Jaarverslag 2008 - Rijksmuseum
12.06.2014 • Views
Share Embed Flag

Jaarverslag 2008 - Rijksmuseum

Jaarverslag 2008 - Rijksmuseum

Jaarverslag 2008 - Rijksmuseum

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
rijksmuseum.nl

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

START NOW

<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2008</strong>

<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2008</strong>

Colofon<br />

Inhoud<br />

Samenstelling en redactie<br />

Wieneke ’t Hoen en Pia van de Wiel<br />

Fotografie<br />

Afdeling Beeld <strong>Rijksmuseum</strong> en andere<br />

fotografen/instanties die in bijschriften<br />

zijn vermeld.<br />

Tekstredactie<br />

Aggie Langedijk, Amsterdam<br />

Ontwerp en uitwerking<br />

Studio Jas BV, Amsterdam<br />

Druk<br />

Kuntdrukkerij Mercurius, Westzaan<br />

© 2009 <strong>Rijksmuseum</strong> Amsterdam<br />

Alle rechten voorbehouden. Niets uit<br />

deze uitgave mag worden verveelvoudigd,<br />

opgeslagen in een geautomatiseerd<br />

gegevensbestand, of openbaar gemaakt,<br />

in enige vorm of op enige wijze, hetzij<br />

elektronisch, mechanisch, door fotokopieën,<br />

opnamen of enige andere manier,<br />

zonder voorafgaande schriftelijke toestemming<br />

van de uitgever.<br />

Voor meer informatie over de activiteiten<br />

van het <strong>Rijksmuseum</strong>, zie<br />

www.rijksmuseum.nl<br />

Schenkers en legatoren<br />

Begunstigers<br />

Patronen<br />

Verslag van de directie<br />

Aanwinsten<br />

Conservering en restauratie<br />

Bruiklenen<br />

Tentoonstellingen en presentaties<br />

Publicaties van het <strong>Rijksmuseum</strong><br />

Publicaties van medewerkers<br />

Externe activiteiten<br />

Voordrachten en lezingen<br />

Personeelsgegevens<br />

Bezoekcijfers<br />

Financieel verslag<br />

Organogram<br />

4<br />

6<br />

10<br />

13<br />

22<br />

48<br />

60<br />

62<br />

64<br />

66<br />

82<br />

86<br />

99<br />

104<br />

106<br />

128<br />

2<br />

3

Schenkers<br />

en legatoren<br />

van (kunst)<br />

voorwerpen<br />

Beeldende kunst<br />

Aziatische kunst<br />

Ir. C. Oorthuys, Baak<br />

Mw. mr. M.S. van de Poll, Amsterdam<br />

Beeldhouwkunst<br />

Erven prof. I.Q. van Regteren Altena,<br />

Amsterdam<br />

H.B. van der Ven, Den Haag<br />

Edele metalen<br />

J. Ambaum, Amsterdam<br />

H.B. van der Ven, Den Haag<br />

Kostuums en accessoires<br />

Erven Van Reenen, Huis ter Heide<br />

Schilderijen<br />

Erven Van Reenen, Huis ter Heide,<br />

schenking ter voldoening van<br />

successierechten<br />

Textiel<br />

Mw. I. André de la Porte-barones van<br />

Pallandt en mw. E. Oudshoorn-barones<br />

van Pallandt, Ommen<br />

Rijksprentenkabinet<br />

Tekeningen<br />

P. Bijwaard, Bergen (NH)<br />

Paul Damsté, Arnhem<br />

M. van Driel, Dieren<br />

Mr. J.J. van Enter en mw. mr. M.A. van<br />

Enter-Westerman Holstein, Rotterdam<br />

Erven S. Emmering, Amsterdam<br />

Erven prof. I.Q. van Regteren Altena,<br />

Amsterdam, schenking ter voldoening<br />

van successierechten<br />

Erven Nicolaas Wijnberg, Heemstede<br />

Erven Henk Zweerus, Diepenveen<br />

Galerie Hans, Hamburg (Duitsland)<br />

H. van der Horst, Kampen<br />

Mw. B.G. Kloek-Pott, Soest, ter nagedachtenis<br />

aan haar broer, prof. dr. P.H. Pott<br />

Ronald de Leeuw, Amsterdam, ter<br />

gelegenheid van zijn afscheid als<br />

hoofddirecteur<br />

Dr. S.H. Levie, Amsterdam<br />

B. Marinus, Amsterdam<br />

W. Meine Jansen, Ravenswaay<br />

Dhr. Nienhuis, aan de Vereniging<br />

Rembrandt, ten behoeve van het<br />

<strong>Rijksmuseum</strong><br />

Klaas Gubbels, Arnhem<br />

J. Hendrickx, Hasselt<br />

H.M.M. van Hugten, Hilversum<br />

Sebastian Izzard, New York<br />

Pieter Jonker, Oosterwolde<br />

Ben Joosten, Dodewaard<br />

Kunsthandel Hill-Stone Inc., New York<br />

B. Marinus, Amsterdam<br />

Christopher Mendez, Londen<br />

Robert Jan te Rijdt, Amsterdam<br />

Peter Schatborn, Amsterdam<br />

Mw. M.J. Schröder-Ottevanger,<br />

Wassenaar<br />

Nicolaas Teeuwisse, Berlijn<br />

Karel Wetselaar, Krommenie<br />

Fotografie<br />

Mattie Boom, Leiden<br />

Willem Diepraam, Amsterdam<br />

Mw. J. Janse-de Ronde Bresser,<br />

Amsterdam<br />

Steven Joseph, Brussel<br />

Jan Rudolph de Lorm, Zaandijk<br />

Burchard Pennink, Tokio<br />

Hans Rooseboom, Amsterdam<br />

Johannes Schwartz, Amsterdam<br />

Geschiedenis<br />

Mw. H.J. Baruch, Amsterdam<br />

Jhr. F.W.A. Beelaerts van Blokland,<br />

Bloemendaal<br />

J.H. Driessen, Lichtenvoorde<br />

P. Eckhardt, Amsterdam<br />

Erven mw. A. d’Olivier Farran-Letterie,<br />

Den Haag<br />

Jos van Kempen, Uithoorn<br />

NN<br />

Dhr. en mw. David Robinson,<br />

Birmingham (Groot-Brittannië)<br />

Frits Scholten, Amsterdam<br />

Stichting Paradiso en Stichting Kunst<br />

en Openbare Ruimte, Amsterdam<br />

H.B. van der Ven, Den Haag<br />

Vereniging Rembrandt, Den Haag<br />

J. Nieuwenhuis, Welsum<br />

Nieuwenhuis-Thies Stichting, Harfsen<br />

Mw. Th. Prinsen-van Oevelen, Soest<br />

Ron Rooymans, Gellicum<br />

Mw. A. Roselaar, Amsterdam (legaat)<br />

Mw. M.J. Schröder-Ottevanger,<br />

Wassenaar<br />

Mw. A.C. Strik-Kuyper, Amsterdam<br />

Prenten, documenten en objecten<br />

Prof. dr. H.C. Bos, Rotterdam (legaat)<br />

Paul Damsté, Arnhem<br />

M. van Driel, Dieren<br />

Mw. Emmy M. Eerdmans, Dodewaard<br />

R. Engers, Amsterdam<br />

Erven Nicolaas Wijnberg, Heemstede<br />

Jan Piet Filedt Kok, Amsterdam<br />

Dhr. en mw. Goslings-NieuwBeerta,<br />

Bibliotheek<br />

Erven prof. I.Q. van Regteren Altena,<br />

Amsterdam, schenking ter voldoening<br />

van successierechten<br />

Gerard van der Hoek, Almere<br />

Jorg Dürrfeld, Amsterdam<br />

Frits Scholten, Amsterdam<br />

Elsie Axinn Smits, West Creek,<br />

New Jersey (Verenigde Staten)<br />

Taco Dibbits, Amsterdam<br />

Peter Schatborn, Amsterdam<br />

Dr. S.H. Levie, Amsterdam<br />

Kees Kaldenbach, Amsterdam<br />

Henryk van Hugten, Hilversum<br />

Pauline Lunsingh Scheurleer,<br />

Amsterdam<br />

Laren<br />

4<br />

5

Begunstigers<br />

Ministerie van Onderwijs,<br />

Cultuur en Wetenschap<br />

Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong><br />

De Staat der Nederlanden<br />

Royal Philips Electronics<br />

BankGiro Loterij<br />

ING<br />

<strong>Rijksmuseum</strong><br />

Amsterdam Partners<br />

--Promotiecampagne tentoonstelling<br />

For the Love of God. Damien Hirst in<br />

het <strong>Rijksmuseum</strong><br />

Dhr. mr. A.C. Bakker<br />

--Jacob de Gheyn II, Twee studies van een<br />

naakte vrouw<br />

Baker & McKenzie<br />

--Verzameling van ca. 3800 fotoboeken<br />

uit de collectie van Willem Diepraam<br />

--Germaine Krull, Gezicht in de haven van<br />

Marseille<br />

--Arnold Newman, Portret van Piet<br />

Mondriaan in zijn New Yorkse atelier; vel<br />

met vier contactafdrukken: Portretten<br />

van Piet Mondriaan in zijn New Yorkse<br />

atelier<br />

--José Maria Sert, Straatgezicht in een<br />

Spaanse stad (Córdoba?)<br />

--Luke Swank, Gezicht in Oakland, CA<br />

BankGiro Loterij<br />

--Gerrit Berckheyde, De bocht van de<br />

Herengracht vanaf de brug van de<br />

Vijzelstraat in de richting van de Nieuwe<br />

Spiegelstraat te Amsterdam<br />

--Jacob de Gheyn II, Twee studies van een<br />

naakte vrouw<br />

--François Lespingola, Hercules bevrijdt<br />

Prometheus<br />

--Louis-Simon Boizot, Het offer aan<br />

Venus en Het offer aan Ceres<br />

--Artus Quellinus, Hazewindhond<br />

--Johannes Cornelisz Verspronck, Portret<br />

van Dirck, Johannes of Jacobus Wallis en<br />

Portret van Adriana Croes<br />

--Johannes Cornelisz Verspronck, Portret<br />

van Eduard Wallis en Portret van Maria<br />

van Strijp<br />

--Karel Appel, De vierkante man<br />

--Michel-Martin Drölling, Gezicht op de<br />

tuinen van de Villa Medici<br />

--Lorenzo Bartolini, Caritas (La Carità<br />

Educatrice)<br />

--Anoniem,<br />

Familieportret van de familie<br />

Cock Blomhoff<br />

--Museum Plus Bus: een initiatief van<br />

zeven musea dat het mogelijk maakt voor<br />

groepen senioren uit verzorgingshuizen<br />

of met thuiszorg deze musea gratis te<br />

bezoeken<br />

M.A.O.C. Gravin van Bylandt<br />

Stichting<br />

--Anoniem,<br />

Familieportret van de familie<br />

Cock Blomhoff<br />

CSU<br />

--Restauratie van twee grote veelkleurig<br />

beschilderde tegeltableaus uit de<br />

verzameling Loudon, uitgevoerd door<br />

de Koninklijke Tichelaar te Makkum<br />

Economische Zaken Amsterdam<br />

--Promotiecampagne<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

De Meesterwerken<br />

Fonds Cleyndert en Stortenbeker<br />

Fonds van de Vereniging Rembrandt<br />

--Johannes Cornelisz Verspronck, Portret<br />

van Eduard Wallis en Portret van Maria<br />

van Strijp<br />

Gemeente Amsterdam, Amsterdam<br />

Topstad<br />

--Promotiecampagne tentoonstelling<br />

For the Love of God. Damien Hirst in<br />

het <strong>Rijksmuseum</strong><br />

The Getty Foundation<br />

--Bestandscatalogus<br />

Nederlandse<br />

Schilderkunst in het <strong>Rijksmuseum</strong>, deel II,<br />

1600-1624<br />

Hata Foundation<br />

--Bestandscatalogus<br />

Nederlandse<br />

Schilderkunst in het <strong>Rijksmuseum</strong>, deel II,<br />

1600-1624<br />

K.F. Hein Fonds<br />

--Anoniem,<br />

Familieportret van de familie<br />

Cock Blomhoff<br />

HGIS-C Ministerie van Buitenlandse<br />

Zaken en Ministerie van OCW<br />

--De Varia Collectie van het Bataviaasch<br />

Genootschap voor Kunsten en<br />

Wetenschappen<br />

--Atlas of Mutual Heritage<br />

ING<br />

--<strong>Rijksmuseum</strong> Amsterdam Schiphol<br />

--Meal Deal, picknickactie in de maand<br />

augustus in de tuin van het <strong>Rijksmuseum</strong><br />

--Stand<br />

t e f a f in Maastricht<br />

--Tentoonstelling<br />

For the Love of God.<br />

Damien Hirst in het <strong>Rijksmuseum</strong><br />

--Rembrandtontbijt<br />

Familie Loudon<br />

--Aankoop twee bloempiramides<br />

van Delfts aardewerk in 2004 mede<br />

mogelijk gemaakt<br />

Mondriaan Stichting<br />

--Onderzoeksbeurs ‘Vroege Noord-<br />

Nederlandse schilderkunst in het<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> 1480-1530’<br />

--Anoniem,<br />

Familieportret van de familie<br />

Cock Blomhoff<br />

Paccar Inc<br />

--Restauratieateliers<br />

--Digitalisering van het fotoatelier<br />

Royal Dutch Shell via Stichting<br />

Nationaal Fonds Kunstbezit<br />

--Gerrit Berckheyde, De bocht van de<br />

Herengracht vanaf de brug van de<br />

Vijzelstraat in de richting van de Nieuwe<br />

Spiegelstraat te Amsterdam<br />

SNS REAAL Fonds<br />

--Jacob de Gheyn II, Twee studies van een<br />

naakte vrouw<br />

Stichting dr Hendrik Muller’s<br />

Vaderlandsch Fonds<br />

--Anoniem,<br />

Familieportret van de familie<br />

Cock Blomhoff<br />

Vereniging Rembrandt, mede dankzij<br />

Prins Bernhard Cultuurfonds<br />

--Jacob de Gheyn II, Twee studies van een<br />

naakte vrouw<br />

--Michiel van Musscher, Isaac Pontanus<br />

(1625-1710) en zijn kleinzoon Henricus<br />

van Beek (mede dankzij een bijdrage van<br />

de t e f a f )<br />

--Gouden penning (met penningdoos)<br />

door Isaac Pontanus aan zijn kleinzoon<br />

gegeven (mede dankzij een bijdrage van<br />

de t e f a f )<br />

VSBfonds<br />

--Publicatie van Oog, oog in oog met<br />

kunst en geschiedenis. Tijdschrift van het<br />

<strong>Rijksmuseum</strong><br />

--Jacob de Gheyn II, Twee studies van een<br />

naakte vrouw<br />

F.G. Waller Fonds<br />

--Aankopen Rijksprentenkabinet<br />

Stichting Zabawas<br />

--Onderdeel restauratieproject<br />

Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong><br />

<strong>Rijksmuseum</strong> Fonds<br />

en Fondsen op Naam<br />

Het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds is een<br />

onafhankelijke stichting die in de<br />

meest brede zin steun verleent aan<br />

het <strong>Rijksmuseum</strong>. Elke schenking<br />

aan het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds is zeer<br />

welkom. Particulieren die specifieke<br />

verzamelgebieden, collecties of andere<br />

activiteiten van het <strong>Rijksmuseum</strong> willen<br />

versterken, kunnen door middel van een<br />

financiële bijdrage een Fonds op Naam<br />

oprichten. Het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds beheert<br />

de gelden en wendt het rendement aan<br />

voor een door de schenker bepaald specifiek<br />

doel, bijvoorbeeld aankoop, restauratie,<br />

onderzoek of educatie. In alle communicatie<br />

rondom de activiteit wordt het Fonds<br />

op Naam vermeld. Hieronder volgt het<br />

overzicht van de Fondsen op Naam.<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> Fonds<br />

--Educatief programma voor doven<br />

--Fotoproject Hogesnelheidslijn ( h s l )<br />

--Carel Visser, Acht gestapelde balken<br />

--Johannes Cornelisz Verspronck, Portret<br />

van Eduard Wallis en Portret van Maria<br />

van Strijp<br />

--Verzameling van ca. 3800 fotoboeken<br />

uit de collectie van Willem Diepraam<br />

Edwin Vom Rath Fonds<br />

Aankoopfonds voor schilderijen, prenten<br />

of objecten in de categorie beeldhouwkunst<br />

en kunstnijverheid. Objecten mogen alleen<br />

in Amsterdam worden tentoongesteld.<br />

M.J. Drabbe Fonds<br />

Verwerving van kunstvoorwerpen ten<br />

behoeve van de afdeling Aziatische kunst<br />

van het <strong>Rijksmuseum</strong>.<br />

Paul Huf Fonds<br />

Het realiseren van aankopen voor de<br />

Nationale Fotocollectie.<br />

6 7

--Verzameling van ca. 3800 fotoboeken<br />

uit de collectie van Willem Diepraam<br />

--Fotoproject Hogesnelheidslijn ( h s l )<br />

Goslings NieuwBeerta Fonds<br />

Het in stand houden en het uitbreiden<br />

van de collectie Japanse prenten, in het<br />

bijzonder Surimono prenten, ten behoeve<br />

van het Rijksprentenkabinet.<br />

--Katsushika Hokusai, De Adonisplant,<br />

reeks van twaalf shunga met titelblad<br />

Veluvine Molijn de Groot Fonds<br />

Jongeren uit Nunspeet op een inspirerende<br />

wijze kennis laten maken met het<br />

nationaal cultureel erfgoed.<br />

--Bezoek van ruim 500 kinderen uit<br />

Nunspeet aan het <strong>Rijksmuseum</strong> op 18,<br />

19 en 21 februari <strong>2008</strong><br />

Gerhards Fonds<br />

Aankoop en behoud van Nederlandse<br />

schilderijen uit de 19de eeuw en de<br />

Romantische School.<br />

--J. Spoel, Damesgezelschap bekijkt<br />

stereoscoopfoto’s<br />

Manfred & Hanna Heiting Fonds<br />

De bevordering van fotohistorisch onderzoek<br />

door aankomende conservatoren uit<br />

binnen- en buitenland aan de hand van<br />

originelen uit de Nationale Fotocollectie in<br />

het <strong>Rijksmuseum</strong>.<br />

--Het <strong>Rijksmuseum</strong> heeft het derde<br />

en vierde deel gepubliceerd van de<br />

reeks boeken <strong>Rijksmuseum</strong> Studies in<br />

Photography. Gedurende de komende<br />

jaren verschijnen in totaal tien delen.<br />

--Grondbeginselen der teekenkunst, in<br />

fragmenten naar de antieken<br />

Sem Presser Fonds<br />

Mogelijk maken van een educatief project<br />

voor jongeren waarbij het uitgangspunt<br />

is dat jaarlijks een actueel aspect van de<br />

Nederlandse samenleving in een serie foto’s<br />

wordt vastlegd. Het project wordt verbonden<br />

met en loopt parallel aan de jaarlijkse fotoopdracht<br />

Document Nederland.<br />

--Fotoproject door jongeren over Document<br />

Nederland, Het wassende water<br />

A.E. van Kampen Fonds<br />

Aankoop, restauratie, tentoonstellingen en<br />

onderzoek van zilver.<br />

Bas ten Haaf Fonds<br />

J.A.J. en M.A. Risseeuw Fonds<br />

Ten behoeve van aankoop, restauratie<br />

en tentoonstellingen van schilderijen en<br />

aquarellen uit de periode van de Haagse<br />

School.<br />

Knecht-Drenth Fonds<br />

Ten behoeve van aankoop van Nederlands<br />

gelieerde schilderijen 20ste eeuw.<br />

Migelien Gerritzen Fonds<br />

Ten behoeve van educatieve activiteiten voor<br />

de afdeling Restauratie & Conservering in de<br />

breedste zin van het woord.<br />

--Masterclass voor restauratoren<br />

Staal aan Zee, Corus Staal B.V.<br />

Ten behoeve van de aanstelling van een<br />

conservator Indiase kunst.<br />

Sylvia en Carel Willink Fonds<br />

Ten behoeve van het bestuderen,<br />

restaureren, verwerven en uitdragen van<br />

het werk van Carel Willink.<br />

Bestuursfonds Hollandse Meesters<br />

Ten behoeve van educatieve programma’s,<br />

projecten en middelen.<br />

--Theatrale rondleiding ‘Meisje zonder naam’<br />

Schenkers<br />

De heer en mevrouw Van Hulsen-<br />

Ognibeni<br />

Bijdragen leveren aan de verzameling<br />

Italiaanse tekeningen van het<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> Amsterdam ten behoeve van<br />

aankoop, restauratie, tentoonstelling en<br />

onderzoek.<br />

--Jacopo Zucchi, Het Oordeel over de Moed<br />

en anonieme schenkers<br />

and anonymous donors<br />

Meer informatie<br />

Voor meer informatie over sponsor- en<br />

partnerships, schenkingen, legaten<br />

en Fondsen op Naam kunt u contact<br />

opnemen met de afdeling Communicatie<br />

& Marketing, tel. 020 6747 192/335,<br />

of de website www.rijksmuseum.nl<br />

raadplegen.<br />

Suman Fonds<br />

Het bevorderen van de toegankelijkheid<br />

van het <strong>Rijksmuseum</strong> voor Engelstalige<br />

kinderen.<br />

Victor Muller Fonds<br />

Het bevorderen van betrokkenheid<br />

van jongeren tot en met 25 jaar bij het<br />

nationaal cultureel erfgoed.<br />

Johan Huizinga Fonds<br />

De optimale presentatie van het cultureel<br />

historisch erfgoed van Nederland in het<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>.<br />

--Jikke van Loon, Beeld Surinaamse<br />

verzetsstrijder Anton de Kom<br />

Johanna Kast-Michel Fonds<br />

Het ondersteunen van opleidingsmogelijkheden,<br />

onderzoek en uitvoering van<br />

projecten voor restauratoren.<br />

Ondersteunen van het optimaal<br />

toegankelijk maken van het museum<br />

voor minder validen en lichamelijk<br />

gehandicapten.<br />

Van der Vossen-Delbrück Fonds<br />

Ten behoeve van aankoop, restauratie<br />

en onderzoek van kunsttheoretische en<br />

kunsttechnologische bronnen.<br />

--A New Book of Cyphres, B. Rhodes<br />

--22 lots uit de collectie van R. Hesterman<br />

Scato Gockinga Fonds<br />

Het ondersteunen van de collectie<br />

scheepsmodellen in het <strong>Rijksmuseum</strong> in de<br />

meest ruime zin van het woord.<br />

Bank ten Cate & Cie Fonds<br />

Aankoop, restauratie en onderzoek ten<br />

behoeve van het textiel voor het interieur.<br />

Frits en Phine Verhaaff Fonds<br />

Aankoop en restauratie van,<br />

tentoonstellingen over en onderzoek naar<br />

middeleeuwse kunst.<br />

--Maria Immaculata, ivoren reliëf met een<br />

biddende staande Maria<br />

Receptuurboeken Fonds<br />

Aankoop, restauratie, onderzoek en onderwijs<br />

ten behoeve van de receptuurboeken<br />

en de handleidingen voor de kunstenaar.<br />

--Trattenimenti sulle vernici, ed altre<br />

materie util, F. Agricola<br />

--The Speculum, Hassell<br />

--The Art and Practice of Etching, H. Alken<br />

--The Art of Painting in Miniature on<br />

Ivory, J. Payne<br />

--Proporcien des menschelyken levens, na<br />

de voortreffelykste, en alderschoonste<br />

antiken met vlyt afgemeeten door<br />

Mr. Audran<br />

Sara Geertruida Aalders-Huender<br />

Fonds<br />

Ten behoeve van de collectie kant.<br />

Maria Adriana Aalders Fonds<br />

Ten behoeve van de collectie vaderlandse<br />

geschiedenis en de collectie Nederlands<br />

cultureel erfgoed.<br />

--Fotoalbum en losse foto’s uit Moengo,<br />

Suriname<br />

8<br />

Hip & Huf Gala, 25 oktober <strong>2008</strong>.<br />

Foto Myra May Fotografie<br />

9

Patronen<br />

G.W.E.J. Appels, Tilburg<br />

F.J.G. Bakker, Antwerpen (België)<br />

Z.A.N.B. Beckers, Hilversum<br />

Drs. John Harvey S. Bergen, Amsterdam<br />

Drs. L.M. Bevers-Reinders, Rotterdam<br />

Dhr. en mw. Bierman, Benningbroek<br />

W.J. Blok, Rijsbergen<br />

Mr. H. den Hartog, Arnhem<br />

A.Ph.J. de Haseth Möller, Amsterdam<br />

Mr. R.R. Hazewinkel, Bussum<br />

Mr. J.M. Hessels, Wassenaar<br />

C.F. Hessing, Amsterdam<br />

K. Hoff, More, the art of work, Amsterdam<br />

Dhr. en mw. Hoogendijk-Bol, Bussum<br />

Elisabeth Schep, Amsterdam<br />

G. Schlick, Blaricum<br />

Dr. J.P. Sigmond, Oegstgeest<br />

Simonis & Buunk, Ede<br />

Ir. C.P. van der Slikke, Amsterdam<br />

Mark Smit Kunsthandel, Ommen<br />

G.J.R. Staal, Düsseldorf (Duitsland)<br />

Coen Teulings, Brussel (België)<br />

T.M. Teves, Amsterdam<br />

Drs. Ph.R. Tondu, Hurdegaryp<br />

Drs. P. Toorenburgh, Amsterdam<br />

M.G. Trampe, Canon Nederland N.V.,<br />

Hoofddorp<br />

W.B.I.M. Vehmeijer, Amsterdam<br />

Marian Voigt, Bussum<br />

Mr. J.M.L. Vroom, Bilthoven<br />

Arnaud Wachters, Vinkeveen<br />

P.E. Wessels-van Houdt, Amsterdam<br />

Mw. drs. C.S. de Witt Wijnen-Jansen<br />

Schoonhoven, Bergambacht<br />

P.R. de Witte, Blaricum<br />

Notariskantoor Boerekamp & Sypkens,<br />

Drs W.J. Hoogsteder, Den Haag<br />

A. Strating, Vinkeveen<br />

H.B. van der Ven, Den Haag<br />

Amsterdam<br />

Dr. S. van Houten, Waalre<br />

Mr. F.D.E. Sulzer, Breda<br />

Koen Visser<br />

Drs. J.H.E. Bok, Wealth Management<br />

H. Hulsinga, Amersfoort<br />

Partners N.V.<br />

Dhr. en mw. Jansen-de Boorder, Bussum<br />

Jan-Maarten en Pauline Boll-Kruseman,<br />

J.M.J. Jas, Studio Jas, Amsterdam<br />

Amsterdam<br />

M. Jurriaanse, Rotterdam<br />

S.W. Bremer, directeur Wereldmuseum<br />

B.J.Th. Kastrop, Classicus B.V., Heemstede<br />

Rotterdam<br />

J.S. Klaver, Wormerveer<br />

F.M. Brenninkmeijer, Meerbusch<br />

Familie Klerk, Amsterdam<br />

(Duitsland)<br />

J. Koster, Vught<br />

Annemiek en Hans Brouwer,<br />

Mr. M.J. Langeveld, Bergen (NH)<br />

Badhoevedorp<br />

Prof. dr. R. de Leeuw, Amsterdam<br />

Mw. mr. S.G. Brummelhuis, Londen<br />

A.M.C. van der Linden-Taverne,<br />

(Groot-Brittannië)<br />

Amsterdam<br />

C.M.J. van der Burg, Noordwijk<br />

M. van Linschoten, Tilburg<br />

F. Buunk, Ede<br />

Dhr. en mw. van Lith-Dumont<br />

Christie’s, Amsterdam<br />

Mr. A.A.A.G.M.C. van Loon, Leiden<br />

R. Dattatreya, Total Solutions Group,<br />

Mr. R.I. Loosen, Amsterdam<br />

Amsterdam<br />

Jhr. mr. A.A. Loudon, Den Haag<br />

G.J.M. Derksen, Amsterdam<br />

Rudy M.J. van der Meer, Emst<br />

A.M.C. Dickinson Tettero, Wassenaar<br />

Drs. M.Y. Meijer-Bergmans, Wassenaar<br />

Ir. J.D. Doets, Amsterdam<br />

Mr. Rien H. Meppelink, notaris,<br />

Theo Dorresteijn, Realworks BV,<br />

Amsterdam<br />

Amsterdam<br />

C.S. de Meyere, Amsterdam<br />

R. Drake, Wassenaar<br />

J.L. Miedema, Amsterdam<br />

M.A. Dreesmann-Beerkens, Brasschaat<br />

H.N.Q. Molhuysen, Naarden<br />

(België)<br />

E. Munnig Schmidt, Loenen<br />

L.J. van Driel, Amsterdam<br />

E.A. Nijkerk, Wassenaar<br />

P.M. Elte, internist, Amsterdam<br />

Marijke van Oordt-Jones, Brussel (België)<br />

Arent Fock, Amsterdam<br />

C. Paulus van Pauwvliet, Amsterdam<br />

N. Friling, Brasschaat (België)<br />

Marisa Polin, Den Haag<br />

H.T. von der Gablentz, Amsterdam<br />

W.P.B. Reefman, Blaricum<br />

W.J. van Geest, Cruquius<br />

L.B. Romeyn, Teylingen<br />

C.H. Gerritsen, Oosterbeek<br />

Dhr. en mw. van Rosmalen-de Koning,<br />

Ir. H. de Goederen, Aerdenhout<br />

Amsterdam<br />

Hans & Manuschka de Haan Koelega,<br />

Dhr. en mw. Ruding-Hekking, Brussel<br />

Willem van Nus Stichting, Amsterdam<br />

(België)<br />

Familie Han-Crebolder, Amsterdam<br />

A. Ruys, Wassenaar<br />

10 11<br />

Patronendiner, 29 januari <strong>2008</strong>.<br />

Foto r v d a

Verslag van<br />

de directie<br />

Het <strong>Rijksmuseum</strong> is veel meer dan een gebouw.<br />

Ook in <strong>2008</strong> toonde de Stichting Het<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> zich vitaal en presenteerde<br />

wereldwijd een aantrekkelijk en breed geschakeerd<br />

programma voor een talrijk publiek.<br />

Met bijna een miljoen bezoekers in<br />

de Philipsvleugel en een veelvoud hiervan<br />

aan de reizende tentoonstellingen, lezingen<br />

van medewerkers, cursussen en onze<br />

bekroonde website, met onze publicaties<br />

en ons eveneens gelauwerde tijdschrift Oog<br />

bruist het <strong>Rijksmuseum</strong> van de energie.<br />

Met het aantreden van een nieuwe directie<br />

ging het <strong>Rijksmuseum</strong> in <strong>2008</strong> een nieuwe<br />

fase in. Precies op de helft van het jaar, op<br />

1 juli, werd de directiewisseling afgerond.<br />

Na zeven jaar maakte Peter Sigmond plaats<br />

voor Taco Dibbits als directeur Collecties<br />

en Wim Pijbes volgde als nieuwe hoofddirecteur<br />

Ronald de Leeuw op, die na twaalf<br />

jaar afscheid nam. De scheidend hoofddirecteur<br />

werd op passende wijze uitgeluid<br />

in het Concertgebouw in aanwezigheid<br />

van vele gasten uit binnen- en buitenland.<br />

Terecht werden hij en Peter Sigmond uitgebreid<br />

bedankt voor het vele werk dat zij<br />

voor het <strong>Rijksmuseum</strong> hebben verricht:<br />

natuurlijk de verbouwing en de plannen<br />

voor de nieuwe geïntegreerde opstelling<br />

van kunst en geschiedenis, maar evenzeer<br />

het verder ontwikkelen en professionaliseren<br />

van de organisatie.<br />

Het afgelopen jaar waren er naast wijzigingen<br />

op het professionele vlak uiteraard ook<br />

persoonlijke gebeurtenissen om bij stil te<br />

staan. In een grote organisatie als het <strong>Rijksmuseum</strong><br />

werken nu eenmaal veel mensen<br />

en dan gebeurt wat in een mensenleven<br />

gebeurt. Zo betreurden wij het overlijden<br />

van onze collega Dushanka Cadjo van<br />

Bewaking, Beveiliging & Veiligheid. Maar<br />

ook nieuw leven diende zich aan, de vele<br />

geboortes zijn te veel om op te noemen.<br />

De verbouwing tijdens de afgelopen jaren<br />

werd indringend vastgelegd in de documentaire<br />

Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong>. Een<br />

film over dromen en ambities, die in november<br />

op het i d f a Festival in première<br />

ging en begin 2009 op televisie werd uitgezonden.<br />

Hoewel het <strong>Rijksmuseum</strong> hoofdonderwerp<br />

en ‘slachtoffer’ is van de film,<br />

komt het er opvallend goed uit naar voren.<br />

We zien de grootste en meest belangwekkende<br />

verbouwing van het belangrijkste<br />

museum van het land, waar gepassioneerde<br />

professionals, geheel in de grootse traditie<br />

van het instituut, het <strong>Rijksmuseum</strong> voorbereiden<br />

op de 21ste eeuw. Een museum<br />

dat klaar is om meer publiek uit binnen- en<br />

buitenland te kunnen ontvangen op een<br />

gastvrije plek, waar geleerd en genoten kan<br />

worden en waar alle faciliteiten aanwezig<br />

zijn die de moderne bezoeker mag verwachten.<br />

In <strong>2008</strong> is, nadat de aanbesteding in februari<br />

aanvankelijk mislukte, uiteindelijk een<br />

begin gemaakt met de verbouwing. Het<br />

project is nu opgedeeld in percelen, waarvan<br />

het grootste deel gedurende <strong>2008</strong> is<br />

aanbesteed, de resterende volgen in 2009.<br />

Hiermee zijn de oplevering en openingsdatum<br />

vastgesteld op 2013.<br />

12 13<br />

Een deel van het hoofdgebouw was van 20 juli t/m<br />

31 augustus in de weekenden open voor het publiek.<br />

Belangstellenden konden een kijkje nemen in de Voorhal<br />

en de Eregalerij.<br />

Foto Joost van den Broek / Hollandse Hoogte<br />

Sacha de Boer brengt het nieuws over de succesvolle<br />

aanbesteding van de eerste percelen, 28 oktober <strong>2008</strong>.<br />

Archief n o s Journaal<br />

Leerlingen uit Helmond bij het affiche For the Love<br />

of God.<br />

Foto Evert Elzinga<br />

Chinese toeristen in de tuin van het <strong>Rijksmuseum</strong>.<br />

Foto Herman Wouters / Hollandse Hoogte

Publiek<br />

Het bezoekersaantal van <strong>2008</strong> eindigde<br />

net boven dat van 2007: bijna 976.000.<br />

Een uitstekende eindstand, mede dankzij<br />

de presentatie van For the Love of God<br />

van Damien Hirst. Het <strong>Rijksmuseum</strong> liet<br />

overtuigend zien uitstekend in staat te<br />

zijn een jong en nieuw publiek aan te spreken,<br />

dat voor een groot deel uit Nederland<br />

kwam. Het was verheugend de lange rijen<br />

met mensen te zien die geduldig wachtten<br />

om een glimp op te vangen van de beroemdste<br />

schedel ter wereld.<br />

Naast de tentoonstellingen en aanwinstenpresentaties<br />

in de Philipsvleugel<br />

(zie het overzicht op pagina 62) was het<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> wereldwijd op vele locaties<br />

aanwezig: met tentoonstellingen in ons<br />

museum op Schiphol en in <strong>Rijksmuseum</strong><br />

Maastricht – ons samenwerkingsverband<br />

met het Bonnefantenmuseum –, met langdurige<br />

bruiklenen, reizende tentoonstellingen,<br />

gastpresentaties, coproducties en<br />

eigen producties die bij collega-instellingen<br />

werden gepresenteerd. Kortom: een<br />

indrukwekkende lijst activiteiten in 121<br />

landen. Overzichten van alle bruiklenen<br />

en tentoonstellingen staan verderop in dit<br />

jaarverslag vermeld. Het opvallendst waren<br />

de tentoonstelling rondom De melkmeid<br />

in Tokio (494.000 bezoekers) en<br />

onze eerste tentoonstelling in China, in<br />

het Shanghai Museum (280.000 bezoekers).<br />

Opzienbarende tentoonstellingen elders<br />

waren onder andere De droom van Piranesi<br />

in Teylers Museum in Haarlem,<br />

waarvoor Ronald de Leeuw als gastconservator<br />

optrad en die eerder te zien was<br />

in het Cooper-Hewitt, National Design<br />

Museum in New York. Het resultaat van<br />

de jaarlijkse foto-opdracht Document Nederland,<br />

een samenwerkingsverband met<br />

NRC Handelsblad, werd weer tentoongesteld<br />

in Huis Marseille in Amsterdam.<br />

De tentoonstelling Der Weite Blick,<br />

Landschaften der Haager Schule aus dem<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> werd getoond in de Neue<br />

Pinakothek in München en reist aansluitend<br />

door naar Spanje en zal in 2009 te<br />

zien zijn in de Kunsthal Rotterdam.<br />

14 15<br />

Rembrandt. Pintor de historias in Museo Nacional del<br />

Prado, Madrid, van 15 oktober <strong>2008</strong> tot 6 januari 2009.<br />

De tentoonstelling trok ruim 220.000 bezoekers en<br />

was de eerste Rembrandt-tentoonstelling in Spanje.<br />

Foto Pierre-Philippe Marcou / a f p / Getty Images<br />

Boven: Titiaan te gast, van 25 juni tot 22 september <strong>2008</strong>.<br />

Foto Evert Elzinga<br />

Lange rijen tijdens de Museumn8 voor For the Love of<br />

God, 1 november <strong>2008</strong>.<br />

Foto Evert Elzinga

Samenwerking<br />

<strong>2008</strong> was ook het jaar waarin samenwerkingsverbanden<br />

werden gecontinueerd of<br />

een nieuwe invulling kregen. Na jaren van<br />

voorbereiding konden de samenwerkende<br />

meldkamers van het Van Gogh Museum<br />

en het <strong>Rijksmuseum</strong> in hun nieuwe behuizing<br />

aan de Paulus Potterstraat starten.<br />

Een project dat in combinatie met de<br />

eveneens in <strong>2008</strong> doorgevoerde reorganisatie<br />

van de beveiligingsafdeling duidelijk<br />

toont dat bewaking en beveiliging een<br />

nieuwe fase ingaan.<br />

Ook met onverwachte partners werd samengewerkt.<br />

De h e m a ontwierp diverse<br />

producten geïnspireerd op kunstwerken<br />

en motieven uit de <strong>Rijksmuseum</strong>collectie.<br />

Het was het eerste volledige jaar van<br />

ons tijdschrift Oog dat we samen met Studio<br />

Room maken, die eerder succesvolle<br />

tijdschriften lanceerde. Ons museum op<br />

Schiphol wordt blijkens de enthousiaste<br />

reacties in de gastenboeken door de reizigers<br />

nog steeds bijzonder gewaardeerd.<br />

Allemaal nieuwe podia, voortkomend uit<br />

samenwerkingsprojecten met sterke partners.<br />

Het toont overduidelijk aan dat het<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> op allerlei fronten actief is<br />

en bovendien succesvol. Gedurende het<br />

jaar raakte de prijzenkast goed gevuld<br />

met diverse onderscheidingen en nominaties,<br />

met name voor de website, Oog<br />

en de innovatieve publieksbenadering.<br />

Als onderdeel van de inwerkperiode<br />

van de nieuwe hoofddirecteur is een<br />

groot aantal gesprekken gevoerd, met de<br />

buurtagent tot de minister van Onderwijs,<br />

Cultuur en Wetenschap. Doel van<br />

deze gesprekken was vooral nader kennis<br />

te maken en elkaar te informeren over het<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> in de toekomst.<br />

Collectie<br />

De collectie werd strategisch versterkt<br />

met prachtige aankopen en schenkingen.<br />

Ik noem hier De vierkante man van Karel<br />

Appel en het prachtige De bocht van de<br />

Herengracht van Berckheyde, aangeschaft<br />

met gelden van Royal Dutch Shell middels<br />

de Stichting Nationaal Fonds Kunstbezit<br />

en van de BankGiro Loterij. Een mooi<br />

schilderij waarin kunst en geschiedenis<br />

samenkomen en dat straks een ijkpunt in<br />

de nieuwe opstelling zal zijn. Daarnaast<br />

toonden de verschillende afdelingen zich<br />

actief in het verzamelen van prachtige<br />

stukken, dikwijls ondersteund door het<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> Fonds. In <strong>2008</strong> kon het<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> daarbij rekenen op ondersteuning<br />

van nieuwe begunstigers als<br />

Baker & McKenzie, maar ook een beroep<br />

doen op een aantal oude bekenden als de<br />

BankGiro Loterij, de Vereniging Rembrandt,<br />

het v s bfonds, het Prins Bernhard Cultuurfonds,<br />

het s n s r e a a l Fonds en de Mondriaan<br />

Stichting. Zie voor een compleet overzicht<br />

de pagina’s 6 t/m 9.<br />

Op 14 februari werd het 450.000ste record<br />

16 17<br />

Baby’s dragen rompertjes uit de collectie<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> / h e m a .<br />

Foto Jeroen Swolfs<br />

Aanwinstententoonstelling foto’s Paul Huf,<br />

van 19 februari tot 21 april <strong>2008</strong>.<br />

Foto Kick Smeets / Hollandse Hoogte<br />

Senioren bezoeken met de Museum Plus Bus diverse<br />

musea, mogelijk gemaakt door de BankGiro Loterij.<br />

Foto Patrick Post / Hollandse Hoogte

in het collectiebeheersysteem Adlib ingevoerd,<br />

een heugelijk feit dat aangeeft dat<br />

achter de schermen volop wordt gewerkt<br />

aan Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong>. Ook het<br />

digitaliseren van de collectie ging in <strong>2008</strong><br />

gestaag door: er werden bijna 46.000<br />

voorwerpen gedigitaliseerd.<br />

Personeel<br />

Met het aantreden van de nieuwe directie<br />

stond veel in het teken van het inwerken<br />

en over en weer kennismaken. Op strategische<br />

plaatsen in de organisatie traden<br />

vanaf de tweede helft van het jaar nieuwe<br />

collega’s aan, onder wie nieuwe hoofden<br />

op Communicatie & Marketing, Educatie,<br />

Tentoonstellingen, Beeldende kunst<br />

en Geschiedenis. Met de vernieuwde en<br />

verjongde samenstelling van het team wil<br />

het <strong>Rijksmuseum</strong> voortbouwen op al het<br />

moois dat al bedacht is om onze bezoekers<br />

en gebruikers optimaal te kunnen laten<br />

genieten.<br />

Om de bezoekers beter van dienst te kunnen<br />

zijn is een aantal activiteiten ondergebracht<br />

in de nieuwe subafdeling Frontoffice.<br />

Voor ontvangsten en evenementen is een<br />

aparte afdeling opgericht die ressorteert<br />

onder Communicatie & Marketing. De<br />

ontwikkelingen op het gebied van bevei-<br />

18 19<br />

Boven: Concert door Richard Hengeveld op de vrijdagavond,<br />

18 april <strong>2008</strong>.<br />

Foto Jeroen Swolfs<br />

Lunch medewerkers in het Ateliergebouw.<br />

Foto Staeske Rebers / afdeling Beeld<br />

Familierondleiding.<br />

Foto Jeroen Swolfs<br />

Tentoonstelling Vroege Hollanders in Museum Boijmans<br />

Van Beuningen, Rotterdam, met onder meer De dans<br />

om het gouden kalf van Lucas van Leyden, van 16<br />

februari tot 25 mei <strong>2008</strong>.<br />

Foto René den Engelsman<br />

Bezoekers voor De bedreigde zwaan van Jan Asselijn.<br />

Foto Jeroen Swolfs

liging en de samenwerking met het Van<br />

Gogh Museum werden al genoemd.<br />

Na 33 jaar nam Jan Piet Filedt Kok afscheid<br />

van het <strong>Rijksmuseum</strong>. Hij was onder meer<br />

werkzaam als hoofd van de afdeling Schilderijen<br />

en directeur Collecties. De tentoonstelling<br />

Vroege Hollanders in Museum<br />

Boijmans Van Beuningen en de door hem<br />

samengestelde bestandscatalogus Early<br />

Netherlandish paintings in the <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

Amsterdam. Volume I - Artists born<br />

before 1500 vormen de kroon op zijn werk.<br />

Vooruitblik<br />

Voor de jaren na <strong>2008</strong> staat veel op stapel<br />

waar het afgelopen jaar al een begin mee is<br />

gemaakt. In de Philipsvleugel wordt een<br />

prentenkabinet gecreëerd, direct naast de<br />

Nachtwachtzaal, zodat ook onze werken<br />

op papier met ingang van 2009 een plek<br />

krijgen in de Meesterwerkenopstelling.<br />

Het <strong>Rijksmuseum</strong> bereidt tentoonstellingen<br />

voor over Vermeer, Rembrandts portret<br />

van Jan Six en Hendrick Avercamp.<br />

Het jaar 2009 zal voor een deel in het teken<br />

staan van de stichting van New York,<br />

toenmalig Nieuw Amsterdam, precies 400<br />

jaar geleden. Het <strong>Rijksmuseum</strong> bereidt in<br />

samenwerking met het Nationaal Archief<br />

een presentatie voor die te zien zal zijn in<br />

de Philipsvleugel. En in het Metropolitan<br />

Museum in New York zal ook een tentoonstelling<br />

te zien zijn in het kader van<br />

Hudson 400 jaar.<br />

Daarnaast zal een keuze uit onze collectie<br />

Haagse School te zien zijn in Spanje en<br />

Rotterdam, terwijl in Vancouver, Canada,<br />

een Gouden Eeuw-tentoonstelling gepresenteerd<br />

wordt. Het <strong>Rijksmuseum</strong> gebruikt<br />

deze jaren waarin het hoofdgebouw niet<br />

in gebruik is optimaal om over de hele wereld<br />

aanwezig te zijn.<br />

De laatste maanden van het afgelopen jaar<br />

werd duidelijk dat de kredietcrisis ook zijn<br />

weerslag had op de museumwereld. Grote<br />

fondsen raakten een aanzienlijk deel van<br />

hun vermogen kwijt, sponsors werden<br />

terughoudend en het toerisme begon af<br />

te nemen. In de begroting voor 2009, die<br />

eind <strong>2008</strong> werd vastgesteld, is rekening<br />

gehouden met mogelijk moeilijker tijden.<br />

Veel verliest zijn waarde, of eigenlijk<br />

moeten we hier zeggen zijn prijs. Maar de<br />

waarden van het <strong>Rijksmuseum</strong> zijn onbetaalbaar,<br />

niet te koop: duurzaam en van<br />

alle tijden. En gelukkig staat het <strong>Rijksmuseum</strong><br />

niet alleen. Het weet zich gesteund<br />

door tal van particulieren, bedrijven en<br />

instanties waaronder onze vaste sponsors<br />

Philips, BankGiro Loterij en i n g ,<br />

p a c c a r , Corus, Baker & McKenzie, ons<br />

eigen <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds, onze Marketing<br />

Adviesraad en de talloze Fondsen op<br />

Naam en onze gestaag groeiende vriendenkring.<br />

Wim Pijbes<br />

20 21<br />

Theatrale rondleiding door de Philipsvleugel.<br />

Foto Jeroen Swolfs<br />

Uitreiking van de Gouden Penselen, in het bijzijn van<br />

Vrienden van het <strong>Rijksmuseum</strong>, 1 oktober <strong>2008</strong>.<br />

Foto Jeroen Swolfs

Aanwinsten<br />

koop met steun van de BankGiro Loterij.<br />

BK-<strong>2008</strong>-93<br />

Meubelen<br />

Kamphuis, Jan<br />

Langdurige bruiklenen<br />

Appel, Karel<br />

Duijn, Roel van<br />

Panies dagboek, uitg. Meulenhoff Nederland<br />

Groot, Godfried de<br />

Portret van Maxim Hamel, Nederland, 1950-<br />

Nieuwerkerke, Alfred Emile O’Hara<br />

Eiken- en palissanderhouten tafel, commode<br />

De ontmoeting (The encounter); Zwarte<br />

NV, Utrecht, 1971. NG-<strong>2008</strong>-2<br />

2000. NG-<strong>2008</strong>-25<br />

Beeldende kunst<br />

Comte de<br />

Bronzen beeldengroep, La mort de<br />

en secretaire, ingelegd met geel en rood koper<br />

en ivoor, Zwolle, ca. 1850. BK-<strong>2008</strong>-51 t/m 53<br />

maagd (Black virgin). Bruikleen van de<br />

Open Window Foundation, uit de nala-<br />

Foto’s en fotoalbums<br />

Koot, Max<br />

Koningin Juliana (3 maal); prins Bernhard;<br />

Aziatische kunst<br />

Monseigneur le Duc de Clarence. Gegoten door<br />

Nieuwenhuis, Theo<br />

tenschap van de kunstenaar. SK-C-1702<br />

Anoniem<br />

koningin Juliana en prins Bernhard,<br />

Anoniem<br />

E. Quesnel, Parijs, 1838. Schenking de heer<br />

Tafel, zes stoelen en voetenbank van<br />

Velde, Willem van de (I)<br />

Fotoalbum n s b , Coevorden, 1941-1947.<br />

Nederland, 1970-1999. Schenking de heer P.<br />

Parelmoeren plaque met de wapens<br />

H.B. van der Ven, Den Haag. BK-<strong>2008</strong>-204<br />

eikenhout, de tafel en de stoelen versierd<br />

Ontmoeting tussen het Engelse schip ‘Prince’<br />

Schenking NN. NG-<strong>2008</strong>-17<br />

Eckhardt, Amsterdam. NG-<strong>2008</strong>-31 t/m 35<br />

van Cornelis Schippers en Judick<br />

Stone, Nicholas<br />

met ingegrifte patronen en ingelegd met<br />

en het Nederlandse schip ‘Gouden Leeuw’<br />

Anoniem<br />

Leloir, Jean-Pierre<br />

Bartholomeussen, China, Qianlong-periode.<br />

Terracotta beeld van een staande vrouw,<br />

tropische houtsoorten. Vervaardigd door E.J.<br />

op zee. Bruikleen van mr. R.R. Hazewinkel,<br />

Fotoalbum betreffende de bestuurs-<br />

Portret van Josephine Baker, Parijs, ca. 1950.<br />

AK-RAK-<strong>2008</strong>-1<br />

Amsterdam, ca. 1610-1615. Schenking Erven<br />

van Wisselingh & Co., Amsterdam, 1899.<br />

Bussum. SK-C-1700<br />

ambtenaar Letterie in Nederlands-Indië,<br />

NG-<strong>2008</strong>-26<br />

Anoniem<br />

prof. I.Q. van Regteren Altena. BK-<strong>2008</strong>-209<br />

BK-<strong>2008</strong>-121-A t/m F<br />

Vermeyen, Jan Cornelisz<br />

Nederlands-Indië, 1907-1930. Schenking uit<br />

Manen e.a., Bertien van<br />

Shiva zittend op de schouders van zijn<br />

Quellinus, Artus (I)<br />

De Heilige Familie. Bruikleen Instituut<br />

de nalatenschap van mw. A. d’Olivier Farran-<br />

92 foto’s, resultaat van foto-opdrachten van<br />

rijdier, Midden-Java, derde/vierde kwart<br />

Liggende hazewindhond, eikenhout,<br />

Schilderijen<br />

Collectie Nederland. SK-C-1701<br />

Letterie. NG-<strong>2008</strong>-13-1 t/m 28<br />

Atelier h s l 2001-2007. Overdracht Stichting<br />

9de eeuw. Schenking ir. C. Oorthuys, Baak.<br />

Antwerpen, 1657. Aankoop met steun van de<br />

Appel, Karel<br />

Anoniem<br />

Atelier h s l . NG-<strong>2008</strong>-29-1 t/m 92<br />

AK-RAK-<strong>2008</strong>-2<br />

BankGiro Loterij. BK-<strong>2008</strong>-120<br />

De vierkante man (The Square Man, L’homme<br />

Textiel<br />

9 foto’s van een militaire parade van de<br />

Manen e.a., Bertien van<br />

Anoniem<br />

Visser, Carel<br />

carré). Aankoop met steun van de BankGiro<br />

Anoniem<br />

Canadezen op de Dam, Amsterdam,<br />

24 foto’s van de aanleg van de Hogesnelheidslijn<br />

Tafel, China, 18de eeuw. Schenking<br />

Acht gestapelde balken, 1964. Aankoop met<br />

Loterij. SK-A-5002<br />

Kazuifel, stola, manipel, bursa en velum<br />

28 juni 1945; 4 foto’s van krijgsgevangen<br />

(h s l ) van Amsterdam naar Parijs, Nederland,<br />

mw. mr. M.S. van de Poll, Amsterdam.<br />

steun van het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds. BK-<strong>2008</strong>-4<br />

Berckheyde, Gerrit Adriaensz<br />

van geel zijdesatijn met borduurwerk.<br />

Duitsers, Nederland, 1945. Schenking<br />

2002 -2007. Aankoop met steun van het Paul<br />

AK-RAK-<strong>2008</strong>-3<br />

De bocht van de Herengracht vanaf de brug<br />

West-Europa, China, tweede/derde<br />

de heer J.H. Driessen, Lichtenvoorde.<br />

Huf Fonds en het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds.<br />

Edele metalen<br />

van de Vijzelstraat in de richting van de<br />

kwart 18de eeuw. BK-<strong>2008</strong>-176-A t/m E<br />

NG-<strong>2008</strong>-38-1 t/m 9 en NG-<strong>2008</strong>-39 1 t/m 4<br />

NG-<strong>2008</strong>-27-1 t/m 24<br />

Langdurig bruikleen<br />

Pijzel, A.D.<br />

Nieuwe Spiegelstraat te Amsterdam. Aankoop<br />

Anoniem<br />

Anoniem<br />

Posthuma de Boer, Eddy<br />

Suzuki Shonen<br />

Twee zilveren kandelabers met zes armen,<br />

met steun van Royal Dutch Shell middels de<br />

Servet, geweven ter herinnering aan de<br />

37 foto’s gemaakt in Moengo (Mungo) en<br />

Portretfoto’s van zeven Nederlandse acteurs<br />

Zomerlandschap, Kyoto (Japan), 1908.<br />

met het alliantiewapen Von Nagell van<br />

Stichting Nationaal Fonds Kunstbezit en de<br />

troonsbestijging van aartshertog Karel<br />

Albina, Suriname, 1929-1930. Aankoop met<br />

met bijbehorende vellen contactafdrukken,<br />

Bruikleen van de Vereniging van Vrienden<br />

Gartrop-Van Nagell van Ampsen, Den Haag,<br />

BankGiro Loterij. SK-A-5003<br />

van Oostenrijk als keizer van het Heilige<br />

steun van het Maria Adriana Aalders Fonds.<br />

Nederland, 1950-2000. NG-<strong>2008</strong>-18 t/m 24<br />

der Aziatische Kunst. AK-MAK-1728<br />

1842. Schenking de heer H.B. van der Ven,<br />

Drölling, Michel-Martin<br />

Roomse Rijk in 1711, Kortrijk, 1711 of later;<br />

NG-<strong>2008</strong>-37<br />

Tasman e.a., Coen<br />

Den Haag. BK-<strong>2008</strong>-88-A en B<br />

Gezicht op de tuinen van de Villa Medici.<br />

Servet met ingeweven voorstellingen van<br />

Anoniem<br />

50 foto’s met betrekking tot de<br />

Beeldhouwkunst<br />

Smits, Hendrik<br />

Aankoop met steun van de BankGiro Loterij.<br />

de passiewerktuigen van Christus, Kortrijk<br />

Fotoalbum Moengo (Mungo), Suriname,<br />

Kabouterbeweging, Amsterdam, 1968-1971.<br />

Anoniem<br />

Zilveren sauskom, Amsterdam, 1800.<br />

SK-A-5001<br />

of Sleeswijk-Holstein, ca. 1600-1630.<br />

1927-1931. Aankoop met steun van het Maria<br />

NG-<strong>2008</strong>-54-1 t/m 50<br />

Ivoren reliëf, Maria Immaculata,<br />

Schenking de heer J. Ambaum, Amsterdam.<br />

Verspronck, Johannes Cornelisz<br />

Schenking mw. I. André de la Porte-barones<br />

Adriana Aalders Fonds. NG-<strong>2008</strong>-48<br />

Wouda, Raimond<br />

Nederlanden, ca. 1480-1500. Aankoop uit het<br />

BK-<strong>2008</strong>-150<br />

Portret van Dirck, Johannes of Jacobus Wallis<br />

van Pallandt en mw. E. Oudshoorn-barones<br />

Anoniem<br />

Fans: Raimond Wouda fotografeert<br />

Frits en Phine Verhaaff Fonds. BK-<strong>2008</strong>-69<br />

Wouterus Verschuur (firma)<br />

en Portret van Adriana Croes. Aankoop met<br />

van Pallandt, Ommen. BK-<strong>2008</strong>-210 en 211<br />

Fotoalbum en 15 losse foto’s, met o.a.<br />

gepassioneerd Nederland. Foto-opdracht<br />

Bartolini, Lorenzo<br />

Marmeren beeld, Caritas (La Carità<br />

Een ensemble, bestaande uit een strooibus, een<br />

mosterdpot en twee zoutvaten, zilver, deels<br />

gelden van de BankGiro Loterij. SK-A-4997<br />

en SK-A-4998<br />

Geschiedenis<br />

drie foto’s van het luchtschip ‘Graf<br />

Zeppelin’ boven Rotterdam, Rotterdam,<br />

Document Nederland, Nederland, 2006-<br />

2007. NG-<strong>2008</strong>-9-1 t/m 43<br />

Educatrice), Florence, 1842-1845.<br />

verguld. Uitgevoerd door Jean Anthoine de<br />

Verspronck, Johannes Cornelisz<br />

Beeldhouwkunst<br />

Scheveningen, 1929-1930. NG-<strong>2008</strong>-52<br />

Aankoop met steun van de BankGiro Loterij.<br />

Haas, Amsterdam, 1821. Schenking de heer J.<br />

Portret van Eduard Wallis (1621-1684) en<br />

Loon, Jikke van<br />

Anoniem<br />

Grafiek<br />

BK-<strong>2008</strong>-5-A en B (sokkel)<br />

Ambaum, Amsterdam. BK-<strong>2008</strong>-151-A t/m D<br />

Portret van Maria van Strijp (1627-1707),<br />

Anton de Kom (1898-1945), Nederland<br />

Fotoalbum met 58 foto’s met betrekking tot<br />

Anoniem<br />

Boizot, Louis-Simon<br />

echtgenote van Eduard Wallis. Schenking<br />

(Gameren), 2004-2006. Aankoop met steun<br />

een Nederlandse officier en zijn gezin, Ede,<br />

Portret van Anton Mussert, gemaakt naar een<br />

Twee terracotta reliëfs, Het offer aan Venus<br />

Kostuums en accessoires<br />

Erven Van Reenen, ter voldoening van<br />

van het Johan Huizinga Fonds. NG-<strong>2008</strong>-4<br />

Voorschoten, 1937-1948. NG-<strong>2008</strong>-53<br />

foto, Nederland, 1940. NG-<strong>2008</strong>-10<br />

en Het offer aan Ceres, Rome, 1766. Aankoop<br />

Schenking Erven Van Reenen<br />

successierechten, en met steun van de<br />

Anoniem<br />

met steun van de BankGiro Loterij,<br />

Een collectie hoeden, mutsen, jassen, kousen,<br />

BankGiro Loterij, het Fonds Cleyndert en<br />

Boeken<br />

De koninklijke familie en president Clinton<br />

Munten en penningen<br />

BK-<strong>2008</strong>-92-A en B<br />

kinderkleding, ondergoed, waaiers en andere<br />

het Stortenbeker Fonds van de Vereniging<br />

Anoniem<br />

en diens vrouw, Paleis Noordeinde (Den<br />

Abeele, Pieter van<br />

Lespingola, François<br />

accessoires, Nederland, Frankrijk, Duitsland<br />

Rembrandt, en het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds.<br />

Distinctieven der beweging n s b , uitg. n s b ,<br />

Haag), 1997. Schenking de heer P. Eckhardt,<br />

Overlijden van de schilder Wallerand<br />

Bronzen beeldengroep, Hercules bevrijdt<br />

en andere landen, eerste helft 20ste eeuw.<br />

SK-A-4999 en SK-A-5000<br />

Nederland, 1933-1945. Schenking Jos van<br />

Amsterdam. NG-<strong>2008</strong>-36<br />

Vaillant op 28 augustus 1677, Nederland,<br />

Prometheus, Parijs/Rome, ca. 1670. Aan-<br />

BK-<strong>2008</strong>-95 t/m 119<br />

Kempen, Uithoorn. NG-<strong>2008</strong>-3<br />

1677. NG-<strong>2008</strong>-56<br />

22 23

Anoniem<br />

Zegveld, J.Ph. van<br />

Atelier HSL 2002-2007. Eigendomsoverdracht<br />

Gheyn (II), Jacob de<br />

Marcus, Jacob Ernst<br />

Bantzinger, Cees<br />

Gouden penning door Isaac Pontanus<br />

NV Gemeenschappelijke Mijnbouw-<br />

Stichting Atelier h s l . NG-<strong>2008</strong>-28-1 t/m 24<br />

Ontwerp voor de laatste prent in de reeks<br />

Een gitaar spelende vrouw aan tafel.<br />

Vrouwelijk naakt, met opdracht aan Sierk<br />

(1625-1710) aan zijn kleinzoon Henricus<br />

maatschappij Billiton 1946-1947, Koninklijke<br />

Manuscript<br />

Omnium rerum vicissitudo est, ca. 1596-1597.<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-92<br />

