Industrieel Onderzoeksfonds (IOF) namen toe met 5,9 % (p. 59).
Ook internationaal scoort de KU Leuven goed inzake onderzoeksfinanciering. In totaal was 24,7
miljoen euro of 7% van de onderzoeksmiddelen afkomstig van internationale onderzoeksacties, een
stijging met 11,7% tegenover 2010 (p. 55).
Het grootste deel (20,4 miljoen) betreft deelname aan het Europese Kaderprogramma voor onderzoek
en technologische ontwikkeling (FP7) (p. 55). In de HES-ranking met betrekking tot FP7-contracten
staat de KU Leuven op de vijfde plaats na Cambridge, Imperial College, Oxford en ETH Zürich (p. 55).
In 2011 ontvingen 13 KU Leuven onderzoekers een ERC-grant (European Research Council),
waarvan 7 een advanced grant.
De onderzoeksoutput wordt gemeten aan de hand van publicaties, citaties en doctoraten (p. 60):
- het aantal publicaties opgenomen in de Science Citation Index Expanded (SCIE) voor 2010 daalde
licht (-2,2%) tot 4.242. Ook over een periode van 10 jaar daalde het marktaandeel van de
KU Leuven (41,9%). Dat verdient aandacht omdat dit marktaandeel gereflecteerd wordt in de BOFfinanciering
(Bijzonder Onderzoeksfonds) (p. 60);
- het Vlaams Academisch Bibliografisch Bestand voor de Humane en Sociale Wetenschappen
maakte in 2010 voor het eerst een inventaris van de Vlaamse publicaties in de Sociale en Humane
Wetenschappen. De KU Leuven heeft voor de periode 2001-2010 een marktaandeel van 44,6%,
hetzelfde als in 2010;
- de SCIE-citaties over 10 jaar stijgen met 9,1%, een bevestiging van de stijging in 2010. Het
aandeel voor álle citaties (SCIE en SCI) in de BOF-sleutel voor de voorbije 10 jaar blijft met 46,5%
hoog, maar daalt licht tegenover 2010 (47,4%);
- 625 doctorandi behaalden in 2011 een doctoraat, 23 meer dan in 2010. Deze stijging situeert zich
vooral in de Groep Wetenschap en Technologie.
In 2011 werd gestart met een systematische evaluatie van het onderzoek op het niveau van
departementen/faculteiten. In 2011 visiteerden 7 panels met in totaal 57 internationale experten de 14
departementen van de Groep Wetenschap en Technologie. De visitatierapporten bevatten
wetenschappelijke en strategische adviezen (p. 40 en 47).
De universiteit opteert uitdrukkelijk voor een Open Acces-beleid voor wetenschappelijke publicaties.
Ze paste de academische bibliografische repository (Lirias) aan om full text publicaties gemakkelijker
te kunnen opladen en meer zichtbaar te maken en zette een campagne op voor het eigen personeel
in verband met Open Access (p. 41).
3 Dit is inclusief uitgaven via KU Leuven R&D, mandaten FWO en IWT, wetenschappelijke dienstverlening en VIB, exclusief het
klinisch onderzoek in de UZ en het onderzoeksaandeel van de primaire universitaire werkingsmiddelen - eerste geldstroom
iii

Globaal genomen is de evolutie van het onderzoek aan de KU Leuven kwalitatief zeer positief en is de
onderzoekspositie van de KU Leuven duidelijk versterkt in de laatste tien jaar.
3. Internationaal beleid
De Academische Raad en de Raad van Bestuur keurden het Strategisch Plan Internationaal Beleid
goed met 6 doelstellingen (p. 27):
- Streven naar een betere internationale positionering door betere branding en communicatie;
- Betere afstemming van bottom-up and top-down initiatieven inzake internationalisering;
- Bij het maken van keuzes, kwaliteit verkiezen boven kwantiteit;
- DIMersity (Diversiteit, Internationalisering, Mobiliteit) nastreven naar inclusief beleid;
- Sociale en institutionele netwerken beter benutten;
- Meer wegen op de politieke besluitvorming.
Deze doelstellingen werden vertaald in actielijnen, die sindsdien worden uitgerold.
- De universiteit nam deel aan een select aantal rekruteringsbeurzen in het buitenland. Er werd een
pilootproject uitgewerkt rond prescreening en preselectie van PhD-kandidaten uit China. De
universiteit zet bij de selectie niet in op kwantiteit maar op de beste master- en PhD-studenten (p.
28).
- Er is een Arbitragecommissie Risicobestemmingen opgericht voor studenten en personeelsleden
uit niet EER-landen (Europese Economische Ruimte). De commissie schat wekelijks het risicogehalte
in van missies naar risico-gebieden (p. 27).
- Een nieuwe Raad Internationaal Beleid werd opgericht. Met 36 leden geeft hij strategisch advies
inzake internationalisering (p. 27).
- Het Leuven EDGE-project werd opgezet (Leuven Education Gateway to Europe). Leuven EDGE
wil het onderwijs valoriseren en wil een platform zijn voor samenwerking met prioritaire partners (p.
29).
- Samen met de stad Leuven, Leuven Inc., VOKA en IMEC werkt de KU Leuven aan
onthaalvriendelijkheid, onder meer door de oprichting van een internationale lagere school in
Leuven (p. 32). De universiteit zet ook projecten op om de contacten tussen Vlaamse en
internationale studenten te intensifiëren (p. 31).
- Een nieuw strategisch plan Alumnibeleid werd uitgewerkt en voorziet de oprichting van
internationale en thematische Alumni-chapters. In dit kader werd een alumni-werking opgezet
binnen de Europese instellingen in Brussel (p. 28).
- De KU Leuven beheert 22 centrale en 132 (bij het International Office geregistreerde) facultaire
akkoorden met buitenlandse universiteiten, naast de 300 Erasmusakkoorden. Er werden 6
landenexpertise-werkgroepen (Brazilië, India, China, Ethiopië, Vietnam, Duitsland) opgezet als
adviesgroepen voor samenwerking met en in deze landen (p. 33).
- Met het oog op de internationale valorisatie van maatschappelijke dienstverlening werd een nota
rond ontwikkelingssamenwerking uitgewerkt. Zij voorziet een verbreding van de universitaire
ontwikkelingssamenwerking (meer en andere financiering, grotere participatie, meer disciplines,
leerstoelen) (p. 33-34).
- De KU Leuven ondertekende het Charter Academische Diplomatie met de Vlaamse regering en
zette binnen het International Office een aparte unit Academische Diplomatie op (p. 34).
De KU Leuven telde in 2011 7.932 internationale studenten, waarvan ruim de helft uit de EU. Er waren
116 internationale ZAP-leden, 7,83% van het totale aantal ZAP-ers (p. 29-30).
4. Academisering en integratie
De Vlaamse Regering keurde eind 2011 een ontwerp van decreet goed dat de integratie van de
academische hogeschoolopleidingen in de universiteiten regelt. De Associatie KU Leuven speelde
een belangrijke en constructieve rol bij de totstandkoming van dit ontwerpdecreet.
iv

Intern tekende de KU Leuven, in overleg met de associatiepartners, de krijtlijnen uit voor een
interactief en participatief bestuursmodel. De universiteit en haar hogeschoolpartners beogen een
gedecentraliseerd bestuursmodel, met een belangrijke plaats voor de dwarsverbanden met de
professionele en de kunstenopleidingen en met maximale bedrijfsmatige unificatie. Op basis van dit
model beslisten de associatiepartners om de onderwijsbevoegdheid voor hun academische
opleidingen bij de start van het academiejaar 2013-2014 over te dragen aan de universiteit, en
besliste de KU Leuven om deze onderwijsbevoegdheid te aanvaarden.
De geïntegreerde en geassocieerde faculteiten bereiden de integratie voor op opleidingsniveau. In
2011 ging specifieke aandacht naar aangepaste facultaire bestuursstructuren en adviesraden.
Voor de geïntegreerde faculteiten in de Groep Humane Wetenschappen werd een bestuursmodel met
regionale subfaculteiten uitgetekend.
In de Groep Wetenschap & Technologie (W&T) zette de Geassocieerde Faculteit Industriële en
Biowetenschappen (GFIBW) een paritaire beoordelingscommissie op voor advies bij nieuwe
aanstellingen in het OP-kader (Onderwijzend Personeel Groep 3, vergelijkbaar met ZAP). De GFIBW
startte de werking van verschillende permanente onderwijscommissies en werd omgedoopt tot
faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen.
Voor onderzoek werkte de Groep W&T een model met technologieclusters uit. De clusters groeperen
de onderzoeksactiviteiten op de 6 hogeschoolcampussen en zijn gericht op grote industriële sectoren.
Dit model wordt stapsgewijs geïmplementeerd samen met de onderzoeksdepartementen van de
Groep.
Met het oog op de integratie van de architectuuropleidingen werd beslist om een nieuwe
Geassocieerde Faculteit Architectuur op te richten binnen de Groep W&T.
De integratie zal een aanpassing vergen van de ondersteunende diensten in de KU Leuven en de
university colleges en een grote impact hebben op de administratieve processen en de IT-systemen
die deze processen ondersteunen. Werkgroepen met leden van de centrale diensten van de
KU Leuven en van de hogescholen bereiden het integratieproces binnen de diensten voor. De nodige
beslissingen werden genomen om de vereiste IT-aanpassingswerken te kunnen opstarten (Masterplan
ICT Associatie KU Leuven).
In het vooruitzicht van de integratie werken de opleidingen onverkort verder aan de academisering. In
2011 kregen 21 hogeschoolonderzoekers een aanstelling als geassocieerd (hoofd)docent/hoogleraar
van de KU Leuven, wat het totaal aantal geassocieerde professoren aan de KU Leuven in oktober
2011 op 66 brengt.
Een nieuw meerjarenplan voor de periode 2012-2017 zal de nieuwe structuren uittekenen voor
onderzoeksbeleid en onderzoeksondersteuning na integratie, afspraken vastleggen m.b.t. de
besteding van onderzoeksmiddelen, aangepaste meetsleutels en prestatie-indicatoren bepalen, en
structuren en statuten voorstellen voor de samenwerking tussen professionele en academische
opleidingen op het vlak van onderzoek.
5. Diversiteitsbeleid
De KU Leuven stelde een nieuw beleidsplan diversiteit op dat het bestaande beleid wil verderzetten
en versterken. De universiteit wil de diversiteitscultuur inbedden in alle kerntaken van de universiteit.
De Diversiteitsraad fungeerde voor het eerst als spil in het besluitvormingsproces. De Raad
finaliseerde de visietekst, het beleidsplan en het actieplan voor diversiteitsbeleid en stelde adviezen
op m.b.t. levensbeschouwelijke diversiteit en kwaliteitsbeleid ten aanzien van studenten met een
functiebeperking. Er werden methoden opgesteld voor de structurele opvolging van
diversiteitsgegevens rond instroom en doorstroom van studenten.
De taakverdeling inzake diversiteit werd verder geëxpliciteerd en de communicatielijnen versterkt. De
acties van de facultaire diversiteitsteams werden getoetst aan de visietekst en geïntegreerd in het
actieplan. Het netwerk van Diversiteitsteams van de centrale diensten kende een doorstart, onder
v

meer met betrekking tot diversiteit in het personeelsbeleid en tot digitale toegankelijkheid. Er werd een
nieuwe training ‘interculturele communicatie’ opgestart.
Samen met de stad Leuven, de Leuvense hogescholen en LOKO (Leuvense Overkoepelende
Studentenorganisatie) organiseerde de KU Leuven de eerste Partycipation week, een Leuvense
actieweek over diversiteit en internationalisering.
6. Maatschappelijke dienstverlening
Maatschappelijke dienstverlening is terug te vinden in zowat alle activiteiten van de universiteit.
Over de kennis- en technologieoverdracht via LRD en over de dienstverlening in de zorgsector via
UZ Leuven wordt apart gerapporteerd. Dienstverlening in de zorgsector gebeurt daarnaast ook via
gespecialiseerde diensten zoals de Orthopedagogische Consultatiedienst Leuven (OCL).
De interdisciplinaire denktank Metaforum publiceerde opnieuw een reeks rapporten, geformuleerd
vanuit de multidisciplinaire expertise binnen de universiteit. Metaforum organiseerde ook een
actualiteitscollege rond de financiële crisis in Europa en ondersteunde de debatreeks rond
“Universiteit, kerk en samenleving” die binnen de universitaire gemeenschap werd gevoerd
(http://www.kuleuven.be/metaforum/page.php?LAN=N&FILE=wg_docs).
Centra zoals HIVA, Lucas en de Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek leverden tal van
beleidsondersteunende adviezen (zie http://hiva.kuleuven.be/nl/publicaties/ en
http://www.kuleuven.be/lucas/pub/Pub_rapporten.html ).
Professoren en onderzoekers zijn actief in een breed spectrum van beleids- en adviesverlening,
communicatie en debat. Zo publiceerden ze in 2011 150 vrije tribunes over actuele thema’s in
Vlaamse kranten en tijdschriften (zie:
http://www.kuleuven.be/metaforum/page.php?LAN=N&FILE=opiniestukken.
Maatschappelijke dienstverlening gaat zeer breed. Om het engagement van professoren in kaart te
brengen werd in 2011 een typologie uitgewerkt en begonnen met inventarisatie. De gegevens zullen
worden opgenomen in de personeelsdossiers van de professoren en geaggregeerd op
instellingsniveau. Een verdere vertaling van de typologie wordt uitgewerkt voor alle personeelsleden
en studenten van de universitaire gemeenschap.
7. Personeel
Een nieuw HR-masterplan werd goedgekeurd voor de periode 2011-2015. Het gemeenschappelijk
Bureau nam vijf elementen op in zijn beleidsprioriteiten: leiderschap, rekrutering, talentmanagement
internationalisering en integratie van de hogeschoolopleidingen (p. 69).
Verder werden in 2011 de volgende initiatieven inzake personeelsbeleid genomen:
- Voor het ZAP werd een procedure uitgewerkt voor de tussentijdse beoordeling van tenure trackdocenten.
De reglementering rond nevenactiviteiten en rond emeriti met een PR-opdracht werd
herwerkt en zal nog verder worden verfijnd (p. 69-70);
- Een nieuw onderzoekskader biedt onderzoekers de kans om een academische loopbaan uit te
bouwen in een BAP-statuut als onderzoeksmanager of onderzoeksexpert (p. 70);
- Het project organisatie- en functiedesign (OFD) werd in verschillende eenheden verder uitgerold,
geüpdatet of opgestart (p. 74);
- Op 1 januari 2011 trad de nieuwe CAO voor het ATP in werking. Naast een aantal reglementaire
wijzigingen besteedt de CAO vooral aandacht aan de verdere uitbouw van loopbaanontwikkeling
voor ATP-leden (p. 75-76). De KU Leuven nam verschillende nieuwe initiatieven op het vlak van
rekruteringsbeleid voor ATP (p. 76-77);
- Er werd een nieuwe opleiding ‘Bedrijfsvoering aan de KU Leuven’ opgezet voor nieuwe decanen
en departementsvoorzitters, alsook een nieuw opleidingstraject ‘Interculturele samenwerking en
communicatie’ (p. 77).
vi

8. Sociale voorzieningen voor studenten
In 2011 was een budget van 17 miljoen euro beschikbaar voor studentenvoorzieningen (p. 79).
De Raad voor Studentenvoorzieningen keurde een Strategisch Plan Studentenvoorzieningen goed.
Het vormt de basis voor een beleidsplan dat nodig zal zijn met het oog op het nieuwe decreet op
studentenvoorzieningen dat in principe van kracht wordt op 1 januari 2013 (p. 79).
Het nieuwe decreet zal een financieel groeipad voorzien dat een deel van de onrechtvaardige
achterstand van de KU Leuven moet wegwerken. Het groeipad zal evenwel pas starten in 2014. Er zal
worden nagegaan in hoeverre een aantal nieuwe activiteiten reeds (partieel) kunnen opgestart worden
in 2013 met middelen uit de bestemde fondsen Studentenvoorzieningen (p. 79).
Het strategisch plan wapent de KU Leuven voor de integratie van de academiserende opleidingen in
2013. In 2011 werden voor de sociale sector al een aantal krachtlijnen afgesproken. Werkgroepen
moeten tegen midden 2012 de nodige voorstellen doen om te kunnen starten in 2013 (p. 79).
Bijzondere aandacht gaat naar de verdere democratisering van het hoger onderwijs en naar een
betere participatie van verschillende kansengroepen, zowel m.b.t. instroom als doorstroom. Een deel
van de nieuwe middelen zal hiervoor ingezet worden, net als de middelen uit het Aanmoedigingsfonds
p. 79).
9. Jaarrekening van de boekhoudkundige entiteit KU Leuven 4
Onderstaand overzicht geeft de belangrijkste cijfers uit de jaarrekening 2011 weer.
- Per 31 december 2011 toont de KU Leuven een balanstotaal van €1,322 miljard, d.i. een toename
met €88,8 miljoen of 7,2% in vergelijking met 2010.
- De vaste activa vertegenwoordigen met €476,7 miljoen 36,1 % van het balanstotaal. De stijging
met €42,2 miljoen is toe te schrijven aan het lopend investeringsprogramma.
- De vlottende activa vertegenwoordigen €845,7 miljoen of 63,9%. Hun aangroei met €46,7 miljoen
is vooral terug te vinden onder de geldbeleggingen door de gunstige evolutie in de middelen die
voor onderzoek bestemd zijn.
- De passiva bestaan voor €1,068 miljard (80,7%) uit eigen vermogen, voor €82,2 miljoen (6,2%) uit
voorzieningen voor risico’s en kosten en voor €172,5 miljoen (13,1%) uit schulden.
- De toename van het eigen vermogen met €63,7 miljoen is voornamelijk toe te schrijven aan de
toevoeging van het resultaat van het boekjaar. De voorzieningen dalen met €3,3 miljoen. De
toename van de schulden met €28,4 miljoen is vooral het gevolg van hogere, niet-structurele
schulden op ten hoogste één jaar.
- In 2011 realiseert de KU Leuven €770,6 miljoen inkomsten en €730,5 miljoen uitgaven, wat een
saldo op cashbasis oplevert van €40,1 miljoen. In de bedrijfseconomische view, d.i. rekening
houdend met de begrotingsafdeling VIII, werden €751,3 miljoen opbrengsten en €687,7 miljoen
kosten geboekt, wat een positief resultaat van het boekjaar oplevert van €63,6 miljoen. Dit
overschot vertegenwoordigt geen vrije beleidsruimte voor het universiteitsbestuur. Er staan een
veelheid aan engagementen tegenover in de vorm van kredieten met een bestemming en activa
die verder moeten worden afgeschreven. Om het bestemd karakter van dit resultaat voor 2011
(€63,6 miljoen) en de bestemde fondsen van 2010 (€1.002,7 miljoen) opnieuw duidelijk tot
uitdrukking te brengen op de balans, heeft de Raad van Bestuur beslist om ze in het kader van de
resultatenverwerking 2011 volledig toe te wijzen aan vier fondsen met als bestemming:
(in mio €)
• onroerende investeringen 444,5;
• wetenschappelijk onderzoek 451,9;
• andere goedgekeurde middelen voor verworven projecten van
groepen/faculteiten/diensten/professoren 159,4;
• studentenvoorzieningen 10,6.
4 Onder de boekhoudkundige entiteit KU Leuven wordt verstaan, de rechtspersoon KU Leuven zonder UZ Leuven.
vii

De Raad van Bestuur keurde de jaarrekening 2011 goed op zijn vergadering van 29 mei 2012.
10. LRD: wetenschappelijke dienstverlening en technologie transfer
KU Leuven Research & Development (LRD) beheert als technologie transfer office de exploitatie van
het economisch potentieel van de onderzoeksresultaten. Met een team van 70 medewerkers
ondersteunt LRD onderzoekers op het vlak van wetenschappelijke dienstverlening en economische
valorisatie van wetenschappelijke onderzoeksresultaten.
LRD realiseerde in 2011 een omzet van 163,8 miljoen euro, een stijging met 9,3% tegenover 2010.
LRD sloot in 2011 2.021 nieuwe overeenkomsten af, vooral contractonderzoek en onderzoek in
consortia, en richtte 7 nieuwe spin-off bedrijven op (p. 47-48).
LRD zette samen met diverse partners verder in op de uitbouw van ondersteunende infrastructuur
zoals het Arenberg Research Park en de Biotech Cluster in Leuven, de Bio Generator in Tienen en
EnergyVille in Genk/Waterschei (p. 49).
11. Kulak
Kulak startte het academiejaar 2011-2012 met 657 generatiestudenten, 8,77 % meer dan het jaar
voordien.
Kulak biedt sinds september 2011 driejarige in plaats van tweejarige bacheloropleidingen aan binnen
W&T en Biomedische Wetenschappen en in de hervormde opleiding onderwijskunde. Voor Rechten is
een driejarige bachelor uitgerold voor werkstudenten.
In het kader van internationalisering sloot Kulak een overeenkomst met de Universiteit Leiden met het
oog op onderwijs- en onderzoeksuitwisseling in de derde fase.
Met de Université Lille Nord de France en UCL Mons werd een Interregproject Université
Métropolitaine / Metropole Universiteit opgezet voor structurele uitwisseling van bachelorstudenten en
docenten en organisatie van een grensoverschrijdend Honours College. Er komt een bidiplomering
tussen de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen, Kulak en de UCL.
Op initiatief van de provincie West-Vlaanderen en samen met de West-Vlaamse hogescholen worden
projecten opgezet om het onderzoek in West-Vlaanderen te stimuleren. Dit biedt aan Kulak de
mogelijkheid om het onderzoek regionaal te verankeren. Onderzoeks- of projectstages in bedrijven
kunnen mee de onderzoekscomponent in de nieuwe curricula invullen.
De nieuwe curricula met internationalisering en onderzoeksstages vormen de basis van de
fondsenwervingscampagne die Kulak midden mei 2011 opstartte.
De structuur en de beleidsorganen van Kulak zijn hertekend op basis van het hervormde organiek
reglement van de KU Leuven.
12. Universitaire Ziekenhuizen
UZ Leuven wil zich verder uitbouwen als toonaangevend Europees academisch-medisch centrum. Dat
betekent onder meer dat het de hoogste normen nastreeft op het vlak van zorgkwaliteit en
patiëntveiligheid. Vanuit dat perspectief werkt UZ Leuven verder aan de uitbouw van een geïntegreerd
kwaliteitsbeleid dat investeert in de opvolging van kwaliteitsoutput, en dit met internationale
benchmarks. UZ Leuven heeft zich in 2010 ook onderworpen aan een audit door een externe
onafhankelijke accrediterings¬organisatie. De behaalde JCI-accreditering (Joint Commission
International) bevestigt de essentie van de bedrijfsfilosofie van UZ Leuven, met name het voortdurend
streven naar een betere en veiligere zorg voor de patiënt. In 2011 werd voor een gelijkaardig project
de prijs Excellentie in Ziekenhuismanagement behaald.
De universitaire ziekenhuizen hebben een belangrijke maatschappelijke, wetenschappelijke en
onderwijsopdracht. Zo ontwikkelen ze nieuwe therapeutische en diagnostische inzichten en
technieken in het brede domein van de gezondheidszorg. Daartoe hoort hun bijdrage tot het
viii

translationeel onderzoek dat, vaak in een multidisciplinaire en internationale context, de vertaling van
wetenschappelijke onderzoeksresultaten naar de klinische praktijk beoogt. Een belangrijke parameter
van de intensiteit van het verrichte translationeel onderzoek is het aantal klinische studies dat jaarlijks
wordt opgestart. In 2011 waren dat er 829, wat het aantal lopende klinische studies op 2.171 brengt.
Hoogkwalitatieve patiëntenzorg en hoogstaand translationeel onderzoek vereisen een adequate
infrastructuur. Daartoe wordt in een geïntegreerde aanpak tussen ziekenhuis en universiteit de Health
Sciences Campus uitgebouwd op Gasthuisberg die de faciliteiten voor patiëntenzorg, opleiding en
onderzoek bijeenbrengt op één site. In 2010 werd hiervoor door de European Investment Bank (EIB),
na grondige externe doorlichting, een kredietlijn van 325 miljoen euro toegekend. In februari 2011
werd de ondergrondse parkeergarage met 1.500 plaatsen in gebruik genomen. Boven dit
parkeergebouw komen onder meer het psychiatrisch ziekenhuis en de nieuwe kritieke diensten. In mei
2011 werd het nieuwe datacenter in gebruik genomen.
UZ Leuven mocht zich voor de vierde keer Top Employer noemen.
UZ Leuven won de prijs voor het beste E-Health project met het medisch samenwerkingsverband
Nexuz Health. Dankzij Nexuz Health wordt het KWS (klinisch werkstation) van UZ Leuven nu ook
gebruikt in acht andere ziekenhuizen.
Op het vlak van bedrijfseconomische performantie behaalde UZ Leuven in 2011 opnieuw een positief
resultaat, wat ertoe bijdraagt dat UZ de noodzakelijke investeringen kan doen.
13. Universitaire Parochie
De Universitaire Parochie (UP) biedt een brede waaier aan van activiteiten rond geloof,
gemeenschapsvorming, zingeving en solidariteit met de derde en vierde wereld. Deze activiteiten
staan open voor studenten en personeelsleden.
Ontmoeting en gemeenschapsvorming krijgen gestalte in de tien studentenhuizen en de 5-daagse
onthaalssessies voor eerstejaarsstudenten. Eucharistievieringen, ochtendwakes, Taizégebeden,
sessies mindfulness, sessies ‘creatief schrijven’ en een boeddhistisch weekend bieden studenten
gelegenheid voor bezinning en diepgang. In de universitaire weekendparochie zijn meer dan 100
vrijwilligers actief zijn. De University Parish International Community biedt een religieuze thuishaven
aan een honderdtal internationale studenten.
UP biedt, samen met Leuvense sociale organisaties, mogelijkheden tot sociaal engagement en
ondersteunde campagnes van Broederlijk Delen en Studio Brussel. De tweede uitgave van iCare
nodigde studenten en personeel uit om zich in te zetten voor een project rond microkredieten. UP
organiseerde twee derdewereldreizen (Malawi en India) waar inzet voor kansarme kinderen centraal
stond. UP ondersteunde ook het nieuwe opleidingsonderdeel Spiritualiteit, leiderschap en
professionele integriteit.
UP geeft ook impulsen naar het bredere universitaire publiek met onder meer lezingenreeksen en
individuele workshops, een tweedaagse zomerschool en de uitgave van boeken zoals een vijfdelige
interviewreeks met professoren, onder de titel Wijze woorden.
UP startte ook een associatiebreed videointerview-project op onder de naam Onder1hoed en neemt
deel aan het Leuvens initiatief Grenzen bewegen, dat de verschillende levensbeschouwingen op een
dialogale manier wil samenbrengen.
ix

ONDERWIJS
1 Globale beleidslijnen voor het universitair onderwijs
1.1 Algemene strategische beleidsdoelen
De strategische beleidsdoelen voor onderwijs worden geformuleerd in het strategisch plan 2007-2012,
in het bijzonder in afdeling 4.1. (http://www.kuleuven.be/overons/pdf/academische_strategie_KULeuven.pdf)
en in het Plan onderwijs en studenten 2010-2013 (http://www.kuleuven.be/onderwijs/
beleidsinfo/index.html).
De KU Leuven wil de studenten een geïntegreerd vormingsproject aanbieden, waarin zij voor een
bepaald wetenschapsdomein of voor twee gerelateerde domeinen grondige kennis en kunde kunnen
opbouwen binnen een breed kader. In dit proces ontwikkelen de studenten een onderzoekende
houding, waarbij inzicht, vaardigheden, attitudes en dispositie tot integratie komen. Deze
geïntegreerde vorming zal hen in staat stellen een eigen project en visie te ontwikkelen, verantwoordelijkheid
op te nemen voor zichzelf in een houding van levenslang leren en van openheid voor
de samenleving, de maatschappij en de wereld, zich te engageren door constructief en kritisch te
handelen.
Dit onderwijsproject beoogt de vorming van de student als persoon en van de gemeenschap waarin
de student intreedt als burger die zich hierdoor voortdurend vernieuwt. Het project confronteert de
student en door hem de samenleving met de grenzen van het weten en richt de focus op het
verkrijgen van inzicht in wat weerstand biedt aan het kennen. Het beoogt de student deskundigheid te
geven die hem toelaat als partner deel te nemen aan de maatschappelijke ontwikkeling en innovatie.
Deze algemene visie vertaalt zich in een aantal doelstellingen op het vlak van het opleidingsaanbod
en de onderwijskundige invulling ervan. De bachelor is de plaats om een breed vormingsproject te
ontwikkelen. De master geeft op deze brede basis een vorming met sterke focus en het doctoraat laat
de student toe actief te participeren aan de ontwikkeling van inzicht en innoverende kennis.
De ontwikkeling van deze visie impliceert dat de student en zijn leren centraal staan, maar wel in een
constante dialoog met de docent en de medewerkers waarbij de universiteit als gemeenschap die
lerend zoekt haar ware vorm krijgt. Bijzondere aandacht is nodig voor de instroom, doorstroom en
uitstroom van een steeds meer gevarieerde populatie studenten. Ook de vorming van de docenten en
de waardering van de onderwijsopdracht zijn een belangrijke bekommernis van het onderwijsbeleid.
In de realisatie van het onderwijs streeft de universiteit uitmuntendheid en uitstraling na. Zij voorziet
hiertoe in motiverende structuren, een transparant beslissingskader dat dicht aansluit bij de actoren,
docenten en studenten, die de onderwijsopdracht realiseren, en een performante, maar discrete
opvolging van de kwaliteit. Hierdoor groeit een diepgewortelde kwaliteitscultuur op het vlak van het
onderwijs.
De onderwijsopdracht is niet alleen de zaak van studenten en docenten; zij betreft de universiteit als
geheel. Een efficiënte ondersteuning door een gemotiveerde en goed gevormde administratie, een
vlot werkend informaticasysteem en een goede materiële infrastructuur, waar laboratoria, bibliotheken
en leercentra een prominente plaats innemen en zich steeds vernieuwen, is hierbij cruciaal. Ook het
uitbouwen van een vast middenkader voor onderwijsondersteuning in de faculteiten en de diensten is
een belangrijke doelstelling van het beleid. De financiering van het onderwijs via een duidelijk
allocatiemodel en via projecten voor innovatie zijn belangrijke hefbomen.
Het onderwijsbeleid van de KU Leuven treedt ook in constante dialoog met de partners in de
associatie. Deze dialoog betreft zowel de visie op onderwijs zoals verwoord in het plan voor onderwijsontwikkeling
van de associatie, als de daadwerkelijke en succesrijke uitbouw van schakelprogramma’s
en andere overstapmogelijkheden.
1.2 Visie op onderwijs
Wat de visie op onderwijs betreft, werd het werk rond de academische vorming en het
opleidingenaanbod dat gestart was in 2009 gefinaliseerd. De door de Academische Raad in mei 2010
Onderwijs 1

goedgekeurde nota over de basisopleidingen werd aangevuld met een luik over permanente vorming
(goedkeuring AR 31 mei 2011). Deze nota werd nader geconcretiseerd in de nota ‘Leerresultaten aan
de KU Leuven: visie en implementatie’ (goedkeuring AR 31 mei 2011) zodat de opleidingen over een
bruikbaar instrument kunnen beschikken bij het uittekenen van de curricula. Daarnaast hebben de
werkzaamheden van de Onderwijsraad geleid tot belangrijke beleidsnota’s met betrekking tot ‘De
masterproef’ (goedkeuring AR mei 2011) die universiteitsbrede afspraken bevat met betrekking tot
onder meer het concept, begeleiding, en beoordeling, een ‘Onderwijstalenbeleid’ (goedkeuring AR
november 2010) als uitdrukking van de zorg om de kwaliteit van de anderstalige opleidingen, en een
‘Plan van aanpak tweejarige masters’ (goedkeuring AR 13.12.2010). De nota ‘Aanpak oriëntering van
studenten naar het hoger onderwijs’ (goedkeuring AR 27 juni 2011) legt de contouren vast waarbinnen
diverse initiatieven van de KU Leuven zullen worden ontwikkeld.
In het voorjaar van 2011 werd de berekeningswijze voor de onderwijsinzet gefinaliseerd. Vertrekkend
van door de Dienst Onderwijsbeleid aangeleverde gegevens, gebruiken de faculteiten het instrument
nu voor het in kaart brengen van de eigen situatie.
De afstemming met de partners in de associatie was het voorwerp van bijzondere aandacht voor de
afgevaardigden van de KU Leuven in de Associatieraad voor onderwijs, waarvan de vicerector
onderwijs co-voorzitter is. Het resultaat is een uitgewerkt meerjarenplan voor onderwijs dat
goedgekeurd werd door de Academische Raad van de KU Leuven en door de Raad van Bestuur van
de Associatie KU Leuven evenals een actieplan voor 2011; de systematische uitvoering van dit plan
versterkt de samenwerking inzake onderwijs, in het bijzonder door het multicampusconcept en door
de articulatie van de verschillende profielen.
1.3 Kwaliteitszorg in onderwijs
Het streven naar uitmuntendheid en uitstraling in onderwijs en het daartoe rationeel en kwalitatief
verantwoord inzetten van middelen, is één van de concrete doelstellingen uit het strategisch plan van
de KU Leuven die aan de basis ligt van de activiteiten in het kader van de interne kwaliteitszorg met
betrekking tot het onderwijs. Centraal in de realisatie van deze doelstelling staat de verdere
ontwikkeling van een cultuur van zorg en engagement voor onderwijs, de waardering van de
inspanningen van de leden van de universitaire gemeenschap voor de onderwijsopdracht en de
ontwikkeling van de instrumenten die nodig zijn om de kwaliteit van het onderwijs te ontwikkelen en te
garanderen. Deze ambities moeten worden gekaderd in een rationele inzet van schaarse middelen.
De dialoog tussen alle onderwijsbetrokkenen over wat onderwijskwaliteit is en hoe die verder kan
worden ontwikkeld staat centraal. Deze dialoog vindt zowel informeel als formeel plaats binnen
diverse gremia, waaronder de Permanente OnderwijsCommissies, Faculteitsraden, de Onderwijsraad
en haar werkgroepen. Deze dialoog wordt mee gevoed door centrale en facultaire ondersteuningsdiensten
vanuit hun specifieke expertise.
Ook in 2010-2011 is het thema kwaliteitszorg één van de meest centrale bekommernissen geweest
van het onderwijsbeleid aan de KU Leuven. Door een grondige reflectie over de eigen visie op
onderwijs, de explicitering daarvan in visieteksten die een operationele vertaling vinden in
beleidsplannen en een kritische evaluatie van het systeem van interne kwaliteitszorg, wil de
KU Leuven zich op een proactieve wijze voorbereiden op de introductie van de instellingsreview.
De KU Leuven besteedt grote zorg aan de voorbereiding en de opvolging van de visitaties van haar
opleidingen. Het uitwerken van de zelfevaluatierapporten wordt ondersteund en de verschillende
visitaties worden nauwgezet opgevolgd. In 2010 werd een universiteitsbrede analyse van de
visitatierapporten uitgevoerd en werden algemene aandachtspunten en aanbevelingen geformuleerd.
Sinds 2008 werd het systeem van kwaliteitszorg aangevuld met een balansmoment vier jaar na de
visitatie, dus halfweg de cyclus. Op dat moment treedt de opleiding in dialoog met de diensten
onderwijsbeleid en met een commissie bestaande uit externe en interne leden om een stand van
zaken op te maken, de evoluties te bespreken en vooral de plannen te toetsen. De eerste
balansmomenten hebben plaatsgevonden in 2009 en werden door de opleidingen zeer gunstig
onthaald.
In 2009 werd een prijs van de Onderwijsraad voor een opmerkelijke realisatie ingesteld; deze is voor
de eerste maal toegekend in maart 2010. In 2010-2011 werden 16 realisaties door faculteiten,
Onderwijs 2

onderwijscommissies, groepen docenten en studenten voorgedragen die betrekking hadden op de
thema’s studenten als participanten, ontwikkelen en evalueren van academische competenties en
gerichtheid van onderwijs op de samenleving.
1.4 Flexibilisering - invoering diplomaruimte - (her)oriënteringsbeleid
Sinds het flexibiliseringsdecreet in 2004 werd ingevoerd, hebben studenten heel wat meer mogelijkheden
om op allerlei manieren ‘flexibeler’ te studeren.
Zo werden procedures rond de toelating tot een bacheloropleiding zonder diploma secundair
onderwijs, de toelating tot geïndividualiseerde trajecten en de EVC-aanvragen ingevoerd. Van deze
mogelijkheden wordt gebruik gemaakt, maar de impact van deze maatregelen blijft beperkt tot een vrij
klein aantal studenten. In 2010-2011 werden 11 aanvragen voor toelating tot inschrijving voor een
bacheloropleiding zonder diploma secundair onderwijs ontvangen, met het oog op instap in 2011-
2012. 8 van deze kandidaten werden toegelaten tot de bacheloropleiding. In de periode 2004-2005 tot
2010-2011 werden 66 aanvragen om afwijkende toelating ingediend. 51 studenten werden in deze
periode toegelaten. Van deze 51 schreven er zich 44 in aan de universiteit. Slechts 8 van hen
behaalden een studie-efficiëntie van meer dan 50%. Twee studenten die toegang kregen, behaalden
inmiddels het bachelordiploma. Het merendeel van de studenten is na één of twee jaar niet meer
ingeschreven. Er werden 83 geïndividualiseerde trajecten aangevraagd die allemaal werden
goedgekeurd. Tijdens academiejaar 2010-2011 werden er 10 EVC-procedures opgestart, in de zin dat
ten minste een intakegesprek met de kandidaat heeft plaatsgevonden. Daarnaast werden een aantal
vragen gesteld die niet tot een intakegesprek leidden. De opgestarte procedures resulteerden alle tien
in een bewijs van bekwaamheid. Daarnaast behaalden drie kandidaten die al eerder een procedure
hadden opgestart, eveneens een bewijs van bekwaamheid.
Het flexibiliseringsdecreet creëerde ook een decretaal kader voor het toekennen van vrijstellingen op
basis van EVK. In 2009-2010 werden 14.713 vrijstellingen toegekend. Als ‘vrijstelling’ wordt hier geteld
elk opleidingsonderdeel dat een individuele student geheel of gedeeltelijk vrijgesteld kreeg. Eén
student met vrijstellingen voor drie opleidingsonderdelen telt dus voor drie.
Naast deze procedures, die door een eerder beperkt doelpubliek gebruikt worden, werd ook een meer
algemene flexibilisering van het onderwijs nagestreefd. Daarom werd gekozen voor een meer
geïntegreerde opleidingsbenadering. Studenten worden sinds 2009-2010 niet meer beoordeeld
volgens vaste pakketten opgedeeld in jaarstructuren, maar kunnen hun opleidingen vrijer construeren
in een opleidingsmodel (aan de KU Leuven diplomaruimte genoemd). De studenten worden ook met
tussentijdse progressiecontrole pas finaal beoordeeld over het geheel van een opleiding. Bij dit alles
werden nieuwe maatregelen ingevoerd om de studievoortgang van studenten te stimuleren: zo kan
studenten de inschrijving geweigerd worden op basis van een bindend studieadvies (als ze geen
cumulatieve studie-efficiëntie hebben bereikt over een termijn van twee academiejaren in dezelfde
opleiding), kan de inschrijving voor opleidingsonderdelen en de opleidingen waarin ze voorkomen
geweigerd worden als de student reeds twee, respectievelijk drie jaar voor hetzelfde
opleidingsonderdeel was ingeschreven en is er de weigering tot inschrijving op basis van een
onvoldoende leerkrediet.
Nu de eerste jaren van implementatie van de meer flexibele systemen achter de rug zijn, wordt
duidelijk dat deze operatie een grote impact heeft op de universiteit als organisatie. Niet enkel omdat
de structuren waarbinnen studenten studeren veranderd zijn, maar ook omdat de begeleidings- en
opvolgingslast voor de universiteit aanzienlijk verzwaard is. Werd initieel nog gedacht dat de grote
werklast van overgaande aard zou zijn, dan wordt nu duidelijk dat er structureel een grotere werklast
is. Zo is er extra personeel op centraal niveau dat zich louter bezighoudt met de opvolging van
flexibiliseringsmaatregelen zoals geïndividualiseerde trajecten, EVC-aanvragen en toelating zonder
diploma secundair onderwijs. Daarnaast is er een merkelijke toename in het aantal beroepsdossiers,
die niet enkel toe te schrijven valt aan de meer mondige studenten, maar ook aan de grotere
mogelijkheden die studenten hebben om uitzonderingen te vragen. Ten slotte is de grootste toename
te situeren in faculteiten: de flexibele systemen en hun mogelijkheden creëerden over de hele
instelling een nood aan extra begeleiding en informering voor studenten bij het maken van keuzes, het
doen van aanvragen, het interpreteren van examenresultaten etc. Alle faculteiten en diensten die met
studenten werken, voelen hiervan de effecten.
Onderwijs 3

1.5 Onderwijsinnovatie en -ondersteuning
De KU Leuven is overtuigd van het grote belang om binnen haar werking specifieke posten binnen de
begroting te behouden voor de ondersteuning van onderwijs en voor onderwijsinnovatie. Ze heeft
daarom beslist een budget dat overeenkomt met 30 VTE structureel in te schrijven voor de creatie van
een permanent kader ter ondersteuning van het onderwijs en anderzijds een jaarlijkse som van
2.000.000 euro te bestemmen voor projectwerking.
Het initiatief om 30 VTE te bestemmen voor onderwijsondersteuners werd zeer gunstig onthaald door
de academische gemeenschap en laat toe een actief beleid inzake onderwijs verder gestalte te geven
in diensten en faculteiten.
Voor projectwerking onderwijs wordt 2.000.000 euro op jaarbasis voorbehouden. Deze som wordt
verdeeld over drie rubrieken:
- de onderwijsprojecten - 1.000.000 euro;
- het OnderwijsOntwikkelingsFonds van de Associatie KU Leuven (OOF-projecten) - 500.000 euro
(of 50% van het OOF);
- de impulsprojecten voor onderwijs - 500.000 euro (zie ook 3.5.1).
De KU Leuven beschouwt onderwijsinnovatie niet als een doel op zich, maar als een bijdrage tot de
verbetering van de kwaliteit van het onderwijs, als een middel om het leren van de student optimaal te
ondersteunen. De onderwijsprojecten en vergelijkbare projecten in de associatie (OOF-projecten) zijn
een belangrijke hefboom om onderwijsinnovatie te realiseren.
De onderwijsprojecten zijn erop gericht de onderwijsvisie van de KU Leuven verder gestalte te geven.
Bijzondere aandacht wordt besteed aan de consolidatie van de resultaten bereikt in projecten en aan
de disseminatie ervan. Alle projecten verbinden zich ertoe om hun bevindingen te documenteren en
initiatieven te nemen om ze te verspreiden, zowel intern binnen de eigen opleidingen en de eigen
universiteit als extern, buiten de instelling. Expliciete steun van de betrokken POC’s (Permanente
OnderwijsCommissies) is een basisvereiste, zodat een integratie in de betreffende curricula kan
worden gerealiseerd. Onderwijsprojecten kunnen ook niet los gezien worden van de bredere
initiatieven inzake kwaliteitszorg. De uitwerking ervan moet bijdragen tot een meer optimale realisatie
van het onderwijskundig referentiekader of van het facultair onderwijsbeleid van één of meer
studierichtingen.
De OOF-projecten op het niveau van de Associatie KU Leuven vormen eveneens een prioriteit van de
KU Leuven. De vicerector onderwijs is voorzitter van het comité dat de OOF-projecten opvolgt en de
selectieprocedure organiseert. Het OOF is een belangrijk middel om samenwerking tussen
associatiepartners te stimuleren en te concretiseren. Het OOF heeft tot doel de zichtbaarheid van de
associatie te vergroten. Net zoals in het kader van de onderwijsprojecten, wordt ook bij de OOFprojecten
bijzondere aandacht besteed aan de consolidatie van de projectresultaten en disseminatie,
met een specifieke focus op disseminatie binnen de associatie.
Ten slotte werd op de rubriek impulsprojecten een aantal initiatieven gefinancierd gericht op de
invoering van de diplomaruimte (zowel technische als inhoudelijke aspecten), de implementatie van
junior colleges en de voorbereiding van een instellingsaudit.
2 Kwaliteitszorg voor het onderwijs
In 2010-2011 werden verdere stappen gezet, gericht op de versterking van het intern kwaliteitszorgsysteem
ten aanzien van het onderwijs.
In het vooruitzicht van de invoering van instellingsreviews in Vlaanderen werd een sterkte-zwakte
analyse voorbereid van de interne kwaliteitszorg ten aanzien van het onderwijs aan de KU Leuven.
Met dit doel voor ogen werd een conceptueel kader ontwikkeld dat moet toelaten de verschillende
dimensies van het onderwijs te expliciteren en in verband te brengen met de randvoorwaarden
waarbinnen onderwijs vorm krijgt. Daarnaast werd een instrument ontwikkeld voor het uitvoeren van
de sterkte-zwakte analyse zelf.
Onderwijs 4

Naast de ontwikkeling van een algemeen kader voor kwaliteitszorg is verder werk gemaakt van de
concretisering van de visie en het beleid rond specifieke kwaliteitsaspecten van het onderwijs. Zo
werden de principes geactualiseerd die aan de basis liggen van de masterproef en werd een
algemene aanpak goedgekeurd rond de kwaliteitszorg ten aanzien van ECTS-fiches.
Ten slotte ging veel aandacht uit naar de voorbereiding van het regelgevend kader voor de nieuwe
visitatie- en accreditatiesystematiek op het Vlaamse niveau. Intern werden initiatieven genomen om
de interne voorbereiding op de visitaties af te stemmen op het nieuwe kader dat evenwel nog in volle
ontwikkeling was.
2.1 Interne onderwijskwaliteitszorg
Kwaliteitszorg ten aanzien van het onderwijs is ingebed in de onderwijsvisie van de KU Leuven en
stelt het streven naar en stimuleren van een kwaliteitscultuur centraal. Het kwaliteitszorgsysteem volgt
de logica van de kwaliteitscyclus en wordt gekenmerkt door een wisselwerking tussen het centrale en
decentrale niveau. Op het centrale niveau legt de Academische Raad op voorstel van de Onderwijsraad
de algemene contouren vast van het interne kwaliteitszorgsysteem. Binnen dit kader nemen elke
faculteit en daarbinnen alle Permanente OnderwijsCommissies (POC’s) op het niveau van de
opleidingen hun verantwoordelijkheid en geven zij concreet invulling aan de verschillende
componenten van het kwaliteitssysteem.
Kwaliteitscultuur impliceert het engagement van alle leden van de universitaire gemeenschap voor de
zorg voor de kwaliteit van het onderwijs. Kwalitatief hoogstaand onderwijs wordt concreet gerealiseerd
door studenten, docenten en de POC. De docenten, faculteiten, de POC, het beleid en de ondersteunende
diensten creëren een klimaat waarin aandacht en zorg voor de kwaliteit van het onderwijs
een breed draagvlak hebben en vanzelfsprekend zijn.
De kwaliteitszorg aan de KU Leuven doorloopt 4 fasen: de definiëring van de onderwijsvisie, de
implementatie van het onderwijs, de evaluatie van het onderwijs en de opvolging ervan.
In de eerste fase, de definiëring van de onderwijsvisie, heeft de KU Leuven als instelling omschreven
wat zij verstaat onder goed onderwijs en heeft zij aangegeven waar ze met het onderwijs naartoe wil.
Elke opleiding heeft dit nader uitgewerkt in het onderwijskundig referentiekader. In deze fase situeren
zich ook de initiatieven die opleidingen ondernemen om de kwaliteit van specifieke onderdelen van het
onderwijs proactief te waarborgen, zoals de concretisering van het toetsbeleid, de kwaliteit van de
masterproef en van de ECTS-fiches. Deze thema’s werden expliciet opgenomen in opvolging van de
goedkeuring van beleidsnota’s door de AR (zie 1.2).
De implementatie van de plannen gebeurt in de tweede fase. Het behoort tot de directe verantwoordelijkheid
van de POC en de docenten die daarbij kunnen rekenen op de ondersteuning van de
facultaire onderwijsondersteuners en/of van de centrale onderwijsondersteunende diensten.
De derde fase draait rond de evaluatie van het onderwijs zelf. Met de systematische bevraging van
curricula en opleidingsonderdelen enerzijds en de uitbouw van een omkadering voor evaluaties ad
hoc anderzijds wil de KU Leuven de kwaliteit van het onderwijs systematisch opvolgen. Alle curricula
worden geëvalueerd in het kader van een curriculumevaluatie die voorafgaat aan de visitatie. Deze
periodieke interne curriculumevaluatie vormt het scharnierpunt tussen de interne kwaliteitszorg en de
externe kwaliteitsbewaking. Tussen twee curriculumevaluaties wordt bovendien een stand van zaken
opgemaakt in het kader van het zogenaamde balansmoment. Dit houdt een gesprek in tussen de
opleidingsverantwoordelijken (decaan, vicedecaan onderwijs en de programmadirecteurs) en een aan
de opleiding externe commissie (met onder andere een vertegenwoordiger van het beroepenveld en
een extern ZAP-lid). Sinds 2008 wordt tevens een tweejaarlijkse bevraging van alumni over hun
onderwijservaringen geïntegreerd in het reeds bestaande loopbaanonderzoek dat door Studieadvies
wordt gevoerd. In het najaar van 2010 werd deze bevraging voor de tweede maal georganiseerd. In
2010-2011 werd ten slotte een nieuw instrument voor opleidingsevaluaties geïntroduceerd. Het
instrument werd ontwikkeld in het kader van een OOF-project van de Associatie KU Leuven en is
gericht op de bevraging van studenten en docenten over de kwaliteit van het onderwijs en de bredere
context waarin het onderwijs wordt verzorgd. Op basis van de positieve ervaringen wordt het
instrument universiteitsbreed ingezet.
Onderwijs 5

