Dimensie 3: dossier DR Congo - Buitenlandse Zaken

dossier
k i k i m i
Slaapziekte: een onop
geeft het wel toe: "Mijn buur, die daar voor
zijn huis werkt, is ziek. We kennen de symptomen
van de slaapziekte. Maar als je hem
zegt dat hij ziek is, beland je misschien voor
de rechter, of hij vloekt dat je hem behekst
hebt." Beda kent de ziekte omdat haar dochter
Mwanza van 9 jaar de ziekte kreeg toen
ze 2 jaar oud was. "Sinds 3 jaar wordt ze
in het universitair ziektenhuis van Kinshasa
behandeld. Vandaag is Mwanza bijna genezen,
maar ze heeft een groeiachterstand.
Ze heeft moeite met stappen en ze spreekt
slecht. Ze kan nog niet naar school gaan",
zegt de moeder verontrust.
Meren, zoals dit van
Kimoka, vormen een
aantrekkelijke plek
voor de voortplanting
van insecten.
Sinds jaar en dag doet België er alles aan om de slaapziekte in
de Democratische Republiek Congo uit te roeien. In de koloniale
tijd was dit gelukt. De ziekte stak echter na de onafhankelijkheid
opnieuw de kop op bij gebrek aan opvolging. Sinds de hervatting
van de samenwerking in de afgelopen tien jaar zijn de resultaten
bemoedigend. Maar de strijd tegen de ziekte is in gevaar. Er zijn te
weinig middelen en de bewustmaking van de bevolking schiet te kort.
Kikimi is een grote dorpsagglomeratie aan
de rand van Kinshasa in de gezondheidszone
van Mikondo. Kikimi is een van de grootste
ziektehaarden van humane Afrikaanse
trypanosomiase (HAT of slaapziekte) in
Kinshasa. Alle voorwaarden zijn aanwezig
voor de verspreiding van de tseetseevlieg
die de slaapziekte overdraagt. Kikimi is niet
verkaveld. Het ligt aan de samenvloeiing
van de rivieren Lukaya en Ndjili en aan tal
van waterplassen. De twee rivieren stromen
langs het woud. Wildgroeiende oliepalmbomen
hangen over de hutten.
"Dit zijn zeer goede omstandigheden voor
de tseetseevlieg die zich gretig voortplant
en de schaduwrijke gebieden zijn ideaal
voor de verspreiding van HAT", stelt Wim
Van der Veken vast, arts/adjunct-directeur
van het Programme national de lutte contre
la THA (PNL-THA – nationaal programma ter
bestrijding van HAT). Onder de palmbomen
© Infosud-Syfia
komen mensen graag uitrusten en tijdens
hun dutje worden ze gebeten door vliegen.
Het water is niet het enige probleem, overal
in het dorp staat onkruid, tot aan de muren
van de hutten. De inwoners hebben er blijkbaar
vrede mee. De waterplassen waarin ze
op zoek gaan naar vis en zich baden, storen
hen zo te zien ook niet.
Een onrustwekkende situatie
Dit is de situatie waarin de Belgische en
Congolese partners sinds 1997 de strijd
aanbinden tegen HAT. De meeste inwoners
van Kikimi ontkennen zelfs dat de ziekte in
hun onmiddellijke omgeving voorkomt. "Ik
heb hier altijd gewoond. Ik heb nog nooit
iemand in dit dorp gezien die de slaapziekte
had", bevestigt Nzolani die palmbomen
aftapt en palmwijn maakt. Milandu, een
veertiger die voor zijn huis de aubergineaanplant
verzorgt, is zonder het te beseffen
ziek. Mevrouw Beda die brood verkoopt,
Er worden te weinig diagnoses gesteld en
het is dan ook moeilijk te zeggen hoeveel
mensen de slaapziekte in Kikimi hebben.
Maar het zijn er zeker meer dan men zou
denken. Velen weten niet dat ze ziek zijn.
Anderen weten het dan wel, maar werden
nog nooit onderzocht of behandeld.
Zonder behandeling is HAT evenwel dodelijk.
Wim Van der Veken legt uit: "De mensen
die op twee plaatsen wonen en werken,
landbouwers, jagers, vissers of degenen die
in de bossen houtskool maken, lopen het
grootste gevaar, omdat ze het contact met
de tseetseevlieg niet kunnen vermijden. De
rivier speelt ook een belangrijke rol bij het
overdragen van HAT. Onlangs werden 160
zieken geregistreerd die de ziekte aan de
rivier hadden opgelopen."
Geen middelen,
geen sensibilisering
Joël Landu, verpleger in het gezondheidscentrum
van Kikimi, schetst de situatie: "Af
en toe komen hier mensen met slaapziekte
binnen. We sturen ze dan meteen door naar
het Hôpital Roi Baudouin, want wij hebben
niet de middelen om dergelijke zieken op te
vangen." In het gezondheidscentrum Vision
Mondiale vertellen twee verplegers die we
tegenkomen ons dat de enige collega, een
laborant, die een opleiding gevolgd had
voor het opsporen van HAT, vertrokken is.
"Daarom houden we ons liever niet bezig met
HAT, want al zouden we de ziekte per toeval
opsporen, dan nog kunnen we de patiënten
niet behandelen", zegt Elodie Kapalayi,
een verpleegster. Ze voegt er nog aan toe:
"We doen ook niet aan sensibilisering, om
28 dimensie m e i-j u n i-j u l i 2009