MAGNETISME & ELEKTRICITEIT - Plantyn

................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Hoofdstuk 1
MAGNETISME & ELEKTRICITEIT
1.1 Doelstelling
In tegenstelling tot praktisch alle handboeken start je met elektromagnetisme. De reden
is eenvoudig omdat alle elektrische toepassingen steeds gepaard gaan met sterke magnetische
velden die onmogelijk zijn met kunstmagneten (te zwak).
Om en in een stroomvoerende geleider bevindt zich een magnetisch veld. De eigenschappen
van dit magnetisch veld veroorzaakt door stroomdoorgang in de geleider zijn dezelfde
als door het veld veroorzaakt door een kunstmatige magneet. Je gaat in dit hoofdstuk het
verband ontdekken dat bestaat tussen magnetisme en elektriciteit.
Je start eerst met de voornaamste eigenschappen van het magnetisme zelf als korte inleiding
met de bedoeling het magnetisme te duiden.
1.2 Inleidende begrippen
1.2.1 Magneten en hun eigenschappen
a) Een magneetnaald of -staaf kan in een bijzondere toestand verkeren, waarbij de eigenschap
ontstaat ander materiaal (ijzerhoudend) aan te trekken. Deze toestand noem je
de magnetische toestand. De Grieken waren hiervan reeds op de hoogte en noemden
dit magneetsteen, genoemd naar haar vindplaats Magnesia in Klein-Azië.
b) Deze magnetische toestand blijkt in de uiteinden geconcentreerd te zijn. Deze uiteinden
noem je de polen.
c) Horizontaal opgehangen magneten richten zich altijd naar het noorden. Deze pool geef
je de naam noordpool en zal verder in het werk met blauw aangeduid worden. De andere
pool noem je zuidpool. Meer correct zou zijn de noordzoekende of zuidzoekende
pool (bij overeenkomst zal je de noordpool aanduiden met het + en de zuidpool met het
– teken).
d) Gelijknamige polen stoten elkaar af. Polen met tegengesteld teken trekken elkaar aan.
e) Magnetische inductie: ijzer in de nabijheid van een magneet verkrijgt magnetische eigenschappen.
Zij vertoont een zuid- en noordpool tegengesteld aan de inducerende
staaf. Vandaar de aantrekking van ijzerhoudende materialen.
f) Breek je een magneet middendoor, dan vormt iedere helft een onafhankelijke nieuwe
volwaardige magneet met twee polen. Alleen haar krachtwerking is zwakker (minder
poolsterkte of magnetische massa).
1.2.2 Poolsterkte of magnetische massa
Onder poolsterkte versta je de hoeveelheid magnetisme opgewekt door je magneet. Een
minder gelukkige benaming hiervoor is magnetische massa. Het begrip massa is je reeds
bekend. Hiervoor verwijzen we je naar het SI-eenhedenstelsel:
symbool: m m (poolsterkte of magnetische massa)
eenheid: weber (Wb)
7
HOOFDSTUK 1-MAGNETISME & ELEKTRICITEIT

8
1.2.3 Veldsterkte
De veldsterkte in een willekeurig punt van een magnetisch veld kan bepaald worden door
de kracht op een willekeurige magneet in dat punt te delen door zijn eigen poolsterkte m m
(magnetische massa). Hieruit volgt:
H
F
m m m : de poolsterkte in weber (Wb)
m
met F : de kracht in newton (N)
H : de veldlijnen in newton per weber (N/Wb) of (A/m)
De veldsterkte H in een punt heeft de eenheid van 1 N/Wb of 1 A/m als op de eenheidsnoordpool
van 1 weber (1 Wb) een kracht inwerkt van 1 newton (1 N) 1Wb = 1Nm
1A
1.2.4 Magnetisch veld
Het magnetisch veld is de ruimte rond een magneet
waarbinnen deze zijn magnetische krachtwerking laat
voelen. Theoretisch is dit magnetisch veld oneindig
groot, maar gezien de krachtwerking snel afneemt met
het kwadraat van de afstand (zie hoofdstuk 2) wordt dit
ontwikkeld veld beperkt tot de onmiddellijke ruimte
rond de magneet.
1.3 Magnetisch veld als gevolg van een elektrische stroom
1.3.1 Het magnetisch veld rond een stroomvoerende rechte geleider
1.3.1.1 De proef van Ørsted bij een rechte geleider
Terminologie
................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
FIG. 1.1 HET VELDLIJNENVERLOOP BIJ EEN STAAF-
MAGNEET
De Deense natuurkundige Ørsted ontdekte in 1820 het vast verband tussen magnetisme
en elektriciteit. Hij stelde vast dat er bij een voldoende grote stroom door de geleider een
verdraaiing plaatsgreep op een magneetnaald die in de buurt was opgesteld. Hiermee bewees
Ørsted dat er een verband moest zijn tussen magnetisme en elektrische stroom.
Elektromagnetisme is magnetisme veroorzaakt tijdens het vloeien van een elektrische
stroom.
HOOFDSTUK 1-MAGNETISME & ELEKTRICITEIT