De afzonderlijke opleidingsonderdelen worden universiteitsbreed om de twee jaar geëvalueerd in het
kader van de online studentenbevraging. Deze evaluaties zijn erop gericht om de mate waarin binnen
een bepaalde context kwaliteitsvol onderwijs wordt geboden, aantoonbaar te maken. De resultaten
worden meegenomen in personeelsbeslissingen en in initiatieven die gericht zijn op de verbetering
van de kwaliteit van het onderwijs. In 2010-2011 vond de derde universiteitsbrede ronde plaats sinds
de invoering van het systeem.
Los van de voornoemde periodieke evaluaties nemen faculteiten, POC’s en ook individuele docenten
zelf initiatieven om een opleiding, respectievelijk een opleidingsonderdeel, te evalueren (zie ook
2.5.2).
De vierde en laatste fase betreft de opvolging van de onderwijsevaluaties. Ook hier zijn in eerste
instantie de POC en de individuele docenten de hoofdverantwoordelijken. Zij worden daarin ondersteund
door facultaire onderwijsondersteuners en door de centrale onderwijsondersteunende
diensten, in het bijzonder DUO en DOWB. Opvolgingsinitiatieven kunnen velerlei vormen aannemen.
Zo zijn er initiatieven op het vlak van onderwijskundige vorming en op het vlak van onderwijsinnovatie
of curriculumhervorming.
2.2 Visitatierooster van het beschouwde en komende academiejaar
De KU Leuven neemt deel aan de onderwijsvisitaties zoals gepland door de Vlaamse Interuniversitaire
Raad en is nauw betrokken bij het interuniversitaire overleg over het nieuwe visitatie- en
accreditatiestelsel.
In het academiejaar 2010-2011 bezochten volgende visitatiecommissies de KU Leuven: Lichamelijke
opvoeding, Tandheelkunde, Farmaceutische wetenschappen, Architectuur. Met het oog op de
indiening van de accreditatieaanvraag voor de eengemaakte opleiding bachelor in de ingenieurswetenschappen
werd na overleg met VLIR en NVAO een verkorte visitatie ingericht voor de bachelor
in de ingenieurswetenschappen (afstudeerrichting werktuigkunde).
In hetzelfde academiejaar werden de visitatierapporten gepubliceerd voor de opleidingen: bachelor in
de taal- en letterkunde (Leuven-Kortrijk), master in de taal- en letterkunde (met taalvarianten), Master
in Estudios Ibéricos e Iberoamericanos, master in de culturele studies, master in de westerse literatuur
(met taalvariant), master in de literatuurwetenschappen (interuniversitair, met taalvariant), master in
de taalkunde, Master in Advanced Studies in Linguistics (interuniversitair), master in de bedrijfscommunicatie,
bachelor in de chemie, master in de chemie (met taalvariant), bachelor in de geologie,
master in de geologie, bachelor in de ingenieurswetenschappen: geotechniek en mijnbouwkunde,
bachelor in de ingenieurswetenschappen: elektrotechniek, master in de ingenieurswetenschappen:
elektrotechniek (met taalvariant), master in de nanowetenschappen en nanotechnologie (met
taalvariant), Erasmus Mundus Master of Nanoscience and Nanotechnology, bachelor in de informatica
(Leuven-Kortrijk), master in de informatica, master in de toegepaste informatica, bachelor in de
ingenieurswetenschappen: computerwetenschappen, master in de ingenieurswetenschappen:
computerwetenschappen, master in de ingenieurswetenschappen: wiskundige ingenieurstechnieken,
Master of Artificial Intelligence, bachelor in de biochemie/biotechnologie, master in de
biochemie/biotechnologie, Master of Molecular and Cellular Biophysics, bachelor in de
ingenieurswetenschappen: afstudeerrichting werktuigkunde, bachelor in de tandheelkunde, master in
de tandheelkunde, Master of Endodontics, Master of Paediatric Dentistry and Special Dental Care,
Master of Orthodontics, Master of Periodontology, Master of Restorative Dentistry, Master of Forensic
Odontology, bachelor in de ingenieurswetenschappen: Architectuur, master in de ingenieurswetenschappen:
Architectuur, Master of Science in Human Settlements (maHS), Master of Science in
Urbanism & Strategic Planning (maUSP), Master of Science in Conservation of Monuments and Sites
(mCMS), bachelor in de farmaceutische wetenschappen, master in de farmaceutische zorg, master in
de geneesmiddelenontwikkeling, master in de klinische biologie, master in de ziekenhuisfarmacie
(interuniversitair), master in de industriële farmacie.
2.3 Opvolging van de aanbevelingen van de visitatiecommissies
Aan de KU Leuven legt elke opleiding uiterlijk één jaar na de publicatie van het visitatierapport een
opvolgingsverslag voor aan het Groepsbestuur. Dit verslag bevat een overzicht van de concrete
maatregelen die de POC heeft genomen naar aanleiding van de aandachtspunten en knelpunten die
Onderwijs 6

de visitatiecommissie heeft geformuleerd in haar rapport of die men zelf in het zelfevaluatierapport
had vermeld. Het bevat tevens een overzicht van eventueel resterende aandachtspunten die in de
toekomst nog verder zullen worden opgevolgd. De opvolgingsverslagen worden eerst grondig
besproken op centraal niveau samen met de vicerector Onderwijsbeleid, de vicerector van de
betrokken groep, decaan, vicedecaan, facultair coördinator en programmadirecteur en een DOWBmedewerker.
Nadien volgt een bespreking door het Groepsbestuur, ook over blijvende aandachtspunten.
In 2010-2011 werden de opvolgingsverslagen voor de visitaties Geografie, Musicologie en
Materiaalkunde-Chemische Technologie behandeld.
Vanaf 2008-2009 worden de opleidingen vier jaar na de onderwijsvisitatie geëvalueerd door een
balanscommissie. De Dienst Onderwijsbeleid levert een voorbereidend dossier dat een schets geeft
van de opleidingen en uitnodigt tot reflectie over mogelijke evoluties. In 2010-2011 werd de balans
opgemaakt voor de opleidingen die deel uitmaakten van de volgende visitatieclusters:
Communicatiewetenschappen, Fysica, Rechten en Notariaat, Taal- en Regiostudies, manama’s
Geneeskunde, Politieke en Sociale Wetenschappen, Toerisme.
2.4 Accreditatie
Het decreet betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen van 3 april 2004
voerde in Vlaanderen een accreditatiestelsel in. Op alle accreditatieaanvragen (in totaal 38) die in
2010-2011 werden ingediend bij de NVAO volgde een positief accreditatiebesluit. In het voorjaar van
2011 werd ook een positief accreditatiebesluit verkregen voor de opleiding Master of Tropical Natural
Resources Management na een verkorte visitatieprocedure waarin de visitatiecommissie zich positief
had uitgesproken over de resultaten van het verbetertraject.
In het academiejaar 2010-2011 werd binnen de KU Leuven verder werk gemaakt van het toewerken
naar de introductie van instellingsreviews in Vlaanderen.
2.5 Centrale onderwijsondersteunende diensten en raden
2.5.1 Dienst Onderwijsbeleid (DOWB)
De Dienst Onderwijsbeleid is een beleidsdienst onder verantwoordelijkheid van de vicerector Onderwijsbeleid;
adviseert de vicerector Onderwijsbeleid en het universiteitsbestuur over alle aspecten van
het beleid op het gebied van onderwijs; coördineert en ondersteunt de beleidsadvisering door de
Onderwijsraad en werkgroepen; volgt het beleid op; staat de groepen en de faculteiten bij in hun
beleidstaken met betrekking tot onderwijs.
Deze opdracht betreft in het bijzonder het bepalen van het algemene kader en de reglementering, de
concrete implementatie en toepassing ervan, de vertaling van de bepalingen en richtlijnen van externe
instanties (Vlaamse Regering, Vlaamse Raad, VLIR, VLOR, NVAO, …) het aanreiken van de nodige
data en van managementinformatie, het opzetten en in stand houden van de systemen voor interne
kwaliteitszorg, het opvolgen van de middelen die ingezet worden voor de onderwijsondersteuning.
Als beleidsdienst richt de dienst zich tot diegenen die verantwoordelijk zijn voor de voorbereiding,
beslissing en uitvoering van het beleid op de verschillende niveaus. De dienst vervult een
coördinerende rol ten aanzien van de beleidsadvisering van de Onderwijsraad, de vaste en ad hoc
werkgroepen via inhoudelijke input, het verzorgen van het secretariaat en de redactie van adviezen.
De dienst ondersteunt ook de KU Leuven in haar relaties met de andere universiteiten en de andere
externe actoren en vertegenwoordigt de KU Leuven in onderwijsgerelateerde overlegorganen op het
niveau van de Associatie KU Leuven, de VLIR, de VLOR en de overheid.
De algemene opdracht wordt gerealiseerd door de werking van de Dienst Onderwijsbeleid te
organiseren rond de volgende inhoudelijke pijlers:
- onderwijsinnovatie (coördinatie en opvolging van onderwijsinnoverende initiatieven gefinancierd
met centrale middelen en overheidsgelden, onder meer het Onderwijsontwikkelingsplan,
onderwijsprojecten, …) (zie 3.5.1);
- curriculumontwikkeling en onderwijsaanbod (onder meer de coördinatie van de advisering over
wijzigingen in het programma-aanbod, coördinatie van de administratieve verwerking en presen-
Onderwijs 7

tatie in programmagids en externe databanken, dossierbehandeling externe procedures met
betrekking tot wijziging statuut, taal, nieuwe opleiding, …) (zie 3.4);
- kwaliteitszorg (beleidsmatige omkadering van initiatieven die gericht zijn op de verbetering van de
onderwijskwaliteit, onder meer initiatieven gericht op zowel periodieke als ad hoc evaluatie van het
onderwijs en de opvolging ervan, voorbereiden van visitatie, begeleiding en opvolging van accreditatieproces,
beleidsmatige ondersteuning en verankering van onderwijskundige vorming, …) (zie
2.1, 2.2, 2.3, 2.4 en 3.4.3);
- onderwijstrajecten en -processen (operationalisering van de taken van de centrale
assessmentcommissie met betrekking tot EVC/EVK (Eerder Verworven Competenties/Eerder
Verworven Kwalificaties), toekennen van geïndividualiseerde trajecten, toelating tot bacheloropleiding
zonder diploma secundair onderwijs; beleidsondersteuning en -opvolging met betrekking
tot studietrajectbegeleiding, EVC/EVK en diversiteit; organisatie en optimalisatie van onderwijsadministratieve
processen; ondersteuning bij interpretatie van interne en externe regelgeving);
- datamanagement: informatieverzameling en -analyse en rapportering betreffende studenten,
onderwijs en onderwijsbeleid (onder meer actuele gegevens over studentenaantallen, slaagcijfers,
marktaandeel, dataverzameling in het licht van de rapporteringsplicht aan de overheid, opvolgen
van ontwikkelingen in binnen- en buitenland met betrekking tot onderwijsbeleid, …) (zie 6);
- juridisch advies (opvolging van decretale en wettelijke ontwikkelingen en verplichtingen, toetsing
van (voor)genomen beleidsbeslissingen aan decretale kader, …).
Daarnaast worden bepaalde beleidsthema’s pijleroverstijgend aangepakt zoals bijvoorbeeld antiplagiaatbeleid
en leerkrediet. Tijdelijke projecten laten toe om in te spelen op actuele beleidsthema’s
(vervroegde examenplanning, berekening onderwijsinzet, zalmprogramma, sterkte-zwakte analyse ter
voorbereiding van de instellingsreview).
Over de verschillende actiedomeinen heen heeft de Dienst Onderwijsbeleid een belangrijke taak op
het vlak van communicatie en informatie over onderwijsbeleid door middel van de website onderwijs,
specifieke websites zoals plagiaat, leerkrediet, diplomaruimte, ‘cockpit’ voor onderwijsverantwoordelijken,
bijeenkomst decanen, vicedecanen onderwijs en programmadirecteurs, infosessies,
presentaties voor externe of buitenlandse bezoekers over (aspecten van) onderwijsbeleid van de
KU Leuven, folders, opvolgen van internationale ontwikkelingen in het hoger onderwijs(-beleid),
expertiseontwikkeling en beleidsondersteunend onderzoek.
2.5.2 Dienst Universitair Onderwijs (DUO)
De Dienst Universitair Onderwijs (DUO) heeft tot doel de kwaliteit van het universitair onderwijs te
bevorderen. De dienst doet dit door het belang van kwaliteitsvol onderwijs onder de aandacht te
brengen en door kwaliteitsontwikkeling concreet te ondersteunen. Samenwerking met alle onderwijsbetrokkenen
is daarbij essentieel. DUO rekent tot zijn partners: individuele docenten en assistenten,
(ad hoc samengestelde) groepen van lesgevers, opleidingscommissies, programmadirecteurs,
facultaire onderwijsondersteuners, vicedecanen onderwijs en decanen. Het aanbod van de dienst
situeert zich op het niveau van individuele opleidingsonderdelen (individuele coaching, onderwijskundige
vorming), opleidingen (ondersteuning van curriculumevaluaties, kwaliteitsontwikkelingsinitiatieven)
en faculteiten (ondersteuning van facultaire onderwijsoverlegorganen). DUO besteedt
bovendien ook veel aandacht aan de afstemming tussen de verschillende ondersteuningsniveaus
binnen de faculteiten en de wisselwerking op elk niveau over de faculteiten heen. Op basis van
toegepast onderzoek ontwikkelt de dienst instrumenten en strategieën om zijn missie te realiseren.
Ten slotte heeft de dienst ook een adviserende functie ten aanzien van beleidsmakers op zowel het
centrale als op het facultaire niveau. Tegelijkertijd sluit de ondersteuning van DUO aan op de
speerpunten uit het onderwijsbeleidsplan van de universiteit en de onderwijsplannen van de
faculteiten.
In het academiejaar 2010-2011:
- verzorgde DUO de onderwijskundige begeleiding en leverde praktische ondersteuning aan de
commissies die de interne algemene onderwijsevaluaties uitvoeren. De dienst tracht vooral te
bewerkstelligen dat de uitkomsten van kwaliteitszorginitiatieven gebruikt worden als input voor
verdere optimalisering van het onderwijs aan de KU Leuven;
- bood DUO ondersteuning bij inhoudelijke vragen in verband met curriculumontwikkeling. Volgende
thema’s kwamen daarbij aan de orde: aanboren van en inspelen op nieuwe doelgroepen, het
ontwikkelen van specifieke vaardigheden bij studenten, de onderzoeksgebaseerde uitbouw van de
Onderwijs 8

opleiding, de afstemming van opleidingsonderdelen binnen het curriculum en de functie van stage
en masterproef daarin;
- organiseerde DUO verschillende onderwijskundige vormingen (zie ook 2.6);
- bood DUO onderwijskundige ondersteuning bij het uitdenken, ontwikkelen, implementeren of
evalueren van (al dan niet gesubsidieerde) onderwijsvernieuwende activiteiten;
- verder verleende de dienst op verzoek van docenten, faculteitsverantwoordelijken of POC’s
logistieke en onderwijskundige ondersteuning bij onderzoek van onderwijsproblemen, evaluatie
van studieprogramma’s, examens en studietijdmetingen (zie 3.4.2).
Tijdens het academiejaar 2010-2011 werd geïnvesteerd in de verdere uitbouw van de netwerkfunctie
van de dienst. Medewerkers van de dienst zijn vertegenwoordigd in facultaire organen, commissies en
werkgroepen. Effectief deel uitmaken van overlegorganen binnen de faculteiten laat de dienst toe snel
in te spelen op vragen en de onderwijsondersteuning te integreren in de facultaire onderwijsplannen.
Met hetzelfde doel blijft DUO intensief investeren in de samenwerking met facultaire onderwijsondersteuners.
2.5.3 Dienst Media en Leren (DML)
AVNet veranderde in april van naam en werd Dienst Media en Leren. De missie bleef echter dezelfde:
de dienst ondersteunt het goed gebruik van nieuwe audiovisuele educatieve technologieën en
ontwikkelt (hiervoor) multimediaproducten en mediasystemen ten behoeve van multicampusonderwijs
en andere communicatieprocessen in het Kennis- en Competentienetwerk KU Leuven. Op het vlak
van levenslang leren is Dienst Media en Leren het centraal aanspreekpunt voor permanente vorming
en voor het Studiecentrum Open Universiteit.
Dienst Media en Leren is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van multimediaproducten. Het ganse
proces, van concept tot eindproduct, kan door Dienst Media en Leren zelf gerealiseerd worden. Zo
werden er in 2011 door Dienst Media en Leren 103 nieuwe multimediaproducties opgestart. We
bieden ook hulp aan de docent (of student) die een deel of het geheel van het multimediaproduct zelf
wil realiseren. Dit houdt in: uitlenen van apparatuur (1.000 ontleningen), digitaliseren en kopiëren van
audiovisueel materiaal (169 opdrachten), en ter beschikking stellen van videomontagefaciliteiten
(189 reservaties).
Dienst Media en Leren staat daarnaast in voor het ontwikkelen van mediasystemen voor de
presentatie en distributie van multimediaproducten. Zo werden 25 auditoria uitgerust met nieuwe
mediasystemen, in samenwerking met de Technische Diensten. We ondersteunden het gebruik van
die mediasystemen in 181 activiteiten. Bovendien werden ook 199 videoconferentiesessies
ondersteund, waarvan 134 in specifiek daartoe uitgeruste auditoria, buiten Dienst Media en Leren.
Met de webconferentieservice, waarmee we videocommunicatie over het web aanbieden, bedienen
we een 40-tal gebruikers, verspreid over de Associatie KU Leuven. Het geïntegreerde lesopnamesysteem
in auditoria kreeg in 2011 verder vorm; er zijn 13 vaste installaties operationeel: 11 aan
KU Leuven, 2 aan Kulak. Binnen de pilootprojecten werden 115 registraties ondersteund.
Ten behoeve van het multicampusonderwijs ontwikkelt Dienst Media en Leren ook virtuele mediasystemen.
Hiermee wil Dienst Media en Leren de nieuwe technologische mogelijkheden bestuderen,
uittesten en mede zorgen voor integratie ervan binnen KU Leuven, om fysieke afstanden met virtuele
mobiliteit te helpen overbruggen. Een belangrijk instrument hierbij is Videolab, een online multimediabeheersysteem.
Hierin registreerden we 17.492 nieuwe uploads. In totaal waren er zo 26.909 video’s
beschikbaar in 2011. Deze werden 450.000 keer afgespeeld door 57.000 unieke bezoekers.
Dienst Media en Leren speelt een belangrijke rol in de dienstverlening en ondersteuning inzake
permanente vorming.
De consulenten staan in voor het bekendmaken van permanente vormingsinitiatieven via de website,
de overzichtsbrochure en affiche Permanente Vorming, de e-agenda, beurzen, databanken, advertenties,
Campuskrant en verschillende websites. De website voor organisatoren is in 2011 verder
verfijnd en aangevuld met informatie voor nieuwe organisatoren en een overzicht van diverse
hulpmiddelen voor initiatiefnemers.
Onderwijs 9

In 2011 werd ook een experiment afgerond om het aanbod van reguliere opleidingsonderdelen binnen
opleidingen van de Groep Wetenschap & Technologie een plaats te geven in het perspectief van
levenslang leren voor het leefmilieu. Er werden beleidsadviezen geformuleerd in verband met
mogelijkheden en obstakels van creditcontracten voor levenslang leren.
Het Studiecentrum Open Universiteit Leuven biedt aan volwassenen de mogelijkheid om via zelfstudie
een universitair diploma te behalen of om een certificaat te behalen voor losse cursussen uit het
universitaire programma. Het Studiecentrum geeft voornamelijk informatie en advies aan
belangstellenden, maakt het aanbod bekend en organiseert traject-, studie- en examenbegeleiding
voor de studenten. In 2011 noteerden we 559 nieuwe inschrijvingen op moduleniveau. Daarmee
handhaaft het Studiecentrum Leuven zijn positie in het totaal aantal nieuwe inschrijvingen in 2011 in
Vlaanderen, met 13,50% op een vierde plaats.
Naast de dienstverlening t.a.v. de ganse universitaire gemeenschap profileert Dienst Media en Leren
zich ook als een expertisecentrum, van waaruit de ondersteuningsrol op academische wijze kan
gevoed worden. Zo wordt de ondersteuning voor het onderwijs aan de KU Leuven geënt op een eigen
ontwikkelde know-how en ervaring, verworven in wetenschappelijk gefundeerd (implementatie- en
ontwikkelings-) onderzoek.
In 2011 zijn, naast de al lopende projecten, een heel aantal nieuwe projecten gestart, en dit zowel
nationaal (regionaal) als internationaal. Op nationaal vlak neemt Dienst Media en Leren, als
coördinator of partner, deel aan een aantal projecten uit het onderwijsontwikkelingsfonds, het
onderwijsontwikkelingsplan, het Aanmoedigingsfonds en het School of Education Expertisenetwerk.
Op internationaal vlak doen we dit voor een aantal projecten in het Lifelong Learning, het EU-US
Atlantis, het TEMPUS en het FP7 Programma van de Europese Commissie.
Vanuit de opgebouwde expertise werkt Dienst Media en Leren actief mee aan advisering en kennisoverdracht
rond multimedia en multicampus. Hiervoor werden trainingen, workshops en seminaries
opgezet voor docenten, onderwijsondersteuners en andere begeleiders van de KU Leuven en de
Associatie. De vormingsinitiatieven van Dienst Media en Leren zijn alsmaar vaker te volgen via
videoconferentie en worden opgenomen om ze achteraf online beschikbaar te stellen.
Ten slotte geeft Dienst Media en Leren ook input aan het beleid van KU Leuven rond de thema’s
multimedia en multicampus, en is in naam van KU Leuven actief in tal van organisaties en netwerken,
zoals LERU, Coimbra, EuroPACE, EDEN, SEFI, IACEE, EUCEN, EUA, EADTU, ...
2.5.4 Academisch Vormingscentrum voor Leraren (AVL)
Het Academisch Vormingscentrum voor Leraren (AVL) stond tot het academiejaar 2011-2012 in voor
de organisatie – in overleg met de respectieve faculteiten – van de universitaire lerarenopleidingen,
richt nascholingen in voor leraren, en stimuleert onderwijskundig onderzoek.
De specifieke lerarenopleiding (SLO) van de KU Leuven bestaat uit 11 trajecten, namelijk de
SLO godsdienstwetenschappen, de SLO talen, de SLO geschiedenis, kunst en muziek, de
SLO maatschappijwetenschappen en filosofie, de SLO gedragswetenschappen, de SLO economie, de
SLO natuurwetenschappen, de SLO wiskunde, de SLO technologie, de SLO lichamelijke opvoeding
en de SLO gezondheidswetenschappen. Deze SLO’s worden gegroepeerd in 4 Permanente
Onderwijscommissies (POC’s). AVL coördineert de trajecten en ondersteunt het onderwijs en de
stageactiviteiten in kader van de opleiding. Dat gebeurt onder meer door de praktijklectoren, die door
AVL worden gefinancierd en die in de eerste plaats worden ingezet voor de stagebegeleiding. In het
academiejaar 2010-2011 waren dat in totaal 90 lectoren, samen goed voor 17,4 voltijdse eenheden.
Hiernaast is er het middenkader, bestaande uit een halftijdse medewerker per POC, en daarnaast
stafmedewerkers ter ondersteuning van de diversiteitsstage (0,25 VTE), blended learning en e-
portfolio (0,20 VTE), nascholing (0,20 VTE), de voorbereiding van de visitatie (1 VTE) en de
coördinator gedrags- en maatschappijwetenschappen/beheerder van het expertisenetwerk School of
Education (1 VTE). Deze laatste kreeg in 2011 ook de functie van stafmedewerker van de stuurgroep
onderzoek.
In september 2011 besliste de Academische Raad om de lerarenopleiding maximaal te integreren in
de faculteiten. Dit leidde tot een hervorming van AVL. De opdracht van AVL betreft vanaf dan de
Onderwijs 10

eerder generieke (opleidingsoverstijgende) elementen van de lerarenopleiding, de ontwikkeling van de
daarbij aansluitende expertise, alsook de vertegenwoordiging van de lerarenopleiding als geheel
binnen en buiten de KU Leuven. De aansturing van het centrum kwam in handen van een Commissie
van decanen, waarvan professor Lieven Boeve werd verkozen als voorzitter. De inhoudelijke
afstemming tussen lerarenopleiders uit de verschillende faculteiten gebeurt in drie stuurgroepen: de
stuurgroep onderwijs, de stuurgroep onderzoek en de stuurgroep nascholing (LUCON).
Inzake onderwijs kan worden gemeld dat in het academiejaar 2010-2011 637 studenten waren
ingeschreven in de specifieke lerarenopleiding. Rekening houdende met het aantal studenten dat het
voorgaande jaar nog ingeschreven was in de (uitdovende) academische initiële lerarenopleiding, komt
dit ongeveer neer op een status quo. 386 studenten behaalden in 2011 hun lerarendiploma. Ruime
aandacht ging in 2011 naar de opmaak van het zelfevaluatierapport, het bijsturen van de werkpunten
die daaruit ressorteerden, en de voorbereiding van de visitatie in 2012. De nieuwe structuur voor AVL
en de SLO was één van die werkpunten. De werkpunten met betrekking tot het curriculum leidden tot
een door DUO ondersteunde curriculumhervorming, die in 2013 moet uitmonden in een verbeterd
programma.
Ter stimulans van het vakdidactisch onderzoek werd de reeks ‘Leuvense seminaries voor
vakdidactisch onderzoek’ in 2011 voortgezet, en werd een deel van de werkingsmiddelen
gereserveerd voor drie door een beoordelingscommissie geselecteerde vakdidactische onderzoeksprojecten.
Het Vliebergh-Senciecentrum (VSC), dat binnen AVL instaat voor de coördinatie van nascholingsinitiatieven
voor leraren uit het secundair onderwijs, onderging een restyling en werd omgedoopt tot
Leuvens Universitair Centrum voor Onderwijsgerichte Nascholing (LUCON).
2.5.5 Onderwijsraad en andere werkgroepen
De Onderwijsraad (OWR) is het centrale adviesorgaan voor onderwijsaangelegenheden en moedigt
initiatieven aan om de kwaliteit van het onderwijs aan de KU Leuven te bevorderen. De Onderwijsraad
bestaat uit de vicedecanen onderwijs (of facultaire academische onderwijsverantwoordelijken),
assistenten, studenten, de vicerector Onderwijsbeleid, de vicerector Studentenbeleid, een onderwijsdeskundige
en de directeur van de Dienst Onderwijsbeleid (DOWB). De meeste adviezen van de
Onderwijsraad worden voorbereid door werkgroepen die elk voor de voorbereiding en ontwikkeling
van een welbepaald thema verantwoordelijk zijn. In het academiejaar 2010-2011 besteedde de
Onderwijsraad opnieuw veel aandacht aan de verdere concretisering van de ‘Visie op onderwijs en
leren’. Hij keurde een beleidsnota goed waarin de principes die aan de basis liggen van de
masterproef werden geactualiseerd. Tevens werd het conceptuele kader vastgelegd voor de
formulering van leerresultaten en vormingsdoelen voor de opleidingen aan de KU Leuven en werd een
project opgestart rond de stage. De aandacht voor de versterking van de waardering van onderwijs als
motor voor het stimuleren van een kwaliteitscultuur kwam tot uiting in de finalisering van een voorstel
voor de berekening van de onderwijsinzet en de opstart van de discussie over de invoering van een
onderwijsportfolio aan de KU Leuven. Voor de tweede keer werd de ‘Prijs van de OWR’ uitgereikt aan
een bijzondere onderwijsrealisatie. De zorg voor de kwaliteit van het onderwijs stond ook centraal in
andere dossiers die de OWR behandelde: het beleidsplan onderwijs en studenten 2010-2013, de
optimalisering van het reglementair kader voor de werking van de POC en de analyse van
visitatierapporten. Ten slotte behandelde de Onderwijsraad volgende thema’s: de evaluatie van de
studietrajectbegeleiding, millenniumonderwijs, het onderwijs- en examenreglement, permanente
vorming, brede bachelor, tussentijdse toetsen, enz. Sommige van deze thema’s resulteerden in 2010-
2011 in beleidsadviezen aan de Academische Raad (onder andere over de masterproef, de kwaliteitszorg
ten aanzien van ECTS-fiches, de introductie van leerresultaten, enz.). Andere thema’s zouden
later tot een advies leiden, bv. het onderwijsportfolio.
Ten slotte heeft de Onderwijsraad het ook op zich genomen om een aantal dossiers recurrent op te
volgen. Zo werd door de faculteiten gerapporteerd over de implementatie van het toetsbeleid en werd
aan het einde van het academiejaar een stand van zaken opgemaakt over de implementatie van het
beleidsplan. Deze lijn wordt ook naar het volgende werkjaar voortgezet: in het voorjaar van 2012
zullen de faculteiten aan de OWR rapporteren over de implementatie van het toetsbeleid, de
beleidsnota masterproef en over de kwaliteitszorg ten aanzien van de ECTS-fiches.
Onderwijs 11

Naast de Onderwijsraad zijn ook een aantal permanente werkgroepen actief:
- de Vaste Werkgroep Curriculumhervorming (VWCH) stond tijdens het academiejaar 2010-2011
voor het laatst in voor de advisering van de Academische Raad en de groepsbesturen in verband
met de ontwikkeling en de hervorming van onderwijsprogramma's. Met ingang van 2011-2012
worden de adviezen verstrekt door de vicerector Onderwijsbeleid na voorbereiding door de Dienst
Onderwijsbeleid. In de loop van 2010-2011 bracht de VWCH een aantal adviezen uit bij nieuwe
opleidingen, Erasmus Mundus aanvragen, aanvragen tot wijziging van statuut, onderwijstaal en
titel, postgraduaten en enkele bijzondere programmawijzigingen;
- de Vaste Werkgroep Kwaliteitszorg heeft als algemene opdracht de activiteiten van de KU Leuven
op het vlak van de kwaliteitszorg richting te geven. Hij werkt beleidsvoorstellen uit en begeleidt in
een latere fase de implementatie van de genomen beslissingen. Deze werkgroep volgt onder meer
de implementatie op van de online studentenbevraging en de alumnibevraging. In 2010-2011
werkte de vaste werkgroep aan voorstellen met betrekking tot de masterproef, een instrument voor
opleidingsevaluaties, de invoering van een onderwijsportfolio aan de KU Leuven;
- in 2010-2011 werkte de Vaste Werkgroep Studie- en Studentenbegeleiding voornamelijk rond de
volgende thema’s: evaluatie van studiebegeleiding in de diplomaruimte en praktijken bij het nietbindend
studieadvies, de gevolgen van de vervroegde examenplanning voor ombudsen en studietrajectbegeleiders,
het nut en de doeltreffendheid van tussentijdse toetsen, omgang met
studentengegevens en privacy van studenten en de bespreking van een visietekst voor studie- en
studentenbegeleiding;
- de Vaste Werkgroep Onderwijsprojecten stimuleert, selecteert en begeleidt onderwijsprojecten (zie
ook 3.5.1);
- in academiejaar 2010-2011 ging de ICTO-adviesgroep (adviesgroep voor Informatie en
CommunicatieTechnologie in het Onderwijs) die een intern KU Leuven-forum was op in de nieuwe
Adviesraad Onderwijs en ICT op het niveau van de Associatie KU Leuven. De korte termijn
opdracht van de Adviesraad ICT Onderwijs bestaat uit het adviseren van projecten en de
prioriteiten bepalen van projecten. Op lange termijn wordt de groep verwacht mee te denken,
vanuit de informatie gecapteerd uit eigen positie, naar mogelijke evoluties en ontwikkelingen op het
vlak van het ondersteunen van het onderwijs met behulp van informatica middelen;
- in juni 2011 werd in opvolging van een advies van het ICT-strategisch Comité beslist om de
Adviesraad ICT-ondersteuning Onderwijs en de Anemoonarchitectuurcel Onderwijs en Studenten
samen te voegen tot de ICT-adviesraad Onderwijs en Studenten.
2.6 Onderwijskundige vorming voor docenten en assistenten
Het vormingsaanbod van DUO heeft als belangrijkste doel de implementatie van de ‘Visie op
Onderwijs en Leren’ op het niveau van faculteiten, opleidingen en opleidingsonderdelen te ondersteunen.
DUO werkt op een geïntegreerde wijze: in een vorming op het niveau van een
opleidingsonderdeel (bv. opleiding voor beginnende docenten) zal steeds het curriculumperspectief en
met uitbreiding het perspectief van de faculteit in acht genomen worden. Bij vormingen die tot doel
hebben de kwaliteit van de opleiding te optimaliseren (bv. docentendag ‘Systematische kwaliteitsontwikkeling:
opvolging ZER’ in FaBeR) wordt nauw toegezien op de repercussies voor opleidingsonderdelen
en wordt nagegaan hoe dit past in de werking van de faculteit als geheel.
Het doelgroepspecifieke aanbod bestond in 2010-2011 uit de volgende opleidingen:
- vorming voor beginnende professoren, bestaande uit een collectief startaanbod en modulaire
keuzesessies. 29 professoren stroomden in (al naargelang de samenstelling van het persoonlijke
opleidingstraject van elke professor, kan de opleiding gespreid zijn over meerdere academiejaren);
- vormingen voor vicedecanen onderwijs: ‘Academic Leaderschip & Educational Development’
(i.s.m. Shelda Debowski, University of Western Australia) en de workshop ‘Plagiaat voorkomen en
aanpakken’. In beide sessies waren 6 deelnemers;
- vorming voor beginnende assistenten in 6 faculteiten ingericht in samenwerking met facultaire
onderwijsondersteuners. Deelname aan deze opleidingen werd niet geregistreerd;
- vorming voor facultaire onderwijsondersteuners, bestaande uit 5 thematische bijeenkomsten,
3 journal clubs en 3 intervisies. Deze sessies telden gemiddeld 12 deelnemers.
Daarnaast investeerde DUO in 2010-2011 in initiatieven die door of in samenwerking met facultaire
onderwijsondersteuners binnen verschillende faculteiten op maat werden uitgewerkt. Zoals bv.: de
workshop ‘Toetsbeleid’ voor de Faculteit Geneeskunde (ziekenhuishygiëne), de workshop ‘Leerlijn
Onderzoeksvaardigheden ontwikkelen’ in de Faculteit Sociale Wetenschappen.
Onderwijs 12

Elk van deze initiatieven laat bij uitstek toe de onderwijskundige vorming in te bedden in andere
initiatieven die opleidingen en faculteiten in samenwerking met DUO nemen om de kwaliteit van hun
onderwijs te verbeteren (zie 2.5.2).
Op associatieniveau ten slotte was DUO als volgt betrokken bij onderwijskundige vorming: de
workshop ‘Hoe kom ik tot een goede OOF-projectaanvraag?’ werd uitgewerkt en verzorgd in
samenwerking met DOWB.
3 Opleidingenaanbod
3.1 Opleidingen
3.1.1 Bachelor- en initiële masteropleidingen - tweedecyclusopleidingen
De KU Leuven organiseerde 40 Nederlandstalige bacheloropleidingen te Leuven. Voor twee hiervan
werden ook Engelstalige equivalenten aangeboden. Te Kortrijk werden 11 bacheloropleidingen
aangeboden. Eén daarvan, de bachelor in de onderwijskunde, werd enkel te Kortrijk aangeboden; alle
overige waren varianten van de Leuvense opleidingen. Op de bachelor in de geneeskunde na werden
ze slechts gedeeltelijk aangeboden. Een overzicht geordend per faculteit is beschikbaar in het archief
van de programmagids op http://onderwijsaanbod.kuleuven.be/2010/opleidingen/n/.
In het academiejaar 2010-2011 werden 86 Nederlandstalige initiële masteropleidingen aangeboden.
Er werden ook 32 anderstalige equivalenten aangeboden (waarvan 31 Engelstalige en één
Franstalige). 3 opleidingen werden als International Course Programmes (ICP) enkel in het
Engels aangeboden. Bovendien waren er vier Erasmus Mundus-opleidingen. Een overzicht
geordend per faculteit is beschikbaar in het archief van de programmagids
op http://onderwijsaanbod.kuleuven.be/2010/opleidingen/n/.
Gelet op de decretale bepalingen werden bij de Erkenningscommissie in 2011 geen aanvragen
ingediend.
3.1.2 Master-na-masteropleidingen
In 2010-2011 organiseerde de KU Leuven 19 Nederlandstalige master-na-masteropleidingen
(waarvan drie ook in een Engelstalige equivalente versie werden aangeboden), 36 Engelstalige
(waarvan één International Course Programme) en één Spaanstalige. Bovendien werd één Erasmus
Mundus-opleiding aangeboden. Een overzicht geordend per faculteit is beschikbaar in het archief van
de programmagids op http://onderwijsaanbod.kuleuven.be/2010/opleidingen/n/.
Gelet op de decretale bepalingen werden bij de Erkenningscommissie in 2011 geen aanvragen
ingediend.
3.1.3 Doctoraatsopleidingen
Alle faculteiten organiseerden voor de doctorandi een gestructureerde doctoraatsopleiding
(zie http://onderwijsaanbod.kuleuven.be/2010/opleidingen/n/ voor het overzicht van de opleidingen
geordend per faculteit voor het academiejaar 2010-2011).
3.1.4 Specifieke lerarenopleidingen
De vernieuwde lerarenopleiding werd tijdens het academiejaar 2010-2011 aangeboden met
11 specifieke lerarenopleidingen. Een overzicht geordend per faculteit is beschikbaar in het archief
van de programmagids op http://onderwijsaanbod.kuleuven.be/2010/opleidingen/n/.
Onderwijs 13

3.2 Samenwerking met andere universiteiten en hogescholen
3.2.1 Samenwerking in het kader van de Associatie KU Leuven
De Associatie KU Leuven, die bestaat sinds 10 juli 2002, wil een voortrekkersrol spelen in het
Vlaamse hoger onderwijs. Door de competenties van de associatiepartners te bundelen beoogt ze
een kwaliteitsverbetering van onderwijs, onderzoek en maatschappelijke dienstverlening.
Het zwaartepunt van de werking van de associatie ligt bij een groot aantal raden, stuurgroepen en
werkgroepen die specialisten uit de verschillende instellingen samenbrengen en expertise uitwisselen.
De structuur van de adviesorganen is opgevat als een matrix, met enerzijds drie algemeen beleidsgerichte
raden: met name de Associatieraad voor onderwijs, de Associatieraad voor onderzoek en de
Associatieraad voor studentenbeleid. Dwars op deze drie raden werken een aantal thematische
groepen die dwarsverbanden bekijken, bv. internationalisering, communicatie, kwaliteitszorg. Deze
raden en stuurgroepen sturen op hun beurt werkgroepen aan. De adviesorganen van de associatie
zijn actief rond uiteenlopende thema's zoals accreditering en kwaliteitszorg, flexibilisering, lerarenopleiding,
ICT & logistiek, onderzoeksplatform kunsten, internationalisering en andere.
De samenwerking op onderwijsvlak is een belangrijke prioriteit voor de Associatie KU Leuven en werd
geconcretiseerd in het beleidsplan 2010, waarin de associatieleden de volgende acht prioritaire
actieterreinen definieerden:
1) academisering en voorbereiding van de integratie;
2) dwarsverbanden tussen het professioneel en academisch hoger onderwijs;
3) innovatie en internationalisering in en door onderzoek en onderwijs;
4) optimalisatie van het onderwijsaanbod;
5) in- en doorstroom van een diverse studentenpopulatie;
6) kwaliteitszorg en professionalisering;
7) betrokkenheid van personeel en studenten;
8) duurzame organisatieontwikkeling.
Een belangrijke uitdaging voor de associatie is de verdere academisering van de hogeschoolopleidingen
van twee cycli en de voorbereiding van de integratie van deze opleidingen in de
universiteit. Dit veronderstelt een stevige verankering in het wetenschappelijk onderzoek dat
gerealiseerd moet worden in samenwerking met de universiteit. Naast de onderzoeksmatige
inbedding wordt tevens aandacht besteed aan de koppeling onderwijs - onderzoek. Binnen de
Associatie KU Leuven is academisering onlosmakelijk verbonden met de toekomstige integratie van
de academische hogeschoolopleidingen in de universiteit. De geïntegreerde en geassocieerde
faculteiten bereiden dit proces voor en ondersteunen het, naast thematische georganiseerd overleg
(bv. over onderwijs, ICT-aspecten, …).
Binnen de Associatie KU Leuven kunnen de studenten kiezen uit een breed, gevarieerd en kwalitatief
onderwijsaanbod. Dankzij de intensieve samenwerking en kennis van elkaars curricula kunnen de
instellingen aan hun studenten vlotte overstapmogelijkheden aanbieden naar een opleiding die het
beste aansluit bij hun interesses en capaciteiten. In samenhang hiermee realiseren de partners een
scherpe differentiatie van de opleidingprofielen, zodat studenten duidelijk weten voor welke opleiding
ze kiezen. Ook werkt de Associatie KU Leuven over de grenzen van de instellingen heen aan een
systeem om elders verworven competenties en eerder verworven kwalificaties te valoriseren, en is er
een associatiebrede databank overstapmogelijkheden. Dit zijn slechts enkele illustraties van de
inspanningen van de Associatie KU Leuven om flexibeler onderwijs aan te bieden.
Daarnaast biedt de associatie de kans om bestaande expertise en ervaring (bv. inzake kwaliteitszorg,
onderwijskundige professionalisering, permanente vorming, ...) uit te wisselen. Docenten kunnen
onderling afspraken maken over het uitwisselen van studiemateriaal, gezamenlijke projecten, enz.
Een concreet voorbeeld is de associatiebrede digitale leeromgeving Toledo.
3.2.2 Samenwerking met universiteiten en hogescholen, ook buiten de Associatie KU Leuven
Er was in 2010-2011 interuniversitaire samenwerking in verschillende vormen met buitenlandse
partners (Franstalige gemeenschap inbegrepen) voor 36 opleidingen. Van deze 36 opleidingen in
samenwerking leidden er 16 tot een bi-diplomering en 9 tot een gezamenlijke diplomering. Tussen
Onderwijs 14

meerdere faculteiten van KU Leuven en UCL bestaat er daarenboven een wederzijds akkoord voor
het volgen van aparte opleidingsonderdelen.
Voor bepaalde opleidingen bundelt de KU Leuven haar krachten met associatieleden, maar ook met
universiteiten en hogescholen uit andere associaties. Zo zijn er 27 interuniversitaire opleidingen met
Vlaamse instellingen als partner. Van deze 27 opleidingen zijn er 26 die een gezamenlijk diploma
uitreiken.
De KU Leuven had in 2010-2011 centrale bilaterale akkoorden met 12 prioritaire buitenlandse
partneruniversiteiten in Europa, Noord-Amerika, Azië en Zuid-Afrika (zie ook: http://www.kuleuven.be/
internationaal/akkoorden/centraal_bilateraal_overzicht.html).
In het totaal hebben de KU Leuven en de afzonderlijke faculteiten 516 internationale akkoorden voor
samenwerking rond onderwijs en onderzoek, uitwisseling en projecten met buitenlandse partners
(zie: http://www.kuleuven.be/internationaal/databank/ + selecteer als Type ‘alle akkoorden en
projecten’).
De KU Leuven heeft onderwijsprojecten met associatiepartners (zie OOF-projecten). Met de
Koninklijke Militaire School (KMS) werkt de KU Leuven samen op wetenschappelijk, technisch en
pedagogisch vlak. Zo wordt er academisch en technisch personeel uitgewisseld voor concrete
opdrachten en voor de organisatie van conferenties. Ook worden studenten uitgewisseld.
3.3 Permanente Vorming
In het voorjaar van 2011 werkte de Dienst Media en Leren mee aan de redactie van de nota
‘Academische vorming en opleidingenaanbod, van visie naar implementatie’. In deze nota werd de
permanente vorming als volwaardig onderdeel van het academisch vormings- en opleidingenaanbod
gedefinieerd.
Permanente vorming betreft alle voortgezette academische vorming die een actualisatie, verbreding of
specialisatie beoogt van de competenties verworven bij de voltooiing van een opleiding hoger
onderwijs of op basis van ervaring. Zij laat elke deelnemer toe om zich blijvend deskundig in te zetten
in een snel veranderende maatschappij. Permanente vorming is een open vormingsaanbod voor
afgestudeerden met een diploma van een hogeschool of universiteit (of gelijkwaardig door ervaring).
We onderscheiden drie types: het postgraduaat, de permanente vormingsopleiding met getuigschrift
en de permanente vormingsactiviteit. Manama’s, doctoraatsopleidingen en de initiële lerarenopleiding
maken geen deel uit van de permanente vorming.
In 2010-2011 vonden aan de KU Leuven 64 langlopende vormingsprogramma’s van ten minste
90 studie-uren plaats, waarvan 32 een getuigschrift permanente vorming afleverden en 32 een
postgraduaatgetuigschrift. Het aantal centraal ingeschreven studenten voor deze langlopende
initiatieven bedroeg in totaal 1.334, een stijging met 75 deelnemers in vergelijking met het vorige
academiejaar.
3.4 Curriculumbewaking
3.4.1 Doelstellingen van de opleidingen
Deze werden opgenomen in het Hoger Onderwijsregister en staan beschreven in de programmagids
van de KU Leuven (zie http://onderwijsaanbod.kuleuven.be/2010/opleidingen/n/ voor het overzicht van
de opleidingen geordend per faculteit voor het academiejaar 2010-2011).
3.4.2 Wijze van meten van studietijd
Aan de KU Leuven worden er 2 kwantitatieve methoden gebruikt voor het meten van de studietijd: het
tijdschrijven (dagboekmethode) en het schatten achteraf. Via deze methoden wordt de studietijd van
de normstudenten kwantitatief in kaart gebracht. Op basis van de bekomen resultaten kan worden
nagegaan of de studiebelasting al dan niet overeenkomt met de normen die het universiteitsdecreet
stelt. Daarnaast is er ook de mogelijkheid om via een focusgroepgesprek met studenten een idee te
krijgen over de studeerbaarheid van een programma. De keuze voor een bepaalde methode is onder
Onderwijs 15

meer afhankelijk van de onderzoeksvraag (aard van gegevens die een opleiding wil verzamelen), het
studentenaantal en de diversiteit binnen de opleiding (studenteninstroom, samenstelling van de
opleiding).Tijdens het academiejaar 2010-2011 kwam de nadruk te liggen op het meten van studietijd
vanuit een duidelijk geformuleerde vraag. Zo werd bijvoorbeeld nagegaan of de mate van
onderzoeksgeïntegreerdheid of de gepercipieerde moeilijkheidsgraad van de opleidingsonderdelen
effect heeft op de door studenten gerapporteerde studietijd. De aanpak leent zich goed voor een
gerichte bespreking (dikwijls samen met studenten). Gegevens en bijhorende bespreking hebben
(waar nodig) geleid tot bijstellingen op zowel het niveau van het opleidingsonderdeel als op het niveau
van de opleiding. Studietijdmetingen zijn belastend. Bovendien bestaat het vermoeden dat de
betrouwbaarheid afneemt naarmate eenzelfde groep studenten meer metingen invult. Daarom werd
geëxperimenteerd met het screenen (aan de hand van één vraag) van de ‘studeerbaarheid van
opleidingsonderdelen en/of opleidingen’, om (waar nodig) een en ander meer gericht en in meer detail
in kaart te brengen. De eerste ervaringen met deze trapsgewijze aanpak zijn uiterst positief.
3.4.3 Curriculumevaluatie
Alle opleidingen aan de KU Leuven worden ter voorbereiding van een visitatie grondig geëvalueerd in
het kader van een curriculumevaluatie (cf. punt 2.1). Deze periodieke interne curriculumevaluatie
vormt het scharnierpunt tussen de interne kwaliteitszorg enerzijds en de externe kwaliteitsbewaking
anderzijds. Zij biedt de POC en alle onderwijsbetrokkenen in de eerste plaats de gelegenheid om de
eigen opleiding vanuit het opleidingsspecifiek referentiekader grondig te bekijken. Tegelijkertijd levert
de curriculumevaluatie het materiaal dat nodig is voor het opstellen van het zelfevaluatierapport ter
voorbereiding van de visitatie. Hoewel het evaluatieproces voor alle curriculumevaluaties aan de
KU Leuven een zelfde patroon kent, beslist de subcommissie van de POC autonoom over de aanpak
en invulling van de curriculumevaluatie. Zij krijgt daarbij ondersteuning van DUO. In de planning van
deze periodieke evaluaties wordt rekening gehouden met het visitatierooster. In 2010-2011 werden
curriculumevaluaties opgestart voor de opleidingen die in het najaar van 2012 betrokken zijn bij de
visitaties wiskunde en wijsbegeerte.
3.5 Onderwijsvernieuwing
3.5.1 Projectmatige financiering van onderwijsinitiatieven
Jaarlijks wordt er aan de KU Leuven een open oproep gelanceerd voor het indienen van onderwijsprojecten
(vroegere OI-projecten). De KU Leuven participeert daarnaast ook aan vergelijkbare
projecten in de associatie (projecten van het Onderwijsontwikkelingsfonds, OOF).
Tijdens het academiejaar 2010-2011 werd voor de vierde keer sinds de herprofilering van de vroegere
OI-projecten een open oproep gelanceerd voor het indienen van onderwijsprojecten. Onderwijsprojecten
hebben tot doel stimulansen te bieden voor het vernieuwen, het optimaliseren en het
ondersteunen van het onderwijs aan de KU Leuven. Op die manier beogen ze een actieve bijdrage
aan de kwaliteit van het onderwijs. De oproep voor onderwijsprojecten bouwt verder op een
jarenlange traditie van OI-projecten (OnderwijsInnovatieprojecten) en vloeit voort uit een beslissing
van de academische overheid om het initiatief van de OI-projecten te verbreden met het oog op een
zo dicht mogelijke aansluiting bij de bestaande, facultaire noden op vlak van onderwijsondersteuning
en -vernieuwing. Het gaat hierbij zowel om een verbreding van de mogelijke groep van initiatiefnemers
als een verbreding van de inhoud van de projecten. Er is sprake van drie projectcategorieën:
1) projecten gericht op het niveau opleidingsonderdeel die hetzij de ontwikkeling van ondersteunend
materiaal, hetzij een algemene optimalisering van het opleidingsonderdeel beogen;
2) projecten op curriculumniveau die eerder opleidingsthema’s behandelen (bv. profilering van de
opleiding);
3) projecten die ondersteuning beogen voor het leren van specifieke doelgroepen die niet behoren tot
de prioritaire doelgroepen van het Aanmoedigingsfonds. Tijdens het academiejaar 2010-2011 werd
voor de onderwijsprojecten een budget van 1.000.000 euro voorzien. Er werden 20
projectaanvragen ingediend. Op basis van een uitgebreide selectieprocedure werden 11 projecten
geselecteerd met een maximumlooptijd van twee jaar. Deze projecten hebben betrekking op
verschillende thema’s waaronder activering van studenten, herprofilering van opleidingsonderdelen
en afstandseducatie.
Onderwijs 16

Naast de onderwijsprojecten zijn er ook de OOF-projecten. Dit zijn samenwerkingsprojecten op het
vlak van onderwijs waarbij ten minste drie instellingen van de associatie betrokken zijn. De projecten
moeten op een innoverende manier een aantoonbare meerwaarde voor het onderwijs binnen de
Associatie KU Leuven nastreven. In 2010 formuleerde een ad hoc werkgroep een advies over de
toekomst van het OOF en de verdere invulling ervan. Dit advies bevatte twee elementen. Enerzijds
werden de beleidsdoelstellingen van het OOF, zoals geformuleerd in 2003, bevestigd. Anderzijds
werd beslist om gedurende twee OOF-rondes (2011 en 2012) te opteren voor de combinatie van een
volledig open oproep en drie thematische oproepen. Daarna wordt een evaluatie voorzien met het oog
op een eventuele bijsturing. Tijdens het academiejaar 2010-2011 werd de negende OOF-ronde
georganiseerd. Naast de open oproep voor het indienen van projecten, werden er dus voor het eerst
ook drie themaspecifieke oproepen gelanceerd m.b.t. de thema’s: 1) multicampusonderwijs; 2) de
integratie van levenslang leren in het reguliere curriculum; 3) het versterken van de interactie tussen
Vlaamse en internationale studenten binnen het studietraject. Alle projecten moesten in
overeenstemming zijn met de onderwijsvisie van de Associatie KU Leuven en aansluiten bij het
Meerjarenplan 2008-2013 van de associatie. Het voorziene budget was 1.000.000 euro.
28 intentieverklaringen werden ingediend. Uiteindelijk werden 9 projecten geselecteerd met een
maximumlooptijd van twee jaar.
Tot slot liepen in het academiejaar 2010-2011 nog steeds allerlei initiatieven in het kader van
resterende OOP-middelen, zowel binnen de faculteiten als op het niveau van de KU Leuven als
geheel. Onderwijsbeleid blijft dit opvolgen.
3.5.2 Toledo
Tijdens het academiejaar 2010-2011 was een van de meest in het oog springende realisaties de
ontwikkeling van de Toledo What’s Recent. Deze module op de homepagina van Toledo toont in een
chronologische lijst wat de recente veranderingen in de leeromgeving zijn. In deze lijst vindt een
student bijvoorbeeld nieuwe valvenberichten, nieuwe documenten, nieuwe toetsen, enz. terug op één
centrale plaats. De mogelijkheid werd ingebouwd om de titels van deze lijst buiten Toledo te
raadplegen via RSS of op mobiele toestellen te lezen via de mobiele pagina. De What‘s Recent werd
door de studenten aangevraagd op de Adviesraad ICT ondersteuning onderwijs en kan op enorm veel
appreciatie rekenen.
In navolging van de ondersteuning voor de diplomaruimte werd de mogelijkheid voorzien om
communities aan te maken op niveau van vakken of clusters van vakken. Op die manier kan men
bepaalde groepen studenten bereiken, die men voor de invoering van de diplomaruimte eenvoudig
kon koppelen met het jaar waarin ze studeerden. Deze nieuwe functionaliteit wordt bijvoorbeeld
gebruikt om monitoraatscommunities aan te bieden voor alle studenten die basisvak X, Y of Z volgen.
De valvenmodule is een applicatie binnen Toledo die de valvenbeheerders van faculteiten de
mogelijkheid geeft om e-mail te versturen aan studenten van een opleiding, optie of SOPA
studentengroep. Deze applicatie werd uitgebreid met de mogelijkheid om berichten op Toledo te
plaatsen voor alle hogergenoemde studentengroepen.
De bibliotheek heeft in 2011 Limo in gebruik genomen, dat betekende dat de bestaande koppeling met
Toledo aangepast diende te worden, zodat men nu vanuit een vak in Toledo een ‘LibriLink’ kan leggen
naar het nieuwe Limo systeem.
Naast deze erg in het oog springende aanpassingen, werd er door het Toledoteam ook gewerkt aan
niet zichtbare technische verbeteringen, zoals de voorbereiding van de upgrade in 2012 en een stress
test framework waarmee tal van projecten al succesvol onder gesimuleerde gebruikersdruk geplaatst
werden.
Naast bovengenoemde technische verwezenlijkingen werd door het Toledoteam ook ondersteuning
en consultancy geboden voor talrijke onderwijsgerelateerde projecten. Alle OOF- en onderwijsprojecten
werden gescreend op de haalbaarheid en duurzaamheid van de ICT-componenten indien
aanwezig.
Onderwijs 17

4 Gebruik van een andere onderwijstaal dan het Nederlands
4.1 Inleiding
Het Structuurdecreet van 4 april 2003 legt aan de Vlaamse instellingen voor hoger onderwijs op om
jaarlijks verantwoording te geven over het gebruik van andere onderwijstalen dan het Nederlands. De
nadere regels betreffende de wijze van deze verantwoording zijn bepaald in het besluit van de
Vlaamse Regering van 11 juni 2004 (B.S. 8 november 2004). Artikel 91 van het Structuurdecreet
(zoals gewijzigd door het decreet betreffende het onderwijs XX, B.S. 31 augustus 2010) legt de
instellingen op de taalrapportering niet meer als apart verslag op te stellen, maar als onderdeel in het
jaarverslag op te nemen. Onderstaande rapportering komt hieraan tegemoet en bevat voor het
academiejaar 2010-2011 een overzicht van alle feitelijke gegevens met betrekking tot het
opleidingenaanbod in een andere taal dan het Nederlands, zowel voor de opleidingen in de BAMAstructuur
als de opleidingen in de uitdovende structuur. Ze biedt een globaal overzicht van het
taalbeleid van de KU Leuven zoals dat binnen de decretale kaders vorm krijgt.
4.2 Doelstellingen en resultaten
De KU Leuven heeft een jarenlange traditie in het aanbieden van opleidingen en opleidingsonderdelen
in een andere taal dan het Nederlands. Daarbij is het wetgevend kader dat het gebruik van andere
onderwijstalen dan het Nederlands regelt steeds richtinggevend geweest. Dit betekent onder meer dat
voor de academische basisopleidingen die in het Engels worden aangeboden ook telkens een
Nederlandstalige variant bestaat.
Het aanbieden van opleidingen in een andere taal dan het Nederlands (meestal het Engels) heeft tot
doel, enerzijds, in te spelen op het groeiende internationale karakter van het studentenpubliek. De
KU Leuven oefent immers een belangrijke aantrekkingskracht uit op buitenlandse studenten. Meer
dan honderd nationaliteiten zijn vertegenwoordigd in het studentenpubliek van de universiteit; bijna
19% van de studenten heeft niet de Belgische nationaliteit en meer dan 9% een nationaliteit van
buiten de Europese Unie. Anderzijds vindt de KU Leuven het ook voor haar eigen Vlaamse studenten
van belang dat ze reeds tijdens hun opleiding kunnen kennismaken met een Europese en
internationale context. Zo worden zij optimaal voorbereid op een leefwereld en arbeidswereld die ook
in toenemende mate Europese en internationale kenmerken vertoont. Dit wordt gerealiseerd door
studentenuitwisselingen (onder meer in het kader van Socrates-Erasmus), het aantrekken van
gastdocenten en het aanbieden van opleidingen en opleidingsonderdelen in andere talen dan het
Nederlands.
4.3 Anderstalige opleidingsonderdelen in initiële opleidingen
De KU Leuven biedt in de academische initiële opleidingen 1.568 ‘unieke’ opleidingsonderdelen aan in
een andere onderwijstaal dan het Nederlands (uniek in de zin van een andere code en titel;
inhoudelijk kan er wel overlap zijn). Daarbij gaat het om opleidingsonderdelen die een vreemde taal tot
onderwerp hebben, opleidingsonderdelen die door gastprofessoren in een andere taal dan het
Nederlands gedoceerd worden, opleidingsonderdelen die in anderstalige opleidingen
geprogrammeerd zijn en (sporadisch) opleidingsonderdelen waar het onderwerp of het gebruikte
studiemateriaal het gebruik van een andere onderwijstaal dan het Nederlands verantwoorden. Naast
de algemene motivering om anderstalige opleidingsonderdelen aan te bieden (zie punt 1), zijn voor de
opleidingen in de bachelor-masterstructuur ook specifieke motiveringen per opleidingsonderdeel te
geven.
Het gebruik van een andere taal dan het Nederlands is in bacheloropleidingen decretaal beperkt tot
maximaal 10% van het opleidingsprogramma. Voor het bepalen van die grens worden de opleidingsonderdelen
die een vreemde taal tot voorwerp hebben, niet meegenomen en evenmin de anderstalige
opleidingsonderdelen die studenten aan een andere instelling voor hoger onderwijs volgen. De
KU Leuven houdt zich aan deze beperking.
De KU Leuven houdt vanaf het academiejaar 2006-2007, louter ten behoeve van de taalrapportering,
gegevens bij over de moedertaal van de docenten. De KU Leuven stelt zich garant dat bij de
aanstelling van personeel een voldoende kennis van de voor het onderwijs noodzakelijk internationale
standaardtaal aanwezig is en dat dit via de interne kwaliteitszorg wordt bewaakt.
Onderwijs 18