Schröder. Schenking mw. M.J. Schröder-<br />

van Beek gegeven ter gelegenheid van zijn<br />

Begeer, Voorschoten, 1947. Schenking de<br />

‘Canter Visscher Manuscript’, met betrekking<br />

Schenking Erven I.Q. van Regteren Altena.<br />

Perkois, Jacob<br />

Ottevanger, Wassenaar. RP-T-<strong>2008</strong>-91<br />

achtste verjaardag, met bijbehorende doos,<br />

heer F.T. Scholten, Amsterdam. NG-<strong>2008</strong>-55<br />

tot de v o c . NG-<strong>2008</strong>-60<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-97<br />

De prentverkoper, 1784. Schenking Erven S.<br />

Basart, Cor<br />

Amsterdam, 1688. Schenking Vereniging<br />

Nachthemd<br />

Heemskerck, Maarten van<br />

Emmering. RP-T-<strong>2008</strong>-28<br />

Staand vrouwelijk naakt, zich ontkledend,<br />

Rembrandt (mede dankzij een bijdrage van<br />

Schilderijen<br />

(wegwerp) Frankrijk, ca. 1970. Schenking<br />

Ruïnes op de Palatijn in Rome; verso:<br />

Pronk, Cornelis<br />

1962. RP-T-<strong>2008</strong>-9<br />

de t e f a f ). NG-<strong>2008</strong>-41 en -41A (doos)<br />

Anoniem<br />

mw. H.J. Baruch, Amsterdam. NG-<strong>2008</strong>-16<br />

Romeinse ruïnes, ca. 1532-1537. Schenking<br />

Vier gezichten op het huis en de tuinen van<br />

Boezem, Marinus<br />

Dupuis, Toon<br />

Familieportret van de familie Cock Blomhoff.<br />

Pamflet<br />

Erven I.Q. van Regteren Altena. RP-T-<strong>2008</strong>-93<br />

Spieringshoek, tussen Schiedam en Rotterdam,<br />

Icarus, 1985. Overdracht van beheer i c n .<br />

100-jarig bestaan van de<br />

Schildering op zijde, Deshima, Japan, 1817.<br />

‘Aan alle Ingezeetenen van Burgten<br />

Mander (I), Karel van<br />

ca. 1740-1750. Schenking Erven I.Q. van<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-32<br />

Levensverzekeringsmaatschappij ‘Oude<br />

Aankoop met steun van de BankGiro Loterij,<br />

en Dorpen behoorend tot de<br />

Boerenkermis, 1592. Schenking Erven I.Q.<br />

Regteren Altena. RP-T-<strong>2008</strong>-105 t/m 108<br />

Bonnet, Rudolf<br />

Haagsche van 1836’, Koninklijke Begeer,<br />

de Mondriaan Stichting, de Stichting dr<br />

Arrondissementen’, uitg. H. Palier & Fils,<br />

van Regteren Altena. RP-T-<strong>2008</strong>-101<br />

Pronk, Cornelis<br />

Eduard Verkade als de Duivel in het<br />

Voorschoten, 1936. Schenking de heer H.B.<br />

Hendrik Muller’s Vaderlandsch Fonds, het<br />

Den Bosch, 23 januari 1795. NG-<strong>2008</strong>-43<br />

Nagel, Jan<br />

Gezicht op Esch in Noord-Brabant<br />

toneelstuk ‘De Duivel’ van Ferenc Molnar,<br />

van der Ven, Den Haag. NG-<strong>2008</strong>-6 en 7<br />

K.F. Hein Fonds en de M.A.O.C. Gravin van<br />

Pamflet<br />

De H. Hieronymus, lezend, 1595. Schenking<br />

Schenking Galerie Hans, Hamburg.<br />

1919. RP-T-<strong>2008</strong>-10<br />

Gerdes, Ed<br />

Bylandt Stichting. NG-<strong>2008</strong>-64<br />

‘Extract uit het Register der Resolutien van<br />

Erven I.Q. van Regteren Altena. RP-T-<strong>2008</strong>-100<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-117<br />

Boogaard, Theo van den<br />

Lotsverbondenheid n s b en Duitsers in 1940,<br />

Musscher, Michiel van<br />

de Hoog Mogende Heeren Staaten Generaal<br />

Savery, Roelant<br />

Schouman, Aart<br />

Fuck the world, ca. 1965-1969. Overdracht<br />

Gerritsen en Van Kempen, Zeist, 1940-1941.<br />

Isaac Pontanus (1625-1710) en zijn kleinzoon<br />

der Vereenigde Nederlanden’, Den Haag,<br />

Studie van boomstammen en -wortels,<br />

Zittend mannelijk naakt. RP-T-<strong>2008</strong>-91<br />

van beheer i c n . RP-T-<strong>2008</strong>-33<br />

NG-<strong>2008</strong>-58<br />

Henricus van Beek, Amsterdam, 1689.<br />

29 mei 1795. NG-<strong>2008</strong>-44<br />

ca. 1606-1607. Schenking Erven I.Q. van<br />

Versteegh, Michiel<br />

Burki, Charles<br />

Gregoire, Paul<br />

Schenking Vereniging Rembrandt (mede<br />

Pamflet<br />

Regteren Altena. RP-T-<strong>2008</strong>-96<br />

Zelfportret bij kaarslicht. RP-T-<strong>2008</strong>-25<br />

De slaapplaats van de kunstenaar in het<br />

Rijksinspectie Kunstbescherming 1940-<br />

dankzij een bijdrage van de t e f a f ).<br />

Bekendmaking naar aanleiding van de<br />

Toeput, Lodewijk (Lodovico<br />

Wandelaar, Jan<br />

krijgsgevangenenkamp in Bandoeng, 1942;<br />

1945, Koninklijke Nederlandse Munt,<br />

NG-<strong>2008</strong>-40<br />

bezetting door Frankrijk, Landsdrukkerij,<br />

Pozzoserrato)<br />

‘Dragten en Zeden der Batavieren volgens<br />

Wasplaats in het krijgsgevangenenkamp in<br />

Utrecht, 1949-1950. NG-<strong>2008</strong>-50<br />

Spoel, Jacob<br />

Den Haag, 31 mei 1796. NG-<strong>2008</strong>-45<br />

Johannes de Evangelist op Patmos. Schenking<br />

Mr G van Loon’. RP-T-<strong>2008</strong>-90<br />

Bandoeng, 1942. RP-T-<strong>2008</strong>-11 en 12<br />

Menger, Johan Philip<br />

Damesgezelschap bekijkt stereoscoopfoto’s.<br />

Erven I.Q. van Regteren Altena. RP-T-<strong>2008</strong>-99<br />

Bijwaard, Pieter<br />

Athenaeum Illustre wordt gemeentelijke<br />

Aankoop met steun van het Gerhards Fonds.<br />

Langdurig bruikleen<br />

Vianen, Paulus Willemsz van<br />

Nederland, 19de eeuw<br />

Doos met 111 frottages en 7 tekeningen<br />

universiteit, Koninklijke Nederlandse Munt,<br />

NG-<strong>2008</strong>-11<br />

Anoniem<br />

Een boomstam als bruggetje over een rivier;<br />

Deventer, Koninklijke Fabrijk van<br />

voor zijn boekje Los eruit, steen terug.<br />

Utrecht, 1877. NG-<strong>2008</strong>-49<br />

Portretminiatuur voorstellende Mattheus<br />

verso: Studie van een knoestige boom, ca.<br />

Smyrnasche en andere Tapijten,<br />

Nieuwjaarsgeschenk van het <strong>Rijksmuseum</strong><br />

Schouberg, Johannes Petrus<br />

Tekening<br />

Sigismundis Schuster (1757-?), Suriname (?),<br />

1603; Een houten bruggetje naar een huis aan<br />

voor de firma J.H. Smaale te Amsterdam<br />

voor <strong>2008</strong>. Schenking P. Bijwaard.<br />

Prijspenning, verleend aan de schilder<br />

Friderici, J.H. de<br />

Engeland (?), 1775-1825. Bruikleen van mw. S.C.<br />

een stadsgracht; verso: Rotsachtig landschap<br />

8 modeltekeningen voor tapijten, ca. 1855-1865.<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-68<br />

Johannes Bosboom in 1839 tijdens de<br />

Landschap, Nederland, ca. 1790. Schenking<br />

Schuster, Jeruzalem (Israël). NG-<strong>2008</strong>-5<br />

met bomen, ca. 1603. Schenking Erven I.Q.<br />

RP -T-<strong>2008</strong>-1 t/m 8<br />

Constant (C.A. Nieuwenhuis)<br />

tweejaarlijkse tentoonstelling van schilderijen<br />

in Den Haag door de gemeente Den Haag<br />

jhr. F.W.A. Beelaerts van Blokland,<br />

Bloemendaal. NG-<strong>2008</strong>-14<br />

Rijksprentenkabinet<br />

van Regteren Altena. RP-T-<strong>2008</strong>-94 en 95<br />

Bles, David<br />

Ferdinand Huyck keert terug uit den<br />

Figuren in sector, 1964. Overdracht van<br />

beheer i c n . RP-T-<strong>2008</strong>-78<br />

voor zijn schilderij De Parijse kade in Rouen,<br />

Tekeningen<br />

Nederland, 17de eeuw<br />

vreemde. Schenking Ronald de Leeuw bij<br />

Damsté, Paul<br />

Nederland, 1839. NG-<strong>2008</strong>-59<br />

Varia<br />

Nederland, 16de eeuw<br />

Meldert, Pieter van<br />

zijn afscheid als hoofddirecteur van het<br />

‘De vuilnisbelt’, doosje met schetsen;<br />

Simon, Jean Henri<br />

Coenen, Arno<br />

Anoniem<br />

Allegorie op het boerenbedrijf, 1624.<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>. RP-T-<strong>2008</strong>-27<br />

Kapotte fiets langs straatrand, Parijs,<br />

Algemene prijspenning, verleend aan de<br />

Tegeltableau ‘Oud West, Thuis Best’,<br />

25 tekeningen van voornamelijk vissen,<br />

Schenking Erven I.Q. van Regteren Altena.<br />

Tom, Jan Bedijs<br />

2006; Straat in Parijs, 2006; Gezicht in het<br />

schilder Johannes Bosboom in 1833 door de<br />

Amsterdam, 2007. Schenking Stichting<br />

schaaldieren en planten, vierde kwart 16de<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-102<br />

49 studies, schetsen en aquarellen<br />

Musée de l’histoire naturel, Parijs, 2006;<br />

1e afdeling van de ’s Gravenhaagsche Teeken<br />

Paradiso en Stichting Kunst en Openbare<br />

eeuw. Schenking Erven I.Q. van Regteren<br />

voornamelijk van dieren en menselijke<br />

Vijf lampen, Parijs, 2006. Schenking Paul<br />

Akademie, Nederland, 1817. NG-<strong>2008</strong>-57<br />

Ruimte. NG-<strong>2008</strong>-51<br />

Altena. RP-T-<strong>2008</strong>-317 t/m 341<br />

Nederland, 18de eeuw<br />

figuren. Schenking M. van Driel, Dieren.<br />

Damsté, Arnhem. RP-T-<strong>2008</strong>-67 en<br />

Wienecke, Johannes Cornelis<br />

Leckie, William<br />

Gheyn (II), Jacob de<br />

Jelgerhuis, Johannes<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-262 t/m 310<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-122 t/m 125<br />

Hollandsche IJzeren Spoorwegmaatschappij<br />

Testament van William Leckie, Suriname,<br />

Twee studies van een naakte vrouw, ca. 1603.<br />

De winkel van de boekhandelaar Pieter<br />

Dibbets, Jan<br />

75 jaar, Nederland, 1914. NG-<strong>2008</strong>-1<br />

14 oktober 1822. Schenking mr en mrs David<br />

Aankoop met steun van de BankGiro Loterij,<br />

Meijer Warnars op de Vijgendam te<br />

Nederland, 20ste eeuw<br />

Shutterspeed piece, 1971. Overdracht van<br />

Wienecke, Johannes Cornelis<br />

Robinson, Birmingham (GB). NG-<strong>2008</strong>-15<br />

de Vereniging Rembrandt mede dankzij Prins<br />

Amsterdam. Schenking mr. J.J. van Enter<br />

Andrea, Pat<br />

beheer i c n . RP-T-<strong>2008</strong>-40<br />

80ste verjaardag van de bankier Henri Daniel<br />

Diverse kunstenaars<br />

Bernhard Cultuurfonds, s n s r e a a l Fonds,<br />

en mw. mr. M.A. van Enter-Westerman<br />

De Duivel in huis, 1981. Overdracht van<br />

Dool, Rein<br />

Pierson (1856-1936), Nederland, 1936. Schenking<br />

24 kunstwerken, video’s, cd-roms en<br />

v s b fonds en een schenking van mr. A.C.<br />

Holsteyn, Rotterdam. RP-T-<strong>2008</strong>-110<br />

beheer i c n . RP-T-<strong>2008</strong>-31<br />

Landschap met hoge rotsen in Castilla y<br />

de heer H.B. van der Ven, Den Haag. NG-<strong>2008</strong>-8<br />

schetsontwerpen, gemaakt in opdracht van<br />

Bakker. RP-T-<strong>2008</strong>-89<br />

León, Spanje, 2006; Gezicht op het dorp<br />

24 25

Aquero, Spanje, 2004; De kerk in Orilla,<br />

landschap, 1942; Het bed, ca. 1972; Portret<br />

Landschap, ca. 1982-1984; Schetsboek, 1987;<br />

Jan Asselijn, 1989. Schenking dr. S.H. Levie,<br />

Frankrijk, 18de eeuw<br />

Prenten<br />

Spanje, 2004; Landschap bij Huesca, Spanje,<br />

van Herman de la Fontaine Verwey.<br />

Schetsboek, 1990-1991. RP-T-<strong>2008</strong>-62 en<br />

Amsterdam. RP-T-<strong>2008</strong>-71<br />

Ango, Jean-Robert<br />

De met * gemerkte werken zijn verworven met<br />

2003; Landschap met zonnebloemen bij Villa<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-72 t/m 77<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-132 t/m RP-T-<strong>2008</strong>-145<br />

Vos, Peter<br />

Oriëntaalse man. RP-T-<strong>2008</strong>-118<br />

steun van het F.G. Waller Fonds.<br />

Dugo, Spanje, 2006; Landschap bij Huesca,<br />

Lammers, Dick D.<br />

Prinsen, Otto<br />

Verliefden, 1965. Overdracht van beheer i c n .<br />

Dugourc, Jean Démosthène<br />

Spanje, 2003; Landschap bij Eja de Caballeros,<br />

De roof van Europa; Staande vrouw;<br />

‘Zonder titel’; ‘Zonder titel’; ‘Zonder titel’;<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-56<br />

‘Le Triomphe de Bacchus, et de l’Amour’,<br />

Nederland, 16de eeuw<br />

Spanje, 2004. RP-T-<strong>2008</strong>-18 t/m 24<br />

Vrouwenfiguur; Vrouw voor een raam.<br />

‘Zonder titel’; ‘Zonder titel’; ‘Zonder titel’.<br />

Westerik, Co<br />

ontwerp voor een titelblad, 1775. RP-T-<strong>2008</strong>-29<br />

*Borcht, Peeter van der<br />

Dumas, Marlène<br />

Schenking de heer H. van der Horst,<br />

Schenking mw. Th. Prinsen-van Oevelen,<br />

Laat contact (2), 1984. Overdracht van beheer<br />

Prevost, Benoît Louis<br />

De parabel van de rijke man en de arme<br />

Tired spaceman meets pretty mer-maid.<br />

Kampen. RP-T-<strong>2008</strong>-113 t/m 116<br />

Soest. RP-T-<strong>2008</strong>-126 t/m 131<br />

i c n . RP-T-<strong>2008</strong>-57<br />

De prenthandelaar Jacobus Franciscus<br />

Lazarus. RP-P-<strong>2008</strong>-485 t/m 488<br />

Overdracht van beheer i c n . RP-T-<strong>2008</strong>-41<br />

Lataster, Ger<br />

Rooymans, Ron<br />

Woerden, Henk van<br />

Chéreau, een prent bekijkend, ca. 1780.<br />

Cornelis Cort<br />

Gestel, Leo<br />

Gouache No. 11, 1978. Overdracht van beheer<br />

Zelfportret met vrouw en baby. Schenking<br />

The beauty and the beast, 1978. Overdracht<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-14<br />

(naar Maarten van Heemskerck) Het laatste<br />

Drie ontwerpen voor een boekomslag, 1925.<br />

i c n . RP-T-<strong>2008</strong>-48<br />

Ron Rooymans, Gellicum. RP-T-<strong>2008</strong>-66<br />

van beheer i c n . RP-T-<strong>2008</strong>-58<br />

oordeel. Schenking de heer J. Hendrickx,<br />

Overdracht van beheer i c n . RP-T-<strong>2008</strong>-42<br />

Lucassen, Reinier<br />

Schoonhoven, Jan<br />

Wijnberg, Nicolaas<br />

Italië, 16de eeuw<br />

Brussel. RP-P-<strong>2008</strong>-550<br />

t/m 44<br />

Le bonheur, 1984. Overdracht van beheer i c n .<br />

Kalligrafie III, 1957; T 88-41, 1988. Overdracht<br />

De hoed van Breitner, ontwerp voor de litho,<br />

Barocci, Federico<br />

Gheyn II, Jacques de<br />

Henneman, Jeroen<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-49<br />

van beheer i c n . RP-T-<strong>2008</strong>-52 en 53<br />

1990; Schetsboek met 80 bladen, 2000-2001;<br />

Drie zittende vrouwen, verso: studies voor<br />

(naar Hendrick Goltzius) Madonna met<br />

De onrechtmatige eigenaar. Overdracht van<br />

Lucebert<br />

Schröder, Sierk<br />

Schetsboek met 55 bladen, 2001.<br />

‘de Geboorte’ (Prado) van een knielende<br />

gebakerd slapend kind. Schenking de heer<br />

beheer i c n . RP-T-<strong>2008</strong>-46<br />

Veilig verkeer, 1956. Overdracht van beheer<br />

14 tekeningen en een schetsboek, voorna-<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-15 t/m 17<br />

Maria en het slapende Christuskind, ca. 1597.<br />

Christopher Mendez, Londen. RP-P-<strong>2008</strong>-54<br />

Hillenius, Jaap<br />

i c n . RP-T-<strong>2008</strong>-50<br />

melijk portret- en figuurstudies. Schenking<br />

Zegveld, Peter<br />

Schenking Erven I.Q. van Regteren Altena.<br />

Leyden, Lucas van<br />

Bosgezicht (Burriana), 1957; Glooiend<br />

Meine Jansen, Jan<br />

mw. M.J. Schröder-Ottevanger, Wassenaar.<br />

Zonder titel, 1981. Overdracht van beheer i c n .<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-104<br />

De doornenkroning, uit: De kleine Passie.<br />

landschap met bomen (Burriana), 1957;<br />

Pindaverkoper, 1933; Interieur van een<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-190 en RP-T-<strong>2008</strong>-192 t/m 205<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-59<br />

Palladio, Andrea<br />

Schenking de heer H.M.M. van Hugten,<br />

Gezicht op Burriana, Spanje, ca. 1957; Spaans<br />

leslokaal met etspers in de Teekenschool bij<br />

Schuhmacher, Wim<br />

Zweerus, Henk<br />

Opmetingstekening van de Boog van<br />

Hilversum. RP-P-<strong>2008</strong>-82<br />

landschap, 1958; Berglandschap, Spanje,<br />

het <strong>Rijksmuseum</strong>, 1933-34. Schenking de<br />

Zelfportret. Overdracht van beheer i c n .<br />

Gebreid zelfportret; Zonder titel, 1952.<br />

Galienus in Rome. Schenking Erven I.Q.<br />

*Lambert Suavius<br />

1958; Berglandschap met twee figuren op<br />

heer W. Meine Jansen, Ravenswaay.<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-54<br />

Schenking Erven Henk Zweerus.<br />

van Regteren Altena. RP-T-<strong>2008</strong>-311<br />

(toegeschreven aan) Elf prenten uit de reeks<br />

de voorgrond, Spanje, 1958; Berglandschap<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-11 en 112<br />

Stoop, Kees<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-64 en 65<br />

Palladio, Andrea (omgeving van)<br />

Ruinarum Variarum (...), uitg. Gerard de Jode,<br />

met hutten, Joegoslavië, 1958; Landweg met<br />

Mooy, Jaap<br />

Gezicht in een park. RP-T-<strong>2008</strong>-60<br />

Vijf architectonische tekeningen,<br />

Antwerpen, 1560. RP-P-<strong>2008</strong>-461 t/m 471<br />

bosschages, 1959; Berglandschap met rotsen,<br />

Overwoekerd landschap, 1955. Overdracht<br />

Strik, Lou<br />

Vlaanderen, 17de eeuw<br />

ontwerpen voor altaren, de wand van een<br />

1960; Zittende vrouw, 1960. Schenking de heer<br />

van beheer i c n . RP-T-<strong>2008</strong>-51<br />

Ruïnes op Rhodos, 1972; Maskers, 1972;<br />

Cossiers, Jan<br />

kapel, en een schoorsteenmantel. Schenking<br />

Nederland, 17de eeuw<br />

B. Marinus, Amsterdam. RP-T-<strong>2008</strong>-79 t/m 88<br />

Nieuwenhuis, Jaap<br />

Restanten van een voorjaar, 1974; Satyricon,<br />

Portret van Cornelis Cossiers, 1658.<br />

Erven I.Q. van Regteren Altena. RP-T-<strong>2008</strong>-<br />

Bol, Ferdinand<br />

Kater, Arie<br />

Interieur met schetsboeken, 2007; Interieur<br />

1988. RP-T-<strong>2008</strong>-30 en RP-T-<strong>2008</strong>-180 t/m 182<br />

Schenking Erven I.Q. van Regteren Altena.<br />

312 t/m 316<br />

De Heilige Familie in een vertrek. Schenking<br />

Tijdens de pauze. Overdracht van beheer i c n .<br />

van het huis van de kunstenaar in Welsum,<br />

Strik, Lou<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-103<br />

Zucchi, Jacopo<br />

de heer H.M.M. van Hugten, Hilversum.<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-47<br />

april 2004; Uitzicht op de tuin van de<br />

De gescheurde tekening, 1972-1973; De<br />

Het Oordeel over de Moed. Aankoop met<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-83<br />

Kelder, Toon<br />

kunstenaar in Welsum, 14 maart 2005.<br />

geboorte, 1973; Blinde trol in boomstam,<br />

België, 20ste eeuw<br />

steun van de heer en mw. Van Hulsen-<br />

Harrewyn, Jacobus<br />

Abstracte compositie; Zelfportret, juli 1970;<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-206 t/m 208<br />

1979-1980; Ruïnes op Kastelorizon, 1984;<br />

Daniëls, René<br />

Ognibeni, Amsterdam. RP-T-<strong>2008</strong>-109<br />

‘Thermometrum’, allegorische<br />

Mansfiguur; Gestileerde manskop. Schenking<br />

Nieuwenhuis, Jaap<br />

Rhodos, 1988; Kreta, 1990; Tuin van Eden,<br />

Zes tekeningen ‘Zonder titel’, 1974. Overdracht<br />

voorstelling m.b.t. seizoenen en andere<br />

mw. B.G. Kloek-Pott, Soest, ter herinnering<br />

11 schetsboeken met voornamelijk portretten,<br />

2001. Schenking mw. A.C. Strik-Kuyper,<br />

van beheer i c n . RP-T-<strong>2008</strong>-34 t/m 39<br />

IJsland, 20ste eeuw<br />

natuurverschijnselen. RP-P-<strong>2008</strong>-608<br />

aan haar broer prof. dr. P.H. Pott.<br />

figuurstudies en 42 tekeningen, voor het<br />

Amsterdam. RP-T-<strong>2008</strong>-183 t/m 189<br />

Gudmunsson, Kristján<br />

Gerrits, Hessel<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-69 en RP-T-<strong>2008</strong>-119 t/m 121<br />

merendeel ontwerpen voor illustraties.<br />

Thies, Paula<br />

Duitsland, 20ste eeuw<br />

Above under. Overdracht van beheer i c n .<br />

Boerenfeest voor boerderij. Schenking de<br />

Ket, Dick<br />

Schenking de heer J. Nieuwenhuis, Welsum.<br />

33 tekeningen en aquarellen en een losbladig<br />

Fiedler, Herbert<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-45<br />

heer H.M.M. van Hugten, Hilversum.<br />

Boslandschap, 1927. RP-T-<strong>2008</strong>-13<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-209 t/m 261<br />

schetsboek, voornamelijk portretten,<br />

Zelfportret, 1958. Schenking Erven Nicolaas<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-85<br />

Kop, David van de<br />

Ouden, Willem den<br />

figuurstudies en landschappen. Schenking<br />

Wijnberg. RP-T-<strong>2008</strong>-63<br />

India<br />

*Huys, Frans<br />

Zonder titel, 1984. Overdracht van beheer<br />

Landschap aan de Waal, 2004; Strandgezicht,<br />

Nieuwenhuis-Thies Stichting, Harfsen.<br />

Anoniem<br />

(naar Antonio Moro) Portret van Philips II,<br />

i c n . RP-T-<strong>2008</strong>-55<br />

1952; Kalkoen, 1952; Stadsgezicht, 1954; Haven<br />

RP-T-<strong>2008</strong>-146 t/m 179<br />

Frankrijk, 17de eeuw<br />

Vrouw op het terras van een paleis,<br />

koning van Spanje. RP-P-<strong>2008</strong>-51<br />

Kurpershoek, Theo<br />

van Lesconil; Kade in Le Guilvinec, 1956; De<br />

Visser, Carel<br />

Lagneau, Nicolas<br />

Deccan, 18de eeuw. Legaat mw. A. Roselaar,<br />

*Novellanus, Simon<br />

Uitzicht uit zolderraam, 1936; Staand<br />

Waal, 2000; De Waal, 2000; Zittend naakt;<br />

Collage van uitgeknipte reproducties van<br />

Een oude vrouw. Legaat de heer J. Nienhuis,<br />

Amsterdam. RP-T-<strong>2008</strong>-70<br />

Serie met de geschiedenis van de barmhartige<br />

vrouwelijk naakt, ca. 1974; Boomgaard<br />

Staand naakt; Platgewaaid bloemenveld,<br />

Rembrandts portret van Haesje Jacobsdr van<br />

Haarlem, aan de Vereniging Rembrandt,<br />

Samaritaan. RP-P-<strong>2008</strong>-63/68<br />

in Limburg, ca. 1968; Knotwilgen in een<br />

ca. 1982-1984; Uiterwaard, ca. 1982-1984;<br />

Cleyburg en van De bedreigde zwaan van<br />

t.b.v. het <strong>Rijksmuseum</strong>. RP-T-<strong>2008</strong>-26<br />

26 27

*Schuppen, Hans van<br />

Berserik, Herman<br />

Joosten, Ben<br />

Wetselaar, Karel<br />

*Anoniem<br />

*Rauscher, Friedrich<br />

Twee landschappen. RP-P-<strong>2008</strong>-477 en 478<br />

Wielrenner en derbycoureur, 1978.<br />

Diverse bladen grafiek. Schenking van de kun-<br />

Vijf etsen. Schenking Karel Wetselaar,<br />

Kalender voor het jaar 1555. Uitgegeven door<br />

Reeks van acht landschappen (in omslag).<br />

Velde, Esaias van de<br />

Schenking Erven Nicolaas Wijnberg,<br />

stenaar, Dodewaard. RP-P-<strong>2008</strong>-622 t/m 638<br />

Krommenie. RP-P-<strong>2008</strong>-585 t/m 589<br />

Hans Guldemundt, Neurenberg. RP-P-<strong>2008</strong>-52<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-531 t/m 539<br />

Brug over waterval naast rondbouw met<br />

Heemstede. RP-P-<strong>2008</strong>-110<br />

Kempers, Mart<br />

*Wijnberg, Nicolaas<br />

Custos, Raphael<br />

kapel. Schenking de heer H.M.M. van<br />

Boosten, Gèr<br />

Landschap. Schenking de heer J.P. Filedt Kok,<br />

Negentien prenten. RP-P-<strong>2008</strong>-23 t/m 41<br />

Vrolijk gezelschap. RP-P-<strong>2008</strong>-610<br />

Duitsland, 19de en 20ste eeuw<br />

Hugten, Hilversum. RP-P-<strong>2008</strong>-86<br />

Zonder titel, 1973. Schenking Erven Nicolaas<br />

Amsterdam. RP-P-<strong>2008</strong>-653<br />

*Meester E.S.<br />

*Haldenwang, Christian<br />

Visscher, Claes Jansz. (II)<br />

Wijnberg, Heemstede. RP-P-<strong>2008</strong>-114<br />

Lazarov, Peter<br />

Overdracht van beheer ICN<br />

Dame met helm. RP-P-<strong>2008</strong>-549<br />

(naar Heinrich Theodor Wehle), 6 Land-<br />

Konijnenjacht in de duinen. Schenking<br />

Chailloux, Roger<br />

Drie ex-librissen. Schenking de heer Pieter<br />

In <strong>2008</strong> heeft de overdracht van beheer aan het<br />

schaftliche Entwürfe, 1804. RP-P-<strong>2008</strong>-514<br />

de heer H.M.M. van Hugten, Hilversum.<br />

Zonder titel. Schenking Erven Nicolaas<br />

Jonker, Oosterwolde. RP-P-<strong>2008</strong>-578 t/m 580<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> plaatsgevonden van een grote<br />

Duitsland, 17de eeuw<br />

*Knippel, F.W.<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-84<br />

Wijnberg, Heemstede. RP-P-<strong>2008</strong>-111<br />

Macrander, Judith<br />

groep Nederlandse 20ste-eeuwse werken op<br />

*Heel, Johann Wilhelm<br />

(uitgever) Coak-Platz in Königshütte.<br />

Damsté, Paul<br />

Zelfportret, 2002. Schenking de heer H.H.M.<br />

papier (ca. 6600) die werden beheerd door<br />

Vier uit een serie van zes ornament-prenten<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-50<br />

Nederland, 18de en 19de eeuw<br />

Acht prenten. Schenking van de kunstenaar,<br />

van Hugten. RP-P-<strong>2008</strong>-89<br />

het i c n . Volledige inventarisatie heeft nog niet<br />

met ontwerpen voor juwelen.<br />

Lebschée, Carl August<br />

*Anoniem<br />

Arnhem. RP-P-<strong>2008</strong>-96 en RP-P-<strong>2008</strong>-639<br />

Mesquita, Samuel Jessurun de<br />

plaatsgevonden. Een selectie van werken die in<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-479 t/m 482<br />

Zestien landschappen in omslag.<br />

Waaierblad met satirische voorstellingen,<br />

t/m 645<br />

Liggend naakt; Vier figuren en profiel; Vier<br />

<strong>2008</strong> zijn tentoongesteld:<br />

*Monogrammist AB<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-590 t/m 606<br />

ca. 1800. RP-P-<strong>2008</strong>-15<br />

Dongen, Kees van<br />

figuren en profiel (tegendruk). Schenking de<br />

Constant<br />

Cartouche met ornament en interieur<br />

*Nadorp, Franz<br />

Brix, J.D.<br />

Zes prenten en twee geïllustreerde boeken.<br />

heer en mw. Goslings-NieuwBeerta, Laren.<br />

Landschap met wielen. RP-P-<strong>2008</strong>-97<br />

(werkplaats van een edelsmid).<br />

Portret van Joseph Bergler, directeur van<br />

Elf ornamentprenten met voorbeelden voor<br />

Aankoop met gedeeltelijke schenking van de<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-552 t/m 554<br />

Corneille<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-520<br />

de Praagse Academie. RP-P-<strong>2008</strong>-542<br />

haarmedaillons en een tekstvoorbeeld in<br />

heer R. Engers, Amsterdam. RP-P-<strong>2008</strong>-611<br />

Moerbeek, Toine<br />

Composition bleue, 1959. RP-P-<strong>2008</strong>-98<br />

Heinzelmann, Johann<br />

*Schmutzer, Ferdinand<br />

een band. Schenking de heer R.J. te Rijdt,<br />

t/m 618<br />

‘Interieur waarin ik tegen een ezel leun’,<br />

Couzijn, Wessel<br />

Zelfportret (?). RP-P-<strong>2008</strong>-607<br />

Het Joachim Kwartet, 1904. RP-P-<strong>2008</strong>-1<br />

Amsterdam. RP-P-<strong>2008</strong>-519<br />

*Dijk, Willem Jans<br />

1980. Schenking Erven Nicolaas Wijnberg,<br />

Compositie II, 1959; Moonscape Alkmaer,<br />

*Weiner, Hans<br />

*Waldherr, F<br />

*Fock, Hermanus<br />

Gezicht langs de boeg van een zeilend schip.<br />

Heemstede. RP-P-<strong>2008</strong>-119<br />

1983. RP-P-<strong>2008</strong>-99 en 100<br />

Bespotting van Christus. RP-P-<strong>2008</strong>-476<br />

Portret van Joseph Bergler, directeur van<br />

Landschap met reizigers. RP-P-<strong>2008</strong>-61<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-18<br />

Moesman, Joop<br />

Escher, Maurits Cornelis<br />

de Praagse Academie. RP-P-<strong>2008</strong>-544<br />

*Renomée (pseudoniem)<br />

Eerdmans, Emmy M.<br />

Compositie, 1979. Schenking Erven Nicolaas<br />

Omhulsel, 1955. RP-P-<strong>2008</strong>-101<br />

Duitsland, 18de eeuw<br />

(naar Verité [pseudoniem]) De aanval van<br />

Drie etsen. Schenking van de kunstenares,<br />

Wijnberg, Heemstede. RP-P-<strong>2008</strong>-112<br />

Freijmuth, Alphons<br />

*Abel, Josef<br />

Engeland<br />

de onwetenden op het eiland van de kunst.<br />

Dodewaard. RP-P-<strong>2008</strong>-619 t/m 621<br />

Pannekoek, Frans<br />

In a sentimental mood, 1974. RP-P-<strong>2008</strong>-102<br />

Socrates dicteert zijn testament. RP-P-<strong>2008</strong>-72<br />

*Anoniem<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-530<br />

Gubbels, Klaas<br />

Black grouse, Nederland, 1972. Schenking de<br />

Haagmans, Fons<br />

*Beheim, Johann<br />

Montgolfier als Homo Bulla, spotprent op de<br />

Fokke, Simon<br />

Stoel 2006; 151 prenten in diverse technieken.<br />

heer P. Schatborn, Amsterdam. RP-P-<strong>2008</strong>-118<br />

Gewelddadige nacht 2, 1977. RP-P-<strong>2008</strong>-103<br />

(toegeschreven aan), (naar Franz Anton<br />

ballonvaart. RP-P-<strong>2008</strong>-517<br />

Zeventien vignetten en titelbladen.<br />

Schenking van de kunstenaar, Arnhem.<br />

*Snitker, Willem<br />

Heyboer, Anton<br />

Maulbertsch) De heilige Florian als krijger<br />

*Anoniem<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-515 t/m 531<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-92 en RP-P-<strong>2008</strong>-277 t/m 428<br />

De hofreis; Dejima. RP-P-<strong>2008</strong>-654 en 655<br />

Zelfportret, 1956. RP-P-<strong>2008</strong>-104<br />

met zegepalm. RP-P-<strong>2008</strong>-75<br />

Waaierprent met de moord op Spaanse<br />

*Hell, Johan van<br />

Verhoef, Toon<br />

Hell, Johan van<br />

*Gaertner, Friedrich von<br />

patriotten door Franse troepen, bij het Prado,<br />

Nederland, 20ste eeuw<br />

Zes prenten. RP-P-<strong>2008</strong>-646 t/m 651 en<br />

Zonder titel, 1994. Schenking de heer H.H.M.<br />

Orgelman. RP-P-<strong>2008</strong>-105<br />

Twee architectuurfantasieën met antieke<br />

2 mei 1808. Uitgegeven door Behrmann &<br />

*Appel, Karel<br />

Twee muzikanten. Schenking Erven Nicolaas<br />

van Hugten, Hilversum. RP-P-<strong>2008</strong>-88<br />

Holstein, Pieter<br />

fragmenten. RP-P-<strong>2008</strong>-52 en 53<br />

Collmann, Londen, 1813. RP-P-<strong>2008</strong>-58<br />

Zelfportret, 1977. RP-P-<strong>2008</strong>-16<br />

Wijnberg, Heemstede. RP-P-<strong>2008</strong>-115<br />

Visser, Carel<br />

Where shall we three meet again?, 1971.<br />

*Fischer, Joseph<br />

*Anoniem<br />

Appel, Karel<br />

Hermkens, Jeroen<br />

Zonder titel. Schenking de heer H.H.M.<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-106<br />

Zelfportret in atelier. RP-P-<strong>2008</strong>-523<br />

Waaierprent met de dood van de Spaanse<br />

Compositie, 1957. Schenking de heer<br />

El Jem, 1989. Schenking Erven Nicolaas<br />

Hugten, Hilversum. RP-P-<strong>2008</strong>-91<br />

Röling, Marte<br />

*Kauffmann, Angelica<br />

patriotten Daviz en Velarde bij de verdediging<br />

P. Schatborn, Amsterdam. RP-P-<strong>2008</strong>-90<br />

Wijnberg, Heemstede. RP-P-<strong>2008</strong>-87<br />

*Vos, Peter<br />

Zelf, 1970. RP-P-<strong>2008</strong>-107<br />

Vrouw die haar haar vlecht. RP-P-<strong>2008</strong>-73<br />

van Madrid tegen de Franse troepen, 2 mei<br />

*Asselbergs, Jan<br />

Hillenius, Jaap<br />

Harlekijn, in drie verschillende drukken.<br />

Veldhoen, Aat<br />

*Koch, Joseph Anton<br />

1808, in het Parque de Artilleria. Uitgegeven<br />

Tien rotaprints: portret van zijn vrouw,<br />

Zonder titel, 1969; Vier prenten in<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-19 t/m 21<br />

Cactus Spanje, 1960. RP-P-<strong>2008</strong>-108<br />

(naar Asmus Jakob Carstens) Les Argonautes<br />

door Behrmann & Collmann, Londen, 1813.<br />

vrouwelijke naakten e.d. RP-P-<strong>2008</strong>-266/275<br />

etsaquatint. Schenking de heer B. Marinus,<br />

Vroom, Jean Paul<br />

Visser, Carel<br />

selon Pindare, Orphée et Apollonius de<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-59<br />

*Basart, Cor<br />

Amsterdam. RP-P-<strong>2008</strong>-116 en<br />

Twee etsen met dode vogels. Schenking<br />

Zonder titel, 1964. RP-P-<strong>2008</strong>-109<br />

Rhodes. Band met titelblad en 24 etsen, Rome<br />

*Anoniem<br />

Staand vrouwelijk naakt, zich ontkledend,<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-262 t/m 265<br />

mw. M.J. Schröder-Ottenvanger, Wassenaar.<br />

1799. In eigentijdse band. RP-P-<strong>2008</strong>-510<br />

Waaierprent met de gevangenneming van<br />

1962. RP-P-<strong>2008</strong>-17<br />

Hussem, Willem<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-656 t/m 657<br />

Duitsland, 15de en 16de eeuw<br />

*Lips, Johann Heinrich<br />

Manuel de Godoy y Alvarez de Faria (bijgenaam<br />

Bayens, Hans<br />

Drie litho’s met gestileerde planten.<br />

Westerik, Co<br />

*Anoniem<br />

Portret van Johann Wolfgang Freiherr<br />

de Prins der Vrede) door Franse troepen, 19 maart<br />

Liggend meisje. Schenking mw. M.J. Schröder-<br />

Schenking de heer R.J. te Rijdt, Amsterdam.<br />

Zwemmers. Schenking Erven Nicolaas<br />

Kalender voor het jaar 1535. Uitgegeven door<br />

von Goethe; Portret van Henry Fuseli.<br />

1808 te Madrid. Uitgegeven door Behrmann &<br />

Ottenvanger, Wassenaar. RP-P-<strong>2008</strong>-658<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-55 t/m 57<br />

Wijnberg, Heemstede. RP-P-<strong>2008</strong>-113<br />

Jobst de Necker, Augsburg. RP-P-<strong>2008</strong>-53<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-74 en RP-P-<strong>2008</strong>-516<br />

Collmann, Londen, 1813. RP-P-<strong>2008</strong>-60<br />

28 29

*Cruikshank, George<br />

*Rigaud, Jacques<br />

Amigioni, Jacopo<br />

*Kobayashi Kiyochika<br />

Eishô, Chokosai<br />

uit de serie ‘Honderd gezichten op beroemde<br />

Dandies coat of arms. RP-P-<strong>2008</strong>-582<br />

Reeks van twaalf prenten en titelblad, met<br />

Narcissus. Schenking de heer Nicolaas<br />

Koki tokugawa keizoku no Shazo, hoogge-<br />

De courtisane Komurasaki uit het Tsunotamaya<br />

plaatsen in de verschillende provinciën’,<br />

*Cuitt, Georg<br />

verslag van een imaginaire reis en een reeks<br />

Teeuwisse, Berlijn. RP-P-<strong>2008</strong>-514<br />

waardeerde portretten van de afstammelingen<br />

huis, ca. 1780-ca. 1800. RP-P-<strong>2008</strong>-250<br />

1861. RP-P-<strong>2008</strong>-193<br />

Band met zes etsen met Anglo-Saxische<br />

van zes Provençaalse landschappen, in oude<br />

*Barbazza, Antonio Giuseppe<br />

van de Tokugawa. RP-P-<strong>2008</strong>-661<br />

Eizan, Kikugawa<br />

Hiroshige (II), Utagawa<br />

en Gotische gebouwen in Chester, 1810.<br />

band. RP-P-<strong>2008</strong>-511<br />

Twee vrouwenkoppen. RP-P-<strong>2008</strong>-507 t/m<br />

*Moroshige, Hishikawa<br />

Courtisane en blauwe winde, ca. 1810, RP-P-<br />

De Kirifuri waterval in Nikko, uit de<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-541<br />

*Vivant-Denon, Dominique<br />

508<br />

(toegeschreven aan) Zes erotische<br />

<strong>2008</strong>-229; Courtisanes kijkend naar bonsai<br />

serie ‘Honderd beroemde gezichten in de<br />

*Heath, William<br />

De koninklijke phallus omgeven door artsen;<br />

*Boni, Giovanni Martino de’<br />

voorstellingen. RP-P-<strong>2008</strong>-120 t/m 125<br />

boom, uit de serie ‘De twaalf uren in de<br />

provinciën’, 1859. RP-P-<strong>2008</strong>-165<br />

A Desert-Imitation of Modern Fashion;<br />

De schone Napolitaanse van voren en van<br />

De opvoeding van Bacchus. RP-P-<strong>2008</strong>-509<br />

*Sadahiro e.a.<br />

lusthuizen’, ca. 1800-1842. RP-P-<strong>2008</strong>-251;<br />

Kiyochika, Kobayashi<br />

The Beau Monde. RP-P-<strong>2008</strong>-583 en 584<br />

achteren. RP-P-<strong>2008</strong>-546, 547 en 548<br />

*Morghen, Raphael<br />

Vier Osaka prenten. RP-P-<strong>2008</strong>-574 t/m 577<br />

De courtisane Shinohara uit het Tsuruya<br />

Suijin aan de rivier de Sumida, uit de<br />

*Wicart, Jean-Baptiste<br />

(naar Angelika Kauffmann) Portret van<br />

*Sadamasu e.a.<br />

huis en de Koya rivier, ca. 1815. RP-P-<strong>2008</strong>-<br />

serie ‘Honderd gezichten op de provincie<br />

Frankrijk, 16de en 17de eeuw<br />

Portret van een jongeman (zelfportret?).<br />

vorstin Katarina Petrowna Barjatinsky en<br />

Negentien Osaka prenten. Aankoop uit<br />

255; De Hagi Tama rivier, uit de serie ‘De<br />

Musashi’, 1884. RP-P-<strong>2008</strong>-204<br />

*Courtois, Jacques<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-541<br />

familie. RP-P-<strong>2008</strong>-524<br />

de collectie van de heer en mevrouw<br />

elegante zes Tama rivieren, 1811-1814. RP-P-<br />

Koryusai, Isoda<br />

Serie van vier met ruitergevechten.<br />

*Pian, Antonio de<br />

Van Doesburg, Dodewaard. RP-P-<strong>2008</strong>-556<br />

<strong>2008</strong>-219; De Ide Tama rivier in de provincie<br />

Papegaai, uit de serie ‘Elegante zeven<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-489 t/m 492<br />

Italië, 16de en 17de eeuw<br />

Serie van vijf genummerde bladen met<br />

t/m 573<br />

Yamashiro, uit de serie ‘Schoonheden uit<br />

Komachi’, ca. 1772. RP-P-<strong>2008</strong>-238<br />

*Duperac, Etienne<br />

*Anoniem<br />

architectuurfantasieën. RP-P-<strong>2008</strong>-77/81<br />

*Yoshiiku, Utagawa<br />

de lusthuizen vergeleken met de zes Tama<br />

Kunisada (I), Utagawa<br />

Prometheus steelt het vuur boven een<br />

Twee allegorische triomfwagens met<br />

*Poggioli, Antonio<br />

De acteurs Onoe Kikugoro en Bando<br />

rivieren’, ca. 1816. RP-P-<strong>2008</strong>-136; Uit de<br />

Acteur met prent, 1815. RP-P-<strong>2008</strong>-254;<br />

landschap met ruïne. RP-P-<strong>2008</strong>-472<br />

verbeeldingen met betrekking tot Azië<br />

Architectuur-cappricio met belangrijke<br />

Mitsugoro. RP-P-<strong>2008</strong>-659 t/m 660<br />

serie ‘Beroemde bloemen uit de verfijnde<br />

Avondwandeling langs de rivier, 1860.<br />

en Amerika. RP-P-<strong>2008</strong>-521 en 522<br />

bouwwerken uit Etrurië. RP-P-<strong>2008</strong>-543<br />

*Yoshitoshi, Tsukioka<br />

lusthuizen’: Courtisane met pijp; De<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-162-A t/m C; Bunya no Yasuhide<br />

Frankrijk, 18de, 19de en 20ste eeuw<br />

*Fagiuoli, Girolamo<br />

*Pozzi, Luigi Valeriano<br />

Eenzaam huis in het Adachi moeras.<br />

courtisane Hanamurasaki uit het Tamaya huis;<br />

uit de serie ‘Parodie op de zes dichters’, ca.<br />

*Anoniem<br />

Allegorie op de ouderdom. RP-P-<strong>2008</strong>-493<br />

De prent- en kunsthandel Pozzi in de galerij<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-581<br />

Courtisane uit het Ebiya huis; Courtisane en<br />

1845. RP-P-<strong>2008</strong>-230; De acteur Nakamura<br />

Hagepreek van Hugenoten. RP-P-<strong>2008</strong>-515<br />

Gamberati, Lorenzo<br />

in Milaan. RP-P-<strong>2008</strong>-545<br />

kamuro, ca. 1811-1814. RP-P-<strong>2008</strong>-150 t/m<br />

Utaemon III in de rol van Gotobei Moritsugu,<br />

*Bonnart, Nicolas<br />

De Heilige Familie met Johannes de Doper in<br />

Legaat van prof. dr. H.C. Bos, Rotterdam:<br />

152 en -156; Vrouw met shamisen, uit de serie<br />

1863. RP-P-<strong>2008</strong>-167; Drie courtisanes,<br />

Vijf series prenten met de zeven vrije<br />

een landschap. Schenking kunsthandel Hill-<br />

Japan<br />

Ashiyuki, Gigado<br />

‘Drie jonge dichters’, 1808. RP-P-<strong>2008</strong>-218;<br />

ca. 1814-1815. RP-P-<strong>2008</strong>-95-A t/m C; Vijf<br />

kunsten, de zintuigen, de maanden en<br />

Stone Inc., New York. RP-P-<strong>2008</strong>-483<br />

Gesson, Okamoto<br />

Confrontatie tussen twee sumoworstelaars,<br />

Yugao, Twaalf hoofdstukken van het Genji<br />

kleuren van de vlietende wereld: Groen (Ao),<br />

de seizoenen. RP-P-<strong>2008</strong>-429 t/m 460<br />

*Ghisi, Giorgio<br />

Twee mannen in westerse kleding aan het<br />

1827. RP-P-<strong>2008</strong>-169-A en B<br />

verhaal, ca. 1810-ca. 1830. RP-P-<strong>2008</strong>-171<br />

Zwart (Kuro), Rood (Aka), Wit (Shiro), Geel<br />

*Carrée, Antoine<br />

(naar Luca Penni) Allegorie op de jacht.<br />

werk bij een tempel; Een vrouw op een steiger<br />

Chôki, Eishôsai<br />

Gakutei, Yashima<br />

(Ki). RP-P-<strong>2008</strong>-146 en RP-P-256 t/m 260; Uit<br />

(naar Benoit Louis Prévost) De prenten-<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-276<br />

aan het water, 1934. Schenking de heer J.P.<br />

Courtisane met rookgerei, ca. 1795.<br />

Choryo Koseiko reikt een schoen aan, ca.<br />

de serie ‘Contemporaine verwijzingen naar de<br />

handelaar Jacobus Franciscus Chéreau, een<br />

*Maglioli, Giovanni Andrea<br />

Filedt Kok, Amsterdam. RP-P-<strong>2008</strong>-133 en134<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-222<br />

1825. RP-P-<strong>2008</strong>-177<br />

36 dichters’: Hinadori en perzik-bloesem; Osan;<br />

prent bekijkend, 1780. RP-P-<strong>2008</strong>-22<br />

Zeven prenten met Tritons en andere<br />

Hokei, Toyota<br />

Eisen, Keisai<br />

Hiroshige (I), Utagawa<br />

Iwai Kumesaburo III als Tamamo no Mae, 1862;<br />

Desmazierès, Erik<br />

fantasiewezens. RP-P-<strong>2008</strong>-500 t/m 506<br />

Kustgezicht met vissers die netten binnen<br />

Bijn met koto, ca. 1845. RP-P-<strong>2008</strong>-240;<br />

Het station Tsuchiyama, ca. 1843-1845. RP-<br />

Kersenbloesem van Edo, 1861. RP-P-<strong>2008</strong>-201,<br />

Het grafisch atelier van René Tazé. Schenking<br />

*Vico, Enea<br />

slepen. Schenking de heer J.P. Filedt Kok,<br />

Courtisane uit het Sanomatsuya huis, ca.<br />

P-<strong>2008</strong>-147; Olifantenberg in de provincie<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-197, RP-P-<strong>2008</strong>-198 en RP-P-<strong>2008</strong>-<br />

de heer J.P. Filedt Kok, Amsterdam.<br />

Mars en Venus, ca. 1550. RP-P-<strong>2008</strong>-71<br />

Amsterdam. RP-P-<strong>2008</strong>-551<br />

1828. RP-P-<strong>2008</strong>-143; Nachtelijke regenbui<br />

Sanuki, uit de serie ‘Krachtmetingen tussen<br />

195; Hodogaya, uit de serie ‘De 53 stations van<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-652<br />

*Mitelli, Giuseppe Maria<br />

Hokusai, Katsushika<br />

in het Yoshiwara, tussen 1800 en 1848. RP-<br />

berg en zee’, 1858. RP-P-<strong>2008</strong>-194; Optocht<br />

de Tokaido’, 1852. RP-P-<strong>2008</strong>-224; Inari tempel,<br />

*Grobon, Jean-Michel<br />

(naar Annibale Carracci)<br />

De Adonisplant, reeks van twaalf shunga<br />

P-<strong>2008</strong>-137; Schoonheden in een lentestorm,<br />

naar Torinomachi in de Asakusa rijstvelden,<br />

uit de serie ‘Schoonheden uit Edo’, ca. 1820.<br />

Het bos van Rochecardon. RP-P-<strong>2008</strong>-62<br />

De straatverkopers van Bologna, 1660, band<br />

met titelblad. Aankoop uit het Goslings<br />

ca. 1828. RP-P-<strong>2008</strong>-210-A t/m C; Uit de<br />

uit de serie ‘Honderd beroemde gezichten op<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-236; Irissen in volle bloei, 1858. RP-<br />

*Géricault, Théodore<br />

met 40 prenten en titelblad. RP-P-<strong>2008</strong>-70<br />

NieuwBeerta Fonds en het F.G. Waller<br />

serie ‘Reisspelletjes met courtisanes: de 53<br />

Edo’, 1857. RP-P-<strong>2008</strong>-203; Genietend van<br />

P-<strong>2008</strong>-188-A t/m C; Kawarazaki Gonjuro I,<br />

Caisson d’Artillerie (De munitiewagen).<br />

Fonds. RP-P-<strong>2008</strong>-2 t/m14<br />

stations van de Tokaido vergeleken met het<br />

een avondbriesje bij de Ryogoku brug, uit<br />

1860. RP-P-<strong>2008</strong>-233; Miyajima in de provincie<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-69<br />

Italië, 18de en 19de eeuw<br />

*Hokusai, Katsushika<br />

Yoshiwara’, ca. 1826: De courtisane Katsuragi<br />

de serie ‘Beroemde plekken in de Oostelijke<br />

Aki, ca. 1825. RP-P-<strong>2008</strong>-214; Pioenrozen van<br />

*Guyot, Laurent<br />

*Anoniem<br />

Verschillende ambachtslieden en hun<br />

uit het Sugata Ebiya huis, vergeleken met het<br />

hoofdstad’, ca. 1847. RP-P-<strong>2008</strong>-208-A, B en<br />

Shakkyo, 1861. RP-P-<strong>2008</strong>-138; Prins Genji met<br />

Bacchanaal (gedrukt op satijn).<br />

Allegorie op de Franse veldtocht in Italië en<br />

producten, 1803. RP-P-<strong>2008</strong>-135<br />

station Chirifu; De courtisane Shichiri uit het<br />

C; Ukifune, uit de serie ‘Genji en Murasaki’s<br />

kersenbloesem, 1849-1850. RP-P-<strong>2008</strong>-149;<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-484<br />

de plundering van kunstschatten, ca. 1796.<br />

*Jihei, Sugimura<br />

Sugata Ebiya huis, vergeleken met het station<br />

beroemde plekken in Edo’, ca. 1845. RP-P-<br />

Prins Genji verfrist zich, uit de serie ‘Blijvende<br />

*Marchand, Jacques<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-518<br />

(toegeschreven aan) Zeven erotische<br />

Hiratsuka. RP-P-<strong>2008</strong>-181 en -243<br />

<strong>2008</strong>-241; Zeegezicht in Satta in de provincie<br />

indrukken van een latere Genji verzameling’,<br />

Vijf schriften met tekenvoorbeelden.<br />

*Ademollo, Luigi<br />

voorstellingen uit de serie Hana ni Yosurukyo.<br />

Eisen, Keisai<br />

Tsuruga, uit de serie ‘36 gezichten op de berg<br />

1859. RP-P-<strong>2008</strong>-242-A en B; Sake fles en kopje,<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-525 t/m 529<br />

Antieke optocht bij tempel. RP-P-<strong>2008</strong>-473<br />

Schenking Sebastian Izzard, New York.<br />

(toegeschreven aan) Liefdespaar bij volle maan,<br />

Fuji’, 1858. RP-P-<strong>2008</strong>-220; Avondfeest in<br />

uit de serie ‘Het bordspel Zestien’, 1861. RP-P-<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-126 t/m 132<br />

na 1800-in of voor 1848. RP-P-<strong>2008</strong>-239<br />

de wijk Hyakunin, stadsdeel Aoyama in Edo,<br />

<strong>2008</strong>-215; Samurai bij een rivier, ca. 1850.<br />

30 31

RP-P-<strong>2008</strong>-148; Sawamura Tanosuke,<br />

Kuniyoshi, Utagawa<br />

Toyokuni (II), Utagawa<br />

Zwitserland<br />

72, 75 t/m 78, 80 t/m 94, 99, 100, 102 t/m<br />

Anoniem<br />

1860. RP-P-<strong>2008</strong>-232; Schoonheden bij een<br />

De Chofu Tama rivier in de provincie Musashi,<br />

Courtisane met poederkwast, ca. 1800.<br />

*Hegi, Franz<br />

107, 109 t/m 112<br />

Ammoniakfabriek in Merseburg.<br />

hanengevecht, ca. 1845-1846. RP-P-<strong>2008</strong>-<br />

ca. 1847. RP-P-<strong>2008</strong>-227-A t/m C; De Ide Tama<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-256; De acteurs Segawa<br />

Twee landschappen in het kanton Vaud.<br />

American Gem Victoria and Ferrotype Co.<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-139<br />