Proef 1
Besluit
a) Plaats een magneetnaald op een
verticale as zodat ze vrij horizontaal
kan bewegen. De naald
richt zich naar het geografische
noorden. Evenwijdig aan de
richting van de naald in rust,
plaats je een geleider. Sluit nu je
testkring via een schakelaar, op
een spanningsbron aan.
b) Sluit de schakelaar. Je magneetnaaldje
verdraait onder invloed
van de stroom. Als de stroom
toeneemt in de keten, vergroot
de uitwijking van het magneetnaaldje.
Bij voldoende stroom in
de keten plaatst het magneetnaaldje
zich loodrecht op de geleider.
c) Schakel nu je testkring uit. De naald keert in
haar oorspronkelijke ruststand terug. Desnoods
tik je eens tegen het glas, want dan
heb je een slecht kompas met een te grote
wrijving.
d) Je keert de stroomrichting om in de geleider,
de naald wijkt uit in tegengestelde zin.
Een stroomvoerende geleider veroorzaakt een
magnetisch veld, elektromagnetisch veld genoemd.
De sterkte van dit veld is afhankelijk
van de stroomsterkte in de geleider. De naaldrichting
is afhankelijk van de gevoerde stroomrichting
in de geleider.
1.3.1.2 Vorm van het elektromagnetisch veld bij een
rechte geleider
Proef 2
Besluit
................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Steek een rechte geleider door een blad papier.
Stuur een stroom door de geleider.
FIG. 1.2 DE OPSTELLING VOOR DE PROEF VAN ØRSTED
Je stelt vast dat ijzervijlsel op je blad papier gestrooid, zich
als cirkels rond deze geleider schikt.
Deze cirkels bezitten uiteraard de geleider als gemeenschappelijk
middelpunt. Het geheel van deze concentrische
cirkels noem je het elektromagnetisch spectrum van
de stroomvoerende geleider. Deze cirkels geven dus het
verloop weer van de veldlijnen. Je kunt ook spreken van
het elektromagnetisch veld van een kunstmatige magneet.
FIG. 1.3 DE MAGNEETNAALD TRACHT ZICH LOODRECHT OP DE GE-
LEIDER TE PLAATSEN
FIG. 1.4 DE VERDRAAIING IS AFHANKELIJK VAN DE STROOMZIN
FIG. 1.5 ELEKTROMAGNETISCH SPECTRUM
De vorm van het (elektro)magnetisch veld rond een stroomvoerende geleider is cirkelvormig
met de geleider als middelpunt.
9
HOOFDSTUK 1-MAGNETISME & ELEKTRICITEIT