Studenten hebben het recht om ook voor anderstalige opleidingsonderdelen examen in het
Nederlands af te leggen. Voor alle opleidingen op het niveau van bachelor en initiële master is dit
fundamenteel recht ingeschreven in de onderwijsregeling van de KU Leuven (zie punt 4.7.3).
4.4 Anderstalige opleidingsonderdelen in voortgezette opleidingen
In de voortgezette opleidingen is het aandeel niet-Nederlandstalige opleidingsonderdelen groter. Ook
hier gaat het in hoofdzaak om opleidingsonderdelen die geprogrammeerd zijn in niet-Nederlandstalige
opleidingen. Het gaat om 696 ‘unieke’ opleidingsonderdelen (uniek in de zin van: met een andere
code). Sommige opleidingsonderdelen worden evenwel in meer dan één opleiding aangeboden.
4.5 Anderstalige opleidingen
Bij de academische initiële opleidingen bedraagt het aanbod van opleidingen in een andere onderwijstaal
dan het Nederlands een dertigtal Engelstalige opleidingen.
Ook een aantal voortgezette opleidingen en master-na-masteropleidingen wordt aangeboden in een
andere taal dan het Nederlands. Het gaat in totaal om een veertigtal opleidingen, die meestal het
Engels als onderwijstaal hanteren. Voor zowel de initiële als de voortgezette opleidingen wordt de
herkomst van de studenten bijgehouden.
Ook hier geldt de algemene motivering om opleidingen in een andere onderwijstaal dan het
Nederlands aan te bieden. De opleidingen richten zich in het algemeen op een internationaal
studentenpubliek, wensen voor Vlaamse studenten een internationale ervaring mogelijk te maken en
zijn vaak gespecialiseerd in specifieke vakgebieden die het gebruik van een andere onderwijstaal
rechtvaardigen. Overigens moet hier opgemerkt worden dat de Erkenningscommissie de
wenselijkheid en macrodoelmatigheid van het anderstalig aanbod aan opleidingen heeft onderzocht
en goedgekeurd, bovendien zonder dat zij expliciet om een motivering van het gebruik van de
onderwijstaal gevraagd heeft.
4.6 Opleidingen met een internationaal karakter
In het academiejaar 2010-2011 werden door de KU Leuven vijf Erasmus Mundus-opleidingen
aangeboden:
- Erasmus Mundus Master in Adapted Physical Activity;
- Erasmus Mundus Master of Nanoscience and Nanotechnology;
- Erasmus Mundus Master of Bioethics;
- Master of Engineering: Chemical Technology (Engineering Rheology);
- Erasmus Mundus Master in Theoretical Chemistry and Computational Modelling.
In het academiejaar 2010-2011 werden door de KU Leuven vier ICP-opleidingen aangeboden:
- Master of Human Settlements;
- Master of Water Resources Engineering;
- Master of Food Technology;
- Master of Molecular Biology.
4.7 Bijkomende informatie
4.7.1 Informatie over de communicatie
De studenten vinden informatie over het taalbeleid van de KU Leuven, waaronder de gedragscode
van de universiteit (zie punt 4.7.3), in de online programmagids (http://www.kuleuven.be/onderwijs/
aanbod/opleidingen/N/index.htm). Via het elektronisch leerplatform Toledo kunnen docenten
daarbovenop per opleidingsonderdeel bijkomende informatie over de taalregeling geven indien
toepasselijk.
4.7.2 Overzicht van de kennistoetsen
Voor de anderstalige opleidingen of opleidingsonderdelen worden de taalvereisten bepaald in de
onderwijsregeling van de opleiding zoals vermeld in de online programmagids (http://www.kuleuven.
Onderwijs 19

e/onderwijs/aanbod/opleidingen/N/index.htm). Als taalvereisten worden gesteld, gaat het in het
algemeen om een minimumscore op de TOEFL-test van 213 op 300 of van 7 op de IELTS-test van de
British Council. In een aantal gevallen zijn de eisen echter strenger (http://www.kuleuven.be/
application/requesteddocuments.htm).
4.7.3 Gedragscode met betrekking tot de taalregeling
De KU Leuven heeft de decretale vereisten inzake het gebruik van een andere onderwijstaal dan het
Nederlands verwerkt in haar interne reglementering. In de onderwijsregeling van de KU Leuven is
volgende gedragscode met betrekking tot de taalregeling opgenomen:
Artikel 48. Algemene bepaling van onderwijs- en bestuurstaal
De onderwijstaal van de KU Leuven is het Nederlands. Om specifieke redenen kunnen, met
inachtneming van de wettelijke en decretale voorschriften, andere talen gebruikt worden. Waar dit het
geval is, wordt dit expliciet aangegeven. Opleidingsonderdelen die in het Nederlands worden
georganiseerd, worden ook in het Nederlands geëvalueerd.
Als bestuurstaal hanteert de KU Leuven het Nederlands. Met het oog op een vlotte communicatie met
studenten, academici, diensten of instellingen kan ook een internationale forumtaal gebruikt worden.
Artikel 49. Opleidingsonderdelen die in elk geval in een andere taal worden georganiseerd
De volgende opleidingsonderdelen worden in elk geval grotendeels of geheel georganiseerd in een
andere taal dan het Nederlands:
- de opleidingsonderdelen die een vreemde levende taal tot onderwerp hebben;
- de opleidingsonderdelen die gedoceerd worden door anderstalige gastprofessoren;
- de opleidingsonderdelen die in onderlinge overeenstemming tussen de student en de faculteit die
verantwoordelijk is voor een opleiding, in de context van een anderstalige universiteit in België of in
het buitenland worden gevolgd.
Deze opleidingsonderdelen worden geëvalueerd in de taal waarin ze worden onderwezen.
Artikel 50. Andere opleidingsonderdelen die in een andere taal worden georganiseerd
Zich bewust van het belang om haar studenten voor te bereiden op het functioneren in een
internationale context, biedt de KU Leuven in haar Nederlandstalige opleidingen de mogelijkheid aan
om andere dan de in artikel 49 vermelde opleidingsonderdelen ook in een andere taal dan het Nederlands
te volgen. Deze mogelijkheid wordt bij de opbouw van het programma verantwoord op basis van
de meerwaarde voor de student en de functionaliteit van het gebruik van een vreemde taal voor dat
opleidingsonderdeel. De opleidingsonderdelen waarvan delen worden gedoceerd in een andere taal
dan het Nederlands, staan als zodanig aangegeven in de programmagids en de ECTS-fiches van de
opleiding.
Conform de decretale bepalingen wordt het aantal van deze mogelijkheden in een bacheloropleiding
beperkt tot maximum 10% van de studieomvang. In een initiële masteropleiding wordt het aantal
bepaald door de functionaliteit ervan in de opleiding, met een maximum van 50% van de opleiding,
masterproef niet inbegrepen. In een master-na-masteropleiding staat het de faculteit vrij om het aantal
anderstalige opleidingsonderdelen te bepalen.
De student heeft het recht om de examens over deze anderstalige opleidingsonderdelen in het
Nederlands af te leggen, behalve in het geval van:
- master-na-masteropleidingen;
- de inschrijving van een anderstalige opleidingsvariant van een Nederlandstalige opleiding.
Als hij gebruik wenst te maken van deze mogelijkheid, meldt hij dit overeenkomstig de facultaire
procedure van de opleiding waarin het opleidingsonderdeel zich situeert.
Artikel 51. Opleidingen volledig in een andere taal
Ten behoeve van het internationale studentenpubliek biedt de KU Leuven op het niveau van de
bacheloropleidingen en de masteropleidingen een aantal opleidingen integraal in een andere taal aan.
Onderwijs 20

Voor bacheloropleidingen en initiële masteropleidingen wordt in afspraak met andere instellingen in de
Vlaamse Gemeenschap voorzien in een equivalente Nederlandstalige opleiding, waarop de regels
onder artikel 49-50 van toepassing zijn. Opleidingen die specifiek zijn uitgewerkt ten behoeve van
buitenlandse studenten en die erkend zijn als International Course Programme in het kader van
ontwikkelingssamenwerking door de Vlaamse Interuniversitaire Raad of als Erasmus Mundus Master
worden als uitzondering volledig in een andere taal gedoceerd en geëxamineerd.
Voor anderstalige master-na-masteropleidingen en postgraduaatopleidingen wordt in principe geen
Nederlandstalige taalvariant uitgebouwd. Deze opleidingen kunnen zowel door anderstalige studenten
als door Nederlandstaligen gevolgd worden. Alle studenten, ook de Nederlandstaligen die deze
opleidingen volgen, leggen het examen af in de taal van de opleiding of in de taal van het opleidingsonderdeel
als de taal hiervan verschilt van die van de gehele opleiding.
Artikel 52. Kwaliteitsbewaking
De KU Leuven staat bij de aanstelling van haar personeel ervoor garant dat een voldoende kennis van
de voor het onderwijs noodzakelijk internationale standaardtaal aanwezig is. Bij de interne kwaliteitsbewaking
van opleidingen wordt dit aspect bewaakt.
5 Onderwijsregeling
5.1 Overzicht studiegelden
Voor alle opleidingen werden in 2010-2011 de interuniversitair afgesproken studiegelden gevraagd.
Voor een aantal master-na-masteropleidingen met een duidelijk internationaal of een beroepsvoorbereidend
karakter wordt een verhoogd studiegeld gevraagd. Er wordt soms een onderscheid
gemaakt tussen studenten die al dan niet komen uit landen die behoren tot de Europese Economische
Ruimte (EER). Een verminderd studiegeld is mogelijk voor studenten uit ontwikkelingslanden, voor
studenten in het kader van samenwerkingsakkoorden tussen universiteiten en andere instellingen (bv.
International Course Programs: ICP), voor studenten die rechtstreeks instromen na hun basisopleiding
in de master-na-masteropleidingen en om specifieke sociale redenen.
5.2 Toelatingsvoorwaarden
Voor de bacheloropleidingen golden algemene toelatingsvoorwaarden die zijn opgenomen in de
algemene informatie van de programmagids (raadpleegbaar in het archief
op https://www.kuleuven.be/onderwijs/oer/2010/#afd32).
Voor de masteropleidingen, schakel- en voorbereidingsprogramma’s, postgraduaten en doctoraatsopleidingen
werden binnen de decretale bepalingen afzonderlijke voorwaarden uitgewerkt per
opleiding. De toelatingsvoorwaarden werden per opleiding opgenomen in het Hoger Onderwijsregister
en in de programmagids van de KU Leuven (zie http://onderwijsaanbod.kuleuven.be/
2010/opleidingen/n/ voor het overzicht van de opleidingen geordend per faculteit voor het
academiejaar 2010-2011).
5.3 Informatie en begeleiding van aspirant-studenten
Binnen de Dienst Communicatie, Afdeling Positionering en Marketing richt Onderwijscommunicatie
zich exclusief op de potentiële student en zijn omgeving. Zij zorgt voor zowel geschreven als digitale
onderwijsinformatie en organiseert activiteiten met de bedoeling de instroom van bachelors en
masters aan de KU Leuven te optimaliseren door toekomstige studenten en hun omgeving overtuigende
en kwaliteitsvolle informatie aan te bieden via verschillende (collectieve) kanalen. Op basis
van studiewerk, analyses, enquêtes en cijfermateriaal werkt zij mee aan een rekruteringsbeleid en
bouwt expertise op op vlak van onderwijs, onderwijsaanbod, instroom, studiekeuze, enz.
Voor toekomstige bachelors worden de brochures ‘Kiezen voor Leuven’, ‘Opleidingen aan de
KU Leuven voor toekomstige bachelorstudenten’, 14 verschillende bachelorbrochures en ‘Starten in
Leuven’ ieder jaar bijgestuurd. Voor toekomstige masters werden in 2010-2011 een aantal
masterfolders vernieuwd. Samen met International Office en DOWB werd een overzicht gemaakt van
de Engelstalige opleidingen. Laatstejaars secundair onderwijs, scholen en CLB’s kregen om de drie
Onderwijs 21

maanden via gerichte mailings algemene informatie over de KU Leuven (Kiezen voor Leuven, Starten
in Leuven, Campuskrant). Tevens werden uitnodigingsfolders gestuurd voor de infodagen, de
infobeurs ‘Bachelors en co’ (mei en september) en de Openlesweek. Ook de scholen uit Nederland
worden nu betrokken in deze mailings. Voor Nederlandse toekomstige studenten wordt een aparte
folder en webpagina gemaakt. De webpagina’s voor toekomstige studenten werden verder
geoptimaliseerd en er kwam een webpagina in het Frans en het Duits. Voor studiekeuzebegeleiders in
scholen en CLB’s werd de e-nieuwsbrief vier keer verstuurd en werd voor de tweede maal opnieuw
een Profieldag georganiseerd.
Tijdens het academiejaar 2010-2011 werden 40 informatieactiviteiten (presentatie over het Hoger
Onderwijs en informatie over de KU Leuven) in scholen georganiseerd, de meeste in samenwerking
met een hogeschool uit de associatie, meestal voor zesdejaarsleerlingen en hun ouders, soms ook
voor leerkrachten. Daarmee werden 8.538 mensen bereikt. Traditioneel werd met een grote groep
informatoren deelgenomen aan de 5 driedaagse Studie-informatiedagen (SIDin), en aan de KISSdagen
in Brugge en Kortrijk. In maart 2011 werden alle studierichtingen KU Leuven voorgesteld op
3 specifieke infodagen. 3.919 toekomstige studenten namen hieraan deel. Ouders meegerekend
bezochten 9.224 personen de facultaire infodagen. Daarnaast werden 2 infobeurzen ‘Bachelors en co’
(met infomarkt en medewerkers van elke studierichting) georganiseerd (800 respectievelijk 650
deelnemers). Voor de derde maal werd tijdens de herfstvakantie en de krokusvakantie een
‘Openlesweek’ georganiseerd waarbij de laatstejaarsleerlingen les konden volgen, samen met de
gewone studenten, verspreid over de verschillende faculteiten. In totaal namen 4.006 leerlingen
hieraan deel. Er werden 480 lessen opengesteld die samen 9.914 keer werden gevolgd. In september
2008 kon dankzij het Aanmoedigingsfonds het project ‘Instroom allochtone studenten’ van start gaan.
Daardoor werden contacten gelegd met scholen en verenigingen en konden een aantal specifieke
infomomenten georganiseerd worden. Dit project werd in 2010-2011 verder uitgebouwd. De folder
voor de ouders gemaakt in het Turks en Arabisch werd grondig vernieuwd. Deze folder werd via
relevante verenigingen en CLB’s verspreid. Contacten met verenigingen werden uitgebouwd en er
werd een ambassadeurswerking opgezet. In 2010-2011 werd voor de vierde maal een masterbeurs
georganiseerd samen met de partnerhogescholen uit de associatie, met informatie over masters en
bachelor-na-bachelors, master-na-masters en permanente vorming. Een 1.500-tal studenten
bezochten de beurs. Ook aan de KaHo St. Lieven in Gent werd een beperktere beurs georganiseerd
met een 300-tal bezoekers. In Nederland werd deelgenomen aan de bachelorbeurs en voor de derde
maal ook aan de masterbeurs.
5.4 Begeleiding van studenten
Het aanbod aan studiebegeleiding aan de KU Leuven omvat twee belangrijke aspecten:
- leerprocesbegeleiding: begeleiding bij het verwerven van adequate studievaardigheden;
- studietrajectbegeleiding: begeleiding bij het samenstellen van en het maken van keuze met
betrekking tot het studietraject vanaf het moment van instroom tot het moment van uitstroom.
Studiebegeleiding wordt aangeboden zowel door facultaire studie(traject)begeleiders als door centrale
diensten. Als overlegorgaan tussen diverse begeleiders uit faculteiten en centrale diensten fungeert
de vaste werkgroep Studie- en Studentenbegeleiding KU Leuven. In deze werkgroep werden tijdens
het academiejaar 2010-2011 volgende thema’s besproken: evaluatie studietrajectbegeleiding in de
diplomaruimte, resultaten dropout-enquête, oriënteringsproef voor toekomstige studenten (n.a.v.
besprekingen binnen de VLIR), evaluatie niet-bindend studieadvies, doeltreffendheid tussentijdse
toetsen, voorstel ontwerp-visietekst studie- en studentenbegeleiding KU Leuven, evaluatie leerkrediet,
vervroegde examenplanning.
In het kader van de professionalisering van studiebegeleiding werd ook bijzondere aandacht besteed
aan de vorming van en ervaringsuitwisseling tussen studie(traject)begeleiders in faculteiten en
centrale diensten. Deze vormingsactiviteiten richtten zich zowel naar nieuwe als naar meer ervaren
studiebegeleiders. Een aantal activiteiten had eerder een informatief karakter, andere richtten zich op
de ervaringsuitwisseling tussen studiebegeleiders, terwijl in een derde categorie gespreksvaardigheden
aan bod kwamen die vereist zijn binnen de studiebegeleidingsactiviteiten.
Tijdens het academiejaar 2010-2011 contacteerden 6.144 studenten en toekomstige studenten de
centrale dienst Studieadvies voor advies of begeleiding. 2.332 van hen (36,9%) studeerden nog niet
aan de KU Leuven en zochten advies met betrekking tot hun toekomstig bachelor-, schakel-
Onderwijs 22

voorbereidings- of masterprogramma aan de KU Leuven. Daarnaast waren er contacten met 3.524
KU Leuven-studenten (d.i. 57,4%). De voornaamste vragen van deze groep studenten waren vragen
met betrekking tot bijkomende studie-informatie over de eigen studierichtingen of over andere
opleidingen aan de KU Leuven (32,4%), algemene vragen met betrekking tot studiebegeleiding
(17,9%), vragen met betrekking tot studiekeuze en heroriëntering (16,9%), vragen met betrekking tot
studiemethode en -planning (13,4%), vragen met betrekking tot studeren in het buitenland (7,9%),
vragen met betrekking tot tewerkstelling (3,6%) en vragen met betrekking tot de bespreking van
examenresultaten (2,9%). Bijzondere aandacht werd hierbij besteed aan de groep van de
internationale studenten en aan studenten met een multiculturele achtergrond.
De Dienst Studieadvies organiseerde ook diverse trainings- en infosessies, zowel met betrekking tot
studiemethode en studieplanning, studeren in het buitenland als solliciteren en arbeidsmarkt. In
functie van het informeren van zowel toekomstige studenten, studenten als bijna-afgestudeerden was
de Dienst Studieadvies ook vertegenwoordigd op diverse beurzen.
5.5 Begeleiding van studenten met een functiebeperking
De Cel Studeren met een Functiebeperking heeft tijdens het academiejaar 2010-2011 een sterke
focus gelegd op de kwaliteitszorg van haar reguliere werking. Het beleidskader voor het verlenen van
faciliteiten aan studenten met een functiebeperking was reeds in 2009 uitgewerkt in de nota
‘Onderwijs en diversiteit: faciliteiten voor doelgroepstudenten’ (Academische Raad, 6 juli 2009). De
interne procedures rond aanmelding, registratie en erkenning, assessment, aanvraag en toekenning
examenfaciliteiten werden opgelijst en door een ad-hoc werkgroep in het najaar 2011 op een heldere
manier geëxpliciteerd. Verder werd voor elke faculteit een facultaire refertelijst opgesteld in
samenwerking met de Dienst Diversiteitsbeleid en de facultaire Diversiteitsteams. Deze refertelijsten
zijn een oplijsting van examenfaciliteiten die getoetst zijn op hun haalbaarheid op basis van
inhoudelijke-didactische en /of praktische redenen en waar nodig uitgewerkt tot op het niveau van het
opleidingsonderdeel. In het voorjaar van 2012 is hierover een facultaire informatieronde gepland door
de vicerector Diversiteit met het oog op draagvlak te creëren bij het docententeam en medewerkers
van de faculteiten. Verder werden infofiches over vaak voorkomende functiebeperkingen (dyslexie,
ADHD en ASS) opgesteld en aangeboden op de website van de cel.
De cel was met een delegatie aanwezig op de driejaarlijkse ‘international conference on higher
education and disability’ te Innsbruck en reikte er de Myriam VanAcker-award uit.
Dankzij de financiering van het Aanmoedigingsfonds en de Raad voor Studentenvoorzieningen
konden twee verkennende projecten uitgevoerd worden. Een project rond ‘inclusief onderwijs en
steunpunt van beleid’ en een project over ‘wonen op kot voor studenten met een psychiatrische
functiebeperking’.
Op het vlak van digitale toegankelijkheid heeft de KU Leuven overeenkomsten afgesloten met Acco
en Universitaire Pers Leuven om het aanbieden van digitale leermiddelen voor studenten met een
functiebeperking correct en efficiënt te laten verlopen. Ten slotte organiseerde de Werkgroep Digitale
Toegankelijkheid op 17 november 2010 een studiedag 'Digitale toegankelijkheid aan de KU Leuven'.
Tijdens deze studiedag werd de folder ‘Toegankelijke documenten maken. Goede praktijken voor
digitale documenten’ voorgesteld en kende het videoproject ‘Studeren met dyslexie’ zijn première.
In 2010-2011 werden in totaal 1.010 studenten met een functiebeperking erkend door de Cel Studeren
met een functiebeperking, volgens het registratiesysteem uitgewerkt binnen de Vlaamse Onderwijsraad.
De studenten zijn als volgt verdeeld over de 8 subgroepen: 37 studenten met een motorische
functiebeperking, 25 studenten met een auditieve functiebeperking, 35 studenten met een visuele
functiebeperking, 118 studenten met chronische ziekte, 330 studenten met een psychiatrische
functiebeperking (waarvan 260 studenten met AD(H)D en autismespectrumstoornis), 62 studenten
met meervoudige functiebeperking, 16 studenten met een overige functie-uitval en 386 studenten met
een leerstoornis.
5.6 Doorstroming van afgestudeerden van hogescholen
Er is een grote instroom van sociaal werk naar de gelijknamige master, naar sociale en culturele
antropologie en criminologische wetenschappen; van toegepaste psychologie naar psychologie; van
Onderwijs 23

verpleegkunde en vroedkunde naar de gelijknamige master; van industriële wetenschappen naar
ingenieurswetenschappen; van het studiegebied onderwijs naar pedagogische wetenschappen; van
communicatiemanagement naar communicatiewetenschappen; en van toegepaste informatica naar
informatica.
In de master-na-masteropleidingen is er voornamelijk instroom vanuit architectuuropleidingen (naar
o.a. Urbanism and Strategic Planning), vanuit handelswetenschappen (naar financieel/fiscale
opleidingen) en vanuit industriële wetenschappen (naar o.a. Safety Engineering, Industrial
Management en Artifical Intelligence.
Daarnaast valt de doorstroom op vanuit de professionele bacheloropleiding secundair onderwijs naar
verkorte bachelorprogramma’s lichamelijke opvoeding en bewegingswetenschappen, geschiedenis en
godgeleerdheid en godsdienstwetenschappen.
5.7 Toelating afgestudeerden hogeschoolonderwijs van twee cycli tot doctoraat
Voor een houder van een hogeschooldiploma geldt de algemene toelatingsvoorwaarde voor de
inschrijving voor de voorbereiding van een doctoraatsproefschrift, namelijk het bezit van een diploma
van een voor het doctoraatsonderzoek relevante masteropleiding (of een equivalent diploma hoger
onderwijs) én zich onderscheiden hebben, hetzij tijdens de studies hetzij na de studies. De kandidaatdoctorandus
dient een aanvraag in bij de facultaire doctoraatscommissie die oordeelt over de
relevantie van het masterdiploma, de geschiktheid van de kandidaat en de vorm van een eventuele
bijkomende toelatingsproef. Het opleggen van een bijkomende toelatingsproef kan voor de houders
van een masterdiploma van een hogeschoolopleiding enkel ad hoc, gemotiveerd, dus niet systematisch
omwille van het diploma.
De status van de toelating kan regulier, provisioneel of predoctoraal zijn:
- reguliere status: toelating tot het doctoraatsprogramma met reguliere status wordt verleend
wanneer voldoende bewijs geleverd is dat de kandidaat in staat is om het doctoraat met succes af
te ronden zonder bijkomende opleiding;
- provisionele status: toelating tot het doctoraatsprogramma met provisionele status wordt verleend
wanneer een aanvullende opleiding als deel van het doctoraatsprogramma noodzakelijk lijkt. De
duur van de provisionele status is maximum één jaar vanaf de inschrijving aan de KU Leuven als
doctoraatsstudent. Mits gunstige evaluatie van de aanvullende opleiding, wordt de provisionele
status opgeheven en kan het doctoraatsprogramma verdergezet worden;
- predoctorale status: wordt verleend wanneer er onvoldoende bewijs is van de relevante
academische en professionele geschiktheid van de kandidaat, of wanneer een aanvullende
opleiding noodzakelijk geacht wordt om de waarschijnlijkheid te vergroten dat de kandidaat het
doctoraat met succes zal voltooien. Gedurende de predoctorale status wordt aan de kandidaat een
programma van opleidingsonderdelen en projectonderzoek opgelegd. Bij positieve evaluatie wordt
de kandidaat toegelaten tot het doctoraatsprogramma.
6 Gegevens over de studenten
6.1 Opvolging arbeidsloopbaan
Laatstejaarsstudenten werden op diverse manieren voorbereid op hun latere beroepsloopbaan.
Hiervoor kunnen ze zowel terecht bij de centrale dienst Studieadvies als bij een aantal facultaire
loopbaanbegeleiders. Informatie over deze loopbaanbegeleidingsactiviteiten is gebundeld op de
website ‘wegwijs arbeidsmarkt’ (www.kuleuven.be/arbeidsmarkt).
In dit kader werden volgende activiteiten georganiseerd:
- jobinfodag: een algemene jobinfodag die zich richt naar alle laatstejaarsstudenten uit alle studierichtingen
KU Leuven werd georganiseerd op 1 maart 2011. 88 bedrijven en organisaties namen
hieraan deel, 1.263 laatstejaars registreerden hun curriculum vitae op de CD-ROM die naar
aanleiding van deze Jobinfodag werd aangemaakt en ruim 1.500 studenten bezochten de beurs. In
samenwerking met de EURES-dienst van VDAB werden ook loopbaanbegeleiders uit Duitsland,
Frankrijk, Italië, Nederland en het Verenigd Koninkrijk op deze beurs uitgenodigd;
- infosessies over tewerkstelling binnen verschillende sectoren: naast deze jobinfodag werden ook
een aantal informatie-avonden georganiseerd waarop andere sectoren van de arbeidsmarkt
Onderwijs 24

werden voorgesteld. Dit omvatte avonden in verband met werken in de culturele sector, werken bij
de overheid, werken in diplomatie, EU en VN-instellingen, werken bij de media en werken in een
ontwikkelingsland. Afhankelijk van de specifieke avond namen tussen de 100 en 450 studenten
hieraan deel. Op de avond in verband met werken in diplomatie, EU en VN-instellingen werd de
informatie in verband met EU en VN ook in het Engels gepresenteerd. Deze avond werd ook apart
aangekondigd bij de internationale studenten KU Leuven;
- de KU Leuven-vacaturedatabank bleef functioneren als contactpunt tussen werkgevers en laatstejaarsstudenten
voor het doorgeven van vacatures. Bedrijven kunnen op deze databank informatie
plaatsen over vacatures en stage-aanbiedingen. Laatstejaarsstudenten, alumni en doctoraatsstudenten
kunnen op deze databank hun curriculum vitae plaatsen. Tijdens het academiejaar
2010-2011 werd de databank 27.479 keer geraadpleegd door werkzoekenden, waarvan 77,4%
laatstejaarsstudenten, 9% alumni en 6,2% doctorandi. Tijdens dezelfde periode werden 2.657
vacatures en 73 stage-aanbiedingen on-line geplaatst, wat betekent dat gemiddeld per dag 460
vacatures on-line stonden. 5.407 werkgevers zijn momenteel op deze databank geregistreerd;
- voor de sollicitatietraining ‘Eerste Hulp bij Solliciteren’ werden 6 groepen georganiseerd waaraan in
totaal 65 studenten deelnamen;
- werken in het buitenland: in samenwerking met de EURES-consulent van VDAB werden 4 infomomenten
georganiseerd met betrekking tot werken in Europa. 25 studenten namen hieraan deel.
6.2 Rendement toelatingsproeven
Het rendement van toelatingsproeven kan omwille van de invoering van de diplomaruimte, niet meer
zoals voorgaande jaren uitgedrukt worden in termen van slagen na het eerste jaar in de
bacheloropleiding. Voortaan beschrijven we de studievoortgang van de student als de verhouding
tussen het aantal studiepunten dat verworven is of waarvoor een tolerantie ingezet is en het aantal
feitelijk opgenomen studiepunten in een academiejaar binnen eenzelfde opleiding. We spreken van
‘volledige studievoortgang’ als het aantal studiepunten dat verworven is of waarvoor een tolerantie
ingezet is gelijk is aan het aantal opgenomen studiepunten.
Geneeskunde en tandheelkunde
De Vlaamse Overheid organiseert zelf een toelatingsexamen voor de opleidingen arts en tandarts.
Voor het eerste bachelorjaar van de opleidingen geneeskunde en tandheelkunde 2010-2011 hadden
respectievelijk 83% en 89% van de ingeschreven generatiestudenten een volledige studievoortgang.
Vermelden we dat niet alle geslaagden in de toelatingsproef inschrijven voor de opleidingen
geneeskunde of tandheelkunde. Sommige studenten beschouwen dit als een bekwaamheidstoets.
Ingenieurswetenschappen
Vanaf 2004-2005 werd het toelatingsexamen voor burgerlijk ingenieur en burgerlijk ingenieur-architect
door de Vlaamse Overheid afgeschaft. Wel bestaat er nog altijd de mogelijkheid voor de geïnteresseerde
aspirant-studenten om aan een zelftest deel te nemen. De percentages volledige
studievoortgang voor de generatiestudenten in het eerste jaar ingenieurswetenschappen bedroegen in
2010-2011 47% (algemeen) en 50% (architectuur).
Ter vergelijking, de slaagpercentages in 2003-2004, toen er nog een toelatingsexamen was, lagen
aanzienlijk hoger, namelijk op respectievelijk 70% en 75%.
7 Examencontract
7.1 Reglementering
De studenten kunnen aan de KU Leuven in de meerderheid van de opleidingen kiezen voor een
formule van 'examencontract'. De reglementering inzake het bundelen van opleidingsonderdelen en
slagen voor entiteiten is identiek als voor een gewone student. De student krijgt echter geen formele
begeleiding en ondersteuning, ook niet via de elektronische leeromgeving. Sinds 2009-2010 moeten
deze studenten verplicht 50,00 euro betalen om gebruik te maken van die leeromgeving. Op die
manier wordt de student in de mogelijkheid gesteld eenvoudiger kennis te nemen van de veronderstelde
leerstof en moet een docent ook geen aparte communicatie voeren. Omwille van de bijzondere
Onderwijs 25

intensieve begeleiding die bij sommige opleidingsonderdelen verondersteld wordt, blijven echter een
beperkt gedeelte van de opleidingsonderdelen uitgesloten voor het volgen via een examencontract.
Via een inschrijving voor een creditcontract kan de student toch nog – dan als volwaardig student –
participeren aan die activiteiten.
7.2 Aantal ingeschreven examinandi voor examencontracten
In het totaal schreven in 2010-2011 198 studenten (104 mannen en 94 vrouwen) in met een
examencontract. Het merendeel van de studenten is Belg (185 of 93%). Naar leeftijd is er een grotere
variatie: van tieners tot veertigers, met een concentratie in de leeftijdsgroep 22-28 jaar. Inzake
vooropleiding gaat het om niet-generatiestudenten die overwegend (58%) meer dan een academiejaar
geleden een diploma hoger onderwijs behaalden. Zij nemen veelal een hoofdinschrijving (184 of 93%)
en zijn vooral te vinden in de studiegebieden rechten, notariaat en criminologische wetenschappen,
politieke en sociale wetenschappen, psychologie en pedagogische wetenschappen en economische
en toegepaste economische wetenschappen.
7.3 Resultaten examencontracten
De resultaten van studenten met een examencontract zijn niet erg gunstig. Van de 198 studenten
waren er slechts 39 (20%) succesvol voor het geheel waarvoor ze geregistreerd waren in academiejaar
2010-2011. In totaal nemen de studenten met een examencontract 6.357 studiepunten op,
waarvan ze voor 1.894 (30%) een credit behalen.
7.4 Evaluatie systematiek examencontract
De KU Leuven ondersteunt formeel een aantal conclusies die in een overheidswerkgroep ter evaluatie
van het flexibiliseringsdecreet reeds zijn vooruitgeschoven:
- de beoogde doelgroep van het stelsel om te studeren via een examencontract (studenten die
heraanknopen bij het hoger onderwijs als tweede kans) wordt onvoldoende bereikt. Studenten
gebruiken de systematiek veeleer om maatregelen van studievoortgangsbewaking te ontwijken;
- de studieresultaten bij examencontracten zijn laag.
De beoogde doelgroep heeft ook weinig aan een systematiek waar men volledig aan het eigen lot
wordt overgelaten en behoeft juist een aanpak met meer ondersteuning en aangepaste werkvormen/
tijdstippen. Het behoud van de systematiek van examencontracten moet dus ernstig in vraag worden
gesteld. Op zijn minst moet uitgesloten worden dat via deze weg steevast de studievoortgangsbewakingsmaatregelen
kunnen omzeild worden.
8 Internationaal beleid
In het Strategisch Plan Internationaal Beleid 2010, dat door de Academische Raad en Raad van
Bestuur van de KU Leuven werd goedgekeurd, werden 6 doelstellingen vooropgesteld:
1) streven naar een betere internationale positionering door betere branding en communicatie;
2) betere afstemming van bottom-up and top-down initiatieven inzake internationalisering;
3) in het maken van keuzes, kwaliteit verkiezen boven kwantiteit;
4) DIMersity (Diversiteit, Internationalisering, Mobiliteit) nastreven naar inclusief beleid;
5) sociale en institutionele netwerken beter benutten;
6) meer wegen op de politieke besluitvorming.
Deze 6 doelstellingen werden vertaald in 10 actielijnen, die sindsdien systematisch worden uitgerold.
8.1 Actielijn 1: verhogen van de transversaliteit en consistentie van het internationaal beleid
Verschillende beleidsfora werden opgericht en hebben hun werkzaamheden aangevat in 2011.
De Raad Internationaal Beleid (36 leden, strategisch advies inzake internationalisering) heeft zich in
2011 in 3 zittingen gebogen over verschillende beleidsnota's, zoals de strategienota's over
internationaal beleid, ontwikkelingssamenwerking, het alumnibeleid, de oprichting van
landenexpertisewerkgroepen, de nota over de KU Leuven Research and Education Gateway to
Europe (de Leuven EDGE).
Onderwijs 26

Het Interfacultair Instituut voor Internationalisering (I3, met alle faculteitsbestuursleden
verantwoordelijk voor internationalisering in hun faculteit) vergadert tweemaandelijks. Binnen dit
gremium werd ondermeer een omstandige bevraging georganiseerd rond de interactie met de
facultaire beleidsplannen, de toekomst en organisatie van het Erasmusprogramma, internationale
akkoorden en funding, maar werd ook een begin gemaakt met de implementatie van de verschillende
strategienota's.
De vergadering van International Liaison Officers van de faculteiten vergadert ook tweemaandelijks en
buigt zich voornamelijk over de verschillende administratieve problematieken van internationalisering
(toelatingsbeleid, risicobestemmingen, Erasmus). Hier worden ook de facultaire beleidsplannen
toegelicht en worden beste praktijken vergeleken.
Het recurrent overleg tussen International Office en alle andere diensten van de universiteit werd
geïnstitutionaliseerd.
8.2 Actielijn 2: verdere professionalisering van de dienstverlening van het International
Office
In 2011 werd de in 2010 aangevatte ‘Organisatie- en Functiedesign’ oefening uitgewerkt en
gefinaliseerd.
Resultaat is de consolidatie van de eenheden 'Admissions' en 'Ontwikkelingssamenwerking', de
heroriëntering van de eenheid 'Internationalisering' naar een eenheid die meer 'ondersteuning' aan de
faculteiten en onderwijsprogramma's moet leveren, de creatie van de eenheid 'Academische
Diplomatie' (externe positionering van de KU Leuven, inkomende en uitgaande zendingen,
internationale rekrutering, de uitbouw van een internationale alumniwerking) en van de eenheid
'Transversale ondersteuning' (waarin de administratieve en logistieke ondersteuning van het
International Office gegroepeerd wordt). Een nieuwe directeur werd aangetrokken en de eenheid
'Academische Diplomatie' kreeg een unithoofd.
Daarnaast werd de tweede fase van automatisering van het internationale admissionsproces
opgestart via SAP voor uitgaande studentenmobiliteit. Deze wordt uitgerold in april 2012. De
verplichte registratie van niet-EER mobiliteit voor stafleden van de KU Leuven werd in 2011 reeds
volledig geïmplementeerd en geautomatiseerd. Zowel voor studenten als voor staf gebeurt dit mede
met het oog op een systematische screening van het risico van bestemmingen van zendingen in
dienst- of opleidingsverband. Deze screening gebeurt sinds begin 2011 op het International Office in
opdracht van de Arbitragecommissie Risicobestemmingen, die onder leiding staat van de vicerector
Internationaal Beleid.
Ook de dienstverlening naar programmaverantwoordelijken, die hun onderwijsprogramma’s in
consortiumformat willen internationaliseren via het Erasmus Mundus label, werd in 2011 verder
gestructureerd en geprofessionaliseerd. Met het oog op een maximale kwaliteitsbetrachting van EMkandidaatsdossiers
werd de begeleiding vanuit de door het IO, in samenwerking met DOWB, DUO en
Dienst Media en Leren, aangestuurde Ondersteuningsgroep Internationale Programma’s verder
geoptimaliseerd en dit met behoorlijk succes tot gevolg.
8.3 Actielijn 3: Corporate Identity, branding en positionering, internationale communicatie
De KU Leuven is een internationaal gerichte onderzoeksuniversiteit in het hart van Europa, die vanuit
een zes eeuwen oude traditie werkt aan de toekomst, gericht op excellentie en kwaliteit in onderzoek,
onderwijs en dienstverlening.
Voortbouwende op en na evaluatie van de initiatieven uit 2009 en 2010, werd in 2011 deelgenomen
aan een select aantal strategisch gekozen rekruteringsbeurzen, voornamelijk in Duitsland, de andere
buurlanden, Centraal-Europa, Turkije en Latijns-Amerika. Dit telkens in samenwerking met de
faculteiten. Waar mogelijk en opportuun werd ook ingeschakeld in binnen Flamenco afgesproken
initiatieven in dezelfde lijn. Traditioneel werd in samenwerking met Flamenco en de andere Vlaamse
associaties (en Fulbright) ook actief deelgenomen aan de grote professionele netwerkbeurzen EAIE
(Kopenhagen) en NAFSA (Kansas City).
Onderwijs 27

Voor het eerst werd een belangrijk pilootproject uitgewerkt en uitgevoerd rond de prescreening en
preselectie van PhD-kandidaten uit China. Hiertoe werden in nauwe samenwerking met de
doctoraatsscholen, zogenaamde KU Leuven Days opgezet aan zes prioritaire partneruniversiteiten in
China. Uiteindelijk werden meer dan 20 geprescreende kandidaten aan de deelnemende
onderzoeksgroepen voorgesteld ter appreciatie. Deze oefening wordt in 2012 herhaald en uitgebreid.
De beperkte positionering- en brandingoefening die in 2011 werd opgezet in Duitsland (met het oog
op rekrutering van kandidaten voor Leuvense master- en PhD-programma’s), heeft bijgedragen tot
een stijging met 25% van het aantal Duitse studenten aan de KU Leuven. Deze inspanningen worden
in 2012 verder gezet voor Duitsland en uitgebreid naar het Verenigd Koninkrijk en Ierland wat betreft
PhD rekrutering.
In 2011 werd tevens het Duitslandjaar in 2012 aan de KU Leuven voorbereid. Een verhoogde
wederzijdse mobiliteit en verdere intensifiëring van de onderzoekssamenwerking staan hierbij hoog op
de agenda, alsmede de betere bekendmaking van de KU Leuven in Duitsland.
Er werd een nieuwe, Engelstalige wekelijkse Newsletter gelanceerd en de website van het
International Office is volledig hertekend.
De in 2010 opgestarte Ambassador´s Lecture Series (ALS) zijn in 2011 uitgegroeid tot een belangrijk
internationaal PR-instrument. Hiervoor wordt telkens universiteitsbreed uitgenodigd, alsook alle alumni
van de KU Leuven. Volgende ambassadeurs kwamen aan bod: ambassadeur Bettzuege, Duitsland
(Germany’s Research and Innovation Policy); ambassadeur Sooklal, Zuid-Afrika (The Link between
Sports, Public Health and Integration); ambassadeur Hanney, Ierland (Culture and Identity);
ambassadeur Oegroseno, Indonesië (How to Keep a Fast Growing Economy Green?); ambassadeur
Gutman, USA (Belgium and the USA: Two Democracy Glasses Half Full?); prins Hassan, Jordanië
(The Impact of the Arab Spring); Ambassadeur Boccoz, Frankrijk (L’Energie Nucléaire).
Verder werden in 2011 meer dan 50 buitenlandse delegaties ontvangen aan de KU Leuven en werd
aan een tiental buitenlandse missies deelgenomen. Zo waren de rector en vicerector onder andere te
gast in Tsinghua in het kader van de Centennial festiviteiten van deze belangrijke Chinese
partneruniversiteit en werd samen met burgemeester Tobback een verkennend bezoek gebracht aan
Perugia. Vicerector De Moor maakte tevens deel uit van de rectorenmissie naar Vietnam, waarbij in
een organisatie van VLIR-UOS verscheidene oude en nieuwe partneruniversiteiten werden bezocht.
Op het vlak van de internationale alumniwerking kende 2011 de opstart van het eerste institutionele
alumninetwerk binnen de Europese instellingen in Brussel. Er werd tevens verder gebouwd aan de
chapters van de Leuven-China Alumni Club in Shanghai en Beijing.
8.4 Actielijn 4: mobiliteit intensifiëren in kwantiteit en kwaliteit
8.4.1 Inkomende mobiliteit
Het Leuven EDGE-project (KU Leuven's Research and Education Gateway to Europe) heeft twee
doelstellingen: enerzijds het onderwijsaanbod van de KU Leuven op een gestructureerde manier te
valoriseren via gecustomizeerde en betalende onderwijsvormen (bv. executive seminars,
zomerscholen, ...), naast onderwijsvormen in de 'reguliere zone' (bachelor, master, PhD) en
onderwijsvormen die zich situeren op 'open access platformen'. Via deze vorm van
onderwijsvalorisatie, zullen we ook internationale kandidaat-master en PhD studenten aanspreken.
Anderzijds dient de EDGE als platform (een 'Europese hub') waarbinnen de samenwerking met een
aantal prioritaire partners op een bredere basis zal vorm gegeven worden en waarop zij een
uitvalbasis voor hun Europese activiteiten kunnen enten. Onderhandelingen hierover zijn opgestart
met Chinese en Amerikaanse partners en ook met enkele partners uit de buurlanden.
Binnen LERU (the League of European Research Universities) werd in 2011 door KU Leuven een
concept voorgelegd van genetwerkte en gestructureerde mobiliteit dat als model moet bijdragen tot
het behalen van de Europese en Vlaamse mobiliteitsdoelstellingen tegen 2020 op een kwaliteitsvolle
en innovatieve manier. Deze nota zal in de loop van 2012 finaal worden goedgekeurd door de LERU
'Rector's Assembly'. Zij correleert ook met de nieuwe plannen van de Europese Commissie rond
'Erasmus4All'.
Onderwijs 28

Er werd ook substantieel bijgedragen tot een adviesnota van Flamenco rond de terminologie en het
meten van internationale mobiliteit ('internationaliseringsindicatoren') met het oog op de inpassing in
de Vlaamse en Europese doelstellingen ter zake.
Betreffende de inkomende mobiliteit zijn twee doelstellingen in het Strategisch Plan Internationaal
Beleid belangrijk: we mikken op een verhoging van de kwaliteit van de instroom enerzijds en op een
kwalitatieve verbetering van de doorstroom, m.i.v. een verhoogde onthaalvriendelijkheid, anderzijds.
Hiervoor zijn er verschillende processen geïnitieerd, ook om de nazorg in het kader van de uitstroom
te verbeteren. Voor studenten, doctorandi, postdocs en (buitenlandse) ZAP-leden werden in de
verschillende fases van hun betrokkenheid bij de KU Leuven expliciete deelprocessen geïdentificeerd.
Voor elk van deze deelprocessen is een werkgroep actief die zich buigt over de kwaliteit van de
inhoudelijke werking, de ervaring en de ondersteunende processen. Zo bijvoorbeeld vond in 2011
voor het eerst een prescreening plaats van kandidaat-PhD studenten aan 6 Chinese universiteiten. Dit
pilootexperiment werd geëvalueerd als succesvol en zal in 2012 verder uitgebouwd worden.
De KU Leuven telde in 2011, op het einde van het academiejaar, 7.932 internationale studenten,
waarvan 4.117 EU en 3.815 niet-EU studenten. In deze groep zit een belangrijk aandeel
Erasmusstudenten. De top-4 landen van oorsprong van inkomende Erasmusstudenten bestaat uit
Spanje, Italië, Polen en Duitsland. De top-4 ontvangende faculteiten wordt gevormd door
Rechtsgeleerdheid, Ingenieurswetenschappen, Economie en Bedrijfswetenschappen en Psychologie
en Pedagogische Wetenschappen.
In 2011 werden onder de internationale studenten 1.813 doctorandi in opleiding gerekend en 336 in
finale doctoraatsfase. Deze zijn als volgt verdeeld: 542 doctorandi in Groep Humane Wetenschappen,
waarvan 106 een doctoraat behaalden in 2011; 925 doctorandi in Groep Wetenschap & Technologie,
waarvan 178 een doctoraat behaalden in 2011 en 342 doctorandi in Groep Biomedische
Wetenschappen, waarvan 51 een doctoraat behaalden in 2011. De Commissie Toelatingsbeleid
beslist over de beurstoekenningen van deze doctorandi, voor zover de beurstoekenning niet
afhankelijk is van andere raden (IRO, VLIR-UOS, BTC, Vlaamse Gemeenschap, enz. …):
Niet-EER doctoraatsbursalen met RSZ 830
Niet-EER doctoraatsbursalen zonder RSZ 91
Predoc-bursalen 144
International Scholars met beurs 88
Specialisatiestudenten met beurs 12
Masters met beurs 329
Visiting Scholars 819
Daarnaast telde men 583 postdoctoralen van buitenlandse afkomst in 2011, of 40% van het totaal
aantal postdocs aan de KU Leuven.
Ook het aantal internationale ZAP-leden kende in 2011 een lichte groei, wat het aantal op 116 bracht.
Het aandeel buitenlanders blijft in deze categorie met 7,83% relatief laag.
8.4.2 Uitgaande mobiliteit
Met betrekking tot uitgaande mobiliteit merken we dat het Erasmusprogramma na 25 jaar aan zijn
limieten is gekomen. Studenten hebben een groeiende voorkeur voor verre bestemmingen en
faculteiten breiden hun netwerk ook buiten Europa uit. Gedurende de voorbije 25 jaar groeide in dit
verband het aantal bilaterale akkoorden voor de KU Leuven sterk (meer dan 300). In het kader van de
Erasmusnota Uitgaande Mobiliteit, die in april 2011 werd goedgekeurd door het Gemeenschappelijk
Bureau en de Academische Raad, werd de kwaliteitscontrole m.b.t. het afsluiten van nieuwe
overeenkomsten opgedreven. Er werd ook gestart met de uitwerking van een plan om te komen tot
meer genetwerkte en gestructureerde mobiliteit, waaraan kwaliteitscontrole inherent is. Een nog
verdere vorm van samenwerking is de gestructureerde mobiliteit waarbij het Erasmus Mundus Actie 1
Onderwijs 29

programma (waarbij vooraf de mobiliteit tijdens de opleiding wordt vastgelegd) model staat voor de
creatie van een internationaal curriculum. Dit plan zal in de loop van 2012 verder ingevuld en
geoperationaliseerd worden.
Naast de mogelijkheid geboden door het Erasmusprogramma, gaan er elk jaar meer studenten naar
ontwikkelingslanden voor een stage of voor onderzoek i.v.m. hun thesis. In 2011 kregen 171
studenten hiertoe een reisbeurs. Dit aantal is niet exhaustief aangezien er ook studenten zonder
reisbeurs vertrekken.
De populairste Erasmusbestemmingen voor KU Leuvenstudenten zijn Frankrijk (169), Spanje (150) en
Duitsland (50). De meeste uitgaande Erasmusmobiliteit wordt genoteerd binnen de faculteiten
Economie en Bedrijfswetenschappen, Rechtsgeleerdheid en Letteren.
8.4.3 Overkoepelende onderwijsprogramma’s
In het Tempus IV-programma werken verschillende faculteiten en diensten van de KU Leuven samen
met partners in de West-Balkan, Oost-Europa, Noord-Afrika en het Midden-Oosten. De KU Leuven
neemt verder deel aan 5 projecten in dit kader:
- Video Conferencing Educational Systems (2008);
- Development in South-Eastern Europe (2008);
- Opening university towards society: Linking Education-Research-Innovation (2008);
- Education Policy Study Programme in Serbia and Montenegro (2009);
- Development of the Lifelong Learning Concept at the University of Montenegro (2010).
In het kader van het ‘Coimbra Group Scholarship Scheme’ ontvingen 3 jonge onderzoekers uit 3 Oost-
Europese landen een KU Leuven-beurs om gedurende twee maanden onderzoek te doen.
Ook waren opnieuw drie beurzen beschikbaar voor Latijns-Amerikaanse onderzoekers als onderdeel
van het ‘Coimbra Group Scholarship Programme for Young Professors and Researchers from Latin
American Universities’.
Voor Atlantis loopt het project ‘Urbanism of Inclusion: A Transatlantic Education Program’ verder,
waarbij, tussen oktober 2010 en juni 2014, 10 studenten en 7 stafleden deelnemen aan een
gezamenlijke opleiding gefinancierd door de EU met instellingen uit de VS. Dit project wordt
gecoördineerd door het departement ASRO van de KU Leuven en de Parsons New School for Design.
KU Leuven participeerde in 2011 actief in het ‘Erasmus Mundus Partnership Programme - Action 2’
van de Europese Commissie. Leuven was partner in 9 projecten en coördineerde er zelf één (het
project ‘ema2sa’ met Zuid-Afrika). Dankzij de Leuvense deelname aan deze projecten kwamen in
2011 een zeventigtal studenten naar de KU Leuven met een Erasmus Mundus Actie II-beurs en
trokken een tiental Leuvense deelnemers naar het buitenland.
De KU Leuven neemt deel aan de volgende EMA2-projecten: EMAIL (Israël), Triple I (Russische
Federatie), Western Balkans (JOINEUSEU), EXPERTS (Asia Regional), ARTESS (Argentinië),
EMERGE (Ukraïne, Moldavië, Belarus), ALRAKIS (Georgië, Armenië, Azerbeidzjan), AREAS
(Cambodja, Myanmar, Mongolië, Vietnam, Laos), ema2sa (Zuid-Afrika), Mundus ACP (ACS landen).
De KU Leuven voert een actief beleid op het gebied van internationale opleidingen. In 2011 gaf de
Europese Commissie de goedkeuring voor één nieuwe Erasmus Mundus masteropleiding waaraan
KU Leuven deelneemt, wat het totaal op 10 brengt: EMMA in Nanoscience and Nanotechnology
(2005), EMMA in Adapted Physical Activity (2005), EMMA in Bioethics (2006), European Master in
Engineering Rheology (2008), EMMA in Theoretical Chemistry and Computational Modelling (2008),
EM European Master of Science in Nematology (2008), EM Joint Masters in Economics and
Management of Network Industries (2010), EM in Sustainable Territorial Development (2010), EMMA
in Membrame Engineering (2010) en MITRA, Médiation interculturelle: identités, mobilités, conflits.
Deze Erasmus Mundus masteropleidingen doen bij ontwerp en implementatie een beroep op de
Ondersteuningsgroep Opleidingen in Samenwerking, die bestaat uit experten van het International
Office, de Dienst Onderwijsbeleid en de Dienst Universitair Onderwijs.
Onderwijs 30