231-A, B en C; Sneeuwballen gooien, ca. 1825.<br />

rivier in de provincie Yamashiro, ca. 1847. RP-<br />

Michisaburo I en Bando Mitsugoro III,<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-474 t/m 475<br />

Ferrotypie: portret van een man. Schenking<br />

Anoniem<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-174-A en B; Stormachtige dag aan<br />

P-<strong>2008</strong>-205-A t/m C; De Toi Tama rivier in de<br />

ca. 1804. RP-P-<strong>2008</strong>-182; Drie courtisanes uit<br />

Hans Rooseboom, Amsterdam.<br />

(Amerikaans) Prentbriefkaart:<br />

de Sumida rivier, uit de serie ‘Acht gezichten<br />

provincie Settsu, 1847-1848. RP-P-<strong>2008</strong>-249-A<br />

het Tamaya huis, ca. 1828. RP-P-<strong>2008</strong>-178-A<br />

Documenten en objecten<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-149<br />

ferrotypieatelier, Greenfield Village,<br />

op Edo’, 1844. RP-P-<strong>2008</strong>-212-A t/m C;<br />

t/m C; Drie acteurs bij een kamerscherm,<br />

t/m C; Sawamura Gennosuke, ca. 1800. RP-P-<br />

Willink, Daniël<br />

Anoniem<br />

Dearborn (MI). RP-F-<strong>2008</strong>-98<br />

Sutewakamaru, Wedstrijd in toverkunst<br />

1847-1848. RP-P-<strong>2008</strong>-172-A t/m C; Uit de<br />

<strong>2008</strong>-226; Sneeuw, 1800-1817. RP-P-<strong>2008</strong>-213;<br />

Brief aan Jeronimo de Bosch over het<br />

Photographie peinte in lijst: twee werklui en<br />

Anoniem<br />

weergegeven door Toyokuni, 1863.<br />

serie ‘Warme gevoelens voor berg en zee’, 1852:<br />

Twee kabuki acteurs, ca. 1800. RP-P-<strong>2008</strong>-94;<br />

teruggeven van tekeningen, Amsterdam<br />

een heer bij een schip. RP-F-<strong>2008</strong>-54<br />

(Amerikaans?) Kabinetfoto: Charlotte Pier<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-248; Udon restaurant, ca. 1825.<br />

Haviken uit de provincie Tango; Kalksteen uit<br />

Twee samurai, ca. 1794-ca. 1800. RP-P-<strong>2008</strong>-<br />

10 september 1721. RP-D-<strong>2008</strong>-5<br />

Anoniem<br />

met ferrotypietent. RP-F-<strong>2008</strong>-101<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-202; Uit de serie ‘32 Moderne<br />

de provincie Omi; Kwallen uit de provincie<br />

207; Vissen en schelpen verzamelen bij laag<br />

Tom, Jan Bedijs<br />

Autochrome: koeien en paard in een weiland.<br />

Anoniem<br />

types’, 1859: Levenslustig type; Type,<br />

Bizen; Octopusvangst in de provincie Senshu;<br />

water, 1788-1792. RP-P-<strong>2008</strong>-175; Uit de serie<br />

16 diverse documenten en brieven uit<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-58<br />

(Duits?) Groep van 121 topografische foto’s<br />

wachtend op een ontmoeting; Vrouw, de<br />

Slaperig; Steen uit Toyoshima; Zeeleeuwen uit<br />

‘De moderne twaalf maanden’: Courtisane en<br />

diens nalatenschap, vooral betreffende<br />

Anoniem<br />

gemaakt in o.a. Amsterdam, Brussel, Hamburg<br />

handen warmend bij een hibachi. RP-P-<strong>2008</strong>-<br />

de provincie Matsumae RP-P-<strong>2008</strong>-244, -261,<br />

shamisen, 1822. RP-P-<strong>2008</strong>-252-A en B<br />

prijswinnende schilderijen en onder-<br />

Cyanotypieën: moeder en kind, meisje bij<br />

en Venetië en aan het Noordzeestrand,<br />

161, -168 en -245; Vrouw bedekt lantaarn met<br />

-206, -234, -153, -163 en -191; Iwai Hanshiro V,<br />

Utamaro, Kitagawa<br />

scheidingen. Schenking de heer M. van Driel,<br />

stoel. RP-F-<strong>2008</strong>-65 en 73<br />

ca. 1900-1920. RP-F-<strong>2008</strong>-59 en 114<br />

kimono, uit de serie ‘Selectie van elegante<br />

ca. 1830. RP-P-<strong>2008</strong>-225; Kleding wassende<br />

Geisha’s met sumopoppen, na 1765-in of<br />

Dieren. RP-D-<strong>2008</strong>-6<br />

Anoniem<br />

Anoniem<br />

tuinen’, 1852. RP-P-<strong>2008</strong>-184; Vijandelijke<br />

vrouw, ca. 1843. RP-P-<strong>2008</strong>-228; Tora gozen,<br />

voor 1806. RP-P-<strong>2008</strong>-237; Twee vrouwen<br />

Misset, Herman M.J.<br />

Portret van een oude man. RP-F-<strong>2008</strong>-70<br />

(Engels?) Album met amateurfoto’s van een<br />

golven naderen de moderne prins Genji,<br />

uit de serie ‘Verhalen van wijze vrouwen en<br />

met brieven, 1725-1800. RP-P-<strong>2008</strong>-189; Uit<br />

Brief aan een onbekende verzamelaar over<br />

Anoniem<br />

jong meisje, ca. 1900. RP-F-<strong>2008</strong>-69<br />

1860. RP-P-<strong>2008</strong>-158-A t/m C; Vrouw in<br />

trouwe echgenotes’, 1841-1842. RP-P-<strong>2008</strong>-<br />

de serie ‘Parodie op het Chushingura door<br />

verkoop van tekeningen, Amsterdam<br />

Stereoglasdia: gezicht vanaf Campidoglio,<br />

Anoniem<br />

herfstkimono, 1861. RP-P-<strong>2008</strong>-160; Vrouw<br />

164; Boyasha Sonnijo, uit de serie ‘Alle 108<br />

befaamde schoonheden’: Bewonderen van<br />

20 december 1911. RP-D-<strong>2008</strong>-4<br />

Rome, met het ruiterstandbeeld van Marcus<br />

(Engels?) Twee met de hand geornamenteerde<br />

met waterpotten, ca. 1850. RP-P-<strong>2008</strong>-223;<br />

helden van de geliefde Suikoden’, ca. 1827-<br />

bloemstukken, ca. 1795. RP-P-<strong>2008</strong>-170<br />

Schröder, Sierk<br />

Aurelius. Schenking Mattie Boom, Leiden.<br />

albumbladen met foto’s van Buxton (door<br />

Vrouwen bij de Ebisuya winkel, ca. 1842. RP-<br />

ca. 1830. RP-P-<strong>2008</strong>-247<br />

Yoshitaki, Utagawa<br />

Schetsboek in lichtdruk, studies naar<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-143<br />

George Washington Wilson), Frogmore en<br />

P-<strong>2008</strong>-196-A t/m C; Yamashita in Ueno, uit<br />

Kyosai, Kawanabe<br />

De acteur Mimasu Daigoro IV in de rol van<br />

vrouwelijk naakt. Schenking mw. M.J.<br />

Anoniem<br />

Studley Park. RP-F-<strong>2008</strong>-96 en 97<br />

de serie ‘Honderd schoonheden vergeleken<br />

Uit de serie ‘Japanse brokaten uit de Genroku<br />

Gojogun Kanki, 1865; Ichikawa Kodanji, 1862.<br />

Schröder-Ottevanger, Wassenaar.<br />

Drie stereofoto’s van raceauto’s tijdens een<br />

Anoniem<br />

met beroemde plaatsen in Edo’, 1858. RP-P-<br />

periode’: Okuda Sademon Yukitaka, 1886.<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-166 en -235<br />

RP-D-<strong>2008</strong>-7<br />

tentoonstelling in Oostende. Schenking<br />

(Nederlands) Album met 96 foto’s van<br />

<strong>2008</strong>-221; Uit de serie ‘Selectie van beroemde<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-185<br />

Yoshitoshi, Tsukioka<br />

Haeichele, Simon<br />

Mattie Boom, Leiden. RP-F-<strong>2008</strong>-144 t/m 146<br />

opgezette dieren en één van een preparateur<br />

plekken in Edo tijdens de vier seizoenen’: De<br />

Masunobu, Kitao<br />

Uit de serie ‘Honderd aspecten van de maan’:<br />

Vel brokaatpapier, Augsburg, 1740-1750.<br />

Anoniem<br />

aan het werk, ca. 1900-1920. RP-F-<strong>2008</strong>-50<br />

Sumida-rivier in de winter; Takanawa in de<br />

Twee vrouwen met aapjes, ca. 1770-ca.1775.<br />

Kumasaka; Iga no Tsubone, 1886-1887; Maan<br />

RP-D- <strong>2008</strong>-1<br />

(Amerikaans?) Ronde Kodak-foto:<br />

Associated Press, The<br />

winter, 1862. RP-P-<strong>2008</strong>-154 en 155<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-93<br />

en de achtergelaten oude vrouw, 1891; Maan<br />

Amsterdam (?)<br />

gezelschap met boot en vishengel.<br />

Parade in Berlijn, ca. 1930-1940.<br />

Kunisada (I), Utagawa<br />

Masanobu, Kitao<br />

van de Musashi vlakte, 1892; Maan van de<br />

Houder voor een tekenstift, geel koper,<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-79<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-115<br />

(toegeschreven aan/atelier van) Jiraiya<br />

(toegeschreven aan) Jonge man met rieten hoed<br />

grafsteen, 1886. RP-P-<strong>2008</strong>-144 en -145, -139,<br />

waarin een stuk rood krijt, 17de eeuw,<br />

Anoniem<br />

Associated Press, The<br />

en violen, uit de serie ‘Contemporaine<br />

en dame, ca. 1780 -ca. 1816. RP-P-<strong>2008</strong>-183<br />

-192 en -186; Fuwa Bansaku en het monster, uit<br />

gesigneerd ‘S’. Bodemvondst. RP-D-<strong>2008</strong>-2<br />

Carte-de-visite: kopie van de Venus van<br />

Pop die het hoofd van de politie in de Saar<br />

verwijzingen naar de 36 dichters’, 1862.<br />

Shigenobu (I), Yanagawa<br />

de serie ‘Honderd spookverhalen uit China en<br />

Amsterdam (?)<br />

Milo. RP-F-<strong>2008</strong>-108<br />

voorstelt, opgehangen door nazi’s.<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-199<br />

Courtisane uit het Hirai Izumiya huis, ca.<br />

Japan’, 1865. RP-P-<strong>2008</strong>-173; Susukida Hayato<br />

Houder voor een tekenstift, geel koper,<br />

Anoniem<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-117<br />

Kunisada (II), Utagawa<br />

1815. RP-P-<strong>2008</strong>-140; Geisha kijkend naar<br />

zwaaiend met een vlag, uit de serie ‘Honderd<br />

met aan de ene zijde een ijzeren pen en<br />

Drie gezichten in Amsterdam.<br />

Benham Company<br />

Tempelfestival, uit de serie ‘De zeven Komachi<br />

bonsaiboompje, ca. 1835. RP-P-<strong>2008</strong>-157;<br />

strijders geselecteerd door Yoshitoshi’, 1868.<br />

aan de andere een grafietstift, 17de eeuw.<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-119 t/m 121<br />

Prentbriefkaart: recordvlucht van vliegenier<br />

en gebruiken in het Oosten’, 1857. RP-P-<strong>2008</strong>-<br />

Serveerster bij Yamabuki bloemen, ca. 1827.<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-176<br />

Bodemvondst. RP-D-<strong>2008</strong>-3<br />

Anoniem<br />

Louis Paulhan tijdens de 1910 Los Angeles<br />

211-A t/m C; Voorspoed in de bergen langs de<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-141<br />

Prentbriefkaart in autotypie gedrukt op<br />

International Air Meet. RP-F-<strong>2008</strong>-74<br />

Sumida rivier, 1856.<br />

Shuncho, Katsukawa<br />

Noorwegen<br />

Fotografie<br />

blik: Alcázar, Sevilla. Overdracht van<br />

Bernhoeft, Charles<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-179- A t/m C<br />

Twee vrouwen en een jongetje op de kade<br />

*Dahl, Johan Christian Clausen<br />

Alden, A.E., E.H. Fairbanks, Neurdein<br />

beheer Rijksbureau voor Kunsthistorische<br />

Topografische foto’s van Nederland, gepubli-<br />

Kuniteru, Utagawa<br />

bij een rivier, ca. 1785. RP-P-<strong>2008</strong>-216;<br />

Noorse zeekust tijdens een storm, 1819.<br />

Frères, W.H. Pearce, F.H. Smith,<br />

Documentatie, Den Haag. RP-F-<strong>2008</strong>-133<br />

ceerd in Nederland in Beeld, Amsterdam (J.M.<br />

Bloemen, Sneeuw, Maan en Bloemen,<br />

Acteurstriptiek, ca. 1770. RP-P-<strong>2008</strong>-246;<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-76<br />

Westbrook, Wetherby, Wieland en<br />

Anoniem<br />

Schalekamp) z.j., aangevuld met een aantal pla-<br />

ca. 1850. RP-P-<strong>2008</strong>-159-A t/m C<br />

Dansende acteur, ca.1750-1792. RP-P-<strong>2008</strong>-<br />

diverse anonieme fotografen<br />

Blad uit een fotoalbum met drie foto’s<br />

ten uit Nederland in Woord en Beeld, Buiksloot<br />

Kuniyasu, Utagawa<br />

142; Twee acteurs, ca. 1780-1790. RP-P-<strong>2008</strong>-<br />

Ferrotypieën: portretten, topografie,<br />

gemaakt in Chinatown, San Francisco.<br />

(J.M. Schalekamp), z.j. RP-F-<strong>2008</strong>-152<br />

Geisha en kamuro, ca. 1811. RP-P-<strong>2008</strong>-253<br />

217; Vrouw bij rivier, ca. 1766. RP-P-<strong>2008</strong>-187<br />

stilleven. RP-F-<strong>2008</strong>-60 t/m 64, 66 t/m 68,<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-138<br />

32 33

José María Sert<br />

Straatgezicht<br />

in een Spaanse<br />

stad (Córdoba?)<br />

Het weinig glamoureuze onderwerp van<br />

deze foto contrasteert met de reputatie van<br />

de maker, José María Sert. Hij verkeerde<br />

in Parijs in aristocratische kringen en<br />

trouwde achtereenvolgens een prinses<br />

en een pianiste die voor vele kunstenaars<br />

model en muze was. Sert is vooral bekend<br />

om zijn muurschilderingen in hotels,<br />

woonhuizen en een kathedraal. Hij<br />

gebruikte foto’s als voorstudies. De met<br />

potlood getrokken kwadraatlijnen wijzen<br />

erop dat ook deze straatscène – uitvergroot<br />

– onderdeel van een muurschildering is<br />

geworden.<br />

Germaine Krull<br />

Gezicht in de<br />

haven van<br />

Marseille<br />

De Duitse fotografe Germaine Krull<br />

verbleef in de jaren 20 enige tijd in<br />

Nederland, in 1927 trouwde ze de filmer<br />

Joris Ivens. Terwijl Ivens in Rotterdam de<br />

film De Hef maakte, fotografeerde zij deze<br />

brug over de Maas voor haar beroemde<br />

fotoboek Métal (1928). De fotografe trok<br />

ook naar Parijs om de metalen constructie<br />

van de Eiffeltoren vast te leggen en naar<br />

Marseille voor de Pont Transbordeur.<br />

De Franse havenstad bleef trekken. In<br />

1935 verscheen van Krull een nieuw<br />

fotoboek: Marseille. Het opent met deze<br />

fraaie foto waarin de kleine figuur van<br />

de havenarbeider de nietige positie van<br />

de mens in een steeds groter wordende<br />

wereld symboliseert.<br />

34 35<br />

Germaine Krull, Gezicht in de haven van Marseille,<br />

vóór 1935. Ontwikkelgelatinezilverdruk, 142 x 218<br />

mm, <strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam, inv.nr. RP-F-<strong>2008</strong>-<br />

137. Aankoop met steun van Baker & McKenzie,<br />

Amsterdam.<br />

José María Sert, Straatgezicht in een Spaanse stad<br />

(Córdoba?), ca. 1920-1935. Ontwikkelgelatinezilverdruk,<br />

226 x 242 mm. <strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam, inv.<br />

nr. RP-F-<strong>2008</strong>-134. Aankoop met steun van Baker &<br />

McKenzie, Amsterdam.

Karel Appel<br />

De vierkante<br />

man<br />

In 1950 vertrekt Karel Appel (1921-2006) uit<br />

zijn geboortestad Amsterdam naar Parijs,<br />

de cultuurhoofdstad van Europa. Twee<br />

jaar eerder had hij er met geestverwante<br />

kunstenaars uit Denemarken, België en<br />

Nederland de CoBrA-groep opgericht<br />

(Copenhagen, Bruxelles, Amsterdam). Hij<br />

vindt een atelier in een oud fabriekspand in<br />

de rue Santeuil en daar krijgt zijn creatieve<br />

energie alle ruimte. Enthousiast schrijft<br />

hij aan de bevriende architect Aldo van<br />

Eyck: ‘nu schilder ik […] kleurvlekken<br />

tot een geconcentreerd vlak overblijft vrij<br />

en toch gebonden plotseling een fel rood<br />

of geel en doek en wezen in één gevat.’<br />

Treffender laat De vierkante man zich bijna<br />

niet omschrijven. Voorstelling en formaat<br />

vallen vrijwel samen en uit de kleurvlekken<br />

doemt een personage op dat een toonbeeld<br />

is van mannelijke onverzettelijkheid.<br />

Met de aankoop in <strong>2008</strong> van De vierkante<br />

man van Karel Appel heeft de naoorlogse<br />

20ste-eeuwse schilderkunst haar intrede<br />

gedaan in de collectie van het <strong>Rijksmuseum</strong>.<br />

Al eerder dat jaar verwierf het<br />

museum dankzij een schenking van Peter<br />

Schatborn, het voormalige hoofd van het<br />

Rijksprentenkabinet, een werk op papier<br />

van Appel. Het betreft een voorstelling<br />

van dierachtige wezens (vogels of vissen?),<br />

een thema dat naast (fantasie)figuren en<br />

kinderen zo karakteristiek is voor zijn<br />

oeuvre uit de jaren 50. Een afwisseling van<br />

stevige zwarte contouren en kleurvlakken<br />

typeert de stijl van deze litho, die dateert<br />

uit 1957, zes jaar na het ontstaan van De<br />

vierkante man.<br />

Karel Appel<br />

Compositie<br />

36 37<br />

Karel Appel, De vierkante man (The Square Man,<br />

L’homme carré), 1951. Olieverf op doek, 116 x 118<br />

cm. <strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam, inv.nr. SK-A-5002.<br />

Aangekocht uit de nalatenschap van de kunstenaar<br />

met steun van de BankGiro Loterij. © Karel Appel<br />

Foundation / <strong>Rijksmuseum</strong>.<br />

Karel Appel, Compositie, 1957. Litho, 570 x 762 mm.<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam, inv.nr. RP-P-<strong>2008</strong>-90.<br />

Schenking P. Schatborn, Amsterdam. © Karel Appel<br />

Foundation / <strong>Rijksmuseum</strong>.

Gerrit Berckheyde geeft hier op indringende<br />

wijze het meest geslaagde stedenbouwkundige<br />

project van de 17de eeuw weer.<br />

Voorgesteld is ‘De Gouden Bocht’, het<br />

rijkste deel van de Amsterdamse grachtengordel.<br />

De vooraanstaande Haarlemse<br />

stadsgezichtschilder besteedde uitvoerig<br />

aandacht aan de bouwactiviteiten aan de<br />

gracht. Houten schuttingen schermen de<br />

onbebouwde kavels af van de openbare<br />

weg. Het laatste pand aan de zuidzijde staat<br />

in de steigers. Het frisse pallet, het scherpe<br />

contrast tussen de in schaduw gehulde,<br />

pas verrezen chique grachtenpanden en<br />

de zonovergoten blinde muren van de nog<br />

niet bebouwde kavels geven het schilderij<br />

een serene, tijdloze kwaliteit.<br />

Gerrit Adriaensz Berckheyde<br />

De bocht van de<br />

Herengracht<br />

Jacob Spoel<br />

Damesgezelschap<br />

bekijkt<br />

stereoscoopfoto’s<br />

De stereoscopie groeide in de jaren 50 en<br />

60 van de 19de eeuw uit tot een heuse rage.<br />

Dit schilderijtje is de vroegste afbeelding<br />

van stereofotografie in Nederland en waarschijnlijk<br />

het vroegste schilderij ter wereld<br />

met dit onderwerp. Maar het paneeltje is<br />

om meer redenen interessant. Het toont<br />

hoe kunst rond 1850 functioneerde in<br />

gegoede burgerlijke milieus en vertelt iets<br />

over vrouwengenootschappen en vrouwenclubjes<br />

die zich al dan niet formeel met<br />

kunst en cultuur bezighielden.<br />

38 39<br />

Gerrit Adriaensz Berckheyde, De bocht van de Herengracht<br />

vanaf de brug van de Vijzelstraat in de richting<br />

van de Nieuwe Spiegelstraat te Amsterdam, 1671-1672.<br />

Olieverf op paneel, 42,5 x 57,9 cm. <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

Amsterdam, inv.nr. SK-A-5003. Aankoop met steun<br />

van Royal Dutch Shell middels de Stichting Nationaal<br />

Fonds Kunstbezit en de BankGiro Loterij. De verwerving<br />

valt samen met de voordracht van de Amsterdamse<br />

grachtengordel als World Heritage Site van de u n e s c o .<br />

Jacob Spoel, Damesgezelschap bekijkt stereoscoopfoto’s,<br />

ca. 1860. Olieverf op paneel, 41,5 x 48,8 cm. <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

Amsterdam, inv.nr. NG-<strong>2008</strong>-11. Aankoop<br />

met steun van het Gerhards Fonds.

Jan Cossiers<br />

Portret van<br />

Cornelis Cossiers<br />

Jan Cossiers werkte jarenlang in het atelier<br />

van Peter Paul Rubens. In zijn getekende<br />

portretten stak hij Rubens soms naar de<br />

kroon. Dat is zeker het geval met de levendige<br />

beeltenis van Cornelis, waarschijnlijk<br />

de derde van in totaal zes zonen uit<br />

Cossiers’ tweede huwelijk. Van vier broers<br />

van Cornelis zijn eveneens portretten<br />

bewaard die, net als dat van Cornelis, het<br />

jaartal 1658 dragen.<br />

Jacob de Gheyn II<br />

Twee studies<br />

van een naakte<br />

vrouw<br />

In de rijke en gevarieerde collectie tekeningen<br />

van Jacob de Gheyn II in het<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> ontbrak tot nu toe een<br />

studie naar het vrouwelijk naakt. Geen<br />

wonder: er waren tot voor kort slechts vijf<br />

van zulke tekeningen bekend. De nieuw<br />

verworven studie, de zesde in het groepje,<br />

leidde meer dan twee eeuwen lang een<br />

verborgen bestaan in een particuliere<br />

verzameling. De tekening is uitzonderlijk<br />

goed bewaard gebleven.<br />

40 41<br />

Jan Cossiers, Portret van Cornelis Cossiers, 1658.<br />

Zwart, rood en geel krijt, pen in bruin, 267 x 185 mm.<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam, inv.nr. RP-T-<strong>2008</strong>-103.<br />

Schenking Erven I.Q. van Regteren Altena.<br />

Jacob de Gheyn II, Twee studies van een naakte vrouw,<br />

ca. 1603. Zwart en wit krijt, pen in bruin, op bruingrijs<br />

papier, 228 x 364 mm. <strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam, inv.<br />

nr. RP-T-<strong>2008</strong>-89. Aankoop met steun van de BankGiro<br />

Loterij, de Vereniging Rembrandt mede dankzij het<br />

Prins Bernhard Cultuurfonds, s n s r e a a l Fonds, v s b -<br />

fonds en een schenking van de heer mr. A.C. Bakker.

Karel van Mander<br />

Boerenkermis<br />

Karel van Mander tekende en schilderde<br />

met enige regelmaat boerentaferelen.<br />

Van al die voorstellingen is deze tekening<br />

met haar ambitieuze compositie, puntige<br />

tekenstijl en visuele grappen wel de<br />

aantrekkelijkste. Van Mander vertolkt hier<br />

de mening van de burger: boeren zijn ruw,<br />

onbehouwen en onmatig volk, maar je<br />

kunt wel om ze lachen. Naar het voorbeeld<br />

van deze tekening graveerde Nicolaes Jansz<br />

Clock een 1593 gedateerde prent.<br />

Roelant Savery<br />

Studie van<br />

boomstammen<br />

en -wortels<br />

Tot de meest intrigerende tekeningen van<br />

Roelant Savery behoren zijn grote, in verschillende<br />

materialen uitgevoerde studies<br />

van oude bomen. Wat deze tekeningen met<br />

elkaar gemeen hebben, is het vileine genoegen<br />

waarmee de kunstenaar de bijna spookachtige<br />

grilligheid van de natuur weergeeft.<br />

Vermoedelijk ontstonden deze tekeningen<br />

in de jaren 1606-1607, tijdens een reis door<br />

Tirol, die Savery in opdracht van keizer<br />

Rudolf II ondernam.<br />

42 43<br />

Roelant Savery, Studie van boomstammen en -wortels,<br />

ca. 1606-1607. In lijnolie gedrenkte houtskool, zwart<br />

krijt, penseel in rode en blauwgroene waterverf,<br />

op lichtbruin papier, 482 x 370 mm. <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

Amsterdam, inv.nr. RP-T-<strong>2008</strong>-96. Schenking Erven<br />

I.Q. van Regteren Altena.<br />

Karel van Mander, Boerenkermis, 1592. Pen in bruin,<br />

penseel in grijs, contouren doorgegriffeld, 284 x 406<br />

mm. <strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam, inv.nr. RP-T-<strong>2008</strong>-101.<br />

Schenking Erven I.Q. van Regteren Altena.

Bisson Jeune (Auguste-Rosalie Bisson)<br />

Jong, F. de<br />

Newman, Arnold<br />

Schmidt, F.W.<br />

Paris. Fotografisch geïllustreerd tijdschrift,<br />

Declès, C.-L.<br />

Gezicht in het Forum Romanum, Rome.<br />

Album met 96 topografische foto’s van<br />

Contactafdruk van het portret van Piet<br />

Fotomontage: tableau van foto’s (‘Mitt<br />

jaargang 1881, Parijs (G. Masson) 1881.<br />

Saint Usmer. Sa vie, ses compagnons, ses<br />

Schenking Josje Janse-de Ronde Bresser,<br />

Rotterdam, Amsterdam, Noord-Holland,<br />

Mondriaan in zijn New Yorkse atelier; Vel<br />

Gott für Kaiser König und Vaterland! Zur<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-41<br />

miracles et son culte, Braine-le-Comte<br />

Amsterdam. RP-F-<strong>2008</strong>-142<br />

Friesland, Urk, etc., ca. 1905. RP-F-<strong>2008</strong>-38<br />

met vier contactafdrukken: portretten van<br />

Erinnerung an unsere Dienstzeit!’) van de<br />

Anoniem<br />

(Lelong) z.j. Fotografisch geïllustreerd boek.<br />

Bolles e.a.<br />

Kisch, Egon Erwin<br />

Piet Mondriaan in zijn New Yorkse atelier.<br />

reservisten van de 1. Compagnie Rheinisches<br />

Souvenirs des deux temples de Genthod<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-43<br />

Album met 148 foto’s gemaakt tijdens een<br />

Tijdopnamen. Een bundel reportages. Vertaald<br />

Aankoop met steun van Baker & McKenzie,<br />

Fussartillerie Regiment no. 8 te Metz, 1904-<br />

(648-1869), Genève (Joël Cherbuliez) 1869.<br />

Duff, Mary Graham<br />

cruise met het schip ‘Columbia’ in 1900<br />

en ingeleid door Nico Rost, Den Haag (De<br />

Amsterdam. RP-F-<strong>2008</strong>-9 en -10<br />

1906. RP-F-<strong>2008</strong>-56<br />

Fotografisch geïllustreerd boek. RP-F-<strong>2008</strong>-45<br />

Some Noted Sculptures and their Homes,<br />

(Cuba, Jamaica, Bahama’s, Verenigde Staten).<br />

Baanbreker) 1931. Boek met stofomslag met<br />

Pennink, Eva, e.a.<br />

Schwartz, Johannes<br />

Borel, Eugène, en Louis Guillaume<br />

Boston (Soule Photograph Company)<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-140<br />

fotomontage, ontworpen door Cesare [sic]<br />

14 fotoalbums uit de nalatenschap van<br />

Interieur van het <strong>Rijksmuseum</strong><br />

Frédéric Roessinger. Esquisse biographique,<br />

1896. Fotografisch geïllustreerd boek.<br />

Brüere<br />

Domela. Schenking Mattie Boom, Leiden.<br />

Eva Pennink; Ex libris met oog, camera en<br />

(‘Rembrandt’, 2007). Schenking Johannes<br />

Neuchatel (Montandon Frères) 1863.<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-46<br />

Kabinetfoto: tableau van een portret van een<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-35<br />

rolfilm. Schenking Burchard Pennink, Tokio.<br />

Schwartz, Amsterdam. RP-F-<strong>2008</strong>-136<br />

Fotografisch geïllustreerd boek. RP-F-<strong>2008</strong>-27<br />

Ferguson, Dugald<br />

Duitse militair (in een voorgedrukt uniform)<br />

Krull, Germaine<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-11 t/m 24 en RP-F-<strong>2008</strong>-135<br />

Sert, José María<br />

Bernhoeft, Charles<br />

Castle Gay, and other poems, Dunedin<br />

met een gedrukte randversiering met de<br />

Gezicht in de haven van Marseille.<br />

Petermann, Otto<br />

Straatgezicht in een Spaanse stad (Córdoba?).<br />

Exposition Universelle d’Anvers 1894,<br />

(uitgave in eigen beheer) 1883. Fotografisch<br />

portretten van o.a. de Duitse keizer Wilhelm<br />

Aankoop met steun van Baker & McKenzie,<br />

Fotomontage: tableau van gemonteerde<br />

Aankoop met steun van Baker & McKenzie,<br />

z.pl. z.j. Fotografisch geïllustreerd boek.<br />

geïllustreerd boek. RP-F-<strong>2008</strong>-26<br />

II en een gezicht op Metz (‘Deutsche<br />

Amsterdam. RP-F-<strong>2008</strong>-137<br />

foto’s (‘Zur Erinnerung an meine Dienstzeit’)<br />

Amsterdam. RP-F-<strong>2008</strong>-134<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-31<br />

Gervais-Courtellemont, Jules<br />

Hülsefrüchte’), ca. 1890-1910. RP-F-<strong>2008</strong>-57<br />

Lichtwark, Alfred<br />

van Füsilier-Regiment Fürst Carl Anton von<br />

Swank, Luke<br />

Brown, Mrs. J.W.<br />

Twee fotografisch geïllustreerde uitgaven:<br />

Dougherty & Cope<br />

Die Bedeutung der Amateur-Photographie,<br />

Hohenzollern no. 40, met in het midden<br />

Gezicht in Oakland, CA. Aankoop met<br />

Muriel’s Dreamland: A Fairy Tale […]<br />

Revue mensuelle illustrée. Algérie artistique<br />

Ferrotypie: portret van een vrouw.<br />

Halle am Saale (Wilhelm Knapp) 1894<br />

een borstbeeld van keizer Wilhelm II en<br />

steun van Baker & McKenzie, Amsterdam.<br />

Illustrations by the authoress and her daughter,<br />

et pittoresque (ed. Eugène Larade), Alger<br />

Schenking Hans Rooseboom, Amsterdam.<br />

(boek). RP-F-<strong>2008</strong>-8<br />

bovenaan het ruiterstandbeeld van keizer<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-52<br />

Alberta Brown, Londen (Griffith and Farran)<br />

(J. Gervais-Courtellemont & Cie) 1893 (3e<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-148<br />

Lindeboom & Zonen, B.J.<br />

Wilhelm I, 1901-1910. RP-F-<strong>2008</strong>-55<br />

Thompson, S.<br />

1871. Fotografisch geïllustreerd boek.<br />

Année) en [in dezelfde band gebonden]<br />

Frith, Francis<br />

‘Fotografie-album Koekfabriek De Nederlander<br />

Placet, Emile<br />

Stereofoto: portret van Alexandra (1844-<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-29<br />

Ch. Lallemand, le Caire. Avec un préface de<br />

Vier stereoglasdia’s van Nubië (Egypte):<br />

B.J. Lindeboom & Zonen Amsterdam’ (ook<br />

(Ancienne Maison Bisson frères) Gezicht<br />

1925), Princess of Wales, Abergeldie Castle,<br />

Césena, Amédé de<br />

Pierre Loti, Alger (Gervais-Courtellemont &<br />

tempels van Dakka, Derr en Maharakka.<br />

‘Lindeboom’s Fotografie Album’ genoemd),<br />

in het Forum Romanum, Rome. Schenking<br />

Schotland. Schenking Mattie Boom, Leiden.<br />

La maison de France, Parijs (Blériot &<br />

Cie) 1894. RP-F-<strong>2008</strong>-39<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-122 t/m 125<br />

met 144 lichtdrukken, gedeeltelijk naar foto’s,<br />

Josje Janse-de Ronde Bresser, Amsterdam.<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-147<br />

Gautier) 1884. Fotografisch geïllustreerd<br />

Hamerton, Philip Gilbert<br />

Georges, E.F.<br />

die in het album gestoken zijn: 24 series van<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-141<br />

Tournassoud, Jean-Baptiste,<br />

boek. RP-F-<strong>2008</strong>-25<br />

Painting in France after the Decline of<br />

Vijf foto’s van de restauratiewerkzaamheden<br />

6 afbeeldingen, waaronder sprookjes, jacht,<br />

Presse-Bild-Zentrale<br />

1914-1919. La Guerre. 150 Planches Artistiques<br />

Chatellier, Henri<br />

Classicism, Londen (Seeley, Jackson and<br />

aan de kruisgang van de Domkerk, Utrecht,<br />

sport, Marken, Volendam, portretten, dieren,<br />

Werkkamer in de Präsidialkanzlei te Berlijn,<br />

de la Collection personelle du Commandant<br />

Des tumeurs adénoïdes du pharynx, Parijs<br />

Halliday) 1869. Fotografisch geïllustreerd<br />

1880. RP-F-<strong>2008</strong>-1 t/m 5<br />

de Zaanstreek, standbeelden, stadhuizen,<br />

waar Mussolini zou verblijven tijdens zijn<br />

Tournassoud, Lyon/Parijs z.j. Fotografisch<br />

(J.-B. Baillièère et Fils) 1886. Fotografisch<br />

boek. RP-F-<strong>2008</strong>-129<br />

Georges, E.F.<br />

Egypte, schilderijen, stadsgezichten,<br />

bezoek aan Berlijn in 1937, met links een<br />

geïllustreerde uitgave. Schenking Mattie<br />

geïllustreerd boek. RP-F-<strong>2008</strong>-42<br />

[Holland, H.]<br />

(toegeschreven aan) Twee foto’s van het<br />

gezichten langs de Rijn, Italië en scènes uit de<br />

borstbeeld van Frederik de Grote (Fried-<br />

Boom, Leiden. RP-F-<strong>2008</strong>-34<br />

Christian, P.<br />

Das Nibelungen-Lied nach dem Fresko-<br />

Physisch Laboratorium, Utrecht.<br />

vaderlandse geschiedenis. RP-F-<strong>2008</strong>-53<br />

rich II). RP-F-<strong>2008</strong>-118<br />

Wilson, George Washington<br />

Histoires héroïques des Français racontées<br />

Gemälden von Julius Schnorr von Karolsfeld<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-6 en 7<br />

Little, R.J.M.<br />

Presse Photo G.m.b.H.<br />

Stereofoto ‘The Breaking Wave<br />

A.S.A. Napoléon-Eugène Prince Impériale,<br />

in der königlichen Residenz zu München,<br />

Gugenheim, Eugène, en Lucien Cressonnois<br />

Carte-de-visite: portret van een jongeman,<br />

Feestelijke optocht (‘Abteilung “Die germa-<br />

(Instantaneous)’; Stereofoto: Gezelschap in<br />

Parijs (Eugène Pick) 1863. Fotografisch<br />

München (Jos. Albert) z.j. Fotografisch<br />

Les surprises du Kodak, Parijs z.j. (fotografisch<br />

met verso een lithografische voorstelling<br />

nische Zeit” des Festzuges 2000 Jahre deutsche<br />

een roeiboot bij ondergaande zon. Schenking<br />

geïllustreerd boek. RP-F-<strong>2008</strong>-127<br />

geïllustreerd boek. RP-F-<strong>2008</strong>-44<br />

geïllustreerd tekstboek van een toneelstuk)<br />

van putti en camera zoals die door vele<br />

Kultur’) in München, 1937. RP-F-<strong>2008</strong>-116<br />

Mattie Boom, Leiden. RP-F-<strong>2008</strong>-36 en -37<br />

[Cobbe, Frances Power]<br />

[Lillywhite]<br />

en andere documenten betreffende fotografie.<br />

fotografen van verschillende nationaliteiten<br />

Rotograph Company, The<br />

The Confessions of a Lost Dog, reported by<br />

James Lillywhite’s Cricketers Annual<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-126<br />

werd gebruikt. Schenking Hans Rooseboom,<br />

Prentbriefkaart: vissersschepen in de haven<br />

Schenking Steven Joseph, Brussel<br />

her mistress Frances Power Cobbe, Londen<br />

1887, Londen (James Lillywhite, Frowd<br />

Guibert, Maurice<br />

Amsterdam. RP-F-<strong>2008</strong>-113<br />

van Marken. RP-F-<strong>2008</strong>-71<br />

Anoniem<br />

(Griffith and Farran) 1867. Fotografisch<br />

& Co., Wright & Co.) 1887. Fotografisch<br />

Henri de Toulouse-Lautrec zwemmend<br />

Man Ray, William Klein, Margaret Bourke-<br />

Salomon, Erich<br />

Discours prononcé au nom du personnel<br />

geïllustreerd boek. RP-F-<strong>2008</strong>-28<br />

geïllustreerde almanak. RP-F-<strong>2008</strong>-40<br />

in het bassin d’Arcachon. Schenking Jan-<br />

White e.a.<br />

Tien prentbriefkaarten met foto’s gemaakt<br />

des usines du procédé Solvay à l’occasion<br />

Cunnningham, Alfred<br />

Rice, Sara Sigourney<br />

Rudolph de Lorm, Zaandijk. RP-F-<strong>2008</strong>-151<br />

Verzameling van ca. 3800 fotoboeken,<br />

tijdens de voltrekking van het huwelijk van<br />

des 25 années de direction de MM. Ernest et<br />

The Chinese Soldier and other Sketches.<br />

Edgar Allan Poe. A Memorial Volume,<br />

Jewell. J.<br />

afkomstig uit de bibliotheek van Willem<br />

prinses Juliana en prins Bernhard in 1937.<br />

Alfred Solvay, le 17 novembre 1888, z.pl. z.j.<br />

With a description of the capture of Manila,<br />

Baltimore (Turnbull Brothers) 1877.<br />

Ferrotypie: portret van een man. Schenking<br />

Diepraam. Aankoop met steun van Baker &<br />

Schenking Willem Diepraam, Amsterdam.<br />

Fotografisch geïllustreerd boek. RP-F-<strong>2008</strong>-32<br />

Hongkong (The ‘Daily Press’ Office) z.j.<br />

Fotografisch geïllustreerd boek. RP-F-<strong>2008</strong>-30<br />

Hans Rooseboom, Amsterdam. RP-F-<strong>2008</strong>-150<br />

McKenzie, Amsterdam, het Paul Huf Fonds<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-33<br />

Anoniem<br />

Fotografisch geïllustreerd boek.<br />

en het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds. RP-F-<strong>2008</strong>-51<br />

Bulletins de la Société d’Anthropologie de<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-48<br />

44 45

Scott, William B.<br />

vertaelt en vervoegt met ... aenmerkingen<br />

übers. von F.L.R. Dresden: Waltherische<br />

De la peinture à l’huile, ou, Des procédés<br />

Teekenboek der proportiën van het<br />

Lectures on painting, delivered at The<br />

Gems of French art. A series of carbon-<br />

door De Piles, en alzoo in ’t Nederduytsch<br />

Hofbuchhandlung, 1800. BI-<strong>2008</strong>- 2706<br />

matériels employés dans ce genre de<br />

menschelijk lichaam / geïnventariseerd<br />

Royal Academy of Arts: with a letter on<br />

photographs from the pictures of eminent<br />

overgezet<br />

Die Restauration alter und schadhaft<br />

peinture, depuis Hubert et Jean Van-Eyck<br />

en geteekend door Jacob de Witt<br />

the proposal for a public memorial of the<br />

modern artists, with remarks on the works<br />

T’Anwerpen: by de weduwe van C.I. vander<br />

gewordener Gemälde in ihrem ganzen<br />

jusqu’a nos jours<br />

3e herz. dr., verm. met een anatomische pl.<br />

naval glory of Great Britain<br />

selected, and an essay on the French school,<br />

Hey, 1762. BI-<strong>2008</strong>-2728<br />

Umfange : nebst einer Anleitung zur<br />

par J.-F.-L. Mérimée. Paris: Huzard, 1830.<br />

Arnhem: E. en M. Cohen, 1886. BI-<strong>2008</strong>-2709<br />

by the late John Opie. London: printed for<br />

Londen (George Routledge and Sons) 1871.<br />

The art of painting, with the lives and<br />

Frescomalerei<br />

BI-<strong>2008</strong>-2701<br />

Die Mineral-Malerei : neues Verfahren<br />

Longman, Hurst, Rees and Orme, 1809.<br />

Fotografisch geïllustreerd boek. RP-F-<strong>2008</strong>-131<br />

characters of above 300 of the most<br />

von J.C.G. Hampel. Weimar; Voigt, 1846.<br />

Echt voorschrift tot het maken van de<br />

zur Herstellung witterungbeständiger<br />

BI-<strong>2008</strong>-3932<br />

Syme, David<br />

eminent painters : containing a complete<br />

BI-<strong>2008</strong>-2724<br />

berugte vernis van Martin, of, gelyk<br />

Wandgemälde : technischwissenschafliche<br />

Proporcien des menschelyken levens,<br />

(red.), Agrostographia. A treatise on<br />

treatise of painting, designing, and the<br />

Lettre sur la sculpture à monsieur Théod.<br />

zy door de Engelschen genoemt word,<br />

Anleitung<br />

na de voortreffelykste, en alderschoonste<br />

the cultivated grasses and other herbage and<br />

use of prints ... to which is added, an essay<br />

de Smeth, ancien président des echevins<br />

Martin’s copal vernis : benevens zes andere<br />

von A. Keim. Wien: A. Hartleben, [ca. 1881].<br />

antiken / met vlyt afgemeeten door<br />

forage plants, Edinburgh/Londen (William<br />

towards the English school /<br />

de la ville d’Amsterdam<br />

luisterryke vernissen zoo als die gemaakt<br />

BI-<strong>2008</strong>-2736<br />

Mr. Audran<br />

Blackwood & Sons) 1877 (zesde druk).<br />

transl. from the French of De Piles. – 3rd<br />

A Amsterdam: chez Marc Michel Rey, 1769.<br />

en gebruikt worden door de schilders van<br />

Ueber den Verfall der Restauration<br />

t’Amsterdam: Cornelis Danckerts, ca. 1696.<br />

Geïllustreerd boek. RP-F-<strong>2008</strong>-130<br />

ed., in which is first inserted the life of Sir<br />

BI-<strong>2008</strong>-2708<br />

het Koninglyk Paleis te Parys ... als mede<br />

alter Gemälde in Deutschland und<br />

Aankoop uit het Receptuurboeken Fonds.<br />

Symonds, John Addington<br />

Godfrey Kneller by B. Buckeridge. London:<br />

Les principaux fondements du dessein,<br />

de wyze hoe dezelve te leggen, en naar den<br />

Protest gegen das v. Pettenkofer’sche<br />

BI-<strong>2008</strong>-4258<br />

New Italian Sketches, Leipzig (Bernhard<br />

Thomas Payne, [1750?]. BI-<strong>2008</strong>-2727<br />

pour l’usage des curieux : dans les quels<br />

eersten Paryschen smaak te polysten<br />

Regenerations-Verfahren<br />

Vierde deel van de republyk der Hebreen,<br />

Tauchnitz) 1884. Fotografisch geïllustreerd<br />

Manuel des jeunes artistes et amateurs en<br />

sont representez plus d’une centaine<br />

uit het Engelsch vertaalt. Te Rotterdam: by<br />

von Carl Förster München: Carl Merhoff,<br />

of de Gemeenebest der Joden<br />

boek. RP-F-<strong>2008</strong>-47<br />

peinture<br />

d’exemples naturels, de diverses sortes<br />

Dirk Vis, 1774. BI-<strong>2008</strong>-2698a<br />

1870. BI-<strong>2008</strong>-2738<br />

Wilhelmus Goeree, Petrus Cunaeus.<br />

Tileston, Edward G.<br />

par P.L. Bouvier. 3e édition, suivi de l’art de<br />

d’attitudes et de gestes ...<br />

De misnoegde kunstschilder, of, De reis<br />

Zur Technik der Oelmalerei : nach den<br />

t’Amsterdam: by Jan Roman de Jonge, 1735.<br />

Handbook of the Administrations of the<br />

restaurer les vieux tableaux. Strasbourg:<br />

mis en lumiere par Gerard Hoet; gravées en<br />

naar Italien : tooneelspel voor het hart in<br />

neuesten Grundsätzen bearbeitet unter<br />

Schenking dr. S.H. Levie, Amsterdam.<br />

United States …, Boston/New York (Lee &<br />

Levrault, 1844. BI-<strong>2008</strong>-2726<br />

taille douce par Pierre Bodart. A Leide: chez<br />

twee bedrijven<br />

Berücksichtigung der Konservierung und<br />

BI-<strong>2008</strong>-3106<br />

Shepard/Lee, Shepard, and Dillingham) 1871.<br />

Young artist’s assistant, or, Elements of<br />

Jean Arnold Langerak, 1723. BI-<strong>2008</strong>-2723<br />

uit het Hoogduitsch vertaald. Te Breda: by<br />

Restauration der Oelgemälde<br />

Zhonggo chu tu cu qi quan ji = Complete<br />

Fotografisch geïllustreerd boek.<br />

the fine arts : containing the principles<br />

Gründliche und vollständige Anleitung<br />

W. van Bergen, 1793. BI-<strong>2008</strong>-2698b<br />

von Friedrich Kröh. Weimar: Berhard<br />

collection of ceramic art unearthed in China<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-49<br />

of drawing, painting in general, crayon<br />

zur Erhaltung, Reinigung und<br />

Traité théorique et pratique sur l’art<br />

Friedrich Voigt, 1886. BI-<strong>2008</strong>-2739<br />

Zhang Bai zhu bian. Beijing : Ke xeu chu ban<br />

White, T. Charters<br />

painting, oil painting, portrait painting,<br />

Wiederherstellung der Gemälde in Oel-,<br />

de faire et d’appliquer les vernis : sur<br />

she, <strong>2008</strong>, 15 delen. BI-<strong>2008</strong>-3244a-p<br />

The Microscope and how to use it. A handbook<br />

miniature painting, designing, colouring,<br />

Tempera-, Leim-, Wasser-, Miniatur-,<br />

les différens genres de peinture par<br />

Overige belangrijke aanwinsten<br />

for beginners, Londen (R. Sutton & Co.) 1893.<br />

engraving, etc. etc.<br />

Pastell-, und Wachsfarben, zur Bereitung<br />

impression et en décoration, ainsi que sur<br />

Essais sur la peinture<br />

Lijst van nieuwe tijdschriften<br />

Fotografisch geïllustreerd boek.<br />

by William Enfield. 4th edition. London:<br />

der beim Malen und Ueberziehen dien-<br />

les couleurs simples et composées<br />

par Diderot. Paris: chez Fr. Buisson, 1795.<br />

--Annual review / Victoria and Albert<br />

RP-F-<strong>2008</strong>-128<br />

Simpkin and Marshall, 1822. BI-<strong>2008</strong>-2725<br />

lichen Firnisse, so wie auch zum Bleichen,<br />

... par P.F. Tingry. A Genève: chez G.J.<br />

BI-<strong>2008</strong>-3931<br />

Museum (2002 -)<br />

Williams, James Leon<br />

Traité méthodique et raisonné de la<br />

Reinigen und Aufziehen der Kupferstiche,<br />

Manget, an XI (1803). BI-<strong>2008</strong>-2734<br />

Grondbeginselen der Teekenkunst in<br />

--Arte cristiana (1913 -)<br />

The Home and Haunts of Shakespeare,<br />

peinture à l’huile : contenant: les principes<br />

Steindrücke, Holzschnitte u.s.w.<br />

Trattato di miniatura : per imparare<br />

fragmenten naar de antieken<br />

--Beelden aan zee (<strong>2008</strong> -)<br />

New York (Charles Scribner’s Sons) 1894.<br />

du coloris ou mélanges des couleurs<br />

von F.G.H. Lucanus. Halberstadt: Friedrich<br />

facilmente a dipingere senza maestro ; e la<br />

door H. Turken en A.A.E. van Bedaff.<br />

--Faro : tijdschrift over cultureel erfgoed (<strong>2008</strong> -)<br />

Fotografisch geïllustreerd boek. RP-F-<strong>2008</strong>-132<br />

... suivi de l’art de la restauration et<br />

August Helm, 1832. BI-<strong>2008</strong>-2702a<br />

dichiarazione di molti segreti per fare i più<br />

’s Hertogenbosch: ter Steenplaatdrukkerij<br />

--<strong>Jaarverslag</strong> / <strong>Rijksmuseum</strong> Research Library<br />