10
1.3.1.3 Zin van het elektromagnetisch veld bij een rechte geleider
Proef 3
Besluit
Besluit
................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Een eenheidsnoordpool richt zich raaklijnig aan de veldlijnen. Verschuif je een magneetnaaldje
over je blad papier, dan zal het zich steeds richten raaklijnig aan de veldlijn in dat
punt. Bij omwisseling van je bronpolariteit stel je vast dat de magneetnaaldjes over 180°
verdraaien.
FIG. 1.6 VERDRAAIING VAN DE MAGNEETJES BIJ VOLDOENDE STROOMDOORGANG
De stroomrichting bepaalt de zin en richting van de veldlijnen.
In de praktijk beschik je over een handig hulpmiddel dat je de zin van dit elektromagnetisch
veld helpt bepalen:
De kurkentrekkerregel (rechtsdraaiend) of ‘eerste regel van Maxwell’. Je bepaalt de zin van
de krachtlijnen door ze te vergelijken met de beweging van een kurkentrekker. Als je de
kurkentrekker wenst te verplaatsen in de zin van de stroom dan draait deze volgens de
zin van de veldlijnen. Je kan deze zelfde draaizin ook terugvinden wanneer je een dopje
op een fles los- of vastschroeft.
Voorstelling van de stroomzin: indien je een geleider vooraan bekijkt, bekom je voor deze
geleider in doorsnede een cirkel. De stroomzin kun je hier in voorstellen door een pijl
(denk aan een vogelpikpijl). Vloeit de stroom naar je toe (het blad uit), dan zie je de punt
van de pijl. Vloeit de stroom van je weg (het blad in) dan zie je de vleugels van de pijl of
een kruisje.
De zin van de krachtlijnen is te vinden met een eenvoudig vuistregeltje, gegeven door
Maxwell: de kurkentrekkerregel.
FIG. 1.7 KURKENTREKKERREGEL
FIG. 1.8 STROOMZIN IN EEN PLAT VLAK
HOOFDSTUK 1-MAGNETISME & ELEKTRICITEIT

................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
1.3.1.4 Sterkte van het elektromagnetisch veld
bij een rechte geleider (wet van Biot en
Savart)
Voer je dezelfde proef van Ørsted uit op een
verdere afstand van je geleider, dan merk je dat
het magneetnaaldje minder krachtig reageert.
De veldsterkte rond een elektrische geleider
neemt af wanneer de afstand tot die geleider
toeneemt. De grootte van de veldsterkte in een
punt p op een afstand r van een stroomvoerende
rechte geleider, vind je met de formule van
Biot en Savart:
H
I
2· · r
met
FIG. 1.9 VELDSTERKTE IN PUNT P
H : veldsterkte in ampère per meter (A/m)
I : stroomsterkte in ampère (A)
r : loodrechte afstand van het punt tot de geleider waarin je
de veldsterkte berekent in meter (m)
Je merkt dat de veldsterkte hier automatisch in de eenheid A/m gevonden wordt, alhoewel
je ze ook als N/Wb kunt formuleren.
Dus:
1 A/m = 1 N/Wb
Leuk om weten:
De hoogleraar Biot (Frankrijk 1774-1682) was een veelzijdig natuurkundige die samen met Gay-Lussac
in 1804 de eerste wetenschappelijke ballonvaart maakte.
Met zijn leerling Savart onderzocht Biot ook het verband tussen magnetisme en elektrische stromen. Zij
stelden een regel op voor de afwijking van een magneetnaald in een elektrisch veld. In 1820 publiceerden
ze een wet: de integraalwet voor een rechte stroomvoerende geleider.
In 1821 veralgemeende Laplace deze wet voor een willekeurige stroomvoerende geleider. De wet van
Biot en Savart wordt meestal in vectoren uitgedrukt.
11
HOOFDSTUK 1-MAGNETISME & ELEKTRICITEIT

12
De veldsterkte in punt p wordt bepaald door de som
van alle bijdragen die ieder stroomelement I.s uitoefent.
I : stroomsterkte
s : lengte van het element
: de hoek tussen de stroomrichting en de richting
van het element naar het punt p
r : de afstand tot punt p
De bijdrage van het element is dan:
H 1
4· · I · s
· sin
r 2
Beschouw een recht stukje. Je schrijft dan in vectornotatie:
H¯ 1
4· · I · s ¯ · r¯
r 3
Om de invloed van de volledige geleider te kennen,
moet je de vectoriële som nemen van al deze veldsterktes.
Hiervoor gebruikt de wiskunde de integraalfunctie,
die je in hogere jaren zult aanleren. Voor een rechte
geleider is het vereenvoudigde resultaat:
H
I
2· · r
1.3.2 Het magnetisch veld rond een stroomvoerende winding
1.3.2.1 De proef van Ørsted bij een winding
Proef 4
................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Bekijk je fig. 1.8 nog eens, dan zie je de veldlijnen afgebeeld rond een rechte stroomvoerende
geleider. Wanneer je deze geleider buigt tot een cirkelvormige ringgeleider, bekom
je een lus of winding. Stuur je een stroom doorheen een verticale winding die door een
glasplaat steekt, dan kun je met ijzervijlsel de opgewekte krachtlijnen zichtbaar maken.
De krachtlijnen die ontstaan over de ganse lengte van de rechte geleider, worden door het
buigen van de geleider samengebundeld binnenin de lus.
1.3.2.2 Vorm van het elektromagnetisch veld bij een winding
a) Bij stroomdoorgang ontstaat rond elk
punt van de winding een magnetisch
veld opgebouwd uit concentrische
krachtlijnen.
b) Het aantal ontstane veldlijnen door
de winding noem je de magnetische
flux ().
FIG. 1.10
FIG. 1.11
FIG. 1.12 ZIN VAN DE KRACHTLIJNEN BIJ EEN WINDING
HOOFDSTUK 1-MAGNETISME & ELEKTRICITEIT