KU Leuven neemt ook verder deel aan het Erasmus Mundus Doctorate on Prevention of Mobility Loss
with Ageing en het Erasmus Mundus Doctorate in Membrane Engineering.
De Vlaamse Gemeenschap kende aan 3 Leuvense studenten een beurs toe voor een stageperiode
aan The Washington Center for Internships and Academic Seminars.
Op het niveau van de faculteiten bestaan samenwerkingsverbanden met 136 buitenlandse
partneruniversiteiten. Het gaat om afspraken rond studenten- en docentenmobiliteit.
Er werden 9 projecten goedgekeurd in het kader van het Latin America Fund en 7 projecten in het
kader van het KU Leuven-Tsinghua Fund. De uitvoering van deze projecten start in 2011.
8.5 Actielijn 5: sleutelen aan interculturaliteit
Met 7.932 internationale studenten is de KU Leuven een bijzonder multiculturele gemeenschap.
Multicultureel is echter niet hetzelfde als intercultureel: één van onze bevindingen is dat de lokale en
internationale gemeenschappen nog te veel naast elkaar leven. Beide gemeenschappen dichter bij
elkaar brengen blijft een van de grootste uitdagingen van de universiteit in al haar geledingen.
Ook in 2011 zette de Vesta-werking, een geïntegreerd onthaal voor buitenlandse gasten aan de
KU Leuven, haar activiteiten verder. Ongeveer 1.300 studenten namen deel aan de september 2011
editie van de Orientation Days voor internationale studenten, die deze keer twee maal werden
aangeboden (welkomstdag, praktische infosessies en een dag rond interculturele aspecten van leven
en studeren). Daarnaast werd het onthaal nog verbeterd door de Travel Buddy Podcast
(http://www.kuleuven.be/english/podcast), die de internationale studenten moest begeleiden van de
luchthaven tot in de gebouwen. Van 6 tot 20 september werd voor de tweede maal een Welcome
Desk op het Martelarenplein georganiseerd, vnl. getrokken door de Vesta-werking.
Nieuwkomers maken niet alleen gebruik van de onthaalactiviteiten, ze kunnen ook een ‘buddy’
vragen, een lokale student die hen tijdens de eerste weken begeleidt en contactpersoon blijft tijdens
het verblijf in Leuven. In het voorjaar van 2011 kregen 126 nieuwkomers een buddy, in het najaar
waren dat er 520.
Naar aanleiding van de eerste Participation Week, gecoördineerd door Diversiteitsbeleid i.s.m. Loko
en de stad Leuven, werden in maart interculturele workshops georganiseerd met Dr. Edwin Hoffman,
zowel voor studenten (in kader van de buddies dag) als voor personeel. In het najaar werd een
algemene training ‘interculturele communicatie’ voor personeel aangeboden i.s.m. de
Personeelsdienst. Voor de lezingenreeks ‘About Belgium’ i.s.m. het Dondeynehuis werd geopteerd om
de reeks over 2 semesters te spreiden. Het project Sharing Knowledge werd nogmaals gelanceerd in
samenwerking met de partners in de associatie. Dit project spoort internationale studenten uit
ontwikkelingslanden aan om hun culturele en wetenschappelijke kennis te delen met Vlaamse
studenten. Slechts 5 studenten gaven een gastles in een hogeschool. Omwille van deze dalende
interesse bij de studenten werd in de loop van het najaar een nieuwe online tool ontwikkeld waardoor
docenten in de hogescholen rechtstreeks in contact kunnen treden met de ‘sprekers uit Leuven’ (vanaf
januari 2012). Daarnaast gaven 13 buitenlandse studenten een landeninformatiesessie aan
reisbeursstudenten.
In samenwerking met de Huisvestingsdienst werd een werkgroep ‘cultuurverschillen’ in het leven
geroepen om een aantal acties te ondernemen rond intercultureel samenleven op kot. Er werd een
avond voor kotbazen georganiseerd over ‘verhuur aan internationale studenten’, alsook een kotcoach
in het leven geroepen waarop kotbazen een beroep kunnen doen. Er werden tevens een aantal
cartoons ontwikkeld die een aantal mogelijke problemen op een ludieke manier duidelijk maken.
Sinds september 2011 werd de wekelijkse e-newsletter vervangen door een Engelstalige e-newsmail,
waarbij de Dienst Communicatie deze communicatie qua lay-out afstemt op de Nederlandse
nieuwsmail. Het gebruik van Facebook werd ook geïntensifieerd met een eigen profiel van
International Office.
Vanuit het Charter Leuven platform (een samenwerkingsverband tussen de KU Leuven, Leuven Inc.,
VOKA, de stad Leuven en IMEC) werd de onthaalvriendelijkheid van Leuven onder de loep genomen
Onderwijs 31

en werd ondermeer de aanzet gegeven tot de opstart van een internationale, Engelstalige lagere
school in Leuven.
De moeilijke situatie met betrekking tot huisvesting van de sterk groeiende groep buitenlandse
studenten werd een plaats gegeven binnen een nieuw overlegplatform tussen de verschillende
betrokken diensten van de universiteit, de ‘Monitoringgroep Huisvesting’.
8.6 Actielijn 6: internationale netwerken en partnerships
De KU Leuven heeft een sterk internationaal netwerk van partners uitgebouwd, enerzijds via bilaterale
akkoorden, anderzijds via lidmaatschap van institutionele netwerken. Het International Office fungeert
als contactpunt voor de deelname van de KU Leuven aan deze internationale netwerken.
De Coimbra Group (www.coimbra-group.eu) is een vereniging van traditionele, Europese,
multidisciplinaire, internationaal vooraanstaande universiteiten, opgericht met als doel speciale
academische en culturele banden tot stand te brengen.
LERU (League of European Research Universities) (www.leru.org) werd opgericht in 2002 met als
doel een gemeenschappelijk beleidsforum te creëren voor Europese onderzoeksintensieve
topuniversiteiten die allen hoogstaand onderwijs aanbieden in een internationaal competitieve
onderzoeksomgeving en is een zeer belangrijk forum voor de KU Leuven. Het secretariaat van LERU
is trouwens gehuisvest aan de KU Leuven. Sedert 2011 speelt KU Leuven een zeer actieve rol bij het
opstarten van een LERU-pilootproject rond genetwerkte en gestructureerde mobiliteit.
De European University Association (www.eua.be) heeft als missie bij te dragen tot de ontwikkeling
van een coherent systeem voor het Europese hoger onderwijs en onderzoek. De KU Leuven wil als lid
van deze organisatie de kwaliteit van het onderwijs aan de beste Europese universiteiten
benchmarken.
De centrale bilaterale akkoorden bieden aan academische stafleden en doctoraatsstudenten de
mogelijkheid om in de partneruniversiteiten onderzoek te doen, onderricht te geven of zich te
specialiseren. Collega’s uit het buitenland kunnen zich kandidaat stellen om in Leuven gezamenlijke
activiteiten op het touw te zetten. In 2011 maakten 12 Leuvense professoren van deze mogelijkheden
gebruik en kwamen 23 buitenlandse collega’s naar Leuven. In het kader van de centrale bilaterale
akkoorden hebben 8 partneruniversiteiten in 2011 samengewerkt met de KU Leuven: Kansai
University Osaka (JPN), University of Illinois at Urbana Champaign (USA), Catholic University of
Lublin (PL), Stellenbosch University (ZA), University of Cape Town (ZA), University of the Free State
(ZA), University of the Western Cape (ZA) en Consejo Superior de Investigaciones Científicas (ES).
Daarnaast vertrokken in het kader van de bilaterale akkoorden 28 studenten naar China en 21
studenten naar Japan als uitwisselings- of uitzendstudent.
Rond zes landen werden in 2011 nieuwe landenexpertengroepen opgericht: Duitsland, Brazilië,
Vietnam, China, India en Ethiopië. Deze interdisciplinair samengestelde expertengroepen (intern en
extern KU Leuven) hebben tot taak de opportuniteiten tot samenwerking in kaart te brengen en de
vicerector en het International Office te adviseren bij het uitzetten van de prioriteiten met betrekking tot
deze landen voor de KU Leuven (rekrutering, externe financiering, academische diplomatie,
onderzoekssamenwerking, …).
8.7 Actielijn 7: kwantitatieve onderbouwing van het beleid
Er werd gestart met de systematisering van het cijfermateriaal rond internationalisering, alsook rond
kwantitatieve internationaliseringsakkoorden. Dit zal leiden tot een jaarlijkse KU Leuven Cijfernota
Internationaal Beleid, die voor het eerst zal verschijnen in 2012.
8.8 Actielijn 8: maatschappelijke dienstverlening internationaal valoriseren
8.8.1 Ontwikkelingssamenwerking
In de loop van 2011 is een uitvoerige strategienota uitgewerkt, rond een vernieuwde visie op
universitaire ontwikkelingssamenwerking aan de associatie. Deze nota werd goedgekeurd op de
Onderwijs 32

verschillende beleidsorganen van universiteiten en associatie. In essentie stelt deze nota actielijnen
voor om de werking rond universitaire ontwikkelingssamenwerking te verbreden (meer en andere
financiering, grotere participatie, meer disciplines, leerstoelen).
Voor de uitwerking van de doelstellingen van deze nota werd een Commissie Ontwikkelingssamenwerking
opgericht die zich vanaf 2012 zal buigen over 5 werven:
1) complementariteit en verbreding binnen de associatie;
2) onderwijs en ontwikkelingssamenwerking;
3) participatie in VLIR-UOS;
4) evaluatie interne werking (IRO en interne fondsen KU Leuven);
5) externe financiering.
In 2011 werden de eerste voorbereidingen getroffen voor de publicatie van een associatiebrede
brochure en een fundraising brochure i.v.m. universitaire ontwikkelingssamenwerking.
Tevens zijn er een 15-tal voorstellen voor leerstoelen op naam verzameld in het kader van een
fondsenwervingsinitiatief ‘Research for Development’ in nauwe samenwerking met het Leuvens
Universiteitsfonds.
Als antwoord op een vaak terugkomende vraag van bezoekers uit ‘jonge’ katholieke universiteiten zal
een lessenpakket ontwikkeld worden met modules over ‘university management’.
De Interfacultaire Raad voor Ontwikkelingssamenwerking (IRO) beschikte in 2011 over een budget
van 1.351.681 euro. Van dit budget werd 90% gebruikt ter financiering van 15 nieuwe
doctoraatsbeurzen en 47 verlengingen. Daarnaast financierde de IRO 6 specialisatiebeurzen, 2
prospectiereizen naar Uganda en Ghana, en 6 korte onderzoeksverblijven, waarvan 3 naar Congo.
Er werden 171 reisbeurzen voor studenten toegekend, waarvan 77 gefinancierd met IRO-budget. Ook
heeft de IRO in 2011 opnieuw een groepsreis voor studenten naar de Filippijnen gecofinancierd.
Bursalen uit ontwikkelingslanden (met beurzen uit de sector ontwikkelingssamenwerking):
Internationale cursussen (ICP’s) 98
ICP-doctorandi 17
IRO: predocs 5
IRO: doctorandi 50
VLIR - institutionele samenwerking 223
VLIR - eigen initiatieven 39
BTC/DGOS 24
Totaal 456
Het totale Vlaamse VLIR-UOS budget bedroeg in 2011 34.697.000 euro. Hiervan werd 28% gebruikt
voor projecten rond institutionele samenwerking. De KU Leuven coördineert 5 IUS-programma’s met
de volgende partners: Mekelle University (Ethiopië), Universidad de Cuenca (Ecuador), Anton de Kom
Universiteit (Suriname), Universidad Nacional Agraria de La Molina (Peru) en Université Catholique de
Bukavu (RD Congo). De samenwerking met het netwerk van Saint Louis University/Benguet State
University (Filippijnen) is in 2011 afgelopen. 13% van het VLIR-UOS budget gaat naar het Eigen
Initiatieven programma. Er is geen nieuwe oproep geweest voor grote Eigen Initiatieven projecten
maar wel voor Zuidinitiatieven en Congoprojecten. De Associatie KU Leuven scoorde vrij goed met 17
nieuw geselecteerde Zuidinitiatieven en 5 nieuwe Congo-projecten. Deze zullen pas van start gaan in
2012 op voorwaarde dat het budget voor 2012 ter beschikking wordt gesteld.
Ook betreffende de Noordwerking werden in 2011 initiatieven ontwikkeld of verdergezet: de
onderzoeksplatformen (KLIMOS en PULSE), de ICP master programma’s (Master of Architecture in
Human Settlements, Master of Science in Water Resources Engineering, Master of Science in Food
Technology en Master of Science in Molecular Biology), 2 internationale conferenties (Ethiopië en
Congo), 1 internationaal trainingsprogramma, 1 Vlaamse onderzoeker en 3 afgestudeerden uit ICP´s
kregen een doctoraatsbeurs. Daarnaast organiseerde DCU (Development Cooperation Unit) zelf of
i.s.m. verschillende partners (studentenverenigingen en middenveld) 20 diverse activiteiten voor
Onderwijs 33

studenten, professoren, docenten en geïnteresseerden (vnl. vorming en sensibilisering). Ruim 2.300
personen namen hieraan deel.
8.9 Actielijn 9: werken aan meer politieke impact
De notie van Academische Diplomatie, die de KU Leuven lanceerde op de diplomatieke dagen van
twee jaar geleden, werd definitief vorm gegeven, met o.a. de ondertekening van een Charter
Academische Diplomatie met de Vlaamse Regering. Onder leiding van de vicerector, die er voorzitter
van is, werd ook het bestuurscomité Internationalisering en Ontwikkelingssamenwerking van de
VLUHR (Vlaamse Universiteiten en Hogescholen Raad) definitief vorm gegeven, m.i.v. een
reoriëntatie van Flamenco v.z.w. Dit bestuurscomité is een samensmelting van de decretaal voorziene
commissies Internationalisering en Ontwikkelingssamenwerking en vergaderde reeds enkele malen in
2011. Nieuwe bijkomende financiering voor de werking kwam er van de minister-president
(verantwoordelijk voor Buitenlands Beleid) en ook werd het secretariaat van het bestuurscomité verder
geprofessionaliseerd.
Met betrekking tot universitaire ontwikkelingssamenwerking zal 2012 een belangrijk jaar worden,
aangezien de opvolging van het politiek debat rond de 'usurperende' bevoegdheden de nodige
aandacht zal vergen.
Tot slot wil de KU Leuven een voortrekkersrol spelen op het gebied van de zgn. ‘academische
diplomatie’, met o.a. een betere positionering van het Hoger Onderwijs t.o.v. de diplomatieke kanalen
van België. Hiertoe werd een nieuwe unit 'Academische Diplomatie' in de schoot van het International
Office opgericht.
8.10 Actielijn 10: internationalisering associatiebreed
De Stuurgroep Internationalisering van de associatie, die op tweemaandelijkse basis wordt
samengeroepen, boog zich in 2011 voornamelijk over de verbreding van het draagvlak voor en de
operationele expertise van ontwikkelingssamenwerking binnen de associatie. Ze ging tevens van start
met de intense voorbereiding van de integratie van de academische opleidingen van de hogescholen
in de universiteit op het vlak van internationalisering. Hiertoe werden verscheidene nieuwe
werkgroepen belast met de opvolging van specifieke processen en domeinen:
- toelatingsbeleid;
- landenbeleid en rekrutering;
- uitgaande mobiliteit;
- ontwikkelingssamenwerking;
- gestructureerde en genetwerkte samenwerking.
Zij zullen in de loop van 2012 hun rapportering en actielijnen presenteren.
In de Stuurgroep Internationalisering van de associatie zijn naast de KU Leuven alle hogescholen van
de associatie vertegenwoordigd via hun internationaliseringverantwoordelijke. De stuurgroep komt
tweemaandelijks samen onder voorzitterschap van de vicerector Internationaal Beleid van de
KU Leuven en wordt ondersteund door verschillende werkgroepen rond toelatingsbeleid,
ontwikkelingssamenwerking en interculturele begeleiding. Recurrent op de agenda staan ondermeer
de Erasmusmobiliteit, ontwikkelingssamenwerking en beslissingen van het VLUHR Bestuurscomité
Internationalisering en Ontwikkelingssamenwerking.
Onderwijs 34

AANMOEDIGINGSFONDS
De KU Leuven heeft in 2011 haar initiatieven in het kader van het Aanmoedigingsfonds gecontinueerd
en verder ontplooid. Deze initiatieven zijn gericht op het bevorderen van diversiteit in de
studentenpopulatie en worden meer bepaald ingezet ter bevordering van de instroom en doorstroom
van studenten uit bevolkingsgroepen die ondervertegenwoordigd zijn in het hoger onderwijs. In
overeenstemming met de doelstellingen van het Aanmoedigingsfonds werden in 2011 de middelen
prioritair ingezet voor concrete acties ten aanzien van drie specifieke doelgroepen: 1) studenten uit
maatschappelijk kwetsbare gezinnen, inzonderheid allochtone studenten, 2) studenten met een
functiebeperking en 3) werkstudenten.
In het kader van de verlenging van de beheersovereenkomst 2008-2010 met een extra jaar en met het
oog op een duurzame verankering van de initiatieven, werden in 2011 de reeds bestaande
universiteitsbrede initiatieven verder ontplooid. De verschillende projecten werden geëvalueerd en
waar nodig bijgestuurd. Concreet betekent dit dat de middelen uit het Aanmoedigingsfonds voor 2011
besteed werden aan de verlenging van de initiatieven m.b.t. het bevorderen van de in- en doorstroom
van allochtone studenten, m.b.t. zorgcoördinatie, toegankelijkheid en het streven naar inclusief
onderwijs voor studenten met een functiebeperking, m.b.t. academisch Nederlands, m.b.t. het
algemene beleid inzake diversiteit en de samenwerking met partners uit de Associatie KU Leuven en
stad Leuven en m.b.t. de analyse van de registratiegegevens van de doelgroepen. Tevens werden in
2011 ook initiatieven omtrent vorming m.b.t. diversiteit en omtrent internationale kennisuitwisseling
opgestart en werd er gewerkt aan een geïntegreerde aanpak van de onderwijsaspecten m.b.t.
werkstudenten.
De KU Leuven ontving in 2011 een budget van 637.705,50 euro vanuit de aanvullende
werkingsmiddelen in het kader van het Aanmoedigingsfonds. Conform de regelgeving in het decreet
werd door de KU Leuven uit eigen middelen matching voorzien ten belope van een gelijkwaardig
bedrag.
Aanmoedigingsfonds 35

Aanmoedigingsfonds 36

ONDERZOEK
1 Onderzoeksbeleid
De KU Leuven beschikt over volgende organen voor het voeren van haar onderzoeksbeleid:
- de Raad voor Onderzoeksbeleid (ROB) is een overlegorgaan voor de algemene oriëntatie van het
onderzoeksbeleid;
- de Onderzoeksraad (OR) heeft in hoofdzaak een evaluatieopdracht en geeft advies aan Gebu en
AR voor aanvragen in het kader van het Bijzonder Onderzoeksfonds (BOF) en voor de rapporten
over onderzoek dat met BOF-middelen werd gefinancierd;
- de IOF-Raad (Industrieel Onderzoeksfonds) evalueert de aanvragen en toekenningen vanuit het
IOF;
- de onderzoeksondersteunende diensten zijn de Dienst Onderzoekscoördinatie (DOC) en
KU Leuven Research & Development (LRD);
- het onderzoeksbeleid van de KU Leuven wordt op verschillende niveaus gearticuleerd met een
specifieke rol voor groepsbesturen en faculteiten/departementen. In het kader van de
integratiebeweging van de hogescholen spelen de Associatieraad voor Onderzoek (ARO) en de
daaraan gekoppelde opvolgingscommissie een belangrijke rol.
Het onderzoeksbeleid van de KU Leuven valt onder de bevoegdheid van de vicerector
Onderzoeksbeleid.
1.1 Beleidsprioriteiten onderzoek
Het beleidsplan onderzoek voor het tijdsvenster 2011-2015 werd in 2010 goedgekeurd door de
Academische Raad en Raad van Bestuur. De verdere implementatie ervan vond plaats in 2011.
Het eerste deel van het onderzoeksbeleidsplan definieert de onderzoeksmissie van de KU Leuven,
waarin de algemene onderzoeksmissie en visie van de instelling wordt aangevuld met doelstellingen
op het vlak van de positionering van de KU Leuven als onderzoeksintensieve universiteit, die een
uitstekende kwaliteit op vlak van onderzoek nastreeft en zo tot de beste universiteiten van Europa kan
gerekend worden.
Het tweede deel beschrijft de indicatoren om de stand van het onderzoek te meten en op te volgen. In
de praktijk wordt gebruik gemaakt van:
- het oordeel en de appreciatie van vakgenoten;
- objectief meetbare gegevens die een onrechtstreekse maat vormen voor kwantiteit, efficiëntie en
kwaliteit van onderzoeksresultaten (publicaties, citaten, impact, doctoraten, verwerven van
fondsen, deelname aan internationale acties, …);
- objectief meetbare gegevens over de vertaling van het onderzoek naar maatschappelijke
dienstverlening (patenten, industriële meerwaarde, kwaliteit gezondheidszorg, …).
Het derde deel vertaalt de gestelde doelen naar actiepunten voor de volgende beleidsperiode. De
hierbij geformuleerde voorstellen en vorderingen werden voorgelegd aan de Raad voor
Onderzoeksbeleid van november 2011. Hierbij werd ingegaan op de volgende onderdelen van het
beleidsplan:
a) Breed basisweefsel voor innovatie en excellentie in onderzoek
In 2011 werden de vernieuwde richtlijnen voor BOF-financiering van kracht, hetgeen leidde tot
volgende vaststellingen, welke in hoofdzaak gericht zijn op de ondersteuning en
loopbaanmogelijkheden voor startende onderzoekers:
- de wetenschappelijke ontwikkeling van tenure track mandaathouders en de mogelijkheden die hen
daartoe worden aangereikt is van primair belang. Ondanks de beperkte budgettaire mogelijkheden,
wordt de mogelijkheid voorzien dat tenure track mandaathouders in aanmerking komen voor
CREA-financiering;
- de beleidsruimte voor het BOFZAP-kader moet aanzien worden als een hefboom naar vernieuwing
waarbij er een evenwicht is tussen vervangingen van geplande emeritaten en intrinsieke
wetenschappelijke vernieuwing. Er wordt intensief overleg gepleegd met groepen en
onderzoeksdepartementen;
Onderzoek 37

- in het kader van de vernieuwde formule voor IDO’s werden de ingediende aanvragen eerst
onderworpen aan een externe peer-review. Tevens werden de samenvattingen van de voorstellen
intern ‘geafficheerd’, hetgeen leidde tot wijzigingen van het initieel voorgestelde consortium en in
één geval zelfs uiteindelijk tot een (gedeeltelijk) samenvoegen van twee voorstellen. De
doorgevoerde vernieuwing werd als succesvol beoordeeld en zal worden verdergezet.
b) Kwaliteitszorg
De Onderzoeksraad, met zijn interdisciplinaire karakter, en de toepassing van (externe) peer review
blijft de kern van onderzoeksevaluatie op het niveau van onderzoekers en projecten. Bovendien
worden de toegekende projecten nauwgezet opgevolgd.
De tussentijdse formele evaluaties en het indienen van verslagen voor de grote financieringen (GOA,
Programmafinanciering en Methusalem) worden vervangen door de aanstelling van ‘Scientific
Advisory Boards’ (SAB). Een SAB bestaat uit onafhankelijke experten welke ter plaatse inzicht krijgen
in de actuele vooruitgang van het onderzoeksproject en rechtstreeks rapporteren aan de betrokken
onderzoekers. Zo werden in 2011 in het kader van de Programmafinanciering SAB’s aangesteld door
de diverse consortia, na voorlegging aan de Onderzoeksraad. Deze SAB’s zijn exclusief gericht op het
geven van nuttige adviezen aan de promotoren van deze projecten.
Departementen/faculteiten vormen een belangrijk organisatieniveau op het vlak van intern
onderzoeksbeleid en zij vormen zo een essentiële schakel in het verhogen van onderzoeksefficiëntie
en -kwaliteit. Vanuit deze optiek is er in 2011 gestart met een systematische cyclische evaluatie van
het onderzoek op het niveau van departementen/faculteiten waardoor de rol van de
departementen/faculteiten versterkt wordt. In september 2011 werden visitaties georganiseerd van alle
departementen van de Groep Wetenschap & Technologie (zie 1.5.3). Tevens werd een planning
gemaakt voor de visitaties van de faculteiten Humane Wetenschappen in 2012 en aan de
departementen Biomedische Wetenschappen in 2013.
In het kader van deze visitaties levert de DOC een verslag met meetbare onderzoeksgegevens van
betrokken departementen/faculteiten. Deze data zijn kwalitatief en kwantitatief en richten zich op
onderzoeksoutput en -inspanningen.
c) Open aanwervingsbeleid
‘Brain mobility’ is een belangrijke pijler van het excellentiebeleid van de KU Leuven. Naast de
bestaande inspanningen op het vlak van mobiliteit, zal in de toekomst bijzondere aandacht worden
besteed aan ‘brain mobility’ op doctoraats- en postdoc-niveau. De inspanningen van de Vlaamse
Regering in het kader van de opleiding en de loopbaanbegeleiding van jonge onderzoekers vormt een
bijkomende impuls waartoe specifieke acties worden uitgewerkt. Het daartoe beschikbare budget
bedraagt voor de KU Leuven 1,5 miljoen euro voor het eerste werkjaar 2011-2012.
d) Zwaartepunten voor excellentie
Aan de KU Leuven lopen 30 onderzoeksprogramma’s met grote financiering: 10 Methusalem
programma’s, 15 ‘Programmafinancieringen’ (PF) en 5 Odysseus type I financieringen. Elk van die
programma’s is het resultaat van een zorgvuldige evaluatie door externe internationale experten.
Waar het bij Methusalem- en Odysseusfinanciering om belangrijke initiatieven van de Vlaamse
overheid gaat, worden de PF gefinancierd op basis van de zogenaamde defiscalisatiemiddelen van de
federale overheid. Deze programma’s met grote financiering moeten de ruggengraat vormen van de
‘Zwaartepunten voor Excellentie’ van de KU Leuven.
Een inhoudelijke clustering van de programma’s met grote financiering wordt voorbereid. Daarbij zal
een éénvormig communicatieplatform (website) voor de Zwaartepunten ontworpen en
geïmplementeerd worden.
e) Internationale samenwerking - EU-financiering
De deelname aan EU-projecten (kaderprogramma FP7, ERC) vormt een goede ‘benchmark’ voor
internationale standing van het onderzoek aan de KU Leuven. Bovendien groeien de EU-budgetten
Onderzoek 38

(FP7: 5,5 miljard euro in 2007, 10,5 miljard euro in 2013). De KU Leuven is bijzonder succesvol in het
aantrekken van EU-projecten en wenst haar deelname aan EU-projecten te consolideren en, waar
mogelijk, verder uit te breiden. Hiervoor werden aan KU Leuven activiteiten ontwikkeld op
verschillende niveaus en met verschillende partners binnen en buiten de KU Leuven:
- de ondersteuning van de onderzoeker tijdens het voortraject van de aanvraag en bij een
succesvolle aanvraag de administratieve ondersteuning van het natraject;
- het verhogen van de proactieve betrokkenheid van KU Leuven onderzoekers bij de implementatie
van FP7 door de EU;
- voorbereiden van de betrokkenheid van KU Leuven onderzoekers bij consortia voor grote
strategische EU-programma’s in voorbereiding of ontwikkeling, bijvoorbeeld FET Flagships, Joint
Programming Initiatives, ERC Synergy Grants, de toekomstige oproepen van EIT, …;
- bijdragen tot het EU-beleid op vlak van de vereenvoudiging van de administratie van EU-projecten
naar het volgende kaderprogramma Horizon 2020 toe;
- bijdragen tot het Vlaamse beleid om het Vlaams instrumentarium voor onderzoeksfinanciering op
het EU-beleid af te stemmen, bijvoorbeeld voor Joint Programming Initiatives en ESFRI (European
Strategy Forum on Research Infrastructures).
f) Academisering hogescholen
Na de academisering in 2013 wordt de universiteit verantwoordelijk voor de kwaliteitszorg van het
onderzoek in de geacademiseerde opleidingen. De ‘academiseringsmiddelen’ (of aanvullende
onderzoeksmiddelen vanaf 2014) dienen nog essentieel voor de opbouw van onderzoekscapaciteit in
deze opleidingen en blijven gekleurd tot 2023. Dit betekent dat ze verder besteed worden binnen de
geïntegreerde academische opleidingen. Er is een groeipad uitgetekend dat uiteindelijk moet leiden
tot de volledige integratie van de academische opleidingen. Dit veronderstelt een integratie van zowel
onderzoekers, via daartoe te ontwikkelen loopbaanprofielen, als van middelen. Vanaf 2023 is het
groeipad voor integratie voltooid en is er voor de KU Leuven, inclusief de geïntegreerde academische
opleidingen een gelijke toegang tot de eerste en tweede geldstroom.
De logica van de academisering vraagt dat, na voltooiing van het proces, het onderzoeksbeleid van de
KU Leuven geen onderscheid meer maakt tussen de universiteit en de geacademiseerde
hogescholen, met respect voor het eigen profiel van elke opleiding of onderzoeksdomein. Zo zal
binnen het onderzoeksbeleid van de associatie de kans worden geboden tot het verder ontwikkelen
van sterktepunten binnen de associatie. Na de integratie in 2013 is het principieel belangrijk
onderzoekers toegang te geven tot BOF- en IOF-middelen volgens de richtlijnen hiervoor ontwikkeld.
De bestaande standaarden van BOF en IOF blijven hierbij expliciet behouden, aanpassingen aan de
richtlijnen gebeuren via de bestaande procedures.
g) Specifiek project: Open Access
In 2011 werd gestart met de technische aanpassingen in de academische bibliografische repository
van de KU Leuven (Lirias) om het opladen en publiek ter beschikking stellen van full text publicaties
eenvoudiger en meer zichtbaar te maken. Hiervoor werd samengewerkt met LIBIS en Atmire.
Op de Dienst Onderzoekscoördinatie, LIBIS en bij de Universitaire Bibliotheek werd een Open
Access-team opgericht met oog op een doorgedreven informatie- en stimuleringscampagne die van
start zal gaan in 2012.
1.2 Raden
1.2.1 Raad voor Onderzoeksbeleid (ROB)
De vernieuwde ROB werd in 2011 samengesteld. De eerste vergadering van de vernieuwde raad
werd ingevuld door de opvolging van het onderzoeksbeleidsplan 2010-2015. Tevens werden er twee
werkgroepen opgericht die een ontwerp-advies zullen formuleren rond specifieke thema’s:
- werkgroep 1: loopbanen jonge onderzoekers. Deze werkgroep richt zich in hoofdzaak op het
formuleren van een advies in het kader van de implementering van nieuwe impulsen om de
mobiliteit van jonge onderzoekers te bevorderen;
- werkgroep 2: beheer van infrastructuur. Grote wetenschappelijke apparatuur is van vitaal belang
voor de verdere ontwikkeling van het onderzoek. Gezien de grootte van de investeringen die
Onderzoek 39

hiermee gepaard gaan, vraagt het beheer van deze apparatuur binnen de universitaire context een
geëigende aanpak. De werkgroep zal in die zin een advies formuleren.
De voorzitters aangesteld voor deze werkgroepen brengen experten voor deze thema’s samen.
1.2.2 Onderzoeksraad (OR)
Conform het Structuurdecreet van 4 april 2003 en het interne reglement (AR 12 februari 2007, 7 juli
2008 en 9 februari 2010) telt de plenaire OR, per 31 december 2011, 25 leden. De aanstellingstermijn
is maximaal vier jaar waarvan maximaal twee jaar als lid van het bureau van de Onderzoeksraad
(BOR). De rotatie van leden maakt dat meerdere ZAP-leden ervaring kunnen opdoen in de
Onderzoeksraad. Tevens wordt de werklast gespreid. Nieuwe leden worden aangesteld door het
universiteitsbestuur na een oproep met voorgedefinieerde profielen.
De OR speelt, naast de ROB, een essentiële rol in het onderzoeksbeleid van de universiteit en heeft
vooral een evaluerende, adviserende en stimulerende taak inzake onderzoeksfinanciering vanuit het
Bijzonder Onderzoeksfonds (BOF). De evaluaties kunnen ook betrekking hebben op andere vormen
van onderzoeksfinanciering en op meer algemene aspecten van onderzoek (zie verder). Het criterium
bij uitstek is de wetenschappelijke kwaliteit van de dossiers; er worden door de OR geen sleutels
gehanteerd voor de verdeling tussen de wetenschapsgebieden: noch bij de evaluatie van de dossiers,
noch bij de toewijzing van de budgetten. In 2011 werden onder meer 17 Geconcerteerde
Onderzoeksactie-dossiers (GOA) behandeld, 102 Onderzoekstoelage-dossiers (OT) en 196
Postdoctorale Mandaat-dossiers (PDMkort).
De OR bespreekt jaarlijks de richtlijnen voor de BOF-aanvragen en hun evaluatie, om de nodige
aanpassingen voor te stellen. Op een analoge wijze heeft er elk jaar ook een bespreking plaats van
het interne reglement van de OR.
1.2.3 IOF-Raad (Industrieel Onderzoeksfonds)
De samenstelling van de IOF-Raad werd in 2011 gewijzigd wegens het beëindigen van de
lidmaatschapstermijn van 4 raadsleden. Het mandaat voor 8 raadsleden (2 universiteit, 3 hogeschool,
3 industrie) werd verlengd voor een periode van 2 jaar, met ingang vanaf oktober 2011. Vijf nieuwe
leden werden aangesteld voor een periode van 4 jaar, waarvan één bijkomend in de geleding
Industrie. De samenstelling voldoet aan de voorwaarden van het nieuwe IOF-Interface Besluit en
anticipeert op het advies geleverd door EWI naar aanleiding van het strategisch plan en de
implementatie ervan.
De IOF-richtlijnen bleven in 2011 ongewijzigd, de nieuwe procedure voor IOF-mandaataanvragen die
in 2010 werd uitgewerkt werd voor het eerst geïmplementeerd. In een eerste fase wordt een
programma goedgekeurd waarna geschikte kandidaten worden aangetrokken via een vacature. In een
tweede fase selecteert de IOF-Raad uit de pre-geselecteerde sollicitanten.
De IOF-Raad evalueerde in 2011 52 aanvraagdossiers, verdeeld over de drie financieringscategorieën:
13 IOF-mandaten, 9 Kennisplatformen en 30 Hefboomprojecten.
1.2.4 ARO (Associatieraad voor Onderzoek)
Een belangrijke opdracht van de Associatieraad voor Onderzoek bestaat uit de opmaak van een
nieuw meerjarenplan onderzoek en wetenschappelijke en maatschappelijke dienstverlening 2012-
2015. Om dit meerjarenplan vorm te geven werden in 2011 5 werkgroepen samengebracht (waarin
naast ARO-leden ook niet-ARO leden zetelden) rond 5 specifieke thema’s om op basis daarvan tot
een geïntegreerd voorstel voor een meerjarenplan onderzoek te komen.
De 5 specifieke actielijnen voor het meerjarenplan zijn:
1) structuren onderzoeksbeleid;
2) organisatie van ondersteuning onderzoek en valorisatie: functioneren van DOC/LRD;
3) financiering van onderzoek;
4) meerjarenplan onderzoek: opvolging KPI’s/profielen en doelstellingen;
5) dwarsverbanden: samenwerking onderzoek in pBA en ACA-opleidingen.
Onderzoek 40

1.3 Ondersteunende diensten
1.3.1 Dienst Onderzoekscoördinatie (DOC)
De activiteiten van de DOC richten zich in hoofdzaak op:
- het stimuleren, adviseren en ondersteunen van de onderzoekers bij het verwerven van externe
financiering;
- de organisatie van onafhankelijke, peer review procedures voor de toekenning van BOF- en IOFmiddelen
in lijn met de beleidsdoelstellingen van de KU Leuven en de decretale richtlijnen;
- de ondersteuning van het onderzoeksbeleid van de overheid en de KU Leuven op alle niveaus;
- integratie van het onderzoeksbeleid binnen de associatie, in samenwerking met de onderzoekers
uit de hogescholen, waarbij DOC en LRD zich moeten transformeren tot ondersteunende diensten
van de v.z.w. Associatie KU Leuven;
- afstemming en samenwerking met de andere ondersteunende diensten van de
universiteit/associatie (Personeelsdienst, Financiële Diensten, International Office, groepen).
Deze doelstellingen worden in de dagdagelijkse werking van de DOC vertaald in volgende activiteiten:
- de DOC richt haar dienstverlening op diverse niveaus:
o naar de onderzoekers toe verleent de DOC relevante onderzoeksinformatie en organiseert
informatiesessies en workshops rond ‘onderzoeksinformatie en begeleiding’;
o naar het interne onderzoeksbeleid toe staat de DOC in voor de algemene uitvoering van het
onderzoeksbeleid KU Leuven, hierbij gebruik makend van de opportuniteiten geboden via het
Bijzonder Onderzoeksfonds (BOF) en het Industrieel Onderzoeksfonds (IOF);
o de opvolging van interne en externe financiering: FWO-, EU- en IWT-dossiers, de dossiers voor
Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek en de dossiers van andere publieke instellingen.
De opvolging van dossiers met privéfinanciers gebeurt in samenwerking met LRD;
o ten opzichte van de externe onderzoeksomgeving is de DOC betrokken in tal van
adviesverleningen, in bijzonder via de VLIR, VRWI, meerdere Europese overlegorganen en
LERU.
- coördinatie van evaluaties en bench marking: de DOC beschikt over een veelheid aan relevante
gegevens betreffende het lopende onderzoek, zowel van kwalitatieve als van kwantitatieve aard.
Deze gegevens worden aangewend in het kader van evaluaties en beleidsvoering op diverse
aggregatieniveaus;
- rapportering: het opmaken van het onderzoeksdeel van het jaarverslag KU Leuven vormt een
centraal gegeven in de rapporteringsverplichtingen tegenover de Vlaamse overheid. Daarnaast
wordt er gerapporteerd in het kader van het onderzoeksportaal FRIS (voorheen IWETO), de
publicatie-output welke via het LIRIAS-systeem wordt geregistreerd, de afgelegde doctoraten aan
de Dienst Hoger Onderwijs, de BOF- en IOF-sleutel.
In de loop van 2011 kreeg de interne organisatie van de DOC bijzondere aandacht en werd de
‘Organisatie- en Functiedesign’-oefening afgewerkt en geïmplementeerd.
De personeelsbezetting op de DOC bestond in 2011 uit 23,3 voltijdse equivalenten.
1.3.2 KU Leuven Research & Development
KU Leuven R&D (LRD) werd in 1972 opgericht als één van de eerste academische
technologietransfereenheden in Europa, met het expliciete doel om het economisch potentieel van de
onderzoeksresultaten van de KU Leuven te exploiteren. LRD is een zelfstandige entiteit binnen de
KU Leuven, ressorterend onder leiding van het Bestuurscomité van LRD die een substantiële
expertise heeft opgebouwd op het vlak van wetenschappelijke dienstverlening en de economische
valorisatie van wetenschappelijke bevindingen.
LRD beschikt over een multidisciplinair team van 58 VTE medewerkers dat aan alle onderzoekers
binnen de universiteit ondersteuning biedt voor wetenschappelijke dienstverlening en economische
valorisatie van wetenschappelijke onderzoeksresultaten. Daarnaast bestaat LRD uit 55 LRDonderzoeksdivisies
en vele honderden LRD-projectgroepen. Binnen deze onderzoeksdivisies en
onderzoeksprojecten vertalen groepen van onderzoekers hun wetenschappelijke kennis in concrete
toepassingen en technologische innovaties. Dit gebeurt vooral door het uitvoeren van
contractonderzoek in opdracht van of in samenwerking met één of meerdere bedrijven en door de
Onderzoek 41

deelname aan onderzoeksprojecten in consortia. Hieruit komen vaak onderzoeksresultaten voort die
bijvoorbeeld door octrooien kunnen beschermd worden. Vervolgens kan deze intellectuele eigendom
in licentie gegeven worden of overgedragen worden aan bestaande bedrijven of kan ze een centrale
bouwsteen vormen voor een spin-offonderneming.
1.4 Uitvoering
1.4.1 Aanwending middelen Bijzonder Onderzoeksfonds
In tabel 1 wordt het financieel overzicht gegeven van enerzijds de totale inkomsten van het BOF in
2011, inclusief de subsidie voor de aanstelling van bijkomende BOFZAP-mandaten en tenure track, en
anderzijds de toekenningen in het kader van de diverse financieringscategorieën voor datzelfde jaar.
De inkomsten en toekenningen in het kader van het Methusalemprogramma zijn niet opgenomen in
tabel 1 en worden apart opgevolgd.
De middelen worden toegekend volgens de geldende richtlijnen en procedures voor het Bijzonder
Onderzoeksfonds (zie bijlage 3) en alle toekenningen gebeuren op kwalitatieve, competitieve basis na
onafhankelijk advies van de multidisciplinaire Onderzoeksraad.
1.4.1.1 Toekenningen binnen de grote financieringscategorieën
Voor de grote projectfinancieringen (GOA, OT, IDO) steunt de OR op adviezen van externe referees.
In 2011 werden 12 GOA-projecten goedgekeurd en werd er ook één toelage van bijzondere aard
toegekend. Hiervoor werd in totaal een bedrag van 12,98 miljoen euro voorzien op de BOFbegrotingen
van 2012 en 2013. Tweederde van de toegekende GOA’s betreffen
verlengingen/vernieuwingen. Dit is in lijn met het CREDO-concept waartoe de GOA’s behoren en
waarbij continuïteit als voedingsbodem voor kwaliteit en innovatie wordt beoogd. In lijn met het beleid
voor ondersteuning van jonge onderzoekers bestaat het budget van GOA uit een bedrag op basis van
de OR)-score en een bonus voor het aantal (co)promotoren ZAP leden en voor de (co)promotoren met
de graad van docent. Het gemiddelde toegekende budget per jaar per promotor of copromotor is bijna
45.000 euro.
Binnen de categorie van de vierjarige Onderzoekstoelagen (OT) werden 38 projecten geselecteerd.
Daarnaast werden er 3 toelagen van bijzondere aard toegekend. Voor het OT-programma, dat
eveneens behoort tot de CREDO-categorie, werd in totaal ruim 11 miljoen euro toegekend uit het
BOF-budget van 2011. Van de toegekende projecten gaat 56% naar nieuwe OT-promotoren. Om
fragmentatie van het onderzoekslandschap te vermijden, wordt samenwerking financieel beloond. Er
wordt ook extra financiële steun gegeven indien jonge, nieuw benoemde onderzoekers deel uitmaken
van het consortium. Het gemiddelde toegekende budget per jaar per promotor of copromotor is iets
meer dan 38.000 euro.
In het kader van het interdisciplinaire IDO-programma werden 5 projecten geselecteerd voor
steunverlening. De IDO’s behoren tot de SPERO-categorie die aan beginnende zelfstandige
onderzoekers een stimulans verleent om nieuwe, multi- of interdisciplinaire onderzoekslijnen te
ontwikkelen. In 2011 werd 2,14 miljoen euro voor deze categorie gealloceerd.
De OR reserveert jaarlijks eveneens een aanzienlijk bedrag voor éénjarige postdoctorale mandaten
voor onderzoekers die hun doctoraat aan de KU Leuven behaalden (PDMkort). Er werden 56
aanvragen goedgekeurd voor een totaalbedrag van 4,405 miljoen euro. Dit bedrag werd ingeschreven
op de BOF-begroting van 2011.
Bij toekenningen binnen de categorieën GOA, OT, IDO en PDMkort moet worden vastgesteld dat het
wegens budgettaire beperkingen niet meer mogelijk is om alle aanvragen die volgens de
Onderzoeksraad de kwaliteitsnorm halen, ook werkelijk te steunen.
Het Methusalem programma voorziet in structurele financiering voor topwetenschappers. Aan de
KU Leuven werden 10 Methusalem-projecten toegekend. Daarmee is vanaf 2009 de budgettaire
ruimte voor Methusalem volledig ingevuld. In 2011 werden geen nieuwe initiatieven opgestart.
Onderzoek 42

1.4.1.2. Toekenningen binnen de andere financieringscategorieën
Hieronder wordt weergegeven hoeveel toekenningen er zijn per financieringscategorie. De
beschrijving van de financieringscategorieën zelf is te vinden in de geldende richtlijnen en procedures
voor het Bijzonder Onderzoeksfonds (zie bijlage 3). De financiële implicaties staan in tabel 1.
Financieringscategorie Aantal toekenningen Opmerking(-en)
START geen In jaren waarin er geen Odysseusoproep is,
kunnen de groepsbesturen onderzoekers die
van elders worden aangetrokken, voordragen
voor een START-financiering. In 2011 was er
een Odysseusoproep. Er waren ook geen
BOFZAP-kandidaten die in aanmerking
kwamen.
CREA-projecten 6 toekenningen De ontvankelijkheidscriteria voor aanvragers
werden voor 2011 aangepast: CREAfinanciering
staat open voor docenten (tenure
track), postdoctorale onderzoekers van de
KU Leuven met maximaal tien jaar
postdoctorale anciënniteit en geaffilieerde
onderzoekers uit de Associatie KU Leuven
met een doctoraat.
Postdoctorale mandaten van het geen
Er is een voorronde met advies over de
lange type (PDMlang)
aanvraag door de vicerector
Onderzoeksbeleid en de vicerector van de
betrokken groep. Dit advies is niet bindend.
Op basis van dit advies hebben 2 kandidaten
die een intentie indienden, uiteindelijk geen
aanvraag ingediend.
BCoF
1 toekenning (financiering 1 ste jaar
postdoctoraal mandaat ERC starting
grant holder)
Deze nieuwe categorie werkt op basis van
precedenten en is gericht op cofinanciering
van mandaten die elders werden verworven,
maar waarvan de financiering niet toereikend
is. Dit is deels een afsplitsing van de
categorie PDM-lang maar is ook ruimer.
F+ fellowships 38 toekenningen
SF fellowships
10 toekenningen
Extra doctoraatsbeurzen (FLOF) 217 onderzoekers Jaarlijks wordt een bedrag op het BOF
gealloceerd voor de financiering van
KU Leuven doctoraatsbeurzen
Doctorale beleidsmandaten
7 toekenningen na aspirantenronde Voor opvang gedurende 1 jaar van
FWO en 5 toekenningen na IWTronde
beloftevolle kandidaat-doctorandi die bij het
FWO of IWT geen mandaat verwierven.
Bijzondere doctoraatsmandaten
(BDM)
Doctorandusbeurzen voor
internationale samenwerking met
landen buiten de EER (DBOF)
Doctorandusbeurzen voor
doctorandi uit Centraal- en Oost-
Europese landen
Beurzen voor doctorandi uit Latijns-
Amerika en China (SBA)
Beurzen voor doctorandi uit
Ontwikkelingslanden (IRO)
Doctoraatondersteuningsfonds
(DOF)
geen
Er waren geen aanvragen in 2011. Er gelden
zeer strikte ontvankelijkheidscriteria.
geen Deze oproep wordt om de twee jaar
gelanceerd. In 2011 was er geen oproep.
Toekenningen uit oproepen van de
voorgaande jaren werden gespreid
geïmputeerd op de BOF budgetten.
2 toekenningen Deze toekenningen zijn de laatste
toekenningen binnen dit uitdovende
programma. Het programma gaat op in
DBOF.
17 lopende beurzen Sinds 2008 zijn enkel nog
verlengingsaanvragen van reeds lopende
beurzen mogelijk. Het programma gaat op in
DBOF.
14 gedoctoreerden Dit betreft een cofinanciering.
Geen
Voor elk doctoraat met een doctorandus uit
een partnerhogeschool kan de promotoreindverantwoordelijke
van de KU Leuven op
het einde van het doctoraat 5.000 euro
aanvragen bij het DOF.
Onderzoek 43

Bilaterale wetenschappelijke
samenwerking met Tsinghua en
Latijns-Amerika (ISP)
Verkennende Europese
Samenwerking (VES)
Respectievelijk 9 en 7 toekenningen
ihkv Latijns-Amerika en Tsinghua
Vanuit het BOF wordt max. 500.000 euro
besteed voor bilaterale samenwerkingakkoorden.
14 toekenningen Vanuit het BOF wordt jaarlijks 250.000 euro
ter beschikking gesteld.
Diverse onderzoeksacties 10 toekenningen Initiatieven die niet onder een specifieke
categorie onder te brengen zijn, zoals
overbruggingskredieten en kredieten in het
kader van doctoraatsopleidingen.
Jaarlijks kunnen ook drie Prijzen Onderzoeksraad, elk ter waarde van 5.000 euro, worden toegekend
aan jonge, beloftevolle postdoctorale onderzoekers; één prijs binnen elke wetenschapsgroep.
In 2011 ging de Prijs Onderzoeksraad in de Groep Humane Wetenschappen naar Koen Luyckx voor
zijn onderzoek naar ‘Biopsychosocial functioning and developmental mechanisms through
adolescence and emerging adulthood’ binnen de Onderzoekseenheid Psychologie:
Schoolpsychologie & Ontwikkelingspsychologie. In de Groep Wetenschap & Technologie ging de prijs
naar Tom Van Doorsselaere voor zijn onderzoek naar ‘Dynamics of coronal loop oscillations’ binnen
de Afdeling Plasma-astrofysica. In de Groep Biomedische Wetenschappen waren er geen aanvragen.
1.4.2 Aanwending middelen Industrieel Onderzoeksfonds
De IOF-raad evalueerde 52 aanvraagdossiers, verdeeld over de drie financieringscategorieën: 13 IOFmandaten,
9 Kennisplatformen en 30 Hefboomprojecten.
Voor het IOF-jaar 2011 werden in een eerste ronde 9 aanvragen voor IOF-mandaten ingediend
waarvan geen enkel dossier werd geselecteerd. In een tweede ronde werden 4 dossiers ingediend
waarvan 2 mandaatdossiers werden geselecteerd en één dossier via een doorloopproject
(hefboomproject naar een mandaatpositie) zal gefinancierd worden. De vacature, procedure en finale
selectie zal in 2012 verder uitgevoerd worden.
Mogelijke verklaring voor het lage slaagpercentage in de eerste ronde van mandaataanvragen is de
nieuwe procedure en inhoudelijke invulling van een IOF-Mandaten programma (i.p.v. een specifieke
aanvraag vertrekkende vanuit een persoonlijk IOF profiel). De aanvraag- en selectiedrempel blijven
weliswaar hoog, ook in de nieuwe procedure, met als gevolg een relatief beperkt aantal aanvragen en
een laag slaagpercentage.
Naast de 13 aanvragen voor mandaten werden er in 2011 39 aanvragen ingediend voor IOFprojecten.
Voor hefboomprojecten werden er voor de twee oproepen van 2011 in totaal 30
hefboomprojecten ingediend (resp. 20 en 10 per oproep), waarvan uiteindelijk 8 voorstellen (resp. 5
en 3) werden geselecteerd voor financiering. Voor de kennisplatformen werden 9 intentiedossiers
aangevraagd waarvan 8 volledige dossiers ingediend. Uiteindelijk werden 3 kennisplatformen
toegekend. De ‘L(euvense) da Vinci prijs’ werd in 2011 uitgereikt, uit de 4 aanvragen werd Dr. Randy
Mellaerts als laureaat geselecteerd voor zijn onderzoek ‘Science-driven formulering van
farmacologische actieve stoffen met problematische fysicochemische eigenschappen (FORMAC) ’.
1.4.3 Speciale acties
a) Aanwending van de defiscaliseringsmiddelen
De 15 lopende projecten in het kader van de programmafinanciering beschikken samen over een
jaarbudget van 7,15 miljoen euro gedurende een periode van 7 jaar. In 2011 werden deze projecten
(startdatum 1 november 2010; einddatum 31 oktober 2017) verder uitgebouwd, werden bijkomende
medewerkers aangetrokken en werden de voorbereidingen getroffen voor een site visit door een
Scientific Advisory Board.
Bovendien werden defiscalisatiemiddelen aangewend voor de financiering van het CREA-programma
(960.000 euro), de impuls Humane Wetenschappen (260.000 euro; zie lager) en voor de
administratieve opvolging van de programmafinanciering. In totaal bedraagt het budget voor
onderzoeksfinanciering op basis van defiscalisatiemiddelen 8,45 miljoen euro.
Onderzoek 44

In het kader van het bijzonder Impulsprogramma Humane Wetenschappen werden in 2010 drie
projectvoorstellen door het groepsbestuur Humane Wetenschappen goedgekeurd, welke in 2011
verder werden uitgebouwd. Er werd in 2011 geen nieuwe oproep binnen dit kader gelanceerd.
b) Onderzoeksvisitatie Groep Wetenschap & Technologie
Het beleidsplan onderzoek voorziet in de systematische evaluatie van het onderzoek en het
onderzoeksmanagement op het organisatieniveau faculteiten/departementen door middel van
onderzoeksvisitaties. Onderzoeksvisitaties moeten het onderzoek en de ontwikkeling van een
onderzoeksmanagement van faculteiten en departementen steunen. Hun doel is dubbel: enerzijds de
ondersteuning van het onderzoeksbeleid binnen faculteiten/departementen en anderzijds een
internationale benchmarking.
Departementen (W&T, BMW) en faculteiten (HW) zijn het eerste organisatieniveau waar
onderzoeksbeleid wordt ontwikkeld dat de individuele onderzoekseenheid overstijgt en vormen zo een
essentiële schakel voor het verhogen van onderzoeksefficiëntie en -kwaliteit. De prestaties van de
onderzoekseenheden vormen één element van de evaluatie.
In september 2011 werd de onderzoeksvisitatie voor de eerste maal uitgerold voor de 14
departementen van de Groep Wetenschap & Technologie. Het algemene kader werd in nauw overleg
met het Groepsbestuur uitgewerkt en aangepast aan de specificiteit en de noden van de groep.
Als visitatiemodel werd er gekozen om te werken met expertenpanels, aangepast aan de
onderzoeksdomeinen van de onderzoekseenheden binnen het departement. Er werd gewerkt met 7
panels om de 14 departementen te visiteren; hiervoor werden er in totaal 57 internationale experten
uitgenodigd in Leuven voor een bezoek aan het departement en zijn onderzoeksafdelingen. De panels
visiteerden meestal twee of drie departementen.
Alle departementen hebben ter voorbereiding van de visitaties hun strategisch beleidsplan uitgewerkt
dat functioneerde als zelf-evaluatie rapport, ondersteund door ‘Key Performance Indicators (KPIs)’.
Beide documenten werden op voorhand ter beschikking gesteld van de experten.
De visitatie was gericht op twee pijlers van evaluatie nl. het geven van een ex post oordeel
(kwalitatieve evaluatie) over de onderzoeksprestaties en een ex ante advies over beleid en
managementplannen van de departementen. De visitatie focuste op (i) de kwaliteit van de
onderzoeksprestaties, (ii) de opleiding van de volgende generaties onderzoekers en (iii) de
maatschappelijke en sociale relevantie van het onderzoek. Naast het evalueren van de
beleidsplannen en het onderzoeksbeleid van het departement werd aan de visitatiecommissie extra
aandacht gevraagd voor het ontwikkelen van studie- en loopbaantrajecten, vooral ook voor jonge
onderzoekers in het kader van het aantrekken van talent.
Per departement (inclusief zijn onderzoekseenheden) werd een geanonimiseerd evaluatierapport ter
beschikking gesteld voor het departementaal bestuur, Gebu en AR. Dit rapport kon, waar nodig,
aangevuld worden met commentaar of correcties door het departement.
Uit de visitatierapporten vloeiden zowel wetenschappelijke als organisatorische adviezen en
suggesties voort van de experten. Deze kunnen binnen de departementen en de groep worden
aangewend in de verdere beleidsvoering.
1.4.4 KU Leuven Research & Development (LRD)
De totale omzet gerealiseerd door LRD steeg in 2011 met 13,9 miljoen euro tot een bedrag van 163,8
miljoen euro. Dit betekent een stijging van 9,3% ten opzichte van 2010. Hierbij dient vermeld te
worden dat deze omzet niet de inkomsten gerealiseerd uit de spin-offwerking bevat, aangezien deze
opgenomen worden in de financiële inkomsten.
In totaal werden in 2011 2.021 nieuwe overeenkomsten afgesloten. Het merendeel van deze
overeenkomsten kadert in contractonderzoek en onderzoek in consortia, zo onder meer: 724
contracten in het kader van bilateraal onderzoek, 29 raamovereenkomsten, 195 contracten in het
kader van IWT-gesubsidieerd industriegerelateerd onderzoek, en 353 FP6/FP7 EC/Interreg
Onderzoek 45

contracten/consortium/amendment/service agreements/appointment letters. Daarnaast kunnen een
aantal meer structurele onderzoekssamenwerkingen rekenen op de nodige aandacht en
ondersteuning. Het gaat daarbij om de inbedding van een aantal onderzoeksgroepen in strategische
onderzoekscentra en excellentiepolen, zoals IBBT (Instituut voor BreedBandTechnologie), Flanders’
FOOD, het SIM (Strategisch Initiatief Materialen) en de KIC InnoEnergy, verbonden aan EIT
(European Institute of Technology), maar ook om de opvolging van de samenwerkingsafspraken met
Imec en het VIB waaronder de verdere opstart van NERF. Contractonderzoek en onderzoek in
consortia namen in 2011 ongeveer 62% van de totale omzet voor hun rekening.
Het EU-team van LRD en DOC volgen de Europese Kaderprojecten op die vallen onder de
programma's Cooperation, Capacities en 'Marie Curie'-multipartner. Ook ERC-projecten (Ideas
programma) met een sterk valorisatiepotentieel komen bij LRD terecht. In 2011 werden 69 projecten
waarin KU Leuven betrokken was, geselecteerd voor Europese financiering onder deze programma's.
Dit was in lijn met 2010, toen 70 projecten geselecteerd werden voor funding, het hoogste aantal sinds
het begin van het Zevende Kaderprogramma. Tien projecten die in 2011 in onderhandeling gingen,
waren projecten waarin KU Leuven het coördinatorschap op zich neemt. Opvallend is dat het aantal
EFRO-Interreg projecten sterk toegenomen is in 2011. Tegenover 4 projectaanvragen in 2010 werden
nu 9 projectaanvragen (uit verschillende grensoverschrijdende regio’s) begeleid door het EU-team.
Het EU-team gaf in 2011 tevens advies in een 5-tal Europese projectaanvragen vanuit hogescholen
van de associatie.
Het intellectuele eigendomsbeleid waarvan de krachtlijnen bestaan uit (1) bewustmaking van alle
betrokkenen, (2) selectiviteit om een kwalitatieve octrooiportefeuille op te bouwen, en (3) een actieve
exploitatie en zoektocht naar partners en licentienemers, werd in 2011 op een consequente manier
verder geïmplementeerd. Dit leidde in 2011 tot de inleiding van 75 nieuwe octrooifamilies in een
octrooiprocedure en een toekenning van 33 nieuwe octrooien. Eind 2011 bevatte de octrooiportefeuille
496 actieve octrooifamilies. Ook in 2011 heeft LRD zich in toenemende mate omringd met het nodige
professionele netwerk van octrooigemachtigden, ‘broker’-organisaties en externe adviesverleners
teneinde deze octrooiportefeuille maximaal te rendabiliseren. De zoektocht naar licentienemers en
exploitatie-inspanningen leverden voor 2011 een resultaat op van 56 licenties en overdrachten (4
octrooi-licentieovereenkomsten, 4 octrooi-overdrachten en 48 licenties op andere intellectuele
eigendom).
De spin-off creatie en de ondersteuning van de groei van spin-offs evolueert verder gunstig. Hierbij
wordt niet enkel aandacht besteed aan het starten van nieuwe spin-offs maar ook aan het
ondersteunen van de groei van de spin-offondernemingen, bijvoorbeeld door het uitbouwen van
preferentiële relaties met lokale en internationale risicokapitaalverschaffers en business angels. In de
periode 1979-2011 werden 98 spin-off bedrijven opgericht, waarvan er eind 2011 nog 86 actief waren.
Hierbij was LRD eind 2011 een actieve aandeelhouder in 50 spin-offs. In 2011 werden vanuit LRD 7
nieuwe spin-off bedrijven opgestart (icoMetrix, Anethon, ADX Neuroscience, minDCet, Qaelum,
Soundtalks en Ifast). Tevens werd een exclusieve licentie toegekend aan de high-tech start-up
Engilico (opgestart in 2011).
Ook in 2011 werd de tendens van de voorgaande jaren bevestigd dat de financiële markten een
steeds verder doorgedreven en tijdsintensieve ‘due diligence’ vereisen met een aantoonbaar ‘proof-ofconcept’
zowel technologisch als marktgewijs. Dit impliceert dat verder en meer intensief incuberen
van spin-off projecten binnen de universiteit noodzakelijk is, en vergt belangrijke investeringen vanuit
de betrokken onderzoeksgroepen. In 2011 werd daartoe het Aeschylus filantropieplatform opgezet
door de KU Leuven, met de bedoeling om financiering te voorzien via schenkingen, voor
maatschappelijk relevant beloftevol toegepast wetenschappelijk onderzoek.
Het is een grote troef dat de KU Leuven via het Gemma Frisius Fonds middelen kan blijven ter
beschikking stellen om de seed & early stage fases succesvol te kunnen afronden. Hiervoor werden
de middelen, gegenereerd via de verkoop van bestaande participaties, ter beschikking gesteld voor
nieuwe investeringen.
Het bevorderen van ondernemerschap blijft een belangrijk aandachtspunt. In 2011 werden de
bestaande initiatieven verdergezet: publicatie van succesvoorbeelden, cursus ’initiatie tot
ondernemen‘ en Leuven.Inc evenementen. Bovendien werd in een samenwerking van LRD, IOF en
de doctoral schools de opleiding rond de valorisatie van onderzoeksresultaten verder gezet. Deze 5-
Onderzoek 46

daagse cursus dekt alle aspecten van onderzoeksvalorisatie (contractonderzoek/samenwerking met
bedrijven, bescherming intellectuele eigendom & licenties, spin-off creatie). Hierbij ontwikkelen de
doctoraatsstudenten in kleine teams een eigen valorisatieplan, begeleid door IOF- en LRDmedewerkers.
In 2009-2010 namen 7 teams deel; in 2010-2011 waren dat er 21.
In nauwe samenwerking met de stad Leuven, Interleuven en de POM werd in 2011 verdere
belangrijke vooruitgang geboekt in de uitbouw van ondersteunende infrastructuur. De plannen voor de
ICT cluster A (35.000m²) op het Arenberg Research Park werden uitgewerkt. De ICT cluster B
(25.000m²) werd volledig afgewerkt en was in 2011 voor 90% bezet. In de Biotech Cluster D is de
eerste bio-incubator volledig ingenomen. De tweede bio-incubator werd verder afgewerkt, met zicht op
de officiële opening in 2012, en ingevuld voor 78%. Verder werd ook de ruwbouw van de derde bioincubator
gerealiseerd.
Op regionaal vlak is LRD een actieve partner bij het opstarten en uitbouwen van netwerken die
innovatie, kennisintensief ondernemerschap en samenwerking stimuleren en ondersteunen. Een
continue ondersteuning van Leuven.Inc vanuit de LRD-ervaringen en -noden blijft hierbij een
belangrijke en essentiële component. Via een scala aan activiteiten (ondernemerscafés, visionaire
seminaries, management topics, themagerichte events, …), heeft deze samenwerking ook in 2011
een belangrijke bijdrage geleverd aan het regionale innovatielandschap. In 2011 werd eveneens de
participatie verdergezet aan Flanders Smart Hub, waarin de economische speerpunten ‘Leuven,
kennisregio’ en ‘Halle-Vilvoorde, regio voor slimme logistiek’ samenwerken. Prioriteitsdomeinen zijn
logistech, health tech en clean tech. LRD is tevens betrokken bij de werking van het Innovatiecentrum
Vlaams-Brabant en onderhoudt een samenwerking met FIT en Charter 2020.
De ondersteuning van de uitbouw van de Bio Generator in Tienen en het Wetenschapspark Genk-
Waterschei, Thor, werd ook verdergezet. In Tienen werd de bouw van de Bio Generator opgestart; de
oplevering van het gebouw is voorzien voor begin 2013. De realisatie van het Incubator-gebouw in
Genk-Waterschei wordt verwacht tegen einde 2013 en van het EnergyVille gebouw in 2014. In
afwachting van de realisatie van deze gebouwen wordt voorlopig een pand in Genk gehuurd door
VITO en de KU Leuven.
Op internationaal vlak was LRD ook in 2011 nauw betrokken bij internationale initiatieven zoals:
- ASTP (Association of European Science & Technology Transfer Professionals), de Europese
koepelorganisatie van technologietransferorganisaties;
- LERU (League of European Research-Intensive Universities) waarbinnen LRD de contacten met
internationale kenniscentra en high-tech regio’s verder uitbouwt;
- ELAt (de ‘Eindhoven-Leuven-Aachen Triangle’). Dit netwerk beoogt een gemeenschappelijke
innovatiestrategie om zich internationaal succesvol te kunnen positioneren ten opzichte van top
high-tech regio’s zoals Cambridge en München. Ondertussen werden onder coördinatie van LRD
al zeven edities van de internationale master class in high-tech entrepreneurship georganiseerd,
waaraan 69 spin-off teams deelnamen, waarvan 24 vanuit de KU Leuven. Deze intensieve
opleiding biedt aan onderzoeksteams uit de regio (Eindhoven, Leuven, Aken - sinds 2009
uitgebreid met Maastricht, Hasselt en Luik en in 2011 met Antwerpen) de mogelijkheid om via
praktijkgerichte presentaties, getuigenissen en expertenfeedback hun spin-off idee en
ondernemingsplan te verfijnen en uiteindelijk af te toetsen voor een jury van ervaren ondernemers
en investeerders. Vanuit dit netwerk werd op 1 oktober 2011 het Interreg-project
‘Incubatorennetwerk(t)’ opgestart. De partners UAntwerpen, UHasselt, Innotek, KU Leuven,
Leuven.Inc en TU/e streven naar het opzetten van meer interuniversitaire en grensoverschrijdende
valorisatieprojecten, met onder meer het scouten en opvolgen van gezamenlijke projecten,
ervaringsuitwisseling en een master class high-tech entrepreneurship voor startende en groeiende
spin-offs;
- het netwerk Top Technologie Regio (TTR) werd geïnitieerd door de ELAt-provincies. In 2011 werd
het Interreg-project ‘Top Technology Clusters’ gestart met als objectief om TTR-ELAt
clusternetwerken op te richten in life sciences, materials, energy & ICT, waarbij LRD en de
onderzoekscentra vanuit KU Leuven actieve ondersteuning bieden. De verdere uitbouw van het
ELAt Virtual Entrepreneurship Centre (onderzoek & training rond high-tech entrepreneurship) werd
eveneens ondersteund.
Onderzoek 47