Bibliotheek<br />

conservation des tableaux<br />

par Goupil. 4me édition. Paris: Le Bailly,<br />

Marschall’s erfahrner Kittkünstler oder<br />

Anweisung, die bewährtesten Steinkitte<br />

bei colori : colla maniera di far l’oro brunito,<br />

l’oro in conchiglie, e i a vernice della China<br />

van F.F. de Melinne, 1822. Aankoop uit het<br />

Receptuurboeken Fonds. BI-<strong>2008</strong>-4259<br />

(1997 -)<br />

--Metamorfoze nieuws (1997 -)<br />

Uit de nalatenschap van restaurator Roy<br />

[1881]. BI-<strong>2008</strong>-2705<br />

und Mörtel zu bereiten<br />

: quelli, che attendono, allo studio delle<br />

Les images presque de tous les empereurs<br />

--Studium (<strong>2008</strong> -)<br />

Hesterman, aangekocht met steun van het Van<br />

Inleydinge tot de algemeene teykenkonst :<br />

Leipzig: im literarischer Centralcomptoir,<br />

fortificazioni, impareranno qui a miniare<br />

depuis C. Julius Caesar jusques à Charles<br />

der Vossen-Delbrück Fonds:<br />

waar in de gronden en eygenschappen, die<br />

[ca. 1840]. BI-<strong>2008</strong>-2702b<br />

ogni sorte di pianta, e di paese<br />

V et Ferdinandus son frères, portraites<br />

Lijst van afgesloten tijdschriften<br />

Über Ölfarbe und Conservirung<br />

tot onfeylbaar en verstandig begryp van de<br />

Vollständige Anleitung zur Erhaltung,<br />

Terza ed. Veneta. In Venezia: presso<br />

au vif, prinses des medailles anciennes …<br />

--Bodleian Library Record (1941 -)<br />

der Gemälde-Gallerien durch das<br />

teykenkonst noodig te weten zyn, kort en<br />

Reinigung und Wiederherstellung der<br />

Gianfancesco Garbo, 1771. BI-<strong>2008</strong>-2700<br />

ensemble aussy leur vie et leurs faitz tant<br />

--Folia archeaologica (1939 -)<br />

Regenerations-Verfahren /<br />

klaar worden aangewesen,<br />

Gemälde, zur Bereitung der Fernisse,<br />

Traité de la science du dessin<br />

bons que mauvais, depaintz du pinceau<br />

--Giessener Beiträge zur Kunstgeschichte (1970 -)<br />

von Max v. Pettenkofer. Braunschweig,<br />

door W. Goeree. 5e druk. Lyden: by Jan en<br />

so wie auch zum Aufziehen, Reinigen,<br />

par L.L. Vallée; planches gravées par Jean<br />

historique<br />

--The Hali annual (1994-1997)<br />

Friedrich Vieweg und Sohn, 1870.<br />

Hendrik van der Dyster, 1739. BI-<strong>2008</strong>-2704<br />

Bleichen und Restaurieren der<br />

Adam. Paris: V. Courcier, 1821. BI-<strong>2008</strong>-2707<br />

par Hubert Gholtz de Wirtzbourg paintre en<br />

--Jong Holland (1985-2007)<br />

BI-<strong>2008</strong>-2729<br />

Ueber den Gebrauch des Firnis in der<br />

Kupferstiche<br />

Anvers. Anvers: Gilles Coppenius de Deist,<br />

--Kunstjahrbuch der Stadt Linz (1961-2003)<br />

De schilderkonst / van Carolus Alphonsus<br />

Mahlerey : nebst fünf Anhängen<br />

von F.G.H. Lucanus. Halberstadt: Friedrich<br />

1557. Schenking Erven I.Q. van Regteren<br />

--Neptunia : revue de l’Association des amis du<br />

du Fresnoy ; uit het Latyn in ’t Fransch<br />

Philipp Hackert; aus dem Italiänischen frey<br />

August Helm, 1842. BI-<strong>2008</strong>-2702c<br />

Altena. BI-<strong>2008</strong>-4232<br />

Musée de la marine (1946 -)<br />

46 47

Conservering<br />

en restauratie<br />

Kom van Chinees steengoed met ingeperste<br />

florale versiering aan de binnenkant, Song<br />

periode. AK-MAK-645<br />

Kop en schotel van Chinees porselein met het<br />

nemer of bij gastmusea in binnen- en<br />

buitenland.<br />

Metalen<br />

Weisweiler, Adam Secretaire met<br />

lakpanelen, Frankrijk, 1785-1800. BK-16653<br />

Roentgen, Abraham en David Bureau voor<br />

de keurvorst van Trier, Neuwied, 1760-1765.<br />

Mor van Dashorst, Anthonis Portret van<br />

Anne Fernely. SK-A-3119<br />

Mostaert, Jan De aanbidding der Koningen.<br />

SK-A-671<br />

Bed hout, zijde, Nederland, 1715-1720.<br />

BK-NM-14202<br />

Drie wandtapijten wol, zijde, Nederland,<br />

1593-1600. BK-2006-75 t/m 77<br />

alliantiewapen van de families Van Visvliet en<br />

--Behandelingen t.b.v. bruikleen, het chloride-<br />

BK-16676<br />

Mostaert, Jan (of Geertgen tot Sint Jans)<br />

Wandtapijt wol, zijde, Frankrijk, 1692-1725.<br />

Beeldende kunst<br />

Sluijmer, 4de kwart 18de eeuw.<br />

AK-NM-13443-A en B<br />

corrosieproject, het project Zilver op Zaal,<br />

HNR en andere doeleinden: ca. 70 objecten<br />

Ronde tafel versierd met marqueterie,<br />

Duitsland, 1840-1850. BK-<strong>2008</strong>-51<br />

De Boom van Jesse. SK-A-3901<br />

Tintoretto, Jacopo Portret van Ottavio<br />

BK-1968-21<br />

Miniatuurstoel hout, leer, Nederland, 1650-<br />

Beeldhouwkunst<br />

Schotel van Chinees porselein met het wapen<br />

--T.b.v. de bestandscatalogus Nederlands Zilver<br />

Cuypers stoelen<br />

Strada. SK-A-3902<br />

1675. BK-KOG-1396<br />

Anoniem Beeldhouwwerken van marmer,<br />

van de familie Van Reverhorst, omgeven door<br />

(tot eind november): keurtekens, technische<br />

Schouten, Gerrit Kast en vergulde lijst<br />

Verspronck, Johannes Cornelisz Portret<br />

Muts wol, Nederland, 1740-1760.<br />

‘Johannes aan lessenaar’; ‘Een heilige<br />

acht wapenschilden, 2de kwart 18de eeuw.<br />

beschrijving, behandeling voor foto: 47 entries<br />

van diorama De waterkant van Paramaribo,<br />

van Maria van Strijp. SK-A-5000<br />

NG-C-1995-12-21<br />

bisschop’, 4de kwart 15de eeuw.<br />

AK-RBK-14514-B<br />

--Intake nieuwe objecten: 15 stuks<br />

Suriname, 1820. NG-2007-50<br />

Diverse kunstenaars 14 miniaturen<br />

Miniatuurstoel hout, zijde, Nederland, 1660-<br />

BK-NM-13130-A en B<br />

Schaal van Chinees porselein, 2de kwart 18de<br />

--Inhaalslag behandeling objecten op zaal –<br />

1685. BK-16729<br />

Anoniem Beeldhouwwerk van terracotta,<br />

eeuw. AK-RBK-16294<br />

tot eind november: ca. 12 objecten behandeld<br />

Kortere behandelingen t.b.v. het<br />

Externe restauraties schilderijen<br />

Vouwwaaier gouache, papier, ivoor, zijde,<br />

‘pap etende jongen’, 1883. BK-NM-5347<br />

Roemer, Duitse glas, 19de eeuw. BK-18949-D<br />

--Bruiklenen (totaal aantal stuks voorbereid,<br />

bruikleenverkeer:<br />

Anoniem Familieportret van een protestante<br />

China, 1800-1825. BK-<strong>2008</strong>-105<br />

Donatello Reliëf van stucco, ‘Dansende putti’.<br />

Penseelhouders van Chinees porselein, 1662-<br />

foto’s en conditierapporten gemaakt,<br />

--Tentoonstelling<br />

Maastricht, Bonnefanten-<br />

biddende familie aan tafel. SK-A-4469<br />

Vouwwaaier waterverf, papier, been,<br />

BK-15401<br />

1722. AK-NM-6601-A en B<br />

eventueel behandeld): 94 objecten<br />

museum, Palazzo, 30 meubelen<br />

Jordaens, Jacob De Veerpont van Antwerpen/<br />

bladgoud, zilver, stras, Nederland, 1775-1787.<br />

Fazant van Meissen porselein, ca. 1735. BK-17495<br />

--Tentoonstelling Leeuwarden, Princessehof,<br />

Het wonder van de stater in de bek van de vis.<br />

BK-<strong>2008</strong>-109<br />

Ceramiek, glas en steen<br />

Roemer, Duitse glas, 2de kwart 17de eeuw.<br />

Meubelen<br />

A Divine Gift, 5 objecten<br />

SK-C-439<br />

Vouwwaaier waterverf, papier, been, koper,<br />

Bord van Italiaans majolica met een smid en<br />

BK-KOG-143<br />

Kast van eikenhout met Ionische kapitelen,<br />

--Tentoonstelling <strong>Rijksmuseum</strong>, Diorama’s uit<br />

Van de Velde, W. De slag bij Duins. SK-A-1363<br />

Nederland, 1780. BK-<strong>2008</strong>-110<br />

een Amor in een landschap, 1ste kwart 16de<br />

Kannetje van Delfts aardewerk, ca. 1650-<br />

Noordelijke Nederlanden, 1607. BK-16071<br />

Suriname, 2 objecten<br />

Vroom, H.C. De slag op het Haarlemmermeer.<br />

Vouwwaaier zijde, koper, staal, celluloid,<br />

eeuw. BK-17303<br />

ca. 1670. BK-NM-5733<br />

Bellekin, Jacques Gravure op parelmoer,<br />

SK-A-602<br />

glas, Nederland, 1890-1910. BK-<strong>2008</strong>-111<br />

Schotel van Italiaans majolica met een<br />

Wijnglas, ca. 1550-ca. 1600. BK-18939<br />

Noordelijke Nederlanden, 1626. NG-KOG-1655<br />

Schilderijen (volledige restauratie)<br />

Vouwwaaier zijde, drukinkt, ivoor, metaal,<br />

voorstelling van Christus en de overspelige<br />

Pagode van Chinees porselein, 1750-1800.<br />

Ebbenhouten omlijsting voor Drieluik met<br />

Anoniem De bespotting van Noach. Deel<br />

Behandelingen t.b.v. bruikleenverkeer<br />

Spanje, 1880. BK-<strong>2008</strong>-112<br />

vrouw, 2de helft 16de eeuw. BK-NM-7441<br />

AK-NM-6935<br />

de Dans om het gouden kalf, Lucas van Leyden,<br />

van een fresco in de Grote Kerk te Gorinchem,<br />

In totaal 402 schilderijen, waarvan 128 voor<br />

Vouwwaaier zijde, gouache, koper, goudverf,<br />

Schotel van Italiaans majolica met druiven en<br />

Schotel van chinees porselein met een Qilin,<br />

ca. 1530, Amsterdam, 1630-1640. SK-L-1138<br />

14e-15e eeuw. BK-NM-1012<br />

RMA-projecten zoals in Maastricht, Schiphol,<br />

ivoor, Nederland, 1880. BK-<strong>2008</strong>-113<br />

bloe-men, 2de helft 16de eeuw. BK-1960-170<br />

ca.1350. AK-RBK-1965-88<br />

Beeldenkast eikenhout, Noordelijke<br />

Breughel, Jan I Latona en de Lycische boeren.<br />

Philipsvleugel en de tentoonstelling Der weite<br />

Wandbespanning zijde, Frankrijk, 1790.<br />

Bokaal op hoge voet van rood aardewerk,<br />

Valk van Meissen porselein, 1731. BK-1972-268-A<br />

Nederlanden, 1630-1650. BK-NM-11448<br />

SK-A-70<br />

Blick<br />

BK-15613<br />

China, 2e millennium v. Chr. AK-MAK-1681<br />

Schotel van Italiaans majolica met De<br />

Externe restauraties<br />

Houten kist voor zilveren staven afkomstig<br />

uit v o c -schip ‘Slot ter Hooghe’, Noordelijke<br />

Coorte, Adriaan Asperges. SK-A-2099<br />

Engebrechtsz, Cornelis Christus in het huis<br />

Schilderijlijsten (volledige restauratie)<br />

Geschiedenis<br />

Verdrijving van Adam en Eva uit het paradijs,<br />

Xavery, J.B. Marmeren schouw, ca. 1739.<br />

Nederlanden, 1650-1724. NG-1983-3-B<br />

van Maria; Christus neemt afscheid van Maria.<br />

Lijst bij triptiek met Dans om het gouden<br />

Scheepsmodellen<br />

2de kwart 16de eeuw. BK-NM-7439<br />

BK-1995-3<br />

Spreekgestoelte Felix Meritis, Amsterdam,<br />

SK-A-2232 en SK-A-171<br />

kalf van Lucas van Leyden, SK-A-3841,<br />

MC 21, model van een scheepskameel<br />

Wandblakers van porselein, Du Paquier, 2de<br />

Tegeltableau met landschap met negers<br />

1775-1780. BK-NM-8868<br />

Geertgen tot Sint Jans De aanbidding der<br />

in samenwerking met het meubelatelier<br />

MC 128, model van een gekuipte mast<br />

kwart 18de eeuw. BK-1968-117-A en B<br />

en krijgers, Delft, 1ste helft 18de eeuw.<br />

Swart, Jan, Kühn, Jan Hendrik en Huslij,<br />

Koningen. SK-A-2150<br />

Kwablijst. SK-L-1006<br />

MC 129, model van een gekuipte mast<br />

Schoteltje van Engels aardewerk, ca. 1820 tot<br />

BK-NM-12400-443<br />

Jacob Otten Cartelklok, Felix Meritis,<br />

Hals, Frans Lucas de Clercq; Feyna van<br />

MC 165, model van een grote mars<br />

1840. BK-NM-14229<br />

Tafelstuk met een kaart van het Iberische<br />

Amsterdam, 1792. BK-NM-8869<br />

Steenkiste, echtgenote van Lucas de Clercq.<br />

Herinlijstingen<br />

MC 199, model van een lierspil<br />

Schaal van Italiaans majolica, ca. 1530-1540.<br />

schiereiland, edelmetaal en achterglas-<br />

Welmeer, C. Metronoom, Felix Meritis,<br />

Restauratie vond plaats in het atelier van het<br />

Mostaert, Jan De aanbidding der Koningen.<br />

MC 534, model van een stoommachine<br />

BK-17306<br />

schildering, Neurenberg, 1549. BK-17007<br />

Amsterdam, 1803. BK-NM-8936<br />

Getty Museum, door Laurent Sozzani en Mark<br />

SK-A-671<br />

MC 592, model van een fokkenmast met<br />

Schotel van Italiaans majolica met Metabus<br />

Borstbeeld van terracotta van een onbekende<br />

Meubelen Otto Lanz<br />

Leonard. SK-C-556 en 557<br />

Verspronck, Johannes Cornelisz Portret<br />

rabeugel<br />

die Camilla over de rivier de Amasenus werpt,<br />

man, Italië, 2de kwart 15de eeuw. BK-16981<br />

Cuypers, Pierre Driedeurskast van<br />

Meester van de Spes Nostra Vier reguliere<br />

van Adriana Croes. SK-A-4998<br />

MC 655, model van een driemastschip<br />

ca. 1544. BK-NM-7431<br />

eikenhout, Nederland, 1885-1920. MU-69<br />

kanunniken van St Augustinus mediterend bij<br />

MC 665, model van fregat de IJssel<br />

Schoteltje van Engels aardewerk, 3de-4de<br />

Bruiklenen, gastmusea en reizende<br />

Lijst rond Zelfportret met zieke voet van Jozef<br />

een geopend graf. SK-A-2312<br />

Textiel<br />

MC 827, model van een tijdsein<br />

kwart 19de eeuw. NG-1994-53-B<br />

tentoonstellingen<br />

Israëls, Nederland, 1898. SK-A-3733<br />

Meester van de Virgo inter Virgines De<br />

Serviesetui hout, leer, zijde, Duitsland,<br />

MC 838, model van een boei<br />

Melkkan van Hollands porselein, 1ste kwart<br />

In <strong>2008</strong> werden 340 objecten van ceramiek,<br />

Lieutaud, Balthazar Staande klok, Frankrijk,<br />

Maagd te midden der maagden. SK-A-501<br />

1731. BK-17421-r<br />

MC 1027 model van twee Congrevese<br />

19de eeuw. BK-14562-E-2<br />

glas en steen gereed gemaakt en begeleid voor<br />

1750-1760. BK-16671<br />

Mor van Dashorst, Anthonis Portret van<br />

Tafelkleed, linnen, wol, zijde, Nederland,<br />

vuurpijlen op lanceerinrichting<br />

verplaatsing en opstelling bij een bruikleen-<br />

Sir Thomas Gresham. SK-A-3118<br />

1650-1675. BK-KOG-41<br />

MC 1081, reddingsboei en twee vuurplaten<br />

48 49

MC 1251, model van een machinale bakoven op<br />

grondplaat<br />

37 halfmodellen, te weten: MC 255, 260, 264,<br />

265, 266, 268, 278, 282, 288, 304, 313, 324, 340,<br />

349, 350, 415, 477, 479, 481, 486, 959, 960, 974,<br />

ten behoeve van bruiklenen aan ca.<br />

60 musea (waar nodig gerestaureerd,<br />

geconserveerd, voorzien van een passepartout,<br />

ingelijst, voorzien van een<br />

conditierapport, verpakt, uitgelijst en<br />

Verschillende materialen en technieken<br />

werden getest op hun geschiktheid bij het<br />

herinlijsten van de pastels van Liotard en<br />

Tischbein. Ook werden pastelcollecties en<br />

restauratoren in Basel, Zürich, Berlijn en<br />

Man Ray<br />

Photographies<br />

1920-1934 Paris<br />

In de verspreiding van de 20ste-eeuwse<br />

fotografie was het fotoboek van groot<br />

belang. Het bracht de fotografie onder handbereik<br />

van velen. De fotografen legden er<br />

op hun beurt eer mee in. Het was hét uitdrukkingsmiddel<br />

voor hun projecten, ook<br />

dankzij de fraaie uitvoering en het rijke<br />

scala aan grijstonen van de fluweelzwarte<br />

koperdiepdruk.<br />

977, 986, 1129, 1179, 1200, 1266, 1270, 1272, 1273,<br />

weer teruggezet op hun oorspronkelijke<br />

Venetië bezocht.<br />

1278, 1279, 1889-3, 1889-8 en V-920 (372-A)<br />

NM 7180 speelgoedscheepje<br />

opzetvel of –map). Daaronder waren ca. 350<br />

werken voor de afscheidstentoonstelling<br />

Boeken en boekbanden<br />

Papier en foto’s<br />

voor Ronald de Leeuw Kunst op papier in<br />

het Bonnefantenmuseum in Maastricht, 58<br />

--76 boeken gerestaureerd<br />

--195 reparaties uitgevoerd<br />

Onderhoud aan de collectie<br />

Indiase miniaturen voor de tentoonstelling<br />

--72 boeken ingebonden<br />

Ca. 1350 prenten uit de Selectie, de Rosenthal<br />

50 x India in het Van Gogh Museum, ca. 125<br />

--168 portefeuilles gemaakt<br />

Collectie en de Belgische School en 475<br />

foto’s en fotoalbums voor de tentoonstelling<br />

tekeningen uit de Nederlandse en Italiaanse<br />

Fotopioniers op wereldreis in Teylers Museum<br />

Overige werkzaamheden<br />

school werden behandeld. Daarnaast werden<br />

in Haarlem, 55 foto’s en aquarellen voor de<br />

548 scholenboeken gereinigd en tape<br />

ca. 500 portretten uit de Rosenthal Collectie<br />

tentoonstelling Der weite Blick in de Neue<br />

verwijderd; 250 boeken op schimmel<br />

en 250 uit de Iconografische Collectie en<br />

Pinakothek in München, 40 foto’s en albums<br />

gecontroleerd; 16 fotoalbums gerestaureerd;<br />

ca. 300 foto’s uit de Nederlandse school en<br />

voor de tentoonstelling Het wassende water in<br />

26 veilingomslagen ingescand en bewerkt;<br />

Document Nederland opnieuw opgezet.<br />

Huis Marseille, 60 prenten en tekeningen voor<br />

567 stofomslagen en 6709 ronde etiketten<br />

Ten behoeve van presentaties in de<br />

de tentoonstelling over Romeyn de Hooghe<br />

vervaardigd.<br />

aanwinstenzaal werden 3 diorama’s<br />

in de UB in Amsterdam en 78 aquarellen<br />

geconserveerd en 6 foto’s van de Appel<br />

van Ducros voor het Museo Archeologico<br />

Externe restauratie<br />

Foundation gerestaureerd. In het kader van<br />

Nazionale di Taranto in Taranto.<br />

De restauratie en conservering van de<br />

de Kinderboekenweek werd het inlijsten van<br />

illustratieontwerpen begeleid en het uitlijsten<br />

Projecten<br />

Scholenboekerij is uitbesteed aan boekrestauratieatelier<br />

Mooie Boeken. 40 boeken<br />

en verpakken uitgevoerd.<br />

Ducros albums<br />

zijn gerestaureerd, 550 pamfletten met<br />

Een nieuwe berging voor de fotoalbums op<br />

Besloten werd alle 300 in 3 albums geplakte<br />

papieren banden zijn gerestaureerd en in<br />

standaards en voor de autochromes werd<br />

tekeningen van Ducros van de albumbladen<br />

op maat gemaakte dozen opgeborgen, 105<br />

gerealiseerd. De preventieve conservering van<br />

los te maken, te conserveren en voortaan in<br />

boeken zijn geconsolideerd, 110 boeken met<br />

glasnegatieven werd in samenwerking met een<br />

dozen op te bergen. Gestart werd met de 78<br />

leren banden zijn geconserveerd en 23 boeken<br />

behoudsmedewerker gestart.<br />

tekeningen ten behoeve van de tentoonstelling<br />

zijn herbonden met behoud van de originele<br />

in Taranto. Inmiddels zijn er nogmaals 70<br />

omslagen.<br />

Aanwinsten<br />

tekeningen losgehaald uit de albums en<br />

Ca. 250 prenten en tekeningen, foto’s en<br />

geconserveerd.<br />

fotoalbums en 11 dioramafiguren werden<br />

waar nodig gerestaureerd, geconserveerd en<br />

Pastelproject<br />

opgezet zodat ze in de collectie konden worden<br />

Het in 2007 gestarte pastelproject werd in<br />

opgenomen.<br />

<strong>2008</strong> gecontinueerd waarbij samenwerking<br />

De restauratie van het in 2007 aangekochte<br />

met onderzoekers van het i c n werd<br />

diorama van Gerrit Schouten (NG-2007-50)<br />

gezocht. Voor 3 pastels werd een plan<br />

werd uitbesteed.<br />

van aanpak gemaakt, en op deze pastels<br />

gevonden schimmelgroei werd getest op<br />

Bruiklenen en tentoonstellingen<br />

levensvatbaarheid. De 9 pastels van Tischbein<br />

Bijna 1100 prenten, tekeningen, foto’s,<br />

werden uitgelijst en de restauratie van de<br />

fotoalbums en boeken werden behandeld<br />

lijsten van deze pastels werd aanbesteed.<br />

50 51<br />

Man Ray, Photographies 1920-1934 Paris, 1934. Uit:<br />

Man Ray, Bill Brandt, Brassaï, William Klein, André<br />

Kertesz, Ed van der Elsken e.a., verzameling 20steeeuwse<br />

fotoboeken, afkomstig uit de bibliotheek van<br />

Willem Diepraam. <strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam, inv.<br />

nr. RP-F-<strong>2008</strong>-51. Aankoop met steun van het Paul<br />

Huf Fonds, Baker & McKenzie, Amsterdam, en het<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> Fonds.

Alfred Emile O’Hara Comte de<br />

Nieuwerkerke (model) en E. Quesnel<br />

(gietwerk)<br />

La mort de<br />

Monseigneur le<br />

Duc de Clarence<br />

Tijdens de romantiek ontstond in Frankrijk<br />

een nieuw sculpturaal genre dat in<br />

de hele 19de eeuw populair bleef: kleine<br />

bronzen beelden van ridders. Van een van<br />

de meest gewilde riddersculpturen – De<br />

dood van de hertog van Clarence van de<br />

Franse beeldhouwer De Nieuwerkerke –<br />

verwierf het <strong>Rijksmuseum</strong> onlangs door<br />

schenking een zeldzame, vroege versie.<br />

De twee strijdende ridders munten uit door<br />

de gedetailleerde en gevarieerde weergave<br />

van hun harnassen, wapens en paardentuigage.<br />

Het neogotische voetstuk met uitvoerige<br />

inscriptie is in een contrasterende<br />

kleur brons afgewerkt. Het <strong>Rijksmuseum</strong>brons<br />

behoort tot de eerste en beperkte<br />

oplage, die in 1838 bij Quesnel werd gegoten.<br />

Vanaf 1839 bracht een concurrerende gieterij,<br />

Susse Frères, het model met veel succes<br />

tot in de late 19de eeuw op de markt.<br />

Lorenzo Bartolini<br />

Caritas<br />

(La Carità<br />

Educatrice)<br />

In 1836 voltooide Lorenzo Bartolini een<br />

marmeren ‘onderwijzende Caritas’ voor<br />

de groothertog van Toscane, nu in het<br />

Palazzo Pitti in Florence. Zes jaar later<br />

kreeg de beeldhouwer toestemming van<br />

het hof om een tweede versie van dit<br />

beeld te maken; dat is het exemplaar dat<br />

het <strong>Rijksmuseum</strong> onlangs verwierf. Dit<br />

tweede exemplaar onderscheidt zich van<br />

het origineel door een hogere afwerkingsgraad<br />

en een andere tekst op de boekrol van<br />

het jongetje. In vertaling luidt die: ‘Wat<br />

gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook<br />

een ander niet’. Bij het eerste beeld wordt<br />

de jongen aangemoedigd zich volledig<br />

aan God te wijden. Zelf zag Bartolini zijn<br />

‘onderwijzende Caritas’ als een politiek<br />

statement, dat gezien moet worden in het<br />

licht van de roep om beter onderwijs in<br />

Toscane.<br />

52 53<br />

Alfred Emile O’Hara Comte de Nieuwerkerke (model)<br />

en E. Quesnel (gietwerk), La mort de Monseigneur le<br />

Duc de Clarence (De dood van de hertog van Clarence),<br />

Parijs, 1838. Brons, lengte 62 cm. <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

Amsterdam, inv.nr. BK-<strong>2008</strong>-204 . Schenking in<br />

termijnen van de heer H.B. van der Ven, Den Haag.<br />

Lorenzo Bartolini, Caritas (La Carità Educatrice),<br />

Florence, 1842-1845. Marmer, hoogte 192 cm. <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

Amsterdam, inv.nr. BK-<strong>2008</strong>-5. Aangekocht<br />

met steun van de BankGiro Loterij.

Louis-Simon Boizot<br />

Het offer aan<br />

Venus en Het<br />

offer aan Ceres<br />

Kort nadat Louis-Simon Boizot de Prix<br />

de Rome had gewonnen, vertrok hij<br />

voor studie naar Rome (1765-1770). Daar<br />

zijn deze twee virtuoos gemodelleerde<br />

terracotta reliëfs ontstaan, de vroegst<br />

bekende werken van deze Franse<br />

beeldhouwer. Ze vormen een schitterend<br />

bewijs van Boizots modelleertalent<br />

en stralen het artistieke elan uit van de<br />

jonge, ambitieuze kunstenaar in het hart<br />

van de klassieke wereld. Bovendien zijn<br />

beide terracotta’s vroege manifestaties<br />

van een nieuwe stijl, het neoclassicisme,<br />

zowel door de onderwerpkeuze – klassieke<br />

offerscènes – als door de sobere<br />

uitwerking. Dat is het duidelijkst in het<br />

rechter reliëf met de volstrekt in contour<br />

weergegeven vrouwen en de vrijwel leeg<br />

gelaten achtergrond.<br />

54 55<br />

Louis-Simon Boizot, Het offer aan Venus en Het<br />

offer aan Ceres, Rome, 1766. Terracotta, hoogte 53<br />

cm (inclusief vergulde houten lijst). <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

Amsterdam, inv.nr. BK-<strong>2008</strong>-92-A en B. Aankoop<br />

met steun van de BankGiro Loterij.

Artus Quellinus<br />

Liggende<br />

hazewindhond<br />

Hazewindhonden golden sinds de middeleeuwen<br />

als statussymbolen, passend bij<br />

een vorstelijke of adellijke levensstijl. Dit<br />

beeld is zeer waarschijnlijk het portret van<br />

zo’n chic huisdier. Het behoorde toe aan<br />

een lid van de Antwerpse patriciërsfamilie<br />

Roose, zoals het wapenschildje op de<br />

halsband van het dier bewijst. Misschien<br />

was de hond (en zijn eikenhouten<br />

evenbeeld) ooit bezit van Pieter Roose<br />

(1586-1673), een van de machtigste politici<br />

van zijn tijd.<br />

Dit charmante beeld werd gesneden door<br />

een prominente beeldhouwer uit de Zuidelijke<br />

Nederlanden, Artus Quellinus. Deze<br />

woonde vanaf omstreeks 1648 in Amsterdam,<br />

waar hij werkte aan de decoratie van<br />

het nieuwe stadhuis. Maar hij verbleef<br />

regelmatig in zijn vaderstad Antwerpen,<br />

waar dit hondenportret moet zijn ontstaan.<br />

François Lespingola<br />

Hercules<br />

bevrijdt<br />

Prometheus<br />

Dit brons laat Hercules zien die Prometheus<br />

bevrijdt. Deze was door Jupiter aan een<br />

rots geketend omdat hij het vuur van de<br />

goden had gestolen en aan de mensen<br />

had gegeven. De held richt zijn pijl op de<br />

adelaar die keer op keer Prometheus’ lever<br />

kwam wegpikken. Lespingola, ‘Sculpteur<br />

du Roy’ van de Zonnekoning, koos het<br />

omslagmoment van het verhaal: luttele<br />

tellen later zal de adelaar zijn gedood en<br />

Prometheus bevrijd. Deze voorstelling is<br />

misschien bedoeld als een allegorie op de<br />

vrijheid van de kunst, want Prometheus<br />

gold als de goddelijke oerkunstenaar die<br />

uit klei een mens had gemaakt die door<br />

het gestolen godenvuur tot leven was<br />

gekomen.<br />

56 57<br />

Artus Quellinus, Liggende hazewindhond, Antwerpen,<br />

1657. Eikenhout, lengte 70,5 cm. <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

Amsterdam, inv.nr. BK-<strong>2008</strong>-120. Aankoop met steun<br />

van de BankGiro Loterij.<br />

François Lespingola, Hercules bevrijdt Prometheus,<br />

Parijs of Rome, ca. 1670. Brons op verguld bronzen<br />

voet, hoogte 52 cm. <strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam, inv.<br />

nr. BK-<strong>2008</strong>-93. Aankoop met steun van de BankGiro<br />

Loterij.

Arnold Newman<br />

Portretten van<br />

Piet Mondriaan<br />

in zijn New<br />

Yorkse atelier<br />

In de kunst zien we meestal alleen de uit-<br />

komst en niet het proces dat eraan vooraf-<br />

gaat. De Engelsen noemen dat ‘art in the<br />

making’. In de fotografie laten contactopnamen<br />

zien wat er achter – in dit geval –<br />

een beroemd fotoportret van Mondriaan<br />

schuilgaat. Newman zoekt naar achtergrond,<br />

lichtval en – heel cruciaal – pose.<br />

Uiteindelijk laat hij ons Mondriaan recht<br />

in het gezicht kijken. Diens kop, maar ook<br />

de ‘scheppende’ hand en het onmisbare<br />

attribuut van de ezel zijn in het beeld<br />

belangrijke elementen. De kadrering ten<br />

slotte maakt het af.<br />

58 59<br />

Arnold Newman, Vel met vier contactafdrukken:<br />

portretten van Piet Mondriaan in zijn New Yorkse<br />

atelier en Contactafdruk van het portret van<br />

Piet Mondriaan in zijn New Yorkse atelier, 1948.<br />

Ontwikkelgelatinezilverdruk op papier op karton, 280<br />

x 216 en 280 x 217 mm. <strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam,<br />

inv.nrs. RP-F-<strong>2008</strong>-9 en -10. Aankoop met steun van<br />

Baker & McKenzie, Amsterdam.

Bruiklenen<br />

--Amsterdam, Universiteitsbibliotheek<br />

Bijzondere Collecties: Joan Blaeu en zijn<br />

--Den Haag, Gemeentemuseum: Een dag uit<br />

het leven van de gebroeders Oyens<br />

--Katwijk, Katwijks Museum: bruikleen voor<br />

5 jaar<br />

--München, Bayerische Staatsgemäldesammlungen:<br />

Der weite Blick<br />

--Taranto, Museo Nazionale Archeologico:<br />

Gli acquerelli di Louis Ducros<br />

Atlas Maior<br />

--Den Haag, Gemeentemuseum: Wapen-<br />

--Münster, Westfälisches Landesmuseum:<br />

--Terschelling, Museum ’t Behouden Huys:<br />

--Amsterdam, Universiteitsbibliotheek<br />

gekletter op porselein<br />

--Laren NH, Singer Museum: Strip en Kunst<br />

Orte der Sehnsucht. Künstler unterwegs<br />

Heen ende Weer<br />

In <strong>2008</strong> werden 149 schilderijen, 78 aquarellen,<br />

Bijzondere Collecties: Romeyn de Hooghe<br />

--Den Haag, Mauritshuis: Adriaen Coorte<br />

--Leeuwarden, Fries Museum: Wigerus<br />

--Tokio, The Tokyo Metropolitan Museum:<br />

4 pastels, 91 tekeningen, 170 foto’s, 1 fotoalbum,<br />

--Amsterdam, Van Gogh Museum:<br />

--Den Haag, Mauritshuis: Bewonderde Stad<br />

Vitringa<br />

--Namen, Musée provincial des Arts anciens<br />

Vermeer and the Delft Style<br />

236 prenten, 2 schetsboeken, 9 boeken, 1 affiche,<br />

125 grote liefdes. Met steun van de Vereniging Rembrandt<br />

--Den Haag, Museum Beelden aan Zee:<br />

--Leeuwarden, Princessehof: 90 jaar Vereniging<br />

du Namurois: Gillis Neyts<br />

--Trente, Castello del Buonconsiglio:<br />

1 brief, 12 beelden, 1 troonzetel, 1 stoel, 54 kunst-<br />

--Amsterdam, Van Gogh Museum: Indiase<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> aan zee. Hemelse beelden uit<br />

van Vrienden der Aziatische Kunst<br />

--New York, Cooper-Hewitt, National Design<br />

Rembrandt and Masterpieces of European<br />

nijverheidvoorwerpen, 3 tapijten, 2 spreien,<br />

miniaturen<br />

oost en west<br />

--Leiden, SieboldHuis: Utagawa Hiroshige.<br />

Museum: Rococo: the continuing curve<br />

Graphic Arts<br />

1 tegeltableau, 49 miniaturen, 197 voorwerpen<br />

--Amsterdam, Van Gogh Museum: Schatten<br />

--Den Haag, Museum Mesdag: Vluchten in<br />

Leven en landschappen van het oude Japan<br />

--New York, Metropolitan Museum of Art:<br />

--Treviso, Casa dei Carraresi: Canaletto.<br />

van Aziatische kunst, 14 voorwerpen van de<br />

uit de bibliotheek van het Van Gogh Museum<br />

schoonheid<br />

--Leiden, Stedelijk Museum De Lakenhal:<br />

Love and Marriage in Italian Renaissance Art<br />

Venezia e i suoi splendori<br />

afdeling Geschiedenis, 14 voorwerpen uit de<br />

--Antwerpen, Koninklijk Museum voor<br />

--Dongen, Dongha Museum: Van heinde en<br />

Stad van boeken. Zeven eeuwen lezen in<br />

--Nijmegen, Museum het Valkhof: Watersnood<br />

--Tübingen, Kunsthalle Tübingen: Die<br />

Nova Zembla-collectie, 1 feestrok, 1 scheeps-<br />

Schone Kunsten: Het borstbeeld in de<br />

verre<br />

Leiden<br />

Königliche Menagerie<br />

model en 1 kanon afgestaan aan 108 tentoon-<br />

Nederlanden 1600-1800<br />

--Düsseldorf, Museum Kunst Palast: Worlds<br />

--Lemgo, Weserrenaissance-Museum Schloss<br />

--Oudenaarde, Stedelijk Museum: Oudenaarde<br />

--Turijn, Palazzo Bricherasio: Canaletto e<br />

stellingen in binnen- en buitenland. Naast<br />

--Apeldoorn, Nationaal Museum Paleis Het<br />

of Glass<br />

Brake: Graf Simon in Prag<br />

1708: een stad, een koning en een veldheer<br />

Bellotto<br />

het reguliere bruikleenverkeer werden in de<br />

Loo: Landschappen van verbeelding<br />

--Lemgo, Weserrenaissance-Museum Schloss<br />

tentoonstelling Kunst op Papier, die in het<br />

--Apeldoorn, Nationaal Museum Paleis Het<br />

--Emden, Ostfriesisches Landesmuseum:<br />

Brake: Hans Rottenhammer – begehrt,<br />

--Parijs, Musée de Cluny: Aux marges de<br />

--Utrecht, Museum Catharijneconvent:<br />

Bonnefantenmuseum te Maastricht werd<br />

Loo: 150 jaar k o g<br />

Ludolf Backhuysen<br />

vergessen, neu entdeckt<br />

l’Europe, l’art des pays celtes et scandinaves<br />

Allemaal Engelen<br />

gehouden ter gelegenheid van het afscheid<br />

--Apeldoorn,<br />

c o d a Museum: De ontdekking<br />

--Essen, Museum Folkwang: Street & Studio<br />

--Londen, Dulwich Picture Gallery: Painting<br />

au temps de la christianisation<br />

van Ronald de Leeuw, 345 foto’s, prenten en<br />

van Nederland<br />

--Enschede, Museum Twentse Welle: Quilts<br />

Family<br />

--Parijs, Musée d’Orsay: La belle image, l’art du<br />

--Vlissingen, Zeeuws Maritiem Muzeeum:<br />

tekeningen opgenomen.<br />

--Arnhem, Museum voor Moderne Kunst:<br />

--Enschede, <strong>Rijksmuseum</strong> Twenthe: Cornelis<br />

--Londen, National Gallery: Renaissance<br />

calotype britannique<br />

Tegenpolen<br />

Arnhemse Faïence<br />

Troost uit het k o g<br />

Portraits<br />

--Parijs, Musée Jacquemart-André: Antoon van<br />

--Amsterdam, Amsterdams Historisch Museum:<br />

--Arnhem, Museum voor Moderne Kunst:<br />

--Enschede, <strong>Rijksmuseum</strong> Twenthe: Carel Visser<br />

--Londen, Tate Modern: Street & Studio<br />

Dyck, portraitiste européen<br />

--Washington, National Gallery of Art: Jan<br />

Amsterdam en de Oranjes<br />

Nicolaas Wijnberg: Figura<br />

--Los Angeles, J. Paul Getty Museum: Maria<br />

Lievens: A Dutch Master Rediscovered<br />

--Amsterdam, Hermitage: St Petersburg in beeld.<br />

--Assen, Drents Museum: Bernard Essers.<br />

--Ferrara, Castello Estense: Garofalo, il pittore<br />

Sibylla Merian & Daughters<br />

--Rome, Musei Capitolini: Dall’Antico:<br />

--Wenen, Kunsthistorisches Museum: Vom<br />

Fotografie uit de 19de eeuw<br />

Een wereld in zwart-wit<br />

della corte Estense<br />

--Los Angeles, J. Paul Getty Museum: The<br />

Porcellana, Decorazione, Archeologia<br />

Mythos der Antiken<br />

--Amsterdam, Huis Marseille: Het wassende<br />

--Florence, Palazzo Pitti, Galleria Palatina:<br />

Getty Commodus: Roman Portraits and<br />

--Rome, Scuderie del Quirinale: Giovanni<br />

water<br />

--Bad Arolsen, Christian Daniel Rauch-<br />

Firenze e gli antichi Paesi Bassi<br />

Modern Copies<br />

Bellini<br />

--Zaragoza, Museo de Zaragoza: Goya e Italia<br />

--Amsterdam, Koninklijke Nederlandse<br />

Museum: Zum 150. Geburtstag Emma –<br />

--Florence, Galleria degli Uffizi: L’eredità di Giotto<br />

--Rotterdam, Maritiem Museum Rotterdam:<br />

--Zürich, Museum Rietberg: Shiva Nataraja<br />

Academie van Wetenschappen: bruikleen<br />

Königin der Niederlande<br />

--Florence, Galleria dell’Accademia: Giovanni<br />

--Maastricht, Bonnefantenmuseum: Erard de la<br />

Nova Zembla<br />

--Zwolle, Museum de Fundatie, Paleis aan de<br />

voor drie jaar<br />

--Bergen op Zoom, Markiezenhof: bruikleen<br />

da Milano<br />

Marck en de Heilige Familie<br />

--Rotterdam, Museum Boijmans Van<br />

Blijmarkt: bruikleen voor drie jaar<br />

--Amsterdam, Museum Amstelkring: Klanken<br />

voor twee jaar<br />

--Maastricht, Bonnefantenmuseum:<br />

Beuningen: Vroege Hollanders. Schilderkunst<br />

rond Sint Nicolaas<br />

--Berlijn, Kulturforum am Potsdamer Platz:<br />

--Haarlem, Frans Hals Museum: Jan de Bray en<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> Maastricht, Nederlandse kunst<br />

van de late middeleeuwen<br />

--Amsterdam, Nieuwe Kerk: Black is beautiful.<br />

Sebastiano del Piombo<br />

zijn familie<br />

in de 16de eeuw<br />

--Rotterdam, Museum Boijmans Van<br />

Van Rubens tot Dumas<br />

--Bern, Historisches Museum: Karel de Stoute<br />

--Haarlem, Frans Hals Museum: De Gouden<br />

--Maastricht,<br />

t e f a f<br />

Beuningen: Erasmus en de kunst van zijn tijd<br />

--Amsterdam, Rembrandthuis: Maria Sibylla<br />

--Breda, De Beyerd: Historisch Overzicht<br />

Eeuw begint in Haarlem<br />

--Madrid, Museo del Prado: Rembrandt,<br />

--Rotterdam, Nederlands Fotomuseum: Baby.<br />

Merian & Dochters<br />

--Brugge, Groeningemuseum: Stradanus<br />

--Haarlem, Teylers Museum: Fotopioniers op<br />

painter of stories<br />

Picturing the ideal human, 1840-now<br />

--Amsterdam, Rembrandthuis: Het<br />

(1523-1607), hofkunstenaar van de Medici<br />

wereldreis<br />

--Madrid, Museo del Prado: Renaissance Portraits<br />

Lachende Zelfportret<br />

--Hildesheim, Dom-Museum: Geschöpfe aus<br />

--Madrid, Museo Thyssen-Bornemisza: Pieter<br />

--Schwerin, Staatliches Museum Schwerin:<br />

--Amsterdam, Rembrandthuis: Jacob<br />

--Cleveland, Cleveland Museum of Art:<br />

Erz. Hildesheimer Bronzekunst der Stauferzeit<br />

Saenredam<br />

Oudrys gemalte Menagerie<br />

Adriaensz. Backer<br />

Artistic Luxury: Fabergé, Tiffany, Lalique<br />

--Hoorn, Westfries Museum: Maria<br />

--Mantua, Casa del Mantegna: Matilde di<br />

--Spiers, Historisches Museum der Pfalz:<br />

--Amsterdam, Stadsarchief: Het Amsterdam<br />

--Hulst, Streekmuseum Hulst: Vesting Hulst<br />

Canossa, il Papato, l’Impero<br />

Samurai<br />

van Christiaan Andriessen<br />

--Den Bosch, Noordbrabants Museum:<br />

en de omliggende forten<br />

--Moritzburg, Schloss Moritzburg: Barocke<br />

--Stockholm, Nationalmuseum: Lura ögat. Fem<br />

--Amsterdam, Theater Instituut Nederland:<br />

Muziek – gespeeld en verbeeld<br />

Tiergärten - Die Menagerien August des<br />

seklers bländverk<br />

Theaterkunst van Nicolaas Wijnberg<br />

Starken<br />

60 61

6 maart <strong>2008</strong> – 31 december 2011<br />

Palazzo: Het verzamelen van vroeg-<br />

Italiaanse kunst in Nederland<br />

(1900-1940)<br />

Bonnefantenmuseum, Maastricht<br />

projectleiding Kris Schiermeier, Lars<br />

Tentoonstellingen<br />

en<br />

presentaties<br />

11 juni <strong>2008</strong> – 1 september <strong>2008</strong><br />

Twaalf jaar aanwinsten Ronald de Leeuw<br />

projectleiding Kris Callens, Simone van Elst<br />

inhoudelijk Pieter Roelofs<br />

25 juni <strong>2008</strong> – 22 september <strong>2008</strong><br />

<strong>Rijksmuseum</strong> Amsterdam<br />

Schiphol<br />

2 oktober 2007 – 14 januari <strong>2008</strong><br />

Battle at Schiphol<br />

projectleiding Kris Schiermeier, Roosmarijn<br />

Ubink<br />

12 juni 2004 – 31 december <strong>2008</strong><br />

<strong>Rijksmuseum</strong> aan de Vecht<br />

Gemeentemuseum, Weesp<br />

projectleiding Kris Callens, Simone van Elst<br />

28 november 2004 – 31 december <strong>2008</strong><br />

projectleiding Kris Callens, Flore Diekstra<br />

inhoudelijk Jet Baruch, Mattie Boom<br />

Van Gogh Museum, Amsterdam<br />

12 oktober 2007 – 6 januari <strong>2008</strong><br />

<strong>Rijksmuseum</strong> te gast: Japanse geïllustreerde<br />

Te gast: Titiaan<br />

inhoudelijk Hester Koers, Kees Zandvliet<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> in Duitsland<br />

boeken, 17de-20ste eeuw<br />

Hendrikman, Roosmarijn Ubink<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> Amsterdam<br />

Philipsvleugel<br />

projectleiding Kris Callens, Simone van Elst<br />

inhoudelijk Pieter Roelofs<br />

16 januari <strong>2008</strong> – 7 april <strong>2008</strong><br />

Hollandse Luchten<br />

Museum Kurhaus Kleve, Kleve<br />

projectleiding Kris Callens, Simone van Elst<br />

projectleiding Kris Schiermeier, Roosmarijn<br />

Ubink<br />

inhoudelijk Menno Fitski, Ger Luijten<br />

inhoudelijk Duncan Bull, Frits Scholten,<br />

Fee van ’t Veen<br />

t/m 2012<br />

27 augustus <strong>2008</strong> – 20 oktober <strong>2008</strong><br />

projectleiding Kris Schiermeier, Roosmarijn<br />

25 juni 2005 – 31 december <strong>2008</strong><br />

22 juni <strong>2008</strong> – 27 oktober <strong>2008</strong><br />

De Meesterwerken<br />

Aanwinsten: Fiona Tan<br />

Ubink<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> in de Abdij<br />

17 oktober <strong>2008</strong> – 4 januari 2009<br />

Kunst op papier. Aanwinsten 1996-<strong>2008</strong>,<br />

projectleiding Kris Callens, Renske Cohen<br />

inhoudelijk Robert-Jan te Rijdt<br />

Museum voor Religieuze Kunst, Uden<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> te gast: Indiase Miniaturen<br />

verworven onder directeur Ronald de<br />

14 december 2007 – 16 maart <strong>2008</strong><br />

Tervaert<br />

projectleiding Kris Callens, Simone van Elst<br />

projectleiding Kris Schiermeier, Simone van<br />

Leeuw<br />

Karel du Jardin (1626 -1678)<br />

inhoudelijk Theo Tegelaers<br />

9 april <strong>2008</strong> – 7 juli <strong>2008</strong><br />

Elst<br />

Bonnefantenmuseum, Maastricht<br />

projectleiding Kris Callens, Flore Diekstra<br />

Vincent van Gogh: De natuur van dichtbij<br />

2 september 2005 – 1 september <strong>2008</strong><br />

inhoudelijk Malini Roy, Marijn Schapelhouman<br />

projectleiding Kris Schiermeier, Lars<br />

inhoudelijk Pieter Roelofs<br />

1 oktober <strong>2008</strong> – 26 oktober <strong>2008</strong><br />

Penselen in het <strong>Rijksmuseum</strong>. De mooiste<br />

projectleiding Kris Schiermeier, Roosmarijn<br />

Ubink<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> aan de Hofvijver<br />

Haags Historisch Museum, Den Haag<br />

Teylers Museum, Haarlem<br />

Hendrikman, Roosmarijn Ubink<br />

inhoudelijk Ger Luijten<br />

20 december 2007 – 18 februari <strong>2008</strong><br />

Aanwinsten: Francesco Trevisani, ‘Het<br />

Martelaarschap van de zeven broers, de<br />

kinderboekillustraties<br />

projectleiding Kris Callens, Simone van Elst<br />

inhoudelijk Antoinette van Dorssen<br />

inhoudelijk Leo Jansen<br />

9 juli <strong>2008</strong> – 13 oktober <strong>2008</strong><br />

projectleiding Kris Callens, Simone van Elst<br />

26 februari <strong>2008</strong> – 22 februari 2009<br />

9 februari <strong>2008</strong> – 18 mei <strong>2008</strong><br />

De droom van Piranesi. Eeuwig modern<br />

design<br />

Neue Pinakothek, München,<br />

Duitsland<br />

zonen van de heilige Felicitas’<br />

Boeken uit Rembrandts tijd<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> aan Zee. Hemelse beelden<br />

projectleiding Kris Schiermeier, Flore Diekstra<br />

22 oktober <strong>2008</strong> – 18 januari 2009<br />

projectleiding Kris Callens, Flore Diekstra<br />

22 oktober <strong>2008</strong> – 8 december <strong>2008</strong><br />

projectleiding Kris Schiermeier, Roosmarijn<br />

uit oost en west<br />

inhoudelijk Ronald de Leeuw, Kris Schiermeier,<br />

Der weite Blick – Landschaften der Haager<br />

inhoudelijk Duncan Bull<br />

Aanwinsten: Diorama’s uit Suriname<br />

Ubink<br />

Museum Beelden aan Zee, Scheveningen<br />

Frank van der Velden<br />

Schule aus dem <strong>Rijksmuseum</strong><br />

projectleiding Kris Callens, Simone van Elst<br />

inhoudelijk Geert Jan Koot, Jette Hoog Antink<br />

projectleiding Kris Callens, Flore Diekstra<br />

projectleiding Kris Callens, Flore Diekstra<br />

19 februari <strong>2008</strong> – 21 april <strong>2008</strong><br />

inhoudelijk Eveline Sint-Nicolaas<br />

inhoudelijk Pauline Lunsingh Scheurleer,<br />

3 oktober <strong>2008</strong> – 4 januari 2009<br />

inhoudelijk Jenny Reynaerts, Mattie Boom<br />

Aanwinsten: Bekende Nederlanders<br />

gefotografeerd door Paul Huf<br />

projectleiding Kris Callens, Simone van Elst<br />

inhoudelijk Pieter Eckhardt<br />

1 november <strong>2008</strong> – 15 december <strong>2008</strong><br />

For the Love of God. Damien Hirst in het<br />

<strong>Rijksmuseum</strong><br />

15 oktober <strong>2008</strong> – 9 februari 2009<br />

Rembrandt Bedankt!<br />

projectleiding Kris Schiermeier, Simone van<br />

Elst<br />

Wim Quist<br />

Huis Marseille, Stichting voor<br />

Fotografie, Amsterdam<br />

Fotopioniers op wereldreis<br />

projectleiding Kris Schiermeier, Renske Cohen<br />

Tervaert<br />

inhoudelijk Mattie Boom, Marike Albers, Frank<br />

Shanghai Museum, Shanghai,<br />

China<br />

3 november 2007 – 13 februari <strong>2008</strong><br />

projectleiding Kris Callens, Simone van Elst<br />

inhoudelijk Ger Luijten<br />

8 december 2007 – 24 februari <strong>2008</strong><br />

van der Velden, Michiel Plomp, Terry van Druten<br />

Rembrandt and the Golden Age.<br />

22 april <strong>2008</strong> – 9 juni <strong>2008</strong><br />

Aanwinsten: Gerestaureerde portretten<br />

door Piero di Cosimo<br />

inhoudelijk Pieter Roelofs<br />

9 december <strong>2008</strong> – 16 februari 2009<br />

Gastpresentaties,<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> op/aan/in<br />

Document Nederland: Fans, Raimond<br />

Wouda fotografeert gepassioneerd<br />

Nederland<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> Maastricht<br />

6 november 2007 – 17 februari <strong>2008</strong><br />

Highlights from the <strong>Rijksmuseum</strong><br />

Amsterdam<br />

projectleiding Kris Schiermeier, Flore Diekstra,<br />

projectleiding Kris Callens, Simone van Elst<br />

Aanwinsten: Karel Appel<br />

2 maart 2004 – 1 januari <strong>2008</strong><br />

Foto-opdracht <strong>Rijksmuseum</strong> & n r c<br />

Verder met Cuypers en Sturm<br />

Simone van Elst<br />

inhoudelijk Duncan Bull<br />

projectleiding Kris Callens, Simone van Elst<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> aan de Maas<br />

Handelsblad<br />

Bonnefantenmuseum, Maastricht<br />

inhoudelijk Ruud Priem, Huigen Leeflang<br />

inhoudelijk Ludo van Halem<br />

Bonnefantenmuseum, Maastricht<br />

projectleiding Roosmarijn Ubink<br />

samenstelling Jonathan Gration, Lars<br />

11 juni <strong>2008</strong> – 20 augustus <strong>2008</strong><br />

projectleiding Kris Callens, Simone van Elst<br />

inhoudelijk Jet Baruch, Pieter Eckhardt<br />

Hendrikman<br />

Aanwinsten: Tempelwachters<br />

18 december <strong>2008</strong> – 9 maart 2009<br />

projectleiding Kris Callens, Simone van Elst<br />

Melchior d’Hondecoeter. Gevogelte<br />

17 april 2004 – 31 december <strong>2008</strong><br />

29 november <strong>2008</strong> – 1 maart 2009<br />

6 januari <strong>2008</strong> – 30 mei <strong>2008</strong><br />

inhoudelijk Menno Fitski<br />

projectleiding Kris Callens, Simone van Elst<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> aan de Grens<br />

Document Nederland: Het wassende<br />

Jan Cornelisz. Vermeyen – Twee panelen,<br />

inhoudelijk Pieter Roelofs, Marrigje Rikken<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> Twenthe, Enschede<br />

water. Marnix Goossens fotografeert hoe<br />

één tweeluik?<br />

projectleiding Kris Callens, Simone van Elst<br />

Nederland het droog houdt<br />

Bonnefantenmuseum, Maastricht<br />

Foto-opdracht <strong>Rijksmuseum</strong> & n r c<br />

samenstelling Lars Hendrikman, Mireille<br />

Handelsblad<br />

Marvelde<br />

62 63

Publicaties<br />

van het<br />

<strong>Rijksmuseum</strong><br />

50 x India: De 50 mooiste miniaturen van<br />

het <strong>Rijksmuseum</strong> /<br />

The 50 most beautiful miniatures from<br />

the <strong>Rijksmuseum</strong><br />

Malini Roy<br />

Amsterdam: <strong>Rijksmuseum</strong> / Nieuw<br />

Amsterdam, <strong>2008</strong><br />

Help! Musea zijn saai.<br />

Niet om door te komen<br />

Amsterdam: <strong>Rijksmuseum</strong> / Bobcat Media,<br />

<strong>2008</strong><br />

dvd<br />

Johannes Vermeer (1632-1675)<br />

Liefde / Love<br />

Amsterdam: <strong>Rijksmuseum</strong> / Nieuw<br />

Amsterdam, <strong>2008</strong><br />

[256] p.<br />

i s b n 978-90-8689-008-8 (Nederlands / Engels)<br />

€ 14,95<br />

Het Nederlandse Palazzo: verzamelingen<br />

van vroeg-Italiaanse kunst / The Dutch<br />

Palazzo: Collections of early Italian art<br />

Fee van ’t Veen<br />

Amsterdam: <strong>Rijksmuseum</strong> / Nieuw<br />

Amsterdam, <strong>2008</strong><br />

88 p.<br />

Unknown Japan: Reconsidering 19thcentury<br />

Photographs<br />

David Odo<br />

Amsterdam: <strong>Rijksmuseum</strong> / Manfred &<br />

Hanna Heiting Fund, <strong>2008</strong><br />

60 p. (<strong>Rijksmuseum</strong> Studies in Photography 4)<br />

i s b n 978-90-71450-19-8 (Engels)<br />

143 p.<br />

Mariët Westermann<br />

Louis Heldring: Amateur Photographer in<br />

i s b n 978-90-8689-036-1 (Nederlands / Engels)<br />

€ 22,95<br />

Bulletin van het <strong>Rijksmuseum</strong><br />

i s b n 978-90-8689-043-9 (Nederlands / Engels)<br />

2de (Ned.) / 3de druk (Eng.)<br />

the Middle East 1898<br />

€ 17,95<br />

Jrg. 56 (<strong>2008</strong>), nrs. 1/2 en 3<br />

€ 19,95<br />

Amsterdam: <strong>Rijksmuseum</strong> / Nieuw<br />

Rakia Faber<br />

Vrouwen / Women<br />

Amsterdam: <strong>Rijksmuseum</strong>; Zwolle: Uitgeverij<br />

Amsterdam, <strong>2008</strong><br />

Amsterdam: <strong>Rijksmuseum</strong> / Manfred &<br />

De Oranjes: Van Willem van Oranje tot<br />

Amsterdam: <strong>Rijksmuseum</strong> / Nieuw<br />

Waanders<br />

Bloemen / Flowers<br />

64 p. (<strong>Rijksmuseum</strong>-Dossiers)<br />

Hanna Heiting Fund, <strong>2008</strong><br />

erfprins Amalia<br />

Amsterdam, <strong>2008</strong><br />

i s s n 0165-9510<br />

Amsterdam: <strong>Rijksmuseum</strong> / Nieuw<br />

i s b n 978-90-8689-034-7 (Nederlands)<br />

56 p. (<strong>Rijksmuseum</strong> Studies in Photography 3)<br />

Han van Bree, Piet Lekkerkerk<br />

[256] p.<br />

Amsterdam, <strong>2008</strong><br />

i s b n 978-90-8689-032-3 (Engels)<br />

i s b n 978-90-71450-18-1 (Engels)<br />

3de druk<br />

i s b n 978-90-8689-010-1 (Nederlands / Engels)<br />

Oog.<br />

[256] p.<br />

€ 14,95<br />

€ 22,95<br />

Amsterdam: <strong>Rijksmuseum</strong> / Nieuw<br />

€ 14,95<br />

Oog in oog met kunst en geschiedenis.<br />

i s b n 978-90-8689-011-8 (Nederlands / Engels)<br />

Amsterdam, <strong>2008</strong><br />

Tijdschrift van het <strong>Rijksmuseum</strong><br />

€ 14,95<br />

A farewell to Ronald de Leeuw:<br />

Melchior d’Hondecoeter: Vogelschilder /<br />

64 p. (<strong>Rijksmuseum</strong>-Dossiers)<br />

Jrg. 2 (<strong>2008</strong>), nrs. 1-5<br />

his favourite acquisitions for the<br />

Bird Painter<br />

i s b n 978-90-8689-000-2<br />

Buitengaats: Vierentwintig verhalen over<br />

<strong>Rijksmuseum</strong><br />

Marrigje Rikken<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> Amsterdam<br />

havens<br />

[d’a r t s / Paul Spies & Karien van Schaik (red.)]<br />

Amsterdam: <strong>Rijksmuseum</strong> / Nieuw<br />

Provenance<br />

<strong>Jaarverslag</strong> 2007<br />

Red. Gijs van der Ham en Eveline Sint Nicolaas<br />

Amsterdam: <strong>Rijksmuseum</strong>, <strong>2008</strong><br />

Amsterdam <strong>2008</strong><br />

Fiona Tan<br />

Amsterdam: <strong>Rijksmuseum</strong><br />

Amsterdam: <strong>Rijksmuseum</strong>, <strong>2008</strong><br />

160 p.<br />

64 p. (<strong>Rijksmuseum</strong>-Dossiers)<br />

Amsterdam: <strong>Rijksmuseum</strong> / Nieuw<br />

143 p.<br />

120 p.<br />

i s b n 978-90-71450-21-1 (Engels)<br />

i s b n 978-90-8689-044-6 (Nederlands)<br />

Amsterdam, <strong>2008</strong><br />

i s b n 978-90-71450-20-4<br />

i s b n 978-90-8689-047-7 (Engels)<br />

112 p.<br />

Het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds<br />

Kijkkasten uit Suriname:<br />

€ 14,95<br />

i s b n 978-90-8689-041-5 (Nederlands)<br />

<strong>Jaarverslag</strong> 2007<br />

De Dans om het gouden kalf van Lucas van<br />

De diorama’s van Gerrit Schouten<br />

i s b n 978-90-8689-042-2 (Engels)<br />

Amsterdam: <strong>Rijksmuseum</strong><br />

Leyden /<br />

Clazien Medendorp, met bijdragen van Eveline<br />

De Nachtwacht / The Night Watch<br />

€ 17,95<br />

The Dance around the golden calf by Lucas<br />

Sint Nicolaas<br />

Gary Schwartz<br />

4<br />

van Leyden<br />

Amsterdam: k i t Publishers / <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

3de (Ned.) / 2de (Eng.) herziene druk<br />

Het poppenhuis / The doll’s house<br />

Ted van Lieshout<br />

Jan Piet Filedt Kok<br />

<strong>2008</strong><br />

Amsterdam: <strong>Rijksmuseum</strong> / Nieuw<br />

Christa Carbo<br />

Amsterdam: <strong>Rijksmuseum</strong> / Nieuw<br />

Amsterdam: <strong>Rijksmuseum</strong> / Nieuw<br />

128 p.<br />

Amsterdam, <strong>2008</strong><br />

Amsterdam: <strong>Rijksmuseum</strong> / Nieuw<br />

Amsterdam, <strong>2008</strong><br />

Amsterdam, <strong>2008</strong><br />

i s b n 978-90-6832-790-8<br />

64 p. (<strong>Rijksmuseum</strong>-Dossiers)<br />

Amsterdam, <strong>2008</strong><br />

[63] p.<br />

68 p. (<strong>Rijksmuseum</strong>-Dossiers)<br />

€ 19,50<br />

i s b n 978-90-8689-037-8 (Nederlands)<br />

Ongepagineerd<br />

i s b n 978-90-8689-039-2 (Nederlands / Engels)<br />

i s b n 978-90-8689-035-4 (Nederlands)<br />

i s b n 978-90-8689-038-5 (Engels)<br />

i s b n 978-90-8689-031-6 (Nederlands / Engels)<br />

€ 12,50<br />

i s b n 978-90-8689-040-8 (Engels)<br />

Land & water<br />

€ 14,95<br />

€ 17,95<br />

€ 14,95<br />

Amsterdam: <strong>Rijksmuseum</strong> / Nieuw<br />

Amsterdam, <strong>2008</strong><br />

Stille beelden:<br />

Drop sculpture (Atlas). Simon Starling<br />

[256] p.<br />

Vroege kleurenfotografie uit het<br />

[Nathalie Zonnenberg (red.)]<br />

i s b n 978-90-8689-009-5 (Nederlands /<br />

<strong>Rijksmuseum</strong><br />

Amsterdam: <strong>Rijksmuseum</strong> Publishing, <strong>2008</strong><br />

Engels)<br />

Hans Rooseboom, Ileen Montijn<br />

79 p.<br />

€ 14,95<br />

Amsterdam: <strong>Rijksmuseum</strong>, <strong>2008</strong><br />

i s b n 978-90-868-9049-1 (Engels)<br />

180 p. (Eindejaarsgeschenk)<br />

64 65

Publicaties van<br />

medewerkers<br />

--‘Empire Picture Frames: Style, Technique<br />

and Conservation’, in: Postprints of the 8th<br />

Wood and Furniture Symposium, pp. 66-69.<br />

--‘Een modern dubbelportret van Theo<br />

en Nelly van Doesburg’, Bulletin van het<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> 56 (<strong>2008</strong>), pp. 34-47;<br />

--‘Album with salt prints: Réunion des Tuileries<br />

--Entry’s in: T. Barton Thurber (red.), European<br />

Art at Dartmouth. Highlights from the Hood<br />

Museum of Art, Hanover (N.J.) <strong>2008</strong>.<br />

--‘Préface’, ‘L’invention de la faïence en<br />

Hollande’, ‘Décors italiens et décors bibliques<br />

de l’atelier de Willem Verstraeten’, ‘1647-<br />

1670 première floraison hollandaise marquée<br />

--‘Eindelijk een portret dat lijkt’, Oog 2 (<strong>2008</strong>),<br />

nr. 1, pp. 124-127;<br />

--‘Vast’,<br />

Oog 2 (<strong>2008</strong>), nr. 5, pp. 72-79.<br />

D.J. Biemond<br />

au Louvre’, in: A farewell to Ronald de Leeuw.<br />

J. van Campen<br />

par la Chine, une production longtemps<br />

J.P. Filedt Kok<br />

--‘Het tafelservies van Gogel’, Historisch<br />

His favourite acquisitions for the <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

--‘Een Thaise bekervaas’, ‘De vaas van<br />

méconnue en dehors des Pays-Bas’, ‘Les grès<br />

--De Dans om het gouden kalf van Lucas van<br />

R.J. Baarsen<br />

Nieuwsblad, maart <strong>2008</strong>, pp. 52-53;<br />

Amsterdam <strong>2008</strong>, pp. 100-102;<br />

Heldring’, ‘De Dognkhe-vaas van mevrouw<br />

rouges de Delft, le commerce du Thé’, in:<br />

Leyden, Amsterdam <strong>2008</strong>. Engelse vertaling:<br />

--Bespreking van tentoonstelling Quand<br />

--‘Geestige vindingen en rijke ordonnanties.<br />

--‘Fotograferen om de wereld. De pioniers<br />

Hondius’, [met Ellen Uitzinger] ‘De schenking<br />

C. Lahaussois (direction scientifique), Delft<br />

The Dance around the golden calf by Lucas<br />

Versailles était meublé d’argent, Versailles<br />

Bokalen en kussens’, in: H. van Nierop e.a.,<br />

van de vroege reisfotografie’, Kunstschrift 52<br />

van twee Chinese schilderingen in 1930 en<br />

Faïence, Paris <strong>2008</strong>, pp. 10-12, 46-57, 112-115;<br />

van Leyden;<br />

(Musée national du Château) 2007-<strong>2008</strong>, The<br />

Romeyn de Hooghe. De verbeelding van de<br />

(<strong>2008</strong>), nr. 5, pp. 12-21;<br />

1954’, Aziatische Kunst 38 (<strong>2008</strong>), nr. 3,<br />

--‘De haven van Harlingen in 1812 op een bord<br />

--Proefversie van bestandscatalogus, Early<br />

Burlington Magazine 150 (<strong>2008</strong>), pp. 129-130;<br />

late Gouden Eeuw, Zwolle <strong>2008</strong>, pp. 244-257.<br />

--‘Nederlanders op wereldreis’, Kunstschrift 52<br />

pp. 55-58, 87-90, 91-94, 103-106;<br />

uit Sèvres’, in: Buitengaats. Vierentwintig<br />

Netherlandish Paintings in the <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