................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
c) In het midden van de winding heeft een verdichting
van veldlijnen plaats.
d) De veldsterkte (concentratie) binnen de winding
is groter dan deze aan de buitenzijde van de
geleider.
De veldlijnen rond de cirkelvormige stroomvoerende
geleider blijven identiek aan deze van een
rechte geleider. Bijgevolg draaien alle veldlijnen
voor deze winding in een zelfde zin. Hierdoor ontstaat
er in het cirkelvormig binnenvlak een (elektro)magneetje
met een noord- en een zuidpoolzijde.
1.3.2.3 Zin van het elektromagnetisch veld bij een winding
Je kunt de zin van het elektromagnetisch veld van een winding bepalen door de
rechtsdraaiende kurkentrekkerregel (tweede regel van Maxwell).
Plaats je de kurkentrekker loodrecht op het vlak van de winding en draai je hem in de
richting van de stroomsterkte, dan zal de zin waarin de kurkentrekker zich beweegt de
uittredende veldlijnen in het vlak van de winding aanduiden (zie fig. 1.12 en 1.13).
Je kunt deze zin ook bepalen door de rechterhandregel van Maxwell. Je omvat met je
rechterhand de winding zodanig dat je gekromde vingers de richting van de stroom volgen.
De gestrekte duim duidt de richting van de veldlijnen binnen een magneet aan: van
zuid naar noord.
1.3.2.4 De sterkte van het elektromagnetisch veld bij een winding
De grootte van de veldsterkte in het middelpunt van een winding met straal r, waardoor
een stroom vloeit, vind je met de formule:
H
I
2·r
met: H : veldsterkte in het middelpunt van de
winding in ampère per meter (A / m)
I : stroomsterkte in ampère (A)
r : straal van de winding in meter (m)
FIG. 1.13 KRACHTLIJNEN BIJ EEN WINDING IN EEN PLAT VLAK
Merk je dat door de cirkelvorm van de geleider de uit de formule van de rechte geleider
komt te vervallen?!
13
HOOFDSTUK 1-MAGNETISME & ELEKTRICITEIT

14
1.3.3 Het elektromagnetisch veld (veldlijnenspectrum) rond een spoel of
solenoïde
1.3.3.1 De proef van Ørsted bij een solenoïde
Proef 5
Terminologie
Als je een geïsoleerde geleider in
verschillende aansluitende lussen
(seriewindingen) wikkelt, dan verkrijg
je een spoel of solenoïde.
Stuur je nu een stroom doorheen
de spoel, dan kan je met ijzervijlsel
de opgewekte krachtlijnen zichtbaar
maken. Het magneetnaaldje
geplaatst in de nabijheid van de
spoel verdraait onder invloed van
de opgewekte krachtlijnen.
Een spoel met lucht als kernmateriaal noem je een solenoïde.
1 lus van zo’n spoel noem je ook een winding
1.3.3.2 Vorm van het elektromagnetisch veld bij een solenoïde
a) Bij stroomdoorgang ontstaat om elke winding
een magnetisch veld.
b) Alle krachtlijnen van deze windingen bezitten
in de spoel dezelfde zin.
c) De magnetische deelvelden worden samengevoegd
tot een sterk magnetisch veld met de polen
aan de uiteinden van de solenoïde.
d) De luchtkern van de solenoïde kun je bij
stroomdoorgang beschouwen als een magneet
met een noord- en zuidpool.
Sommige veldlijnen volgen de bundel veldlijnen niet tot op de spoeleinden. Er ontstaan
dan lekken, je spreekt dan over een lekflux.
1.3.3.3 Zin van het elektromagnetisch veld bij een solenoïde
Opmerking
................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Je kunt de zin van de krachtlijnen in een solenoïde bepalen door de rechterhandregel van
Maxwell.
FIG. 1.16 RECHTERHANDREGEL
Ook de kurkentrekkerregel blijft toepasbaar.
FIG. 1.14 INVLOED VAN EEN SPOEL OP EEN MAGNEETNAALDJE
FIG. 1.15 EEN SPOEL OF SOLENOÏDE
Het uiteinde waar de krachtlijnen uittreden is de N-pool
Het andere uiteinde, waar de krachtlijnen intreden is de Z-pool.
Je grijpt de spoel vast met je rechterhand
zodanig dat de stroomsterkte vloeit vanuit
je pols naar de vingertoppen toe. De gestrekte
duim geeft dan de noordpool aan
(of dus de zin van de veldlijnen binnen de
magneet).
HOOFDSTUK 1-MAGNETISME & ELEKTRICITEIT