2 Kwaliteitsbewaking
In het kader van de kwaliteitszorg binnen het wetenschappelijk onderzoek ontwikkelde de Dienst
Onderzoekscoördinatie belangrijke monitoring-instrumenten. Zo beschikt de DOC over tools voor het
genereren van bibliometrierapporten ter aanvulling van het beoordelingsproces door de OR.
Onderzoekseenheden (op diverse niveaus) kunnen ook zelf hun publicatielijsten uit Lirias ophalen
voor rapportering of ter voorbereiding van de eigen beleidsplannen. Daarnaast startte de DOC in 2011
met de technische uitwerking van een toepassing waarbij via het web kritische performantie
indicatoren (KPI’s) inzake publicatie-output, personeelsdata, verworven onderzoeksmiddelen en
doctoraatsgegevens in een geïntegreerd formaat ter beschikking gesteld zullen worden van de
onderzoekseenheden (faculteiten/departementen). De selectie en definitie van relevante KPI’s in het
kader van de onderzoeksvisitaties binnen de groepen worden gebruikt als uitgangspunt bij het
ontwikkelen en op punt stellen van deze nieuwe toepassing.
2.1 Junioronderzoekers en doctorandi
2.1.1 Opvolging en begeleiding
Aan de KU Leuven zijn er drie doctoraatsscholen die de kwaliteitsbewaking van doctoraten
verzekeren: de Doctoral School for Biomedical Sciences, de Arenberg Doctoral School (W&T) en de
Doctoral School for Humanities and Social Sciences. Deze doctoraatsscholen zijn verantwoordelijk
voor het aanwerven, opleiden en ondersteunen van doctorandi. Om deze taken te verwezenlijken,
worden bijzondere inspanningen geleverd:
- openstaande doctoraatsposities worden opgenomen in een centrale vacaturedatabank die
toegankelijk is via internet (http://www.kuleuven.be/phd/topics.html);
- binnen het BOF werd een aparte categorie van beurzen gecreëerd, specifiek om doctorandi van
buiten de EER te rekruteren: de DBOF doctoraatsbeurzen;
- iedere doctoraatsschool beschikt over een uitgebreide Engelstalige website die praktische
informatie binnen de doctoraatsschool bundelt en de drempel voor buitenlandse studenten
merkbaar verkleint;
- om de visibiliteit van het doctoraatsonderzoek te vergroten en de doctoraatsopleiding beter te
structureren, wordt er bij de Doctoral School for Biomedical Sciences vanuit 11 onderzoeksthema’s
gewerkt en bij de Arenberg Doctoral School vanuit 12 onderzoekscentra;
- in het kader van de doctoraatsopleiding die doctorandi voorbereidt op een verdere loopbaan, zowel
binnen als buiten de universiteit, is er een uitgebreid aanbod van lezingen en cursussen.
Vaardigheden, essentieel voor het behalen van het doctoraat, worden opgenomen in het verplichte
onderdeel van de doctoraatsopleiding: de truncus communis. In het aanvullende gedeelte kan de
doctorandus, in overleg met zijn promotor, een keuze maken aan activiteiten en opleidingen voor
het bekwamen van competenties in functie van zijn doctoraatsonderzoek en de voorbereiding op
het professioneel functioneren binnen of buiten de universiteit.
Daarnaast wordt veel aandacht besteed aan interuniversitaire samenwerking op vlak van doctoraten
en de doctoraatsopleiding. Zo wordt er vanuit DOC en vanuit de doctoral schools ondersteuning
geboden bij het indienen van aanvragen binnen het kader van het Erasmus Mundus Joint Doctorate
Programme. Daarnaast wordt de procedure voor gezamenlijke doctoraten voortdurend
geoptimaliseerd en bijgesteld. Zowel binnen Vlaanderen als in samenwerking met buitenlandse
instellingen verdubbelde het aantal ondertekende samenwerkingsovereenkomsten tot een 50-tal
nieuwe gezamenlijke doctoraten in 2011. Indien de juridische regelgeving, van toepassing op de
partnerinstelling, het toelaat, opteert KU Leuven hierbij steeds voor het uitreiken van één gezamenlijk
diploma door de beide instellingen.
2.1.2 Onderzoek met betrekking tot het proces van doctoreren en doctoraatsefficiëntie
Om een zicht te krijgen op de doctoraatsefficiëntie en deze waar nodig bij te sturen, neemt de
KU Leuven sinds 1998 deel aan interuniversitair onderzoek. Zo levert de KU Leuven, samen met de
andere Vlaamse universiteiten, het Expertisecentrum O&O Monitoring-UGent (ECOOM-UGent)
jaarlijks een gegevensbestand aan met betrekking tot afgelegde en lopende doctoraten en personen
werkzaam aan de KU Leuven in een doctoraatswaardig statuut. Deze studie, in opdracht van de
Vlaamse Gemeenschap, heeft als doel de doctoraatsproductie en de mobiliteit van onderzoekers op
te volgen vanaf 1990. Daarnaast worden de beïnvloedende factoren van een doctoraatsdiploma op de
Onderzoek 48

carrière van doctorandi op de arbeidsmarkt opgevolgd. De publicatie ‘Doctoraatstrajecten in
Vlaanderen’ die in 2011 werd uitgebracht, beschrijft de resultaten van dit onderzoek voor de periode
1990-2009.
2.2 Zelfstandig academisch personeel (ZAP)
Volgens de decretale bepalingen moeten de activiteiten van elk ZAP-lid met betrekking tot onderzoek,
onderwijs en dienstverlening om de vijf jaar geëvalueerd worden. Deze termijn is korter voor ZAPleden
die recent werden aangesteld of bevorderd en voor ZAP-leden die bij een voorgaande evaluatie
een ‘ondermaatse’ of ‘onvoldoende’ beoordeling kregen.
Voor de ronde 2010-2011 gebeurde de evaluatie op basis van dossiers zoals ze voor de
bevorderings- of benoemingsaanvragen moeten worden ingediend (via KU Loket) en waarin enkel de
laatste 5 volle jaren worden opgenomen. Publicatiegegevens werden daarbij rechtstreeks uit Lirias
opgehaald, de overige data vanuit SAP. De workflow gebeurde volledig elektronisch.
2.3 Toekenningen BOF: evaluaties
Door een ruime aandacht voor selectie en permanente evaluatie van onderzoeksprestaties met
terugkoppeling naar de onderzoeker(s) wordt een hoog niveau van onderzoekskwaliteit nagestreefd.
Zowel de rapporten over de verschillende onderzoeksprojecten, opgesteld door de woordvoerders, als
de rapporten van mandaathouders en hun promotoren worden ter evaluatie voorgelegd aan de OR.
Tevens wordt in de BOF-richtlijnen duidelijk gesteld dat de evaluatie van eerdere projecten een
beoordelingselement is in de evaluatie van nieuwe aanvragen.
De eindverslagen van GOA en OT die in 2011 werden geëvalueerd, kregen een zeer positieve
evaluatie. Ook de eindverslagen voor CREA en IDO werden geëvalueerd. Met uitzondering van één
IDO-project waren ook hier de evaluaties zeer positief. Alle promotoren ontvingen specifieke feedback
met het resultaat van de evaluatie.
Terwijl voor doctorandi vooral de vordering of het behalen van het doctoraat als criterium wordt
gehanteerd, worden voor fellowships en postdoctorale mandaten vooral de publicaties in rekening
gebracht. In 2011 werden de doctorandusbeurzen die in 2008 en 2009 op naam werden toegekend
voor het afwerken van doctoraatsprojecten geëvalueerd. Hieruit bleek dat 100% van deze
toekenningen reeds tot een doctoraat heeft geleid. Daarnaast werden de eerste toekenningen van
doctorandusbeurzen voor internationale samenwerking met landen buiten de EER geëvalueerd. Bij
nagenoeg alle doctorandi vordert het doctoraatsonderzoek volgens schema. Op basis van de
verslagen en de publicaties kreeg 75% van de ingediende verslagen van de senior fellowships die in
2008 werden toegekend een positieve beoordeling en 61,5% van de F+fellowships (maar 30% loopt
nog en kon daarom nog niet worden geëvalueerd). Voor de korte postdoctorale mandaten van 2009
was het percentage positieve beoordelingen van ingediende verslagen 82,3%.
3 Financiering
Alle middelen bestemd voor wetenschappelijk onderzoek (2 e , 3 e en 4 e geldstroom) worden verworven
op competitieve basis. De jaarlijkse en nagenoeg constante groei van de middelen wijst op de
algemene slagkracht van het onderzoek aan de KU Leuven. De impulsen voor fundamenteel/basisonderzoek,
verder aangevuld met middelen voor meer toepassingsgericht onderzoek (bv. SBO, IOF,
EU), bieden aan de universiteit de mogelijkheid tot het ontwikkelen van een onderzoekspotentieel met
zowel een grote diversiteit als een sterke interne verwevenheid.
3.1 Globaal
De onderzoeksuitgaven zijn weergegeven in tabel 2a. De totale onderzoeksuitgaven van de
KU Leuven in 2011 bedroegen 364,56 miljoen euro (inclusief uitgaven via KU Leuven R&D, mandaten
FWO en IWT, wetenschappelijke dienstverlening en VIB, exclusief het klinisch onderzoek in de UZ en
het onderzoeksaandeel van de primaire universitaire werkingsmiddelen - eerste geldstroom).
Onderzoek 49

Dit betekent een toename van 5,03% ten opzichte van 2010. De onderzoeksuitgaven omvatten, naast
de onderzoeksuitgaven van de 3 VIB departementen, ook de KU Leuven budgetten van 5
onafhankelijke VIB onderzoekers.
3.2 Per financieringsbron
3.2.1 FWO-Vlaanderen
De totale som van de door FWO-Vlaanderen toegekende projectfinanciering (nieuwe projecten,
verlengingen en aanpassingen, kredieten aan navorsers, de federale FGWO en IIKW middelen en de
actie Levenslijn en Kom op tegen Kanker) vertegenwoordigden in 2011 voor de KU Leuven een
bedrag van 46,5 miljoen euro of 47,2% van de FWO-toekenningen. Het toegekende bedrag betreft
hier kredieten die in 2011 toegewezen werden voor de volledige duur van het toegekende project en
bijgevolg betrekking hebben op meerdere boekjaren.
Odysseus
Het Odysseusprogramma is een FWO-programma bedoeld voor uitstekende Vlaamse of buitenlandse
onderzoekers die gedurende de laatste vijf jaar minstens drie jaar in het buitenland hebben gewerkt
en die door een Vlaamse universiteit worden benoemd of ten hoogste 1 jaar benoemd zijn. Het FWO
biedt startfinanciering aan onder de vorm van een onderzoeksproject met als doel een
onderzoeksgroep uit te bouwen of om een onderzoekslijn op te zetten.
In december 2010 werden voor de KU Leuven 8 type I en 6 type II Odysseus aanvragen ingediend bij
het FWO. Na beoordeling door de Odysseus jury werden zeven aanvragen voor de KU Leuven
weerhouden waarvan 5 kandidaten de financiering opnemen:
- Zoe Kourtzi (winnaar interuniversitaire competitie, type I) (4.920.000 euro) (promotor: Peter
Janssen, BMW);
- Cornelis Van Leeuwen (type I) (4.264.000 euro) (promotor: Johan Wagemans, HW);
- Georg Halder (type I) (4.896.472 euro) (promotor: Bart De Strooper, BMW);
- Thomas Hertog (type II) (711.000 euro) (promotor: Frederik Denef, W&T);
- Tom Van Doorsselaere (type II) (722.700 euro) (promotor: Ronny Keppens, W&T).
Zoe Kourtzi en Cornelis Van Leeuwen (partim) worden gefinancierd op het competitieve Vlaamse
Odysseus budget (nl. 7,7 miljoen euro). De andere onderzoekers worden gefinancierd op het
KU Leuven-deel van het Odysseus budget.
In december 2011 werd er tevens een nieuwe Odysseus oproep gelanceerd. De KU Leuven heeft
geopteerd om in deze nieuwe ronde het zwaartepunt te leggen op de type II aanvragen.
3.2.2 Herculesstichting
De Vlaamse Regering stelt een structureel financieringskanaal ter beschikking voor
onderzoeksinfrastructuur (in de brede betekenis) en dit voor 3 types: middelzware
onderzoeksinfrastructuur bestaande uit Hercules 1 (apparatuur tussen 150.000 euro en 600.000 euro)
en Hercules 2 (apparatuur tussen 600.000 euro en 1,5 miljoen euro) en zware apparatuur nl.
Hercules 3 onderzoeksinfrastructuur (apparatuur boven 1,5 miljoen euro).
De derde oproep voor middelzware en zware onderzoeksinfrastructuur was een gecombineerde
oproep die de middelen van 2011 en 2012 groepeerde. De oproep werd geopend in het voorjaar 2011
en werd begin september 2011 afgesloten. In totaal was voor deze oproep 25 miljoen euro
beschikbaar.
Voor de middelzware apparatuur werden er 16 aanvragen (3 Hercules 2 aanvragen, 13 Hercules 1
aanvragen) vanuit de Associatie KU Leuven goedgekeurd voor een budget van 7,26 miljoen euro.
Tevens werden er op Vlaams niveau (interuniversitaire competitie) 4 Hercules 3 (zware apparatuur)
aanvragen goedgekeurd, allen met een KU Leuven-promotor, voor een totaal bedrag aan subsidies
van 7,48 miljoen euro.
Onderzoek 50

3.2.3 IWT
a) SBO (Strategisch Basisonderzoek)
KU Leuven-onderzoekers waren in 2011 opnieuw sterk vertegenwoordigd in de SBO-aanvragen. In
het ‘economische luik’ was de KU Leuven coördinator of partner in 34 van de 47 ingediende
aanvragen. In het ‘maatschappelijk luik’ was dit het geval in 14 van de 22 aanvragen.
De KU Leuven-onderzoeksgroepen verwierven een substantieel aandeel binnen de financiering voor
strategisch basisonderzoek. De KU Leuven is betrokken in 9 van de 11 toegekende projecten binnen
het economische luik en in 3 van de 4 projecten binnen het maatschappelijke luik. In de SBO-ronde
2011 werd in totaal meer dan 12,22 miljoen euro aan onderzoeksmiddelen toegewezen aan
KU Leuven-onderzoeksgroepen.
b) TeTra-fonds (TeTra is een programma ter bevordering van technologietransfer door instellingen
van hoger onderwijs)
In 2011 werden in totaal 64 TeTra-aanvragen ingediend, waarvan 34 in partnerschap(pen) met een lid
van de Associatie KU Leuven. Van de 64 aanvragen werden er 20 geselecteerd voor financiering voor
een totaal bedrag aan steun van ca. 6,84 miljoen euro. Van de 34 aangevraagde projecten in
partnerschap(pen) met een lid van de Associatie KU Leuven werden er 9 projecten geselecteerd voor
een budget van ca. 2,6 miljoen euro. Deze 9 geselecteerde projecten met een lid van de Associatie
KU Leuven zijn allemaal 2-jarige projecten.
c) Toegepast biomedisch onderzoek met primair maatschappelijke finaliteit (TBM)
Het financieringsprogramma TBM beoogt de financiering van biomedisch onderzoek dat enerzijds te
ver gevorderd is om aanspraak te maken op financiering voor structureel basisonderzoek en waarvoor
er anderzijds te weinig interesse is om als toepassingsgericht onderzoek gefinancierd te worden. Voor
de oproep 2011 was er 5,7 miljoen euro beschikbaar voor projectmatige steun.
Voor de oproep 2011 werden 42 ontvankelijke projectvoorstellen ingediend waarvan 17 door een
consortium uit de Associatie KU Leuven/UZ Leuven. In totaal ontvingen 8 projecten steunverlening,
waarvan 6 vanuit een consortium uit de Associatie KU Leuven/UZ Leuven.
d) Landbouwonderzoek
In 2011 werden in totaal 10 projecten goedgekeurd uit de aanvraagronde 2010-2011 waarvan drie
projecten waarin de KU Leuven betrokken is als partner. Deze drie projecten vertegenwoordigen
samen een bedrag van 262.000 euro, of 34% van het totale budget van het programma voor
landbouwonderzoek. Tevens werd het concept van dit programma door het IWT aangepast en
omgevormd tot het ‘programma Landbouwtrajecten’. De lancering van dit vernieuwde programma
vond plaats in de tweede jaarhelft.
e) Baekeland
In 2009 creëerde het IWT de Baekeland-mandaten waarmee het individuele onderzoekers de kans wil
bieden een doctoraat uit te voeren in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven. Het IWT voorziet
cofinanciering (50% voor een groot bedrijf) van de personeels- en werkingskosten. Voor 2011 was er
slechts één Baekeland-oproep (deadline 5 september 2011). Er werden 19 aanvragen positief
gerangschikt en bijna 4.072.000 euro goedgekeurd voor de ganse projectduur (gemiddeld
steunbedrag van een 214.000 euro).
In totaal verdedigden 44 kandidaten hun aanvraag waarvan 14 vanuit de KU Leuven. 7 KU Leuven
doctorandi ontvingen steunverlening.
Tot slot biedt het IWT een belangrijke steun aan onderzoeksmandaten voor doctorandi
(valorisatiebeurzen) en postdoctorale onderzoekers (navorsingbeurzen). De rapportering hierover
gebeurt in de sectie 4. personeelsbestand.
Onderzoek 51

3.2.4 Vlaamse onderzoeksinstituten
De totale onderzoeksuitgaven op basis van VIB-financiering voor de drie Leuvense VIBdepartementen
groeide in 2011 met 6,5% tot 18 miljoen euro. Dit bedrag bestaat uit 10,9 miljoen euro
dotatiemiddelen en 7,1 miljoen euro extern verworven middelen. Naast de financiering aan de drie
departementen, heeft de VIB-financiering voor laboratoria van onafhankelijke PI’s (Principal
Investigators) een belangrijke impact binnen het universitair onderzoek. Vijf PI’s, aangesteld door het
VIB en actief aan de KU Leuven, beschikken ieder over een VIB-jaarbudget van 400.000 euro, verder
aangevuld met de middelen welke deze onderzoekers extern aantrekken. In totaal vertegenwoordigt
deze projectfinanciering een bedrag van 2,75 miljoen euro, hetgeen de totale onderzoeksuitgaven via
het VIB doet oplopen tot 20,76 miljoen euro. In totaal vertegenwoordigt de KU Leuven 43% van het
VIB-budget voor strategisch basisonderzoek. Ook op het vlak van de performantie-indicatoren
presteren de Leuvense departementen bijzonder sterk. Globaal ligt de performantie van de
KU Leuven-departementen meer dan 70% boven de vooropgestelde VIB-norm. De evaluatie van de
performantie en de algehele functionering van de VIB-departementen vormt het onderwerp van een
grondige evaluatie, welke in 2011 werd afgerond. Deze evaluatie was gunstig voor de drie
KU Leuven-departementen en leidde tot een verhoging van de jaarbudgetten van de departementen
van Peter Carmeliet (+750.000 euro/jaar) en Bart De Strooper (+665.000 euro/jaar). Voor de nieuwe
beheersperiode 2012-2016 werden tevens de voorbereidingen getroffen voor de vernieuwing van
enerzijds de beheersovereenkomst tussen VIB en de Vlaamse overheid en anderzijds de
raamovereenkomsten met de universiteiten.
De onderzoekers van de KU Leuven die deel uitmaken van het Instituut voor BreedBandTechnologie
(IBBT) konden hun onderzoeksacties binnen dit domein aanzienlijk uitbreiden. De KU Leuvenonderzoeksactiviteiten
in het kader van het IBBT zijn gestructureerd in twee departementen:
- het IBBT departement eSecurity, onder leiding van wetenschappelijk directeur Wouter Joosen
groepeert onderzoekers uit de onderzoeksgroepen COSIC (Computer Security and Industrial
Cryptography), DistriNet (gedistribueerde systemen en computernetwerken) en ICRI
(Interdisciplinair Centrum voor Recht en ICT);
- het IBBT departement Future Health, onder leiding van wetenschappelijk directeur Bart De Moor,
omvat de onderzoeksprojecten van de onderzoekseenheden CUO (Centrum voor User
Experience Onderzoek), ITEC (Interdisciplinary Research on Technology, Education &
Communication), PSI (Center for Processing Speech and Images) en SISTA (Signals,
Identification, System Theory and Automation).
De vernieuwde beheersovereenkomst van het IBBT werd in 2011 voorbereid en gaat in op 1 januari
2012 voor een periode van 5 jaar.
Ten slotte volgt de KU Leuven met bijzondere aandacht de opstart van de nieuwe initiatieven in de
medische sector: CMI (Centrum voor Medische Innovatie), Flanders’ Care en NERF (Center for
Neuro-Electronics Research Flanders), centra die inhoudelijk zeer nauw aansluiten bij het lopende
basis- en klinisch onderzoek aan de KU Leuven.
Hetzelfde kan gezegd worden van het SIM (Strategisch initiatief materialen) dat eveneens in een
opstartfase verkeert. Ten slotte worden onderzoeksmogelijkheden opgevolgd die geboden worden via
de Vlaamse competentiepolen Flanders' Materials Center v.z.w. (Flamac), Flanders' Mechatronics
Technology Center v.z.w. (FMTC), Flanders' Drive, Flanders’ Food , Product Ontwikkeling & Design,
Flanders' District of Creativity (Flanders-DC), het Vlaams Instituut voor Mobiliteit, het Milieu-
Innovatieplatform (MIP), het Vlaams Instituut voor de Logistiek v.z.w. (VIL), het Vlaams
Innovatiecentrum voor Grafische Communicatie (VIGC), e.a. De meeste van deze nieuwe centra
bieden een eigen organisatiestructuur waarbij beroep wordt gedaan op academici, die aldus betrokken
kunnen worden bij de initiatieven van de competentiepolen. Een evaluatie en mogelijke optimalisatie
van deze samenwerking is in voorbereiding.
3.2.5 Steunpunten
De tweede generatie steunpunten van het Programma Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek
begon op 1 januari 2007 en liep af op 31 december 2011. Het Steunpuntenprogramma werd 10 jaar
geleden (in 2001) opgestart om het beleid van de Vlaamse overheid wetenschappelijk te
ondersteunen door middel van een thematische aanpak met een structurele financiering. De
Onderzoek 52

steunpunten worden gevormd door een samenwerkingsverband tussen onderzoeksgroepen aan
universiteiten en hogescholen.
In 2011 doorliep de tweede generatie steunpunten een evaluatieprocedure. Dit omvatte een evaluatie
van elk steunpunt en van het programma in zijn geheel. Tevens lanceerde het Departement EWI op
1 juli 2011 een oproep tot het indienen van nieuwe voorstellen binnen 21 vooropgestelde thema’s. Na
de deadline van 19 september startte de beoordelingsprocedure (internationale beoordeling van de
wetenschappelijke kwaliteit en de beleidsrelevantie) en besliste de Vlaamse Regering op 10
november 2011 over de selectie van de kandidaten. Na onderhandelingen omtrent het meerjarenplan
ondertekenden de betrokken ministers de beheersovereenkomsten, wat de erkenning als steunpunt
bevestigt.
De KU Leuven is initiator in 10 van de 21 steunpunten en neemt deel aan negen andere steunpunten.
Verschillende leden van de associatie nemen eveneens deel aan de steunpunten (Lessius,
Hogeschool-Universiteit Brussel, KHKempen).
3.2.6 Federaal
Interuniversitaire attractiepolen (IUAP)
De 44 IUAP-netwerken aan de KU Leuven (periode 2007-2011) zijn afgerond. In juli 2011 werd de
nieuwe oproep voor IUAP VII gelanceerd. Midden oktober werden de definitieve IUAP-voorstellen bij
BELSPO ingewacht waarbij 86 onderzoeksgroepen uit de KU Leuven zich als coördinator of partner
hebben aangeboden in 68 netwerken. De 82 IUAP-voorstellen werden allen onderworpen aan een
peer-review evaluatie; uiteindelijk zijn er 47 IUAP-voorstellen weerhouden waarvan 40 netwerken met
betrokkenheid van KU Leuven onderzoeksgroepen (13 maal als coördinator, 40 maal als partner). Het
totale federale budget bedraagt 156,5 miljoen euro, waarvan ruim 34 miljoen voor de KU Leuven
groepen is bestemd. De nieuwe IUAP-netwerken gaan van start op 1 april of 1 oktober 2012.
3.2.7 Internationale onderzoeksacties
In totaal was 7% (24,7 miljoen euro) van de middelen die de KU Leuven aanwendde voor onderzoek
in 2011 afkomstig van internationale onderzoeksacties. In vergelijking met 2010 betreft dit een stijging
van 11,7%. Het grootste deel van de uitgaven in internationale acties (82,5%) betreft projectdeelname
van onderzoekers aan het Europees Kaderprogramma voor onderzoek en technologische
ontwikkeling, waaronder 13,4 miljoen euro binnen FP7-Cooperation, 2,3 miljoen euro binnen het FP7-
People programma voor Marie Curie Actions en 3,2 miljoen binnen FP7-Ideas/ERC.
Rangschikking qua deelnamegraad aan het Kaderprogramma
Uit de rapportering van de Vlaamse Administratie (bron: EWI, gegevens tot 1 maart 2012) blijkt dat de
KU Leuven een bijzonder sterke positie heeft in het Zevende Kaderprogramma (FP7, 2007-2013):
vijfde positie in de HES ranking qua aantal FP7 contracten, na Cambridge, Imperial College, Oxford,
en ETH Zürich. Op Belgisch niveau is de KU Leuven de belangrijkste deelnemer met 329 FP7
contracten t.w.v. in totaal 145,3 miljoen euro (d.i. 14,9% van het budget toegekend aan België voor
universiteiten, bedrijven en onderzoeksinstellingen). De KU Leuven is betrokken in nagenoeg dubbel
zoveel projecten als om het even welke andere Belgische instelling (bron: EWI tussentijdse resultaten,
contracten afgesloten tot 1 maart 2012).
Zevende Kaderprogramma (FP7), periode 2007-2011
Van 2007 tot en met eind 2011 werden in totaal 335 FP7 projecten toegekend waarin KU Leuven
participeert (bron: FP7 Participant Portal, KU Leuven LEAR): 226 projecten in het Cooperation
programma, 15 projecten in het Capacities programma, 4 projecten in het Euratom programma
(Fission), 88 Marie Curie acties (People programma), waaronder 28 Initial Training Networks en 35
ERC grants (Ideas programma).
Onderzoek 53

European Research Council (ERC)
In 2011 ontvingen 5 KU Leuven onderzoekers een ERC Starting Grant, 7 onderzoekers een ERC
advanced grant en 1 KU Leuven onderzoeker een ERC Proof of Concept Grant.
In totaal heeft de KU Leuven in de periode 2007-2011 35 ERC grants ontvangen, waarvan 8 i.s.m.
VIB-KU Leuven: 24 Starting Grants (5 in 2007, 7 in 2009, 7 in 2010, 5 in 2011), waarvan 5 i.s.m. VIB,
10 Advanced Grants (2 in 2008, 2 in 2010, 6 in 2011), waarvan 2 i.s.m. VIB, en 1 Proof of Concept
Grant, i.s.m. VIB. KU Leuven bleek bijzonder succesvol voor de Advanced Grants oproep van 2011: in
totaal ontvingen 7 KU Leuven professoren deze prestigieuze beurs waarvan 1 i.s.m. ETH Zürich (meer
informatie: http://www.kuleuven.be/research/erc/).
4 Personeelsbestand
In dit hoofdstuk wordt een bondig overzicht gegeven van de samenstelling van het personeelsbestand
dat betrokken is in onderzoek. Aansluitend worden een aantal categorieën nader toegelicht: de ZAPmandaten
van het BOF, de FWO-mandaten en de IWT-specialisatiebeurzen.
4.1 Globaal en per faculteit/departement
Het personeelsbestand dat in 2011 aan de KU Leuven betrokken was in onderzoek bestaat afgerond
uit: 1.022 VTE professoren (ZAP en vast wetenschappelijk personeel en gastprofessoren); 487 VTE
als assisterend en academisch personeel (AAP) en 3.136 VTE als wetenschappelijk personeel
(exclusief extern gefinancierde mandaten). Van deze laatste twee categorieën bereidt het merendeel
een doctoraat voor.
Samen met de self-supporting doctorandi en de doctoraten die door het International Office worden
beheerd, zijn er voor het academiejaar 2010-2011 4.590 ingeschreven doctorandi. Tevens waren er
eind februari 2011 1.067,05 VTE postdoctorale onderzoekers (contractuele VTE) tewerkgesteld aan
de KU Leuven.
In het kader van de competitieve allocatie van personeel en middelen, en met het oog op de vorming
van jonge onderzoekers, verdienen de FWO-mandaten en IWT-specialisatiebeurzen bijzondere
aandacht. Deze mandaten worden apart vermeld daar de financiering rechtstreeks gebeurt door de
betrokken fondsen. Het gewicht van deze mandaten in het onderzoeksbudget wordt ingeschat door
een berekening van de tegenwaarde. In het boekjaar 2011 bedroeg deze tegenwaarde 48,33 miljoen
euro exclusief de bench fees (2010: 46,05 miljoen euro).
4.2 BOFZAP-mandaten
In het najaar 2010 werd de oproep gelanceerd voor benoemingen in 2011 van voltijdse ZAP-leden
met voornamelijk een onderzoeksopdracht (BOFZAP-mandaten). Er zijn twee categorieën nl. de junior
BOFZAP-mandaten, voornamelijk met het oog op een tenure track aanstelling, en de senior BOFZAPmandaten,
voornamelijk met het oog op een aanstelling als hoofddocent of hoger. Bij de beoordeling
ligt het accent bij de juniors op het wetenschappelijk potentieel en bij de seniors op past performance,
leiderschap en verworven positie in het domein. Hierbij wordt expliciet rekening gehouden met de duur
en de aard van de wetenschappelijke loopbaan.
In 2010 werden in totaal 47 pre-aanvragen ingediend, verhoogd met 202 pre-aanvragen uit
profielvacatures die aan BOFZAP werden gekoppeld. Na preselectie door het bureau van de
BOFZAP-adviescommissie, met advies van beoordelingscommissies voor pre-aanvragen uit
profielvacatures, werden uiteindelijk 57 definitieve aanvragen ingediend (22 junior en 35 seniors). Na
de bespreking en de selectie kwam de BOF-adviescommissie op basis van internationale
refereerapporten uiteindelijk tot het volgende advies: 16 aanvragen kwamen op kwalitatieve gronden
niet in aanmerking, 10 aanvragen komen slechts met de grootste restricties in aanmerking,
24 aanvragen werden als zeer goed tot uitstekend beoordeeld. Per 1 oktober 2011 kende het
universiteitsbestuur 13 nieuwe BOFZAP-mandaten, inclusief Odysseusmandaten, toe waarvan 4 in
Humane Wetenschappen, 4 in Wetenschap & Technologie en 5 in Biomedische Wetenschappen.
Onderzoek 54

Het totale ZAP-korps gefinancierd vanuit het Bijzonder Onderzoeksfonds bestond voor het
academiejaar 2011-2012 uit 157 onderzoekers (43 personen die eerder een vaste FWO-aanstelling
hadden, 113 BOFZAP-mandaten, en 1 vaste FWO-er) en vertegenwoordigt aldus meer dan 15% van
het totale ZAP-kader.
Volgens de interne KU Leuven-regeling vallen na 10 jaar de BOFZAP-mandaten volledig ten laste van
de faculteit. In 2011 zijn 6 BOFZAP-mandaten, gestart in 2001, overgegaan naar het regulier ZAPkader.
Vooral door het BOFZAP-systeem zou een langzame groei van het totale ZAP-kader mogelijk moeten
zijn. Globaal beschouwd is in vergelijking met 2006 het aantal ZAP-leden gestegen met 38 VTE. Door
de bijkomende middelen is er vanaf 2007 een verdere stijging mogelijk.
4.3 BOF Tenure Track
Bij de invoering van het tenure trackstelstel op bijzondere financiering voor ZAP in het
Onderwijsdecreet XVIII, heeft het universiteitsbestuur beslist om vanaf 2009 dit systeem niet alleen
toe te passen voor aanstellingen ten laste van de extra middelen van het BOF, maar in principe toe te
passen voor alle junior benoemingen in de graad van docent, ongeacht de bron van financiering.
De middelen voor de bijkomende tenure trackmandaten worden centraal ter beschikking gesteld via
het BOF. Vanuit het universiteitsbestuur werden bij de invulling van deze bijkomende tenure
trackmandaten een aantal principes vooropgesteld. Zo moet er een zeer grote inspanning worden
geleverd om internationaal te rekruteren. Daarnaast worden deze mandaten prioritair ingezet als
hefboom 1) dat aansluit bij een strategisch plan van de drie wetenschapsgroepen, 2) om jonge
beloftevolle onderzoekers aan te trekken, 3) om hoge noden te lenigen.
De aanstellings- en selectieprocedure verloopt op dezelfde manier als de reguliere profielvacatures. In
2011 zijn in totaal 24 Tenure Track mandaten op deze bijzondere financiering actief.
4.4 Postdoctorale mandaten
Tijdens de toekenningsronde 2011 werden 260 postdoctorale mandaten toegekend. De KU Leuven
verwierf 43,9% van de nieuwe mandaten. Het globale slaagpercentage in Vlaanderen voor zowel
nieuwe postdocs als verlengingen bedroeg in 2011 36,2% (KU Leuven: 36,7%). Het Leuvense FWOpostdoc
korps bestaat tijdens het academiejaar 2011-2012 uit 323 onderzoekers.
In februari 2011 vertegenwoordigen de postdoctorale mandaten van het BOF (PDMkort) en de FWO
postdoc respectievelijk ongeveer 6% en 28,6% van het totale aantal postdoctorale onderzoekers.
Daarnaast zijn er ook nog diverse postdoctorale contracten die via projecten of via de departementen
en/of faculteiten worden gefinancierd.
4.5 Doctorandi
De belangrijkste twee externe categorieën die jonge onderzoekers toelaten een doctoraat voor te
bereiden, zijn de FWO-aspirantmandaten en de IWT-doctoraatsbeurzen voor strategisch
basisonderzoek.
a) FWO aspirant-mandaten
In 2011 werden door FWO-Vlaanderen 214 nieuwe aspirant-mandaten toegekend (t.o.v. 210 in 2010)
en bijkomend 2 aspirantschappen VITO en 2 aspirantschappen L’Oréal-Unesco. De KU Leuven
verwierf 39,7% van deze nieuwe mandaten. Het globale slaagpercentage in Vlaanderen is ten
opzichte van 2010 gestegen van 21,4% naar 23,8%. Voor de Leuvense kandidaten lag het
slaagpercentage in 2011 iets lager, namelijk 23,7%. Voor het academiejaar 2011-2012 financiert het
FWO in totaal 343 Leuvense aspiranten.
Onderzoek 55

) IWT doctoraatsbeurzen voor strategisch basisonderzoek
Tijdens de toekenningsronde 2011 verhoogde het aantal nieuwe strategische onderzoeksbeurzen met
één beurs tot 201. De KU Leuven heeft 89 bursalen verworven, evenveel als in 2010, wat
overeenkomt met 44,28% van het totaal (in 2010 was dit percentage 44,5%). Hiermee wordt de trend
die in 2005 werd ingezet bevestigd. Aan vijf kandidaten kende de KU Leuven een beleidsmandaat van
1 jaar toe als ‘overbrugging’ naar een nieuwe aanvraag bij FWO en/of IWT. Voor het academiejaar
2010-2011 financierde het IWT in totaal 346 strategische onderzoeksbeurzen aan de KU Leuven.
Omwille van besparingsmaatregelen van de Vlaamse Overheid werd de bench fee van alle bursalen
(1e en 2e termijn) in 2011 gereduceerd van 3.718,4 euro naar 3.000 euro per jaar; voor 2012 voorziet
het IWT opnieuw het oorspronkelijke bedrag. Dit budget wordt via de centrale Financiële Diensten van
de KU Leuven ter beschikking gesteld van de promotor en de bursaal.
5 Onderzoeksresultaten
De evaluatie van de wetenschappelijke output behoort tot de basisopdrachten van het
onderzoeksbeleid. Deze evaluatie kan leiden tot concrete aanbevelingen inzake
onderzoeksfinanciering, groepsvorming, onderzoeksoriëntatie, enz. De belangrijkste outputindicatoren
die gemeten worden, zijn de publicatie-output en het aantal behaalde doctoraatstitels (tabel 5,
tabel 6a, 6b en 6c). Deze worden ook als parameter in de BOF-sleutel opgenomen.
5.1 Publicatieoutput
Lirias
Lirias (Leuven Institutional Repository and Information Archiving System) werd in 2011 intensief
gebruikt voor de aanlevering van data voor het VABB-SHW (zie verder) en voor de validatie van de
WoS-gegevens in het kader van de berekening van de BOF-sleutel. Het validatieproces van de in
Lirias geïmporteerde items loopt verder: jaarlijks worden de niet volledig gevalideerde records ouder
dan 10 jaar niet meer weergegeven in Lirias. Dit geldt niet voor records die door in dienst zijnde
onderzoekers na verwittiging alsnog worden gevalideerd. In 2011 is het doorsturen naar de
onderzoekers van de niet-gevalideerde records ouder dan 2000 gestart (6,08% van de records in
Lirias, april 2012).
De cijfers in tabel 6a geven de aantallen publicaties per faculteit van de Groep Humane
Wetenschappen volgens (een selectie van) verschillende publicatietypes voor het jaar 2010, berekend
op basis van een ‘snapshot’ in april 2012 (bron: Lirias). Tabel 6b geeft, voor dezelfde groep, het aantal
door het VABB erkende publicaties gepubliceerd in 2010 weer. In tabel 6c en 6d worden de SCIE,
SSCI & A&HI-publicaties die in 2010 in ISI werden opgenomen vermeld voor de departementen in
Wetenschap & Technologie en Biomedische Wetenschappen (bron: BOF-CD 2011). Hierbij werden
alle publicaties aan een departement toegekend op basis van de onderzoeksmatige affiliatie van de
ZAP-leden in 2011.
Lirias groeit intussen ook uit als institutioneel archief. Tot hiertoe is het opladen van de volledige tekst
van de publicatie niet verplicht. Desondanks neemt het aantal referenties (alle types) met full text toe.
Er zijn momenteel zo’n 267.500 referenties in Lirias opgenomen, waarvan 27.900 met een
gearchiveerde tekst (meting maart 2012). In 2010 alleen werden ca. 18.000 items in Lirias ingevoerd,
waarvan 23% een full text bevat.
BOF-sleutel
Jaarlijks verzamelt ECOOM-Leuven de publicaties en citaties voor publicaties van het type ‘article’,
‘note’, ‘letter’, ‘review’ en ‘proceedings paper’ uit Web of Science die toegeschreven kunnen worden
aan KU Leuven onderzoekers. Die data worden door DOC gevalideerd op basis van Lirias. Voor het
aandeel van de VABB-tellingen gebeurt de aanlevering door de DOC vanuit Lirias naar ECOOM-
Antwerpen. Na validatie worden ook deze data meegenomen in de berekening van de BOF-sleutel.
Elk jaar is er dus een gevalideerde dataset beschikbaar voor het voorgaande jaar (in 2011 voor 2010).
Onderzoek 56

Voor de berekening van de BOF-sleutel wordt het nieuwe jaar meegerekend bij het tienjarig venster
waarop de sleutel wordt gebaseerd. Dit venster schuift elk jaar met 1 jaar op. Voor de telling van 2011
kwamen dus de jaren 2001 tot 2010 in aanmerking.
Op basis van de gevalideerde cijfers van de BOF-telling gelden volgende gegevens voor 2010 en voor
het 10-jaar tijdsvenster waarop de BOF-sleutel zich baseert:
Publicatie
categorie
Tijdsvenster
Aantal
publicaties
Vl. Aandeel*
publicaties
Aantal
citaties
Vl. Aandeel*
citaties
Citaties/
publicaties
SCIE 2010 4.242 40,2% 3.591 43% Nvt 2
SSCI & A&HCI 2010
2001-2010 35.072 41,9% 508.871 46,5% 14,5
2001-2010
526
(394 SSCI)
3.349
(2.466 SSCI)
39,3% 105 1 35% 1 Nvt 2
46,9% 14.589 1 47,1% 1 5,9 1
Proc. 2010 431 37,0% Nvt 2 Nvt 2 Nvt 2
2001-2010 4.602 44,8% Nvt 2 Nvt 2 Nvt 2
VABB 2001-2010 10.499 3 44,6% 3 Nvt Nvt Nvt
* het aandeel van de KU Leuven in Vlaanderen
1 enkel voor publicaties in SSCI
2 althans niet voor de BOF-sleutel
3 gewogen totaal
5.2 Behaalde doctoraatstitels
Naast de publicatie-output wordt het aantal behaalde doctoraten beschouwd als een belangrijke
outputindicator, aangezien de doorstroming van jong talent duidt op de wetenschappelijke dynamiek.
In tabel 5 wordt een overzicht gegeven van de 625 doctoraten die voor het academiejaar 2010-2011
aan DHO werden gerapporteerd. Dit betekent een toename van 3,8% vergeleken met 2009–2010,
toen werden er 602 doctoraten gerapporteerd
6 Besluit
De totale onderzoeksuitgaven van de KU Leuven in 2011 bedroegen 364,56 miljoen euro en stijgen
met 5% in vergelijking met 2010 (inclusief uitgaven via KU Leuven R&D, mandaten FWO en IWT,
wetenschappelijke dienstverlening en VIB, exclusief het klinisch onderzoek in de UZ en het
onderzoeksaandeel van de primaire universitaire werkingsmiddelen - eerste geldstroom). De
KU Leuven houdt dus behoorlijk stand in een moeilijke conjunctuur. Belangrijke elementen die hieraan
bijdragen zijn de aandacht van de Vlaamse Overheid voor investeringen in onderzoek en innovatie,
het succes van de KU Leuven in competitieve kanalen, de inspanningen van LRD in het kader van de
derde en vierde geldstroom en de inspanningen van DOC voor het stimuleren en ondersteunen van
financieringsaanvragen van KU Leuven onderzoekers.
De KU Leuven wenst als moderne, onderzoeksgerichte universiteit een belangrijke rol te spelen in de
toekomstige kennismaatschappij. Meer bepaald wil de KU Leuven een kenniscentrum zijn en de
verworven kennis ook ten dienste stellen van maatschappij en industrie. Het projectonderzoek
KU Leuven R&D stijgt met 11,95% t.o.v. 2010. Twee opvallende cijfers: de uitgaven op EU-projecten
stegen in 2011 met 11,3% en die op bilaterale contracten met 8,2%. Ook de IOF-uitgaven namen toe
met 5,9%: er wordt verder geïnvesteerd in innovatie en valorisatie. In 2010 was de stijging van de IOFuitgaven
nog 9,3%, dit betekent dat het IOF-fonds na de opstartperiode, bij ongeveer constante input,
op kruissnelheid is en dat deze middelen dus maximaal worden ingezet voor innovatie en valorisatie.
Het is opvallend dat de KU Leuven goed scoort in competitieve kanalen. Zo haalde de KU Leuven in
2011 67% van het Vlaamse interuniversitaire Odysseus budget. De KU Leuven is promotor van
4 Hercules toekenningen voor zware apparatuur, is betrokken bij 19 van de 21 nieuwe Steunpunten
voor Beleidsrelevant Onderzoek en KU Leuven onderzoekers behaalden 13 ERC grants. Tevens is de
Onderzoek 57

KU Leuven betrokken bij 12/15 toegekende projecten voor Strategisch Basisonderzoek en 6/8
projecten voor Toegepast Biomedisch Onderzoek met een Maatschappelijke Finaliteit.
Bij de onderzoeksoutput moet er een verschil worden gemaakt tussen publicaties, citaties, impact en
doctoraten:
- wat het aantal ISI SCIE publicaties betreft is er in 2010 (het meest recente jaar waarover we
gegevens hebben) met 4.242 publicaties een lichte daling van 2,2% t.o.v. 2009. Publicatieaantallen
voor één jaar vertonen toevallige variaties. Maar het marktaandeel van de KU Leuven
(40,2%) daalt eveneens, en dit is ook het geval indien we een 10 jaar venster beschouwen zoals
voor de berekening van de BOF-sleutel het geval is;
- het VABB-SHW heeft in 2010 voor het eerst een inventaris gemaakt van de Vlaamse publicaties in
de Sociale en Humane Wetenschappen. Hiertoe behoren nu ook de artikels in tijdschriften met
peer review die niet in de SCIE, SSCI en A&HCI gegevensbanken voorkomen en boeken bij een
geselecteerde groep van wetenschappelijke uitgevers. De KU Leuven heeft voor de periode 2001-
2010 met 10.499 publicaties een marktaandeel van 44,6%. Dit marktaandeel is identiek aan dat
van 2010;
- de SCIE citaties stijgen (+9,1%), een bevestiging van de stijging van 10,4% vorig jaar. Het aandeel
voor citaties in de BOF-sleutel blijft hoog, 46,5%, maar daalt echter licht (47,4% voor 2010). Het
grote venster (10 jaar) betekent dat het ook om citaties gaat van publicaties die vele jaren geleden
zijn verschenen;
- de doctoraten nemen in 2010-2011 toe met 23 eenheden in lijn met de stijging in voorgaande
jaren. Deze stijging situeert zich essentieel in de Groep Wetenschap & Technologie.
Uit bovenstaande gegevens blijkt dat de KU Leuven succesvol is in het aantrekken van competitieve
onderzoeksmiddelen, wat een aanduiding is voor de hoge kwaliteit van het onderzoek aan de
instelling. Een analyse van de kwantitatieve outputgegevens toont dat de groei beperkt is en dat de
KU Leuven daar licht aan marktaandeel verliest. Deze output blijft opmerkelijk, want het marktaandeel
in Vlaanderen is meestal substantieel hoger dan het aandeel van de KU Leuven in de ZAP-formatie
van Vlaanderen. De systematische daling in marktaandeel is echter een reden tot waakzaamheid en
bezorgdheid omdat deze gereflecteerd wordt in het KU Leuven aandeel in de BOF-financiering, de
belangrijkste hefboom voor het KU Leuven onderzoeksbeleid. Er zijn drie elementen die hier een
belangrijke rol spelen: het is duidelijk dat de efficiëntie van de onderzoeksoutput in heel Vlaanderen
blijft stijgen, het ZAP kader van de KU Leuven blijft constant en het onderzoekskader neemt slechts
marginaal toe en het effect van het stijgend aandeel in competitieve financiering laat wellicht enig tijd
op zich wachten.
Gegeven dat het volume aan onderzoeksfinanciering en onderzoeksuitgaven blijft stijgen, moeten we
ook dit jaar herhalen dat de druk op de ZAP-ers en het onderzoekskader steeds groter wordt, zodat
het rendement in gevaar komt. Zo bleef het ZAP-kader in 2011 beperkt tot 1.021,6 VTE, een status
quo t.o.v. 2010 en nam het aantal postdoctorale onderzoekers slecht marginaal toe met 15 VTE tot
1.067 VTE. Dit moet eens te meer afgemeten worden tegen een stijging van het aantal doctorandi in
2011 met 200 eenheden of 5%. De KU Leuven zal dus extra aandacht moeten besteden aan een
snelle investering van de competitieve middelen in bijkomend onderzoekskader, in het bijzonder
postdoctorale onderzoekers.
Globaal genomen is de evolutie van het onderzoek aan de KU Leuven kwalitatief zeer positief en is de
onderzoekspositie van de KU Leuven duidelijk versterkt in de laatste tien jaar. Samen met de
geschetste kwaliteitsbasis bezorgt dit ons een goede positie om actief en competitief bij te dragen aan
de realisatie van de ambitieuze plannen van de KU Leuven en de Vlaamse overheid om Vlaanderen
een belangrijke rol te laten spelen in de realisatie van de Europese kennismaatschappij en economie.
Onderzoek 58

Tabel 1: Allocatie van de middelen van het Bijzonder Onderzoeksfonds (BOF) 2011
INKOMSTEN EN VOORWAARDEN 2011
Overheidstoelage (initieel)
KU Leuven wettelijke bijdrage
Subsidie aan het BOF (supplement BOF, tenure track, extra BOFZAP)
Totaal bruto BOF
KU Leuven vrijwillige bijdrage en gerecupereerde vrij beschikbare middelen
Totaal beschikbare BOF
Minimum te besteden aan GOA + OT + IDO: 50% van het totaal bruto BOF (zonder tenure track)
Minimum te besteden aan BWS: 3,5% van de totale overheidstoelage
Maximum te besteden aan ZAP en tenure track: 29,5% van het totaal bruto BOF
(1)
(2)
(3)
(4)
EUR
45.289.027
5.423.422
6.799.300
57.511.749
745.600
58.257.349
25.356.224
1.585.116
16.965.966
TOEKENNINGEN 2011
Mandaten
BOF-KU Leuven doctoraatsbeurzen
Doctorale beleidsmandaten
Centraal- en Oost-Europese initiatieven, Speciale Bilaterale Akkoorden en doctoraatspremie
voor IRO-bursalen
Doctorandusbeurzen voor internationale samenwerking
Totaal doctorale mandaten
Fellowships
Postdoctorale mandaten
Lange postdoctorale mandaten
Totaal postdoctorale mandaten
Projecten
Onderzoekstoelagen (type OT, START 1 en 2, m.a.w. 2 tot 4-jarige projecten) + Odysseus
Interdisciplinaire Onderzoeksprogramma’s (2 tot 4-jarige projecten)
Bilaterale Wetenschappelijke Samenwerking
Verkennende Europese Samenwerking
Totaal
Geconcerteerde onderzoeksacties (start 01/10/08 of 01/01/09)
Prijzen en andere ondersteuningen
Prijs Onderzoeksraad
Internationale Wetenschappelijke Bijeenkomsten
Diverse onderzoeksacties
Totaal
ZAP (ex FWO)
BOF-ZAP
Vast FWO
Tenure Track
Totaal
(5)
(4)
9.333.401
340.235
547.813
2.434.460
12.655.909
1.390.145
4.405.000
110.277
5.905.422
11.253.698
2.140.000
479.754
250.000
14.123.452
12.370.000
10.000
0
531.895
541.895
4.201.407
7.976.583
149.602
3.870.300
16.197.892
SUBTOTAAL 1 61.794.570
Werking Dienst Onderzoekscoördinatie
Bijdrage aan de universiteit (4)(6)
482.177
964.355
SUBTOTAAL 2 1.446.532
ALGEMEEN TOTAAL
INKOMSTEN 2011 - TOEKENNINGEN 2011
INKOMSTEN 2010 - TOEKENNINGEN 2010
INKOMSTEN 2009 - TOEKENNINGEN 2009
INKOMSTEN 2008 - TOEKENNINGEN 2008
INKOMSTEN 2007 - TOEKENNINGEN 2007
INKOMSTEN 2006 - TOEKENNINGEN 2006
(7)
63.241.102
-4.983.753
-7.438.589
-4.015.911
-7.035.816
- 6.409.352
-9.922.504
(1) Email van Afdeling Hoger Onderwijs dd. 4 mei 2011
(2) Ministerieel besluit d.d. 20.06.2007.
(3) BWS staat voor Bilaterale Wetenschappelijke Samenwerking en bestaat uit de financieringscategorieën ‘Bilaterale Wetenschappelijke Samenwerking’, ‘COEi en
SBA-doctoraatsbeurzen’ en ‘doctorandusbeurzen voor internationale samenwerking’.
(4) Het maximaal te transfereren bedrag naar afdeling werking wordt overschreden met 49.679 euro (excl. vast FWO). In 2011 is de Tenure Track toelage gestegen,
waardoor ook het te transfereren bedrag steeg, maar het maximaal percentage werd echter, zoals voorzien in BOF-besluit, niet aangepast.
(5) Vanaf 2001 kunnen GOA’s aanvatten per 1 oktober. Het budget van 6 toegekende GOA’s voor 2012 wordt daarom bij het budget van 2011 gevoegd (prof. K.
Davidse, L. Verschaffel, D. De Geest, R. D’Hooge, R. Veugelers, L Goossens) en 2 toegekende GOA TBA’s (prof. J. Poblome en J. Dhaene).
(6) Bijdrage aan de universiteit ter dekking van algemene uitgaven, zoals voorzien in art. 6§3 van het BOF-besluit.
(7) Het negatieve jaarsaldo is het gevolg van de aanhoudende stagnering van de BOF-middelen en opnieuw een vergelijkbaar aantal kwalitatief goede aanvragen ter
financiering zowel bij de Onderzoeksprogramma’s en -projecten als bij de mandaten. Het tekort wordt opgevangen met een interne lening.
Onderzoek 59