--‘Rococo in Holland: the assimilation of<br />

(<strong>2008</strong>), nr. 5, pp. 22-25;<br />

--‘Londense aankopen van J.C.J. Drucker’ ,<br />

verhalen over havens, Amsterdam <strong>2008</strong>,<br />

Amsterdam – artists born before 1500 :<br />

a foreign style’, in: S.D. Coffin e.a. (red.),<br />

J. Bikker<br />

--‘Fotopioniers op wereldreis’, Teylers<br />

[met Menno Fitski] ‘Pauline Scheurleer in het<br />

pp. 14-18.<br />

http://www.rijksmuseum.nl/catalogue-<br />

Rococo, The Continuing Curve, 1730-<strong>2008</strong>,<br />

--Recensie van: P. Biesboer e.a., Painting<br />

Magazijn 27 (<strong>2008</strong>), nr. 3, pp. 2-7;<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>’, Aziatische Kunst 38 (<strong>2008</strong>),<br />

artists-born-before-1500 (verschijning<br />

Cooper-Hewitt, National Design Museum,<br />

in Haarlem 1500-1850. The collection of<br />

--[met Hans Rooseboom en Ger Luijten]<br />

nr. 4, pp. 22-31, 3-7;<br />

T.D.W. Dibbits<br />

definitieve versie op website, begin 2009);<br />

New York <strong>2008</strong>, pp. 150-167;<br />

the Frans Hals Museum, Gent 2007, The<br />

Redactie van Rakia Faber (red.), Louis<br />

--10 entry’s in: Wapengekletter op Chinees<br />

--[met Ige Verslype en Arie Wallert] ‘Paulus<br />

--‘Publications received: Venite, Adoremus:<br />

--‘Wilhelm de Rots and early cabinet-making<br />

Burlington Magazine 150 (februari <strong>2008</strong>),<br />

Heldring: Amateur Photographer in the<br />

porselein; serviesgoed met Nederlandse<br />

Potters Herders met vee: <strong>Rijksmuseum</strong><br />

Geertgen tot St. Jans and the Adoration of<br />

in The Hague’, The Burlington Magazine 150<br />

pp. 114-115;<br />

Middle East 1898 (<strong>Rijksmuseum</strong> Studies in<br />

familiewapens, Vormen uit Vuur 202 (<strong>2008</strong>);<br />

versus Woburn Abbey’, Bulletin van het<br />

the Kings’ - Winterthur, The Burlington<br />

(<strong>2008</strong>), pp. 372-380;<br />

--‘Cologne, the “German Rome,” in views<br />

Photography 3), Amsterdam <strong>2008</strong>;<br />

--‘A divine gift; jubileumtentoonstelling<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> 56 (<strong>2008</strong>), pp. 66-81;<br />

Magazine 150 (februari <strong>2008</strong>), pp. 121-122;<br />

--[m.m.v. Christina Hagelskamp] ‘Kistjes van<br />

by Berckheyde and van der Heyden and<br />

--[met Hans Rooseboom en Ger Luijten]<br />

Vereniging van Vrienden der Aziatische<br />

--‘Portretten van Adriana Croes, Eduard<br />

--‘Lucas van Leyden als voorbeeld’ / ‘Lucas van<br />

Kick? Hollands lakwerk uit de vroege 17de<br />

the journals of seventeenth-century Dutch<br />

Redactie van David Odo (red.), Unknown<br />

Kunst’, Keramika 20 (<strong>2008</strong>), nr. 4, pp. 6-15.<br />

Wallis, Maria van Strijp en Dirck, Jacobus<br />

Leyden as Model’, in Anneke de Vries (red.),<br />

eeuw’, Bulletin van het <strong>Rijksmuseum</strong> 56<br />

tourists’, Simiolus, Netherlands Quarterly for<br />

Japan: Reconsidering 19th-century<br />

of Johannes Wallis door Johannes Cornelisz<br />

Avonturen met een collectie. Ontdekkingen in<br />

(<strong>2008</strong>), pp. 12-27;<br />

the history of art 32 (2006), nr. 4 [= <strong>2008</strong>],<br />

Photographs (<strong>Rijksmuseum</strong> Studies in<br />

Mw. A.H. Coerdt<br />

Verspronck (Haarlem 1600/03-1662,<br />

de verzamelingen van Huis Bergh / Voyages<br />

--‘Albertus de Lannoij, ébéniste de la cour du<br />

pp. 273-290.<br />

Photography 4), Amsterdam <strong>2008</strong>.<br />

--‘Geflechte aus Stulrohr - Material und<br />

Haarlem)’, Bulletin van de Vereniging<br />

of discovery in the collections of Huis Bergh,<br />

plus curieux des princes’, in: J. Toussaint<br />

Geschichte, Möglichkeiten der Konservier-<br />

Rembrandt 18, nr. 2, pp. 22-25;<br />

’s-Heerenberg <strong>2008</strong>, pp. 68-75, 166-67;<br />

(red.), Actes du colloque Autour de Bayar/<br />

Mw. M.M. Boom<br />

D. Bull<br />

ung und Restaurierung Teil 1: Material,<br />

--‘Adolf en Catharina Croeser’, in: A farewell to<br />

--[met Molly Faries, Micha Leeflang en<br />

Le Roy, Namen <strong>2008</strong>, pp. 255-264;<br />

--[met Hans Rooseboom] ‘Dummy voor<br />

--‘Francesco Trevisani’s “St Felicity”, a gift<br />

Geschichte und Schadensphänomene’,<br />

Ronald de Leeuw. His favourite acquisitions for<br />

Margreet Wolters] ‘De laat-middeleeuwse<br />

--Bespreking van S. Bennett en C. Sargentson<br />

“Dagboek van een erotomaan”. Sanne Sannes<br />

from cardinal Ottoboni to the marquis de<br />

Restauro 114 (<strong>2008</strong>), nr. 2, pp. 107-133;<br />

the <strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam <strong>2008</strong>, pp. 40-41;<br />

schilder aan het werk – Atelierpraktijken<br />

(red.), French art of the eighteenth century at<br />

(Groningen 1937-1967 Bergen)’, Bulletin van<br />

Torcy’, The Burlington Magazine 150 (<strong>2008</strong>),<br />

--‘Geflechte aus Stulrohr - Material<br />

--‘Tot slot’, in: Buitengaats. Vierentwintig<br />

van de vijftiende - eeuwse Hollandse<br />

The Huntington, New Haven / Londen <strong>2008</strong>,<br />

de Vereniging Rembrandt 18 (<strong>2008</strong>), nr. 1,<br />

pp. 4-14;<br />

und Geschichte, Möglichkeiten der<br />

verhalen over havens, pp. 117-120.<br />

schilders’, biografieën van Jan Mostaert,<br />

The Furniture History Society Newsletter 171<br />

pp. 23-27;<br />

--‘Princess, countess, lover or wife? Liotard’s<br />

Konservierung und Restaurierung Teil 2:<br />

Cornelis Engelbrechtsz en Lucas van<br />

(<strong>2008</strong>), pp. 14-16.<br />

--‘Moderne Landschaft. Die Ingenieur-<br />

“lady on a sofa”’, The Burlington Magazine<br />

Ziele und Möglichkeiten der Restaurierung’,<br />

P.H.J.C. van Duin<br />

Leyden, de Meesters van Alkmaar, Delft en<br />

fotografie und das Bild der Niederlände’,<br />

150 (<strong>2008</strong>), pp. 592-602;<br />

Restauro 114 (<strong>2008</strong>), nr. 3, pp. 178-188;<br />

--‘The conservation of a secrétaire by<br />

de Spes Nostra, alsmede diverse entry’s,<br />

Mw. A.M.F. Barth<br />

in: J. Reynaerts (red.), Der weite Blick.<br />

--‘De <strong>Rijksmuseum</strong> Botticelli onder de<br />

--[met o.a. A. Wallert en J. Dik] ‘Relics in<br />

Weisweiler and a writing table by Jacob<br />

in: F.F. Lammertse en J. Giltaij (red.),<br />

--[met H. Piena] Redactie van Empire furniture,<br />

Landschaften der Haager Schule aus dem<br />

loep: de gevaren van natuurwetenschappelijk<br />

Medieval Altarpieces? Combining X-ray<br />

Frères’, in: Empire furniture, Proceedings<br />

Vroege Hollanders. Schilderkunst van de<br />

Proceedings Fifth International Symposium<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>, Ostfildern/München <strong>2008</strong>,<br />

onderzoek’, Bulletin van Het <strong>Rijksmuseum</strong> 56<br />

Tomographic, Laminographic and Phase-<br />

Fifth International Symposium on Wood<br />

late middeleeuwen, Rotterdam (Museum<br />

on Wood and Furniture Conservation, 17-18<br />

pp. 68-97;<br />

(<strong>2008</strong>), pp. 48-57;<br />

Contrast Imaging to Visualise Thin Organic<br />

and Furniture Conservation, 17-18 november<br />

Boijmans Van Beuningen) <strong>2008</strong>, pp. 45-58,<br />

november 2006, Amsterdam <strong>2008</strong>.<br />

--Entry’s 68 (Jacobus van Gorkom jr.),<br />

--Entry’s in: Renaissance Faces: Van Eyck to<br />

Objects in Paintings’, Journal of Synchrotron<br />

2006, Amsterdam <strong>2008</strong>, pp. 60-65;<br />

117 -120, 136-41, 150-56, 164-78, 184-87, 225-<br />

71 (Henri de Louw), 72 en 73 (Pieter<br />

Titian / El Retrato del Renaciemento (Museo<br />

Radiation 15 (<strong>2008</strong>), pp. 55-61.<br />

--‘Foreword’, in: N. Zonnenberg (red.), Drop<br />

37, 241-42, 247-50, 286-96, nrs. 13, 17, 18, 21,<br />

H. Baija<br />

Oosterhuis), 76 (Tonnis Post), 77<br />

del Prado en National Gallery), Madrid en<br />

Sculpture (Atlas), Amsterdam <strong>2008</strong>, p. 2.<br />

24-27, 28, 38-40, 43, 54, 55;<br />

--‘“Verengeweld en kwabornamentiek”: een<br />

(Johann Heinrich Schönscheidt) en 78<br />

London <strong>2008</strong>;<br />

J.D. van Dam<br />

--‘Portrait of an African Man’, in: A farewell to<br />

authentieke lijst voor de bedreigde zwaan’,<br />

(Pictorialismus) in: J. Reynaerts (red.), Der<br />

--Entry’s in: Canaletto. Venezia e i suoi<br />

--‘Technische problemen bij de reconstructie<br />

P.P. Eckhardt<br />

Ronald de Leeuw. His favourite acquisitions for<br />

Bulletin van het <strong>Rijksmuseum</strong> 56 (<strong>2008</strong>),<br />

weite Blick. Landschaften der Haager Schule<br />

splendori (Casa dei Carraresi, Treviso),<br />

van enkele delen van een bloempiramide’,<br />

--‘Dicksonhaven, een onbereikbare haven’,<br />

the <strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam <strong>2008</strong>, pp. 28-29.<br />

pp. 28-33;<br />

aus dem <strong>Rijksmuseum</strong>, Ostfildern/München<br />

Venetië <strong>2008</strong>, pp. 246-247;<br />

Bulletin van het <strong>Rijksmuseum</strong> 56 (<strong>2008</strong>),<br />

in: Buitengaats. Vierentwintig verhalen over<br />

<strong>2008</strong>, pp. 242-256;<br />

pp. 58-65;<br />

havens, Amsterdam <strong>2008</strong>, pp. 19-22;<br />

66 67

M. Fitski<br />

--[met Kris Callens] ‘Zonder verering geen<br />

--‘Voorwoord’, ‘Theo Neuhuys en de eigentijdse<br />

--[met Michel van de Laar] ‘De restauratie van<br />

G.R. Korevaar<br />

--[met Henk van Nierop e.a.] Redactie Romeyn<br />

--Recensies van: L.J. Mueller, Competition and<br />

held’, in <strong>Jaarverslag</strong> <strong>Rijksmuseum</strong> <strong>2008</strong>,<br />

kunst bij Kleykamp’ en ‘Slotop-merking’ in:<br />

het portret van de zeeschilder Willem van<br />

--‘De regenten van het Nieuwe Zijds Huiszitten-<br />

de Hooghe. De verbeelding van de late Gouden<br />

Collaboration: Japanese prints of the Utagawa<br />

bijlage VII;<br />

J.F. Heijbroek e.a., Kleykamp. De geschiedenis<br />

der Velde II door Lodewijk van der Helst’,<br />

huis door Jacob Adriaensz Backer’, Maandblad<br />

Eeuw, Zwolle <strong>2008</strong>.<br />

school en B.A. Coats (red.), Chikanobu:<br />

--[met Eveline Sint Nicolaas] Redactie<br />

van een kunsthandel, ca. 1900-1968, Zwolle /<br />

in: Buitengaats. Vierentwintig verhalen over<br />

Amstelodamum 95 (<strong>2008</strong>), nr. 3/4, pp. 31-45;<br />

--‘Stradanus in Brugge’, Kunstschrift 52 (<strong>2008</strong>),<br />

Modernity and Nostalgia in Japanese prints,<br />

Buitengaats. Vierentwintig verhalen over<br />

Den Haag <strong>2008</strong>, pp. 6-7, 61-97 en 172.<br />

havens, Amsterdam <strong>2008</strong>, pp. 55-59;<br />

--Entry’s 15, 28A en B in: P. van den Brink en<br />

nr. 6, pp. 52-53;<br />

Aziatische Kunst 38 (<strong>2008</strong>), nr. 1, pp. 33-36;<br />

havens, Amsterdam <strong>2008</strong>;<br />

--‘Voorwoord’,<br />

in: J. van der Ploeg (red. A.G.<br />

J. van der Veen (et al.), Jacob Backer (1608/9-<br />

--Redactie en bijdragen aan Léna Widerkehr,<br />

--‘Twee bodhisattva’s en een windstreek-<br />

--‘Opgedoken haven – een bijzonder gezicht<br />

J.G.A. de Hond<br />

Hendriks en H. van der Biezen), Bezanen en<br />

1651), Amsterdam (Rembrandthuis), Aken<br />

Jacob Matham. The New Hollstein Dutch<br />

hoeder’, Aziatische Kunst 38 (<strong>2008</strong>),<br />

op Kanton’, in: Buitengaats. Vierentwintig<br />

--Verlangen naar het Oosten. Oriëntalisme<br />

Gaffelaars, Emmen <strong>2008</strong>;<br />

(Suermondt-Ludwig-Museum), <strong>2008</strong>/2009<br />

etchings, engravings and woodcuts, dl. 3,<br />

nr. 3, pp. 79-86;<br />

verhalen over havens, Amsterdam <strong>2008</strong>;<br />

in de Nederlandse cultuur, ca. 1800-1920,<br />

--‘Foreword’, in: Rob Napier, Reconditioning<br />

Ouderkerk a/d IJssel-Amsterdam <strong>2008</strong>;<br />

--‘De lessenaar van Domela Nieuwenhuis’,<br />

--Recente aanwinsten 1 (De Beeldenstorm),<br />

dissertatie Radboud Universiteit Nijmegen,<br />

an Eighteenth-Century Ship Model: Valkenisse<br />

M.A.A.M. van de Laar<br />

--Redactie Nadine Orenstein, Simon Frisius.<br />

Aziatische Kunst 38 (<strong>2008</strong>), nr. 3, pp. 99-102;<br />

2 (gouden penningdoos De Suffren),<br />

Leiden <strong>2008</strong>;<br />

Retourschip of 1717, Florence (OR) <strong>2008</strong>.<br />

--[met Marga Altena] ‘ Ter bescherming tegen<br />

The New Hollstein Dutch etchings, engravings<br />

--‘Feniks en paulownia: een kamerscherm van<br />

8 (beeld Anton de Kom), Bulletin van het<br />

--‘Al varende kort den wegs des levens’, in:<br />

den tijdsinvloed, schilderijenrestaurator<br />

and woodcuts, 2 dln., Ouderkerk a/d IJssel-<br />

W.F.L. graaf van Bylandt’, Aziatische Kunst 38<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> 56 (<strong>2008</strong>), pp. 361-364 en<br />

Buitengaats. Vierentwintig verhalen over<br />

W.T. Kloek<br />

Arnold van de Laar’, Cr, Interdisciplinair<br />

Amsterdam <strong>2008</strong>;<br />

(<strong>2008</strong>), nr. 3, pp. 109-111;<br />

373-374.<br />

havens, Amsterdam <strong>2008</strong>, pp. 37-41;<br />

--[met Bert W. Meijer] Redactie Fiamminghi e<br />

vakblad voor conservering en restauratie 9<br />

--Redactie Marjolein Leesberg, Johannes<br />

--‘De blauwe boekjes van Mr. H.K.<br />

--‘Portrait of Mrs. Catharina van Braam<br />

Olandesi: disegni dalle collezioni degli Uffizi,<br />

(voorjaar <strong>2008</strong>), pp. 40-43;<br />

Stradanus. The New Hollstein Dutch etchings,<br />

Westendorp’, Aziatische Kunst 38 (<strong>2008</strong>),<br />

R. Harmanni<br />

Houckgeest’, in: A farewell to Ronald de<br />

Firenze <strong>2008</strong>. Franse editie: Bruegel, Rubens<br />

--[met Margreet Wolters en Arie Wallert]<br />

engravings and woodcuts, 3 dln., Ouderkerk<br />

nr. 4, pp. 39-47;<br />

--‘Een Andriessen-kamer in de collectie van het<br />

Leeuw. His favourite acquisitions for the<br />

et leurs contemporains: dessins nordiques du<br />

‘Anthonis Mor and the portrait of Thomas<br />

a/d IJssel-Amsterdam <strong>2008</strong>;<br />

--‘Japanese art in the Westendorp-Osieck<br />

Amsterdams Historisch Museum’, Maand-<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam <strong>2008</strong>, pp. 126-128;<br />

Musée des Offices à Florence, Paris <strong>2008</strong>;<br />

Gresham’, in Making Art in Tudor Britain,<br />

collection’, Arts of Asia 38 (<strong>2008</strong>), nr. 4,<br />

blad Amstelodamum 95 (<strong>2008</strong>), nr. 1, pp. 16-28.<br />

--‘Smal maar onschatbaar. De opening van het<br />

--‘Met Roelant Roghman naar de Haarlemmer-<br />

Abstracts from Academic Workshops<br />

J.R. de Lorm<br />

pp. 48-57;<br />

Suezkanaal’, Kunstschrift 52 (<strong>2008</strong>), nr. 5,<br />

poort’, in: J.E. Abrahamse e.a. (ed.), De<br />

(2007-<strong>2008</strong>), internetpublicatie op:<br />

--‘Renaissance-style jewellery box and goblet’,<br />

--‘Een merkwaardige geschiedenis in de<br />

Mw. E. Hartkamp-Jonxis<br />

pp. 32-39.<br />

verbeelde wereld : liber amicorum voor<br />

http://www.npg.org.uk/live/<br />

in: A farewell to Ronald de Leeuw. His<br />

Straat van Shimonoseki’, in: Buitengaats.<br />

--‘Tastbare sporen van het leven van een<br />

Boudewijn Bakker, Bussum <strong>2008</strong>, pp. 67-75;<br />

makingtudorartworkshop.asp;<br />

favourite acquisitions for the <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

Vierentwintig verhalen over havens,<br />

hoge VOC-ambtenaar, Laurens Pit’, in:<br />

A.J. Hoving<br />

--‘Tapestry showing Meleager and Atalanta’,<br />

--[met Ab Hoving] ‘De restauratie van het<br />

Amsterdam <strong>2008</strong>, pp. 112-113.<br />

Amsterdam <strong>2008</strong>, pp. 23-27.<br />

Buitengaats. Vierentwintig verhalen over<br />

--‘Dutch Shipdesign in the 17th and 18th<br />

in: A farewell to Ronald de Leeuw. His<br />

portret van de zeeschilder Willem van der<br />

havens, Amsterdam <strong>2008</strong>, pp. 33-36;<br />

Centuries’, in: H. Nowacki en W. Lefèvre (red.),<br />

favourite acquisitions for the <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

Velde II door Lodewijk van der Helst’, in:<br />

G.C.M. Luijten<br />

E.P.J.M. de Groot<br />

--‘Een geschilderd patroon voor een<br />

Creating Shapes in Civil and Naval Architecture,<br />

Amsterdam <strong>2008</strong>, pp. 22-23;<br />

Buitengaats. Vierentwintig verhalen over<br />

--‘Jan Piet Filedt Kok en het <strong>Rijksmuseum</strong>’,<br />

--[met Peter Van der Krogt en Martijn Storms]<br />

wandtapijt met de Landing van Scipio op<br />

a Cross-Disciplinary Comparison, Max Plank<br />

--‘De Zuiderzee, de slag, de held en drie havens’,<br />

havens, Amsterdam <strong>2008</strong>, pp. 55-59.<br />

Bulletin van het <strong>Rijksmuseum</strong> 56 (<strong>2008</strong>),<br />

The atlas Blaeu-van der Hem of the Austrian<br />

de kust van Afrika uit het midden van de<br />

Institut Für Wissenschaftsgeschichte, reprint<br />

in: Buitengaats. Vierentwintig verhalen over<br />

pp. 5-11;<br />

National Library, Vol. 6: The supplemental<br />

16de eeuw’, Bulletin van het <strong>Rijksmuseum</strong> 56<br />

338, vol. II, pp. 177-189;<br />

havens, Amsterdam <strong>2008</strong>, pp. 50-54.<br />

R.J.C.H.M. van Langh<br />

--‘The women’s bath’, in: A farewell to Ronald<br />

volumes (Ergän-zungsbände) : descriptive<br />

(<strong>2008</strong>), pp. 83-101.<br />

--‘Dutch Shipbuilding in the Seventeenth<br />

--‘Everything created, deserves to<br />

de Leeuw. His favourite acquisitions for the<br />

catalogue of the four supplemental volumes<br />

Century’, Nautical Research Journal 53 (<strong>2008</strong>),<br />

G.J.M. Koot<br />

beannihilated. Simon Starling’s Drop<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam <strong>2008</strong>, pp. 30-32;<br />

to the atlas - general indexes,’t Goy-Houten<br />

J.F. Heijbroek<br />

nr. 1, pp. 19-30;<br />

--‘The catalogues of the collection of paintings<br />

Sculpture from a conservation perspective’,<br />

--‘Kunst op papier omstreeks 1800’,<br />

<strong>2008</strong>;<br />

--‘Nieuwe inzichten over Toorops Oude Tuin<br />

--Recensie van: L. Petersson, Rigging, Period<br />

in the <strong>Rijksmuseum</strong>: form and content’,<br />

in: Simon Starling, Drop Sculpture (Atlas),<br />

<strong>Jaarverslag</strong> <strong>Rijksmuseum</strong> 2007, pp. 67-69;<br />

--‘A touch of exoticism. Foreign coastal scenes<br />

der Weeën’, Bulletin van het <strong>Rijksmuseum</strong> 56<br />

Fore-and-Aft Craft’, 2007, Tijdschrift voor<br />

Pinakothēkē 24-25 (2007), pp. 163-167 (ook<br />

Amsterdam <strong>2008</strong>, pp. 75-78.<br />

--‘Voorwoord’, in: F. Duister, M. Schapel-<br />

in Dutch marine painting’, in: J. Gaschke<br />

(<strong>2008</strong>), pp. 103-107;<br />

Zeegeschiedenis 27 (<strong>2008</strong>), nr. 1, pp. 74-75;<br />

verschenen in het Russisch);<br />

houman e.a., Nicolaas Wijnberg 1918-2006,<br />

(red.), Turmoil and tranquillity: the sea<br />

--‘From simple print-seller to renowned art<br />

--Het Statenjacht Utrecht (red.), Franeker <strong>2008</strong>;<br />

--‘Het<br />

Kunstbuechlin van 1535 : een verzameling<br />

H. Leeflang<br />

Bussum <strong>2008</strong>.<br />

through the eyes of Dutch and Flemish<br />

dealer: Frans Buffa & Sons in Amsterdam<br />

--‘Witsens speeljacht van 42 voet in retrospec-<br />

recepten voor de kunstambachten’, Bulletin<br />

--‘Post uit Praag. Over een teruggevonden<br />

masters, 1550-1700, Greenwich <strong>2008</strong>.<br />

(c. 1785-1951)’ en ‘Da venditore di stampe<br />

tief’ / ‘A Retrospective of Witsen’s 42 foot<br />

van het <strong>Rijksmuseum</strong> 56 (<strong>2008</strong>), pp. 108-113;<br />

tekening van Bartholomeus Spranger’,<br />

Mw. P.C.M. Lunsingh Scheurleer<br />

a mercante d’arte: Frans Buffa & Sons,<br />

Pleasure yacht’, in: H. van der Biezen (red.),<br />

--‘Wetenschappelijke bibliografie van prof. dr.<br />

Bulletin van het <strong>Rijksmuseum</strong> 56 (<strong>2008</strong>),<br />

--‘Een gouden plaatje versierd met Garoeda,<br />

G. van der Ham<br />

Amsterdam (c. 1785-1951)’, in: Alberto<br />

Scheepshistorie 5, Het Schaalmodel als Recon-<br />

P. Sigmond’, Bulletin van het <strong>Rijksmuseum</strong> 56<br />

pp. 114-127;<br />

koning der vogels’, Bulletin van het<br />

--Recensie van: G. van Tussenbroek, Grachten<br />

Milano (ed.), Commercio delle stampe e<br />

structie / Maritime History 5, The Scale Model as<br />

(<strong>2008</strong>), pp. 281-285.<br />

--‘Waarheid, vlugheid en inventie. Ontwerp<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> 56 (<strong>2008</strong>), pp. 182-191;<br />

in Berlijn, webpublicatie bij Bijdragen en<br />

diffusione delle immagini nei secoli XVIII e<br />

a Reconstruction, Emmen <strong>2008</strong>, pp. 26-43;<br />

en uitvoering van de etsen’, in: Henk van<br />

--‘H.F.E. Visser en de Aziatische Kunst’, in:<br />

Mededelingen betreffende de Geschiedenis der<br />

XIX / Trade and circulation of popular prints<br />

--‘Een lege haven is geen haven’, in: Buitengaats.<br />

Nierop e.a. (red.), Romeyn de Hooghe. De<br />

125 Jaar Vereniging Rembrandt, Den Haag<br />

Nederlanden 2007/4;<br />

during the XVIII an XIX centuries, Rovereto<br />

Vierentwintig verhalen over havens,<br />

verbeelding van de late Gouden Eeuw, Zwolle<br />

<strong>2008</strong>, pp. 42-45;<br />

<strong>2008</strong>, pp. 207-223;<br />

Amsterdam <strong>2008</strong>, pp. 43-45;<br />

<strong>2008</strong>, pp. 126-145;<br />

68 69

--‘Een Handbel bekroond door een Cobra’,<br />

Mw. J.A.H. Reynaerts<br />

--‘Vroege kleurendruk in Amsterdam: een<br />

--[met Rob Dückers] ‘Homecoming of the<br />

--Entry’s 69 (Rudolph Guicherit), 70 (Johann<br />

eeuw, Dordrecht 2007 (Jaarboek 2006<br />

Aziatische Kunst 38 (<strong>2008</strong>), nr. 3, pp. 31-36;<br />

--‘Het begin van de vrijheid. Prise de la Bastille<br />

onbekend zeventiende-eeuws plaatwerk van<br />

Limbourg Brothers’, in: The Limbourg<br />

Georg Hameter), 74 (Arnaud Pistoor & Zn.)<br />

Historische Vereniging Oud-Dordrecht),<br />

--‘Elegante Topstukjes’, Aziatische Kunst 38<br />

door Charles Thévenin (1790)’, Bulletin van<br />

Carel Allard’, De Boekenwereld: Tijdschrift<br />

Brothers: Reflections on the Origins and the<br />

en 75 (Arnaud Pistoor & Zn.), in: J. Reynaerts<br />

pp. 98-105;<br />

(<strong>2008</strong>), nr. 3, pp. 37-43;<br />

het <strong>Rijksmuseum</strong> 56 (<strong>2008</strong>), pp. 129-136;<br />

voor boek en prent 24 (<strong>2008</strong>), nr. 4, pp. 202-<br />

Legacy of Three Illuminators from Nijmegen,<br />

(red.), Der weite Blick. Landschaften der<br />

--‘Onze man in Afghanistan. De unieke erfenis<br />

--‘Een Perfect Paar’, Aziatische Kunst 38 (<strong>2008</strong>),<br />

--Redactie<br />

Der Weite Blick. Landschaften<br />

226;<br />

Leiden <strong>2008</strong>, pp. 95-97.<br />

Haager Schule aus dem <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

van amateurfotograaf en ingenieur Adrianus<br />

nr. 3, pp. 44-54;<br />

der Haager Schule aus dem <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

--‘Görel Cavalli-Björkman, interviewed by<br />

Ostfildern/München <strong>2008</strong>, pp. 245-247,<br />

van Lutsenburg Maas’, Nationaal Archief<br />

--‘De havenstad Surat, een knooppunt van<br />

Ostfildern/München <strong>2008</strong>;<br />

Marrigje Rikken’, c o d a r t Courant (zomer<br />

H. Rooseboom<br />

249-252;<br />

Magazine (2007), nr. 1, pp. 20-23;<br />

culturen’, in: Buitengaats. Vierentwintig<br />

--‘Die Ästhetik der Polderlandschaft’,<br />

<strong>2008</strong>), nr. 16, pp. 18-19.<br />

--‘Verleden tijd. Fotografie en beeldhouwkunst,<br />

--‘De nieuwe amateur. Foto’s van Henry Pauw<br />

--[met Saskia Asser en Mattie Boom]<br />

verhalen over havens, Amsterdam <strong>2008</strong>,<br />

in: J. Reynaerts (red.), Der Weite Blick.<br />

1839-1925 / Bygone Days. Photography and<br />

van Wieldrecht’, Kunstschrift 52 (<strong>2008</strong>),<br />

‘Fotografie in Nederland in de negentiende<br />

pp. 64-69;<br />

Landschaften der Haager Schule aus dem<br />

P.J.A. Roelofs<br />

Sculpture, 1839-1925’, Sculptuur Studies<br />

nr. 5, pp. 44-47;<br />

eeuw: een nieuwe kunst, een nieuw beroep’,<br />

--‘Collecting Indian Miniatures by Rembrandt<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>, Ostfildern/München <strong>2008</strong>,<br />

--‘D’een of d’ander Italiaanse Zeehaven’:<br />

2007, pp. 5-47, 153-170;<br />

--‘Dromen van kleur. Vier foto’s van<br />

in: Flip Bool e.a. (red.), Nieuwe geschiedenis<br />

and his Contemporaries’, in: Neelam<br />

pp. 39-68;<br />

Italianate harbour views in seventeenth-<br />

--[met Mattie Boom] ‘Dummy voor “Dagboek<br />

Volendam’, in: Buitengaats. Vierentwintig<br />

van de Nederlandse fotografie. Dutch Eyes,<br />

D. Sabharwal (red.), Changing Images:<br />

--‘The Parisian Quay in Rouen’, in: A farewell<br />

century Dutch painting’, pp. 43-53, in: Jenny<br />

van een erotomaan”. Sanne Sannes<br />

verhalen over havens, Amsterdam <strong>2008</strong>,<br />

Zwolle 2007, pp. 57-101;<br />

Lasting Visions. India and the Netherlands,<br />

to Ronald de Leeuw. His favourite acquisitions<br />

Gaschke (red.), Turmoil and Tranquility. The<br />

(Groningen 1937-1967 Bergen)’, Bulletin van<br />

pp. 91-95;<br />

--‘Autochroom’, in: Flip Bool e.a. (red.),<br />

Amsterdam <strong>2008</strong>, pp. 66-71;<br />

for the <strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam <strong>2008</strong>,<br />

sea through the eyes of Dutch and Flemish<br />

de Vereniging Rembrandt 18 (<strong>2008</strong>), nr. 1,<br />

--[met H.A.J. van Schie] Inventaris van het<br />

Nieuwe geschiedenis van de Nederlandse<br />

--‘De menselijke gestalte in de Aziatische<br />

pp. 106-107;<br />

masters, 1550-1700, Greenwich (National<br />

pp. 23-27;<br />

fotoarchief van de Centrale Dienst van de<br />

fotografie. Dutch Eyes, Zwolle 2007,<br />

beeldhouwkunst op de tentoonstelling<br />

--‘Havenloos Scheveningen’, in: Buitengaats.<br />

Maritime Museum) <strong>2008</strong>, pp. 43-53;<br />

--‘Myths and misconceptions: photography<br />

Arbeidsinspectie, 1900-1950, Den Haag <strong>2008</strong>;<br />

pp. 116-119;<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> aan Zee: Hemelse Beelden uit<br />

Vierentwintig verhalen over havens,<br />

--Entry’s 9, 21, 40-43, 75, in: Jenny Gaschke<br />

and painting in the nineteenth century’,<br />

--[met H.A.J. van Schie] Inventaris van het<br />

--‘<br />

Missing link. Een Russisch fotoalbum uit<br />

Oost en West’, in: Sculptuur Studies <strong>2008</strong>,<br />

Amsterdam, pp. 81-86.<br />

(red.), Turmoil and Tranquility. The sea<br />

Simiolus. Netherlands quarterly for the<br />

fotoarchief Rijkswaterstaat, 1865-1910 (1918),<br />

1913’, Bulletin van het <strong>Rijksmuseum</strong> 55 (2007),<br />

Zwolle 2009, pp. 12-17. Engelse vertaling:<br />

through the eyes of Dutch and Flemish<br />

history of art 32 (2006), nr. 4 [= <strong>2008</strong>],<br />

Den Haag <strong>2008</strong>;<br />

pp. 58-69;<br />

The Human form in Asian sculpture in the<br />

R.J.A. te Rijdt<br />

masters, 1550-1700, Greenwich (National<br />

pp. 291-313;<br />

--[met Mattie Boom en Ger Luijten] Redactie<br />

--‘Tumult in de hoofdstad. De Dam, 6 sep-<br />

exhibition <strong>Rijksmuseum</strong> aan Zee: Heavenly<br />

--‘Variaties en varianten bij Cornelis Troost’,<br />

Maritime Museum) <strong>2008</strong>;<br />

--‘Autochromes in Nederland, of: het begin<br />

van Rakia Faber, Louis Heldring: Amateur<br />

tember 1898’, in: Joke Pronk en Tineke de<br />

sculptures from east and west, pp. 104-109.<br />

in: Paul Knolle en Robert-Jan te Rijdt,<br />

--‘The Death of Verginia’, in: A farewell to<br />

van de kleurenfotografie (I)’, Bulletin van het<br />

Photographer in the Middle East 1898<br />

Ruiter (red.), Fotovoorkeuren. 50 auteurs<br />

Cornelis Troost uit het Koninklijk<br />

Ronald de Leeuw. His favourite acquisitions<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> 55 (2007), pp. 352-383;<br />

(<strong>Rijksmuseum</strong> Studies in Photography 3),<br />

kiezen een foto uit de collectie van het Leidse<br />

Mw. B.M.A.M. du Mortier<br />

Oudheidkundig Genootschap, Enschede<br />

for the <strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam <strong>2008</strong>,<br />

--‘Beelden van glorie en verval. Foto’s van<br />

Amsterdam <strong>2008</strong>;<br />

prentenkabinet, Amsterdam 2007,<br />

--‘Het naaikussen.“Deugdzaamheid” of<br />

<strong>2008</strong>, pp. 26-46;<br />

pp. 76-77;<br />

Eddy Posthuma de Boer’, Beelden aan Zee<br />

--[met Mattie Boom en Ger Luijten]<br />

pp. 141-144;<br />

“Rijkdom”?’, Bulletin van het <strong>Rijksmuseum</strong><br />

--‘Landschappen door B.C. Koekkoek en W.J.J.<br />

--Entry’s 8, 9 en 13, in: Friedrich Scheele<br />

(<strong>2008</strong>), nr. 1, pp. 10-11;<br />

Redactie van David Odo, Unknown Japan:<br />

--‘Panoramafotografie. Een brede blik<br />

56 (<strong>2008</strong>), pp. 128-136;<br />

Nuyen in de prijskampen bij Felix Meritis in<br />

& Annette Kanzenbach (red.), Ludolf<br />

--‘Autochromes. De wereld voor het eerst<br />

Reconsidering 19th-century Photographs<br />

op de wereld’, op: http://www.<br />

--‘Zeemans en Burger Kleere te Koop’, in:<br />

1829 en 1830’, Bulletin van het <strong>Rijksmuseum</strong><br />

Backhuysen. Emden 1630-Amsterdam 1708,<br />

in kleur gefotografeerd’, op http://www.<br />

(<strong>Rijksmuseum</strong> Studies in Photography 4),<br />

nederlandsfotomuseum.nl/content/<br />

Buitengaats. Vierentwintig verhalen over<br />

56 (<strong>2008</strong>), pp. 160-173;<br />

Emden (Ostfriesischen Landesmuseum)<br />

nederlandsfotomuseum.nl/content/<br />

Amsterdam <strong>2008</strong>;<br />

category/23/200/lang.nl/ ;<br />

havens, Amsterdam <strong>2008</strong>, pp. 76-81.<br />

--‘Jacques de Gheyn II. Twee studies van een<br />

<strong>2008</strong>;<br />

category/27/200/lang,nl/;<br />

--[met Ileen Montijn] Stille beelden: Vroege<br />

--‘De laatste der acrobaten’, in: Paul Kramer,<br />

naakte vrouw’, Bulletin van de Vereniging<br />

--‘De Prince en de Gouden Leeuw aangemeerd<br />

--‘Poëtische portretten van een<br />

kleurenfotografie uit het <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

Zeezucht. Wat drijft de mens naar zee?, Baarn<br />

W.M.J. Pijbes<br />

Rembrandt 18 (<strong>2008</strong>), nr. 3, pp. 16-19;<br />

in Trompenburg. Een olie-verfschilderij van<br />

arbeidsinspecteur. Indrukwekkende<br />

Amsterdam <strong>2008</strong>.<br />

2007, pp. 9-11;<br />

--‘Trots op de Collectie Nederland’, in:<br />

--[met J. van Tatenhove] ‘Enkele tekeningen<br />

Willem van de Velde de Oude in langdurig<br />

fotocollectie van de Arbeidsinspectie<br />

--‘Netherlands’, in: John Hannavy (red.),<br />

Voor de eeuwigheid? Over collectiebeleid<br />

door Jan van Mieris (1660-1690)’, Delineavit<br />

bruikleen’, in: Buitengaats. Vierentwintig<br />

tentoongesteld’, Nationaal Archief Magazine<br />

De navolgende publicaties van H. Rooseboom<br />

Encyclopedia of Nineteenth-Century<br />

in Nederland, Mondriaan Stichting <strong>2008</strong>,<br />

et Sculpsit 31 (2007), pp. 43-55.<br />

verhalen over havens, Amsterdam <strong>2008</strong>,<br />

(<strong>2008</strong>), nr. 2, pp. 4-7;<br />

zijn in het jaarverslag over 2007 ten onrechte<br />

Photography, vol. 2, New York/Londen <strong>2008</strong><br />

pp. 254-263;<br />

pp. 86-90;<br />

--‘Eenvoud als antidotum. Vier foto’s van<br />

niet opgenomen:<br />

[= 2007], pp. 987-990;<br />

--‘Self-portrait as Saint John’, in: A farewell to<br />

Mw. M.E. Rikken<br />

--[met Rob Dückers] Redactie<br />

A.J.M. Mulder’, Bulletin van het <strong>Rijksmuseum</strong><br />

--‘Ter bestudering en ter onderscheiding.<br />

--‘Onvoltooid tegenwoordige tijd / Present<br />

Ronald de Leeuw. His favourite acquisitions<br />

--Melchior d’Hondecoeter – Vogelschilder,<br />

symposiumbundel The Limbourg Brothers:<br />

56 (<strong>2008</strong>), pp. 150-159;<br />

Interview met Friedrich Tietjen’,<br />

tense’, in: Siebe Swart, Panorama Nederland,<br />

for the <strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam <strong>2008</strong>,<br />

Amsterdam <strong>2008</strong>. Engelse vertaling:<br />

Reflections on the Origins and the Legacy of<br />

--De schaduw van de fotograaf. Positie en status<br />

Nieuwsbrief Nederlands Fotogenootschap<br />

Zwolle/Amsterdam 2007, pp. 289-299;<br />

pp. 156-157.<br />

Melchior d’Hondecoeter– Bird painter;<br />

Three Illuminators from Nijmegen, Leiden<br />

van een nieuw beroep, 1839-1889, Leiden<br />

(december 2006), nr. 53 [= februari 2007],<br />

--[met Mattie Boom en Ger Luijten] Redactie<br />

--‘Het<br />

Utrechts Zang-Prieeltjen: een valse<br />

<strong>2008</strong>. Ook verschenen als dubbelnummer<br />

<strong>2008</strong>;<br />

pp. 16-17;<br />

van Christiane Kuhlmann, Richard Tepe: The<br />

noot tussen de liedboeken?’, De zeventiende<br />

van Quaerendo. A quarterly journal from the<br />

--Meisjes van de fabriek. Voor de lens van de<br />

--‘Dubbelopnamen van Leonard de Koningh’,<br />

Photography of Nature in the Netherlands,<br />

eeuw 24 (<strong>2008</strong>), nr. 1, pp. 66-88;<br />

Low Countries devoted to manuscripts and<br />

inspecteur, Den Haag/Zwolle <strong>2008</strong>;<br />

in: Cees Esseboom (red.), Deze schoone kunst.<br />

1900-1940 (<strong>Rijksmuseum</strong> Studies in<br />

printed books 38 (<strong>2008</strong>), nr. 2-3;<br />

Dordrecht en de fotografie in de negentiende<br />

Photography 1), Amsterdam 2007;<br />

70 71

--[met Mattie Boom en Ger Luijten] R edactie<br />

F.T. Scholten<br />

Mw. E. Sint Nicolaas<br />

A. Wallert<br />

van Laetitia Dujardin, Ethnics and Trade:<br />

--‘Gothic ivories ‘etc.’, in: Anneke de Vries<br />

--‘Vrijburg getekend en gesneden’, Bulletin<br />

--[met o.a J. Dik en A. Coerdt] ‘Relics in<br />

Photography and the Colonial Exhibitions<br />

(red.), Voyages of discovery in the collections<br />

van het <strong>Rijksmuseum</strong> 56 (<strong>2008</strong>), pp. 202-213;<br />

Medieval Altarpieces? Combining X-ray<br />

in Amsterdam, Antwerp and Brussels<br />

of Huis Bergh, ’s-Heerenberg <strong>2008</strong>, pp. 38-51;<br />

--‘Paramaribo in 1820. Een diorama van<br />

Tomographic, Laminographic and Phase-<br />

(<strong>Rijksmuseum</strong> Studies in Photography 2),<br />

--‘Man is but a worm. Bij een penning van<br />

de Waterkant door Gerrit Schouten’,<br />

Contrast Imaging to Visualise Thin Organic<br />

Amsterdam 2007.<br />

Judith Pfaeltzer (<strong>2008</strong>)’, De Beeldenaar mei/<br />

<strong>Jaarverslag</strong> 2007 <strong>Rijksmuseum</strong>, pp. 62-64,<br />

Objects in Paintings’, Journal of Synchrotron<br />

juni <strong>2008</strong>, pp. 101-103;<br />

Amsterdam <strong>2008</strong>, tevens verschenen in het<br />

Radiation 15 (<strong>2008</strong>),<br />

M. Schapelhouman<br />

--‘On bronzes and horses’, in: European<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> Fonds <strong>Jaarverslag</strong> 2007;<br />

pp. 55-61;<br />

--‘Judith met het hoofd van Holofernes, door<br />

sculpture from the Abbott Guggenheim<br />

--‘Mars’, in: A farewell to Ronald de Leeuw.<br />

--[met Margreet Wolters en Michel van de Laar]<br />

Gerrit Pietersz. getekend’, Bulletin van het<br />

Collection, New York <strong>2008</strong>, pp. 6-10;<br />

His favourite acquisitions for the<br />

‘Anthonis Mor and the portrait of Thomas<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> 56 (<strong>2008</strong>), pp. 175-181;<br />

--‘Charles Samuels Nele, model, fragment,<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam <strong>2008</strong>, pp. 52-53;<br />

Gresham’, in Making Art in Tudor Britain,<br />

--‘Hendrick Goltzius, Dorso d’un uomo<br />

cliché’, Bulletin van het <strong>Rijksmuseum</strong> 56<br />

--Aanwinstenrubriek,<br />

Bulletin van het<br />

Abstracts from Academic Workshops (2007-<br />

atletico’, in: Wouter Kloek and Bert W.<br />

(<strong>2008</strong>), pp. 192-201;<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> 56 (<strong>2008</strong>), pp. 364-366 en<br />

<strong>2008</strong>), internetpublicatie op: http://www.<br />

Meijer (red.), Fiamminghi e Olandesi a<br />

--‘Het gebeeldhouwde portret in de Republiek,<br />

pp. 366-376;<br />

npg.org.uk/live/makingtudorartworkshop.<br />

Firenze. Disegni dalle collezioni degli Uffizi<br />

1600-1700’ / ‘The sculpted portrait in the<br />

--[met Gijs van der Ham] Redactie Buitengaats.<br />

asp;<br />

(Gabinetto Disegni e Stampe degli Uffizi<br />

Dutch Republic, 1600-1700’, pp. 41-53,<br />

Vierentwintig verhalen over havens,<br />

--[met Barbara Schoonhoven and Erika Metz]<br />

x c v i ), Firenze <strong>2008</strong>, pp. 61-62; Franse editie:<br />

en entry’s 38, 69, 80, 89, 88, 87, 92, in:<br />

Amsterdam <strong>2008</strong>;<br />

‘Becoming a Virtuoso Painter: Cornelis<br />

Bruegel, Rubens et leurs contemporains.<br />

Voorbeeldige Busten, het borstbeeld in<br />

--‘Komen en gaan in de haven van Paramaribo’,<br />

Ketel’s Portrait of Adam Wachendorff<br />

Dessins nordiques du Musée des Offices à<br />

de Nederlanden 1600-1800 / Heads on<br />

in: Buitengaats. Vierentwintig verhalen over<br />

and Homo Bulla’, internetpublicatie<br />

Florence, Paris <strong>2008</strong>;<br />

shoulders, portrait busts in the Low Countries<br />

havens, Amsterdam <strong>2008</strong>, pp. 99-103;<br />

op: http://www.npg.org.uk/live/<br />

--‘Tachtig jaar tekenen’, ‘Afmaken voor de<br />

1600-1800, Antwerpen (Koninklijk Museum<br />

--‘Voor Nederland Bewaard. 150 jaar<br />

makingtudorartworkshop.asp;<br />

winter invalt!’, ‘Oeuvrecatalogus Grafiek’, in:<br />

voor Schone Kunsten) <strong>2008</strong>;<br />

Koninklijk Oudheidkundig Genootschap’,<br />

--‘The Impact of Oil: 16th Century<br />

Frans Duister, Marijn Schapelhouman e.a.,<br />

--‘Adriaen de Vries’s Resurrection group at<br />

Origine (<strong>2008</strong>), nr. 3, pp. 26-31;<br />

Netherlandish responses to Italian<br />

Nicolaas Wijnberg 1918-2006, Bussum <strong>2008</strong>,<br />

Stadthagen. The iconography and meaning<br />

--[met Egge Knol] ‘Een Groninger Hansje-in-<br />

challenges’, Bulletin van het <strong>Rijksmuseum</strong> 56<br />

pp. 82-103, 104-135, 263-281.<br />

of the monumental freestanding risen<br />

de-kelder’, Groninger Museum Magazine 21<br />

(<strong>2008</strong>),<br />

Christ’, in: Neue Beiträge zu Adriaen de Vries,<br />

(<strong>2008</strong>), nr. 3, pp. 33-35;<br />

pp. 51-61;<br />

Mw. S.J.S. Scheltjens<br />

Stadthagen <strong>2008</strong>, pp. 71-87;<br />

--‘Jubileum Koninklijk Oudheidkundig<br />

--[met Taco Dibbits en Ige Verslype] ‘Paulus<br />

--[met M. Nijhof en R. Koot] Redactie<br />

--‘The Larson workshop: reproducing<br />

Genootschap’, Volkscultuur Magazine 3<br />

Potters Herders met vee: <strong>Rijksmuseum</strong><br />

Kunstbibliotheken in Nederland : 10 korte<br />

sculpture in seventeenth-century Holland’,<br />

(<strong>2008</strong>), nr. 3, pp. 12-15;<br />

versus Woburn Abbey’, Bulletin van het<br />

schetsen, Leiden 2007;<br />

in: Nicolas Penny & Eike Schmidt (red.),<br />

--Bijdragen aan Clazien Medendorp, Kijkkasten<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> 56 (<strong>2008</strong>), pp. 44-50;<br />

--[met Beatrice De Clippeleir] ‘“In close<br />

Collecting sculpture in early modern Europe<br />

uit Suriname. De diorama’s van Gerrit<br />

--[met M. van Bommle] ‘ Sanguis draconis,<br />

cooperation”: eight years of a r l i s /Flanders’,<br />

(Studies in the History of Art deel 70),<br />

Schouten, Amsterdam <strong>2008</strong>, pp. 24-35, 60-<br />

Dragon’s Blood: the Use and Analysis of a<br />

Art Libraries Journal 33 (<strong>2008</strong>),<br />

Washington <strong>2008</strong>, pp. 291-300.<br />

61.<br />

Manuscript Illuminators’ Colorant’, in: Dyes<br />

nr. 3, pp. 4-11;<br />

--[met Beatrice De Clippeleir] ‘Viewpoint’,<br />

J.W. Sieburgh<br />

Mw. I. Verslype<br />

in History and Archaeology 21, Londen <strong>2008</strong>,<br />

pp. 75-88;<br />

Art Libraries Journal 33 (<strong>2008</strong>), nr. 3, p. 3.<br />

--‘Two dromedaries fighting’, in: A farewell to<br />

--[met Taco Dibbits en Arie Wallert] ‘Paulus<br />

--‘Sprezzatura in Schildertechniek’, kM<br />

Ronald de Leeuw. His favourite acquisitions<br />

Potters Herders met vee: <strong>Rijksmuseum</strong><br />

(Kunstenaarsmateriaal) 66 (<strong>2008</strong>), pp. 9-13.<br />

Mw. K.E.M.B. Schiermeier<br />

for the <strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam <strong>2008</strong>,<br />

versus Woburn Abbey’, Bulletin van het<br />

--[met Ronald de Leeuw] ‘Hollandse<br />

pp. 124-125.<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> 56 (<strong>2008</strong>), pp. 66-81.<br />

T. Zeedijk<br />

herinneringen aan Piranesi’, Teylers Magazijn<br />

--‘Hilly landscape in France’, in: Buitengaats.<br />

27 (voorjaar <strong>2008</strong>), pp. 16-22.<br />

Vierentwintig verhalen over havens,<br />

Amsterdam <strong>2008</strong>, pp. 114-115.<br />

72 73

Adrianus Canter Visscher<br />

Manuscript<br />

met Indiase<br />

miniaturen<br />

Shiva zittend<br />

op de schouders<br />

van zijn rijdier<br />

Adrianus Canter Visscher was tussen 1731<br />

en 1744 v o c -dienaar aan de Coromandelkust,<br />

de oostkust van India. Na terugkeer<br />

in Nederland schreef hij een geschiedenis<br />

van de Mogolkeizers en de v o c -vestigingen<br />

in Coromandel. Hieraan voegde hij 28<br />

Indiase miniaturen toe die zijn verhaal illustreerden.<br />

Het zijn kopieën naar oudere<br />

hofminiaturen, bedoeld voor de export.<br />

De onderwerpen appelleerden aan de<br />

toenmalige westerse smaak: heersersportretten,<br />

haremtaferelen en jachtscènes met<br />

olifanten en tijgers. De oorspronkelijke<br />

samenhang maakt het album bijzonder en<br />

laat prachtig zien hoe Indiase miniaturen<br />

in Europa werden gebruikt en bekeken.<br />

De hindoegod Shiva in het oude Java (8ste-<br />

16de eeuw) heeft een stier als rijdier, die in<br />

liggende houding wordt uitgebeeld. Een<br />

enkele keer wordt de stier voorgesteld als<br />

een zittend mens met een stierenkop en zit<br />

Shiva op zijn nek. Dit is het enige bronsje<br />

waarin god en rijdier zo zijn weergegeven.<br />

74 75<br />

Adrianus Canter Visscher, Manuscript met Indiase<br />

miniaturen, ca. 1675-1725 (miniaturen) en ca. 1750-<br />

1755 (manuscript). Handschrift en tekeningen in kleur<br />

op papier, gebonden, 33 x 21,5 cm. <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

Amsterdam, inv.nr. NG-<strong>2008</strong>-60.<br />

Shiva zittend op de schouders van zijn rijdier, Indonesië,<br />

Midden-Java, ca. 850-920. Brons, hoogte 7,5 cm.<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam, inv.nr. ak-rak-<strong>2008</strong>-2.<br />

Geschenk van de heer ir. C. Oorthuys (Baak) ‘als<br />

hommage aan Pauline Lunsingh Scheurleer voor de<br />

rol die zij heeft gespeeld bij het tot stand brengen van<br />

de collectie Aziatische kunst’.

Théodore Géricaul<br />

Caisson<br />

d’Artillerie (De<br />

munitiewagen)<br />

De litho’s die Théodore Géricault wijdde<br />

aan de napoleontische veldtochten zijn<br />

even monumentaal als navrant. Dat geldt<br />

zeker voor deze voorstelling van een<br />

Franse soldaat die dreigt een brandende<br />

lont in een munitiewagen te gooien om<br />

te voorkomen dat hij gevangen wordt<br />

genomen door een groep aanstormende<br />

Russische cavaleristen. De voorstelling<br />

roept associaties op met die andere 19deeeuwse<br />

zelfmoordactie, het opblazen van<br />

zijn kanonneerboot door Van Speyk in<br />

1830, maar tevens met recentere gruwelijke<br />

nieuwsbeelden.<br />

Ferdinand Bol<br />

De Heilige<br />

Familie in een<br />

vertrek<br />

Gezien de grote omvang en het niveau van<br />

de collectie 16de- en 17de-eeuwse Hollandse<br />

prentkunst in het <strong>Rijksmuseum</strong><br />

komen substantiële aanvullingen hierop<br />

maar zelden voor. Dankzij een schenking<br />

van de heer Van Hugten werd de verzameling<br />

echter verrijkt met werken van onder<br />

anderen Lucas van Leyden, Esaias van de<br />

Velde en Ferdinand Bol. Van sommige<br />

prenten, zoals deze ets van Bol, was in de<br />

verzameling al wel een exemplaar aanwezig,<br />

maar de kwaliteit van deze contrastrijke<br />

afdruk is aanzienlijk beter.<br />

76 77<br />

Théodore Géricault, Caisson d’Artillerie (De munitiewagen),<br />

1818. Litho, 438 x 546 mm. <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

Amsterdam, inv.nr. RP-P-<strong>2008</strong>-69. Aankoop uit het<br />

F.G. Waller Fonds.<br />

Ferdinand Bol, De Heilige Familie in een vertrek, 1643.<br />

Ets, 185 x 215 mm. <strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam, inv.nr.<br />

RP-P-<strong>2008</strong>-83. Uit de schenking van de heer H.M.M.<br />

van Hugten, Hilversum.

Giuseppe Maria Mitelli<br />

(naar Annibale Carracci)<br />

De straatverkopers<br />

van Bologna<br />

Uitbeeldingen van straatverkopers, zoge-<br />

noemde ‘streetcries’, zijn sinds de 16de<br />

eeuw een geliefd thema in de prentkunst.<br />

Zelden is het onderwerp schilderachtiger<br />

en met meer humor behandeld als in<br />

deze reeks Bolognese etsen. Een eenbenige<br />

schoenverkoper, een marskramer die als<br />

Atlas de hele wereld op zijn rug torst en<br />

andere visuele grappen zijn met een trefzekere<br />

hand op de plaat gezet. De rauwe<br />

directheid van de voorstellingen komt geheel<br />

tot zijn recht in de uitzonderlijk krachtige<br />

en levendige afdrukken, gebonden in<br />

een eigentijdse perkamenten band.<br />

78 79<br />

Giuseppe Maria Mitelli (naar Annibale Carracci), De<br />

straatverkopers van Bologna, band met 40 prenten en<br />

titelblad, ca. 1660. Ets, 340 x 290 mm. <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

Amsterdam, inv.nr. RP-P-<strong>2008</strong>-70. Aankoop met<br />

steun van het F.G. Waller Fonds.

Katsushika Hokusai<br />

Een vrouw met<br />

een jongetje<br />

De afgelopen jaren is in de verzameling<br />

Japanse prentkunst een inhaalslag gaande<br />

op het gebied van erotische voorstellingen,<br />

zogenaamde shunga. Vrijwel alle grote<br />

prentmakers hebben zich vol overgave met<br />

dit genre beziggehouden, maar niettemin<br />

waren er in de Amsterdamse verzameling<br />

tot voor kort nauwelijks voorbeelden van<br />

te vinden. Dit jaar kon uit een nalatenschap<br />

van een Japanse verzamelaar een uiterst<br />

zeldzame complete reeks shunga (met<br />

omslag) van Hokusai worden verworven.<br />

Opmerkelijk en illustratief voor de originaliteit<br />

van deze kunstenaar is dat hij de<br />

serie expliciete erotische voorstellingen<br />

vooraf liet gaan door deze verbeelding van<br />

de liefde tussen moeder en kind.<br />

Kitagawa Utamaro<br />

Twee geisha’s<br />

met poppen van<br />

sumoworstelaars<br />

Het <strong>Rijksmuseum</strong> ontving dit jaar uit de<br />

nalatenschap van de Rotterdamse hoogleraar<br />

economie H.C. Bos een collectie van<br />

135 Japanse houtsneden. De groep, die met<br />

groot gevoel voor kwaliteit is samengesteld,<br />

bevat tal van hoogtepunten uit de<br />

klassieke Japanse prentkunst, waaronder<br />

werken van Kunisada, Hiroshige en Utamaro.<br />

Hoewel genres als het landschap<br />

niet ontbreken, ging de voorkeur van de<br />

verzamelaar duidelijk uit naar figuurstukken,<br />

zoals dit meesterwerk van Utamaro<br />

met twee geisha’s die pronken met miniaturen<br />

van favoriete sumoworstelaars.<br />

80 81<br />

Katsushika Hokusai, Een vrouw met een jongetje,<br />

uit de reeks van twaalf shunga ‘De Adonisplant’,<br />

ca. 1820. Kleurenhoutsnede, 257 x 385 mm. <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

Amsterdam, inv.nrs. RP-P-<strong>2008</strong>-2 t/m 14.<br />

Aankoop uit het Goslings NieuwBeerta Fonds en<br />

het F.G. Waller Fonds.<br />

Kitagawa Utamaro, Twee geisha’s met poppen van sumoworstelaars,<br />

ca. 1790. Kleurenhoutsnede, 384 x 252 mm.<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam, inv.nr. RP-P-<strong>2008</strong>-237. Uit<br />

het legaat van de heer H.C. Bos, Rotterdam.

