Jaarverslag 2008 - Rijksmuseum

Karel Appel
De vierkante
man
In 1950 vertrekt Karel Appel (1921-2006) uit
zijn geboortestad Amsterdam naar Parijs,
de cultuurhoofdstad van Europa. Twee
jaar eerder had hij er met geestverwante
kunstenaars uit Denemarken, België en
Nederland de CoBrA-groep opgericht
(Copenhagen, Bruxelles, Amsterdam). Hij
vindt een atelier in een oud fabriekspand in
de rue Santeuil en daar krijgt zijn creatieve
energie alle ruimte. Enthousiast schrijft
hij aan de bevriende architect Aldo van
Eyck: ‘nu schilder ik […] kleurvlekken
tot een geconcentreerd vlak overblijft vrij
en toch gebonden plotseling een fel rood
of geel en doek en wezen in één gevat.’
Treffender laat De vierkante man zich bijna
niet omschrijven. Voorstelling en formaat
vallen vrijwel samen en uit de kleurvlekken
doemt een personage op dat een toonbeeld
is van mannelijke onverzettelijkheid.
Met de aankoop in 2008 van De vierkante
man van Karel Appel heeft de naoorlogse
20ste-eeuwse schilderkunst haar intrede
gedaan in de collectie van het Rijksmuseum.
Al eerder dat jaar verwierf het
museum dankzij een schenking van Peter
Schatborn, het voormalige hoofd van het
Rijksprentenkabinet, een werk op papier
van Appel. Het betreft een voorstelling
van dierachtige wezens (vogels of vissen?),
een thema dat naast (fantasie)figuren en
kinderen zo karakteristiek is voor zijn
oeuvre uit de jaren 50. Een afwisseling van
stevige zwarte contouren en kleurvlakken
typeert de stijl van deze litho, die dateert
uit 1957, zes jaar na het ontstaan van De
vierkante man.
Karel Appel
Compositie
36 37
Karel Appel, De vierkante man (The Square Man,
L’homme carré), 1951. Olieverf op doek, 116 x 118
cm. Rijksmuseum, Amsterdam, inv.nr. SK-A-5002.
Aangekocht uit de nalatenschap van de kunstenaar
met steun van de BankGiro Loterij. © Karel Appel
Foundation / Rijksmuseum.
Karel Appel, Compositie, 1957. Litho, 570 x 762 mm.
Rijksmuseum, Amsterdam, inv.nr. RP-P-2008-90.
Schenking P. Schatborn, Amsterdam. © Karel Appel
Foundation / Rijksmuseum.