Tabel 2a:
Uitgaven KU Leuven voor onderzoek in 2011* (x1.000 euro)
Financieringsgroep Personeel 1) Uitrusting Werking Totaal Aandeel (%) Groei tov
2010**
A/ Projectonderzoek en mandaten KU Leuven (excl. KU Leuven R&D)
1. Interne fondsen 45.248,94 2.499,49 34.534,15 82.282,58 23,93% 1,79%
a) BOF 2) 34.446,65 1.859,03 30.735,97 67.041,66 19,50% 2,06%
b) IOF 5.657,11 315,13 1.355,07 7.327,31 2,13% 5,87%
c) Excellentiefinanciering 3) 5.145,17 325,33 2.443,11 7.913,62 2,30% -3,80%
2. FWO-projecten 21.508,69 2.715,00 17.011,98 41.235,67 11,99% -2,63%
3. IUAP 5.524,72 111,22 1.847,09 7.483,02 2,18% 9,19%
4. Overheden 4) 13.396,16 3.512,76 8.058,36 24.967,29 7,26% -3,80%
a) Federaal 2.802,67 90,00 1.758,04 4.650,72 1,35% -11,39%
b) Regionaal (Vlaams) 9.900,74 3.186,06 4.312,99 17.399,80 5,06% -0,78%
waarvan Hercules (gedeeltelijk) 432,95 2.717,62 653,07 3.803,64 1,11% 11,18%
c) Andere 692,75 236,69 1.987,33 2.916,77 0,85% -7,91%
5. Andere Vl.Intermediaire org. 639,04 8,83 203,15 851,02 0,25%
6. Internationale organisaties 5) 4.428,30 155,49 1.300,45 5.884,23 1,71% 12,21%
7. Privé en Mecenaat 5.259,32 216,43 2.790,81 8.266,57 2,40% 15,74%
8. Saldi onderzoeksprojecten 6) 776,91 82,63 583,99 1.443,52 0,42% 11,63%
9. Wetenschappelijke dienstverl. 494,35 49,74 868,48 1.412,57 0,41% -36,74%
Totaal 97.276,44 9.351,58 67.198,45 173.826,47 50,56% 0,64%
B/ Projectonderzoek KU Leuven R&D
1. EU 12.536,99 564,26 5.705,91 18.807,16 5,47% 11,33%
2. Vlaamse agentschappen 16.282,04 3.806,40 5.314,36 25.402,80 7,39% 24,21%
a) IWT 7) 12.357,42 919,44 4.435,01 17.711,87 5,15% 10,89%
b) Hercules (gedeeltelijk) 33,54 2.756,36 235,33 3.025,23 0,88% 345,07%
c) Andere Vl.Intermediaire org. 3.891,08 130,61 644,02 4.665,70 1,36% 22,85%
3. Industrie 26.191,76 2.311,24 30.655,94 59.158,94 17,21% 1,73%
a) Bilaterale contracten 19.009,76 1.919,80 27.717,39 48.646,96 14,15% 8,23%
b) Contr. industriële IWT-financ. 7.182,00 391,44 2.938,54 10.511,98 3,06% -20,38%
4. Investeringen in apparatuur 17,13 0,00 17,13 0,00%
5. Wetenschappelijke dienstverl. 16.882,69 44,96 1.354,95 18.282,60 5,32% 38,72%
Totaal 71.893,49 6.743,98 43.031,16 121.668,63 35,39% 11,95%
C/ Mandaten FWO en IWT 8)
1. FWO 35.745,52 35.745,52 10,40% 5,94%
a) ASP 12.436,67 12.436,67 3,62% 5,72%
b) PDO 23.308,85 23.308,85 6,78% 6,07%
2. IWT SB 12.555,60 12.555,60 3,65% 1,98%
Totaal 48.301,12 48.301,12 14,05% 4,88%
Totaal KU Leuven incl. LRD en mandaten FWO en IWT 343.796,22 100,00% 4,99%
D/ VIB 9)
1. VIB departementen 18.009,00 6,48%
2. VIB projecten 2.751,53 1,18%
Totaal 20.760,53 5,74%
Algemeen totaal 10) 364.556,76 5,03%
* Exclusief 1 e geldstroom, ** De procentuele groei wordt enkel berekend voor financieringsgroepen waarbij de onderzoeksuitgaven meer dan 1 miljoen euro bedroegen.
1) De besparing ten gevolge van de inhouding van bedrijfsvoorheffing in het kader van de defiscalisering is niet in mindering gebracht van de hier weergegeven
personeelskosten.
2) Voor een verder detail van uitgaven: zie tabel 2b.
3) Acties die gebruik maken van de defiscaliseringsmiddelen die werden gegenereerd door de verlaging van de fiscale bijdrage aan de federale overheid. Het betreft hier
doorstorting van defiscaliseringsmiddelen voor het creëren van een beleidsruimte binnen de 3 wetenschapsgroepen, de uitgaven in het kader van de de impulsfinanciering
HW, CREA, stimuleringsplan onderzoekscampus Kortrijk en excellentie/programmafinanciering exclusief de infrastructuur voor onderzoek.
4) De groep van overheden werd als volgt ingedeeld:
a) federale overheden: onderzoeksacties die rechtstreeks door de federale overheid gefinancierd worden;
b) regionale overheden: onderzoeksacties die rechtstreeks door de regionale overheid (Vlaamse gemeenschap of gewest) gefinancierd worden, met inbegrip van het
IWT, VITO, Hercules e.a.;
c) andere: onderzoeksacties die niet rechtstreeks gefinancierd worden door de federale of regionale overheid, maar via een daartoe geëigend orgaan (VLIR, steden en
gemeenten, ...).
5) Omvat onderzoek in opdracht van de Europese Unie (o.a. zoals KP7 projecten), internationale instellingen en andere buitenlandse overheden.
6) Totaal definitief verworven saldo voor onderzoekscontracten uit A/ 2, 3, 4, 5 en 6.
Op 3 okt. 2002 werd samen met het Rekenhof beslist dat saldi op onderzoekscontracten uit Andere Onderzoeksfondsen na definitieve afsluiting van de contracten zullen
worden overgeboekt op kredieten met een specifieke financieringsbron. Dit leidt tot een overschatting van uitgaven onder Werking via financieringsgroepen A/ 2, 4, 5 en 6,
maar wordt hier gecompenseerd door een negatief saldo onder Werking zoals dit in de jaarrekening verschijnt. Deze cijfers mag men aldus vergelijken met de rapportering
in voorgaande jaren.
7) Rechtstreekse financiering door IWT.
8) De mandaathouders FWO en IWT zijn rechtstreeks verbonden aan deze fondsen, zodanig dat de financiële tegenwaarde van deze mandaten moet worden toegevoegd
aan de boekhoudkundige uitgaven uit financieringsgroep A/ Projectonderzoek en mandaten KU Leuven. De mandaten op FWO- en IWT-projecten en deze gefinancierd
door het BOF (zie ook tabel 2b) werden daarentegen wel in financieringsgroep A/ meegerekend.
9) Het cijfer voor VIB geeft de totale uitgaven (op basis van dotatiemiddelen en extern verworven middelen) van 1. de drie KU Leuven-departementen (promotoren P.
Carmeliet, J. Thevelein en B. De Strooper) en 2. de laboratoria van 5 onafhankelijke PI’s (principal investigators), aangesteld door het VIB en actief aan de KU Leuven (J.-
C. Marine, P. Callaerts, K. Verstrepen, A. Liston, A. Sablina).
10) Het verschil van 192.632 euro tussen de uitgaven voor onderzoek gerapporteerd in dit verslag en de totale kosten voor begrotingsafdeling 4.1 en 4.2 zoals opgenomen in
de jaarrekening van de KU Leuven heeft hoofdzakelijk betrekking op de eliminatie van de interne doorrekeningen binnen afdeling 4.1. en afdeling 4.2. in de jaarrekening.
Onderzoek 60

Tabel 2b:
Uitgaven Bijzonder Onderzoeksfonds* KU Leuven in 2011 (x1.000 euro)
Bijzonder Onderzoeksfonds Personeel 1) Uitrusting Werking Totaal
a) Projecten 20.178,91 1.693,28 11.627,87 33.500,06
Methusalem 4.042,42 421,93 2.966,65 7.431,00
GOA 6.584,82 816,68 4.308,65 11.710,14
CREA 196,08 66,97 189,61 452,66
OT/START 6.770,67 345,48 3.105,05 10.221,20
IDO 1.500,70 30,74 512,66 2.044,10
Impuls zware app. KU Leuven 250,56 0,11 98,43 349,10
Andere 833,67 11,37 446,82 1.291,86
b) Mandaten 13.546,46 17.908,08 31.454,54
BOFZAP en BOF tenure track 2) 16.113,79 16.113,79
Postdoctorale mandaten 4.580,61 69,72 4.650,33
Doctorale mandaten 8.965,85 1.724,57 10.690,42
c) Algemene onderzoeksinitiatieven 3) 721,28 165,75 1.200,02 2.087,05
Totaal 34.446,65 1.859,03 30.735,97 67.041,66
* Verder detail van de financieringsgroep BOF uit tabel 2a.
1) De besparing ten gevolge van de inhouding van bedrijfsvoorheffing in het kader van de defiscalisering is niet in mindering gebracht van de hier weergegeven
personeelskosten.
2) Transfers loon ingeZAPte FWO-ers, BOF-ZAP-mandaten en BOF tenure track mandaten.
3) Prijs Onderzoeksraad, Derde Cyclusprogramma’s, Diverse onderzoeksacties.
Tabel 3a:
Totale onderzoeksuitgaven KU Leuven (incl. KU Leuven R&D) en VIB* in 2011 per
discipline (x1.000 euro)
Discipline Personeel 1) Uitrusting Werking Totaal Aandeel (%)
Aardwetenschappen en aardrijkskunde 2.483,59 97,21 712,50 3.293,30 1,04%
Architectuur, ruimtelijke ordening en stedenbouw 1.628,67 22,12 752,14 2.402,93 0,76%
Biologie 2) 4.567,82 912,52 2.317,62 7.797,96 2,47%
Biomedische wetenschappen 2) 32.957,09 3.054,45 31.699,68 67.711,22 21,41%
Bouwkunde 1.311,55 108,30 1.285,46 2.705,31 0,86%
Economie en toegepaste econ. wetenschappen 6.601,58 139,70 2.592,36 9.333,64 2,95%
Elektronica en elektrotechniek 11.942,24 1.179,06 5.037,14 18.158,44 5,74%
Farmacie 3.226,14 551,81 3.177,33 6.955,28 2,20%
Geneeskunde en tandheelkunde 29.703,07 2.384,44 15.521,59 47.609,09 15,05%
Historische wetenschappen 3.266,24 144,27 1.200,40 4.610,91 1,46%
Informatica 5.171,41 153,91 1.465,61 6.790,93 2,15%
Letteren 4.906,74 78,62 1.154,40 6.139,76 1,94%
Beweging- en revalidatiewetenschappen 2.159,43 685,04 772,86 3.617,33 1,14%
Materiaaltechnologie 4.027,50 1.890,77 1.805,91 7.724,18 2,44%
Natuurkunde 8.211,33 1.226,58 3.703,65 13.141,56 4,16%
Pedagogische wetenschappen en didactiek 3.205,47 45,55 1.076,01 4.327,04 1,37%
Politieke en sociale wetenschappen 5.213,56 67,25 1.767,68 7.048,49 2,23%
Psychologie 4.585,01 321,20 956,04 5.862,25 1,85%
Rechtswetenschappen 4.544,32 47,39 715,74 5.307,46 1,68%
Scheikunde 5.700,69 1.097,98 3.498,70 10.297,37 3,26%
Sociale gezondheidswetenschappen 3.735,46 48,61 2.060,13 5.844,20 1,85%
Technische en toegepaste scheikunde 1.748,25 620,13 859,31 3.227,69 1,02%
Theologie, bijbel en godsdienstwetenschap 1.222,68 14,19 374,01 1.610,88 0,51%
Toegepaste biologische wetenschappen 12.394,35 1.122,38 7.140,16 20.656,89 6,53%
Werktuigkunde 5.525,23 703,47 2.428,92 8.657,63 2,74%
Wijsbegeerte 1.036,40 23,35 225,60 1.285,35 0,41%
Wiskunde 862,13 16,14 378,96 1.257,24 0,40%
Overige 3) 9.117,30 469,93 23.294,08 32.881,31 10,40%
Totaal 2) 181.055,26 17.226,39 117.973,99 316.255,64 100,00%
* Exclusief mandaten FWO en IWT en exclusief 1 e geldstroom.
1) De besparing ten gevolge van de inhouding van bedrijfsvoorheffing in het kader van de defiscalisering is niet in mindering gebracht van de hier weergegeven
personeelskosten.
2) Inclusief VIB uitgaven, procentueel uitgesplitst over P, U en W.
3) Omvat interdisciplinair, administratie, centraal beheer, kosten van ingeZAPte FWOers, BOF-ZAPmandaten en vast FWO.
Onderzoek 61

Tabel 3b: Totale onderzoeksuitgaven KU Leuven (incl. KU Leuven R&D) en VIB* in 2011
opgedeeld per geldstroom (x1.000 euro)
Discipline Eerste 1) Tweede 2) Derde 3) Vierde 4) Eigen 5)
Aardwetenschappen en aardrijkskunde 612,10 1.314,74 1.182,32 743,37 52,87
Architectuur, ruimtel. ordening en stedenbouw 640,00 395,90 1.707,20 276,18 23,66
Biologie 1.047,79 3.849,35 3.458,41 301,55 188,64
Biomedische wetenschappen 3.404,41 19.054,77 28.333,05 19.623,21 700,18
Bouwkunde 659,50 727,88 847,06 1.096,97 33,39
Economie en toegep. econ. wetenschappen 2.657,60 4.274,12 3.796,87 1.060,06 202,59
Elektronica en elektrotechniek 1.630,99 5.078,12 9.849,05 3.004,42 226,85
Farmacie 1.174,01 1.850,04 1.807,02 3.181,58 116,64
Geneeskunde en tandheelkunde 6.003,36 15.720,10 8.164,29 23.140,34 584,36
Historische wetenschappen 984,15 2.989,49 541,15 932,31 147,97
Informatica 1.054,95 2.047,14 4.160,24 466,58 116,97
Letteren 3.286,14 3.156,62 1.539,08 1.172,70 271,36
Bewegings- en revalidatiewetenschappen 1.678,71 1.660,46 1.296,36 560,54 99,98
Materiaaltechnologie 764,46 1.240,18 4.699,10 1.752,01 32,88
Natuurkunde 1.630,26 8.424,62 3.849,76 518,18 349,00
Pedagogische wetenschappen en didactiek 1.013,85 1.276,04 2.259,51 709,81 81,67
Politieke en sociale wetenschappen 1.839,16 1.468,30 4.283,10 1.241,80 55,30
Psychologie 1.952,19 4.489,44 736,69 410,56 225,56
Rechtswetenschappen 3.016,74 2.473,07 2.209,85 465,39 159,14
Scheikunde 1.376,44 5.269,61 3.459,13 1.262,55 306,07
Sociale gezondheidswetenschappen 797,49 418,62 2.731,17 2.676,26 18,15
Technische en toegepaste scheikunde 497,92 927,80 1.780,80 449,00 70,09
Theologie, bijbel en godsdienstwetenschappen 947,72 1.319,25 2,20 189,29 100,14
Toegepaste biologische wetenschappen 2.484,07 5.417,06 9.540,14 5.331,75 367,93
Werktuigkunde 962,19 1.753,83 5.749,27 1.044,81 109,72
Wijsbegeerte 949,17 1.164,16 11,54 25,89 83,76
Wiskunde 713,14 978,97 153,35 52,96 71,97
Overige 6) 28.638,57 17.835,30 6.364,61 6.379,28 2.302,12
Totaal 72.417,08 116.575,01 114.512,33 78.069,34 7.098,96
Aandeel 2011 18,63% 29,99% 29,46% 20,09% 1,83%
Aandeel 2010 18,52% 31,46% 29,58% 18,62% 1,86%
Aandeel 2009
Aandeel 2008
* Exclusief mandaten FWO en IWT.
19,09%
20,44%
31,70%
32,99%
28,57%
27,61%
18,61%
17,02%
1) De bijdrage voor de eerste geldstroom in wetenschappelijk onderzoek wordt geschat op 25% van de werkingsmiddelen (werkingsuitkeringen, werkgeversbijdragen,
uitkering BTC) en verdeeld over de verschillende disciplines in verhouding tot hun respectieve uitgaven op de werkingsmiddelen.
2) De tweede geldstroom omvat overheidsbijdragen voor fundamenteel basisonderzoek (BOF, defiscalisatie, FWO uitgezonderd specialisatiebeurzen, IUAP).
3) De derde geldstroom omvat overheidsbijdragen voor niet gericht wetenschappelijk onderzoek (IOF, Federale overheid uitgezonderd IUAP, Vlaamse gemeenschap:
ministerie, IWT uitgezonderd specialisatiebeurzen, andere Vlaamse Interm. Org., Steden en Gemeenten, Provincies, Europese Unie, Internationale instellingen,
andere buitenlandse overheden) alsook VIB uitgaven onder de disciplines Biologie en Biomedische wetenschappen.
4) De vierde geldstroom omvat contractonderzoek en wetenschappelijke dienstverlening (bijdragen vanwege de privésector, wetenschappelijke dienstverlening, etc).
5) Wettelijk verplichte eigen bijdrage in het BOF (12%).
6) Omvat interdisciplinair, administratie, centraal beheer, kosten van ingeZAPte FWOers, BOF-ZAPmandaten en vast FWO.
2,02%
1,94%
Onderzoek 62

Tabel 4:
Inzet van personele middelen, uitgedrukt in voltijdse equivalenten* over het hele jaar
2011 per wetenschapsdiscipline (KU Leuven incl. KU Leuven R&D**)
Discipline ZAP-VWP AAP ATP WET MED Totaal Aandeel
Aardwetenschappen en Aardrijkskunde 17,87 2,75 0,58 57,11 78,31 1,05%
Arch., Ruimt. Ordening en stedenbouw 17,62 5,57 8,06 34,20 65,44 0,88%
Biologie 20,50 3,07 44,09 79,90 147,56 1,99%
Biomedische wet. (incl. Biochemie) 85,55 12,10 238,61 263,61 599,86 8,08%
Bouwkunde 15,82 13,88 39,76 69,46 0,94%
Econ. en toeg. econ. wet. 69,54 21,96 23,04 153,63 268,17 3,61%
Elektronica en Elektrotechniek 36,65 1,46 45,21 306,53 389,85 5,25%
Farmacie 22,13 11,13 34,89 64,44 132,59 1,79%
Geneeskunde en Tandheelkunde 112,38 96,75 211,55 325,42 746,10 10,05%
Historische wetenschappen en kunstgeschiedenis 34,04 10,50 40,07 55,65 140,25 1,89%
Informatica (incl. toegepaste informatica) 30,42 4,42 16,53 126,95 178,32 2,40%
Letteren 77,07 62,42 23,93 114,27 277,69 3,74%
Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie 37,23 31,33 6,33 56,13 131,02 1,76%
Materiaaltechnologie 14,20 31,35 88,99 134,54 1,81%
Natuurkunde (incl. sterrenkunde) 39,89 3,68 45,72 184,69 273,98 3,69%
Pedagogische wetenschappen en didactiek 24,16 18,26 20,33 66,96 129,72 1,75%
Politieke en Sociale wet. 44,98 37,45 14,24 93,05 189,72 2,56%
Psychologie 42,34 36,05 24,45 94,37 197,21 2,66%
Rechtswet. (incl. criminologie en notariaat) 52,86 74,83 25,94 100,38 254,02 3,42%
Scheikunde (incl. biochemie) 31,49 1,08 46,03 158,57 237,17 3,19%
Sociale Gezondheidswet. 19,80 7,73 20,58 68,97 117,07 1,58%
Technische en Toeg. Scheikunde 12,61 8,48 41,46 62,55 0,84%
Theol., Bijbel- en Godsdienstwet. 27,18 1,65 16,63 42,62 88,08 1,19%
Toeg. Biologische wetenschappen 50,95 6,20 101,89 235,60 394,63 5,32%
Werktuigkunde 20,15 4,58 21,99 123,46 170,18 2,29%
Wijsbegeerte (incl. moraalwetenschappen) 25,80 7,92 3,46 32,94 70,11 0,94%
Wiskunde 18,51 8,32 9,00 28,34 64,16 0,86%
Overige 1) 19,87 16,08 1.682,95 97,90 1.816,80 24,47%
Totaal 1.021,58 487,30 2.779,83 3.135,89 7.424,59 100,00%
* In betaalde VTE, gemiddelde over het hele jaar.
** FWO en IWT bursalen zijn niet opgenomen in deze tabel.
ZAP-VWP: zelfstandig academisch personeel (incl. BOF-ZAP en ingeZAPte FWOers), vast benoemd wetenschappelijk personeel en gastprofessoren.
AAP: assisterend academisch personeel inclusief wetenschappelijk pedagogische medewerkers en plaatsvervangers.
ATP: administratief en technisch personeel.
WET MED: bijzonder academisch personeel gefinancierd o.b.v. onderzoeksprojecten, inclusief (vanaf 1/1/2007) doctoraatsbursalen via International Office.
1) Omvat interdisciplinair, administratie, centraal beheer.
Onderzoek 63

Tabel 5: Aantal doctoraten uitgereikt aan de KU Leuven tijdens het academiejaar 2010-2011*
Faculteit Belgen Niet-Belgen
Totaal
vast acad.jaar
Groei tov
2009-2010
Theologie en Religiewetenschappen 3 30 33 1 32
Hoger Instit. voor Wijsbegeerte 4 12 16 4 15
Kerkelijk Recht 0 3 3 3 3
Rechtsgeleerdheid 15 6 21 0 21
Economie en Bedrijfswetenschappen 23 9 32 10 31
Sociale Wetenschappen 11 9 20 3 23
Letteren 21 11 32 -5 34
Psychol. en Pedag. Wetenschappen 19 5 24 -9 23
Totaal Humane wetenschappen 96 85 181 7 182
Wetenschappen 69 25 94 10 92
Ingenieurswetenschappen 76 70 146 19 149
Bio-ingenieurswetenschappen 46 16 62 8 61
Totaal Wetenschap & Technologie 191 111 302 37 302
Geneeskunde 90 26 116 -9 116
Farmaceutische Wetenschappen 11 6 17 4 15
Bewegings- en Revalidatiewet. 6 4 10 2 10
Totaal Biomedische wetenschappen 107 36 143 -3 141
Totaal 394 232 626 41 625
Totaal
DHO
* Het betreft hier de doctoraten afgelegd in vast academiejaar 2010-2011 (i.e. de periode 1/10/2010 t.e.m. 30/09/2011) en de groei van vast academiejaar 2010-2011 t.o.v.
vast academiejaar 2009-2010 alsook de afgelegde doctoraten opgenomen in de DHO databank voor academiejaar 2010 (periode 27/09/2010-25/09/2011).
Onderzoek 64

Tabel 6a:
Aantal publicaties in 2010 per faculteit van de Groep Humane Wetenschappen (inclusief
KULAK) 1),2) tijdschrift boek auteur boek editor boek hoofdstuk congres paper congres lezing
IT AT IBa ABa IBe ABe IHb AHb IC AC IMa AMa
Faculteit Godgeleerdheid 123 30 10 7 23 8 117 38 6 1 25 5
Hoger Instituut voor Wijsbegeerte 67 29 5 7 7 4 72 18 1 0 19 8
Bijzondere Faculteit Kerkelijk Recht 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0
Faculteit Rechtsgeleerdheid 193 70 43 15 38 8 212 23 16 11 74 37
Faculteit Economie en Bedrijfswetensch. 208 39 5 1 8 2 64 20 34 1 205 31
Faculteit Sociale Wetenschappen 148 64 12 28 12 7 86 47 26 2 258 61
Faculteit Letteren 235 66 24 23 45 16 262 78 61 4 176 16
Faculteit Psychologie en Pedagogische Wet. 363 61 5 14 13 7 57 46 26 2 434 111
1) Bron: Lirias april 2012
2) Voor elke publicatiesoort wordt telkens het aantal internationale (I) of eerder lokale (A) publicaties weergegeven. Enkel de gepubliceerde, niet de geaccepteerde
publicaties werden in dit overzicht opgenomen.
Tabel 6b:
Aantal publicaties in 2010 erkend door het VABB-SHW per faculteit van de Groep
1), 2), 3)
Humane Wetenschappen (inclusief KULAK)
VABB-1 VABB-2 VABB-3 VABB-4 VABB-5
Faculteit Godgeleerdheid 31 3 15 49 1
Hoger Instituut voor Wijsbegeerte 12 1 2 19 0
Bijzondere Faculteit Kerkelijk Recht 0 0 0 0 0
Faculteit Rechtsgeleerdheid 43 1 1 14 0
Faculteit Economie en Bedrijfswetensch. 22 0 1 10 2
Faculteit Sociale Wetenschappen 46 4 3 22 0
Faculteit Letteren 42 3 17 63 3
Faculteit Psychologie en Pedagogische Wet. 53 0 3 15 3
1) Bron: Lirias februari 2012
2) Enkel de gepubliceerde , niet de geaccepteerde publicaties werden in dit overzicht opgenomen.
3) gebruikte codes:
VABB-1 = artikelen in tijdschriften
VABB-2 =boeken als auteur
VABB-3 = boeken als editor
VABB-4 =artikelen of gedeelten in boeken
VABB-5 = artikelen in proceedings die geen themanummers van tijdschriften of geredigeerde boeken zijn
Onderzoek 65

Tabel 6c:
Aantal SCIE en SSCI/A&H publicaties per departement van de Groep Wetenschap &
Technologie (incl. KULAK) 1),2) 2010
Departement Aard- en omgevingswetenschappen 134
Departement Architectuur, stedenbouw en ruimtelijke ordening (ASRO) 6
Departement Biologie 128
Departement Biosystemen (BIOSYST) 113
Departement Burgerlijke bouwkunde 38
Departement Chemie 193
Departement Chemische ingenieurstechnieken 78
Departement Computerwetenschappen 68
Departement Elektrotechniek (ESAT) 219
Departement Metaalkunde en toegepaste materiaalkunde (MTM) 130
Departement Microbiële en moleculaire systemen (M²S) 188
Departement Natuurkunde en sterrenkunde 230
Departement Werktuigkunde 73
Departement Wiskunde 53
1) Bron: ECOOM ( BOF-CD 2011); 2010 = jaar waarin het artikel in ISI werd opgenomen
2) output enkel voor ZAP-leden, gekoppeld aan een departement o.b.v. onderzoeksmatige affiliatie in 2011
Tabel 6d:
Aantal SCIE en SSCI/A&H publicaties per departement van de Groep Biomedische
Wetenschappen (incl. KULAK) 1),2) 2010
Departement Acute medische wetenschappen 24
Departement Biomedische kinesiologie 40
Departement Experimentele geneeskunde 153
Departement Farmaceutische wetenschappen 116
Departement Hart- en vaatziekten 125
Departement Heelkunde 70
Departement Humane kinesiologie 14
Departement Maatschappelijke gezondheidszorg 128
Departement Medisch diagnostische wetenschappen 195
Departement Menselijke erfelijkheid 141
Departement Microbiologie en immunologie 138
Departement Moleculaire celbiologie 64
Departement Moleculaire en cellulaire geneeskunde 112
Departement Musculoskeletale wetenschappen 69
Departement Neurowetenschappen 157
Departement Oncologie 89
Departement Pathofysiologie 180
Departement Revalidatiewetenschappen 62
Departement Tandheelkunde, mondziekten en kaakchirurgie 65
Departement Vrouw & kind 245
1) Bron: ECOOM ( BOF-CD 2011); 2010 = jaar waarin het artikel in ISI werd opgenomen
2) output enkel voor ZAP-leden, gekoppeld aan een departement o.b.v. onderzoeksmatige affiliatie in 2011
Onderzoek 66

PERSONEEL
1 Een nieuw HR-masterplan
Vanuit de Personeelsdienst werd de aanzet gegeven voor een nieuw omvattend HR-masterplan voor
de universiteit voor de periode 2011-2015. Uitgaande van een analyse van de uitdagingen die zich
stellen, werden acht actiegebieden aangegeven die in het personeelsbeleid van de komende jaren
centraal zullen staan. Het betreft:
1) internationalisering;
2) leiderschap;
3) rekrutering;
4) talentmanagement;
5) herdenken van de intermediaire structuren;
6) ontwikkelen van een performantiecultuur;
7) valorisatie van sociaal kapitaal;
8) integratie van de hogeschoolopleidingen.
Dit HR-masterplan werd goedgekeurd door de Academische Raad van 29 maart 2011.
Het Gemeenschappelijk Bureau nam een aantal elementen uit de actiegebieden van het HRmasterplan
op in zijn beleidsprioriteiten, met name: leiderschap, rekrutering, talentmanagement,
internationalisering en integratie.
In het kader van de door de minister van Onderwijs toegestane vereenvoudiging van het jaarverslag
worden sinds vorig jaar geen personeelsstatistieken meer opgenomen in het jaarverslag, omdat deze
gebundeld worden aangeleverd en gepubliceerd door de VLIR. Voor de statistieken over 2011,
zie: www.vlir.be, en vervolgens: documenten/rapporten en publicaties/personeelsstatistieken. De
statistieken van de vorige jaren kunnen worden opgevraagd bij de Personeelsdienst van de
KU Leuven.
2 Personeelsbeleid voor academisch personeel
2.1 Beleidsdoelen
2.1.1 Tenuretrack-stelsel voor docenten
Aanstellingen van docenten met een minstens halftijdse opdracht gebeuren sinds 2009 in principe via
het tenuretrack-stelsel: docenten worden aangesteld voor vijf jaar en worden daarna bij positieve
evaluatie vast benoemd in de graad van hoofddocent. Het tenuretrack-stelsel werd wettelijk mogelijk
gemaakt door het onderwijsdecreet XVIII van 4 juli 2008 en werd in 2009 aan de KU Leuven
algemeen ingevoerd.
In 2011 werd een procedure uitgewerkt voor de tussentijdse beoordeling van tenuretrack-docenten in
de loop van het derde jaar van hun aanstelling. De tussentijdse beoordeling wordt opgevat als een
feedbackmoment i.v.m. de positieve punten in het dossier en de eventuele aandachtspunten, zodat
waar nodig kan bijgestuurd worden met het oog op de finale beoordeling na vijf jaar. Aangezien de
eerste aanstellingen in het tenuretrack-stelsel zijn ingegaan op 1 oktober 2009, moesten de eerste
tussentijdse beoordelingen plaatsvinden in het academiejaar 2011-2012.
De universitaire overheid besloot de procedure te volgen van de beslissingen over verlenging van
tijdelijke aanstelling, vaste benoeming en bevordering van ZAP. De tenuretrack-docent dient een
dossier in dat dezelfde rubrieken bevat als een aanvraag voor verlenging, vaste benoeming of
bevordering. Hij baseert zijn motivering expliciet op zijn individuele tenuretrack-criteria die hij bij het
begin van zijn aanstelling heeft ontvangen. De beoordelingscommissie formuleert een advies over elk
dossier, het Bijzonder Groepsbestuur doet een voorstel en de Bijzondere Academische Raad beslist.
Daardoor is de universiteitsbrede afstemming over de betrokken dossiers gegarandeerd.
2.1.2 Nevenactiviteiten: nieuwe reglementering
In 2011 vereenvoudigde en verduidelijkte de universiteit de reglementering rond nevenactiviteiten.
Alleen leden van het ZAP en het AAP met een aanstelling van minstens 50% moeten hun
Personeel 67

nevenactiviteiten aanvragen. Dit is in overeenstemming met de bepalingen in het universiteitsdecreet
en het reglement academisch personeel. De nieuwe reglementering stelt het onderscheid scherp
tussen wat een nevenactiviteit is en wat niet, rekening houdend met de bepalingen in het intern
reglement wetenschappelijke en maatschappelijke dienstverlening en het intern reglement inzake
deelname in v.z.w.’s en andere rechtspersonen. Het verduidelijkt ook de financiële aspecten van
nevenactiviteiten. Tot slot vereenvoudigt het nieuwe reglement de jaarlijkse procedure voor het
aanvragen van nevenactiviteiten.
2.1.3 Emeriti met PR-opdracht: nieuwe reglementering
De emeritaatswet van 1986 sluit uit dat emeriti na het academiejaar waarin ze 70 jaar worden, nog
formeel met academische opdrachten (onderwijs, onderzoek of wetenschappelijke dienstverlening)
worden belast. De KU Leuven voorziet sinds 2008 echter de mogelijkheid om emeriti na het
academiejaar waarin ze 70 worden nog aan te zoeken voor PR-taken, bestuursopdrachten of
lidmaatschappen van interne en externe commissies, voor zover deze met hun statuut in
overeenstemming zijn. Om de uitoefening van deze taken te vergemakkelijken kan aan de betrokken
emeriti het statuut worden toegekend van emeritus met PR-opdracht. In 2011 expliciteerde de
universitaire overheid de aanstellingsvoorwaarden, procedure en faciliteiten van het statuut van
emeritus met PR-opdracht.
2.1.4 Uitbouw van het onderzoekskader
In 2008 en 2009 kreeg het onderzoekskader effectief vorm. Het onderzoekskader biedt onderzoekers
de kans om een academische loopbaan uit te bouwen in een BAP-statuut aan de universiteit, naast de
ZAP-loopbanen. Binnen het onderzoekskader zijn 2 functiefamilies voorzien: onderzoeksmanager en
onderzoeksexpert. De onderzoeksmanager draagt bij aan de onderzoeksvisie en implementeert ze
mee vanuit een managementrol, o.a. door het aantrekken, coördineren, faciliteren en valoriseren van
onderzoek en het begeleiden van onderzoeksteams. De onderzoeksexpert ontwikkelt en bouwt binnen
het kader van een gedefinieerde onderzoeksmissie één of meerdere expertises uit die essentieel zijn
voor de betrokken onderzoeksentiteit en haar onderzoeksstrategie. Onderzoekers binnen het
onderzoekskader krijgen in regel een arbeidsovereenkomst van onbepaalde duur en worden
aangesloten op een eigen groepsverzekering. Ze worden aangesteld na selectie door een
selectiecommissie. Het HR-beleid omtrent het onderzoekskader werd verder uitgewerkt via het
concreet uittekenen van de beide functiefamilies, van loopbaanpaden met bevorderingsmogelijkheden
en van een verloningssysteem. Het systeem is nu volledig geïmplementeerd.
In 2011 maken in totaal 81 personen deel uit van het onderzoekskader, waarvan 25 IOFmandaathouders.
2.1.5 Competentieprofielen
In samenspraak met de arbeidsmarkt werd reeds eerder een competentieprofiel voor doctorandi
uitgewerkt. Dat profiel moet ervoor zorgen dat er tijdens het doctoraatstraject ook meer aandacht is
voor niet-academische vaardigheden, zoals management en communicatie. Het zijn net die
vaardigheden waar in de huidige arbeidsmarkt veel nadruk op gelegd wordt. Een goede beheersing
ervan is noodzakelijk voor de verdere loopbaan van de doctor zowel binnen als buiten de KU Leuven.
Daartoe werd een competentiematrix gemaakt die de doctorandus helpt om doelbewust acties en
activiteiten te ondernemen die bepaalde vaardigheden aanscherpen. De matrix somt enerzijds de
activiteiten op die een doctorandus onderneemt. Anderzijds geeft de matrix een beeld van de
competenties en vaardigheden die noodzakelijk zijn om een doctoraatsonderzoek succesvol te
doorlopen of die noodzakelijk of nuttig zijn voor de verdere loopbaan, binnen en buiten de KU Leuven.
2.2 Bevorderingspolitiek en selectiebeleid
De kwalitatieve criteria voor selectie en bevordering in het ZAP zijn in uitvoering van het
universiteitsdecreet van 1991 vastgelegd in het reglement van het academisch personeel. Het blijft
nuttig deze formele basistekst hier opnieuw in herinnering te brengen.
Om tot de onderscheiden graden van het zelfstandig academisch personeel te kunnen worden
benoemd of aangesteld, moet de betrokkene:
- voor docent: op grond van de voordien geleverde prestaties beantwoorden aan de redelijke
Personeel 68

verwachting dat hij degelijk wetenschappelijk onderzoek en onderwijs zal verrichten en
verstrekken;
- voor hoofddocent: bewezen hebben dat hij degelijk wetenschappelijk onderzoek en onderwijs
verricht en verstrekt;
- voor hoogleraar: zich hebben ontwikkeld tot een meer dan gemiddeld creatief en productief
onderzoeker en tot een lesgever met didactische kwaliteiten en met een brede onderwijservaring;
- voor gewoon hoogleraar en buitengewoon hoogleraar: zich hebben ontwikkeld tot een uitstekend
onderzoeker die ruime erkenning geniet in zijn vakgebied en tot een lesgever met didactische
kwaliteiten en met een brede onderwijservaring, alsmede over leidinggevende kwaliteiten
beschikken.
Deze criteria moeten worden benaderd in samenhang met het eigen reglement goedgekeurd door de
Raad van Bestuur van 28 november 1995 dat de minimale anciënniteitsvoorwaarden voor zulke
benoemingen of bevorderingen bepaalt. Deze reglementaire anciënniteitsvoorwaarden (2 jaar ZAPanciënniteit
voor benoeming, aanstelling of bevordering tot hoofddocent, 4 jaar voor hoogleraar en
6 jaar voor gewoon hoogleraar) zijn enkel minimumtermijnen. Iedere graad in het voltijds en deeltijds
zelfstandig academisch personeel kan in principe een eindgraad zijn.
Naast deze reglementaire anciënniteitscriteria geldt aan de KU Leuven de beleidsnorm dat
bevordering in het ZAP in de regel ten vroegste drie jaar na een eerste benoeming of na de vorige
bevordering wordt toegekend en dat een bevordering niet kan samenvallen met een vaste benoeming,
behalve voor tenuretrack-docenten.
Aan de KU Leuven heerst de overtuiging dat bij een eerste benoeming in het ZAP de kwaliteit van het
gepresteerde onderzoekswerk centraal moet staan. Daarnaast spelen uiteraard ook didactische
aanleg, leidinggevende capaciteiten, bereidheid tot samenwerking en persoonlijkheidskenmerken een
rol. Bij benoeming van ZAP-leden wordt gestreefd naar een evenwicht tussen enerzijds extern en
internationaal rekruteren en anderzijds het opnemen van getalenteerde jongeren uit eigen midden in
het ZAP-kader. Deze laatsten worden sterk gestimuleerd om bij het begin van hun loopbaan
buitenlandse ervaring op te doen. Mede daartoe wordt er ook naar gestreefd om de onderwijsbelasting
van jonge ZAP-leden binnen de perken te houden.
Bij bevorderingen wordt uitgegaan van de kwaliteit van de aanvragen. Die kwaliteit omspant het
geheel van de opdracht van de betrokken professoren. Afhankelijk van het wetenschapsgebied
worden voor de evaluatie van de onderzoeksactiviteiten de geëigende bibliometrische of andere
instrumenten gebruikt. De gegevens die hieruit voortkomen, worden geïnterpreteerd in het ruimere
kader van het wetenschappelijke profiel van de kandidaten en de wijze waarop zij dat vorm geven in
de uitvoering van hun academische opdrachten. Met betrekking tot onderwijs en vorming wordt
uitdrukkelijke aandacht besteed aan de omvang van de onderwijstaak en aan de aangetoonde
kwaliteit van de uitvoering ervan. De gegevens van de onderwijsevaluaties worden hierbij betrokken.
Onderwijskundige vorming en vernieuwende onderwijsinitiatieven zijn evenzeer van belang. Voor het
onderdeel ‘dienstverlening‘ wordt ook aandacht besteed aan de band met onderzoek en onderwijs,
waarmee wetenschappelijke en maatschappelijke dienstverlening geïntegreerd zijn en vorm krijgen.
Verder worden de interne beleids- en bestuursopdrachten of andere taken van interne dienstverlening
die in de academische loopbaan worden uitgevoerd op diverse niveaus hierbij betrokken. Bijzondere
aandacht wordt besteed aan de leidinggevende capaciteiten die van de professoren verwacht worden.
Voor de promotie tot hoogleraar moet de kandidaat beschikken over aantoonbare leidinggevende
capaciteiten. Voor de bevordering tot (buiten)gewoon hoogleraar moeten duidelijk bewezen tekenen
van effectief leiderschap aanwezig zijn.
2.3 Prestatiebeloning
In 2011 werd aan 31 personeelsleden een persoonlijke vergoeding voor prestaties van
wetenschappelijke dienstverlening toegekend. Dat gebeurde ook dit jaar grotendeels ten laste van de
saldi van projecten die gefinancierd worden door het bedrijfsleven. De beslissingen hieromtrent
worden genomen in het kader van KU Leuven Research & Development. Daarnaast werd aan 78
personen een vergoeding uitbetaald voor activiteiten van postacademische vorming.
In uitvoering van het onderwijsdecreet VIII werden daarnaast vergoedingen toegekend aan 27 emeriti
jonger dan 65 jaar die nog taken van onderwijs en/of wetenschappelijk onderzoek verderzetten.
Personeel 69

2.4 Coryfeeëntoeslag
De KU Leuven heeft in 2011, zoals in het verleden, geen initiatieven genomen voor toekenning van de
zogenaamde coryfeeëntoeslag (artikel 100, 2e lid universiteitsdecreet) aan leden van het academisch
personeel.
2.5 Evaluatie van het academisch personeel
Voor toelichting over de reeds vroeger bestaande initiatieven inzake evaluatie van zowel onderwijs als
onderzoek wordt verwezen naar de betrokken gedeelten van het jaarverslag en naar punt 2.2
hierboven inzake de bevorderingspolitiek.
Intussen legt het onderwijsdecreet X een periodieke evaluatie van alle AP-leden op, drie jaar na
aanstelling of benoeming of na elke bevordering en vervolgens ten minste om de vijf jaar. Het decreet
voorziet naast positieve evaluaties in twee mogelijke negatieve beoordelingen: ondermaats en
onvoldoende. Aan de KU Leuven worden binnen de positieve evaluaties geen verdere differentiaties
voorzien.
Voor assistenten, doctor-assistenten, praktijkassistenten, wetenschappelijk medewerkers en
doctoraatsbursalen werd door de KU Leuven geen nieuwe evaluatieprocedure opgezet, omdat het
reeds bestaande onderzoek voor de hernieuwing van hun aanstelling als evaluatie kan gelden.
In het academiejaar 2010-2011 moesten 290 ZAP-leden geëvalueerd worden. Het betrof:
- de leden van het ZAP die drie jaar voordien, dus per 1 oktober 2007, benoemd, aangesteld of
bevorderd werden. Het betrof hier 210 ZAP-leden;
- de ZAP-leden die geëvalueerd werden in 2005-2006 en die sindsdien niet meer geëvalueerd
werden. Ze moesten dit jaar in het kader van de gewone vijfjaarlijkse evaluatie opnieuw
geëvalueerd worden. Het ging om 74 ZAP-leden;
- de leden van het ZAP, die in 2010-2011 vervroegd geëvalueerd werden, hetzij omdat de algemene
evaluatiecommissies van de vorige jaren hun volgende evaluatie reeds voor dit jaar hadden
vastgelegd, hetzij omdat hun dossier door de betrokken vicerector werd toegevoegd aan de
evaluatieronde 2010-2011. Het ging hier om 6 vervroegde evaluaties.
Er werden in 2010-2011 bij 26 positieve evaluaties specifieke bemerkingen geformuleerd en tevens
werd bij een aantal van deze dossiers beslist tot een vervroegde nieuwe evaluatie. Voor 6 dossiers
werd uitstel van evaluatie verleend
2.6 Vorming van het academisch personeel
Hier moet enerzijds worden gewezen op de doctoraatsopleiding voor de assistenten, wetenschappelijk
medewerkers en doctoraatsbursalen en de docententraining voor ZAP-leden. Voor verdere toelichting
over deze punten wordt verwezen naar de betrokken gedeelten van het jaarverslag.
Anderzijds zijn de vormingsactiviteiten die georganiseerd worden vanuit de Personeelsdienst
eveneens gericht op leden van het academisch personeel. Zie in dit verband verder onder punt 4.
2.7 Samenwerkingsovereenkomsten met andere universiteiten en hogescholen
In 2011 waren er 66 uitwisselingsovereenkomsten van kracht met andere universiteiten of
hogescholen waarvan 27 met hogescholen en 39 met andere universiteiten.
Bij de overeenkomsten met andere universiteiten waren er 31 waarbij een personeelslid van de
KU Leuven elders een opdracht vervulde, en 8 waarbij vanuit de KU Leuven een beroep gedaan werd
op een personeelslid van een andere universiteit.
De 27 overeenkomsten met hogescholen waren er allemaal waarbij een personeelslid van een
hogeschool een opdracht aan de KU Leuven opnam.
Personeel 70

2.8 Gemiddelde leeftijd bij promoties
De gemiddelde leeftijd bij promoties in de loop van 2011 wordt hieronder per graad weergegeven. Ter
vergelijking wordt tussen haakjes de gemiddelde leeftijd bij promotie voor de vijf vorige jaren
weergegeven, respectievelijk 2010, 2009, 2008, 2007, 2006.
gewoon hoogleraar 48 (48, 48, 47, 44, 46)
buitengewoon hoogleraar 53 (49, 48, 47, 48, 46)
hoogleraar 45 (42, 41, 42, 43, 44)
deeltijds hoogleraar 43 (46, 45, 48, 47, 48)
hoofddocent 38 (38, 37, 39, 38, 42)
deeltijds hoofddocent 45 (47, 42, 43, 40, 52)
Over de jaren heen vertonen de cijfers echter geen uitgesproken tendensen, enkel beperkte
fluctuaties.
2.9 Personeelsverloop
In de tabel hieronder wordt het personeelsverloop weergegeven.
Pensioen Overlijden Einde
mandaat
Ontslag
wn (1)
Ontslag
wg (2)
Opzeg
onderling
overleg
Totaal
ZAP 52 3 30 1 86
AAP 1 145 1 42 189
BAP 4 3 1.112 1 2 185 1.307
Totaal 56 7 1.287 2 2 228 1.582
(1) ontslag door de werknemer
(2) ontslag door de werkgever
Het einde van een mandaat blijft zoals de vorige jaren de meest voorkomende reden van verloop. Dit
is vooral het geval bij het bijzonder academisch personeel waar de afloop van onderzoekscontracten
dikwijls leidt tot het einde van een mandaat.
2.10 Aantal personeelsleden met uitsluitend formele onderwijstaken
In 2011-2012 werden 13 nieuwe ZAP-leden aangesteld met uitsluitend een onderwijsopdracht,
waarvan de opdracht procentueel uitgedrukt is. Dit aantal is sterk verminderd, omdat ernaar gestreefd
wordt de ZAP-leden zoveel mogelijk te benoemen met een gecombineerde opdracht van onderwijs en
onderzoek, plus eventueel wetenschappelijke dienstverlening.
Op te merken valt dat vrijwel al deze aanstellingen met uitsluitend een formele onderwijsopdracht
gebeuren in de Faculteit Geneeskunde, doorgaans in combinatie met een voltijdse klinische opdracht
in de Universitaire Ziekenhuizen.
2.11 Aantal AP-leden per afstudeerinstelling
88,75% van de in 2011 tewerkgestelde AP-leden zijn afgestudeerd aan de eigen instelling, 10,2% aan
een andere Belgische universiteit en 1,03% aan een buitenlandse universiteit. Meer gedetailleerde
informatie is opgenomen in de hierna volgende tabel.
Totaal AAP BAP ZAP
KU Leuven 8.209 870 91,68% 6.219 91,08% 1.120 76,09%
België 945 75 7,90% 573 8,39% 297 20,18%
Buitenland 95 4 0,42% 36 0,53% 55 3,74%
Totaal 9.249 949 100,00% 6.828 100,00% 1.472 100,00%
Personeel 71

2.12 Overzicht van het aantal medewerkers met ervaring buiten de eigen instelling
Ruim 25% van de medewerkers tewerkgesteld in 2011 hebben werkervaring in een organisatie buiten
de KU Leuven. Voor het zelfstandig academisch personeel is dat 50%, voor het assisterend
academisch personeel 15% en voor het bijzonder academisch personeel eveneens 15%. Deze
percentages zijn vrijwel identiek als die van de laatste jaren, maar de langere evolutie ervan vertoont
een stijgende tendens.
3 Personeelsbeleid voor ATP
3.1 Organisatieontwikkeling
Binnen de KU Leuven worden projecten uitgewerkt die tot doel hebben de missie en strategische
prioriteiten van verschillende eenheden en diensten in kaart te brengen en op basis hiervan de
organisatiestructuur uit te tekenen. De bijhorende functies worden eveneens beschreven en gewogen
volgens de Hay-methodiek. Dit schept duidelijkheid over de verantwoordelijkheden, en
resultaatsgebieden en mogelijke verloning binnen elke functie en de relatie tot de
organisatiedoelstellingen. Daarnaast worden de diverse loopbaanmogelijkheden in de gehele
organisatie in kaart gebracht. De medewerkers worden via functiegesprekken, functioneringsgesprekken
en opleidingen in hun ontwikkeling en loopbaan begeleid.
3.2 Loopbaanontwikkeling en -begeleiding
De KU Leuven besteedt aandacht aan loopbaanontwikkeling en -begeleiding.
Sommige medewerkers nemen één bepaalde functie op binnen hun loopbaan en kunnen doorgroeien
naar een senior-niveau binnen deze functie. Andere medewerkers nemen gedurende hun loopbaan bij
de KU Leuven verschillende functies op. Soms gaat het om een horizontale overstap, waarbij de
nieuwe functie zich op hetzelfde niveau bevindt van de vorige functie; soms gaat het om een verticale
overstap, die gepaard gaat met een promotie.
Het opnemen van nieuwe verantwoordelijkheden en het verwerven van nieuwe vaardigheden
bevordert de ontwikkeling van de werknemer en de dynamiek van de organisatie. Verder komt dit ook
ten goede aan de ‘employability’ of tewerkstelbaarheid van de werknemers binnen de KU Leuven en
op de arbeidsmarkt.
Het doorstromen naar andere functies is afhankelijk van de beschikbare vacatures enerzijds en van
het profiel en de competenties van de medewerker anderzijds. Vacatures worden bekend gemaakt via
de jobsite, waar zowel interne als externe kandidaten op kunnen reageren.
3.3 Concrete implementatie van het project organisatie- en functiedesign
Het in 2002 uitgewerkte functieclassificatiesysteem voor het ATP wordt verder systematisch gebruikt
bij de aanwerving van nieuwe ATP-medewerkers en bij de behandeling van de
bevorderingsaanvragen binnen de jaarlijkse formatie.
In 2011 werd het project organisatie- en functiedesign (OFD) in verschillende eenheden binnen de
organisatie uitgerold of verder gefinaliseerd: de afdelingen SCD en PSI binnen Departement ESAT,
Dienst Onderzoekscoördinatie, International Office, Groepsdiensten Biomedische Wetenschappen,
Groepsdiensten Humane Wetenschappen, Faculteit Bewegings- en Revalidatiewetenschappen,
Faculteit Ingenieurswetenschappen, Faculteit Wetenschappen, Departement Burgerlijke Bouwkunde,
Departement Werktuigkunde, Hiva, Campusbibliotheek Arenberg en Gasthuisberg, Dienst Interne
Audit.
Een aantal projecten werden opnieuw bekeken en geüpdatet: LRD, Facilitaire Diensten, Dienst
Studentenhuisvesting, managementstructuur ICTS, Faculteit Letteren.
De organisatiestructuur werd herbekeken en de functies werden ingepast in het bestaande raamwerk
van functiefamilies. Dit raamwerk wordt indien nodig verder uitgebreid en verfijnd. In 2011 werden
geen nieuwe functiefamilies gecreëerd. Naar aanleiding van het OFD-project bij de Faculteit
Personeel 72

Wetenschappen wordt de relevantie en wenselijkheid van het creëren van een meer onderwijsgerichte
ondersteunende functiefamilie (bv. voor monitoren met een ATP-contract onbepaalde duur) verder
onderzocht.
3.4 Nieuwe CAO voor het ATP
In november 2009 waren er onderhandelingen opgestart tussen de werkgevers- en
werknemersafvaardiging die geleid hebben tot een nieuwe CAO. Deze werd in september 2010
goedgekeurd door de Raad van Bestuur en trad in werking op 1 januari 2011.
Naast een aantal wettelijke en reglementaire wijzigingen wordt er in deze nieuwe CAO vooral
aandacht besteed aan de gratis hospitalisatieverzekering, de nieuwe regeling voor het bijkomend
verlof, een aantal aanpassingen aan het groepsverzekeringsreglement maar vooral aan de verdere
uitbouw van loopbaanontwikkeling, functioneringsbegeleiding en -evaluatie voor ATP-leden. Hierna
wordt een overzicht van de belangrijkste wijzigen gegeven.
Loopbaanontwikkeling, functioneringsbegeleiding en evaluatie
Doorheen de gehele CAO is er meer aandacht gegaan naar de loopbaanontwikkeling en -begeleiding.
Zo werd er geëxpliciteerd dat er opleidings- en groeimogelijkheden worden aangeboden, zodat de
personeelsleden hun professionele vaardigheden verder kunnen ontwikkelen en dit de
tewerkstelbaarheid binnen de evoluerende organisatie bevordert. Ook werd er gesteld dat
ondersteuning wordt geboden aan mutaties die de noden van de universiteit ten goede komen én de
loopbaanperspectieven van de personeelsleden bevorderen.
Er werd meer en explicietere aandacht besteed voor de wederzijdse terugkoppeling tussen
diensthoofd en medewerker en aan coaching en opleidingsnoden. Bij een ‘ondermaatse’ of
‘onvoldoende’ beoordeling worden de mogelijke sancties (uitstel/vertraging groei naar volgende
salaristrede) geschrapt en wordt er voorzien dat, in overleg met de Personeelsdienst, een
begeleidingstraject opgestart kan worden.
Loopbaanstructuur
De Hay-klassen voor alle niveaus en de verwijzingen naar het project ‘Organisatie- en functiedesign’
(OFD) werden ook opgenomen in de CAO. In de praktijk werden deze al geruimere tijd gehanteerd, in
de nieuwe CAO werd dit dan ook formeel opgenomen.
Er werd vanuit de organisatie ook het engagement genomen om in het geval van aanwerving in een
ingroeigraad van het OFD-kader, uiterlijk na 3 jaar na te gaan wat het loopbaanperspectief is en wat
het groeipad naar de modale graad. Uit de uitwerking van de praktische gevolgen van dit artikel kwam
de conclusie dat de Personeelsdienst er mee over zal waken dat er voldoende aandacht uitgaat naar
iedere medewerker die zich in de ingroeigraad bevindt.
Verder volgde er nog een aantal technische aanpassingen in het kader van de jaarlijkse
bevorderingsronde met betrekking op de vereiste minimale evaluatie bij bepaalde types van
bevorderingen.
Opname van een functie van een lagere graad
Met de verwijzing naar het OFD-kader en de Hay-klassen werd ook geëxpliciteerd hoe we omgaan
met de financiële doorgroei indien er een discrepantie is tussen graad en functie. De nieuwe CAO stelt
dat indien een personeelslid een functie van een lagere graad opneemt en zijn hogere graad behoudt,
er geen financiële doorgroei meer mogelijk is zolang het salaris van de betrokken medewerker hoger
is dan het salaris dat bij de nieuwe functie hoort.
Bijkomend verlof
Het systeem op basis van leeftijd wordt vervangen door een nieuw systeem op basis van anciënniteit.
Het nieuwe systeem is globaal kostenneutraal, is meer afgestemd op de regeling voor het academisch
Personeel 73

personeel en zorgt ervoor dat geen enkel ATP-lid minder bijkomend verlof krijgt dan waar hij/zij recht
op had in 2010.
Kort verzuim
Er werden een aantal beperkte aanpassingen aan de termijnen en modaliteiten van kort verzuim
aangebracht. De regeling voor kort verzuim voor het ATP werd meer afgesteld op de regeling voor het
AP en bijvoorbeeld uitgebreid met verhuisdagen.
Beëindiging van de arbeidsovereenkomst – rol Comité Personeelszaken (CPZ)
De rol van het CPZ bij de beëindiging van arbeidsovereenkomsten werd in de nieuwe CAO
herbekeken. Zo wordt een voorstel tot ontslag enkel bij het disfunctioneren en mits akkoord van het
personeelslid voorgelegd aan het Comité. Het CPZ zal zich niet langer uitspreken over de
wenselijkheid van het ontslag maar checkt of er voldoende inspanningen geweest zijn om te
remediëren. De algemeen beheerder beslist of er tot ontslag overgegaan wordt.
Toelagen en vergoedingen
Er werden beperkte aanpassingen aangebracht aan de toelagen voor weekendwerk en werk op
feestdagen met het oog op meer billijkheid en duidelijkheid. Er wordt geen onderscheid meer gemaakt
tussen toelagen voor ‘bijzonder prestaties’ en ‘prestatietoelagen’ en het onderscheid tussen functies
valt weg voor de bepaling van de bedragen. De verloning van de directiefuncties wordt door het
remuneratiecomité bepaald.
Hospitalisatieverzekering
De personeelsleden van het ATP worden gratis aangesloten bij de sociale formule van de reeds
aangeboden hospitalisatieverzekering. Voor degenen die opteren voor de privéformule draagt de
werkgever bij, gelijk aan de kostprijs van de sociale formule. In de marge van deze CAO is ook
afgesproken dat de hospitalisatieverzekering ook voorzien wordt voor het ZAP, AAP en BAP (inclusief
bursalen).
Groepsverzekering
Voor de CBP-groepsverzekering werd een, in de tijd beperkte (6 maanden), gelijkstelling van een
aantal afwezigheden voorzien, o.a. bij carensdag, periodes van gewaarborgd loon, ziekte, deeltijdse
ziekte, arbeidsongeval, beroepsziekte, moederschapsrust, vaderschapsverlof, adoptieverlof,
borstvoedingsverlof.
3.5 Rekrutering, selectie, aanwerving en onthaal
De coördinatie van en de ondersteuning en adviesformulering bij het rekruteren, de selectie en de
aanwerving en het onthaal van nieuwe medewerkers blijft een belangrijke opdracht van de
Personeelsdienst.
De laatste jaren werd veel aandacht besteed aan het uitwerken van een rekruteringsbeleid. Ook in
2011 vertaalde zich dit in heel wat initiatieven om enerzijds de specifieke vacatures bekend te maken
via verschillende print en online media en anderzijds om KU Leuven op de kaart te zetten als een
aantrekkelijke werkgever (Employer Branding).
In 2011 merken we een kleine toename van het aantal vacatures ATP ten aanzien van 2010. We
tellen namelijk 362 vacatures in 2011, in 2010 telden we 330 ATP-vacatures. Opnieuw situeren de
vacatures zich voornamelijk binnen de functiedomeinen IT, onderzoek (incl. laboranten), techniek en
engineering en administratie. De respons is in 2011 vergelijkbaar met deze van 2010: deze vacatures
leverden 7.858 sollicitaties op, wat gemiddeld 22 reacties per vacature betekent.
Binnen het ATP werden 376 nieuwe medewerkers aangeworven. Het onthaal van een nieuwe
medewerker omvat nog steeds een kort individueel onthaalmoment op de Personeelsdienst, een
onthaalsessie en het onthaal op de dienst/afdeling zelf. In 2011 werden 1.085 nieuwe medewerkers
Personeel 74