Externe<br />

activiteiten<br />

--Lid organisatiecomité Masterclass Painted<br />

Furniture -Analysis and conservation,<br />

Ateliergebouw, <strong>Rijksmuseum</strong>, 10-13<br />

november.<br />

P.H.J.C. van Duin<br />

--Lid projectteam restauratie empire meubilair<br />

Koninklijk Paleis op de Dam;<br />

--Adviseur Panel Paintings Initiative, The<br />

M. Fitski<br />

--Voorzitter Vereniging voor Japanse Kunst;<br />

--Secretaris Nederlands Genootschap voor<br />

Japanse Studiën;<br />

Mw. C. Jager<br />

--Voorzitter sessie ‘Museums and<br />

interoperability’, Europese conferentie<br />

‘Users expect the interoperable’, Den Haag,<br />

--Lid Peer Review Committee i n e s beamline,<br />

Rutherford Appleton Laboratory, Chilton;<br />

--Lid Scientific Committee i c o m-c c Metals.<br />

Getty Conservation Institute, The Getty<br />

--Bestuurslid Hulsewé-Wazniewski Stichting;<br />

23 juni;<br />

H. Leeflang<br />

D.P.J. Biemond<br />

Foundation, The J. Paul Getty Museum;<br />

--Redactielid<br />

Aziatische Kunst;<br />

--Lid programmaraad i c t en Musea van Erfgoed<br />

--Bestuurslid Werkgroep Zeventiende Eeuw;<br />

Mw. M.T.W. Albers<br />

--Lid keuringscommissies zilver van de t e f a f ,<br />

deelname aan PPI-bijeenkomst in de Opificio<br />

--Bestuurslid Stedenband Leiden-Oxford.<br />

Nederland.<br />

--Coördinator<br />

m a Museumconservator in<br />

--Bestuurslid Stichting Textielcommissie<br />

Maastricht, en de Kunst en Antiek Beurs,<br />

delle Pietre Dure, Florence, van 12-14 juli;<br />

opleiding, v u en UvA;<br />

Nederland;<br />

Den Bosch, en woordvoerder op de p a n ,<br />

--Bestuurslid<br />

i c o m-Nederland.<br />

G. van der Ham<br />

W.T. Kloek<br />

--Lid programmacommissie c o d a r t ;<br />

--Coördinator jaarboek 2007 van de Stichting<br />

Amsterdam.<br />

--Secretaris/penningmeester Stichting<br />

--Lid aankoopcommissie Museum Het<br />

--Organisatie congres Werkgroep Zeventiende<br />

Textielcommissie Nederland;<br />

P.P. Eckhardt<br />

Onvergetelijk;<br />

Valkhof, Nijmegen.<br />

Eeuw ‘Woord en beeld als wapen. Nieuws en<br />

--Lid werkgroep ter voorbereiding van de<br />

J. Bikker<br />

--Redacteur<br />

n o s Projecten;<br />

--Secretaris/penningmeester Stichting<br />

propaganda in de Gouden Eeuw’, Afdeling<br />

najaarstextieldag.<br />

--Redactielid<br />

Simiolus, Netherlands Quarterly<br />

--Secretaris Vereniging Geschiedenis, Beeld<br />

Historisch Onderzoek Vrouwenlevens;<br />

Mw. H. Koning<br />

Bijzondere Collecties u b a , Amsterdam,<br />

for the History of Art.<br />

en Geluid.<br />

--Commissielid Munt- en Penningkabinet<br />

--Lid vakgroep fotografie van<br />

30 augustus;<br />

R.J. Baarsen<br />

van het Koninklijk Oudheidkundig<br />

RestauratoreNederland.<br />

--Organisatie afscheidssymposium Jan Piet<br />

--Lid Arts Panel, the National Trust, Engeland;<br />

Mw. M.M. Boom<br />

J.P. Filedt Kok<br />

Genootschap;<br />

Filedt Kok, Felix Meritis, Amsterdam,<br />

--Bestuurslid Stichting Huis Doorn;<br />

--Lid adviescommissie Nederlands Fotoarchief,<br />

--Hoogleraar Atelierpraktijken en materieel-<br />

--Bestuurslid Stichting Charema, fonds voor<br />

G.J.M. Koot<br />

28 maart;<br />

--Bestuurslid Stichting Museum van Loon;<br />

Rotterdam;<br />

technisch kunsthistorisch onderzoek, UvA;<br />

geschiedenis en kunst;<br />

--Bestuurslid Artlibraries.net;<br />

--Gastredacteur<br />

Simiolus 33 (2007/<strong>2008</strong>), nr.<br />

--Voorzitter Stichting Van Pallandt van Eerde;<br />

--Voorzitter Stichting Lexicon Geschiedenis<br />

--Lid stuurgroep Opleiding Conservatie en<br />

--Voorzitter Stichting Mompou;<br />

--Voorzitter bibliotheekcommissie van het<br />

1-2, ‘Nine offerings for Jan Piet Filedt Kok’;<br />

--Bestuurslid Stichting tot bevordering van de<br />

van de Nederlandse Fotografie, Universiteit<br />

restauratie, UvA;<br />

--Commissielid Canon van Amsterdam.<br />

Koninklijk Oudheidkundig Genootschap;<br />

--Wetenschappelijk adviseur bij<br />

bestudering van de kunstnijverheid (tevens<br />

Leiden;<br />

--Voorzitter begeleidingscommissie restauratie<br />

--Bestuurslid Adamnet;<br />

tentoonstelling De ontdekking van<br />

jury Mr J.W. Frederiksprijs);<br />

--Redactielid<br />

Lexicon Geschiedenis van de<br />

cartons voor de Goudse glazen, Gouda;<br />

Mw. E. Hartkamp-Jonxis<br />

--Deelname bestuursvergadering Artlibraries.<br />

Nederland. Vier eeuwen landschap verbeeld<br />

--Bestuurslid Stichting Hollands Porselein;<br />

Nederlandse Fotografie, Universiteit Leiden.<br />

--Mede-projectleider van n w o -gehonoreerd<br />

--Bestuurslid Stichting Duivenvoorde,<br />

net, Florence, 11-12 april;<br />

door Hollandse meesters, c o d a Museum,<br />

--Bestuurslid Daniel Marot Fonds;<br />

onderzoeksproject ‘The impact of oil – a<br />

Voorschoten;<br />

--Deelname pre-conference ‘American Library<br />

Apeldoorn, 11 juni-28 september;<br />

--Lid Raad van Advies Stichting het<br />

J. van Campen<br />

history of oil painting in the Low Countries<br />

--Lid Scientific Committee tentoonstelling<br />

Association, Rare Books and Manuscripts<br />

--Lid tentoonstellingscommissie ‘Romeyn<br />

Nederlandse Interieur;<br />

--Redactielid<br />

Aziatische Kunst;<br />

and its consquences for the visual arts, 1350-<br />

Margarita Van Varick’s East India Goods,<br />

Division’, Los Angeles, 24-29 juni.<br />

de Hooghe’, samenwerking Afdeling<br />

--Lid adviesraad Stichting Nederlands<br />

--Redactielid<br />

Vormen uit Vuur.<br />

1550’, Universiteit van Utrecht en UvA;<br />

New York Historical Society en The Bard<br />

Bijzondere Collecties u b a en <strong>Rijksmuseum</strong>.<br />

Centrum voor Dendrochronologie;<br />

--Lid Print Quaterly Publications;<br />

Graduate Centre for Studies in Decorative<br />

R.J.C.H.M. van Langh<br />

--Reviews editor van de Newsletter van de<br />

J.D. van Dam<br />

--Lid International Council for Curators of<br />

Arts, New York.<br />

--0% aanstelling t u Delft voor<br />

Mw. I.M. van Leeuwen<br />

Furniture History Society.<br />

--Bestuurslid Stichting Fries Aardewerk;<br />

Dutch and Flemish Art: c o d a r t ;<br />

promotieonderzoek aan faculteit 3Me;<br />

--Deelname aan tweede bijeenkomst<br />

--Bestuurslid Stichting De Vuurslag.<br />

--Redactielid publicatie over onderzoek en<br />

W.A.P. Hoeben<br />

--Expert meeting Artax XRF, 31 januari-<br />

pH-7-club (overleg hoofden restauratie-<br />

H. Baija<br />

restauratie van de Oranjezaal;<br />

--Bestuurslid<br />

n r g (Nederlandse Registrars<br />

1 februari;<br />

ateliers van de grote prenten- en tekeningen-<br />

--Workshopdocent Campbell Center for<br />

T.D.W. Dibbits<br />

--Lid onderzoekscommisie van de<br />

Groep);<br />

--Gastdocent workshop conserverings-<br />

verzamelingen in Europa), Parijs, 5 en 6 juni;<br />

Historic Preservation Studies, Mount Carroll,<br />

--Bestuurslid Stichting Rembrandt Research<br />

Onderzoeksschool Kunstgeschiedenis,<br />

--Voorzitter Werkgroep Nieuwbouw Depots<br />

opleiding verbonden aan Winterthur<br />

--Lid papierwerkgroep Calamiteiten<br />

Ill., USA;<br />

Project;<br />

coördinator sectie atelierpraktijken;<br />

van de n r g ;<br />

Museums, University of Delaware (USA),<br />

Opvolging van de Erfgoedinspectie.<br />

--Assistant-coördinator<br />

i c o m-c c Wood,<br />

--Lid adviescommissie Rembrandt onderzoek,<br />

--Lid promotiecommissies Annelies van Loon<br />

--Lid examencommissies Reinwardt<br />

10-14 maart;<br />

Furniture & Lacquer Working Group (tot<br />

Musée du Louvre, Parijs;<br />

(15 januari) en Piet Bakker (29 januari), UvA;<br />

Academie.<br />

--Lid benoemingscommissie hoogleraar<br />

J.R. de Lorm<br />

september).<br />

--Lid International Council for Curators of<br />

--Begeleiding<br />

o s k -onderzoekbeurs (drs. M.<br />

Conservation Science, UvA;<br />

--Bestuurslid Museum Jacobs van den Hof,<br />

Dutch and Flemish Art.<br />

Prins over dr. A. van Schendel), en diverse<br />

A.J. Hoving<br />

--Assistent-coördinator<br />

i c o m c c ;<br />

Amersfoort;<br />

Mw. A.M.F. Barth<br />

promoties;<br />

--Adviseur Bataviawerf;<br />

--Adviseur Singer Museum Laren inzake<br />

--Bestuurslid Honig Breethuis, Zaandijk.<br />

--Lid organisatiecomité van Stichting<br />

Mw. F.E.M. Diekstra<br />

--Master onderzoekswerkgroep met dr. M. J.<br />

--Adviseur Erfgoedcentrum Uitgeest.<br />

problematiek restauratie De denker van<br />

Ebenist voor ‘Vernacular Furniture – 9th<br />

--Organisatie reizende tentoonstelling<br />

Bok over Atelierpraktijken in de Nederlanden<br />

Rodin;<br />

G.C.M. Luijten<br />

International Symposium on Wood and<br />

Van wie is ’t woud? (<strong>2008</strong>-2010) in drie<br />

1400-1700, UvA, februari-mei <strong>2008</strong>.<br />

--Lid Peer Review Committee Soleil<br />

--Redactielid<br />

Simiolus. Netherlands Quarterly<br />

Furniture Conservation’, Felix Meritis, 14-15<br />

dierentuinen in Nederland, in opdracht van<br />

Synchroton, Saint-Aubain, Frankrijk;<br />

for the History of Art;<br />

november;<br />

Milieudefensie.<br />

--Lid redactieraad Print Quarterly;<br />

82 83

--Lid redactieraad Master Drawings;<br />

Mw. B.M.A.M. du Mortier<br />

--Redactielid<br />

Delineavit et Sculpsit. Tijdschrift<br />

--Redactielid boek Nicolaas Wijnberg 1918-<br />

--Lid museumcommissie Singer Museum,<br />

--Lid Commissie Educatie,<br />

--Redactielid<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> Studies in<br />

--Vice-voorzitter ICOM Costume Committee;<br />

voor Nederlandse prent- en tekenkunst tot<br />

2006 (verschenen 25 oktober <strong>2008</strong>);<br />

Laren (tot november <strong>2008</strong>);<br />

RestauratoreNederland;<br />

Photography;<br />

--Vaste medewerker ‘Verre Verwanten’, Teleac.<br />

omstreeks 1850;<br />

--Lid Maatschappij der Nederlandse Letterkunde’.<br />

--Voorzitter Stichting Nederlandse<br />

--Gastdocent UvA, ‘Brealey Seminar on<br />

--Redactielid reeks Studies in Prints and<br />

--Lid Kuratorium van de Stiftung ‘B.C.<br />

Kunsthistorische Publikatiën.<br />

Retouching/ Aesthetics’.<br />

Printmaking;<br />

W.M.J. Pijbes<br />

Koekkoek-Haus’, Kleef;<br />

Mw. S.J.S. Scheltjens<br />

--Redactielid<br />

Hollstein’s Dutch and Flemish<br />

--Lid Raad van Commissarissen Broadview<br />

--Bestuurslid Stichting Cornelis Bakker<br />

--Redactielid<br />

Bibliotheek- en Archiefgids;<br />

J.W. Sieburgh<br />

Mw. I.E. Verslype<br />

Etchings, Engravings and Woodcuts 1450-<br />

Holding;<br />

Collectie, Amsterdam.<br />

--Gastdocente Bibliotheekschool Gent;<br />

--Voorzitter Stichting Museumn8;<br />

--Lid begeleidingscommissie restauratie<br />

1700;<br />

--Voorzitter Raad van Toezicht Droog Design;<br />

--Redactielid website Overleg Kunsthistorische<br />

--Lid Raad van Toezicht Digitalisering Erfgoed<br />

Regentenkamer van het Pest- en Dolhuys te<br />

--Redactielid<br />

German Hollstein;<br />

--Bestuurslid Vereniging Rembrandt;<br />

Mw. M.E. Rikken<br />

Bibliotheken Nederland (o k b n * a r l i s /n l );<br />

Nederland;<br />

Haarlem.<br />

--Lid onderzoeksproject ‘In de vier<br />

--Vice-voorzitter bestuur Vereniging<br />

--Interview met Oliver Peyton voor b b c-serie<br />

--Lid stuurgroep Topstukken archivalisch en<br />

--Lid Creative Board c c a a (Creative Cities<br />

winden/Aux Quatre Vents (1551-1599).<br />

Rijksgesubsidieerde Musea;<br />

Eating Art over het fruit in het Festoen van<br />

documentair erfgoed Vlaanderen – deel II;<br />

Amsterdam Area);<br />

A. Wallert<br />

Een Antwerpse prentenuitgeverij op<br />

--Bestuurslid Holland Art Cities;<br />

vruchten en bloemen van Jan Davidsz de<br />

--Lid subsidiecommissie archieven, bewaar-<br />

--Publieksprijs Reclameman van het jaar.<br />

--Redacteur<br />

Art Matters, Netherlands Technical<br />

wereldschaal’, Koninklijke Bibliotheek,<br />

--Voorzitter jury s h e l l Young Technical Award;<br />

Heem, 24 oktober;<br />

bibliotheken en documentatiecentra van de<br />

Studies in Art.<br />

Brussel;<br />

--Voorzitter jury Sacha Tanja Penning;<br />

--Weblog over ervaringen als junior<br />

Vlaamse Gemeenschap.<br />

Mw. E. Sint Nicolaas<br />

--Referent promotie Jaco Rutgers, Rembrandt<br />

--Lid Raad van Advies Nieuwe Kerk;<br />

conservator in het <strong>Rijksmuseum</strong> op site van<br />

--Bestuurslid Koninklijk Oudheidkundig<br />

C.J. Zandvliet<br />

in Italië. Receptie en verzamelgeschiedenis,<br />

--Lid Raad van Advies Chabotmuseum;<br />

Vereniging van Nederlandse Kunsthistorici,<br />

Mw. K.E.M.B. Schiermeier<br />

Genootschap (k o g );<br />

--Lid Nederlandse Maatschappij voor<br />

Universiteit van Utrecht, 17 januari;<br />

--Lid Commissie Cultuur Zuidas.<br />

www.kunsthistorici.nl<br />

--Voorzitter Heinz Kaempfer Fund;<br />

--Voorzitter tentoonstellingscommissie<br />

Letterkunde;<br />

--Lid promotiecommissie Alessandra Baroni<br />

--Bestuurslid Society for Japanse Arts;<br />

‘150 jaar Koninklijk Oudheidkundig<br />

--Lid Raad van Toezicht <strong>Rijksmuseum</strong><br />

Vannucci, I Medici e l’incisione. Le origini della<br />

Mw. J.A.H. Reynaerts<br />

P.J.A. Roelofs<br />

--Lid Nederlands Genootschap voor Japanse<br />

Genootschap’;<br />

Muiderslot;<br />

collezione di stampe degli Uffizi, Universiteit<br />

--Lid redactieraad Kunst, Amsterdam<br />

--Lid International Council for Curators of<br />

Studiën;<br />

--Lid Schutterijcommissie van het k o g ;<br />

--Bestuurslid Stichting Museum Cruquius;<br />

van Utrecht, 7 maart;<br />

University Press;<br />

Dutch Art;<br />

--Lid Nederland-Japan Vereniging;<br />

--Secretaris Justus Lipsius Prijs.<br />

--Bestuurslid Stichting Historische<br />

--Voorzitter werkgroep XXIth convention<br />

--Lid adviescommissie Beeldende Kunst, Prins<br />

--Jurylid Jan van Gelderprijs;<br />

--Lid Vereniging van Vrienden der Aziatische<br />

stadsplattegronden;<br />

International Advisory Committee of<br />

Bernhard Cultuurfonds;<br />

--Gastredacteur symposiumbundel ‘The<br />

Kunst.<br />

L.S.G. Sozzani<br />

--Lid wetenschappelijke begeleidingscommissie<br />

Keepers of Public Collections of Graphic<br />

--Bestuurslid Werkgroep 19de eeuw;<br />

Limbourg Brothers’, Quaerendo 38 (<strong>2008</strong>),<br />

--Gastconservator/onderzoeker, J.P. Getty<br />

van de Atlas of Dutch Brazil;<br />

Art, Kupferstichkabinett Staatliche<br />

--Bestuurslid Stichting Schone Kunsten rond<br />

nr. 2-3.<br />

K. Schoemaker<br />

Museum, Los Angeles, USA, van 1 februari<br />

--Lid begeleidingscommissie tentoonstelling<br />

Kunstsammlungen, Dresden, 15-19 juni;<br />

1900 en Lambertus Zijlfonds;<br />

--Penningmeester Stichting Publicaties<br />

t/m 3 mei; aldaar met Mark Leonard, hoofd<br />

Margarita Van Varick’s East India Goods,<br />

--Vice-president International Advisory<br />

--Lid adviescommissie Manifestatie 200 jaar<br />

E.J.M. van Rooij<br />

Conservering en Restauratie (s p c r ), uitgever<br />

schilderijenrestauratie, volledige restauratie<br />

New York Historical Society en The Bard<br />

Committee of Keepers of Public Collections<br />

Prix-de-Rome, Rijksacademie Amsterdam;<br />

--Bestuurslid Stichting Federatief<br />

van het interdisciplinair vakblad Cr;<br />

van twee schilderijen van Frans Hals, de<br />

Graduate Centre for Studies in Decorative<br />

of Graphic Art;<br />

--Wetenschappelijk adviseur bij<br />

Pensioenfonds (s f p).<br />

--Lid gebruikerscommissie interuniversitaire<br />

portretten van Lucas de Clercq en zijn<br />

Arts, New York.<br />

--Adviseur bestandscatalogus Nederlandse<br />

tentoonstelling De ontdekking van<br />

onderzoeksprogramma ToKen;<br />

echtgenote Feyna van Steenkiste;<br />

tekeningen in Weimar.<br />

Nederland. Vier eeuwen landschap verbeeld<br />

H.T. Rooseboom<br />

--Secretaris Onderzoeksfonds voor de<br />

--Lid begeleidingscommissie Onderzoek en<br />

Mw. M. Zeldenrust<br />

door Hollandse meesters, c o d a Museum,<br />

--Freelance onderzoeker in opdracht van het<br />

geschiedenis van het <strong>Rijksmuseum</strong>.<br />

Restauratie Wapenborden van de<br />

--Lid begeleidingscommissie restauratie<br />

Mw. R. Meijer<br />

Apeldoorn, 11 juni-28 september.<br />

Nationaal Archief, Den Haag;<br />

Vliesridders uit de Grote of Sint Jacobskerk<br />

schilderingen Burgerzaal Koninklijk<br />

--Stage bij het Interpretation Team van het<br />

--Samenstelling tentoonstelling Beelden van<br />

F.T. Scholten<br />

Den Haag;<br />

Paleis Amsterdam, uitgevoerd door s r a l ,<br />

Learning Department van Tate Modern,<br />

W. de Ridder<br />

glorie en verval. Foto’s van Eddy Posthuma de<br />

--Redactielid<br />

Nederlands Kunsthistorisch<br />

--Lid commissie Toelating van<br />

Maastricht;<br />

Londen, oktober-december.<br />

--Lid internationale en interdisciplinaire<br />

Boer, Museum Beelden aan Zee, Scheveningen;<br />

Jaarboek;<br />

RestauratoreNederland;<br />

--Lid begeleidingscommissie restauratie<br />

adviescommissie over conservering,<br />

--Medesamenstelling tentoonstelling Meisjes<br />

--Redactielid<br />

Wallraf-Richartz-Jahrbuch;<br />

--Gastdocent UvA, ‘Brealey Seminar on<br />

schilderingen van Georg Sturm t.b.v. Het<br />

Mw. S.L. Meijer<br />

restauratie en onderzoek van Jordaens’<br />

van de fabriek. Foto’s uit de collectie van het<br />

--Redactielid<br />

Kunstschrift;<br />

Retouching/ Aesthetics’.<br />

Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong>, uitgevoerd door s r a l ,<br />

--Hoofddocent<br />

, afdeling Opleidingen,<br />

The Ferry Boat to Antwerp, en studie-<br />

Nationaal Archief, Kunsthal, Rotterdam.<br />

--Redactielid<br />

Studies in Netherlandish Art and<br />

Maastricht.<br />

Textielrestauratie (1 dag per week);<br />

bijeenkomst, Statens Museum For Kunst,<br />

Cultural History;<br />

Mw. G.M. Tauber<br />

--Adviseur m.b.t. conservering en vaststellen<br />

Kopenhagen, Denemarken, 14 en 15 februari.<br />

M. Schapelhouman<br />

--Lid ‘advisory board’ The Sculpture Journal;<br />

--Voorzitter Raad van Advies Opleiding<br />

authenticiteit van de textiele onderdelen van<br />

--Bestuurslid Stichting Behoud Rijper Glazen,<br />

--Lid French Bronze Study Group;<br />

Conservatie en Restauratie UvA;<br />

het bed van Paviljoen Welgelegen.<br />

R.J.A. te Rijdt<br />

De Rijp;<br />

--Bestuurslid (ex officio) Museum voor<br />

--Bestuurslid RestauratoreNederland, met<br />

--Conservator Atlas van Amsterdam van het<br />

--Bestuurslid Museum In ’t Houten Huis,<br />

Religieuze kunst, Uden;<br />

portefeuille educatie;<br />

Koninklijk Oudheidkundig Genootschap;<br />

Museum voor het Schermereiland, De Rijp;<br />

84 85

Voordrachten<br />

en lezingen<br />

--‘Doopgebruiken in de 19de en 20ste eeuw’,<br />

Hooglandse Kerk, Leiden, 6 juni;<br />

--‘Calvinistische soberheid? Rijke 18de-eeuwse<br />

ensembles voor de protestante eredienst’,<br />

--Toelichting op presentatie Titiaans<br />

portret van Jacopo Strada uit Wenen met<br />

Tintoretto’s portret van Ottavio Strada, voor<br />

pers en anderen, <strong>Rijksmuseum</strong>, 24 juni;<br />

Kok, Felix Meritis, Amsterdam, 28 maart;<br />

--‘Europeana’, Stadsarchief, Amsterdam,<br />

9 oktober;<br />

--‘Museums of the 21st Century’, Hermitage,<br />

--‘Chinese voorwerpen in het Jachthuis’,<br />

Jachthuis St. Hubertus, Kröller-Müller<br />

Museum, 24 mei;<br />

--‘Twee Japanse tempelwachters’,<br />

Studium Generale Utrecht, Academiegebouw<br />

Universiteit Utrecht, 20 april;<br />

--Deelname minisymposium ‘Storytelling<br />

in cultural and commercial exhibitions’,<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>, 19 oktober;<br />

--Voorzitter en introducent bij lezing<br />

St.-Petersburg, 21 oktober;<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>, 9 augustus;<br />

Reinwardt Academie Amsterdam, Minor<br />

--‘Troffel en voorschoot voor de eerste<br />

‘Titian and Tintoretto: two portraits and<br />

--‘Rembrandt van Rijn (1606-69), La Main<br />

--‘De collectie van Isaac Alfred Ailion’, Arti<br />

Exhibition Direction, 27 oktober.<br />

R.J. Baarsen<br />

steenlegging van het Amsterdamse stadhuis’,<br />

their subjects’ van Dirk Jacob Jansen,<br />

Chaude, c. 1628’, National Gallery of Ireland,<br />

et Amicitiae, Leiden, 15 oktober;<br />

--‘Les acquisitions parisiennes de Charles<br />

ontvangst k o g , 24 oktober.<br />

georganiseerd door Istituto Italiano di<br />

Dublin, 30 oktober.<br />

--‘Sumi-e’, Koetshuis, Roden, 26 oktober;<br />

R. Harmanni<br />

de Lorraine, gouverneur des Pays-Bas<br />

Cultura, UvA, 11 september;<br />

--‘The Pavilion for Asian Art of the New<br />

--‘Bedrukte papieren als alternatief voor<br />

et du comte Cobenzl’, Institut d’Études<br />

J. Bikker<br />

--‘The first portrait of a professional musician’,<br />

P.H.J.C. van Duin<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>’, voor studenten Asian design<br />

decoratieve schilderkunst’, lezingen-<br />

Supérieures des Arts, Parijs, 2 februari;<br />

--‘Karel du Jardin’s patrons and the lies<br />

uitzending over Piero di Cosimo’s portretten<br />

--‘The renovation of the <strong>Rijksmuseum</strong>’,<br />

history, Royal College of Art/Victoria and<br />

middag r k d -onderzoek; Rijksbureau voor<br />

--‘A fever for porcelain: Porcelain rooms of<br />

Houbraken told us’, <strong>Rijksmuseum</strong>, 14 maart.<br />

van Giuliano da Sangallo en Francesco<br />

Integrated Risk Management, i c m s Annual<br />

Albert Museum, <strong>Rijksmuseum</strong>, 29 oktober;<br />

Kunsthistorische Documentatie, Den Haag,<br />

Europe’, Christie’s, New York, 12 maart;<br />

Giamberti, b b c Radio 3 Early Music Show,<br />

meeting <strong>2008</strong>, Concertgebouw Amsterdam,<br />

--‘Schenkingen aan de Vereniging van<br />

1 februari.<br />

Winterthur Museum & Country Estate,<br />

Mw. M.M. Boom<br />

8 november;<br />

23 september;<br />

Vrienden der Aziatische Kunst’,<br />

Delaware, 25 maart (beide voor de Royal Oak<br />

--‘De geschiedenis van het Fotoboek’, lezing<br />

--Medevoorzitter symposium ‘Het verzamelen<br />

--‘Het<br />

Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong>: vooruit<br />

Keramiekmuseum Princessehof,<br />

Mw. E. Hartkamp-Jonxis<br />

Foundation);<br />

Studium Generale Universiteit Leiden,<br />

van vroeg-Italiaanse kunst in Nederland’,<br />

met Cuypers’, Studiedag ‘Musea met<br />

Leeuwarden, 1 november;<br />

--‘Changing Flowers. South Indian chintzes<br />

--‘Furniture and its buyers in seventeenth-<br />

15 april;<br />

georganiseerd door de Onderzoekschool<br />

Erfgoedwaarde: behoud door ontwikkeling’,<br />

--‘Parels in een baaierd van lacunes’ en ‘De<br />

for the Dutch market c. 1670 - c. 1740’,<br />

century Holland’, Bard Graduate Center,<br />

--‘Open middag. Bijzondere collecties<br />

Kunstgeschiedenis ter gelegenheid van de<br />

i c o m/Icomos Vlaanderen-Brussel, Museum<br />

blauwe boekjes van Mr. H.K. Westendorp’,<br />

symposium ‘Sri Lankan cultural heritage’,<br />

New York, 18 maart;<br />

in gebruik’, workshop Fotocollectie,<br />

presentatie ‘Het Nederlandsch Palazzo’,<br />

voor Schone Kunsten, Gent, 12 december.<br />

afscheidssymposium Pauline Lunsingh<br />

Colombo, 29 augustus;<br />

--‘Masterpieces of European furniture at the<br />

Universiteitsbibliotheek, Leiden, 29 mei;<br />

Bonnefantenmuseum, Maastricht,<br />

Scheurleer, Museum Beelden aan Zee,<br />

--‘Indiase sitsen in Amsterdam’, Museum van<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>’, Temple Newsam House,<br />

--‘Fotopioniers op wereldreis’, opening<br />

21 november.<br />

P.P. Eckhardt<br />

Scheveningen, 3 november.<br />

Loon, Amsterdam, 1 december.<br />

Leeds, 24 april;<br />

tentoonstelling Fotopioniers op wereldreis,<br />

--‘Paul Huf in het <strong>Rijksmuseum</strong>’, boekhandel<br />

--‘Rococo in Holland: the assimilation of a<br />

Teylers Museum, Haarlem, 3 oktober;<br />

J. van Campen<br />

Selexyz Dominicanen, Maastricht, 8 maart;<br />

E.P.J.M. de Groot<br />

J.F. Heijbroek<br />

foreign style; A style and its derivations:<br />

--‘Het <strong>Rijksmuseum</strong> verzamelt fotografie’,<br />

--‘De porseleincollectie van W.F. van<br />

--[met Kees Zandvliet] ‘Portretten vroeger<br />

--‘Dutch Art History’, collegereeksen<br />

--‘Kunsthandel Kleykamp’, t.g.v. aanbieding<br />

invention, originality and provincialism’;<br />

Paul Huf Gala, <strong>Rijksmuseum</strong>, 15 oktober;<br />

Heukelom’, bijeenkomst v v a k ter gelegenheid<br />

en nu’, vrijdagavondopenstelling,<br />

Universiteit van Maastricht, Centre for<br />

boek over die firma aan burgemeester Van<br />

‘Criticisms and reaction: the birth of neo-<br />

--‘Fotografen, dilettanten en een freule’,<br />

van het 90-jarig bestaan, Museum<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>, 28 maart;<br />

European Studies, voor- en najaar.<br />

Aartsen van Den Haag, Museum Beelden aan<br />

classicism’, onderdeel masters’ program<br />

Teylers Museum, Haarlem, 26 oktober;<br />

Princessehof, Leeuwarden, 1 november;<br />

--Toelichting/interviews n.a.v. aanwinst foto’s<br />

Zee, Scheveningen, 31 oktober.<br />

‘Rococo: The Continuing Curve, 1730-<strong>2008</strong>’,<br />

--‘The National Photocollection in the<br />

--‘De Vereniging van Vrienden der Aziatische<br />

van Paul Huf (r t v Noord-Holland, n o s Radio<br />

L.E. van Halem<br />

Cooper-Hewitt Museum, New York,<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>’, Internationaal congres<br />

Kunst’, bij de opening van de tentoonstelling<br />

1, Het Parool, Brabants Dagblad).<br />

--Panellid debatavond ‘For the Love of God<br />

W.A.P. Hoeben<br />

29 april-1 mei;<br />

Fotohistorici ‘Oracle’, Nederlands<br />

A Divine Gift, Museum Princessehof,<br />

in het <strong>Rijksmuseum</strong>’, Studium Generale<br />

--‘De aanslag op de Van der Helst’, studiedag<br />

--‘Rococo in Holland’, seminar ‘Crossing<br />

Fotomuseum, Rotterdam, 7 november;<br />

Leeuwarden, 2 november;<br />

J.P. Filedt Kok<br />

Erasmus Universiteit, De Kwestie Live:<br />

NMV-secties Veiligheidszorg & Facility<br />

Boundaries: The Transmission of Rococo’,<br />

--‘Achtergronden van de tentoonstelling<br />

--‘Druckers Londense aankopen’, afscheids-<br />

--‘De (her)ontdekking van de Hollandse<br />

Damien Hirst flikt een kunstje, Rotterdam,<br />

Management en Collecties, Nederlands<br />

Cooper-Hewitt Museum, New York, 29 april;<br />

Fotopioniers op wereldreis’, lezing voor<br />

symposium Pauline Lunsingh Scheurleer,<br />

primitieven’, symposium ‘Rondom de<br />

26 november;<br />

Openluchtmuseum, Arnhem, 24 april.<br />

--‘Op zoek naar een samenhang. Opengestelde<br />

vrienden Teylers Museum, Haarlem,<br />

Museum Beelden aan Zee, Scheveningen,<br />

Vroege Hollanders’, Museum Boijmans Van<br />

--Voordracht over Damien Hirst voor de<br />

kastelen en landhuizen, huis-musea, en<br />

8 november.<br />

3 november.<br />

Beuningen, 21 februari;<br />

Vriendenavonden, <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

J.G.A. de Hond<br />

interieurs in musea; hoe verhouden ze zich<br />

--‘Het <strong>Rijksmuseum</strong> op zoek naar de ware<br />

4 november en 11 december.<br />

--‘Achterlijk of onbedorven. Het Nederlandse<br />

tot elkaar?’, themadag ‘Historische interieurs<br />

D. Bull<br />

J.D. van Dam<br />

Lucas’, afscheidssymposium, Felix Meritis,<br />

beeld van het Oosten in de 19de<br />

in musea’, i c n , Amsterdam, 22 mei;<br />

--‘Francesco Trevisani’s Martelaarschap<br />

--‘Verzamelen, een feest’, Stichting Vrienden<br />

Amsterdam, 28 maart.<br />

G. van der Ham<br />

eeuw’, Departementsdag<br />

--‘Het kastje van Amalia’, genootschap<br />

van de Heilige Felicitas’, verhaal op zaal,<br />

Nederlands Tegelmuseum, Arnhem,<br />

--‘Clara als schets’, over Venetiaans schetsboek<br />

Religiewetenschappen en theologie ‘Het<br />

Nifterlaken, Slot Zuylen, Oud-Zuilen,<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>, 18 januari;<br />

27 september.<br />

M. Fitski<br />

t.g.v. herdenking van het overlijden van<br />

beeld van de Ander. West en Oost in<br />

20 november.<br />

--Toelichting op restauratie en presentatie van<br />

--‘Japanse schilderkunst’, ‘Japans lakwerk’,<br />

de ‘Nederlandse’ neushoorn Clara 250<br />

Nederland’, Katholieke Universiteit Brabant,<br />

Piero di Cosimo’s portretten van Giuliano<br />

T.D.W. Dibbits<br />

‘Japans keramiek’, ‘Japanse sculptuur’, college-<br />

jaar geleden, Natuurhistorisch Museum<br />

14 november;<br />

D.P.J. Biemond<br />

da Sangallo en Francesco Giamberti, voor de<br />

--[met Ige Verslype] ‘Paulus Potters Herders<br />

reeks Universiteit Leiden, 26 februari-13 mei;<br />

Rotterdam, 19 april;<br />

--‘Het museum als tekstproducent’, college<br />

--‘Het Leidse avondmaalszilver’, Stichting<br />

pers en sponsors, <strong>Rijksmuseum</strong>, 22 april;<br />

met vee: <strong>Rijksmuseum</strong> versus Woburn<br />

--Inleiding bij en deelname aan publieksdebat<br />

mastercursus wetenschapsjournalistiek,<br />

Vrienden van de Pieterskerk, 13 april;<br />

Abbey’, afscheidssymposium Jan Piet Filedt<br />

‘Bestaat de onbaatzuchtige held?’,<br />

Radboud Universiteit Nijmegen, 9 december.<br />

86 87

A.J. Hoving<br />

--‘Anthonis Mor and the Portrait of Thomas<br />

Metropolitan Museum, New York,<br />

--Openingstoespraak tentoonstelling Rembrandt<br />

--‘The corset, a story about the female body’,<br />

--‘The<br />

New <strong>Rijksmuseum</strong>’, Chinese Tourist<br />

--‘Dutch Shipbuilding in the 17th century’,<br />

Gresham’, symposium ‘Workshop (3)<br />

28 oktober;<br />

bedankt, <strong>Rijksmuseum</strong> Schiphol, 16 oktober;<br />

gastcollege a m f i, Amsterdam, 10 oktober;<br />

and Travel Industry, Beijing, 5 november;<br />

International Research Seminar on the<br />

Making Art in Tudor Britain’, National<br />

--‘The Roman Experiences of Hendrick<br />

--‘Ook vrouwen kunnen dwaas zijn.<br />

--‘De garderobe van Sinterklaas’, Museum<br />

--‘Het<br />

Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong>’, w t c Business<br />

warship Wasa of 1628, Wasa Museum,<br />

Portrait Gallery, Londen, 7 februari;<br />

Goltzius and Jacob Matham: a Comparison’,<br />

Opmerkingen bij prenten van Frans Hogenberg<br />

Amstelkring, Ons Lieve Heer op Solder,<br />

Club, Amsterdam, 19 november;<br />

Stockholm, 6 november.<br />

--‘Restaureren van schilderijen’, Kunstkring<br />

congres ‘Ein privilegiertes Medium und die<br />

en anderen’, symposium ‘Prentkunst in de<br />

Amsterdam, 23 november;<br />

--‘Het<br />

Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong>’, Rotary Zuid,<br />

Oosterbeek, Oosterbeek, 9 oktober.<br />

Bildkultur Europas’, Bibliotheca Hertziana,<br />

renaissance’, Koninklijk Instituut voor het<br />

--‘Het schoonheidsideaal’, interview ‘Casa<br />

Amsterdam, 24 november;<br />

Mw. E. Kalis<br />

Rome, 10 november;<br />

Kunstpatrimonium, Brussel, 24 oktober;<br />

Luna’ (24.00-0.45, Radio 1), 8 februari;<br />

--Inleiding bij presentatie prent De<br />

--‘Het <strong>Rijksmuseum</strong> als goed doel’, Fortis<br />

R.J.C.H.M. van Langh<br />

--‘Haarlem en het ontstaan van het Hollandse<br />

--‘Het verzamelen van kunst op papier met<br />

--Kostuumrondleiding,<br />

t e f a f , Maastricht,<br />

Anatomische Les van Albert van Westing,<br />

MeesPierson Private Banking NL, 3 april;<br />

--‘Science and Art’, gastcollege Universiteit<br />

landschap’, Frans Hals Museum, Haarlem,<br />

steun van de Vereniging Rembrandt’, Van<br />

8 maart;<br />

Concertgebouw, Amsterdam, 27 november;<br />

--Bijeenkomst ambassadeurs notariaat<br />

Gent, afdeling Chemie, 29 februari;<br />

12 december.<br />

Gogh Museum, Amsterdam, 14 december.<br />

--Opening overzichtstentoonstelling Ellen<br />

--‘Het<br />

Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong>’, Rotary<br />

en gasten met relatie tot erfrecht,<br />

--‘The language between a conservator, curator<br />

Schippers, in het kader van Amsterdam<br />

Zuidoost, Amsterdam, 19 december.<br />

nalatenschappen en het <strong>Rijksmuseum</strong><br />

and scientist’, openingslezing Art <strong>2008</strong>,<br />

J.R. de Lorm<br />

Mw. P.C.M. Lunsingh Scheurleer<br />

International Fashionweek, 6 juli;<br />

Fonds, 17 april;<br />

Jeruzalem 25-30 mei;<br />

--‘Vermeer, Rembrandt and the Golden<br />

--Inleiding op tentoonstelling <strong>Rijksmuseum</strong><br />

--Opening ‘Bodique’, pilot store Hunkemöller,<br />

Mw. J.A.H. Reynaerts<br />

--Mogelijkheden van schenken aan het<br />

--‘De invloed van de natuurwetenschap bij<br />

Age of Dutch Art’, Vancouver Art Gallery,<br />

aan Zee. Hemelse Beelden uit oost en west in<br />

Amsterdam (causerie a.h.v. korsetten/bh’s<br />

--Hard Hat Tour voor deelnemers conferentie<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> Fonds, cliëntenbijeenkomsten<br />

de bestudering van kunstvoorwerpen’,<br />

11 februari;<br />

Museum Beelden aan Zee, Scheveningen:<br />

1880-1930 uit het archief van Hunkemöller),<br />

‘Free Access To History: The Past In The<br />

Van Lanschot Bankiers en ABN AMRO<br />

gastcollege Koninklijke Academie voor<br />

--‘Op weg naar Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong>’,<br />

voor de rondleiders en vrijwilligers, 25 en<br />

3 november.<br />

Public Sphere’, georganiseerd door de UvA,<br />

Private Banking, 26 mei en 28 november;<br />

Schone Kunsten, Antwerpen, 25 september;<br />

Bibliotheekplaza <strong>2008</strong>, De Meervaart,<br />

28 februari; voor leden van de Vereniging<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>, 19 januari;<br />

--Spreker op symposium ‘Fiscaal Cultuur-<br />

--‘Spreekt men binnen het cultureel erfgoed<br />

Amsterdam, 27 maart;<br />

van Vrienden der Aziatische Kunst, 5 april;<br />

A.J.H. van Mourik<br />

--Hard Hat Tour voor studenten<br />

mecenaat’, Universiteit Leiden, 21 november.<br />

dezelfde taal?’, n e n normeringscommissie,<br />

--‘Concept en inrichting van Het Nieuwe<br />

voor Raad van Commissarissen en Raad<br />

--‘De conservering van immateriële aspecten<br />

programma ‘International Seminar in Arts<br />

Nationaal Archief, Den Haag, 27 november.<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>’, Vrienden van het<br />

van Bestuur van Aegon, 23 april; voor de<br />

bij hedendaagse kunst’, symposium Stichting<br />

Administration in Europe’, New York<br />

W.T. Kloek<br />

--‘Dutch and Flemish drawings in the Uffizi’,<br />

H. Leeflang<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>, Felix Meritis, Amsterdam,<br />

1 juli;<br />

Vrienden van het <strong>Rijksmuseum</strong>, 21 augustus;<br />

--‘Images of Javanese Local Deities’, twaalfde<br />

Behoud Moderne Kunst, Van Abbemuseum,<br />

Eindhoven, 19 juni.<br />

University en Hogeschool voor de Kunsten<br />

Utrecht, <strong>Rijksmuseum</strong>, 4 juni;<br />

Codart Elf Congress, Gent, 12 maart;<br />

--‘Post uit Praag. Over een teruggevonden<br />

--‘De Meesterwerken’, Congres International<br />

Eura s e a a conferentie, Universiteit van<br />

--‘The Urban View. The landscape of the<br />

--‘Pieter Aertsen, the artist and his impact in<br />

tekening van Bartholomeus Spranger’,<br />

Council of Museum SEcurity, <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

Leiden, 2 september;<br />

Mw. I.R. Parthesius-Garachon en<br />

Hague School’, hoorcollege MA Dutch Art<br />

de serie La senda española de los pintores<br />

afscheidssymposium Jan Piet Filedt Kok,<br />

23 september;<br />

--‘Beelden van Shiwa in het oude Java’,<br />

mw. M.C.M. van Schinkel<br />

in European Context, UvA, 2 oktober;<br />

flamencos’, Fundación Amigos del Museo<br />

Felix Meritis, Amsterdam, 28 maart;<br />

--‘De vaste presentatie van Het Nieuwe<br />

afscheidssymposium, Museum Beelden aan<br />

--‘De restauratie van twee bloempiramides van<br />

--Dagvoorzitter Kunsthistorische Dag ‘De<br />

del Prado, Madrid 16 december en op 17<br />

--Diverse toelichtingen bij tentoonstelling<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>’, Rotary Amsterdam-West,<br />

Zee, Scheveningen, 3 november.<br />

Het <strong>Rijksmuseum</strong> Amsterdam’, symposium<br />

kunsthistoricus als freelancer’ van de<br />

december voor de Fundación Francisco<br />

Kunst op papier, Bonnefantenmuseum,<br />

Industrieele Groote Club, Amsterdam,<br />

over recente restauratieprojecten op het<br />

Vereniging van Nederlandse Kunsthistorici,<br />

Godia, Barcelona.<br />

Maastricht, juni-september;<br />

21 november.<br />

Mw. S.L. Meijer<br />

gebied van keramiek, glas en aanverwante<br />

Museum GoudA, 7 november;<br />

--Gastcollege werkgroep studenten<br />

--‘Chinoiserie’, voorjaarstextieldag,<br />

materialen, <strong>Rijksmuseum</strong> van Oudheden,<br />

--Voorzitter van en spreker op ‘Haagse<br />

G.J.M. Koot<br />

Universiteit Utrecht, Bonnefantenmuseum,<br />

G.C.M. Luijten<br />

Gemeentemuseum, Den Haag, 10 april.<br />

Leiden, 23 mei.<br />

School meets Haagse regio’, manifestatie<br />

--‘Books in the Age of Rembrandt’, interview<br />

Maastricht, 27 juni;<br />

--Openingstoespraak tentoonstelling Jozef van<br />

‘Haagse School Outdoors’ door Stadsgewest<br />

Amsterdam FM Radio, 17 juli;<br />

--Interview voor Klara Radio over<br />

Ruyssevelt: In de ban van het licht, Galerie De<br />

Mw. B.M.A.M. du Mortier<br />

W.M.J. Pijbes<br />

Haaglanden en Universiteit Wageningen,<br />

--‘Books in the Age of Rembrandt’, interview<br />

tentoonstelling De ontdekking van<br />

Rietlanden, Amsterdam, 23 februari;<br />

--‘Patronen’, Patronendiner, Philipsvleugel,<br />

--Welkomsttoespraak voor medewerkers<br />

Den Haag, Panorama Mesdag, 1 december.<br />

a t 5 voor Schiphol TV, 23 juli, herhaaldelijk<br />

Nederland. Vier eeuwen landschap verbeeld<br />

--Voorzitter afscheidssymposium Jan Piet Filedt<br />

29 januari;<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>, 1 juli;<br />

uitgezonden in augustus;<br />

door Hollandse meesters, c o d a Museum,<br />

Kok, Felix Meritis, Amsterdam, 28 maart;<br />

--‘Het schoonheidsideaal’, symposium ‘Anno<br />

--Openingstoespraak Julidans,<br />

Mw. M.E. Rikken<br />

--‘The renovation of the <strong>Rijksmuseum</strong> and<br />

Apeldoorn, 26 juni;<br />

--Toespraak bij publicatie van Erik Hinterding,<br />

Geschiedenis Live’, Breda, 8 februari;<br />

Stadsschouwburg, Amsterdam, 1 juli;<br />

--‘Karel du Jardin in Italian atmosphere’,<br />

the relocation of the <strong>Rijksmuseum</strong> Research<br />

--Gastcollege ‘Prentverzamelingen’, werkgroep<br />

Rembrandt Etchings from the Frits Lugt Collec-<br />

--‘The ideal of beauty’, gastcollege a m f i,<br />

--‘Het<br />

Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong>’, Rotary,<br />

Italiaans Cultureel Instituut, Amsterdam,<br />

Library’, a r l i s /n a and a r l i s Netherlands<br />

studenten v u , Rijksprentenkabinet,<br />

tion, Rembrandthuis, Amsterdam, 7 juni;<br />

Amsterdam, 12 februari;<br />

Amsterdam, 15 juli;<br />

31 januari;<br />

Dutch Library Study Tour, Amsterdam,<br />

15 september;<br />

--Openingstoespraak tentoonstelling Kunst op<br />

--‘Fashion in the Netherlands, 1600-1700’,<br />

--‘Er gaat niets boven het <strong>Rijksmuseum</strong>’,<br />

--‘Karel du Jardin (1626-1678)’,<br />

28 oktober.<br />

--Referent specialistenbijeenkomst ‘De<br />

papier, Bonnefantenmuseum, Maastricht,<br />

symposium Abegg Stiftung, Riggisberg,<br />

congres Nederlandse Museumvereniging,<br />

zondagmiddaglezing, <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

bewonderde Stad’, Mauritshuis, Den Haag,<br />

22 juni;<br />

Zwitserland, 18 september;<br />

Groningen, 2 oktober;<br />

Amsterdam, 10 februari;<br />

M.A.A.M. van de Laar<br />

8 oktober;<br />

--Interview De Avonden ( v p r o ), over de<br />

--‘De ideale man’, symposium<br />

--‘Het<br />

Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong>’, Industrieele<br />

--‘Vroege kleurendruk in Amsterdam: een<br />

--‘Restaureren van schilderijen’, Museum Jan<br />

--Gastcollege ‘Romeyn de Hooghe’,<br />

tentoonstelling Kunst op papier, 22 juli;<br />

Gemeentemuseum, Den Haag t.g.v.<br />

Groote Club, Amsterdam, 14 oktober;<br />

onbekend zeventiende-eeuws plaatwerk<br />

Cunen, Oss, 4 januari;<br />

seminar studenten New York University,<br />

tentoonstelling ‘De ideale man’, 1 oktober;<br />

van Carel Allard’, presentatie aanwinst<br />

88 89

Bijzondere Collecties aan de Oude<br />

Turfmarkt, 6 juni.<br />

H.T. Rooseboom<br />

--Presentatie boek De schaduw van de<br />

fotograaf. Positie en status van een nieuw<br />

beroep, 1839-1889, Leiden, 22 september;<br />

--Lezing over de fotocollecties van het<br />

--‘Het praalgraf van Paus Adrianus VI’,<br />

werkcollege UvA, 19 maart;<br />

--‘Adriaen de Vries’s Resurrection group at<br />

Stadthagen. The iconography and meaning of<br />

the monumental freestanding risen Christ’,<br />

Stadthagen, 16-18 april;<br />

--‘Quellijns burgemeesters’, Koninklijk Museum<br />

voor schone Kunsten, Antwerpen, 5 oktober;<br />

‘Practical Applications of Backing Protection’;<br />

[met Giovanna di Pietro] praktijkworkshop<br />

over stofdoorlatendheid van achterkantbescherming,<br />

seminar ‘Back Protection for<br />

Easel Paintings’, Hogeschool voor Restauratie,<br />

Bern, Zwitserland, 7 t/m 10 januari;<br />

Mw. I.E. Verslype<br />

Arno Coenen<br />

Oud West,<br />

Thuis Best<br />

Arno Coenen nam als inspiratiebron voor<br />

zijn grote tegeltableau kickboksen, een<br />

sport waarbij het, aldus de kunstenaar,<br />

om discipline en wederzijds respect<br />

gaat. Zijn kunstwerk is een ode aan de<br />

multiculturele samenleving en een reactie<br />

op discussies over nationale identiteit en<br />

de positie van allochtonen. Het geeft zo<br />

inzicht in het maatschappelijke debat in<br />

het begin van de 21ste eeuw en doet dit op<br />

een provocerende, maar toch innemende<br />

manier. De beeldtaal bevat zowel elementen<br />

van de hoge als van de lage cultuur, en<br />

speelt met traditionele uitingen én met<br />

hedendaagse straatcultuur.<br />

Nationaal Archief, Week van het Archief,<br />

--‘Jij, Idiote Budhist met je Boero Boedor!’<br />

--[met Taco Dibbits] ‘Paulus Potters Herders<br />

Nationaal Archief, Den Haag, 29 september.<br />

Over Oosterse invloeden in het werk van<br />

met vee: <strong>Rijksmuseum</strong> versus Woburn<br />

Frits van Hall’, afscheidssymposium Pauline<br />

Abbey’ afscheidssymposium Jan Piet Filedt<br />

M. Schapelhouman<br />

Lunsingh Scheurleer, Museum Beelden aan<br />

Kok, Felix Meritis, Amsterdam, 28 maart.<br />

--Bijdrage aan congres over de<br />

Zee, Scheveningen, 3 november.<br />

toeschrijvingsproblematiek van oude Noord-<br />

A. Wallert<br />

en Zuid-Nederlandse tekeningen, Kupfer-<br />

J.W. Sieburgh<br />

--‘Karel Dujardin: enkele technische aspecten’,<br />

stichkabinett, Hamburg, 21-22 februari;<br />

--‘Het<br />

Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong> als inspiratiebron<br />

zondagmiddaglezing <strong>Rijksmuseum</strong>, 9 maart;<br />

--Openingstoespraak tentoonstelling Pieter<br />

voor de creatieve industrie’, in het kader van<br />

--‘Karel Dujardins materials and techniques:<br />

Borstlap, Retrospectief, Museum In ’t Houten<br />

Creative Cities, <strong>Rijksmuseum</strong>, 30 mei;<br />

conventional and exceptional’, symposium<br />

Huis, De Rijp, 27 september.<br />

--Forumlid openbaar debat over het<br />

‘Karel Dujardin 1626-1678’, <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

Nieuwe Mecenaat, georganiseerd door<br />

14 maart;<br />

Mw. S.J.S. Scheltjens<br />

Het Financieele Dagblad en b n r Radio,<br />

--‘A Dutch Manuscript on Eighteenth-Century<br />

--‘Van <strong>Rijksmuseum</strong> naar <strong>Rijksmuseum</strong><br />

Restaurant Dauphine, Amsterdam, 2 juni;<br />

Painting Technique: Willem van Leen’;<br />

Research Library: digitaal beleid<br />

--Lezing over Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong>, in het<br />

‘Thoughts on Serendipity and the Study<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>’, i b b t/s m i t-congres ‘Cultuur in<br />

kader van serie over Dutch Excellence, Dia-<br />

of Art Technological Sources: Concluding<br />

een netwerksamenleving’, Vrije Universiteit,<br />

logues House a b n a m r o , Amsterdam, 5 juni;<br />

Remarks’, ATSR 3 rd Seminar: ‘Study and<br />

Brussel, 15 februari;<br />

--Toespraak bij opening 9de Museumnacht en<br />

Serendipity: Testimonies of Artists Practice’,<br />

--‘De erfenis van Vattemare: ruilverkeer in<br />

tentoonstelling For the Love of God;<br />

Glasgow University, 12-13 juni;<br />

(kunst)bibliotheken’, studiedag ‘Acquisitie-<br />

--Toespraken bij avondontvangsten van<br />

--‘Examination of Painted Furniture with<br />

vormen’ van het Overleg Kunstbibliotheken<br />

Christie’s en i n g bij tentoonstelling For the<br />

X-radiography, Infrared Reflectography,<br />

Vlaanderen (o k b v ) en Erfgoedbibliotheken<br />

Love of God, <strong>Rijksmuseum</strong>, 2 en 6 november.<br />

X-ray Fluorescence, Light Microscopy, and<br />

Vlaanderen, Koninklijk Museum voor<br />

Micro-Chemical Analyses’, Masterclass<br />

Schone Kunsten Antwerpen, 26 februari;<br />

Mw. E. Sint Nicolaas<br />

Vernacular Furniture, <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

--Gastcolleges ‘Kunstbibliotheken in<br />

--Toespraak bij afscheid Peter Sigmond,<br />

Amsterdam, 2-13 november;<br />

internationale context’ en ‘Kunsthistorische<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>, 20 mei;<br />

--‘Technical Examination of Mediaeval<br />

bibliografie’, Bibliotheekschool Gent.<br />

--‘Voor Nederland Bewaard’, bijeenkomst<br />

Manuscript Illumination: Maerlants’<br />

KOG, Arti et Amicitiae, 20 september;<br />

‘Rime Bible’, Museum Meermanno<br />

Mw. K.E.M.B. Schiermeier<br />

--‘Suriname in het <strong>Rijksmuseum</strong>’, Surinaamse<br />

Westreenianum, Den Haag, 12 december;<br />

--‘Hollandse herinneringen aan Piranesi’,<br />

avond in het <strong>Rijksmuseum</strong>, 22 oktober;<br />

--[met Gwen Tauber] ‘The Adoration of the Magi:<br />

rondleiding in Teylers Museum, 2 april;<br />

--‘Diorama’s uit Suriname’, Vereniging Ons<br />

black chalk under paint layers’; ‘Differences<br />

--‘Indiase miniaturen’, rondleiding in Van<br />

Suriname, <strong>Rijksmuseum</strong>, 30 november.<br />

and Similarities in brocade, fur and textile: the<br />

Gogh Museum, 17 oktober.<br />

“Geertgenmasters”; [met Willem de Ridder]<br />

L.S.G. Sozzani<br />

‘The Tree of Isai: some technical aspects’; [met<br />

F.T. Scholten<br />

--‘Historic Overview of Backing Protection’;<br />

Manja Zeldenrust] ‘Mostaerts Adoration of the<br />

--‘Over een ivoren Visitatie’, Huis Bergh,<br />

‘Modern Applications of Backing Protection’;<br />

Magi: good painting, strange paint’, symposium<br />

’s-Heerenberg, 28 februari;<br />

‘The Microclimate Vitrine for Panel Paintings’;<br />

‘Vroege Hollanders’, Rotterdam, 26 mei.<br />

90 91<br />

Arno Coenen, Oud West, Thuis Best, 2007. Tegeltableau,<br />

3 x 6 meter. <strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam, inv.<br />

nr. NG-<strong>2008</strong>-51. © Arno Coenen / <strong>Rijksmuseum</strong><br />

Amsterdam. Schenking van de Stichting Paradiso en<br />

de Stichting Kunst en Openbare Ruimte, Amsterdam.

Fotoalbum<br />

en losse foto’s<br />

uit Moengo,<br />

Suriname<br />

Een jong echtpaar met kind en hun Surinaamse<br />

bediende staan voor een plaatijzeren<br />

wand van de Suralco Bauxietonderneming<br />

in Moengo. De foto is<br />

afkomstig uit een album dat waarschijnlijk<br />

is samengesteld door het Nederlandse<br />

echtpaar Guilonard. J.D.S. Guilonard zou<br />

na de oorlog bedrijfsleider worden van<br />

de bauxietfabriek, maar was er voordien<br />

ook werkzaam. Het album geeft een goed<br />

beeld van het dagelijkse leven in Moengo<br />

in de jaren 20. Zowel de toen net begonnen<br />

bauxietwinning als het koloniale leven in<br />

het vooroorlogse Suriname is vastgelegd.<br />

Jikke van Loon<br />

Anton de Kom<br />

(1898-1945)<br />

Activist, schrijver, vrijheidsstrijder en<br />

verzetsheld Anton de Kom is van grote<br />

betekenis voor Suriname en de Surinaamse<br />

gemeenschap. Hij zette zich in voor de<br />

onafhankelijkheid van Suriname en werd<br />

beroemd door zijn boek Wij slaven van<br />

Suriname (1934). Het bronzen beeld dat<br />

kunstenares Jikke van Loon van hem<br />

maakte, staat in Amsterdam-Zuidoost.<br />

Het <strong>Rijksmuseum</strong> heeft het werkmodel<br />

kunnen verwerven, vervaardigd uit het<br />

hout van een Surinaamse gele-kabbesboom.<br />

De Kom is weergegeven als iemand<br />

die zich letterlijk bevrijdt. Dat hij hierom<br />

naakt is afgebeeld, stuit bij een deel van de<br />

Surinaamse gemeenschap op weerstand.<br />

92 93<br />

Fotoalbum en losse foto’s uit Moengo, Suriname, 1927-<br />

1931. Fotoalbum, 36,5 x 26 cm. <strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam,<br />

inv.nr. NG-<strong>2008</strong>-48 en -37. Aankoop met steun<br />

van het Maria Adriana Aalders Fonds.<br />

Jikke van Loon, Anton de Kom (1898-1945), 2004-2006.<br />

Hout, hoogte 3 meter. <strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam,<br />

inv.nr. NG-<strong>2008</strong>-4. Aankoop met steun van het Johan<br />

Huizinga Fonds.