De zin van het magnetisch veld kan eenvoudig omgedraaid worden door de stroomzin in
de spoel om te wisselen. De rechterhandregel of kurkentrekkerregel blijft toepasbaar.
Vergelijking met de natuurlijke magneet:
Krachtlijnen of veldlijnen bij natuurlijke en/of kunstmatige magneet
Het magnetisch veld rond een magneet kun je aanschouwelijk voorstellen door fijn Fe-vijlsel te strooien
op een wit blad boven een magneet. Je ziet een lijnenpatroon ontstaan dat het magnetisch spectrum
voorstelt.
Deze zichtbaar gemaakte lijnen noem je krachtlijnen of veldlijnen en stellen de baan voor waarlangs
de vrije noordpooltjes zich zouden voortbewegen en/of richten.
Een kracht- of veldlijn is dus een denkbeeldige lijn waarvan in elk punt de richting van de raaklijn overeenstemt;
met de richting van de veldsterkte in dat punt (zie fig. 1.1).
Veldlijnen bezitten dus een zin: ze vertrekken aan de N-pool en komen toe in de Z-pool.
Krachtlijnen zijn dus gericht van noord naar zuid buiten de magneet. Binnen de magneet lopen de
krachtlijnen van zuid naar noord.
1.3.3.4 De sterkte van het elektromagnetisch veld bij een solenoïde
Proef 6
................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Sluit achtereenvolgens verschillende spoelen (lange of korte spoel, dikke of dunne spoel,
veel of weinig windingen) aan op een gelijkspanningsbron. Regel de spanning zo, dat de
stroom die vloeit in de keten identiek blijft. De vrij opgestelde magneetnaald zal onder invloed
van de opgewekte veldsterkte verdraaien. Indien je de stroomsterkte verhoogt, zal
voor elk type spoel dit vastgestelde fenomeen toenemen. Indien het aantal windingen
toeneemt en de stroomsterkte vergroot, dan neemt de invloed op de magneetnaald toe.
Hoe langer de spoel is, hoe kleiner deze invloed wordt. De grootte van de veldsterkte in
een punt a, binnen een spoel met lengte l en diameter d, waardoor een stroom vloeit, vind
je benaderend met de formule:
H a =
N · I
met H
d 2 + l 2 a : veldsterkte in punt a in ampère per meter (A/m)
N : aantal windingen
d : gemiddelde diameter van de spoel in meter (m)
l : lengte van de spoel in meter (m)
Beschouwingen 1)d 2 + l 2 verwijst naar de stelling van Pythagoras. De invloed van d ten opzichte van
l of omgekeerd, wordt verwaarloosbaar klein indien de verhouding 1/10 is.
Immers, een verhouding 1/10 wordt in het kwadraat 1/100.
Je kan dus stellen dat
als l >d(lange, dunne spoel): H a = N · I
l = N · I
2 l
FIG. 1.17 LANGE, DUNNE SPOEL
FIG. 1.18 KORTE, DIKKE SPOEL
15
HOOFDSTUK 1-MAGNETISME & ELEKTRICITEIT