(ATP en AAP/BAP) ontvangen voor een individueel onthaalmoment, inclusief doctoraatsbursalen. De
maandelijkse informatieve onthaalsessie werd bijgewoond door 204 nieuwe ATP’ers.
4 Opleidingsaanbod en -beleid
In 2011 werd het opleidingsbeleid van de voorgaande jaren verder gezet. Zo werden in het open
aanbod aan opleidingen in leidinggevende, communicatieve en samenwerkingsvaardigheden 60
workshops en cursussen georganiseerd, met in totaal 625 deelnemers.
Het vierdaagse opleidingstraject voor leidinggevenden werd dit jaar 4 keer georganiseerd, zodat een
40-tal diensthoofden en teamleiders een basisopleiding in peoplemanagementvaardigheden kregen.
Het aanbod aan leiderschapsopleidingen voor ZAP werd in 2011 uitgebreid met twee nieuwe
initiatieven.
De driedaagse summer course ‘coachend leidinggeven voor ZAP’ focust specifiek op het
peoplemanagement in een academische context.
Daarnaast werd de nieuwe opleiding: ‘Bedrijfsvoering aan de KU Leuven’ voor nieuwe decanen en
departementsvoorzitters tweemaal georganiseerd. Tijdens twee modules van twee dagen komen alle
beleidsdomeinen van de universiteit aan bod. In het eerste jaar waren er 20 deelnemers voor deze
opleiding.
Een ander nieuw initiatief is het opleidingstraject ‘interculturele samenwerking en communicatie’ dat
tweemaal werd georganiseerd, eenmaal voor administratief-technisch en eenmaal voor academisch
personeel. Ook hier waren 20 deelnemers.
Het aanbod aan workshops in transferable skills voor doctorandi trok 350 deelnemers.
Voor de financiering van personeelsopleidingen blijft de subsidie van de Vlaamse Regering in het
kader van het sectoraal vormingsfonds hoger onderwijs een substantiële steun. Verschillende van de
hierboven vermelde vormingsinitiatieven werden, in overleg met de ondernemingsraad, financieel
mogelijk gemaakt door deze subsidie.
Personeel 75

Personeel 76

SOCIALE VOORZIENINGEN VOOR STUDENTEN
1 Voorwoord en financiële middelen
Na de start van de strategieoefening in 2010 werd deze verder gezet en afgewerkt in 2011. De Raad
voor Studentenvoorzieningen keurde na grondige besprekingen het totale strategische plan goed dat
zorgvuldig werd voorbereid in werkgroepen per werkveld. Op deze wijze zijn we klaar voor de opmaak
van een nieuw beleidsplan dat nodig zal zijn in het licht van het nieuwe decreet op de
studentenvoorzieningen dat in principe in zal gaan vanaf 1 januari 2013.
In dit nieuwe decreet zal normaal ook een nieuwe financiering opgenomen worden waarin een
groeipad voorzien wordt dat een deel van de onrechtvaardige achterstand van de KU Leuven zal
wegwerken. Weliswaar zal het groeipad van deze nieuwe financiering pas starten in 2014 en niet zoals
oorspronkelijk voorzien bij de start van het decreet in 2013. Bij de opmaak van de begroting voor 2013
zal nagegaan worden in hoeverre een aantal nieuwe activiteiten die ook nieuwe middelen vergen
eventueel reeds (partieel) kunnen opgestart worden met middelen uit de bestemde fondsen
Studentenvoorzieningen.
Met dit nieuwe strategisch plan in de hand zijn we goed gewapend voor de grote uitdaging van 2013,
nl. de integratie van de academiserende opleidingen in de universiteit vanaf het academiejaar 2013-
2014. In verband met deze integratie werden in 2011 al een aantal krachtlijnen afgesproken over de
aanpak binnen de sociale sector. Eind 2011 werden dan per werkveld werkgroepen opgericht die
tegen medio 2012 de nodige voorstellen moeten doen om de start in 2013 voor te bereiden.
Binnen het strategisch plan én de aanpak rond de integratie van de academiserende opleidingen wordt
in de sociale sector extra aandacht besteed aan de verdere democratisering van het hoger onderwijs
en aan een betere participatie van verschillende kansengroepen. Hierbij hebben we zowel oog voor de
instroom als voor de doorstroom. Een deel van de nieuwe middelen zullen dan ook hiervoor ingezet
worden en tevens kunnen we ook blijven rekenen op middelen uit het Aanmoedigingsfonds.
De Raad voor Studentenvoorzieningen, samengesteld uit studenten, personeelsleden en academici,
wordt voorgezeten door de vicerector Studentenbeleid en waakt over de realisering van deze
doelstellingen. De raad neemt initiatieven op de werkterreinen voeding, huisvesting, mobiliteitsadvies,
psycho-medisch-sociale begeleiding en studentenleven. Zij beschikte daarvoor in 2011 over een
budget van 17.009.700 euro, waarvan 8.381.340 euro toelagen (rechtstreeks van de overheid en
vanuit de inschrijvingsgelden) en 8.628.360 euro andere inkomsten.
De exploitatie 2011 van Studentenvoorzieningen werd afgesloten met een positief resultaat van
440.405 euro. De totale kosten stegen ten opzichte van 2010 met 4,66% naar 16.565.295 euro. De
kosten van het administratieve personeel stegen ten opzichte van 2010 met 8,29% tot 5.547.524 euro.
De opbrengsten stegen met 1,66% naar 17.009.700 euro.
De inspanningen die de sector levert voor de democratisering van het hoger onderwijs en het invullen
van de nodige randvoorwaarden hiertoe zijn in principe en voor de meeste werkterreinen ook letterlijk
gelijkaardig voor hogeschool- en universiteitsstudenten uit de Leuvense regio. Voor de werkvelden
voeding, privé-huisvesting, psycho-medische en sociaal-juridische diensten geldt een
raamovereenkomst afgesloten met de v.z.w.’s voor sociale voorzieningen van de Katholieke
Hogeschool Leuven, de Groep T Hogeschool en de Hogeschool voor Wetenschap en Kunst te Leuven
en Vlerick. In ruil betalen de hogescholen hiervoor een gedeelte van hun sociale toelagen (in totaal
706.636 euro).
2 Dienst Studentenhuisvesting
De Dienst Studentenhuisvesting omvat de exploitatie van een aantal eigen studentenresidenties,
dienstverlening aan studenten en private kotbazen, de exploitatie van het interculturele
ontmoetingscentrum Pangaea en een aantal specifieke acties naar studenten betreffende
duurzaamheid.
De universele doelstelling is het streven naar een kwalitatief goede huisvesting voor iedereen tegen
een aanvaardbare prijs. De selectieve doelstelling bestaat in het leveren van inspanningen naar
Sociale voorzieningen voor studenten 77

specifieke doelgroepen (bv. minvermogenden, studenten met een functiebeperking, buitenlandse
studenten, …).
2.1 Studentenresidenties
2.1.1 Capaciteit
In december 2011 had Studentenvoorzieningen 29 residenties in eigen beheer, met 3.769 ‘bedden’.
Deze bedden zijn verdeeld over 3.265 kamers, 44 dubbele kamers, 146 studio’s, 143 appartementen,
3 gezinswoningen en 62 logeerkamers.
Het grootste deel van de bedden in de kamers en dubbele kamers, met uitzondering van die in de
logeerkamers, zijn betoelaagd via subsidies van de Vlaamse overheid, KU Leuven en
Studentenservice KHLeuven. Deze worden tegen verminderde prijzen aan specifieke doelgroepen
verhuurd. De andere kamers verhuren we aan niet-gesubsidieerde prijs.
In het verleden beheerde Studentenvoorzieningen zowel gesubsidieerde, als niet-gesubsidieerde
residenties. Bij de start van academiejaar 2011-2012 zijn we echter gestart met de afbouw van dit
onderscheid: alle residenties van Studentenvoorzieningen worden residenties waar we naast
gesubsidieerde ook niet-gesubsidieerde huisvesting kunnen aanbieden. Nieuwe toelatings- en
toekenningsvoorwaarden bepalen of een kandidaat-bewoner toegang krijgt tot huisvesting binnen een
residentie van Studentenvoorzieningen en of deze daar dan recht heeft op een gesubsidieerde
huurprijs. Het overgrote gedeelte van de kamers zal aan een gesubsidieerde prijs verhuurd worden. In
2012-2013 zou deze omschakeling afgerond moeten worden.
2.1.2 Huurprijzen
Voor bedden in de gesubsidieerde kamers rekende Residentiebeheer in 2010-2011 een gemiddelde
huurprijs van 153 euro aan; in 2011-2012 bedraagt die gemiddelde huurprijs 165 euro. In 2010-2011
varieerde de gesubsidieerde huurprijs tussen 97 en 213 euro, in 2011-2012 varieert de gesubsidieerde
huurprijs tussen 100 en 238 euro – telkens voor een huurperiode van 10 maanden. Die gesubsidieerde
huurprijs is niet afhankelijk van de kamer, maar wordt berekend op basis van het gezinsinkomen en
het aantal personen ten laste van het gezinshoofd.
In de niet-gesubsidieerde universitaire residenties van Studentenvoorzieningen is de huurprijs wel
afhankelijk van de kwaliteit van de kamer. Deze huurprijs was gemiddeld 256 euro/maand in de eerste
helft van 2011. Bij de start van het academiejaar 2011-2012 zijn de niet-gesubsidieerde huurprijzen
voor kamers gestandaardiseerd: 275 voor een gewone kamer, 325 voor een kamer in een nieuwe of
gerenoveerde residentie met meer comfort.
2.1.3 Bezettingsgraad
Een bezettingsgraad van 100% is niet haalbaar, zeker omdat we permanent een zestigtal kamers als
logeerkamers inzetten voor verhuring voor korte termijnen. We streven daarom naar een jaarlijkse
gemiddelde bezettingsgraad van 97%.
Het wordt echter almaar moeilijker om zelfs die 97% te realiseren. Steeds meer Belgische studenten
verlaten hun kamer voor een tijdje in de loop van het jaar, meestal omdat ze op Erasmus of op stage
gaan. De vervanging van die Belgische studenten door buitenlandse studenten die naar Leuven
komen, resulteert in hiaten in de bezetting van heel wat kamers. Daarnaast voorzien we ook steeds
meer huisvestingsmogelijkheden voor buitenlandse studenten die voor een beperkte periode naar
Leuven komen (twee tot vier maanden), wat natuurlijk in een lagere bezettingsgraad resulteert.
De gemiddelde bezettingsgraad voor 2011 bedroeg toch nog 96,2%. Die lage bezettingsgraad is mede
veroorzaakt door de specifieke ontwikkelingen in het kamerbestand van Residentiebeheer. Zo bleek
dat residentie Guido Gezelle onverwacht één extra academiejaar open zou kunnen blijven. We hebben
ervoor geopteerd om de vrijgekomen kamers in te zetten voor de huisvesting van kortverblijvende
buitenlandse studenten.
Sociale voorzieningen voor studenten 78

Meer algemeen stellen we vast dat de vraag naar betoelaagde kamers ook in 2011 is blijven stijgen en
dat het aandeel aanvragen vanuit gezinnen met lagere inkomens blijft toenemen. Omdat het aantal
betoelaagde kamers door de opening van De Vesten met 261 eenheden is uitgebreid, hebben we in
2011 wel heel wat minder mensen moeten teleurstellen.
2.1.4 Omkadering
In 2011 waren er 212 studenten actief in omkadering. Omkadering is georganiseerd in 11 van de 29
gesubsidieerde residenties van Studentenvoorzieningen en voorziet aangepaste huisvesting aan
studenten met een motorische, visuele of auditieve functiebeperking of met een chronische ziekte.
Daarnaast biedt omkadering deze studenten een systeem van dagelijkse assistentie en permanentie
door een groep medestudenten die samen met hen op kot zitten.
2.1.5 Aandachtspunten voor het beleid
De voorbije jaren is er heel wat aandacht uitgegaan naar een uitbreiding van het kamerbestand. In
2011 heeft die uitbreiding met de opening van De Vesten concreet vorm gekregen (261 kamers, 16
studio’s en 4 appartementen). In 2012 opent residentie Wisteria de deuren (met 99 kamers, 80 studio’s
en 18 appartementen).
De vraag naar huisvesting zal waarschijnlijk blijven groeien door de toename van het aantal Belgische
en vooral buitenlandse studenten. Daarnaast zal ook de vraag naar meer flexibiliteit in de huisvesting
toenemen, met vooral vragen naar huisvesting voor kortere, onregelmatige periodes. De nieuwe
toelatings- en toekenningsvoorwaarden zullen ons hiervoor meer bewegingsvrijheid geven.
Verder blijven we zien dat een groeiende groep studenten het moeilijk heeft om huisvesting te vinden
op de private kamermarkt. Gezien de krappe kamermarkt zullen de prijzen hoog blijven of zelfs stijgen,
waardoor heel wat studenten met minder financiële middelen het moeilijk hebben. Het betreft zeker
niet enkel beursstudenten; ook heel wat net niet-beursstudenten hebben het moeilijk en bovendien
‘missen’ zij een studiebeurs. Het gaat o.a. om studenten uit gezinnen met een laag inkomen of in
scheidingsperikelen, om buitenlandse gasten uit ontwikkelingslanden en studenten die een goede
woonstructuur en -cultuur nodig hebben om behoorlijk te kunnen functioneren.
2.2 De Huisvestingsdienst
2.2.1 Registratiegegevens consultaties
2009 2010 2011
Aantal consultaties 9.845 12.986 14.650
Studenten 6.399 65% 9.280 71% 10.108 69%
Verhuurders 3.151 32% 3.401 26% 4.258 29%
Anderen 295 3% 305 2% 293 2%
83% van de studenten die op de dienst beroep doet, zijn KU Leuven-studenten, 7% van KHLeuven,
2,1% van Groep T en 0,8% van het Lemmensinstituut (6,9% onbekend of van andere
onderwijsinstellingen). In absolute cijfers: 8.411 KU Leuven, 707 KHLeuven, 215 Groep T, 80
Lemmensinstituut.
2.2.2 Registratiegegevens Kotwijs
2009 2010 2011
Aantal zoekopdrachten 286.258 317.006 342.850
Aantal gebruikers 34.391 36.191 36.134
Zoekopdrachten/gebruiker 8,32 8,76 9,49
In vergelijking met de vorige jaren stellen we een stijging vast van het aantal zoekopdrachten per
gebruiker wat erop wijst dat studenten minder gemakkelijk hun kot vonden.
Sociale voorzieningen voor studenten 79

2.2.3 Bezoekdagen voor studentenresidenties op 9/4, 23/4 en 30/4 2011
Er kwamen 3.613 bezoekers langs in de auditoria Jean Monnet en Max Weber voor de infosessies
over de huisvestingsmogelijkheden in residenties in Leuven. De vraag naar residenties blijft stijgen.
In de niet-gesubsidieerde residenties van de KU Leuven waar men geen engagement van de
bewoners verwacht, werden de kamers via loting toegekend. In de residenties met engagement
werden de kamers toegekend n.a.v. een motivatiebrief en/of een persoonlijk gesprek.
De private residenties werken met wachtlijsten.
Hogeschoolstudenten kunnen een kamer huren in de niet-gesubsidieerde residenties van de
KU Leuven en in de private residenties. KHLeuvenstudenten kunnen ook terecht in enkele
gesubsidieerde residenties van de KU Leuven: De Vesten en Arenberg in Heverlee en Sedes
Vlamingenstraat in Leuven. Voor het volgende academiejaar zullen daar Wisteria (voorheen
Bijbelinstituut) in Heverlee en Rijschoolstraat 25 in Leuven bijkomen. Studentenresidentie Steil is een
gesubsidieerde residentie uitsluitend voor KHLeuvenstudenten.
2.2.4 Kamermarkt
In 2011 liet de kamerschaarste zich opnieuw voelen. Zowel bij de start van het tweede semester als in
de zomer was het moeilijk voor internationale studenten om goede, betaalbare huisvesting te vinden.
Het aanbod was op die momenten zeer beperkt en erg duur. De Huisvestingsdienst legde, zoals in
2010, wachtlijsten aan voor internationale studenten in januari 2011 en augustus 2011. In januari
noteerden we 133 internationale studenten op de lijst; in augustus-september waren dat 156 studenten
die voor het eerste semester huisvesting zochten en 71 die voor het ganse academiejaar huisvesting
nodig hadden.
De behoefte naar en de druk op tijdelijke huisvesting stijgt naarmate het vinden van definitieve
huisvesting moeilijker wordt. Het was daardoor voor heel wat studenten moeilijk om guesthousing te
vinden. Sommige studenten kwamen in financiële moeilijkheden omdat het kostenplaatje voor
guesthousing te hoog opliep.
2.2.5 Contractstudie
2009 2010 2011
10-maandencontracten
Gebruik 44,9% 43% 36%
Gemiddelde huurprijs/maand kamer basiscomfort 266 euro 273 euro 281 euro
Gemiddelde huurprijs/maand kamer extra comfort Geen gegevens 325 euro 321 euro
12-maandencontracten
Gebruik 44,8% 45% 55%
Gemiddelde huurprijs/maand kamer basiscomfort 310 euro 313 euro 377 euro
Gemiddelde huurprijs/maand kamer extra comfort Geen gegevens 375 euro 441 euro
Gebruik van modelcontracten bij private verhuur Geen gegevens 42% 35%
We zien een forse stijging van het aandeel 12-maandencontracten alsook van de prijs per maand
binnen deze contracten, wat duidt op een gevoelige stijging van de kamerprijs de afgelopen jaren.
Ook opvallend is het dalende gebruik van het modelcontracten dat door de Huisvestingsdienst ter
beschikking wordt gesteld.
2.3 Duurzaamheid
De adviseurs voor wooncultuur, milieu en mobiliteit ontsluiten informatie over hun thema’s aan alle
Leuvense studenten in het Nederlands en het Engels. Relevante informatie bezorgen we ook aan
betrokken collega’s. We vermelden de nieuwe en belangrijkste acties:
Sociale voorzieningen voor studenten 80

2.3.1 Wooncultuur
In 2011 ontstond de werkgroep cultuurverschillen die als doel heeft kotbazen aan te sporen om te
verhuren aan buitenlandse studenten. Hieruit vloeide o.a. de kotcoach voort die workshops geeft aan
studenten inzake interculturele communicatie, hygiëne, afval… Er wordt zowel een preventieve
coaching aangeboden als een interventie bij problemen. Ook ontwikkelde de werkgroep cartoons die
op probleemplaatsen in studentenhuizen gehangen kunnen worden.
In februari en september speechten we voor de nieuwe buitenlandse studenten over Living in Leuven
op de Orientation Days. Op de aansluitende infofairs informeerden we over wooncultuur, afval, energie
en mobiliteit.
2.3.2 Mobiliteit
Vanuit de deelname aan het projectteam ‘fiets en mobiliteit’ gaven we input m.b.t. fietsbeleid naar het
stadsbestuur toe.
In samenwerking met Mobiel 21, de politie, de Stad en de gemeenschapswachten werkten we een
fotocampagne uit om te sensibiliseren rond toegankelijkheid. Deze tentoonstelling kadert in de Red de
Stoepcampagne. Ze was te bezichtigen in Alma 2, Bibliotheek Tweebronnen en Velo.
Naar aanleiding van de week van de diversiteit organiseerden we in samenwerking met Stad Leuven
een toegankelijkheidsparcours op het Hogeschoolplein.
2.3.3 Milieu
Op residentie Camillo Torres verspreidden we deurhangers die sensibiliseren rond energie.
We hadden een tweede bijeenkomst met de reinigingsdienst over studentenafval en sluikstort.
Het proefproject kotposteren elimineerden we in de Waag wegens gebrek aan opvolging ter plekke. In
Edith Stein en Junior House loopt dit project vlot.
Ook de ‘groentetas’ loopt dit jaar weer vlot op 7 plaatsen in Leuven. Om de groentetas te promoten
ontwierpen we een nieuwe affiche en plaatsten we een 8-tal advertenties in Veto. De groentetas zit
ook op Facebook waar we wekelijks de inhoud van de tassen en een recept posten.
We zetelen in de werkgroep 'duurzame KU Leuven' die getrokken wordt door de milieudienst.
2.4 Pangaea
Pangaea is een dynamische ontmoetingsplaats voor Belgische en buitenlandse studenten, waar
‘intercultureel’ geen hol adjectief is. Naast een bar, die tussen 12 en 17 uur bemand is door vrijwilligers
en daarna door jobstudenten, heeft Pangaea heel wat activiteiten en events te bieden. Zowel
uitstappen, conversatiegroepen in 5 verschillende talen, buitenlandse films, culturele presentaties,
debatavonden, lezingen als fuiven en landspecifieke themaweken met of zonder exotische schotels.
Iedereen is welkom om in de lounge te genieten van de warme en informele sfeer die Pangaea typeert.
Er is draadloos internet, buitenlandse kranten, een groot gamma gezelschapsspelen en een
pingpongtafel. Daarnaast staat er ook een rustige ruimte ter beschikking waar er gestudeerd kan
worden.
In het kantoor heerst een lage-drempel-filosofie, men kan er terecht voor alle soorten vragen,
initiatieven, plannen, voorstellen, problemen en noden maar ook voor bemiddeling bij (interculturele)
conflicten en gewoon voor een soms levensnoodzakelijke babbel.
In 2011 telde Pangaea 1.508 leden verdeeld over 110 nationaliteiten.
3 Voedingssector: universiteitsrestaurants Alma
Kerncijfers:
Sociale voorzieningen voor studenten 81

Totale omzet: 14.801.667 euro (inclusief subsidies).
Maaltijden: 1.702.002 maaltijden.
Aantal zitplaatsen in de studentenrestaurants: 4.051, in cafetaria’s: 580.
Gemiddelde prijs van een warme maaltijd in Leuven: 3,61 euro.
3.1 Berekeningswijze van de prijs van een warme maaltijd
De prijscategorieën en gemiddelde maaltijdprijs worden door de Raad van Beheer op advies van de
stuurgroep ALMA vastgelegd. De aangeboden maaltijden worden over deze prijscategorieën gespreid
zodat in 2011 een gemiddelde maaltijdprijs bereikt werd van 3,24 euro inclusief de broodmaaltijden en
van 3,61 euro voor enkel de warme maaltijden. ALMA garandeert dat er in elk restaurant op elk
moment een volwaardige warme schotel wordt aangeboden aan de laagste prijs (2,70 euro). In de
grote restaurants wordt er tijdens de lesweken steeds één vegetarische schotel aangeboden. Op
donderdag is er ook een tweede vegetarische schotel in Alma 2. Alma voerde zoals elk jaar in
september 2011 een indexatie door (zie tabel).
Tabel: prijs per prijscategorie + procentueel verkocht aantal maaltijden in de categorie (in Leuven).
Laagste categorie = broodmaaltijden.
Prijs-categ. euro %
2009
Links: t.e.m. 21.09.09
Rechts: vanaf 22.09.09
Prijs-categ. euro %
2010
Links: t.e.m. 21.09.10
Rechts: vanaf 22.09.10
Prijs-categ. euro %
2011
Links: t.e.m. 21.09.11
Rechts: vanaf 22.09.11
2,10 2,10 30,7 2,10 2,20 29,7 2,20 2,30 30,3
2,60 2,60 19,5 2,60 2,60 21,1 2,60 2,70 21,7
3,00 3,10 5,1 3,10 3,10 5,1 3,10 3,20 5,2
3,40 3,40 11,5 3,40 3,50 12,5 3,50 3,60 12,2
3,90 4,10 8,4 4,10 4,10 6,6 4,10 4,20 7,2
4,50 4,60 14,0 4,60 4,60 13,9 4,60 4,70 13,1
4,90 4,90 10,6 4,90 5,00 11,2 5,00 5,10 10,3
De gemiddelde verkoopprijs van alle verkochte maaltijden in 2011 (inclusief broodmaaltijden) (zie tabel
hieronder) steeg met 0,05 euro. Deze stijging is het gevolg van de indexatie van september 2011.
Gemiddelde prijs 2009 met broodmaaltijden 3,16 euro
zonder broodmaaltijden
3,55 euro
Gemiddelde prijs 2010 met broodmaaltijden 3,19 euro
zonder broodmaaltijden
3,56 euro
Gemiddelde prijs 2011 met broodmaaltijden 3,24 euro
zonder broodmaaltijden
3,61 euro
Sociale voorzieningen voor studenten 82

Aantal verbruikte maaltijden per maand (alle verkooppunten van Alma) (2011)
Januari 124.641
Februari 150.130
Maart 222.703
April 132.896
Mei 155.696
Juni 110.312
Juli 47.866
Augustus 60.515
September 122.907
Oktober 224.318
November 190.529
December 159.487
3.2 Beleid
Alma zette in 2011 een belangrijke stap binnen de Associatie KU Leuven. In september 2011 startte
Alma met het uitbaten van de drie restaurants van de hogeschool Lessius Mechelen. De
samenwerking geschiedt onder de vorm van een in-house constructie: de studentenvoorzieningen van
de hogeschool zetelen in de Raad van Bestuur van Alma en bepalen zo mee het beleid.
Studentenvoorzieningen legde tesamen met Alma de strategische doelstellingen voor Alma vast voor
de komende 5 jaar. Binnen deze doelstellingen krijgt duurzaamheid een belangrijke rol. Alma heeft in
2011 partners gezocht (en gevonden) om de komende periode te helpen het aanbod te verduurzamen.
Een eerste concrete verwezenlijking zal een klimaatneutrale maaltijd zijn in de week van de
duurzaamheid. Onder meer in het kader van duurzaamheid werden in Alma 2 en Alma 3 investeringen
uitgevoerd aan de apparatuur om het energieverbruik terug te dringen. Sinds 2010 worden er op
donderdag in Alma 2 2 vegetarische maaltijden gegeven. Tot nu toe betekent dit nog niet dat de
verkoop van vegetarische maaltijden er fors stijgt. Er dient onderzocht te worden hoe de belangstelling
voor deze maaltijden vergroot kan worden.
In Gasthuisberg werd in november 2011 in het nieuwe gebouw O&N4 een proefproject gelanceerd: er
werden automaten met onder meer take away maaltijden opgesteld. In 2012 zal dit geëvalueerd
worden en onderzocht worden of dit aanbod nog elders kan gelanceerd worden.
Alma is (tesamen met een architectenbureau) gestart met het ontwerp van het nieuwe restaurant
Gasthuisberg, dat binnen enkele jaren opgeleverd zal worden. Dit zal een serieuze verbetering in
dienstverlening op Gasthuisberg betekenen, in vergelijking met het huidige veel te kleine restaurant.
4 Studentenadviesdiensten
4.1 Sociale Dienst
4.1.1 Algemene dienstverlening
De Sociale Dienst is een eerstelijnsdienst voor studenten van de KU Leuven en de hogescholen
waarmee raamakkoorden zijn afgesloten.
Sociale voorzieningen voor studenten 83

In het academiejaar 2010-2011 waren er 9.704 consultaties van Belgische en internationale studenten
van de KU Leuven en van de Leuvense hogescholen. Tijdens de consultaties werden er 14.090 vragen
gesteld. Bijna twee derde van de vragen (9.249) gingen over de verschillende mogelijkheden om de
studies te financieren. Een groot deel van die vragen betreft de studiefinanciering van de Vlaamse
Gemeenschap: in 4.183 gevallen werd er info gevraagd over de voorwaarden om recht te hebben op
een studietoelage van de Vlaamse Gemeenschap of werd de Sociale Dienst gevraagd om de
studietoelage te berekenen. Naar aanleiding van die contacten werden er 202 bemiddelingsdossiers
opgestart bij de Afdeling Studietoelagen. 2.047 vragen hadden betrekking op het studiegeld, waarbij
aan de Sociale Dienst werd gevraagd om het studiegeld te berekenen of om een tussenkomst te
krijgen voor de betaling van het studiegeld. 2.725 studenten contacteerden de Sociale Dienst met het
oog op het bekomen van een financiële tussenkomst van de Sociale Dienst zelf (studenten
KU Leuven) of van de v.z.w. Studentenservice KHLeuven (studenten KHLeuven). In 196 gevallen werd
informatie gevraagd over studiefinanciering vanwege andere instanties (bv. studiefinanciering uit
Nederland, Dillemansbeurs, provinciale beurzen). In 98 gevallen werden vragen gesteld over de
kostprijs van een jaar studeren en over het budget dat studenten nodig hebben.
Ook over huisvesting krijgt de Sociale Dienst veel vragen, voornamelijk - en in toenemende mate - over
gesubsidieerde huisvesting, waarbij aan de Sociale Dienst wordt gevraagd om te berekenen of de
(meestal toekomstige) student, op basis van het gezinsinkomen, in aanmerking komt voor een kamer
in een gesubsidieerde residentie en aan welke huurprijs. In totaal waren er 1.046 dergelijke dossiers.
Ook over het sociaal-juridische statuut van de student worden veel vragen gesteld. Zo waren er 530
vragen over kinderbijslag, 379 vragen over fiscaliteit (ten laste blijven van de ouders, gevolgen
studentenarbeid, …), 246 vragen over het sociaal statuut in het algemeen, 147 vragen over het recht
op leefloon, 122 over de gevolgen voor het sociaal statuut in geval van heroriënteren of stopzetten van
de studies, 110 over de rechten in de ziekteverzekering, 100 over het statuut van de schoolverlater, 92
over studeren tijdens de wachttijd of als uitkeringsgerechtigde werkloze, 58 over samenwonen,
huwelijk en domicilie, 59 over kinderopvang, 56 over de onderhoudsplicht van de ouders en 51 over
consumentenproblemen.
Daarnaast waren er ook 293 consultaties voor psycho-sociale problemen en 112 consultaties voor
conflicten thuis.
4.1.2 Studiefinanciering aan studenten van de KU Leuven
De Sociale Dienst gaf 805 financiële tussenkomsten aan Belgische studenten:
- 333 toelagen voor een totaal bedrag van 165.757 euro;
- 46 toelagen voor psycho-medische kosten voor een totaal bedrag van 4.616 euro;
- 93 leningen lange termijn voor een totaal bedrag van 133.634 euro;
- 12 leningen korte termijn voor een totaal bedrag van 8.207 euro;
- 321 voorschotten op de studietoelage van de Vlaamse Gemeenschap voor een totaal bedrag van
291.276 euro.
32 studenten kregen een verminderde therapieprijs op het Psychotherapeutisch Centrum. Zij volgden
in totaal 267 individuele therapiegesprekken bij een psycholoog aan een verminderd tarief. De Sociale
Dienst betaalde voor deze studenten 2.304 euro aan het Psychotherapeutisch Centrum. 26 studenten
kregen jobprioriteit.
Internationale studenten komen op grond van het Decreet van 30 april 2004 betreffende de
studiefinanciering en studentenvoorzieningen in de Vlaamse Gemeenschap enkel in aanmerking voor
niet-structurele hulp in noodsituaties, tenzij het studenten uit ontwikkelingslanden betreft die in het
kader van een programma van DGOS studeren.
Het Comité Studiefinanciering heeft 26 financiële tussenkomsten verleend aan internationale
studenten van de KU Leuven:
- 5 toelagen voor een totaal bedrag van 2.360 euro;
- 11 leningen korte termijn voor een totaal bedrag van 6.686 euro;
- 10 toelagen voor psycho-medische kosten voor een totaal bedrag van 2.973 euro;
10 studenten kregen jobprioriteit.
Sociale voorzieningen voor studenten 84

4.2 Juridische Dienst Studenten
De juridisch adviseur studenten geeft juridisch advies aan studenten van de KU Leuven en van de
hogescholen waarmee raamovereenkomsten zijn afgesloten betreffende de sociale voorzieningen.
De adviseur kan worden geconsulteerd na afspraak, via mail of na doorverwijzing door een andere
dienst binnen Studentenvoorzieningen. Er wordt gespecialiseerd advies verstrekt, voornamelijk over
het sociaal-juridische statuut van de student, stages en gerechtsprocedures. Dit jaar waren er
1.185 consulten.
4.3 Jobdienst
De Jobdienst is een expertisecentrum op het gebied van studentenarbeid en biedt dienstverlening aan
voor jobstudenten en werkgevers. Binnen de KU Leuven fungeert de dienst als centraal aanspreekpunt
voor alles wat studentenarbeid, gepresteerd binnen de eigen instelling, aanbelangt.
4.3.1 Advies en kosteloze arbeidsbemiddeling met betrekking tot studentenarbeid
De Jobdienst biedt een professionele service betreffende arbeidsbemiddeling voor studentenarbeid,
zowel voor de universiteit als voor de hogescholen waarmee raamakkoorden werden afgesloten.
Bijkomend krijgen bijzondere doelgroepen zorg op maat. Elke student kan rekenen op een actieve
jobbemiddeling, voor studenten met bijzondere noden is een intensievere jobbegeleiding voorzien. Via
de volledig tweetalig (NL/E) opgebouwde Databank Studentenjobs biedt de dienst een ruim,
gevarieerd en gecontroleerd aanbod van jobs aan die enkel toegankelijk zijn voor de Leuvense
hogeronderwijsstudent. Jobbemiddeling vormt de eerste pijler in de dienstverlening.
9.392 studenten schreven zich in op de Jobdienst en consulteerden samen de Databank
Studentenjobs 77.844 keer. 2.487 studenten vervolledigden hun individuele fiche in deze databank. De
hierin opgegeven jobinteresse, beschikbaarheid en ervaring wordt gebruikt bij gerichte selecties door
de Jobdienst of rechtstreeks door de werkgevers.
Er registreerden zich 247 nieuwe werkgevers, hiermee zijn er nu in totaal 4.960 werkgevers
opgenomen in de Databank Studentenjobs: 2.318 bedrijven, 583 KU Leuven-opdrachtgevers en
2.059 particulieren. Van de totale groep boden dit jaar 619 werkgevers samen 1.228 jobs aan,
waarvoor 3.693 studenten werden gezocht.
De tweede pijler in de dienstverlening van de Jobdienst wordt gevormd door de adviesverlening over
het sociaal-juridische kader van de jobstudent en studentenarbeid. Hiertoe wordt de website van de
Jobdienst permanent geactualiseerd en uitgebreid. Deze website telde dit jaar 43.108 unieke
bezoeken. 9.630 unieke gebruikers vonden hun weg naar het Engelstalig equivalent van de website
die ook dit jaar werd uitgebreid. Door deze informatie vrij aan te bieden via een website kunnen ook
toekomstige studenten al beroep doen op de dienstverlening van de Jobdienst, die hiermee inspeelt op
de groeiende internationalisering van het onderwijs. Veel studenten en werkgevers met bijkomende
specifieke vragen winnen nadien nog persoonlijk advies in. Er werden in totaal 1.774 1-tot-1-contacten
genoteerd (via mail, telefoon of persoonlijk contact tijdens het spreekuur of na afspraak): 1.011 bij
studenten, 763 bij werkgevers. Aanvullend werd de Jobdienst 131 keer geconsulteerd door een
‘dienst’, vaak met een meer complexe problematiek en niet onmiddellijk te linken aan één student of
één werkgever.
4.3.2 Studententewerkstelling binnen de KU Leuven
De Jobdienst staat in voor het totale dossierbeheer, inclusief de loonberekening, van alle
studentenarbeid gepresteerd aan de KU Leuven. De Cel Jobadministratie heeft als kerntaak te zorgen
voor de volledige en tijdige dossierverwerking van alle overeenkomsten voor de tewerkstelling van
jobstudenten. Men verwerkt er secuur de gegevens die dienen als basis voor Dimona- en DMFAaangifte,
de maandelijkse loonberekening en voor alle andere werkgeversverplichtingen die uit deze
tewerkstelling volgen. Vanuit deze cel wordt tevens de expertise geleverd voor onder meer de
ontwikkelingen in SAP gerelateerd aan studentenarbeid.
Sociale voorzieningen voor studenten 85

Binnen de KU Leuven werden 184.780 werkuren gepresteerd door 1.255 verschillende jobstudenten,
voor een kostprijs van 2.575.268 euro. Dit arbeidsvolume is vergelijkbaar met het werk van 107 VTE.
In totaal werden 2.340 contracten opgesteld voor deze arbeid en 4.567 maandstaten verwerkt.
4.3.3 Dienstverlening aan specifieke doelgroepen
De Jobdienst besteedt extra aandacht aan specifieke doelgroepen:
- de internationale student: er waren dit jaar 956 internationale studenten ingeschreven, waarvan
68 hogeschoolstudenten. De restrictieve wetgeving en onvoldoende kennis van het Nederlands
zorgen ervoor dat slechts 16% van het jobaanbod toegankelijk was voor deze studenten. Binnen de
KU Leuven werden 196 internationale studenten tewerkgesteld als jobstudent uit 45 verschillende
landen.
- de sociale prioriteitsstudent: in het kader van de structurele samenwerking met de Sociale Dienst
krijgen sommige studenten na onderzoek van hun dossier door het Comité Studiefinanciering
jobprioriteit toegekend. De dienstverlening van de Jobdienst naar deze studenten overstijgt de
zuivere jobbemiddeling en wordt gerichte jobbegeleiding. 36 KU Leuven-studenten kregen prioriteit
toegekend, ten minste 22 studenten vonden één of meerdere jobs via deze actieve begeleiding, 21
ervan werden onder meer aan de KU Leuven tewerkgesteld.
4.4 Contactpunt Allochtone Studenten
4.4.1 Opvang en ondersteuning van allochtone studenten
Bij de start van het academiejaar heeft het Contactpunt meer begeleidingsvragen gekregen van
studenten die nood hadden aan extra ondersteuning. Tijdens het academiejaar 2010-2011 hebben 33
toekomstige studenten, 85 huidige KU Leuven studenten, 11 internationale studenten en 5
thesisstudenten beroep gedaan op het Contactpunt (gemiddeld 2 contactopnames per student).
In samenwerking met LOKO werden afspraken gemaakt om allochtone studenten, die nood hadden
aan een peter of meter, via de faculteitskringen verder te helpen.
Tijdens het academiejaar 2010-2011 werden 8 socio-culturele activiteiten gereorganiseerd met een
totaal bereik van 297 studenten. Deze activiteiten werden in nauwe samenwerking georganiseerd met
twee allochtone studentenverenigingen (Dyma en TSL), LOKO en Politika.
Om allochtone studenten beter te informeren over studietrainingen, ontmoetingsactiviteiten, sociaalculturele
activiteiten, etc. heeft het Contactpunt alle relevante informatie twee keer in een nieuwsbrief
gebundeld en gemaild naar een eigen bestand van geïnteresseerde allochtone studenten.
4.4.2 Activiteiten gericht op KU Leuven personeel
De medewerkers van de dienst Studentenvoorzieningen komen vaak in contact met een multicultureel
publiek. Het contact met studenten met een zeer diverse culturele achtergrond verloopt niet altijd even
vlot, brengt heel wat vragen met zich mee en soms ook wat communicatiestoornissen.
Er werd een opleiding uitgewerkt die ingaat op de ontwikkeling van interculturele vaardigheden van de
deelnemers. Dit initiatief werd ontwikkeld in een samenwerkingsverband tussen het Contactpunt
Allochtone Studenten, de dienst Diversiteitsbeleid, de Personeelsdienst en de International Admissions
and Mobility Unit. In het totaal hebben 39 personeelsleden zich ingeschreven voor deze training.
Het Psychotherapeutisch Centrum (PTC) heeft een aparte vorming gekregen waarbij de focus lag op
‘interculturele hulpverlening’. Inhoudelijk lag het hoofdaccent op de ontwikkeling van intercultureel
bewustzijn. In het totaal waren 17 personeelsleden van het PTC aanwezig.
4.4.3 Beleidsmatig werk
Voor het academiejaar 2010-2011 werden o.a. volgende dossiers opgevolgd:
- Actieplan Werkgroep Interculturaliteit ‘Oog voor Talent, 2010-2014’;
Sociale voorzieningen voor studenten 86

- Werkgroep ‘faciliteiten o.b.v. religie en/of levensbeschouwing’: het Contactpunt heeft een overzicht
gemaakt van alle vragen van studenten die er tot op heden gesteld werden voor het verlenen van
(onderwijs)faciliteiten rond religie.
5 Medisch en Psychotherapeutisch Centrum voor Studenten (MPTC)
Het Medisch en Psychotherapeutisch Centrum voor studenten (MPTC) verenigt het
Psychotherapeutisch Centrum (PTC) en het Medisch Centrum (MC) in een multidisciplinair
gezondheidscentrum voor studenten. Het MPTC werkt studentgericht en laagdrempelig. Mede door
een efficiënt werkend, klantvriendelijk onthaal en ruime openingsuren is het centrum goed toegankelijk
voor studenten.
Het MPTC werkt preventief waar mogelijk. Gezondheidsvoorlichting en psycho-educatie zijn deeltaken
in de dienstverlening. MPTC heeft een adviesfunctie naar andere diensten toe betreffende fysieke en
mentale gezondheidsthema’s en neemt naar het beleid toe een signaalfunctie op betreffende deze
thema’s in de studentenpopulatie.
MPTC is een erkend opleidingscentrum voor huisartsen, psychotherapeuten en psychiaters in
opleiding. Stafleden van MPTC vormen, samen met externe experten, de medische adviesgroep in het
kader van vragen van studenten voor redelijke aanpassingen of uitzonderingen gebaseerd op
medische redenen.
Het MPTC is toegankelijk voor studenten van KU Leuven, Groep T, Lemmens en Vlerick en werkt in
het kader van de integratie mee aan kennisdeling en synergie ten bate van dienstverlening aan
studenten.
De cijfergegevens die we geven hebben betrekking op het academiejaar 2010-2011 (en niet op het
kalenderjaar 2011).
5.1 Onthaal
Het onthaal van het Medisch Centrum en het Psychotherapeutisch Centrum draagt door de ruime
openingsuren en de klantvriendelijke werking bij tot een laagdrempelige en toegankelijke
dienstverlening. Onze secretariaatsmedewerkers (3 VTE) voorzien in het onthaal en de administratieve
ondersteuning van beide teams.
5.2 Medisch Centrum (MC)
Het Medisch Centrum voor studenten is een laagdrempelige eerstelijnsdienst voor studenten van
KU Leuven, Groep T, Vlerick en het Lemmensinstituut. In deze curatieve eerstelijnsgezondheidszorg
hebben de artsen ruime ervaring met de specifieke gezondheidsproblemen van jongvolwassenen en
kunnen deze kaderen in hun onderwijssituatie. Daarnaast hebben ze ook veel ervaring met
internationale studenten. Voor hen en hun gezinsleden zijn onze huisartsen de coördinator voor
gezondheidszorg hier in België.
De tweede kerntaak van het Medisch Centrum betreft de preventieve gezondheidszorg, vooral voor
eerstejaarsstudenten in het EersteJaarsOnderzoek (EJO). Hierbij worden eerstejaars
generatiestudenten, studenten die zich voor het eerst inschrijven voor hoger onderwijs in de
leeftijdscategorie 17-18 jaar, uitgenodigd voor een bio-psychosociale screening. Op deze manier
houden wij een vinger aan de pols op vlak van gezondheid in de populatie nieuw startende studenten
aan onze instelling. Daarnaast verlenen de artsen gezondheidsvoorlichting en -opvoeding op maat van
studenten.
Het MC is coördinator van en permanent bereikbaar voor eerste opvang bij schokkende
gebeurtenissen op de campus.
MC in cijfers academiejaar 2010-2011
Het MC is 3,2 VTE artsen (2,4 voor MC en 0,8 voor EJO), 2 voltijds huisartsen in opleiding (HAIO’s) en
0,5 VTE jobarts voor EJO gedurende 6 maanden sterk.
Sociale voorzieningen voor studenten 87

Curatieve eerstelijnsgezondheidszorg:
- 12.551 diagnoses tijdens 11.214 raadplegingen en huisbezoeken bij 5.482 studenten, waarvan 50%
nieuw geopende dossiers;
- 60 supervisie/intervisiemomenten.
We stellen net als vorig academiejaar een stijging van het aantal raadplegingen vast, doch met 4% is
de stijging minder uitgesproken dan de voorgaande jaren. De groep internationale studenten blijven
ongeveer een derde van ons cliënteel uitmaken (31%). Vooral studenten van KU Leuven (89%) komen
op raadpleging in het MC, voor 51% afkomstig uit de Groep Humane Wetenschappen, voor 26% uit
Wetenschap & Technologie en voor 23% uit Biomedische Wetenschappen. De andere studenten
komen uit Groep T (3%), het Lemmensinstituut (1%) en de Vlerick Management school (0,7%). We
zagen 43,5% bachelors, 38,5% masterstudenten en 15% doctoraatsstudenten. Meisjes consulteren
vaker dan jongens (60% versus 40%).
De belangrijkste redenen voor een consultatie zijn: contraceptie, SOA en gynaecologie (21,5%), virale
infecties (16%), orthopedie en trauma (12%), psychische problemen (5%) en dermatologie (9%).
Preventieve gezondheidszorg:
- 2.395 onderzoeken in het kader van het eerstejaarsonderzoek (EJO);
- 600 griepvaccins;
- 6,5% van de huisartsconsultaties waren om preventieve redenen, bv. vaccinaties.
Er kwamen 2.395 studenten (49,8% van de uitgenodigde generatiestudenten) naar het
Eerstejaarsonderzoek (EJO). Het nakijken van vaccinatiegegevens maakt deel uit van het EJO;
ontbrekende vaccins worden toegediend en bij twijfel wordt vaccinnet geraadpleegd en zo nodig
contact opgenomen met het CLB. Zo zien we dat voor tetanus 58,6% in orde is bij aanmelding op EJO
tegenover 82,0% na het EJO. Voor bof bij jongens: 61,7% is in orde bij aanmelding op EJO tegenover
87,1% na het EJO. Voor rubella bij meisjes: 59,3% is in orde bij aanmelding op EJO, 84,9% na EJO.
Voor hepatitis B: 54,7% is in orde bij aanmelding op EJO tegenover 86,0% na het EJO.
Lichamelijke klachten worden door 27,8% van de studenten op het EJO vermeld. Allergie (22,5%) en
rugklachten (10,3%) zijn vaak vermelde problemen. In het verleden polsten we naar ‘huidige’ (op
moment van EJO) psychische klachten, doch de laatste jaren peilen we naar de aanwezigheid van
psychische klachten momenteel en/of in het verleden. Op deze manier bevraagd vermelden 32,4% van
de studenten psychische klachten. Slaapstoornissen (16,9%), familiale of relationele problemen
(11,2%) en faalangst (3,8%) worden het vaakst vermeld. 2,2% van de studenten maakt(e) een
depressie door en bij 3,0% waren er wel eens zelfmoordgedachten. Reeds 8,2% van de studenten
consulteerde al ooit een psycholoog of psychiater. De cijfers voor wat betreft psychische klachten
liggen iets lager dan die van het vorig academiejaar. Hierbij is de lagere opkomst voor het EJO een
mogelijke verklarende factor. Hypothese hierbij is dat studenten met psychische klachten of problemen
minder geneigd zijn in te gaan op de uitnodiging voor het EJO.
42,3% van de studenten is seksueel actief en 93,7% vindt dat hij of zij voldoende kennis heeft over
SOA’s. 68,9% van de meisjes gebruikt een hormonale anticonceptiemethode. Bij 52% is het effectief
als anticonceptie. Andere redenen zijn voornamelijk menstruatieproblemen en acné.
Van de meisjesstudenten heeft 29,1% ondergewicht (BMI < 20) en bij 5,3% noteren wij een BMI lager
dan 18. 10% van de meisjes heeft overgewicht (BMI > 25). Van de jongens heeft 26,6% ondergewicht
(BMI < 20), waarbij 5,9% een BMI heeft van < 18. 11,2% van de jongens heeft overgewicht (BMI > 25).
Het rookgedrag is bij de meisjes licht gedaald en voor beide groepen is het rookgedrag laag in
vergelijking met leeftijdsgenoten op populatieniveau. 12% van de jongens rookt (5,5%
gelegenheidsrokers, 6,5% echte rokers). 7,3% van de meisjes rookt (3,8% gelegenheidsrooksters,
3,5% echte rooksters). 16% van de jongens experimenteerde ooit met cannabis en 1,7% gebruikt
regelmatig. Bij de meisjes experimenteerde 7,2% ooit en gebruikt 0,7% regelmatig cannabis. Dit is een
afname in vergelijking met vorig jaar, zeker voor wat het experimenteren met cannabis betreft.
Sociale voorzieningen voor studenten 88

5.3 Psychotherapeutisch Centrum (PTC)
Op het Psychotherapeutisch Centrum (PTC) kunnen studenten van KU Leuven, Groep T, Vlerick en
het Lemmensinstituut terecht voor ambulante psychologische en psychiatrische behandeling. Wij willen
in de doelgroep studerende jongvolwassenen snelle detectie en vroege interventie kunnen bieden bij
psychische klachten en stoornissen teneinde erger te voorkomen en talenten zo optimaal mogelijk te
helpen ontplooien. Er worden naast individuele consultaties, psychotherapie en farmacotherapie ook
tal van groepstrainingen en -behandelingen georganiseerd. Deze groepen gaan meestal in de
avonduren door.
Onze personeelsbezetting voor het academiejaar 2010-2011 bestaat uit: het diensthoofd MPTC 0,8
VTE; 6,1 VTE psychologen-psychotherapeuten; 0,8 VTE psychiaters-psychotherapeuten en een
psychiater in zelfstandig statuut (2 dagen per week). Daarnaast hadden we 1 assistent-psychiater en
10 psychotherapeuten in opleiding. Deze begeleiden gedurende ongeveer 5 uur per week cliënten en
krijgen hiervoor supervisie van een staflid uit de eigen therapieopleiding
PTC in cijfers academiejaar 2010-2011
- er waren 875 nieuw geopende dossiers;
- er werden 384 doorlopende behandelingen geregistreerd. Hierbij gaat het om begeleidingen die
vorig academiejaar werden opgestart en dit academiejaar verder liepen omwille van de ernst van de
problematiek;
- therapeutische activiteiten: 6.103 individuele contacten en 1.618 groepstherapeutische contacten;
- er werden ongeveer 1.100 contacten met de cliënt per mail of telefoon geregistreerd;
- contacten met derden: 400 geregistreerde contacten. Hierbij gaat het om overleg over de
begeleiding van een student met een andere studentendienst, de onderwijsinstantie, een externe
hulpverlener of andere externe contactpersoon;
- supervisie/intervisie: 168 geregistreerde momenten. Hierbij gaat het om interne en externe
supervisie en intervisie. Supervisie/intervisie maakt, naast vorming en opleiding, deel uit van de
zorg voor de beroepsbekwaamheid van de teamleden.
Het aantal nieuw geopende dossiers is gedaald in vergelijking met vorig academiejaar (875 tegenover
977 vorig academiejaar) alhoewel er meer intakes gebeurden (1.208 in vergelijking met 1.051 vorig
academiejaar). Deze daling is voor een groot deel te verklaren doordat de stresstraining, een
laagdrempelig psycho-educatief aanbod waarvoor studenten zich zonder voorafgaande intake konden
inschrijven, dit academiejaar niet doorging. Daarnaast spelen tekorten in bestaffing wellicht een rol in
deze afname.
Het aantal individuele therapeutische contacten daalde, van 3.343 vorig academiejaar naar 3.094 dit
jaar. PTC biedt individuele psychotherapie aan vanuit verschillende therapeutische werkkaders. Zo kan
optimaal aangesloten worden bij de verschillende hulpvragen van cliënten. Een individuele begeleiding
duurt kort als dat kan en kan langdurig geboden worden wanneer dat nodig is. Gemiddeld consulteert
een student in individuele begeleiding 7 keer (mediaan).
Het PTC koos ook dit jaar voor een sterk gedifferentieerd aanbod. Naast de individuele begeleidingen
werden diverse groepsbehandelingen georganiseerd. Er zijn groepsprogramma’s gericht op
studiegebonden psychische problemen (faalangst, procrastinatietraining) en groepsbehandelingen
voor algemene psychische problemen (sociale vaardigheidstraining, groepstherapie,
groepsbehandeling eetstoornissen, training stressbeheersing, mindfulnesstraining). Dit academiejaar
werden er 23 verschillende groepen ingericht met in het totaal 232 groepssessies. Van de 1.259
studenten die consulteerden in het PTC, volgden er 216 een groepsprogramma. Het aantal
groepstherapeutische contacten daalde van 2.200 vorig academiejaar naar 1.618 in 2010-2011. In
deze contacten zijn een aantal verschuivingen merkbaar: de stresstraining ging niet door (354
contacten in 2009-2010), maar er waren ook opvallend minder deelnemers aan de faalangstgroepen.
Daartegenover namen meer studenten deel aan de gesloten groepstherapie, aan de sociale
vaardigheidsgroep en aan de training mindfulness.
Het ‘open groepstherapie’ aanbod werd verder gezet en uitgewerkt. In tegenstelling tot andere
groepsprogramma’s die enkel tijdens de lesweken lopen, is de ‘open groep’ een aanbod dat ook
Sociale voorzieningen voor studenten 89

doorgaat tijdens lesvrije weken en vakantieperiodes. Bedoeling is om jaarrond een laagdrempelig
groepsaanbod te kunnen aanbieden.
De expertgroep ‘faalangst en uitstelgedrag de baas’ werd opnieuw opgestart. Nadat studenten de
faalangsttraining, uitstelgroep of combi-training doorlopen hebben, stellen we de expertgroep voor als
aanbod. Studenten kunnen vrijblijvend deelnemen, dienen met andere woorden vooraf aan- of
afwezigheid niet te melden. Bedoeling is de faalangst en het uitstelgedrag verder onder de loep te
nemen en te verfijnen. Op basis van de analyse van overgebleven klachten, kunnen ze het arsenaal
aan vaardigheden verder uitbouwen. De ervaring leert ons dat net het blijvend terugblikken op
prestatiesituaties verandering met zich meebrengt.
Ook de groepsbehandeling voor studenten met eetproblemen werd opnieuw opgestart onder de naam
‘mindful eten’. Mindful eten is een groepsprogramma dat studenten helpt meer bewuste keuzes te
maken in eet- en leefpatroon. Daarnaast richt de groep zich ook op het leren accepteren van zichzelf.
92% van de consulterende studenten is afkomstig van de KU Leuven. 4% van ons cliënteel zijn
studenten van Groep T, 2% komt van het Lemmensinstituut. Vrouwen (68%) consulteren meer dan
mannen (32%). 88% van de studenten die in PTC consulteerden hebben de Belgische nationaliteit.
De belangrijkste aanmeldingsklachten waren ook dit jaar studiegerelateerde problemen (faalangst,
uitstelgedrag, concentratieproblemen), depressieve stemming, angstklachten, problemen met het
omgaan met stress en relationele problemen met ouders of partner.
21% van de studenten die op intake kwamen heeft ouders met psychiatrische of ernstige psychische
problemen (de zogenaamde KOPP-kinderen) en 13% heeft een broer of zus met psychiatrische
problemen. Deze cijfers zijn wellicht nog een onderschatting van de feitelijkheid. Deze problematiek
komt immers niet steeds even duidelijk van bij het eerste gesprek aan de oppervlakte.
Net als voorgaande jaren zien we dat studenten die eerder al psychische problemen vertoonden sterk
vertegenwoordigd zijn in onze populatie. Eén derde van onze cliënten deed voordien al beroep op
ambulante hulpverlening voor psychische problemen en 6% van onze cliënten werd omwille van
psychische problemen al gehospitaliseerd.
Sociale voorzieningen voor studenten 90