Michiel van Musscher<br />

Isaac Pontanus (1625-1710) en zijn<br />

kleinzoon Henricus van Beek<br />

Gouden penning (met penningdoos)<br />

door Isaac Pontanus (1625-1710)<br />

aan zijn kleinzoon Henricus van<br />

Beek gegeven ter gelegenheid van zijn<br />

achtste verjaardag<br />

Dit schilderijtje en deze penning vormen<br />

vanouds een ensemble: op het schilderijtje<br />

is te zien dat een man de penning aan een<br />

jongen geeft, en uit de penning zelf blijkt<br />

het om een geschenk te gaan dat de jonge<br />

Hendrik van Beek (1680-?) voor zijn achtste<br />

verjaardag van zijn grootvader Isaac<br />

Pontanus (ca. 1625-1710) kreeg. Pontanus<br />

was remonstrants dominee in Amsterdam.<br />

In een Latijns gedicht roept hij zijn kleinzoon<br />

op een deugdzaam en voorbeeldig<br />

leven te leiden. De twee objecten geven<br />

een interessant inkijkje in de mentaliteit<br />

van de intellectuele elite aan het eind van<br />

de 17de eeuw.<br />

94 95<br />

Michiel van Musscher, Isaac Pontanus (1625-1710) en<br />

zijn kleinzoon Henricus van Beek, 1689. Olieverf op<br />

tin, diameter 9 cm. <strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam, inv.nr.<br />

NG-<strong>2008</strong>-40. Schenking van Vereniging Rembrandt,<br />

mede dankzij een bijdrage van de t e f a f .<br />

Gouden penning (met penningdoos) door Isaac<br />

Pontanus (1625-1710) aan zijn kleinzoon Henricus<br />

van Beek gegeventer gelegenheid van zijn achtste<br />

verjaardag, 1688. Goud, diameter 9 cm. <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />

Amsterdam, inv.nr. NG-<strong>2008</strong>-41 en -41-A<br />

(doos). Schenking van Vereniging Rembrandt, mede<br />

dankzij een bijdrage van de t e f a f .

Overdracht ICN<br />

In <strong>2008</strong> vond een overdracht van beheer<br />

plaats tussen twee rijkscollectie<br />

beherende instellingen, het Instituut<br />

Collectie Nederland (i c n ) en het <strong>Rijksmuseum</strong>.<br />

De overdracht behelst ruim<br />

6000 prenten en tekeningen van zo’n<br />

200 Nederlandse kunstenaars. Hierdoor<br />

is een belangrijke basis gelegd voor<br />

de uitbreiding van de collectie en het<br />

verzamelgebied van het Rijksprentenkabinet<br />

tot ver in de 20ste eeuw. In de<br />

selectie zijn kunstenaars vertegenwoordigd<br />

als Armando, Herman Berserik,<br />

Dick Cassée, Constant, Rein Dool,<br />

M.C. Escher, Alphons Freijmuth, Leo<br />

Gestel, Dolf Henkes, Anton Heyboer,<br />

J.C.J. van der Heyden, Pieter Holstein,<br />

Jan Lavies, Jan Montijn, Henk Visch,<br />

Carel Visser en Co Westerik.<br />

Jaap Mooy<br />

Overwoekerd<br />

landschap<br />

Overwoekerd landschap is een van de<br />

twaalf werken op papier van de Bergense<br />

kunstenaar Jaap Mooy die door het i c n<br />

aan het <strong>Rijksmuseum</strong> zijn overgedragen.<br />

Deze serie vertoont verwantschap met<br />

werken van de experimentele schilders uit<br />

de jaren 50. Mooy noemde zichzelf eens<br />

‘een zoon van de Cobra-tijd’. De enigszins<br />

weerbarstige maar tegelijkertijd poëtische<br />

textuur van Overwoekerd landschap roept<br />

tevens associaties op met Mooys assemblages,<br />

reliëfs en schrootplastieken. Vanaf<br />

1956 manifesteerde hij zich vooral als<br />

beeldhouwer.<br />

Lucebert<br />

Veilig verkeer<br />

Het associatieve karakter van deze tekening<br />

van Lucebert sluit nauw aan bij de<br />

beeldtaal die de Cobra-schilders voorstonden.<br />

Fietsende mensachtige figuren<br />

en verkeersborden bevolken een wonderlijke<br />

wereld die uit ritmische lijnen en<br />

vlakken is opgebouwd. Van Lucebert zijn<br />

door de overdracht van beheer van het<br />

i c n nu 69 werken op papier in de collectie<br />

van het <strong>Rijksmuseum</strong> opgenomen.<br />

96 97<br />

Jaap Mooy, Overwoekerd landschap, 1955. Gouache<br />

op papier, 324 x 496 mm. <strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam,<br />

inv.nr. RP-T-<strong>2008</strong>-51. Overdracht Instituut Collectie<br />

Nederland <strong>2008</strong>.<br />

Lucebert, Veilig verkeer, 1956. Potlood, aquarel en gouache<br />

op papier, 307 x 395 mm. <strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam,<br />

inv.nr. RP-T-<strong>2008</strong>-50. Overdracht Instituut Collectie<br />

Nederland <strong>2008</strong>.

Jannes Linders<br />

Aurora tunnelboormachine<br />

Personeelsgegevens<br />

M. Blokpoel accountmanager evenementen en<br />

ontvangsten<br />

Mw. D. Schreurs programmeur evenementen<br />

Projectbureau Huisvesting<br />

B. Nederveen documentalist<br />

Mw. C.H. Wittop Koning documentalist<br />

Mw. N. Bloemberg registratiemedewerker<br />

Mw. P.F.F. Leeuwis registratiemedewerker<br />

Mw. F.H. Nagengast registratiemedewerker<br />

D. Mooij hoofd projectbureau<br />

Mw. M.E. Valeton registratiemedewerker<br />

Directie en stafafdelingen<br />

Mw. H.S. Schrawangen projectcoördinator<br />

W.M.J. Pijbes hoofddirecteur<br />

P.H.J.C. van Duin projectleider bouw<br />

Registrar’s Office<br />

Tussen 2001 en 2007 verstrekte Atelier<br />

h s l aan acht fotografen uit binnen- en<br />

buitenland opdrachten met als doel zo<br />

breed mogelijk de aanleg en het gebruik<br />

van het h s l -traject tussen Amsterdam<br />

en Parijs vast te leggen. De onderwerpen<br />

variëren van het veranderende landschap<br />

en de toegepaste technieken tot Europese<br />

stations en de treinreizigers. Jannes<br />

Linders concentreerde zich op de industriële<br />

activiteiten bij de aanleg van het<br />

traject en legde onder meer de tunnelboormachine<br />

vast, een complete fabriek die<br />

werd gebruikt om de zeven kilometer<br />

lange tunnel onder het Groene Hart aan te<br />

leggen, een operatie die drie jaar duurde.<br />

T.D.W. Dibbits directeur collecties<br />

J.W. Sieburgh zakelijk directeur<br />

Directiesecretariaat<br />

Mw. M.P. van de Wiel directiesecretaris<br />

Mw. H.S.C. Crebolder projectleider /<br />

juridisch adviseur<br />

Mw. C.L. Goedhart directiesecretaresse<br />

zakelijk directeur<br />

Mw. A. Ettekoven medewerker oud-archief en<br />

archief-collecties<br />

H.W.M. van der Lelie medewerker dynamisch<br />

archief<br />

Mw. I. Peterse medewerker dynamisch archief<br />

Communicatie & Marketing<br />

Mw. M.S. Meynen hoofd communicatie &<br />

I. Santhagens projectleider museale inrichting<br />

Sector Collecties<br />

Bibliotheek<br />

G.J.M. Koot hoofd bibliotheek<br />

Mw. C.M. ten Brug coördinator bibliotheek<br />

M. de Rooy applicatiebeheerder<br />

Mw. L.M. Blokhuizen-van der Werff<br />

medewerker bibliotheek<br />

Mw. M.P.M. Falke medewerker bibliotheek<br />

A.C.A. Knots medewerker bibliotheek<br />

W.M. Ouwerkerk medewerker bibliotheek<br />

G.E. Peters medewerker bibliotheek<br />

Studiezaal<br />

Mw. M. Stijkel coördinator studiezaal<br />

L.P.J.C. Vosters assistent coördinator studiezaal<br />

Mw. W. Brouwer hoofd subafdeling registrar’s<br />

office<br />

Mw. J.A.A.M. Asselbergs registrar<br />

Mw. C.E.J. Duits registrar<br />

Mw. C.J. Meffert-van Weele registrar<br />

Mw. A.S. Swart registrar<br />

W.A.P. Hoeben hoofd fysiek collectiebeheer<br />

Mw. G. de Beer behoudsmedewerker<br />

J.J. Couprie behoudsmedewerker<br />

M.J. van Heerden behoudsmedewerker<br />

E. Kriger behoudsmedewerker<br />

A.J.H. van Mourik behoudsmedewerker<br />

Mw. J. Pugh behoudsmedewerker<br />

B. da Silva Curiel behoudsmedewerker<br />

D. Kemper depotbeheerder<br />

I.P. Rijkers depotbeheerder<br />

J.A. Cok gedetacheerd projectleider inrichting,<br />

marketing<br />

J.H.M. Bersee medewerker studiezaal<br />

verhuizing en logistiek bij Programmadirectie<br />

Mw. J.J. Schneider afdelingsassistent<br />

bibliotheek<br />

Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong><br />

Mw. M.H.A. van Oranje-Nassau adviseur<br />

Mw. J.P. Breidel medewerker studiezaal<br />

Vrienden van het <strong>Rijksmuseum</strong><br />

bibliotheek<br />

Beeld<br />

Mw. S. Dirksmeier assistent Vrienden van het<br />

J. Durrfeld medewerker studiezaal bibliotheek<br />

Mw. C.V.M. van der Harten hoofd subafdeling<br />

<strong>Rijksmuseum</strong><br />

M.J. Rozestraten medewerker studiezaal<br />

beeld<br />

Mw. E.C. Martens medewerker fondsen<br />

bibliotheek<br />

Mw. E.F. de Boer accountmanager<br />

D.R. Meis assistent <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds<br />

J.R. Schindler medewerker studiezaal<br />

Mw. T.C. Greven accountmanager<br />

Mw. E. Kalis medewerker particuliere<br />

bibliotheek<br />

Mw. I. Labeur accountmanager<br />

schenkingen<br />

Mw. A.L. van Lingen accountmanager<br />

Mw. E. Kamphuis senior medewerker pers en<br />

Bureau Collecties<br />

M.J. den Engelsman fotograaf<br />

publiciteit<br />

Mw. C. Jager hoofd bureau collecties<br />

H.J. Klein Gotink fotograaf<br />

A.H.B. de Munnick senior medewerker pers<br />

K. Schoemaker collectiesecretaris<br />

F.P.H. Pegt fotograaf<br />

en publiciteit<br />

Mw. C.M. van Wijk fotograaf<br />

Mw. M.M.A. van Voorst Vader-van Deth<br />

Registratie & Documentatie<br />

Mw. S. Rebers scanoperator/<br />

accountmanager sales<br />

Mw. X.I. Henny databeheerder<br />

reproductiefotograaf<br />

Mw. V.A.R. Wanrooij assistent marketing en<br />

Mw. A. Schrier applicatiebeheerder<br />

D.S. Janse beeldbewerker<br />

sales<br />

R.E. Blekman documentalist<br />

Mw. A.V. van Dorssen senior medewerker<br />

Mw. S. van Gelderen documentalist<br />

Project Prentenkabinet Online<br />

evenementen en ontvangsten<br />

Mw. E.L. van Kaam documentalist<br />

Mw. G.W. Jacobs projectleider<br />

98 99<br />

Jannes Linders, Aurora tunnelboormachine, 2001/<br />

2002. Kleurenfotografie, 1200 x 950 mm, inv.nr.<br />

NG-<strong>2008</strong>-27-16. Foto uit reeks De aanleg van de<br />

Hogesnelheidslijn van Amsterdam naar Parijs, 2002-<br />

2007, 24 foto’s van Wout Berger, Elger Esser, Jannes<br />

Linders, Bertien van Manen, Bas Princen, Frank<br />

van der Salm, Jem Southam en Hannah Starkey.<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>, Amsterdam, inv.nr. NG-<strong>2008</strong>-27-1<br />

t/m 24. Aankoop met steun van het Paul Huf Fonds<br />

en het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds.

Mw. A.L.H. van den Eerenbeemd<br />

Geschiedenis<br />

M.A.A.M. van de Laar senior restaurator<br />

Inrichtingsprojecten<br />

financiële administratie<br />

P.J.C. Veerhuis plaatsvervangend chef<br />

projectmedewerker catalogisering<br />

G. van der Ham conservator<br />

schilderijen<br />

Mw. N.F. Eltink hoofd museuminrichting a.i.<br />

Mw. J.H. van Frederikslust senior<br />

museumwinkel a.i.<br />

Mw. H.M.K. Hovelmann projectmedewerker<br />

J.G.A. de Hond conservator<br />

W. de Ridder senior restaurator schilderijen<br />

B.O. Huininga medewerker groenvoorziening<br />

medewerker financiële administratie<br />

Mw. S. Bakker medewerker verkoop<br />

catalogisering<br />

Mw. E. Sint Nicolaas conservator<br />

L.S.G. Sozzani senior restaurator schilderijen<br />

C. Kriger medewerker inrichtingsprojecten<br />

J.V. Groot senior medewerker financiële<br />

R.K. de Boer medewerker verkoop<br />

Mw. M.B. Jansen projectmedewerker<br />

P.P. Eckhardt junior conservator<br />

Mw. G.M. Tauber senior restaurator<br />

J.T.M. Muller assistent inrichtingsprojecten<br />

administratie<br />

Mw. B.L. de Haas medewerker verkoop<br />

catalogisering<br />

Mw. H.J. Baruch assistent-conservator<br />

schilderijen<br />

Mw. W.R.M. Peters medewerker vaste collectie<br />

P.A. Zeidenhulst senior medewerker<br />

Mw. M. Kohler medewerker verkoop<br />

Mw. M. Knops projectmedewerker catalogisering<br />

Mw. M.F. Chavannes restaurator schilderijen<br />

financiële administratie<br />

Mw. C. Martens-de Jong medewerker verkoop<br />

Mw. T.M.G. Komar projectmedewerker<br />

Rijksprentenkabinet<br />

Mw. I.E. Verslype restaurator schilderijen<br />

Publicaties<br />

Mw. Y.V. Courtar medewerker financiële<br />

Mw. H.H. Peereboom medewerker verkoop<br />

registratie<br />

G.C.M. Luijten hoofd Rijksprentenkabinet<br />

F.P.L.J. Benders restaurator schilderijen<br />

P.H.M. Pronk uitgever<br />

administratie<br />

J.S. Schaeffers medewerker verkoop<br />

H.M.A. van Beek scanoperator/<br />

M. Schapelhouman senior conservator<br />

Mw. A.A. Krekeler junior restaurator<br />

Mw. E. Slob eerste secretariaatsmedewerker<br />

Mw. C.C. Gorden medewerker financiële<br />

Mw. N.J. Slingerland medewerker verkoop<br />

reproductiefotograaf<br />

tekeningen<br />

schilderijen<br />

Mw. X. van Gelder hoofdredacteur o o g<br />

administratie<br />

Mw. R.P.J.M. Verpalen medewerker verkoop<br />

D. Hogers scanoperator/reproductiefotograaf<br />

R.J.A. te Rijdt conservator tekeningen<br />

Mw. I.M. van Leeuwen hoofd<br />

Mw. W. ’t Hoen redacteur<br />

R.J. Muntslag medewerker financiële<br />

P.J. de Vries medewerker verkoop<br />

J. de Boer beeldbewerker<br />

J.F. Heijbroek conservator prenten<br />

restauratieatelier tekeningen, prenten en foto’s<br />

Mw. M.M. Soethout redacteur<br />

administratie<br />

Mw. A. van Zandwijk-Cascio medewerker<br />

R. Schouten beeldbewerker<br />

H. Leeflang conservator prenten<br />

Mw. H. Koning restaurator fotografie<br />

P.J.G.M. Gorgels webeditor<br />

S. Soudagar medewerker financiële<br />

verkoop<br />

G. Smit behoudsmedewerker<br />

Mw. M.M. Boom conservator fotocollectie<br />

Mw. D. Christoforou restaurator papier<br />

Mw. I.E. Willemsen assistent-webeditor<br />

administratie<br />

H.T. Rooseboom conservator fotocollectie<br />

Mw. C.D.G.M. Gombaud restaurator pastels<br />

J.W.R. van der Linden junior medewerker<br />

Facilitair Bedrijf<br />

Beeldende kunst<br />

Mw. J.D. de Raad conservator 20ste eeuw<br />

H.J. Dolmans medewerker restauratie<br />

Educatie<br />

financiële administratie<br />

Mw. C.R.M.C. Keeman facilitair manager<br />

D.R. Bull hoofd beeldende kunst a.i.<br />

Mw. P.L.M. Verhaak assistent-conservator<br />

tekeningen en prenten<br />

Mw. H.J. Broekgaarden hoofd educatie<br />

Mw. R. van Leth-Elemia medewerker<br />

Mw. F.A. Koens secretaresse<br />

D.R. Horst wetenschappelijk medewerker<br />

Mw. S.L. Meijer hoofd restauratieatelier textiel<br />

Mw. P.A.M. Kintz medewerker educatie<br />

Inkoop en aanbesteding<br />

kantinedienst<br />

P.J.A. Roelofs conservator schilderijen 17de<br />

Mw. M.T.W. Albers senior restaurator textiel<br />

T. van der Meer medewerker educatie<br />

Mw. E.M.L. Faucon inkoper<br />

Mw. H.M.W. de Haas roosterfunctionaris<br />

eeuw<br />

Conservering & Restauratie<br />

en wandtapijten<br />

Mw. R. Meijer medewerker educatie<br />

Mw. M.M. Mariee assistent inkoop<br />

Mw. J.F.W. van Mill roosterfunctionaris<br />

Mw. J.A.H. Reynaerts conservator<br />

R.J.C.H.M. van Langh hoofd conservering en<br />

Mw. C. Holz restaurator textiel<br />

Mw. K.E.J. Ravers projectmedewerker<br />

W. Visser roosterfunctionaris<br />

schilderijen 19de & 20ste eeuw<br />

L.E. van Halem conservator schilderijen 20ste<br />

restauratie<br />

Mw. M. Krabshuis secretaresse<br />

Sector Presentatie<br />

Zakelijke Sector<br />

Automatisering<br />

R. Hendriks hoofd automatisering<br />

Frontoffice<br />

eeuw<br />

A. Wallert natuurwetenschappelijk<br />

Tentoonstellingen<br />

Personeel & Organisatie<br />

D.G.L. Janson netwerkbeheerder<br />

Mw. A. van der Leest manager frontoffice<br />

J. van Campen conservator Aziatische kunst<br />

onderzoeker<br />

J.R. de Lorm hoofd tentoonstellingen<br />

G. Hoek hoofd afdeling Personeel &<br />

P. van Kooten netwerkbeheerder<br />

Mw. A.A.N. van der Chijs uitvoerder<br />

M. Fitski conservator Aziatische kunst<br />

A. Ames senior restaurator boeken<br />

Mw. M.E. Janknegt eerste<br />

Organisatie<br />

F.A.M. van ’t Hoff systeembeheerder/<br />

evenementen en ontvangsten<br />

R.J. Baarsen senior conservator meubelen<br />

Mw. I.R. Parthesius-Garachon hoofd<br />

secretariaatsmedewerker tentoonstellingen<br />

Mw. I.M. Horvath ambtelijk secretaris<br />

applicatieprogrammeur<br />

Mw. C.J. van Meggelen medewerker<br />

J.D. van Dam senior conservator glas en<br />

restauratieatelier ceramiek en sculptuur<br />

W.T. Kloek hoofdconservator inhoudelijk<br />

ondernemingsraad<br />

Mw. H.W. Geerdink applicatiebeheerder<br />

reserveringen<br />

ceramiek<br />

Mw. M.C.M. van Schinkel senior restaurator<br />

team<br />

Mw. J.H. Jansen personeelsadviseur<br />

J. van Kempen medewerker helpdesk<br />

M.J. Omtzigt medewerker reserveringen<br />

F.T. Scholten senior conservator<br />

ceramiek en glas<br />

T. Zeedijk projectmedewerker inhoudelijk<br />

Mw. J.A. van Veen personeelsadviseur<br />

M.J. Sinester medewerker helpdesk<br />

Mw. M. Mendez Guedez floormanager<br />

beeldhouwkunst<br />

Mw. B. Lamain restaurator ceramiek en glas<br />

team<br />

Mw. J.D.M. Wellink personeelsadviseur<br />

Mw. K. Popovic floormanager<br />

D.P.J. Biemond conservator edele metalen<br />

Mw. J.W. van Bennekom senior restaurator<br />

H.P. Boot adviseur personeels- en<br />

Commerciële Zaken<br />

Mw. M. Starreveld floormanager<br />

Mw. B.M.A.M. du Mortier conservator<br />

metaal<br />

Tentoonstellingsprojecten<br />

salarisadministratie<br />

Mw. P.C. Hofman hoofd commerciële zaken<br />

Mw. M.H.M. van der Venne floormanager<br />

kostuums<br />

Mw. S.J. Creange restaurator metaal<br />

K.J.R. Callens conservator tentoonstellingen<br />

H. Oomkens salarisadministrateur<br />

M.A.G. Bakker coördinator inkoop & logistiek<br />

--Medewerkers informatiebalie<br />

Mw. E. Hartkamp-Jonxis conservator textiel<br />

Mw. E.K. van Bork junior restaurator metaal<br />

Mw. K.E.M.B. Schiermeier conservator<br />

Mw. S.A. van Kernebeek coördinator<br />

Mw. P.H. Ipenburg administratief<br />

Mw. W.P.C. Bellaar Spruyt,<br />

J. Bikker conservator onderzoek<br />

P.H.J.C. van Duin hoofd restauratieatelier<br />

tentoonstellingen<br />

personeelsadministratie<br />

medewerker inkoop<br />

Mw. M.C. Broekema, Mw. G.M.E.<br />

E.P.J.M. de Groot wetenschappelijk<br />

meubelen<br />

Mw. F.E.M. Diekstra projectcoördinator<br />

Mw. A.A. Dekker medewerker<br />

Mw. A.T. Garritsen stafmedewerker<br />

Franceschini, Mw. S.A. Glerum,<br />

medewerker schilderijen<br />

I.L. Breebaart senior restaurator meubelen<br />

Mw. S. van Elst projectcoördinator<br />

personeelsadministratie<br />

Mw. I. Lichtenwagner stafmedewerker<br />

Mw. N. Kraaikamp, Mw. N.G. Kuik,<br />

R. Harmanni wetenschappelijk medewerker<br />

Mw. A.H. Coerdt restaurator meubelen<br />

Mw. D.V. Riabokon-Muller<br />

Mw. V.A.R. Wanrooij operationsmanager<br />

Mw. H. Kupperman, Mw. M. Lam-<br />

schilderijen<br />

A.J. Hoving hoofd restauratieatelier<br />

projectcoördinator<br />

Financiële Zaken<br />

H.U.M. Stiller medewerker<br />

mertse-Cats, Mw. J.M. Pattiselanno,<br />

G.R. Korevaar wetenschappelijk medewerker<br />

scheepsmodellen<br />

Mw. R.W. Ubink projectcoördinator<br />

E.J.M. van Rooij controller<br />

Mw. C. Silveira De Sousa Oliveira,<br />

schilderijen<br />

Mw. M. Zeldenrust hoofd restauratieatelier<br />

Mw. M.E. Rikken projectmedewerker<br />

R.P. van Roessel hoofd financiële<br />

Winkel Schiphol<br />

Mw. G. van der Woude<br />

schilderijen<br />

Mw. R. Suijver projectmedewerker<br />

administratie a.i.<br />

Mw. D. Occelli-Hulscher chef museumwinkel<br />

--Kassiers<br />

H. Baija senior restaurator schilderijen<br />

Mw. J.J.A. Plomp‐Agterberg coördinator<br />

a.i.<br />

S. Balbahadoer, Mw. E.T. Bruin, Mw. H.H.<br />

100 101

Cosar‐Swart, Mw. S. Daher, Mw. H. Milde,<br />

Techniek<br />

Ierssel, Mw. D. Pantelic, Mw. P. Plomp-Besse,<br />

Rondleiders<br />

Vrijwilligers<br />

Mw. W. Oosterbroek, A.E.G.F. Romero,<br />

R.L. Meerman hoofd techniek<br />

Mw. E.M. Schadee-Plaggenburg, J.W.R.<br />

Mw. A.E. Aegeter, Mw. F. Alonso de<br />

G. van der Hoek bibliotheek<br />

Mw. M.T.F. van Someren, S.R. Tirbeni,<br />

B.R. Beekman technisch adviseur<br />

Visser, R.B. van der Voorn, T.E. Wildner,<br />

Florida Rivero, Mw. A.J. Breebaart, Mw. K.<br />

Mw. M.L. van der Jagt Rijksprentenkabinet<br />

J. Veerling, W. Visser, O.D.J.D.J. Willig,<br />

R. Förster begeleider nieuwbouw<br />

R. Yilmaz<br />

Christof, Mw. M. Ciuraj, Mw. C.I.M. Giel-<br />

Mw. J. Korthagens conservering en restauratie<br />

Mw. N. van Wolferen<br />

J. van Nierop coördinator onderhoud en<br />

--Surveillancemedewerkers<br />

Cossais, Mw. G.M.E. Francesschini, Mw.<br />

Mw. K.A.L. Schukink-Kool<br />

--Winkel Philipsvleugel<br />

beheer<br />

Mw. M. von Aesch-Baas, Mw.<br />

L.B.M. van Grieken, R.F.M. Kassenaar, Mw.<br />

Rijksprentenkabinet<br />

Eerste medewerkers verkoop:<br />

E.J. Hermelink elektromonteur<br />

T. Alakhramsing-Chinnoe,<br />

M.C.J. Kleinen, Mw. N.G. Kuik, Y.D.E. van der<br />

Mw. M.G.M. Smit, P.J.J. Wessels<br />

P.H. Lammers installatiemonteur<br />

Mw. R.B. Balbahadoer-Sewtahal, Mw.<br />

Linden, B.E. Michels-Viergever,<br />

Personeelsvereniging<br />

Verkoopmedewerkers: Mw. L. Ayal, Mw.<br />

B.P. Swemle installatiemonteur<br />

M.F. Banen, Mw. M. Baranic-Deda,<br />

M.V. Quint, Mw. M.C.H. Snijders,<br />

J. van Kempen penningmeester<br />

C. Bersabal, Mw. W.B. Day, Mw. R. Hählen,<br />

A.F. Tomasouw installatiemonteur<br />

Mw. A. Beeksma, R. van den Berg, F.<br />

Mw. M.L. van Soest, Mw. V. Steijn-Lorin,<br />

Mw. H.L. van Hemert-Smit secretaris<br />

Mw. C.E. van Nispen, Mw. C.J. Oudewaal,<br />

van den Braak, Mw. A.M. Curvers, T.A.<br />

R. Uterwijk,<br />

Mw. G. de Beer<br />

I.S. Schutz, C.J.A.M. Sigmans, Mw. D. Sijnke,<br />

Bewaking, Beveiliging en Veiligheid<br />

Dahmen, Mw. A.M. Dosljak-Steblaj,<br />

Mw. D. Djuric<br />

S.F. Tjan, Mw. D.M.M. van der Veen, Mw. J.C.<br />

E.M. Broersma hoofd bewaking, beveiliging<br />

V.J. Feith, Mw. C. Gotschin-Birambie,<br />

Stagiairs<br />

Mw. E.M. Schadee-Plaggenburg<br />

Wolters-van Rooijen<br />

en veiligheid<br />

H. Heimens, Mw. W.J. Holkamp, Mw.<br />

(1 januari tot en met 31 december <strong>2008</strong>)<br />

D. Usenki<br />

--Vestiairemedewerkers<br />

P.D. de Vries adjunct hoofd bewaking,<br />

N.E. Jankie, Mw. D. Joosten, P.I. Keizer,<br />

Communicatie & Marketing<br />

F.G. Wessels<br />

Mw. M.E. Baeten-Romero, Mw. D.D.<br />

beveiliging & veiligheid<br />

M.H.G. van ’t Klooster, D.M. van Kooten,<br />

Mw. E. Buturlina, Mw. D. Fabriek<br />

Brandenburg, Mw. S. Daher, P. Durrfeld,<br />

Mw. H.A. Tomasouw administratief<br />

Mw. M.H. Koster-Lankheet, Mw. W.T.<br />

Bibliotheek<br />

Ondernemingsraad<br />

Mw. N.E. Fonk, Mw. M.J.J. Franssen, Mw. J.S.<br />

medewerker<br />

Kroes, K.B. Kuijpers, Mw. N. Mehrer,<br />

Mw. J.K. Hoog Antink, T.M. Koorn<br />

Mw. I.M. van Leeuwen, voorzitter<br />

Gomes-Monteiro, Mw. R.R. Hoogerwaard,<br />

P.J.M. Donker coördinator brandwacht<br />

M. Naaijkens, Mw. A.C.M. Nellen, Mw.<br />

Bureau Collecties<br />

Mw. M. Stijkel, secretaris<br />

C. Ploeger, Mw. N.J. Spanjer<br />

S. Peters, J.A. Quintero, K. Ramlal, Mw.<br />

Mw. N.S. de Blauw, Mw. I. Korthagen,<br />

Mw. C.M. van Luit-Heijne<br />

Centrale meldkamer<br />

S.C. Schut, Mw. R. Silleman‐Broos, S.J.<br />

Mw. P.F.F. Leeuwis, Mw. M.C. Pittie,<br />

J.H. Oomen<br />

Backoffice<br />

H.A. Panhuijsen chef meldkamer<br />

Sintjago, P.J. van der Slot, Mw. M. Steijn,<br />

Mw. M.C.R. van Vugt<br />

A.M. Plomp<br />

C.G.M. Langemeijer manager backoffice<br />

--Wachtcommandaten<br />

R.T. Strijder, E. Swaving Dijkstra, K. Tirbeni,<br />

Beeldende Kunst<br />

Mw. D. Schreurs<br />

W.B.J. Taal magazijnbeheerder<br />

D.P. Dekker, M. Pantelic, A.M. Plomp,<br />

Mw. B.M. Tirbeni-Gajadhar, F. Topal,<br />

Mw. M.D. Boomkamp, V. Carbo, Mw. S.E.<br />

Mw. A.S. Swart<br />

H.J. Hilhorst 1e magazijnmedewerker<br />

B. Suringbroek<br />

Mw. I.C.G. Youssef-Katerberg, Mw. R.<br />

Deijen, Mw. J.E.E. Gloudemans, J.J. Hillegers,<br />

D. Usenki<br />

R.J. Gasper servicedesk medewerker<br />

--Operators meldkamer<br />

Youssef-Silleman<br />

Mw. C. Horster, R.M. Pelser, Mw. M.C. von<br />

Mw. I.M. Horvath, ambtelijk secretaris<br />

Mw. D. Roosendaal servicedesk medewerker<br />

C.A. Bekkenutte, L. El Asri, B.H. Felix,<br />

--Portiers<br />

Schmidt Auf Altenstadt, Mw. R. Suijver,<br />

P.L.A. Buffing bode/medewerker postkamer<br />

R.R. Giesen, Mw. L. Liche, A. el Messaoudi,<br />

Mw. D. Djuric, T. Kuijpers, H. van<br />

W.A. Wagemakers, Mw. A.H.P. van Zanten<br />

F.A.L. Reijnders bode/medewerker<br />

N.J. van der Meulen, S. Poeran, C.P. Toby,<br />

Lierop, J.H. Oomen, P.T. Roelvink,<br />

Rijksprentenkabinet<br />

postkamer<br />

D. Usenki<br />

Mw. C.W. Sopamena, Mw. M. Stankovic-<br />

Mw. P.M. Albers, Mw. M. Munne<br />

F.G. Wessels bode/medewerker postkamer<br />

Aperlic, Mw. R.J. Visser<br />

Conservering en Restauratie<br />

Mw. C.M. van Luit-Heijne telefonist/<br />

Surveillancedienst<br />

--Buitendepot Lelystad<br />

Mw. E.K. van Bork, G.W. van Gerven,<br />

receptionist<br />

M.A.A. Giesen chef surveillancegroep<br />

K. Dekker portier / beveiligingsmedewerker<br />

D. van Gompel, N. Intorf, Mw. M.T.D.<br />

Mw. P. Plomp-Besse telefonist/receptionist<br />

Mw. H.M. Kruse chef surveillancegroep<br />

A. de Graaff portier /<br />

Kortenhorst, Mw. D. Paff, A.R.J. Pappot,<br />

Mw. H.L. Smit-van Hemert telefonist/<br />

R.C.P. de Leeuw chef surveillancegroep<br />

beveiligingsmedewerker<br />

Mw. E.W. van Ravels, Mw. I. Schnittker,<br />

receptionist<br />

Mw. R. Rens-Stenekes chef surveillancegroep<br />

J.G. Vontenie portier /<br />

Mw. E.L.F. van de Ven, Mw. V. van Vliet,<br />

D. Bakker huismeester<br />

J.J. Stuifbergen chef surveillancegroep<br />

beveiligingsmedewerker<br />

Mw. E. Wolfs<br />

H. Boot huismeester<br />

Mw. C. Bersabal medewerker telcentrum<br />

-- Senior surveillancemedewerkers<br />

L. Al Gam, A.C. van Axel Dongen,<br />

Overige<br />

Publicaties<br />

Mw. F.L. Truijens<br />

M. Holkamp medewerker telcentrum<br />

Mw. P. Balak, M. Bolat, A.H. Bouanani,<br />

Museumdocenten<br />

Educatie<br />

Mw. Y.J.M. Limburg-van Vliet medewerker<br />

J.C. Calderon Garcia, Mw. M. Cupac-Sopic,<br />

Mw. I.A. de Bruijne, Mw. E. Cnossen, Mw. A.I.<br />

Mw. C. Zeeman<br />

telcentrum<br />

M. Davids, Mw. C.H. Eggink, P.M. Falet,<br />

Gay Liemburg, Mw. D.A.E. de Groot, Mw. T.<br />

Automatisering<br />

Mw. T. Meser-van Geemen medewerker<br />

A. Goedhart, Mw. A. Kartopawiro, H.J.<br />

Koldewij, J.S. van Schie, Mw. H.J.M. Schueler<br />

I. El Asri<br />

telcentrum<br />

Knukkel, N.M. Lankhaar, Mw. A. Melgers,<br />

S. Soudagar medewerker telcentrum<br />

M. Nauta, Mw. D.M.C. den Ouden-van<br />

102 103

Bezoekcijfers<br />

Bezoekers per maand<br />

<strong>2008</strong> 2007 2006<br />

Januari 53.621 54.719 56.570<br />

Februari 61.449 61.278 74.061<br />

Maart 80.200 72.413 97.859<br />

April 105.631 106.822 143.006<br />

Mei 98.275 98.706 12.555<br />

Juni 72.372 77.954 96.839<br />

Juli 100.108 100.600 103.283<br />

Augustus 111.110 110.228 118.234<br />

September 70.038 81.623 87.455<br />

Oktober 73.825 77.011 96.918<br />

November 80.141 65.973 74.901<br />

December 69.207 62.234 67.501<br />

Totaal 975.977 969.561 1.142.183<br />

Bezoekers per maand<br />

120.000<br />

100.000<br />

80.000<br />

60.000<br />

40.000<br />

Nationaal<br />

Internationaal<br />

20.000<br />

Bezoekersoverzicht<br />

<strong>2008</strong> 2007 2006<br />

Betalende bezoekers<br />

Volwassenen 581.786 594.269 600.529<br />

Volwassenen in groepsverband 92.596 95.314 113.091<br />

Houders MK 82.266 71.338 84.093<br />

Gereduceerd individueel 19.177 13.637 152.749<br />

subtotaal 775.825 774.558 950.462<br />

0<br />

jan feb mrt apr mei jun jul aug sept okt nov dec<br />

Gratis bezoekers<br />

Kinderen 78.977 76.204 96.282<br />

Kinderen in groepsverband 8.713 4.045 2.675<br />

Schoolverband en museumles 38.237 37.033 43.071<br />

Avondontvangsten 2.181 6.449 6.421<br />

Relaties 8.700 8.785 24.003<br />

Bezoekers studiezaal 3.681 3.742 4.031<br />

Sponsoren 28.609 24.711 7.832<br />

overigen 31.054 34.034 7.405<br />

subtotaal 200.152 195.003 191.720<br />

Totaal 975.977 969.561 1.142182<br />

Verdeling volwassenen en kinderen <strong>2008</strong> Overzicht verschillende tarieven <strong>2008</strong><br />

Volledig tarief<br />

Gereduceerd tarief<br />

Kinderen<br />

Overig<br />

Volwassen<br />

Volwassen MK<br />

Kinderen MK<br />

Kinderen<br />

Scholen<br />

8%<br />

9%<br />

4%<br />

13%<br />

2%<br />

6%<br />

Bezoekcijfers <strong>Rijksmuseum</strong>-website<br />

<strong>2008</strong> 2007 2006<br />

Pageviews 8.996.181 8.348.046 10.435.959<br />

Bezoeken 1.920.469 1.703.376 2.041.313<br />

Unieke bezoekers 1.463.760 1.269.841 1.445.837<br />

20%<br />

59%<br />

79%<br />

Pageviews: pagina’s van de website www.rijksmuseum.nl die bekeken zijn.<br />

Een unieke bezoeker kan de site meermalen bezocht hebben (Bezoeken).<br />

104 105

Financieel<br />

verslag<br />

Bericht van de Raad van Toezicht<br />

Jaarrekening en bestemming van het exploitatieresultaat<br />

De door de directie opgestelde jaarrekening over het boekjaar <strong>2008</strong><br />

is gecontroleerd door Deloitte Accountants B.V. (conform artikel<br />

Toezicht<br />

De Raad heeft in het verslagjaar regelmatig overleg gevoerd met de<br />

directie. De Raad heeft viermaal met de directie vergaderd en vijfmaal<br />

zonder de directie. Daarnaast was sprake van tussentijds over-<br />

door de hoge bezoekersaantallen was het resultaat op de gewone<br />

bedrijfsuitoefening beter dan begroot: € 661.000 negatief ten opzichte<br />

van een begroot negatief resultaat van € 2.768.000. Daarnaast<br />

bleven de overige onderdelen van het resultaat binnen de begroting.<br />

13.3 van de statuten). De verklaring van de accountants is opgeno-<br />

leg tussen individuele leden van de Raad en de directie.<br />

Hierdoor hoefde in <strong>2008</strong> slechts een bedrag van € 894.000 van de<br />

106<br />

Bericht van de Raad van Toezicht<br />

men bij de overige gegevens. De directie heeft de jaarrekening ter<br />

goedkeuring voorgelegd aan de Raad van Toezicht. De Raad heeft<br />

Een vast agendapunt tijdens de vergaderingen met de directie was<br />

ook in het afgelopen jaar Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong>. Eenmaal werd<br />

posten opbrengst reizende tentoonstellingen en exploitatiebijdrage<br />

Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong> te worden aangewend in plaats van de<br />

107<br />

Verslag van de Directie<br />

mede op grond van de accountantsverklaring en het bijbehorende<br />

verslag de jaarrekening goedgekeurd waarna deze door de algemeen<br />

tijdens een vergadering over het project gesproken met mevrouw<br />

drs. J.A. van Kranendonk, directeur-generaal Cultuur en Media van<br />

begrote € 3.150.000. Het positieve verschil kan in reserve worden<br />

gehouden voor de nog komende jaren van het renovatietraject. Het<br />

107<br />

Toelichting op de verschillende resultaten<br />

directeur van de Stichting is vastgesteld (conform artikel 13.4 van<br />

de statuten). In overleg met de directie is besloten het exploitatie-<br />

het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Voorts is<br />

overlegd over de financiële gang van zaken, de begroting 2009 en de<br />

hierna resterend negatief resultaat van € 202.000 wordt gedekt<br />

door de in de boekjaren 2005 tot en met 2007 per saldo behaalde po-<br />

111<br />

Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong><br />

saldo verminderd met de volgens het Handboek Verantwoording<br />

Cultuursubsidies Musea verplichte toevoeging aan het bestem-<br />

documenten die ten behoeve van de nieuwe subsidieperiode 2009-<br />

2012 bij het Ministerie werden ingediend. De jaarrekening over<br />

sitieve resultaten van in totaal € 202.000. Het cumulatief exploitatiesaldo<br />

over de cultuurnotaperiode 2005-<strong>2008</strong> bedraagt hierdoor<br />

112<br />

Geconsolideerde balans<br />

mingsfonds ocw toe te voegen aan de algemene reserve. Tevens is<br />

conform de hierover in 2006 met de directie gemaakte afspraken<br />

2007 werd besproken in aanwezigheid van de externe accountant.<br />

Het sociale beleid en het personeelsbeleid kwamen regelmatig aan<br />

nihil. De omvang en de samenstelling van het resultaat over <strong>2008</strong><br />

ten opzichte van de begroting kunnen als volgt worden samengevat:<br />

112<br />

Geconsolideerde categoriale exploitatierekening<br />

30% van het op publieksgebied behaalde positieve resultaat toegevoegd<br />

aan de reserve kunstaankopen.<br />

de orde.<br />

In de vergaderingen van de Raad zonder de directie waren de be-<br />

Samenvatting exploitatiesaldo<br />

113<br />

113<br />

115<br />

120<br />

Geconsolideerd kasstroomoverzicht<br />

Waarderingsgrondslagen<br />

Toelichting op de geconsolideerde balans<br />

Toelichting op de geconsolideerde categoriale<br />

exploitatierekening<br />

Mutaties en benoemingen<br />

Er waren geen (her)benoemingen in de Raad in <strong>2008</strong>. Begin 2009<br />

is mevrouw Deveci-Kesmer door de Minister van Onderwijs, Cultuur<br />

en Wetenschap herbenoemd in de Raad. Tegelijkertijd werd de<br />

heer dr. Paul Huvenne, directeur van het Koninklijk Museum voor<br />

Schone Kunsten Antwerpen, als lid van de Raad benoemd. Hij vervult<br />

de vacature die was ontstaan door het terugtreden van de heer<br />

drs. W.M.J. Pijbes begin <strong>2008</strong> en hij neemt daarmee de plaats in van<br />

langrijkste gespreksonderwerpen Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong>, de<br />

benoeming van de nieuwe hoofddirecteur en de nieuwe directeur<br />

Collecties, en de invulling van de vacatures in de Raad. Voorts is<br />

gesproken over het eigen functioneren en de relatie tot de directie,<br />

over de remuneratie van de directie en Cultural Governance.<br />

De Financiële Commissie, waarin de Raad wordt vertegenwoordigd<br />

door mevrouw Scheltema, heeft tweemaal vergaderd, waarbij<br />

de belangrijkste gespreksonderwerpen werden gevormd door de<br />

financiële resultaten, de begroting 2009 en het financiële kader van<br />

(bedragen x € 1.000) <strong>2008</strong> <strong>2008</strong> verschil<br />

uitkomst begroting<br />

1. Resultaat op gewone<br />

bedrijfsuitoefening -661 -2.768 2.107<br />

2. Resultaat op aankopen -483 -450 -33<br />

3. Resultaat op huur en kosten<br />

Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong> (hnr) 48 68 -20<br />

4. Resultaat op project<br />

Samenwerkende Meldkamers - - -<br />

5. Resultaat op reizende tentoonstellingen<br />

en exploitatiebijdrage hnr 894 3.150 -2.256<br />

122<br />

Overige gegevens<br />

een lid met specifieke kennis en deskundigheid op het gebied van<br />

musea en publiekseducatie. Per 1 januari 2009 trad de heer W. Kok<br />

Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong>. Een van de vergaderingen van de Financiële<br />

Commissie werd bijgewoond door de externe accountants.<br />

Totaal exploitatiesaldo -202 - -202<br />

123<br />

Raad van Toezicht<br />

terug uit de Raad wegens het bereiken van de maximale statutaire<br />

leeftijd van zeventig jaar.<br />

De Raad van Toezicht is directie en medewerkers dankbaar voor<br />

Om een beter inzicht te geven in de omvang en samenstelling van<br />

het resultaat wordt in de resultatenanalyse het resultaat uitgesplitst<br />

124<br />

Meerjarenoverzicht<br />

De Raad is verheugd dat hij de heer Huvenne als nieuw lid kan<br />

verwelkomen en dat mevrouw Deveci-Kesmer bereid is tot een<br />

hun bijdragen in het afgelopen jaar.<br />

naar de verschillende onderdelen van het resultaat. Het resultaat op<br />

gewone bedrijfsuitoefening (1) betreft het resultaat behaald met de<br />

126<br />

Cultural Governance<br />

volgende zittingstermijn. De Raad dankt de heer Kok voor zijn belangrijke<br />

en waardevolle bijdragen in de afgelopen zes jaar.<br />

Amsterdam, 15 april 2009<br />

De Raad van Toezicht<br />

reguliere museale activiteiten. De resultaten (2) tot en met (5) betreffen<br />

de (soms) minder beïnvloedbare (projectmatige) onderdelen<br />

De Raad benoemde per 1 juli <strong>2008</strong> de heer Pijbes, sinds 2000 direc-<br />

van het resultaat waarbij soms grote afwijkingen aan de kosten- en<br />

teur van de Kunsthal Rotterdam, als hoofddirecteur, in welke func-<br />

Dhr. mr. A. Ruys, voorzitter<br />

batenkant optreden tussen begroting en realisatie maar die uitein-<br />

tie hij de heer prof. dr. R. de Leeuw opvolgde die eind juni <strong>2008</strong> het<br />

Mw. mr. A. Deveci-Kesmer<br />

delijk wel een budgettair neutraal resultaat opleveren.<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> verliet. In overleg met de Raad is per 1 juni <strong>2008</strong> de<br />

Dhr. dr. P.L.C. Huvenne<br />

heer drs. T.D.W. Dibbits benoemd als directeur Collecties. De heer<br />

Dhr. mr. M.L.B. van der Lande<br />

Een nadere cijfermatige toelichting op de diverse onderdelen van het<br />

Dibbits volgde de heer dr. J.P. Sigmond op die sinds 1995 aan het<br />

Dhr. prof. dr. F.P. van Oostrom<br />

resultaat en de samenstelling hiervan is onderstaand opgenomen:<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> verbonden was, eerst als hoofd van de afdeling Ge-<br />

Mw. drs. M.A. Scheltema<br />

schiedenis en sinds 2001 als directeur Collecties. De Raad is de he-<br />

Toelichting op de verschillende resultaten<br />

ren De Leeuw en Sigmond veel dank verschuldigd voor alles wat zij<br />

Verslag van de Directie<br />

1. Resultaat op gewone bedrijfsuitoefening<br />

in de afgelopen periode hebben betekend voor het <strong>Rijksmuseum</strong>.<br />

Het boekjaar <strong>2008</strong> was evenals de voorgaande jaren van de cultuur-<br />

Het boekjaar <strong>2008</strong> was het vijfde jaar waarin alleen de Philipsvleu-<br />

notaperiode 2005-<strong>2008</strong> een succesvol financieel jaar. Met name<br />

gel toegankelijk is voor publiek. In <strong>2008</strong> werd de Philipsvleugel<br />

106 107

975.977 (2007: 969.561) keer bezocht tegenover een begroot bezoekersaantal<br />

van 900.000. De verhouding van het nationale en internationale<br />

bezoek was 34%/66% (begroot <strong>2008</strong>: 35%/65%, werkelijk<br />

2007: 34%/66%). De Museumnacht op 3 november <strong>2008</strong> trok ca.<br />

3.200 bezoekers (2007: circa 5.400). Ook in <strong>2008</strong> werd in het kader<br />

van het doelgroepenbeleid gratis toegang voor jongeren (t/m<br />

1.200.000<br />

1.000.000<br />

800.000<br />

600.000<br />

Internationaal<br />

Nationaal<br />

De inkomsten uit sponsoring zijn € 549.000 lager dan begroot. Dit<br />

betreft met name de niet gerealiseerde sponsoring van business partners.<br />

De prijs- en looncompensatie over <strong>2008</strong> inzake de subsidie ocw<br />

was hoger dan begroot (€ 354.000). Bij de begroting <strong>2008</strong> was uitgegaan<br />

van een bijstelling van 1,5% terwijl de werkelijke bijstelling over<br />

<strong>2008</strong> uitkwam op 3,6%. De hogere overige opbrengsten en bijdragen<br />

2. Aankopen<br />

(bedragen x € 1.000) <strong>2008</strong> <strong>2008</strong> verschil<br />

uitkomst begroting<br />

Baten<br />

Bijdragen voor aankopen 7.795 2.892 4.903<br />

Sponsoring voor aankopen 64 100 -36<br />

Totaal baten 7.859 2.992 4.867<br />

18 jaar) gecontinueerd. Dit heeft geresulteerd in 107.183 individuele<br />

jeugdige bezoekers (2007: 97.606 ) en 38.237 bezoeken in klassikaal<br />

verband (2007: 37.033). Al met al was 15% van het totale bezoek<br />

jeugd (2007: 14%). De toename van het jeugdig bezoek in <strong>2008</strong> is<br />

400.000<br />

200.000<br />

betreffen hogere bijdragen dan begroot van het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds,<br />

hogere opbrengsten uit verkoop audiotour en publicaties.<br />

De loonkosten over <strong>2008</strong> zijn € 827.000 lager dan begroot. Hierin<br />

is begrepen een hoger dan begrote toevoeging aan de voorziening<br />

Lasten<br />

Aangewend voor aankopen 8.640 3.442 5.198<br />

Mutatie bestemmingsfonds aankopen -298 - -298<br />

Totaal lasten 8.342 3.442 4.900<br />

onder meer een gevolg van de eind <strong>2008</strong> met groot succes georgani-<br />

vut en overgangsregeling prepensioen van € 563.000 als gevolg van<br />

2. Resultaat op aankopen -483 -450 -33<br />

seerde presentatie For the love of God. Mede door deze presentatie<br />

stegen ook de Museumkaartbezoeken. De Museumkaartbezoeken<br />

uitgedrukt in een percentage van het totale nationale bezoek stegen<br />

in <strong>2008</strong> naar 25% tegenover 21% in 2007. <strong>Rijksmuseum</strong> Amsterdam<br />

Schiphol op luchthaven Schiphol ontving 164.970 bezoekers<br />

in <strong>2008</strong> (2007: 192.844). Als gevolg van de kredietcrisis ontving<br />

Schiphol in <strong>2008</strong> minder passagiers waardoor ook het bezoek van<br />

het museum op deze locatie afnam.<br />

Door de hogere dan begrote bezoekersaantallen zijn de inkomsten<br />

uit entree € 831.000 hoger dan begroot. De gemiddelde entreeopbrengst<br />

per bezoeker bedroeg in <strong>2008</strong> € 7,05 (begroot <strong>2008</strong>: € 6,73,<br />

2007: € 6,98). De gemiddelde opbrengst per bezoeker is gestegen<br />

omdat een groter deel van het nationale bezoek volbetalende bezoekers<br />

waren.<br />

De omvang en de samenstelling (nationaal/internationaal) van het<br />

bezoek over de periode 2004-<strong>2008</strong> zijn als volgt:<br />

Internationaal<br />

Nationaal<br />

100%<br />

90%<br />

0<br />

1. Resultaat op gewone bedrijfsuitoefening<br />

(bedragen x € 1.000) <strong>2008</strong> <strong>2008</strong> verschil<br />

uitkomst begroting<br />

Baten<br />

Entreegelden 6.886 6.055 831<br />

<strong>Rijksmuseum</strong>winkel 2.425 2.403 22<br />

Overige winkels 978 977 1<br />

Sponsoring 516 1.065 -549<br />

Overige opbrengsten 2.762 2.633 129<br />

Exploitatiesubsidie ocw 17.141 16.787 354<br />

Overige bijdragen 929 759 170<br />

Totaal baten 31.637 30.679 958<br />

Lasten<br />

Salarislasten en inhuur derden 20.154 19.875 279<br />

Afschrijvingen 1.607 1.643 -36<br />

Tentoonstellingen 1.158 1.212 -54<br />

Algemeen onvoorzien 67 225 -158<br />

Overige huisvestingslasten 1.872 2.157 -285<br />

Overige lasten 8.938 9.305 -367<br />

Totaal lasten 33.796 34.417 -621<br />

Operationeel resultaat<br />

uit bedrijfsuitoefening -2.159 -3.738 1.579<br />

Totaal saldo<br />

<strong>2008</strong> 2007 2006 2005 2004<br />

rentebaten en -lasten 1.498 970 528<br />

de lage rentestand ultimo <strong>2008</strong> en de toepassing van nieuwe actuariële<br />

koopsommen. Een groot gedeelte van de onderschrijding van<br />

de loonkosten ten opzichte van de begroting zit in de roostergebonden<br />

functies. De belangrijkste reden voor deze onderschrijding is<br />

de vacaturestop die in het kader van de reorganisatie van afdeling<br />

Bewaking, Beveiliging & Veiligheid was ingevoerd. Deze reorganisatie<br />

heeft meer tijd gevergd dan bij aanvang werd verwacht en de<br />

vacaturestop duurde daarom langer dan bij aanvang was verwacht.<br />

Daarnaast was tijdelijk extra beveiligingspersoneel noodzakelijk<br />

vanwege de presentatie For the Love of God. Tevens werd vanwege<br />

de directiewisselingen in <strong>2008</strong> een aantal vacatures niet of later ingevuld.<br />

Door deze omstandigheden is er meer beroep gedaan op<br />

inhuur derden en uitzendkrachten (€ 1.106.000). Per saldo heeft dit<br />

geresulteerd in een overbesteding van € 279.000 op de personeelskosten<br />

in <strong>2008</strong>.<br />

De afschrijvingslasten zijn € 36.000 lager dan begroot. Hierin is<br />

begrepen een eenmalige afschrijving op de investeringskosten van<br />

het crm-pakket (customer relations management). Het implementatietraject<br />

hiervan is mislukt en de betreffende leverancier is hiervoor<br />

aansprakelijk gesteld.<br />

De onderschrijding op de post gebouwen en terreinen betreft vooral<br />

de niet gepleegde toevoeging aan de voorziening huisvesting.<br />

3. Huur en kosten Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong><br />

(bedragen x € 1.000) <strong>2008</strong> <strong>2008</strong> verschil<br />

uitkomst begroting<br />

Baten<br />

Subsidie ocw huur 10.170 10.125 45<br />

Subsidie ocw<br />

Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong> 16.288 18.241 -1.953<br />

ICN/UvA inzake Ateliergebouw 929 1.237 -308<br />

Som der baten 27.387 29.603 -2.216<br />

Lasten<br />

Huren rgd structureel 7.800 7.605 195<br />

Overmaking saldo subsidie huur en<br />

structurele huren rgd aan project hnr 4.191 4.362 -171<br />

Declarabele kosten<br />

Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong> 14.826 16.949 -2.123<br />

Afschrijving en servicekosten<br />

inrichting Ateliergebouw 218 310 -92<br />

Exploitatiekosten Ateliergebouw<br />

deel icn/UvA 304 309 -5<br />

Som der lasten 27.339 29.535 -2.196<br />

3. Resultaat op huur en kosten<br />

Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong> 48 68 -20<br />

80%<br />

70%<br />

60%<br />

50%<br />

40%<br />

1. Resultaat op gewone<br />

bedrijfsuitoefening -661 -2.768 2.107<br />

De inkomsten uit de verkopen van de museumwinkel zijn hoger dan<br />

begroot (€ 22.000). Relatief gezien bleven deze inkomsten echter<br />

achter ten opzichte van de hogere bezoekersaantallen omdat de ge-<br />

Eind 2007 is hierover besloten vast te houden aan het oorspronkelijke<br />

schema van toevoegingen dat uitging van toevoegingen tot en<br />

met medio 2007 (oorspronkelijk verwachte datum van de inrichting<br />

van Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong>) terwijl bij de begroting <strong>2008</strong><br />

vanwege de vertraging nog was uitgegaan van een langere periode<br />

van dotaties. Het uitgavenniveau met betrekking tot tentoonstel-<br />

2. Aankopen<br />

De verschillende posten met betrekking tot kunstaankopen (aankopen,<br />

bijdragen en mutatie bestemmingsfonds) zijn per saldo<br />

€ 33.000 lager dan begroot. De omvang van deze uitgaven en bijdragen<br />

voor aankopen kunnen per jaar zeer verschillend zijn. In<br />

<strong>2008</strong> konden meer aankopen plaatsvinden dan begroot omdat de<br />

30%<br />

middelde besteding per bezoeker in <strong>2008</strong> (€ 2,48) lager was dan de<br />

lingen was vrijwel gelijk aan de begroting.<br />

gelden van de BankGiro Loterij die in 2007 ontvangen waren toen<br />

20%<br />

begroting (€ 2,67) en 2007 (€ 2,57). Mogelijke verklaring is dat bij het<br />

De overige kosten van de exploitatie bleven per saldo onder de be-<br />

gereserveerd bleven voor een mogelijke grote aankoop. In <strong>2008</strong><br />

10%<br />

volbetalende nationale bezoek een substitutie-effect optreedt tussen<br />

groting en de post algemeen onvoorzien werd in <strong>2008</strong> slechts be-<br />

werd deze reservering vrijgegeven vanwege het niet doorgaan van<br />

0%<br />

<strong>2008</strong> 2007 2006 2005 2004<br />

entreeprijs en winkelbesteding. In 2009 zal gestart worden met het<br />

ontwikkelen van een aantal nieuwe productlijnen met mede als doel<br />

perkt aangesproken. Door een zorgvuldig liquiditeitsbeheer en een<br />

gunstig rentearrangement met hoofdsponsor ing werd € 528.000<br />

de beoogde aankoop. Tevens werd in <strong>2008</strong> een aantal niet begrote<br />

bijdragen voor aankopen gerealiseerd waaronder een grote bijdrage<br />

de gemiddelde besteding in de museumwinkel te verhogen.<br />

meer aan rentebaten gerealiseerd dan begroot.<br />

van Shell via het Nationaal Fonds Kunstbezit.<br />

108<br />

109

3. Huur en kosten Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong><br />

Het resultaat met betrekking tot de huur, de dienstverleningsovereenkomst<br />

met Universiteit van Amsterdam (UvA) en Instituut Collectie<br />

Nederland (icn) voor het Ateliergebouw en de kosten van Het<br />

Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong> zijn per saldo € 20.000 lager dan begroot.<br />