16
In woorden
De veldsterkte in een spoel is:
- recht evenredig met het aantal windingen;
- recht evenredig met de stroomsterkte door de spoel;
- omgekeerd evenredig met de lengte van de spoel.
2) De veldsterkte bij een lange, dunne spoel zal door de lekflux kleiner zijn op de uiteinden
dan in het midden van de solenoïde. Praktisch stelt men dat de veldsterkte terugvalt
tot de helft van de veldsterkte van het punt a (zie fig. 1.17).
H b = H a
2 = N · I
2·l
3) Ampèrewindingen
In bovenstaande formules vind je in de teller steeds N·Iof I·Nterug.
Deze combinatie wordt ook wel ampèrewindingen (Aw) genoemd. Het betekent dat de
veldsterkte recht evenredig is met:
- stroomsterkte,
- aantal windingen.
Terminologie Het aantal ampèrewindingen noemt men ook wel de magnetomotorische kracht F m .
Vergelijk dit met het begrip emk voor het elektrisch veld, toegelicht in Elektra 1.
Opmerking
................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
F m
N · I (Aw)
Wil je de veldsterkte in een willekeurig punt bepalen, dan zal je moeten rekening houden
met de invloed van meerdere polen. Verdere toelichting en/of uitwerking vind je in hoofdstuk
2.
Als je in een solenoïde een magnetisch geleidend materiaal schuift, verkrijg je een elektromagneet
die een versterkte werking als gevolg heeft (zie hoofdstuk 3).
Om dit te verklaren moet je eerst de invloed van magnetisch materiaal kennen en begrijpen
(zie hoofdstuk 2).
HOOFDSTUK 1-MAGNETISME & ELEKTRICITEIT

Voorbeeld 1
Voorbeeld 2
SAMENGEVAT
1.4 Rekenvoorbeelden
................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Door een spoel A met 400 windingen vloeit een stroom van 2,5 A en door spoel B met 200 windingen
vloeit 5 A. Bereken de magneetmotorische kracht of het aantal ampèrewindingen.
Gegeven
Gevraagd
Oplossing
N = 400 windingen en I = 2,5 A
N = 200 windingen en I =5A
F m = ? A/m
Voor een spoel A: F m =I·N= 2,5 A · 400 w = 1000 Aw
Voor een spoel B: F m =I·N=5A·200w=1000 Aw
De magnetomotorische kracht kan met een kleinere stroom en meer windingen
of omgekeerd een zelfde resultaat opleveren.
Als je 400 windingen op een spoel met 4 cm diameter en 2 cm lengte wikkelt, kun je hiervan de
veldsterkte in het midden van de spoel berekenen. De stroomsterkte is 2,5 A.
Gegeven
Gevraagd
Oplossing H a =
N = 400 windingen en I = 2,5 A
l =2cm=0,02mof20·10 −2 m
d =4cm=0,04mof4·10 −2 m
H =?inA/m
N · I
d 2 + l = 2,5 · 400
= 22630 A/m
2
4 ·10 −2 2 2 ·10 −2 2
In de volgende hoofdstukken zal je deze berekening verder uitwerken.
Magnetische veldsterkte H
F
m m
Elektromagnetisch veld rond rechte stroomvoerende geleider
Zin: eerste regel van Maxwell of kurkentrekkerregel
I
Grootte: H
2· · r
met r: loodrechte afstand tot geleider
Elektromagnetisch veld rond stroomvoerende winding
Zin: tweede regel van Maxwell of kurkentrekkerregel
Grootte: (in het midden)
H =
I
2·r
Elektromagnetisch veld rond stroomvoerende solenoïde
Zin: regel van Maxwell of kurkentrekkerregel
Grootte: (in het midden)
N · I
H a =
d 2 + l 2
Bij een lange spoel (d

18
................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Tabel
Grootheid
Eenheid
Naam Symbool Naam Symbool
lengte l meter m
massa m kilogram kg
tijd t seconde s
stroomsterkte I ampère A
snelheid v m/s
versnelling a m/s 2
kracht F newton N = kg·m/s 2
arbeid /energie W joule J = N·m
lading Q coulomb C = A·s
spanning U volt V= J/C
weerstand R ohm
geleidbaarheid G siemens (mho) S
vermogen P watt W, kW, mW, ...
rendement onbenoemd -
temperatuurscoëfficiënt 1/K
magnetische massa m weber Wb
magnetische veldsterkte H newton per weber
ampère per meter
N/Wb
A/m
aantal wikkelingen N onbenoemd -
magnetische flux weber Wb
magnetomotorische
kracht of
ampèrewindingen
F m =Aw
ampère of
ampèrewindingen
A
HOOFDSTUK 1-MAGNETISME & ELEKTRICITEIT