DE RESULTATENREKENING VAN DE KU LEUVEN
1 Inleiding
Conform het universitair boekhoudbesluit van 21 december 2007 zijn de universiteiten gehouden om
een financiële administratie te voeren die een volwaardige bedrijfseconomische view geeft op de
financiële data, op basis van opbrengsten en kosten. Tevens moet de jaarrekening, aanvullend op de
controles door het Rekenhof, de regeringscommissaris en de inspecteur van Financiën, geattesteerd
worden door een bedrijfsrevisor. De jaarrekening 2011 die door de Raad van Bestuur van de
universiteit werd goedgekeurd op 29 mei 2012 en waarvan de belangrijkste staten hierna kort worden
besproken, werd opgesteld overeenkomstig dit regelgevend kader en kreeg van de bedrijfsrevisor een
goedkeurende verklaring zonder voorbehoud.
2 Bespreking van de resultaten 2011
2.1 Bedrijfsopbrengsten
In 2011 heeft de KU Leuven bedrijfsopbrengsten gerealiseerd voor €720,6 miljoen, een stijging met
19,5 miljoen of 2,8% ten opzichte van 2010. Van dit totaalbedrag hebben €672,9 miljoen of 93,4%
betrekking op onderwijs, onderzoek en dienstverlening, -€10,1 miljoen (opbrengst met negatief teken)
of -1,4% op waardewijzigingen op projecten in uitvoering, €9,2 miljoen of 1,3% op giften, schenkingen
en legaten en €48,5 miljoen of 6,7% op andere bedrijfsopbrengsten (o.a. recuperaties kosten van
derden en huuropbrengsten niet-sociale sector).
Binnen de opbrengsten verbonden aan onderwijs, onderzoek en dienstverlening kan een verder
onderscheid worden gemaakt naar de verschillende geldstromen.
De 1 ste geldstroom betreft hoofdzakelijk de werkingsuitkeringen conform het decreet betreffende de
financiering van de werking van de hogescholen en de universiteiten in Vlaanderen d.d. 14 maart
2008 voor €268,7 miljoen, de investeringstoelage €11,2 miljoen en de sociale toelage €5,3 miljoen.
Aanvullend ontvangt de universiteit jaarlijks een uitkering van DGD (Directie-Generaal
Ontwikkelingssamenwerking; voorheen DGOS) om de opleidingskosten te financieren van studenten
uit landen in ontwikkeling, in 2011 €1,7 miljoen.
De 2 de geldstroom heeft betrekking op de overheidsbijdragen voor fundamenteel basisonderzoek. De
belangrijkste componenten hierin zijn de BOF-middelen (€60,5 miljoen), projectfinanciering van het
FWO (€45,3 miljoen), de middelen voor de Interuniversitaire attractiepolen (IUAP voor €5,8 miljoen)
en bench fees in het kader van specialisatiebeurzen van IWT (€1,0 miljoen).
De overheidsbijdragen ontvangen binnen het toegepast wetenschappelijk onderzoek (zowel van
nationale als internationale overheden) worden onder de 3 de geldstroom gecatalogeerd en bedragen
€108,9 miljoen.
De 4 de geldstroom betreft contractonderzoek met de privé-sector en wetenschappelijke
dienstverlening voor €114,8 miljoen.
De andere opbrengsten verbonden aan onderwijs, onderzoek en dienstverlening bedragen
€49,7 miljoen en betreffen hoofdzakelijk reguliere en andere inschrijvingsgelden (€22,7 miljoen),
huuropbrengsten van de sociale sector (€7,0 miljoen), onderwijstoelagen (€8,5 miljoen vervat in code
7045), de opbrengsten in het kader van de Economische herstelwet d.d. 27 maart 2009
(B.S. 07.04.2009/€3,5 miljoen vervat in code 7045), aanrekeningen in het kader van de uitbouw van
gezamenlijke informaticasystemen m.b.t. onderwijs, onderzoek en dienstverlening voor de associatie
(€2,1 miljoen onder code 7045) en de verkoop van proefdieren (€1,4 miljoen onder code 7045).
De afname met €14,0 miljoen onder rubriek A.5.6 Andere betreft voornamelijk de daling van de
ingehouden bedrijfsvoorheffing op de bezoldigingen van wetenschappelijke medewerkers ter
stimulering door de Belgische overheid van het wetenschappelijk onderzoek, door een gewijzigde
boekingspraktijk in de bedrijfseconomische view. Tijdens 2011 werden voor de eerste maal, conform
het boekhoudkundig overeenstemmingsprincipe, de betreffende ingehouden bedrijfsvoorheffingen die
Resultatenrekening 91

nog niet waren uitgegeven op de programmafinanciering, via de overlopende rekeningen van het
passief overgedragen naar het volgende boekjaar.
2.2 Bedrijfskosten
De bedrijfskosten bedragen in 2011 €677,9 miljoen en nemen toe met €12,7 miljoen of 1,9% in
vergelijking met 2010.
Gedetailleerd naar kostensoorten zien de bedrijfskosten er als volgt uit:
Miljoenen € %
- aankoop goederen 14,4 2,1%
- diensten en diverse goederen 176,2 26,0%
- bezoldigingen, sociale lasten
en pensioenen 445,6 65,7%
- afschrijvingen 35,7 5,3%
- waardeverminderingen op
voorraden en handelsvorderingen 0,0 0,0%
- voorzieningen voor risico’s en kosten -3,3 -0,5%
- andere bedrijfskosten 9,3 1,4%
Totaal 677,9 100,0%
De €12,7 miljoen toename versus 2010 is de resultante van verschillende bewegingen die mekaar
deels compenseren.
De aankopen van goederen nemen in 2011 toe met €0,7 miljoen of 4,9% t.o.v. 2010 vooral als gevolg
van hogere niet-geactiveerde investeringsuitgaven.
De diensten en diverse goederen nemen in 2011 toe met €8,0 miljoen of 4,7% t.o.v. 2010.
Belangrijkste stijgingen: hogere te ontvangen facturen UZ Leuven (+€2,7 miljoen), nutsvoorzieningen
(+€2,1 miljoen), bursalen niet (volledig) onderworpen aan RSZ (+€1,5 miljoen) en kosten m.b.t.
roerende goederen zoals o.a. klein onderhoud en herstelling van uitrusting, huurkosten m.b.t.
informatica (+€1,3 miljoen), …
De bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen stijgen in 2011 met €24,3 miljoen of 5,8%:
- €10,4 miljoen of 2,5% van de toename is het gevolg van het doorwerken van de indexsprong van
oktober 2010 en de nieuwe indexering van juni 2011, die niet volledig gecompenseerd werden aan
de opbrengstenzijde;
- €5,4 miljoen of 1,3% betreft de eenmalige kost van de overgang van staats- naar privévakantiegeld
voor bepaalde statuten;
- €4,0 miljoen of 0,9% is het gevolg van hogere kosten voor uitvindersaandelen en bijwedden;
- €3,3 miljoen of 0,8% wordt verklaard door een VTE-toename met 63,97 eenheden, van 6.863,17 in
2010 tot 6.927,14 in 2011; 1
- €2,7 miljoen of 0,6% betreft wijzigingen in de mix van het personeelsbestand, als gevolg van de inen
uitstroom van medewerkers, tredeverhogingen en promoties;
- €0,9 miljoen of 0,2% betreft de invoering van de hospitalisatieverzekering voor alle statuten en de
overlijdensverzekering voor jonge ZAP-leden;
- deze stijgingen worden voor €2,4 miljoen of 0,5% gecompenseerd door o.a. een minkost op RSZ
(de cijfers 2010 waren opgehoogd door een herziening) en een daling van overige niet-VTE
gerelateerde personeelskosten.
De stijging van het aantal VTE (+63,97 eenheden) situeert zich voornamelijk binnen de bursalen
onderworpen aan RSZ (+27,64 VTE), het ATP (+43,38 VTE) en het contractueel ATP (+3,20 VTE).
Ze wordt gecompenseerd door kleine dalingen in het AAP en het contractueel AP.
De afschrijvingen en waardeverminderingen op oprichtingskosten, op immateriële en materiële vaste
activa bedragen in 2011 €35,7 miljoen en worden geboekt conform de waarderingsregels. Ze nemen
toe met €4,9 miljoen t.o.v. 2010 ingevolge toegenomen investeringen zoals voorzien binnen het
Vijfjarenplan van het Fonds onroerende investeringen (FOI) en van het Fonds onroerende
1 Noteer dat deze VTE-cijfers uitsluitend betrekking hebben op verbruiks-VTE voor bezoldigde personeelsleden.
Resultatenrekening 92

investeringen - Patrimonium (FOIP), de inhuizing van Gasthuisberg Onderwijs en Navorsing 4 en de
ingebruikname van studentenresidentie De Vesten.
De voorzieningen voor risico’s en kosten bedragen in 2011 -€3,3 miljoen (kosten met een negatief
teken) en nemen af met €25,0 miljoen:
- vorig jaar werd de voorziening voor polis 53003065 (groepsverzekering met te bereiken doel voor
ATP-medewerkers) verhoogd met €14,2 miljoen ingevolge bijgestelde berekeningshypothesen na
advies van een extern bureau. Dit jaar wordt een terugname van €1,8 miljoen geregistreerd.
Vandaar de daling van de kost 2011 versus 2010 (-€16,0 miljoen);
- tijdens 2010 werd voor de eerste maal een voorziening aangelegd voor de verwachte
projectuitgaven in het kader van de integratie (€7,1 miljoen). In 2011 is er een toevoeging aan de
voorziening geboekt van €3,0 miljoen (effect op de kosten 2011 versus 2010: -€4,1 miljoen);
- einde 2009 stond op balans een voorziening van €4,7 miljoen ingeschreven voor de regularisatie
van privévakantiegeld voor een aantal personeelsstatuten. In het boekjaar 2010 werd een
terugname geregistreerd van €0,9 miljoen. Vanaf 2011 wordt het betreffende vakantiegeld
aangelegd in de loonmotor, waardoor de resterende voorziening (€3,8 miljoen op balans) volledig
kan worden teruggenomen (impact op de kosten 2011 versus 2010: -€2,9 miljoen);
- de voorziening voor uitvindersaandelen neemt in 2011 af met €2,1 miljoen, terwijl deze in 2010 een
kleine stijging van €0,2 miljoen kende (impact op de kosten 2011 versus 2010: -€2,3 miljoen);
- de overige wijzigingen compenseren elkaar grotendeels (meerkosten 2011 versus 2010: +€0,3
miljoen).
De overige bedrijfskosten blijven vrij stabiel t.o.v. 2010:
- de waardeverminderingen op voorraden en handelsvorderingen nemen af met €0,6 miljoen;
- de andere bedrijfskosten nemen toe met €0,4 miljoen.
3 Financiële opbrengsten en kosten
De financiële opbrengsten bedragen €29,0 miljoen en nemen toe met €1,8 miljoen of 6,7% t.o.v. 2010.
De financiële opbrengsten 2011 betreffen hoofdzakelijk:
- interesten op obligaties, schatkistcertificaten en termijnrekeningen voor €17,9 miljoen;
- gerealiseerde meerwaarden op verkoop geldbeleggingen voor €9,7 miljoen;
- gerealiseerde positieve wisselkoersresultaten voor €0,5 miljoen;
- interesten op liquide middelen voor €0,4 miljoen;
- inbrengen in natura in spin-offs voor €0,3 miljoen.
De financiële kosten bedragen €7,6 miljoen en betreffen hoofdzakelijk:
- waardeverminderingen op geldbeleggingen voor €5,1 miljoen;
- gerealiseerde minderwaarden voor €1,6 miljoen;
- gerealiseerde negatieve wisselkoersresultaten voor €0,6 miljoen.
4 Uitzonderlijke opbrengsten en kosten
De uitzonderlijke opbrengsten bedragen in 2011 €1,7 miljoen en betreffen:
- €0,7 miljoen terugname van waardeverminderingen op financiële vaste activa (code 761);
- €0,4 miljoen uitzonderlijk resultaat door de stopzetting in 2011 van de erfpacht betreffende het
Guido Gezelle huis (code 764/9);
- €0,6 miljoen opbrengsten ingevolge een fiscale schuld die is komen te vervallen (code 764/9).
Er werden in 2011 €2,2 miljoen uitzonderlijke kosten geboekt voor:
- de afwaardering van participaties in financiële vaste activa (€2,1 miljoen);
- uitzonderlijke afschrijvingen op uitrusting (€0,1 miljoen).
5 Inkomende en uitgaande verrekeningen en overschrijvingen tussen afdelingen
Inkomende en uitgaande verrekeningen en overschrijvingen betreffen interne KU Leuven-transacties
die elkaar op instellingsniveau compenseren.
Resultatenrekening 93

6 Overschot (tekort) van het boekjaar
Zoals blijkt uit de tabel ‘Resultatenrekening 2011 versus 2010 – totaalbeeld KU Leuven verbijzonderd
naar de afdelingen’ boekt de KU Leuven in 2011 in de bedrijfseconomische view een overschot van
het boekjaar van €63,6 miljoen versus €58,9 miljoen in 2010.
Het totaalresultaat in de cash view daalt met €27,5 miljoen tegenover 2010 terwijl het resultaat in de
Bedrijfseconomische afdeling VIII toeneemt met €32,3 miljoen.
De dalers in de cashview zijn:
- afdeling I Werking (-€5,7 miljoen) ingevolge het gestegen kostenpeil ten opzichte van de
opbrengsten verkregen uit de werkingstoelage;
- afdeling II Investeringen (-€7,4 miljoen) en afdeling V Patrimonium (-€22,9 miljoen) door belangrijke
investeringsuitgaven overeenkomstig het Vijfjarenplan onroerende investeringen;
- afdeling III Sociale voorzieningen voor studenten (-€0,4 miljoen) ingevolge hogere
personeelskosten en uitgaande verrekeningen;
- afdeling VI Voor orde (-€5,5 miljoen) door toegenomen doorstortingen aan derden.
Tegenover deze dalers staan:
- een toename van het resultaat in afdeling IV.1 Bijzonder Onderzoeksfonds (+€4,7 miljoen)
ingevolge het niet doortrekken in 2011 van de besparingsmaatregelen 2010 op Vlaams niveau;
- een toename van het resultaat in afdeling IV.2 Andere onderzoeksfondsen (+€9,8 miljoen) door
gestegen onderzoeksinkomsten.
De toename van het resultaat binnen afdeling VIII (+€32,2 miljoen) wordt vooral verklaard door:
- de toevoegingen/terugnemingen aan de voorzieningen (zowel nieuwe als bestaande) in de loop
van het boekjaar; in 2010 bedroegen de toevoegingen netto €21,7 miljoen, in 2011 werden netto
€3,3 miljoen voorzieningen teruggenomen; zodoende daalden de betreffende kosten met €25,0
miljoen;
- de toename met €23,2 miljoen van de kost met een negatief teken m.b.t. aankopen van goederen,
van -€57,7 miljoen in 2010 naar -€80,9 miljoen in 2011; deze toename is hoofdzakelijk toe te
schrijven aan de toegenomen investeringen die via afdeling VIII uit resultaat worden gehaald en op
de balans geplaatst (effect: +€23,2 miljoen).
Deze beide ontwikkelingen worden gedeeltelijk (voor €16,0 miljoen) gecompenseerd door hogere
overgedragen opbrengsten naar een volgend boekjaar. Tijdens 2011 werden zoals eerder aangehaald
voor de eerste maal, conform het boekhoudkundig overeenstemmingsprincipe, de ingehouden
bedrijfsvoorheffingen op de bezoldigingen van wetenschappelijke medewerkers ter stimulering van het
wetenschappelijk onderzoek en die nog niet waren uitgegeven op de programmafinanciering, via de
overlopende rekeningen van het passief, overgedragen naar het volgende boekjaar (voor een bedrag
van €15,7 miljoen).
Het globaal overschot van het boekjaar 2011 in de bedrijfseconomische view (€63,6 miljoen) draagt bij
tot een aangroei van het eigen vermogen van €1.004 miljoen op 31 december 2010 tot €1.068 miljoen
einde 2011. 2 Zie ook topic 2.1 Eigen vermogen onder de bespreking van ‘De balans van de
KU Leuven’. Bij de interpretatie van dit resultaat en van de evolutie van het eigen vermogen moet
uitermate grote voorzichtigheid worden aan de dag gelegd. De overschotten van het boekjaar en het
eigen vermogen vertegenwoordigen immers geen vrije beleidsruimte voor het universiteitsbestuur.
Via eerder genomen punctuele beslissingen en de engagementen aangegaan tegenover een veelheid
aan opdrachtgevers en projectfinanciers zijn deze middelen reeds bestemd.
2 Noteer dat het eigen vermogen in 2010 en 2011 kapitaalsubsidies bevat ter waarde van respectievelijk €1,2 en €1,3 miljoen
m.b.t. het pand De Kabouterberg en de nieuwbouw Babyhome.
Resultatenrekening 94

Resultatenrekening 2011 – bedrijfseconomische view – totaalbeeld KU Leuven (1/2)
(in euro)
codes
Boekjaar
2011
Boekjaar
2010
I. Bedrijfsopbrengsten (+) 70/74 720.631.780 701.104.528
A. Opbrengsten verbonden aan onderwijs, onderzoek en dienstverlening 70 672.914.059 648.134.240
A.1. Overheidstoelagen en subsidies - basisfinanciering (1ste geldstroom) 700 286.845.080 279.116.672
A.1.1. Werkingsuitkeringen 7000 268.684.796 261.434.102
A.1.2. Uitkeringen DGD 7001 1.668.440 1.365.386
A.1.3. Investeringsuitkeringen 7002 11.215.000 11.215.000
A.1.4. Sociale toelagen 7003 5.276.845 5.102.184
A.1.5. Andere overheidstoelagen en subsidies 7004 0 0
A.2. Overheidsbijdrage fundamenteel basisonderzoek (2de geldstroom) 701 112.623.473 105.567.886
A.2.1. BOF 7010 60.467.727 54.954.870
A.2.2. IUAP 7011 5.828.981 5.810.715
A.2.3. FWO 7012 45.322.575 43.608.140
A.2.4. IWT: bench fee (specialisatiebeurzen) 7013 1.004.190 1.194.161
A.3. Overheidsbijdragen toegepast wetenschappelijk onderzoek (3de geldstroom) 702 108.913.024 99.680.248
A.3.1. Federale overheid excl. IUAP 7020 9.166.940 10.660.260
A.3.2. Vlaamse gemeenschap 7021 63.293.600 56.777.342
A.3.2.1. Ministerie Vlaamse Gemeenschap 70210 13.019.194 15.563.805
A.3.2.2. IWT 70211 27.535.915 21.154.436
A.3.2.3. IOF 70212 7.844.500 7.329.400
A.3.2.4. Andere Vlaamse intermediaire organisaties 70213 8.148.239 7.959.092
A.3.2.5. Andere bijdragen Vlaamse gemeenschap 70214 6.745.752 4.770.608
A.3.3. Steden en provincies 7022 325.875 431.895
A.3.4. Internationale organen 7023 36.126.609 31.652.085
A.3.4.1. Europese Unie 70230 31.843.263 28.213.336
A.3.4.2. Internationale instellingen 70231 3.739.034 3.072.060
A.3.4.3. Andere buitenlandse overheden 70232 544.312 366.689
A.3.5. Andere overheidsbijdragen toegepast wetenschappelijk onderzoek 7024 0 158.667
A.4. Contractonderzoek met de privé - sector en wetenschappelijke dienstverlening (4de geldstroom) 703 114.813.856 101.222.481
A.4.1. Contractonderzoek met de privé - sector 7030 41.400.734 36.830.940
A.4.1.1 Contractonderzoek - non profit organisaties 70300 20.752.734 16.916.306
A.4.1.2 Contractonderzoek - vennootschappen 70301 20.648.000 19.914.634
A.4.1.2.1. Contractonderzoek vennootschappen 703010 18.482.831 16.442.459
A.4.1.2.2. Contractonderzoek vennootschappen - klinische trials - pre klinisch 703011 0 0
A.4.1.2.3. Contractonderzoek vennootschappen - klinische trials - fase I & II 703012 2.097.603 3.472.175
A.4.1.2.4. Contractonderzoek vennootschappen - klinische trials - fase III en IV 703013 67.566 0
A.4.2. Contractonderzoek met de privé - sector met overheidssteun 7031 9.880.797 8.165.178
A.4.3. Wetenschappelijke dienstverlening (zonder contract) 7032 3.490.638 3.504.992
A.4.4. Valorisatie onderzoeksresultaten 7033 60.041.688 52.721.371
A.5. Andere opbrengsten verbonden aan onderwijs, onderzoek en dienstverlening 704 49.718.625 62.546.952
A.5.1. Reguliere inschrijvingsgelden 7040 16.598.941 15.548.947
A.5.2. Andere inschrijvingsgelden 7041 6.048.052 6.554.348
A.5.3. Huuropbrengsten sociale sector 7042 7.039.896 6.388.885
A.5.4. Opbrengsten studentenrestaurants 7043 0 0
A.5.5. Opbrengsten boeken en cursussen 7044 189.387 234.942
A.5.6. Andere 7045 19.842.350 33.819.830
B. Waardewijziging projecten in uitvoering 71 -10.048.495 -2.261.856
C. Geproduceerde vaste activa 72 0 0
D. Giften, schenkingen en legaten 73 9.230.502 9.518.740
E. Andere bedrijfsopbrengsten 74 48.535.714 45.713.404
II. Bedrijfskosten (-) 60/64 677.897.267 665.179.167
A. Aankoop goederen 60 14.354.715 13.681.155
B. Diensten en diverse goederen 61 176.241.783 168.269.291
C. Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen (toelichting XI, A2) 62 445.644.702 421.295.288
C.1. ZAP 620 116.032.015 108.839.461
C.2. AAP/BAP 621 112.274.981 105.787.050
C.3. ATP 622 155.332.452 149.899.016
C.4. Gastprofessoren 623 1.821.499 1.748.018
C.5. Contractueel AP 624 641.611 809.732
C.6. Contractueel ATP 625 2.640.928 2.417.272
C.7. Bursalen onderworpen aan RSZ 626 56.901.215 51.794.739
D. Afschrijvingen en waardeverminderingen op oprichtingskosten, op immateriële en materiële vaste activa
630 35.744.999 30.816.759
E. Waardeverminderingen op voorraden en handelsvorderingen (toevoegingen +, terugnemingen -)
631/3 -30.356 568.680
(toelichting XI, B)
F. Voorzieningen voor risico's en kosten (toevoegingen +, bestedingen en terugnemingen -)
634/9 -3.313.938 21.663.374,44
(toelichting XI, A3 en C)
G. Andere bedrijfskosten 640/9 9.255.362 8.884.619,27
III. Bedrijfsoverschot (bedrijfstekort) 70/64 42.734.513 35.925.361
Resultatenrekening 95

Resultatenrekening 2011 – bedrijfseconomische view – totaalbeeld KU Leuven (2/2)
(in euro)
codes
Boekjaar
2011
Boekjaar
2010
IV. Financiële opbrengsten (+) 75 28.995.948 27.187.971
A. Opbrengsten uit financiële vaste activa 750 30.979 55.255
B. Opbrengsten uit vlottende activa 751 17.967.394 12.061.765,73
C. Andere financiële opbrengsten (toelichting XII, A) 752/9 10.997.576 15.070.949,85
V. Financiële kosten (-) 65 7.613.639 2.235.078
A. Kosten van schulden (toelichting XII, B en C) 650 53.846 69.351
B. Waardeverminderingen op vlottende activa andere dan bedoeld onder II.E. (toevoegingen +, terugnemingen -) (toelichting 651 5.136.331 -186.436
XII, D)
C. Andere financiële kosten (toelichting XII, E) 652/9 2.423.462 2.352.163
VI. Overschot (tekort) uit de gewone activiteiten 70/65 64.116.823 60.878.253
VII. Uitzonderlijke opbrengsten (+) 76 1.650.684 1.592.386
A. Terugneming van afschrijvingen en van waardeverminderingen op immateriële en materiële vaste activa
760 0 0
B. Terugneming van waardeverminderingen op financiële vaste activa 761 676.050 388.687
C. Terugneming van voorzieningen voor uitzonderlijke risico's en kosten 762 0 0
D. Meerwaarden bij de realisatie van vaste activa 763 2.369 1.203.699
E. Andere uitzonderlijke opbrengsten (toelichting XIII, A) 764/9 972.265 0
VIII. Uitzonderlijke kosten (-) 66 2.148.437 3.600.873
A. Uitzonderlijke afschrijvingen en waardeverminderingen op oprichtingskosten, op immateriële en materiële vaste activa 660 39.120 378.235
B. Waardeverminderingen op financiële vaste activa 661 2.109.317 1.443.288
C. Voorzieningen voor uitzonderlijke risico's en kosten 662 0 1.629.780
D. Minderwaarden bij de realisatie van vaste activa 663 0 149.570
E. Andere uitzonderlijke kosten (toelichting XIII, B) 664/8 0 0
F. Uitzonderlijke kosten als herstructureringskosten opgenomen onder de activa (-) 669 0 0
IX. Inkomende verrekeningen en overschrijvingen tussen afdelingen (+) 9 83.834.403 73.508.522
A. Verrekeningen 93 41.557.063 31.450.408
B. Overschrijvingen 94 42.277.339 42.058.115
X. Uitgaande verrekeningen en overschrijvingen tussen afdelingen (-) 8 83.834.403 73.508.522
A. Verrekeningen 83 41.557.063 31.450.408
B. Overschrijvingen 84 42.277.339 42.058.115
XI. Overschot (tekort) van het boekjaar 70/66 63.619.070 58.869.766
Resultatenverwerking
codes
Boekjaar
2011
Boekjaar
2010
A. Te bestemmen overschot (te verwerken tekort)
1. Te bestemmen overschot van het boekjaar 70/66 63.619.070 58.869.766
2. Te verwerken tekort van het boekjaar 66/70 0 0
3. Overgedragen overschot van het vorige boekjaar 790 0
4. Overgedragen tekort van het vorig boekjaar 690
B. Onttrekking aan de eigen middelen (+)
1. aan het gevormd vermogen 791
2. aan de bestemde fondsen 792 2.272.379 45.845.400
- onroerende investeringen 0 0
- wetenschappelijk onderzoek 0 0
- andere goedgekeurde middelen voor verworven projecten van groepen / depart. / faculteiten / diensten / prof. 2.272.379 45.845.399
- studentenvoorzieningen 0 0
C. Toevoeging aan de eigen middelen (-)
1. aan het gevormd vermogen 691
2. aan de bestemde fondsen 692 65.891.449 104.715.165
- onroerende investeringen 14.494.286 66.451.078
- wetenschappelijk onderzoek 50.008.059 36.468.808
- andere goedgekeurde middelen voor verworven projecten van groepen / depart. / faculteiten / diensten / prof. 0 0
- studentenvoorzieningen 1.389.104 1.795.279
D. Over te dragen overschot (tekort) 693/793 0 0
Resultatenrekening 96

Resultatenrekening 2011 versus 2010 – totaalbeeld KU Leuven verbijzonderd naar de afdelingen
BOEKJAAR 2011
(in euro)
Afdeling I Werking
Afdeling II
Investeringen
Afdeling III Soc.
Voorz. voor
Studenten
Afdeling IV.1
Bijzonder
Onderzoeksfonds
Afdeling IV.2 Andere
Onderzoeks-fondsen
Afdeling V
Patrimonium
Afdeling VI Voor
Orde
Totaal Cashview
Afdeling VIII
Bedrijfsecon.
afdeling
Totaal Bedrijfsecon.
View
Bestemde fondsen - einde boekjaar 2010 41.960.661 25.661.641 9.176.600 71.663.958 276.360.204 272.363.036 15.583.245 712.769.345 289.964.664 1.002.734.009
Bedrijfsopbrengsten 270.186.357 12.288.376 14.019.542 60.485.453 282.509.079 105.548.053 -1.777.179 743.259.682 -22.627.902 720.631.780
Bedrijfskosten 266.998.059 26.660.089 13.004.185 46.816.553 213.274.696 157.295.872 0 724.049.454 -46.152.187 677.897.267
Bedrijfsoverschot (bedrijfstekort) 3.188.298 -14.371.713 1.015.357 13.668.900 69.234.383 -51.747.818 -1.777.179 19.210.228 23.524.285 42.734.513
Financiële opbrengsten 0 235.190 126.239 0 45.894 25.595.303 -1.765 26.000.862 2.995.087 28.995.948
Financiële kosten 21.050 20.475 406.295 0 457.572 5.526.060 0 6.431.452 1.182.187 7.613.639
Overschot (tekort) uit de gewone activiteiten 3.167.248 -14.156.998 735.301 13.668.900 68.822.706 -31.678.575 -1.778.944 38.779.638 25.337.185 64.116.823
Uitzonderlijke opbrengsten 0 0 0 0 276.821 1.020.005 0 1.296.826 353.858 1.650.684
Uitzonderlijke kosten 0 0 0 0 0 0 0 0 2.148.437 2.148.437
Inkomende verrekeningen en overschrijvingen tussen afdelingen 18.689.335 6.502.055 3.551.544 5.407.231 -6.024.844 55.709.081 0 83.834.403 0 83.834.403
Uitgaande verrekeningen en overschrijvingen tussen afdelingen 22.169.155 337.983 2.897.741 20.401.510 14.737.402 23.290.611 0 83.834.403 0 83.834.403
Overschot (tekort) van het boekjaar -312.572 -7.992.926 1.389.104 -1.325.379 48.337.281 1.759.900 -1.778.944 40.076.464 23.542.606 63.619.070
Bestemde fondsen - einde boekjaar 2011 41.648.089 17.668.715 10.565.704 70.338.579 324.697.484 274.122.936 13.804.302 752.845.808 313.507.271 1.066.353.080
Onroerende investeringen 17.668.715 47.705.073 65.373.788 379.167.307 444.541.094
Wetenschappelijk onderzoek 70.338.579 324.697.484 88.297.990 13.804.302 497.138.355 -45.280.199 451.858.152
Andere goedgekeurde middelen voor verworven projecten van groepen /
departementen / faculteiten / diensten / professoren
41.648.089 138.119.873 179.767.962 -20.379.838 159.388.129
Studentenvoorzieningen 10.565.704 10.565.704 10.565.704
BOEKJAAR 2010
(in euro)
Afdeling I Werking
Afdeling II
Investeringen
Afdeling III Soc.
Voorz. voor
Studenten
Afdeling IV.1
Bijzonder
Onderzoeksfonds
Afdeling IV.2 Andere
Onderzoeks-fondsen
Afdeling V
Patrimonium
Afdeling VI Voor
Orde
Totaal Cashview
Afdeling VIII
Bedrijfsecon.
afdeling
Totaal Bedrijfsecon.
View
Bestemde fondsen - einde boekjaar 2009 36.563.930 26.262.352 7.381.321 77.654.873 237.765.283 247.661.090 11.873.799 645.162.648 298.701.596 943.864.243
Bedrijfsopbrengsten 262.638.569 12.945.537 13.271.543 54.983.910 258.977.076 101.172.068 3.708.564 707.697.268 -6.592.740 701.104.528
Bedrijfskosten 251.526.328 21.851.007 12.832.525 47.247.850 201.871.065 130.222.443 0 665.551.218 -372.050 665.179.167
Bedrijfsoverschot (bedrijfstekort) 11.112.241 -8.905.469 439.019 7.736.061 57.106.012 -29.050.376 3.708.564 42.146.050 -6.220.690 35.925.361
Financiële opbrengsten 0 79.492 75.310 0 68.813 27.718.834 882 27.943.331 -755.360 27.187.971
Financiële kosten 39.291 37.478 419.333 0 198.765 3.785.432 0 4.480.299 -2.245.221 2.235.078
Overschot (tekort) uit de gewone activiteiten 11.072.950 -8.863.456 94.996 7.736.061 56.976.059 -5.116.974 3.709.447 65.609.082 -4.730.829 60.878.253
Uitzonderlijke opbrengsten 0 0 0 0 1.022.359 1.120.956 0 2.143.315 -550.929 1.592.386
Uitzonderlijke kosten 0 0 0 0 145.700 0 0 145.700 3.455.173 3.600.873
Inkomende verrekeningen en overschrijvingen tussen afdelingen 15.910.347 8.549.810 4.048.585 4.647.228 -7.693.029 48.045.580 0 73.508.522 0 73.508.522
Uitgaande verrekeningen en overschrijvingen tussen afdelingen 21.586.566 287.065 2.348.302 18.374.204 11.564.770 19.347.616 0 73.508.522 0 73.508.522
Overschot (tekort) van het boekjaar 5.396.731 -600.711 1.795.279 -5.990.915 38.594.920 24.701.946 3.709.447 67.606.696 -8.736.932 58.869.764
Bestemde fondsen - einde boekjaar 2010 41.960.661 25.661.641 9.176.600 71.663.958 276.360.204 272.363.036 15.583.245 712.769.345 289.964.664 1.002.734.010
Onroerende investeringen 25.661.641 64.911.144 90.572.785 339.474.024 430.046.808
Wetenschappelijk onderzoek 71.663.958 276.360.204 79.702.242 15.583.245 443.309.649 -41.459.552 401.850.093
Andere goedgekeurde middelen voor verworven projecten van groepen /
departementen / faculteiten / diensten / professoren
41.960.661 127.749.650 169.710.311 -8.049.808 161.660.508
Studentenvoorzieningen 9.176.600 9.176.600 9.176.600
Resultatenrekening 97

Resultatenrekening 98

DE BALANS VAN DE KU LEUVEN
1 Activa
De totale balanswaarde van de KU Leuven bedraagt eind 2011 €1,322 miljard versus €1,234 miljard
einde 2010, d.i. een stijging met €88,8 miljoen of 7,2%.
1.1 Vaste activa
De vaste activa bedragen eind 2011 €476,7 miljoen en nemen toe met €42,2 miljoen of 9,7%
tegenover 2010. De stijging doet zich vooral voor bij de materiële vaste activa (+€41,6 miljoen) als
gevolg van belangrijke nieuwe investeringen.
De toename van de materiële vaste activa is vooral terug te vinden onder de rubriek terreinen en
gebouwen die stijgt van €304,9 miljoen op 31 december 2010 naar €364,2 miljoen einde 2011 (+€59,4
miljoen of +19,5%). Deze toename wordt gedeeltelijk gecompenseerd door de rubriek vaste activa in
aanbouw die daalt van €39,7 miljoen eind 2010 naar €17,1 miljoen op jaareinde 2011 ingevolge de
inhuizing van grote nieuwbouwprojecten (-€22,6 miljoen of -56,9%). De rubriek meubilair en rollend
materieel stijgt van €11,6 miljoen op 31 december 2010 naar €16,0 miljoen op jaareinde 2011 (+€4,4
miljoen of +38,2%).
De financiële vaste activa bedragen op jaareinde 2011 €7,3 miljoen en stijgen met €0,7 miljoen. Ze
staan op de balans ingeschreven onder drie rubrieken: Verbonden entiteiten (€3,7 miljoen), Andere
rechtspersonen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat (€2,2 miljoen) en Andere financiële
vaste activa (€1,3 miljoen) en bestaan uit participaties (deelnemingen en aandelen voor €6,4 miljoen),
vorderingen (€0,5 miljoenen) en borgtochten (€0,3 miljoen).
1.2 Vlottende activa
De vlottende activa stijgen in 2011 met €46,7 miljoen of 5,8% tot €845,7 miljoen, als resultante van
verschillende ontwikkelingen.
De overige vorderingen op meer dan één jaar bestaan hoofdzakelijk uit studieleningen en uit leningen
toegekend aan v.z.w.’s en andere gerelateerde partijen. Deze vorderingen bedragen eind 2011
€1,0 miljoen. Ze dalen met €0,5 miljoen t.a.v. 2010 ingevolge hogere studieleningen (+€0,1 miljoen)
en de normale jaarlijkse herclassificatie van de vorderingen van lange naar korte termijn (-€0,6
miljoen).
De voorraden en projecten in uitvoering tonen in 2011 een afname met €0,5 miljoen tot €1,5 miljoen.
Eind 2011 bedraagt de voorraadrotatie 52 dagen, wat betekent dat over alle magazijnen heen, de
voorraaditems gemiddeld 52 dagen op stock liggen. Dit resultaat is een verbetering t.o.v. het reeds
goede cijfer voor 2010 (72 dagen).
De handelsvorderingen op ten hoogste één jaar nemen af met €9,8 miljoen of 14,7% van
€66,5 miljoen in 2010 tot €56,7 miljoen op jaareinde 2011. Het aantal dagen klantenkrediet bedraagt
in 2011 71 dagen, tegenover 91 dagen in 2010. Het hoger aantal dagen klantenkrediet van 2010
wordt vooral verklaard door de gesystematiseerde registratie van schuldvorderingen (ook t.a.v.
overheden) door KU Leuven Research & Development. Bij eliminatie van dit effect over 2010 bedroeg
het aantal dagen klantenkrediet 75 dagen, wat in lijn ligt met het huidig boekjaar 2011. Aanvullend kan
worden opgemerkt dat van het totaal van de €56,7 miljoen handelsvorderingen op ten hoogste één
jaar, circa 49% betrekking heeft op publieke overheden en non-profit organisaties waarvan het
betalingsgedrag slechts moeilijk kan worden beïnvloed. De daling van de handelsvorderingen met
€9,8 miljoen in combinatie met het toegenomen activiteitenpeil, is een blijk van een nauwgezette
opvolging van de openstaande vorderingen binnen de diensten Debiteurenadministratie.
De overige vorderingen op ten hoogste één jaar nemen eind 2011 in vergelijking met 2010 toe met
€4,3 miljoen of 9,2% tot €51,3 miljoen. Belangrijkste ontwikkelingen:
- toename met €2,6 miljoen van de vordering ten aanzien van de Vlaamse Overheid m.b.t.
vakantiegeld, ingevolge de overgang van staats- naar privévakantiegeld voor bepaalde statuten en
de gestegen personeelskosten; deze vordering wordt opgezet als compensatie voor het in kost
Balans 99

oeken van het vakantiegeld dat zal uitbetaald worden in 2012 op de prestaties van 2011; ze
betreft het dubbel vakantiegeld voor personeelsleden ten laste van de werkingstoelagen die recht
hebben op staatsvakantiegeld en het enkel en dubbel vakantiegeld en de RSZ op enkel
vakantiegeld voor personeelsleden die recht hebben op privévakantiegeld ten laste van de formatie
op afdeling I Werking en afdeling III Sociale voorzieningen voor studenten;
- hoger bedrag aan te recupereren BTW (+€1,1 miljoen);
- herclassificatie van de vorderingen van lange naar korte termijn (+€0,6 miljoen).
De overige bewegingen compenseren elkaar volledig.
De geldbeleggingen stijgen met €48,1 miljoen of 7,2% van €671,7 miljoen in 2010 naar €719,8 miljoen
op 31 december 2011. Deze stijging is in belangrijke mate te verklaren door de gunstige evolutie in de
middelen die voor onderzoeks- en voor dienstverleningscontracten bestemd zijn. De geldbeleggingen
worden voorzichtig beheerd conform het strategisch kader voor het beheer van de financiële middelen
van de KU Leuven, van KU Leuven Research & Development en van de UZ Leuven zoals
goedgekeurd op de Raad van Bestuur van 19 juli 2005 en geactualiseerd op de Raad van Bestuur van
21 december 2010. Dit beheer gebeurt onder toezicht van het Beleggings- en Thesauriecomité
KU Leuven, KU Leuven Research & Development en UZ Leuven dat is ingesteld door de Raad van
Bestuur van de universiteit op 22 februari 2005.
De liquide middelen bedragen eind 2011 €4,4 miljoen. De stijging met €1,8 miljoen versus 2010 is niet
structureel van aard, maar wordt verklaard door korte termijn geldbewegingen op jaareinde.
De overlopende rekeningen van het actief stijgen met €3,2 miljoen van €7,7 miljoen in 2010 tot
€10,9 miljoen op 31 december 2011. Belangrijkste verklaringen:
- hogere verworven nog niet ontvangen interesten op de beleggingsportefeuille en de liquide
middelen in lijn met de gewijzigde beleggingsmix (+€2,7 miljoen);
- hogere over te dragen kosten (+€0,5 miljoen).
2 Passiva
2.1 Eigen vermogen
Het eigen vermogen van de KU Leuven bedraagt einde 2011 €1,068 miljard, d.i. een toename met
€63,7 miljoen of 6,4%. De mutatie 2011 wordt voor €63,6 miljoen verklaard door het opnemen in het
eigen vermogen van het (volledig bestemde) overschot van het boekjaar.
Bij de interpretatie van de jaarresultaten en van de evolutie van het eigen vermogen dient uitermate
grote voorzichtigheid aan de dag te worden gelegd. De overschotten van het boekjaar en het eigen
vermogen vertegenwoordigen immers geen vrije beleidsruimte voor het universiteitsbestuur. Via
eerder genomen punctuele beslissingen en de engagementen aangegaan tegenover een veelheid
aan opdrachtgevers en projectfinanciers zijn deze middelen reeds bestemd. De analyse van de
bestemmingen op 31 december 2011 geeft het volgende beeld:
Bestemde fondsen
31/12/2011
In K€
- onroerende investeringen 444.541;
- wetenschappelijk onderzoek 451.858;
- andere goedgekeurde middelen voor verworven projecten van
groepen/faculteiten/diensten/professoren 159.388;
- studentenvoorzieningen 10.566.
De Raad van Bestuur heeft deze bestemmingen bevestigd bij de goedkeuring van de jaarrekening
2011.
Er staan op 31 december 2011 €1,3 miljoen kapitaalsubsidies geregistreerd voor het gebouw De
Kabouterberg en de nieuwbouw Babyhome. De kapitaalsubsidies stijgen met €0,1 miljoen t.a.v. 2010
ingevolge de ontvangst van de eerste schijf kapitaalsubsidies voor de nieuwbouw Babyhome
(+€0,2 miljoen) en de afbouw van de kapitaalsubsidies pro rata de afschrijvingen op de betreffende
activa (-€0,1 miljoen).
Balans 100

2.2 Voorzieningen voor risico’s en kosten
De voorzieningen zijn opnieuw geïnventariseerd en gewaardeerd na een grondige, universiteitsbrede
consultatieronde die erop gericht is om de volledigheid zo goed mogelijk te waarborgen en die er moet
voor zorgen dat de boekhoudkundige gegevens een getrouwe weergave zijn van de economische
realiteit. In totaal dalen de voorzieningen per jaareinde 2011 in vergelijking met 2010 met €3,3 miljoen
tot €82,2 miljoen. Deze daling werd toegelicht bij de bespreking van de resultatenrekening.
2.3 Schulden
De schulden op meer dan één jaar bedragen €4,5 miljoen op jaareinde 2011 versus €5,2 miljoen in
2010, d.i. een afname met €0,7 miljoen of 13,8%. Deze schulden bestaan hoofdzakelijk uit financiële
schulden ten aanzien van kredietinstellingen voor €3,3 miljoen en uit leasingschulden voor
€1,2 miljoen m.b.t. de huurkoop van het Collegium Pro America Latina (COPAL). De daling van de
schulden op meer dan één jaar wordt verklaard door de stopzetting van de erfpacht betreffende het
Guido Gezelle huis (-€0,4 miljoen) en de jaarlijkse herclassificaties van lange naar korte termijn
(-€0,3 miljoen). In 2011 werden geen nieuwe leningen aangegaan.
De schulden op meer dan één jaar die binnen het jaar vervallen bedragen €0,3 miljoen. Ze zijn het
gevolg van de normale jaarlijkse herclassificaties van de schulden van lange naar korte termijn en
nemen af met €0,1 miljoen t.o.v. 2010.
De handelsschulden nemen af met €3,3 miljoen, van €31,4 miljoen in 2010 tot €28,1 miljoen in 2011.
Deze daling wordt hoofdzakelijk verklaard door:
- een daling van de leveranciersschulden (-€2,2 miljoen);
- een lagere eindejaarsregistratie m.b.t. te ontvangen facturen (-€0,9 miljoen).
Het aantal dagen leverancierskrediet bedraagt 54 dagen.
Het globale overschot aan opbrengsten ten opzichte van kosten betreffende onderzoeks- en
dienstverleningscontracten van bepaalde duur waarbij geen jaarlijkse facturatie plaatsvindt per einde
boekjaar, wordt conform artikel 62 van het boekhoudbesluit van 21 december 2007 opgenomen onder
ontvangen vooruitbetalingen op projecten. Dit saldo bedraagt op jaareinde 2011 €22,2 miljoen, wat
een stijging betekent met €10,1 miljoen in vergelijking met 2010.
De schulden m.b.t. belastingen betreffen te betalen BTW, roerende en onroerende voorheffing,
rechtspersonenbelasting en bedrijfsvoorheffing. Deze schulden stijgen van €15,3 miljoen einde 2010
naar €16,7 miljoen op jaareinde 2011. De toename met €1,4 miljoen (+9,2%) wordt vooral verklaard
door hogere roerende voorheffing ingehouden op ontvangen royalty’s en geldbeleggingen
(+€0,9 miljoen) en hogere te betalen BTW (+€0,5 miljoen).
De schulden m.b.t. bezoldigingen en sociale lasten bedragen €53,3 miljoen eind 2011.
De toename met €6,1 miljoen of 12,8% t.o.v. 2010 wordt vooral verklaard door:
- de hogere provisie voor vakantiegeld (+€6,2 miljoen) ingevolge:
o de overgang van staats- naar privévakantiegeld voor bepaalde statuten (+€5,4 miljoen);
o de indexering van de lonen (+€0,9 miljoen);
o de evolutie en de gewijzigde mix van het personeelsbestand (-€0,1 miljoen);
- overige kleinere wijzigingen (-€0,1 miljoen).
De overige schulden bedragen €25,0 miljoen en betreffen vooral de diverse schulden in het kader van
onderzoeksactiviteiten binnen KU Leuven Research & Development en de door te storten bedragen
aan partners in het kader van contractuele onderwijs- en onderzoeksactiviteiten. De overige schulden
nemen licht af t.a.v. vorig jaar met €0,2 miljoen.
De overlopende rekeningen van het passief bedragen €22,6 miljoen per einde boekjaar en bestaan
hoofdzakelijk uit over te dragen opbrengsten. De toename met €15,2 miljoen wordt vooral verklaard
door de gewijzigde boekingspraktijk waarbij in 2011, zoals eerder aangehaald, voor de eerste maal de
ingehouden bedrijfsvoorheffingen op de bezoldigingen van wetenschappelijke medewerkers ter
stimulering van het wetenschappelijk onderzoek en die nog niet waren uitgegeven op de
programmafinanciering, via de overlopende rekeningen van het passief zijn overgedragen naar het
volgende boekjaar.
Balans 101

BALANS KU LEUVEN (1/2)
ACTIVA (in euro) codes
Eindbalans
2011
Eindbalans
2010
VASTE ACTIVA 20/28 476.663.838 434.502.194
I. Oprichtingskosten (toelichting I) 20 0 0
II. Immateriële vaste activa (toelichting II) 21 849.260 947.209
III. Materiële vaste activa (toelichting III) 22/27 468.567.994 426.954.504
A. Terreinen en gebouwen 22 364.203.227 304.848.577
B. Installaties, machines en uitrusting 23 61.255.105 60.742.041
C. Meubilair en rollend materieel 24 16.033.176 11.600.478
D. Vaste activa in leasing of op grond van een soortgelijk recht 25 1.465.456 1.767.827
E. Andere materiële vaste activa 26 8.499.873 8.338.475
F. Vaste activa in aanbouw en vooruitbetalingen 27 17.111.157 39.657.105
IV. Financiële vaste activa (toelichting IV) 28 7.246.584 6.600.482
A. Verbonden entiteiten 280/1 3.734.107 3.832.403
1. deelnemingen 280 3.300.000 3.300.000
2. vorderingen 281 434.107 532.403
B. Andere rechtspersonen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat 282/3 2.194.187 1.749.232
1. deelnemingen 282 2.111.592 1.666.637
2. vorderingen 283 82.595 82.595
C. Andere financiële vaste activa 284/8 1.318.290 1.018.846
1. aandelen 284 982.663 652.989
2. vorderingen en borgtochten in contanten 285/8 335.627 365.858
VLOTTENDE ACTIVA 29/58 845.678.699 799.026.832
V. Vorderingen op meer dan een jaar 29 1.029.731 1.532.453
A. Handelsvorderingen 290 0 0
B. Overige vorderingen 291 1.029.731 1.532.453
VI. Voorraden en projecten in uitvoering (toelichting V) 30/37 1.532.655 2.062.278
A. Voorraden 30 1.532.655 2.062.278
B. Projecten in uitvoering 37 0 0
VII. Vorderingen op ten hoogste één jaar 40/41 108.011.901 113.475.304
A. Handelsvorderingen 40 56.745.637 66.533.678
B. Overige vorderingen 41 51.266.265 46.941.626
VIII. Geldbeleggingen (toelichting VI) 51/53 719.796.208 671.700.959
IX. Liquide middelen 54/58 4.381.324 2.576.784
X. Overlopende rekeningen (toelichting VII) 490/491 10.926.880 7.679.054
TOTAAL DER ACTIVA 1.322.342.538 1.233.529.026
Balans 102

BALANS KU LEUVEN (2/2)
PASSIVA (in euro) codes
Eindbalans
2011
Eindbalans
2010
EIGEN VERMOGEN 10/15 1.067.664.242 1.003.934.292
I. Gevormd vermogen 10 0 0
III. Herwaarderingsmeerwaarden 12 0 0
IV. Bestemde fondsen 13 1.066.353.079 1.002.734.009
Onroerende investeringen 444.541.094 430.046.808
Wetenschappelijk onderzoek 451.858.153 401.850.093
Andere goedgekeurde middelen voor verworven projecten van groepen /
departementen / faculteiten / diensten / professoren
159.388.129 161.660.508
Studentenvoorzieningen 10.565.704 9.176.600
V. Overgedragen overschot (overgedragen tekort) 14 0 0
VI. Kapitaalsubsidies 15 1.311.163 1.200.283
VOORZIENINGEN 16 82.170.439 85.484.377
VII. Voorzieningen voor risico's en kosten 160/5 82.170.439 85.484.377
A. pensioenen en soortgelijke verplichtingen 160 45.789.677 47.972.998
B. belastingen 161 0 0
C. grote herstellings- en onderhoudswerken 162 0 0
D. sociaal passief 163 0 0
E. veiligheid en milieu verplichtingen 164 1.329.566 1.474.797
F. overige risico's en kosten (toelichting VIII) 165 35.051.196 36.036.582
SCHULDEN 17/49 172.507.857 144.110.357
VIII. Schulden op meer dan een jaar (toelichting IX) 17 4.477.188 5.189.289
A. Financiële schulden 170/4 4.465.688 5.177.789
1. achtergestelde leningen 170 0 0
2. niet achtergestelde obligatieleningen 171 0 0
3. leasingschulden en soortgelijke schulden 172 1.178.000 1.611.840
4. kredietinstellingen 173 3.287.688 3.565.948
5. overige leningen 174 0 0
B. Handelsschulden 175 0 0
C. Overige schulden 178/9 11.500 11.500
IX. Schulden op ten hoogste één jaar (toelichting IX) 42/48 145.442.335 131.523.837
A. Schulden op meer dan één jaar die binnen het jaar vervallen 42 340.260 406.275
B. Financiële schulden 43 0 0
1. kredietinstellingen 430/8 0 0
2. overige leningen 439 0 0
C. Handelsschulden 44 28.048.305 31.348.997
D. Ontvangen vooruitbetalingen op projecten 46 22.148.705 12.091.669
E. Schulden met betrekking tot belastingen, bezoldigingen en sociale lasten 45 69.975.604 62.520.711
1. belastingen 450/3 16.720.466 15.316.251
2. bezoldigingen en sociale lasten. 454/9 53.255.138 47.204.460
F. Overige schulden 48 24.929.461 25.156.185
X. Overlopende rekeningen (toelichting X) 492/3 22.588.334 7.397.231
TOTAAL DER PASSIVA 1.322.342.538 1.233.529.026
Balans 103

Balans 104

WETENSCHAPPELIJKE DIENSTVERLENING
De wetenschappelijke dienstverlening behoort, naast onderwijs en onderzoek, tot de kerntaken van de
universiteit. Zij omvat de ruime waaier van activiteiten die de universiteit levert ten bate van de
maatschappij. Ze omvat de kennis- en technologieoverdracht naar de gemeenschap en de
bedrijfswereld.
De technologie transfer office, KU Leuven Research & Development (LRD), beheert de exploitatie van
het economisch potentieel van de onderzoeksresultaten. LRD beschikt over een multidisciplinair team
van 70 medewerkers dat aan alle onderzoekers binnen de universiteit ondersteuning biedt op vlak van
de verschillende aspecten van wetenschappelijke dienstverlening en economische valorisatie van
wetenschappelijke onderzoeksresultaten.
Op het volume aan contractonderzoek wordt in het hoofdstuk Onderzoeksverslag van dit rapport
verder ingegaan.
Het financieel volume m.b.t. contractonderzoek en wetenschappelijke dienstverlening, uitgedrukt in
bedrijfsopbrengsten, bedraagt in 2011 €114,8 miljoen. Hiervan heeft €41,4 miljoen betrekking op
contractonderzoek met de privésector, €9,9 miljoen op contractonderzoek met de privésector met
overheidssteun, €3,5 miljoen op wetenschappelijke dienstverlening zonder contract en betreft
€60,0 miljoen de valorisatie van onderzoeksresultaten.
Binnen UZ Leuven werden in 2011 in totaal 829 clinical trials opgestart, waarvan 307 gesponsord en
522 geïnitieerd door de onderzoeker zelf. Deze trials zijn grotendeels geclusterd rond translationele
research topics als oncologie, cardiovasculaire aandoeningen, neurodegeneratieve aandoeningen,
inflammatoire/immunologische mechanismen en reproductie.
Wetenschappelijke dienstverlening 105

Wetenschappelijke dienstverlening 106

Het jaarverslag 2011 wordt gepubliceerd ter
uitvoering van artikel 162 van het Decreet
betreffende de universiteiten in de
Vlaamse Gemeenschap van 12 juni 1991.
Eindredactie en coördinatie:
F. Jochmans, A. Boeckmans, T. Boon, K. Lammertyn, C. Michiels
Redactieadres:
KU Leuven
Rectoraat
Naamsestraat 22 bus 5000
3000 Leuven
Verantwoordelijke uitgever:
P. Knapen
Oude Markt 13 bus 5005
3000 Leuven