Dit lagere resultaat ten opzichte van de begroting is het gevolg van<br />

4. Project Samenwerkende Meldkamers<br />

(bedragen x € 1.000) <strong>2008</strong> <strong>2008</strong> verschil<br />

uitkomst begroting<br />

Baten<br />

Subsidie ocw<br />

Samenwerkende Meldkamers 295 252 43<br />

Doorberekende kosten<br />

Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong><br />

In de eerste maanden van het jaar bleek dat de in 2007 gestarte Europese<br />

aanbesteding niet kon worden afgerond met een opdrachtverlening,<br />

omdat het verschil tussen de aanbieding van de aannemer<br />

en de begroting dermate groot was dat besloten werd de aanbieding<br />

onaanvaardbaar te verklaren. In februari werd besloten tot<br />

Inmiddels zijn ook in dit gebouw voorbereidende werkzaamheden<br />

begonnen.<br />

Tijdens de idfa ging op 22 november Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong>.<br />

Een film over dromen en ambities in première. De documentaire van<br />

Oeke Hoogendijk waarin een beeld wordt gegeven van de eerste<br />

jaren van het renovatieproject, werd goed ontvangen. Het is de be-<br />

de definitieve financiële afwikkeling van het Ateliergebouw in <strong>2008</strong><br />

en de dienstverleningsovereenkomsten met UvA en icn. Ultimo<br />

Samenwerkende Meldkamers 295 252 43<br />

Som der baten 590 504 86<br />

een nieuwe aanbesteding, waarbij het werk gesplitst in onderdelen<br />

werd aanbesteed. In oktober konden de eerste vier percelen binnen<br />

doeling dat de film het eerste deel is van een tweeluik waarvan het<br />

tweede deel in de komende jaren worden gemaakt.<br />

2007 waren hiervoor nog ramingen opgenomen die licht afweken<br />

van de definitieve bedragen.<br />

De verschillen tussen de begrote kosten en de werkelijke kosten<br />

betreffen vooral afwijkingen van inschattingen van de declarabele<br />

projectkosten die een even grote afwijking tussen begrote en<br />

Lasten<br />

Huur Paulus Potterstraat 10 (PP10) 189 184 5<br />

Advies en overige exploitatiekosten<br />

Samenwerkende Meldkamers 222 87 135<br />

Rente en afschrijving PP10 179 233 - 54<br />

Som der lasten 590 504 86<br />

het beschikbare budget worden aanbesteed. Het gaat om de civiele<br />

werken ondergronds tot en met het maaiveld, de werktuigkundige,<br />

regeltechnische en sanitaire installaties, de elektrotechnische<br />

installaties (inclusief data-infrastructuur) en de lift- en transporttechnische<br />

installaties. Nadat in de laatste maanden van het jaar het<br />

Etienne Schoenmaeckers, projectmanager van de Rijksgebouwendienst,<br />

is per 1 januari 2009 als Programmadirecteur Het Nieuwe<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> opgevolgd door Peter Derks.<br />

De Directie<br />

werkelijke subsidiebaten van ocw ten gevolg hebben. Dit betreft<br />

met name de door de Rijksgebouwendienst (rgd) in rekening te<br />

brengen klantbijdrage voor het Hoofdgebouw en Ateliergebouw<br />

4. Resultaat op project<br />

Samenwerkende Meldkamers - - -<br />

bouwterrein werd ingericht, zijn de werkzaamheden begin 2009<br />

gestart. Uitgaande van een geslaagde aanbesteding van de overige<br />

percelen in de loop van 2009 wordt de openingsdatum van Het<br />

drs. W.M.J. Pijbes, Hoofddirecteur<br />

drs. T.D.W. Dibbits, Directeur Collecties<br />

J.W. Sieburgh, Zakelijk Directeur<br />

die bij het project worden gedeclareerd. Hiervoor was een bedrag<br />

Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong>, mits nieuwe tegenslagen uitblijven, voor-<br />

van € 14.800.000 begroot terwijl in <strong>2008</strong> slechts een bedrag van<br />

€ 12.609.000 is gefactureerd. De overige verschillen zijn een gevolg<br />

van de latere inhuizing van icn in het Ateliergebouw. Per saldo<br />

pakken deze verschillen budgettair neutraal uit.<br />

4. Project Samenwerkende Meldkamers<br />

5. Reizende tentoonstellingen en exploitatiebijdrage HNR<br />

(bedragen x € 1.000) <strong>2008</strong> <strong>2008</strong> verschil<br />

uitkomst begroting<br />

Baten<br />

Subsidie ocw:<br />

exploitatiebijdrage hnr 396 1.465 -1.069<br />

Opbrengst reizende<br />

zien voor eind 2012 met een mogelijke uitloop naar 2013.<br />

Door de vertraagde aanbesteding bleef het werk in het hoofdgebouw<br />

in het afgelopen jaar beperkt tot het terugbrengen van de decoraties<br />

van Cuypers in onder meer de Voorhal, Eregalerij en Nachtwachtzaal.<br />

In de zomer werd het hoofdgebouw gedurende een aantal<br />

weekends opengesteld om het publiek de gelegenheid te geven de<br />

Het project Samenwerkende Meldkamers betreft een samenwerking<br />

tentoonstellingen 498 1.685 -1.187<br />

gereconstrueerde decoraties te bekijken. Ook de Cuypersbiblio-<br />

tussen het <strong>Rijksmuseum</strong> en het Van Gogh Museum. Doelstelling<br />

van deze samenwerking is om middels de gezamenlijke huisvesting<br />

van beide meldkamers en een opleidingsprogramma te komen tot<br />

5. Resultaat op reizende tentoonstel-<br />

lingen en exploitatiebijdrage HNR 894 3.150 -2.256<br />

theek was in het kader van Amsterdam Wereldboekenstad in de<br />

zomer een aantal dagen opengesteld voor publiek. De zogenoemde<br />

‘Hard Hat Tours’ waarbij men onder begeleiding en voorzien van<br />

een kwaliteitsverbetering van deze activiteiten. Voor dit traject is<br />

helm en veiligheidsschoenen een rondgang maakt door het hoofd-<br />

een subsidie van ocw verkregen ter dekking van de aanloopkosten,<br />

(voor het <strong>Rijksmuseum</strong>: de afdeling bb&v) wordt gezocht. Over het<br />

gebouw, bleven onverminderd populair.<br />

de opleidingen en de eenmalige investeringskosten van dit project.<br />

voorgenomen besluit tot integratie is advies gevraagd aan de On-<br />

Aan de plannen en Programma’s van Eisen voor de nieuwe in-<br />

De financiële uitkomsten van dit project zijn vanwege de verkregen<br />

dernemingsraden van <strong>Rijksmuseum</strong> c.q. Van Gogh Museum en de<br />

richting is het afgelopen jaar gestaag verder gewerkt. Nadat in het<br />

subsidie budgettair neutraal.<br />

betrokken medewerkers zijn geïnformeerd.<br />

midden van het jaar een grotendeels vernieuwde directie was aange-<br />

Bij de begroting <strong>2008</strong> werd nog uitgegaan van een oplevering<br />

treden, is besloten om de plannen voor de vaste opstelling opnieuw<br />

van de gezamenlijke huisvesting van de meldkamers in mei <strong>2008</strong><br />

5. Reizende tentoonstellingen en exploitatiebijdrage HNR<br />

te bekijken. De uitgangspunten voor het nieuwe hoofdcircuit blij-<br />

maar het project is een beveiligingstechnisch, systeem- en bouw-<br />

Door de ten opzichte van de begroting <strong>2008</strong> gunstige ontwikkeling<br />

ven daarbij ongewijzigd: een chronologische opstelling waarin met<br />

technisch complex traject gebleken. De locatie is hierdoor pas eind<br />

van de diverse onderdelen van het resultaat was in <strong>2008</strong> slechts een<br />

objecten van kunst en geschiedenis de periode van Middeleeuwen<br />

oktober <strong>2008</strong> in gebruik genomen waarna een periode van samen-<br />

bedrag van € 894.000 inzake de (incidentele) inkomsten uit hoofde<br />

tot en met 20ste eeuw wordt belicht.<br />

werking van beide meldkamers aanving. Inmiddels bestaat het<br />

van de opbrengst reizende tentoonstellingen en de exploitatiebij-<br />

Nadat in 2007 de restauratieateliers van het <strong>Rijksmuseum</strong> en de<br />

voornemen om de meldkamers van beide musea te integreren. In-<br />

drage van Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong> noodzakelijk in plaats van de<br />

restauratoropleiding van de Universiteit van Amsterdam naar het<br />

tegratie houdt in dat de meldkameractiviteiten overgaan naar een<br />

begrote € 3.150.000. Het resterend saldo blijft beschikbaar voor de<br />

door de Spaanse architecten Cruz y Ortiz ontworpen nieuwe Ate-<br />

nieuw op te richten entiteit: PP10 B.V. <strong>Rijksmuseum</strong> en Van Gogh<br />

vervolgperiode van de renovatie en zal worden ingezet als de ont-<br />

liergebouw waren verhuisd, heeft in <strong>2008</strong> de derde bewoner, de on-<br />

Museum worden beide voor 50% aandeelhouder in deze vennoot-<br />

wikkeling van de exploitatie in de toekomst dit noodzakelijk maakt.<br />

derzoeksafdeling van het Instituut Collectie Nederland, zijn intrek<br />

schap. De meldkamermedewerkers krijgen de keuze of zij willen<br />

Vanwege de opgelopen vertraging in <strong>2008</strong> als gevolg van de mis-<br />

genomen.<br />

overgaan naar PP10 of dat zij bij het eigen museum willen blijven,<br />

lukte aanbesteding van het Hoofdgebouw zal in de komende jaren<br />

In april werd tijdens het Internationale Kraakweekend de Tee-<br />

waar voor hen alsdan een passende functie binnen de beveiliging<br />

een extra inspanning worden.<br />

kenschool op het terrein van het <strong>Rijksmuseum</strong> korte tijd gekraakt.<br />

110 111

Geconsolideerde balans (na resultaatbestemming) Geconsolideerde categoriale exploitatierekening Geconsolideerd kasstroomoverzicht Waarderingsgrondslagen<br />

Geconsolideerde balans (na resultaatbestemming)<br />

(bedragen x € 1.000) 31-12-<strong>2008</strong> 31-12-2007<br />

Vaste activa<br />

I. Immateriële vaste activa - 1<br />

II. Materiële vaste activa 9.912 9.076<br />

Vlottende activa<br />

IV. Voorraden 744 729<br />

V. Vorderingen 10.759 8.046<br />

VI. Liquide middelen 29.626 33.830<br />

51.041 51.682<br />

Passiva<br />

VII. Groepsvermogen 6.938 7.140<br />

- VII.1. Algemene reserve 5.083 5.240<br />

- VII.2. Bestemmingsfonds ocw - 112<br />

- VII.3. Reserve bedrijfsinstallaties 599 654<br />

- VII.4. Reserve kunstaankopen 1.256 1.134<br />

VIII. Bestemmingsfonds kunstaankopen 10 308<br />

IX. Voorzieningen 7.045 6.645<br />

X. Langlopende schulden 23.296 20.442<br />

XI. Kortlopende schulden 13.752 17.147<br />

51.041 51.682<br />

Geconsolideerde categoriale exploitatierekening<br />

(bedragen x € 1.000) <strong>2008</strong> <strong>2008</strong> 2007<br />

uitkomst begroting uitkomst<br />

A. Opbrengsten<br />

Directe opbrengsten (A.1. t/m A.5.) 13.868 14.725 13.392<br />

Indirecte opbrengsten (A.6. t/m A.8.) 1.485 1.682 977<br />

totaal opbrengsten 15.353 16.407 14.369<br />

B. Bijdragen<br />

Subsidie Ministerie ocw (B.1. t/m B.3.) 40.099 42.508 37.549<br />

- B.1. Subsidie Ministerie ocw:<br />

huren en services 10.454 10.393 10.258<br />

- B.2. Subsidie Ministerie ocw:<br />

exploitatiebijdrage 16.857 16.519 16.314<br />

- B.3. Subsidie Ministerie ocw:<br />

incidenteel 12.788 15.596 10.977<br />

Overige subsidies en bijdragen<br />

(B.4. t/m B.10.) 8.724 3.651 3.134<br />

totaal bijdragen 48.823 46.159 40.683<br />

som der baten 64.176 62.566 55.052<br />

Lasten<br />

C. Personeelslasten 20.154 19.875 18.003<br />

D. Afschrijvingen op<br />

(im)materiële vaste activa 1.825 1.953 2.213<br />

E. Huur 8.040 7.839 7.272<br />

F. Kunstaankopen 8.640 3.442 2.678<br />

G. Overige lasten 27.515 30.427 25.938<br />

som der lasten 66.174 63.536 56.104<br />

Geconsolideerd kasstroomoverzicht<br />

(bedragen x € 1.000) <strong>2008</strong> <strong>2008</strong> 2007<br />

uitkomst begroting uitkomst<br />

Kasstroom uit operationele activiteiten<br />

Exploitatieresultaat -202 - -42<br />

Aanpassingen voor:<br />

- Afschrijvingen immateriële en<br />

materiële vaste activa 1.826 1.953 2.213<br />

- Vrijval egalisatiereserve<br />

investeringsbijdragen -254 -150 -164<br />

- Mutatie bestemmingsfonds<br />

kunstaankopen -298 -308 41<br />

- Mutatie voorzieningen 400 100 98<br />

bruto kasstroom uit<br />

operationele activiteiten 1.472 1.595 2.146<br />

Mutatie in voorraden -15 - -77<br />

Mutatie in vorderingen -2.713 - 8.797<br />

Mutatie in kortlopende schulden -3.395 -4.483 -2.215<br />

netto kasstroom uit<br />

operationele activiteiten -4.651 -2.888 8.651<br />

Kasstroom uit investeringsactiviteiten<br />

Investeringen in vaste activa -2.661 -2.701 -6.660<br />

Desinvesteringen in vaste activa - - 38<br />

Ontvangen egalisatiereserve<br />

investeringsbijdragen 3.108 3.069 3.780<br />

kasstroom uit investeringsactiviteiten 447 368 -2.842<br />

1. Algemeen<br />

De geformuleerde grondslagen hebben betrekking op de jaarrekening<br />

als geheel en daarmee tevens op de geconsolideerde jaarrekening die<br />

daarvan een onderdeel vormt. De waardering en bepaling van het resultaat<br />

vinden plaats op basis van historische kosten. Voorzover niet<br />

anders is vermeld zijn de activa en passiva opgenomen tegen nominale<br />

waarde. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze<br />

betrekking hebben, ongeacht of ze tot ontvangsten of uitgaven hebben<br />

geleid. Baten worden slechts opgenomen voorzover zij op balansdatum<br />

zijn gerealiseerd. Lasten en risico’s die hun oorsprong vinden<br />

voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij<br />

voor het maken van de jaarrekening bekend zijn geworden.<br />

2. Criteria voor consolidatie<br />

In de geconsolideerde jaarrekening zijn de financiële gegevens opgenomen<br />

van Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong> en van de groepsmaatschappijen<br />

waarin Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong> direct of indirect<br />

meer dan de helft van het stemgerechtigde kapitaal houdt of waarin<br />

Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong> op grond van aanvullende regelingen<br />

beschikt over de beslissende zeggenschap ter zake van het bestuur<br />

en het financiële beleid. De activa, passiva, resultaten en kasstromen<br />

van deze groepsmaatschappijen zijn in de consolidatie betrokken<br />

onder eliminatie van de onderlinge verhoudingen en transacties.<br />

H. Saldo rentebaten en -lasten 1.498 970 1.051<br />

saldo uit gewone bedrijfsuitoefening -500 - -1<br />

I. Mutatie bestemmingsfonds<br />

kunstaankopen 298 - -41<br />

Exploitatiesaldo -202 - -42<br />

Mutatie liquide middelen -4.204 -2.520 5.809<br />

Liquide middelen begin boekjaar 33.830 33.830 28.021<br />

Liquide middelen einde boekjaar 29.626 31.310 33.830<br />

Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode.<br />

De opgenomen groepsmaatschappijen, gevestigd te Amsterdam, zijn:<br />

- <strong>Rijksmuseum</strong> Holding B.V. (deelname 100%)<br />

- <strong>Rijksmuseum</strong> Merchandising B.V. (deelname 100%)<br />

- <strong>Rijksmuseum</strong> E-Commerce B.V. (deelname 100%)<br />

- <strong>Rijksmuseum</strong> Schiphol B.V. (deelname 100%)<br />

- <strong>Rijksmuseum</strong> Publishing B.V. (deelname 100%)<br />

- <strong>Rijksmuseum</strong> Tijdschrift B.V. (deelname 100%)<br />

3. Omrekening van vreemde valuta<br />

Vorderingen, schulden en verplichtingen in vreemde valuta worden<br />

omgerekend tegen de koers per balansdatum. Transacties in<br />

vreemde valuta gedurende de verslagperiode zijn in de jaarrekening<br />

verwerkt tegen de koers van afwikkeling. De uit de omrekening per<br />

balansdatum voortvloeiende koersverschillen worden opgenomen<br />

in de exploitatierekening.<br />

4. Kunstcollectie<br />

De kunstcollectie is eigendom van de Staat der Nederlanden en andere<br />

bruikleengevers (waaronder de Gemeente Amsterdam) en is<br />

daarom niet in de balans opgenomen. De collectie is niet verzekerd.<br />

112<br />

113

5. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva<br />

5.1. Immateriële vaste activa<br />

De kosten van programmeren, vormgeven en overige bijkomende<br />

kosten inzake de website van het <strong>Rijksmuseum</strong>, worden geactiveerd<br />

als ‘website’ tot ten hoogste de aan derden gedane uitgaven verminderd<br />

met de afschrijvingen. De afschrijvingen vinden lineair plaats<br />

en zijn gebaseerd op een economische levensduur van 3 jaar.<br />

5.2. Materiële vaste activa<br />

De materiële vaste activa worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs,<br />

verminderd met de cumulatieve afschrijvingen. De afschrijvingen<br />

zijn gebaseerd op de geschatte economische levensduur en worden<br />

berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs. Er<br />

wordt afgeschreven vanaf het moment van ingebruikneming.<br />

De in 2005 overgedragen bedrijfsinstallaties van de Rijksgebouwendienst<br />

worden gewaardeerd op de geraamde aanschaf- en boekwaarden<br />

herleid aan de hand van de lijsten van het geplande planmatig<br />

onderhoud. Deze lijsten zijn ook de basis geweest voor de (her)verdeling<br />

van de servicebedragen en worden door het Ministerie van<br />

Financiën geaccepteerd ter bepaling van de door het Ministerie van<br />

ocw verschuldigde overdrachtsbelasting.<br />

5.3. Voorraden<br />

De voorraden worden gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs of lagere<br />

netto-opbrengstwaarde.<br />

5.4. Vorderingen<br />

De vorderingen worden opgenomen tegen nominale waarde, onder<br />

aftrek van de noodzakelijk geachte voorzieningen voor oninbaarheid.<br />

Deze voorzieningen zijn bepaald op basis van een beoordeling van de<br />

individuele vorderingen.<br />

5.5. Voorzieningen<br />

De voorziening vut en overgangsmaatregel prepensioen, en de<br />

voorziening inzake jubilea-uitkeringen, zijn conform RJ 271 volgens<br />

de actuariële ‘Projected Unit Credit Method’ berekend. De overige<br />

voorzieningen worden op nominale waarde gewaardeerd.<br />

5.6. Investeringsbijdragen<br />

Ontvangen investeringssubsidies en bijdragen ten behoeve van de<br />

aanschaf van materiële vaste activa worden verantwoord onder de<br />

langlopende schulden onder de post investeringsbijdragen. Deze<br />

post valt vrij ten gunste van de exploitatierekening overeenkomstig<br />

de afschrijving op de met deze subsidies en bijdragen verkregen<br />

materiële vaste activa.<br />

6. Grondslagen voor de bepaling van het resultaat<br />

6.1. Buitengewone resultaten<br />

Buitengewone baten en lasten vloeien voort uit handelingen en gebeurtenissen<br />

die zich onderscheiden van de normale bedrijfsactiviteiten<br />

en zijn derhalve van incidentele aard.<br />

6.2. Kunstaankopen en bijdragen ten behoeve van kunstaankopen<br />

De onderdelen van de subsidie, de schenkingen en overige bijdragen<br />

die bestemd zijn voor het doen van kunstaankopen worden evenals<br />

de kunstaankopen zelf, in de exploitatierekening verantwoord. De<br />

bedragen verkregen van derden ten behoeve van kunstaankopen die<br />

ultimo boekjaar nog niet zijn besteed aan de verwerving van kunstaankopen,<br />

worden ultimo boekjaar toegevoegd aan het bestemmingsfonds<br />

kunstaankopen. Bij aankoop van kunstvoorwerpen in<br />

latere jaren, vallen deze bedragen vrij ten gunste van de exploitatie.<br />

Deze mutatie in het bestemmingsfonds kunstaankopen wordt separaat<br />

verantwoord in de exploitatierekening. Het bestemmingsfonds<br />

aankopen maakt geen deel uit van het eigen vermogen.<br />

6.3. Opbrengst reizende tentoonstellingen<br />

De opbrengsten van deze tentoonstellingen dienen ter dekking van<br />

teruglopende exploitatieopbrengsten in de periode van de renovatie<br />

en zijn bedoeld als aanvulling op de in deze periode in te zetten<br />

exploitatiebijdrage van Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong>. De reizende tentoonstellingen<br />

zijn niet bedoeld als reguliere, algemene bron van opbrengsten<br />

voor het <strong>Rijksmuseum</strong>. De baten die voortvloeien uit de<br />

inzet van het instrument van de reizende tentoonstellingen worden<br />

gematcht met de gevolgen die de renovatie kent voor de exploitatie<br />

van het <strong>Rijksmuseum</strong> (afnemende bezoekersaantallen). Dit betekent<br />

dat op het moment waarop de ontwikkeling van het exploitatiesaldo<br />

dit noodzakelijk maakt de gepassiveerde bedragen inzake de inzet<br />

van reizende tentoonstellingen ten gunste van het resultaat worden<br />

gebracht. Een eventueel resterend saldo na renovatie zal worden aangewend<br />

voor de inrichting van Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong>.<br />

6.4. Omzet en kosten merchandisingactiviteiten<br />

Tot en met 2007 werd de bruto-marge (omzet minus kostprijs) behaald<br />

met de merchandisingactiviteiten per saldo verantwoord<br />

onder de directe opbrengsten. Hiermee werd afgeweken van het<br />

algemeen gehanteerd principe in de jaarrekening waarbij kosten<br />

en opbrengsten zoveel mogelijk separaat en niet gesaldeerd worden<br />

verantwoord. Door dit principe van separate verantwoording wordt<br />

inzicht verkregen in de totale omvang van de activiteiten en de daarmee<br />

gerelateerde kosten en opbrengsten. Ook in het Museum Analyse<br />

Systeem (mas), het benchmarksysteem van stichting MusEAna<br />

voor de museumbranche, wordt dit principe gehanteerd.Om die<br />

reden wordt met ingang van <strong>2008</strong> de omzet verantwoord onder de<br />

directe opbrengsten en de kostprijs als onderdeel van de kosten van<br />

Commerciële zaken onder de overige lasten. In de jaarrekening <strong>2008</strong><br />

zijn de vergelijkende cijfers 2007 aan de gehanteerde methode van<br />

presenteren aangepast. Ten opzichte van de jaarrekening 2007 heeft<br />

dit geleid tot een reclassificering van de betreffende cijfers waardoor<br />

de directe opbrengsten 2007 en de overige lasten 2007 in de jaarrekening<br />

2007 beide met een bedrag van € 1.367.000 zijn opgehoogd. Het<br />

effect van deze aanpassing op het resultaat 2007 bedraagt nihil.<br />

6.5. Omzet en kosten depot Lelystad<br />

Het <strong>Rijksmuseum</strong> treedt op als hoofdhuurder van het depot in Lelystad<br />

waar nog een tweetal andere huurders zijn gehuisvest. In deze<br />

rol ontvangt het <strong>Rijksmuseum</strong> de nota’s voor diverse exploitatiekosten<br />

voor het gehele gebouw die vervolgens naar rato worden doorbelast<br />

aan de twee medehuurders. Tot en met 2007 werd het deel<br />

van deze kosten dat per saldo alleen voor rekening kwam van het<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> verantwoord onder de overige lasten. Om dezelfde<br />

redenen als genoemd onder 5.5.4. (Omzet en kosten merchandisingactiviteiten)<br />

wordt met ingang van <strong>2008</strong> de opbrengst van de aan de<br />

medehuurders doorberekende kosten verantwoord onder de overige<br />

directe opbrengsten en de betreffende exploitatiekosten onder de<br />

betreffende posten onder de overige lasten. In de jaarrekening <strong>2008</strong><br />

zijn de vergelijkende cijfers 2007 aan de gehanteerde methode van<br />

presenteren aangepast. Ten opzichte van de jaarrekening 2007 heeft<br />

dit geleid tot een reclassificering van de betreffende cijfers waardoor<br />

de directe opbrengsten 2007 en de overige lasten 2007 in de jaarrekening<br />

2007 beide met een bedrag van € 257.000 zijn opgehoogd. Het<br />

effect van deze aanpassing op het resultaat 2007 bedraagt nihil.<br />

II. Materiële vaste activa<br />

Toelichting op de geconsolideerde balans<br />

I. Immateriële vaste activa<br />

I. Immateriële vaste activa<br />

(bedragen x € 1.000)<br />

website<br />

stand 1 januari<br />

Aanschafwaarde 194<br />

Cumulatieve afschrijvingen -193<br />

boekwaarde 1 januari 1<br />

mutaties boekjaar:<br />

Investeringen -<br />

Afschrijvingen -1<br />

stand per 31 december<br />

Aanschafwaarde 194<br />

Cumulatieve afschrijvingen -194<br />

boekwaarde 31 december -<br />

De <strong>Rijksmuseum</strong>-website is in 2004 in zijn geheel vernieuwd. De<br />

hierop betrekking hebbende kosten zijn geactiveerd. Het afschrijvingspercentage<br />

van de website is gebaseerd op de economische levensduur<br />

en bedraagt 33,3 %.<br />

II. Materiële vaste activa<br />

De afschrijvingspercentages van de materiële vaste activa zijn gebaseerd<br />

op de economische levensduur. Bij aanschaffingen in de loop<br />

van het jaar worden de afschrijvingspercentages pro rata toegepast.<br />

De verbouwing en de inrichting van het tijdelijk museum worden<br />

(bedragen x € 1.000) Vooruitbetaald Verbouwingen Inventaris, Museale Overige vaste Totaal<br />

stand 1 januari<br />

op materiële apparatuur inventaris bedrijfsmiddelen<br />

vaste activa<br />

en inrichting<br />

Aanschafwaarde 3.725 8.360 4.946 2.090 53 19.174<br />

Cumulatieve afschrijvingen - -5.932 -3.087 -1.072 -7 -10.098<br />

boekwaarde 1 januari 3.725 2.428 1.859 1.018 46 9.076<br />

mutaties boekjaar:<br />

Aanschafwaarde desinvesteringen - - -242 - -53 -295<br />

Cumulatieve afschrijvingen desinvesteringen - - 242 - 53 295<br />

Investeringen -3.280 1.258 3.726 957 - 2.661<br />

Afschrijvingen - -680 -705 -394 -46 -1.825<br />

-3.280 578 3.021 563 -46 836<br />

stand per 31 december<br />

Aanschafwaarde 445 9.618 8.430 3.047 - 21.540<br />

Cumulatieve afschrijvingen - -6.612 -3.550 -1.466 - -11.628<br />

boekwaarde 31 december 445 3.006 4.880 1.581 - 9.912<br />

-1<br />

114 115

afgeschreven over een periode van 52 maanden hetgeen overeenkomt<br />

met de huidige geplande duur van de tijdelijke presentatie De<br />

Meesterwerken in de Philipsvleugel.<br />

In verband met de tegenvallende exploitatieresultaten van de vestiging<br />

op Schiphol heeft ultimo 2004 een afwaardering naar lagere<br />

bedrijfswaarde plaatsgevonden. In <strong>2008</strong> hebben hierop geen correcties<br />

plaatsgevonden.<br />

In 2005 zijn de bedrijfsinstallaties van de Rijksgebouwendienst<br />

overgedragen aan het <strong>Rijksmuseum</strong>. De geraamde aanschaf- en<br />

boekwaarden zijn bepaald aan de hand van de lijsten van het geplande<br />

planmatig onderhoud. Deze lijsten zijn ook de basis geweest<br />

voor de (her)verdeling van de servicebedragen en worden door het<br />

Ministerie van Financiën geaccepteerd ter bepaling van de door het<br />

Ministerie van ocw verschuldigde overdrachtsbelasting. Investeringen<br />

op tijdelijke locaties worden afgeschreven over de geraamde<br />

tenzij zulks in andere zin met schenkers is overeengekomen;<br />

- het verlenen van steun in de meest uitgebreide zin des woords aan<br />

het <strong>Rijksmuseum</strong>.<br />

Het <strong>Rijksmuseum</strong> verleent huisvesting aan Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong><br />

Fonds. Ook de administratie wordt gevoerd door het <strong>Rijksmuseum</strong>.<br />

Het <strong>Rijksmuseum</strong> berekent geen kosten door voor de<br />

administratieve dienstverlening en huisvesting. Het <strong>Rijksmuseum</strong><br />

heeft een medewerker particuliere schenkingen in dienst van wie<br />

de werkzaamheden geheel ten behoeve van Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong><br />

Fonds zijn. De kosten hiervan worden door Stichting<br />

Het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds vergoed. Het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds is per<br />

1 oktober 2005 gecertificeerd door het Centraal Bureau Fondsenwerving<br />

(cbf). De jaarrekening van Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds<br />

wordt opgesteld conform richtlijn 650 Fondsenwervende instellingen<br />

en kan worden opgevraagd bij Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong>.<br />

periode van de tijdelijke huisvesting.<br />

VI. Liquide middelen<br />

V. Vorderingen<br />

(bedragen x € 1.000)<br />

V.1. Debiteuren<br />

31-12-<strong>2008</strong><br />

993<br />

31-12-2007<br />

596<br />

De banktegoeden zijn direct opeisbaar. De stichting beschikt over<br />

een kredietfaciliteit van € 2.000.000 waarbij een rente verschuldigd<br />

is gelijk aan de ing Basisrente verhoogd met een opslag van 1%.<br />

V.2. Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds 2.043 552<br />

V.3. Vooruitbetaalde pensioenpremie 3.267<br />

2.575<br />

VII. Groepsvermogen<br />

V.4. Te declareren projectgelden<br />

Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong> 798 - Algemene reserve<br />

V.5. Belastingen en sociale premies<br />

V.6. Overige vorderingen 1.961<br />

1.207 1.546<br />

1.937<br />

De algemene reserve is het gedeelte van het eigen vermogen waarover<br />

zonder belemmering door wettelijke of statutaire bepalingen kan worden<br />

V.2. Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds<br />

Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds is opgericht op 8 december 1994<br />

en heeft tot doel:<br />

- het aantrekken, het beheren en het beleggen van gelden welke<br />

door schenkers ten bate van het <strong>Rijksmuseum</strong> te Amsterdam aan<br />

de stichting zijn geschonken;<br />

- het uitkeren van gelden aan het <strong>Rijksmuseum</strong>, waarbij in beginsel<br />

de ter beschikking gestelde gelden niet worden aangesproken,<br />

V.7. Overlopende activa 490 840<br />

10.759 8.046<br />

beschikt voor het doel waarvoor het <strong>Rijksmuseum</strong> is opgericht.<br />

Bestemmingsfonds ocw<br />

Subsidie ocw die nog niet is besteed aan doeleinden waarvoor de<br />

subsidie is verstrekt (zie artikel 26 van het Bekostigingsbesluit) dient<br />

opgenomen te worden in het Bestemmingsfonds ocw. Over de bestemming<br />

van de resterende middelen in het Bestemmingsfonds ocw<br />

zal aan het eind van de betreffende cultuurnotaperiode een beslissing<br />

worden genomen. Wanneer de met de minister overeengekomen<br />

prestaties in die vier jaar kwalitatief en kwantitatief zijn gerealiseerd,<br />

VII. Groepsvermogen<br />

(bedragen x € 1.000) Reserve Reservebedrijfs- Bestemmingsfonds Algemene Totaal<br />

Kunstaankopen Installaties ocw reserve<br />

stand 1 januari 1.134 654 112 5.430 7.140<br />

- Overboeking - -55 - 55 -<br />

- Uit bestemming van het resultaat 122 - - -122 -<br />

- Uit bestemming van het resultaat - - -107 -95 -202<br />

- Uit bestemming van het resultaat - - -5 5 -<br />

stand per 31 december 1.256 599 - 5.083 6.938<br />

kan de minister besluiten in te stemmen met de aanwending van het<br />

saldo in een volgende periode, alleen en voorzover deze middelen<br />

besteed worden voor het doel waarvoor deze zijn verstrekt.<br />

Reserve bedrijfsinstallaties<br />

De Reserve bedrijfsinstallaties is ontstaan door de overdracht van de<br />

bedrijfsinstallaties door de Rijksgebouwendienst in 2005. De overdracht<br />

van de bedrijfsinstallaties is een gevolg van de in 1999 doorgevoerde<br />

stelselwijziging bij de Rijksgebouwendienst. De waarde van<br />

de in 2005 overgedragen bedrijfsinstallaties is samen met het bedrag<br />

uit hoofde van niet gepleegde vervangingsinvesteringen in het kader<br />

van het serviceprogramma van de Rijksgebouwendienst aan deze<br />

reserve toegevoegd. De reserve valt in 15 jaar vrij ten gunste van de<br />

algemene reserve en vervult een deel van de financieringsfunctie van<br />

vaste activa van de algemene reserve.<br />

Reserve Kunstaankopen<br />

Met ingang van 2006 is besloten dat 30% van een ten opzichte van de<br />

VIII. Bestemmingsfonds kunstaankopen<br />

IX. Voorzieningen<br />

begroting positief resultaat behaald op de publieksgerelateerde onderdelen<br />

van de begroting, bij de resultaatbestemming wordt toegevoegd<br />

aan de Reserve kunstaankopen. Dit geldt voor de onderdelen<br />

inkomsten uit entree (inclusief toeslagen bijzondere tentoonstellingen),<br />

de brutomarge op museumwinkelverkopen en de kosten van<br />

tentoonstellingen. Hierbij is als randvoorwaarde opgenomen dat het<br />

positieve resultaat uit deze berekening de in reserve gehouden post<br />

opbrengst reizende tentoonstellingen niet overschrijdt. Aanwending<br />

van deze reserve zal pas kunnen geschieden na afronding van<br />

het project Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong>.<br />

Functies van het groepsvermogen (exclusief Bestemmingsfonds ocw)<br />

De functie van het groepsvermogen (exclusief Bestemmingsfonds<br />

ocw) bestaat uit:<br />

- A. Bufferfunctie voor toekomstige risico’s aan de uitgaven- en/of<br />

inkomstenkant van de exploitatie.<br />

- B. Financieringsfunctie voor vaste activa.<br />

(bedragen x € 1.000) 31-12-<strong>2008</strong> 31-12-2007<br />

stand 1 januari 308 267<br />

Bij: Ontvangen bijdragen<br />

- BankGiro Loterij 4.627 372<br />

- Shell 1.611 -<br />

- Sponsoring Baker & McKenzie 64 102<br />

- Overige bijdragen en schenkingen 1.557 1.795<br />

(bedragen x € 1.000) vut en over- Huisvesting Wachtgelden Suppletie- Jubilea- Totaal<br />

gangsregeling en afkoop- uitkeringen<br />

prepensioen<br />

7.859 2.269<br />

Af: Kunstaankopen<br />

- Aankoop kunstvoorwerpen -8.640 -2.678<br />

- Eigen middelen 483 450<br />

-8.157 -2.228<br />

Mutatie bestemmingsfonds kunstaankopen -298 41<br />

stand per 31 december 10 308<br />

regelingen<br />

stand 1 januari 4.304 1.541 348 229 223 6.645<br />

Dotatie boekjaar 963 18 - - 77 1.058<br />

Toevoeging uit servicekosten<br />

en huisvestingsubsidie - 28 - - - 28<br />

Aangewend in boekjaar -523 - -49 -44 - -616<br />

Vrijval ten gunste van resultaat - - -63 -7 - -70<br />

stand per 31 december 4.744 1.587 236 178 300 7.045<br />

116 117

A. Bufferfunctie - Voor toekomstige risico’s in de exploitatie hanteert<br />

het <strong>Rijksmuseum</strong> een horizon van een jaar; het benodigd<br />

vermogen dient een omvang te hebben om maximaal een jaar discontinuïteit<br />

in de exploitatie op te kunnen vangen. Als praktische<br />

vertaling van dit uitgangspunt kan de dan benodigde omvang van<br />

het groepsvermogen (exclusief Bestemmingsfonds ocw) berekend<br />

worden op de in een jaar te derven inkomsten van entree- en winkelinkomsten.<br />

Gedurende de periode van de renovatie bedraagt dit<br />

circa € 7 miljoen.<br />

B. Financieringsfunctie - Het <strong>Rijksmuseum</strong> is voor de financiering<br />

van de vaste activa aangewezen op het eigen vermogen omdat door<br />

het ontbreken van langjarige subsidietoezeggingen geen beroep gedaan<br />

kan worden op de kapitaalmarkt. Het benodigd vermogen voor<br />

financiering van de vaste activa komt overeen met de gemiddelde<br />

boekwaarde van de vaste activa gedurende een zekere periode. Gedurende<br />

de periode van de renovatie bedraagt dit circa € 7 miljoen.<br />

Voor genoemde functies kan het groepsvermogen in zijn geheel<br />

worden ingezet met uitzondering van het bestemmingsfonds ocw.<br />

vut en overgangsregeling prepensioen<br />

Naar aanleiding van de wijzigingen in de RJ271, het amendement-<br />

Vendrik en de cao-afspraken ten aanzien van vut, prepensioen en<br />

levensloop is de berekening van de voorziening vut en overgangsregeling<br />

prepensioen in 2006 bijgesteld. Met ingang van 2006 worden<br />

in de berekening van de voorziening zowel de voorwaardelijke als<br />

onvoorwaardelijke aanspraken meegenomen. De voorziening vut<br />

en overgangsregeling prepensioen is in 2006 berekend volgens de<br />

actuariële methode ‘Projected Unit Credit Method’. Bij de actuariële<br />

berekening wordt rekening gehouden met geaggregeerde blijfkansen<br />

waarin onder meer zijn begrepen de sterfte-, arbeidsongeschiktheiden<br />

vertrekkansen. Deze kansen zijn afhankelijk van leeftijd en geslacht.<br />

Voor de indexering van de verplichting is uitgegaan van 3,0%<br />

bestaande uit een algemene loonontwikkeling van 2,5% en een carrièreontwikkeling<br />

van 0,5%. De verplichtingen zijn contant gemaakt<br />

op basis van de rentetermijnstructuur ultimo boekjaar.<br />

X.1. Investeringsbijdragen<br />

Huisvesting<br />

De dotaties aan de voorziening huisvesting vinden plaats conform<br />

een hiervoor vastgesteld schema. Tevens zullen in de periode van de<br />

renovatie aan de voorziening worden toegevoegd de niet voor vervangingsinvesteringen<br />

benodigde servicebedragen. Tevens wordt<br />

aan deze voorziening toegevoegd het verschil tussen de ontvangen<br />

subsidie ocw voor huisvesting en de aan de Rijksgebouwendienst<br />

betaalde huren. Verschillen tussen de huisvestingssubsidie en de te<br />

betalen huur ontstaan door een verschillende manier van indexeren<br />

van de huur en de huisvestingssubsidie.<br />

Het saldo van de voorziening huisvesting zal worden aangewend<br />

ter dekking van de bijdrage van het <strong>Rijksmuseum</strong> van € 27,2 miljoen<br />

voor de inrichtingskosten van Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong>.<br />

Personeelsverplichtingen: wachtgelden en suppletie- en afkoopregelingen<br />

Deze voorzieningen betreffen de geschatte verplichtingen voor wachtgelden<br />

en suppletie- en afkoopregelingen personeel. Deze voorzieningen<br />

hebben een langlopend karakter.<br />

Jubilea-uitkeringen<br />

De verplichting inzake jubilea-uitkeringen is evenals de voorziening<br />

vut en overgangsregeling prepensioen berekend volgens de<br />

actuariële methode ‘Projected Unit Credit Method’. Voor de hierbij<br />

gehanteerde uitgangspunten wordt verwezen naar de toelichting<br />

op de voorziening vut en overgangsregeling prepensioen.<br />

X. Langlopende schulden<br />

Tot het moment van aanvang van de inrichting van Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong><br />

medio 2007 zullen de ontvangen bijdragen van de founder<br />

Philips en de twee hoofdsponsoren BankGiroLoterij en ing worden uitgezet<br />

op een depositorekening. De op deze depositorekening ontvangen<br />

rente werd tot 1 juli 2007 toegevoegd aan de ontvangen bijdragen.<br />

X. Langlopende schulden<br />

(bedragen x € 1.000) 31-12-<strong>2008</strong> 31-12-2007<br />

X.1. Investeringsbijdragen 23.296 20.442<br />

23.296 20.442<br />

(bedragen x € 1.000) Inrichting Inventaris, Museale Totaal<br />

Het Nieuwe apparatuur Inventaris<br />

<strong>Rijksmuseum</strong><br />

en inrichting<br />

stand 1 januari 19.538 409 495 20.442<br />

Ontvangen investeringsbijdragen 3.069 39 - 3.108<br />

Vrijval ten gunste van de exploitatierekening - -171 -83 -254<br />

stand per 31 december 22.607 277 412 23.296<br />

XI. Kortlopende schulden<br />

(bedragen x € 1.000) <strong>2008</strong> 2007<br />

XI.1. Belastingen en sociale premies 698 578<br />

XI.2. Pensioenpremies 212 78<br />

XI.3. Te betalen projectgelden<br />

Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong> - 703<br />

XI.4. Crediteuren 2.846 4.415<br />

XI.5. Overige schulden 485 429<br />

XI.6. Overlopende passiva 9.511 10.944<br />

13.752 17.147<br />

Niet in de balans opgenomen verplichtingen<br />

Huurverplichtingen<br />

Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong> is met ingang van 1 januari 2001 gebruikersovereenkomsten<br />

aangegaan met de Rijksgebouwendienst<br />

voor de huur van de gebouwen. De jaarlijkse huur hiervan bedraagt<br />

€ 10,1 miljoen. De looptijd van de contracten bedraagt 15 jaar. In het<br />

kader van het project Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong> zijn voor tijdelijke<br />

huisvesting aanvullend enkele panden gehuurd. De huur van deze<br />

panden bedraagt in totaal € 4,0 miljoen per jaar.<br />

Asbest<br />

In de gebouwen gehuurd door het <strong>Rijksmuseum</strong> is in april 2003 asbestverontreiniging<br />

geconstateerd. Tot op heden zijn geen claims op<br />

grond van gezondheidsproblemen van (ex-)medewerkers ingediend.<br />

Stichting Federatief Pensioenfonds<br />

Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong> is voor de pensioenregeling aangesloten<br />

bij Stichting Federatief Pensioenfonds (sfp). sfp wordt gekwalificeerd<br />

als een bedrijfstakpensioenfonds in de zin van ias 19 en rj 271. Voor<br />

de aangesloten ondernemingen geldt dat er geen andere verplichting<br />

bestaat bij een tekort dan het accepteren van een hogere bijdrage.<br />

Door de lage rendementen als gevolg van het slechte beursklimaat en de<br />

lage rentestand stond de dekkingsgraad van sfp evenals bij vele andere<br />

pensioenfondsen het afgelopen jaar onder druk. Door reeds vanaf medio<br />

2007 in vier stappen het renterisico volledig af te dekken heeft het fonds<br />

de schade echter relatief beperkt kunnen houden. De dekkingsgraad ultimo<br />

<strong>2008</strong> komt naar verwachting uit op 92,2% (ultimo 2007 116,4%).<br />

Het fonds bevindt zich hiermee in een situatie van onderdekking en<br />

dient voor 1 april 2009 een herstelplan in te dienen bij De Nederlandsche<br />

Bank. Het bestuur van sfp heeft in verband met de financiële situatie<br />

van het fonds eind <strong>2008</strong> besloten om volgens de eerder voor het fonds<br />

vastgestelde premie en indexatiematrix een maximale premieopslag toe<br />

te passen op de pensioenpremie 2009. Als gevolg van dit besluit zou de<br />

premie 2009 ten opzichte van <strong>2008</strong> een stijging laten zien van circa 45%<br />

en zou de indexering voor de inactieven nihil bedragen. Naar aanleiding<br />

hiervan zijn sociale partners met elkaar in overleg getreden en hebben<br />

deze voor 2009 besloten ook af te zien van de (onvoorwaardelijke) indexatie<br />

voor de actieve deelnemers. Naar verwachting zal de premie van<br />

2009 hierdoor nu met circa 10% toenemen ten opzichte van <strong>2008</strong>.<br />

Niet in de balans opgenomen activa<br />

Subsidie<br />

Voor de periode 2009 tot en met 2012 is door het Ministerie van<br />

ocw aan Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong> een totaal bedrag aan subsidie<br />

verleend van € 26 miljoen per jaar.<br />

CBF-keur Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds<br />

In oktober 2005 heeft Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds het keurmerk<br />

van Stichting Centraal Bureau Fondsenwerving (cbf) verkregen.<br />

Als gevolg hiervan is afgesproken dat met ingang van 2006 alle<br />

charitatieve geldstromen zullen verlopen middels tussenkomst van<br />

Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds.<br />

Concessieovereenkomst<br />

NV Luchthaven Schiphol en <strong>Rijksmuseum</strong> Schiphol B.V. zijn een<br />

concessieovereenkomst aangegaan tot de exploitatie van een museum<br />

en een museumwinkel op de luchthaven. De concessie werd verleend<br />

voor een periode van 5 jaar met ingang van december 2002. Uiterlijk<br />

16 maanden voor expiratie van de overeenkomst hebben partijen –<br />

conform het bepaalde in de overeenkomst hierover – overleg gevoerd<br />

over eventuele verlenging. Dit overleg heeft allereerst geleid tot een<br />

verlenging van de overeenkomst tot 1 januari <strong>2008</strong> op basis van de<br />

oude afspraken. Inmiddels zijn er op hoofdlijnen nieuwe afspraken<br />

gemaakt over het vervolg van de samenwerking die thans formeel in<br />

een samenwerkingsovereenkomst dienen te worden vervat.<br />

Aansprakelijkstelling leverancier<br />

Sinds 2006 zijn kosten gemaakt in het kader van de aanschaf en implementatie<br />

van een crm-pakket (customer relations management). Bij de<br />

aanbesteding hiervan zijn de inkoopvoorwaarden van het <strong>Rijksmuseum</strong><br />

van toepassing verklaard die onder meer het van kracht zijn van<br />

de wettelijke aansprakelijkheid regelen. In <strong>2008</strong> is een acceptatietest<br />

uitgevoerd door een externe onafhankelijke partij. De conclusie van<br />

het acceptatierapport is dat het implementatietraject is mislukt. Het<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> heeft de betreffende leverancier vervolgens aansprakelijk<br />

gesteld voor alle directe en indirecte schade. Inmiddels heeft het<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> bij de voorzieningrechter een verzoekschrift tot het<br />

leggen van conservatoir derdenbeslag ingediend voor een bedrag van<br />

€ 595.000. De datum van de uitspraak van de voorzieningrechter is<br />

nog onbekend evenals de verwachte uitkomst van de uitspraak.<br />

118 119

Toelichting op de geconsolideerde categoriale exploitatierekening<br />

Baten<br />

(bedragen x € 1.000) <strong>2008</strong> <strong>2008</strong> 2007<br />

Uitkomst Begroot Uitkomst<br />

A. Opbrengsten<br />

Directe opbrengsten (A.1. t/m A.5.) 13.868 14.725 13.392<br />

A.1. Inkomsten uit entreegelden en Museumkaart 6.886 6.055 6.900<br />

A.2. Directe sponsoring 580 1.165 552<br />

A.3. Inkomsten horeca exploitatie 257 278 217<br />

A.4.1. Inkomsten uit verkopen <strong>Rijksmuseum</strong>winkel 2.425 2.403 2.495<br />

A.4.2. Inkomsten uit verkopen Museumpleinwinkel 357 341 297<br />

A.4.3. Inkomsten uit verkopen via Webwinkel 45 36 42<br />

A.4.4. Inkomsten uit verkopen via Schipholwinkel 576 600 586<br />

A.5.1. Opbrengst fotodienst 212 150 152<br />

A.5.2. Overige directe opbrengsten 2.530 3.697 2.151<br />

Indirecte opbrengsten (A.6. t/m A.8.) 1.485 1.682 977<br />

A.8. Overige indirecte opbrengsten 1.485 1.682 977<br />

Totaal opbrengsten 15.353 16.407 14.369<br />

B. Bijdragen<br />

Subsidie Ministerie ocw (B.1. t/m B.3.) 40.099 42.508 37.549<br />

B.1. Subsidie Ministerie ocw: huren en services 10.454 10.393 10.258<br />

B.2. Subsidie Ministerie ocw: exploitatiebijdrage 16.857 16.519 16.314<br />

B.3. Subsidie Ministerie ocw: incidenteel 12.788 15.596 10.977<br />

Overige subsidies en bijdragen (B.4. t/m B.10.) 8.724 3.651 3.134<br />

B.9.1. Bijdragen inzake kunstaankopen 7.795 2.892 2.167<br />

B.9.2. Overige subsidies en bijdragen 675 609 803<br />

B.10. Vrijval egalisatiereserve investeringsbijdragen 254 150 164<br />

Totaal bijdragen 48.823 46.159 40.683<br />

Som der baten 64.176 62.566 55.052<br />

Lasten<br />

(bedragen x € 1.000) <strong>2008</strong> <strong>2008</strong> 2007<br />

Uitkomst Begroot Uitkomst<br />

C. Personeelslasten 20.154 19.875 18.003<br />

C.1. Lonen en salarissen 14.241 15.353 13.473<br />

C.2. Sociale lasten 1.761 2.044 1.770<br />

C.3. Pensioenlasten 2.671 2.103 1.903<br />

C.4. Inhuur derden/uitzendkrachten 1.481 375 857<br />

D. Afschrijvingen op (im)materiële vaste activa 1.825 1.953 2.213<br />

E. Huur 8.040 7.839 7.272<br />

F. Kunstaankopen 8.640 3.442 2.678<br />

G. Overige lasten 27.515 30.427 25.938<br />

G.1. Directie en secretariaat 808 1.052 479<br />

G.2. Communicatie en Marketing 978 1.463 1.183<br />

G.3. Tentoonstellingen 1.158 1.212 1.683<br />

G.4. Vaste presentatie 75 45 110<br />

G.5. Publicaties 1.669 1.222 1.141<br />

G.6. Educatie en Publieksinformatie 547 502 675<br />

G.7. Collectiebeheer 297 280 328<br />

G.8. Onderzoek en documentatie 503 517 427<br />

G.9. Conservering en restauraties 641 577 367<br />

G.10. Financiële Zaken 242 235 237<br />

G.11. Personeel en Organisatie 691 733 561<br />

G.12. Automatisering 573 618 351<br />

G.13. Commerciële zaken 372 484 305<br />

G.13.2.1. Kostprijs verkopen <strong>Rijksmuseum</strong>winkel 839 916 933<br />

G.13.2.2. Kostprijs verkopen Museumpleinwinkel 150 145 132<br />

G.13.2.3. Kostprijs verkopen Webwinkel 20 18 19<br />

G.13.2.4. Kostprijs verkopen Schipholwinkel 281 300 283<br />

G.14. Kantoorkosten 636 485 543<br />

G.15. Bewaking en beveiliging 191 185 163<br />

G.16. Overige huisvestingslasten 1.997 2.157 2.326<br />

G.17. Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong> 14.847 17.281 13.692<br />

Som der lasten 66.174 63.536 56.104<br />

Overige gegevens met betrekking tot de personele lasten<br />

Het gemiddelde aantal personeelsleden in <strong>2008</strong> op fulltime basis<br />

bedroeg 335 (2007: 327). De totale bezoldiging, inclusief pensioenlasten,<br />

van de drie directieleden in <strong>2008</strong> bedroeg € 734.910 (2007:<br />

€ 496.970). De bezoldiging aan de leden van de Raad van Toezicht<br />

in 2007 bedroeg nihil (2006: eveneens nihil).<br />

Per 1 maart 2006 is de Wet openbaarmaking uit publieke middelen<br />

gefinancierde topinkomens in werking getreden. Deze wet verplicht<br />

organisaties in de (semi)publieke sector in hun jaarrekening<br />

of jaarverslag informatie te verstrekken over de bezoldiging van<br />

personen van wie het belastbaar loon uitstijgt boven het vastgestelde<br />

gemiddelde belastbaar loon van een minister (voor <strong>2008</strong> is<br />

dit vastgesteld op € 181.000). Voor het verslagjaar <strong>2008</strong> betreft dit<br />

de volgende functionarissen:<br />

Overige gegevens met betrekking tot de personele lasten<br />

Functie Belastbaar Loon Belastbaar Loon Betalingen t.b.v. Ontslagvergoeding Totaal Duur van het<br />

Vast Variabel voorziening voor dienstverband<br />

beloning op termijn<br />

Directeur Collecties<br />

120 121<br />

- <strong>2008</strong> 45.518 14.043 286.248 - 345.809 voltijdbasis<br />

- 2007 92.870 28.023 28.843 - 149.736 voltijdbasis<br />

Chef Meldkamer<br />

- <strong>2008</strong> 42.736 2.103 10.739 188.525 244.103 voltijdbasis<br />

- 2007 42.312 1.060 10.503 - 53.875 voltijdbasis

Overige gegevens<br />

Bestemming van het exploitatiesaldo<br />

Reserve Kunstaankopen<br />

Aan de Raad van Toezicht van Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong> te Am-<br />

Bestemmingsfonds ocw<br />

Met ingang van 2006 is besloten dat 30% van een ten opzichte van<br />

sterdam<br />

Het deel van de subsidie ocw dat nog niet is besteed aan de doelein-<br />

de begroting positief resultaat behaald op de publieksgerelateerde<br />

den waarvoor de subsidie is verstrekt (zie artikel 26 van het Bekosti-<br />

onderdelen van de begroting, bij de resultaatbestemming wordt<br />

Accountantsverklaring<br />

gingsbesluit) dient opgenomen te worden in het bestemmingsfonds<br />

toegevoegd aan de Reserve kunstaankopen. Dit geldt voor de on-<br />

Opdracht<br />

ocw. Voor deze toerekening van het exploitatiesaldo moet worden<br />

derdelen inkomsten uit entree (inclusief toeslagen bijzondere ten-<br />

Wij hebben gecontroleerd of het in dit jaarverslag op de pagina’s<br />

uitgegaan van de verhouding subsidie ocw ten opzichte van het<br />

toonstellingen), de brutomarge op museumwinkelverkopen en de<br />

106 tot en met 121 opgenomen financieel verslag van Stichting Het<br />

totaal van de baten. De incidentele subsidies kunnen bij deze toe-<br />

kosten van tentoonstellingen. Hierbij is als randvoorwaarde opge-<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> te Amsterdam over <strong>2008</strong> op de juiste wijze is ont-<br />

rekening buiten beschouwing worden gelaten. Deze voorschriften<br />

nomen dat het positieve resultaat uit deze berekening de in reserve<br />

leend aan de door ons gecontroleerde jaarrekening <strong>2008</strong> van Stich-<br />

leiden tot de volgende bestemming van het exploitatiesaldo:<br />

gehouden post opbrengst reizende tentoonstelling niet overschrijdt.<br />

ting Het <strong>Rijksmuseum</strong>. Bij die jaarrekening hebben wij op 15 april<br />

Aanwending van deze reserve zal pas kunnen geschieden na afron-<br />

2009 een goedkeurende accountantsverklaring verstrekt. De direc-<br />

Exploitatiesaldo<br />

ding van het project Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong>.<br />

tie van de stichting is verantwoordelijk voor het opstellen van het<br />

financieel verslag in overeenstemming met de grondslagen zoals<br />

Totale baten 64.176<br />

gehanteerd in de jaarrekening <strong>2008</strong> van Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong>.<br />

Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring<br />

inzake het financieel verslag te verstrekken.<br />

Werkzaamheden<br />

Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Ne-<br />

af: Incidentele subsidie -12.788<br />

ocw Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong><br />

Totale baten exclusief 51.388 100,00%<br />

incidentele subsidie ocw<br />

Subsidie ocw 27.311 53,15%<br />

Exploitatiesaldo 2006 -202<br />

Raad van Toezicht<br />

derlands recht. Dienovereenkomstig dienen wij onze controle<br />

Toegevoegd aan -107 53,15%<br />

Mr. A. Ruys (1947)<br />

Prof. dr. F.P. van Oostrom (1953)<br />

zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid<br />

wordt verkregen dat het financieel verslag op de juiste wijze<br />

is ontleend aan de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door<br />

bestemmingsfonds ocw<br />

Toegevoegd aan algemene reserve -95 46,85%<br />

-202 100,00%<br />

Voormalig voorzitter Raad van Bestuur Heineken N.V.<br />

Nevenfuncties<br />

Vice-voorzitter Raad van Commissarissen Schiphol Group; lid<br />

Universiteitshoogleraar Universiteit Utrecht<br />

Nevenfuncties<br />

Voorzitter commissie Canon van Nederland/ Stichting entoen.nu;<br />

ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als ba-<br />

Dit voorstel is reeds verwerkt in de balans ultimo <strong>2008</strong>.<br />

Raad van Commissarissen Lottomatica SpA, abn amro nv, British<br />

voorzitter Landelijk Regieorgaan Geesteswetenschappen; lid Raad<br />

sis voor ons oordeel.<br />

Na de onttrekking <strong>2008</strong> aan het Bestemmingsfonds ocw<br />

van<br />

American Tobacco plc en Janivo Holding BV; voorzitter Raad van<br />

van Toezicht Museum Meermanno, Muiderslot en Nationaal His-<br />

Oordeel<br />

€ 107.000 resteert in het Bestemmingsfonds ocw een positief saldo<br />

Toezicht Aidsfonds en Stop Aids Now; voorzitter Raad van Toe-<br />

torisch Museum<br />

Naar ons oordeel is het financieel verslag in alle van materieel belang<br />

van € 5.000. Omdat over de cultuurnotaperiode 2005-<strong>2008</strong> per<br />

zicht Stichting Madurodam<br />

zijnde aspecten op de juiste wijze ontleend aan de jaarrekening.<br />

saldo een cumulatief resultaat van nihil is gerealiseerd is dit reste-<br />

Mevrouw drs. M.A. Scheltema (1954)<br />

Toelichting<br />

rende saldo toegevoegd aan de Algemene reserve.<br />

Dr. P. L.C. Huvenne (1949)<br />

Voormalig financieel directeur Shell Nederland<br />

Wij vestigen er de aandacht op dat voor het inzicht dat vereist is<br />

De berekening is als volgt:<br />

Algemeen directeur en voorzitter Koninklijk Museum van Schone<br />

Nevenfuncties<br />

voor een verantwoorde oordeelsvorming omtrent de financiële<br />

Begroting Realisatie Uitkomst<br />

Kunsten Antwerpen<br />

Lid Raad van Commissarissen asr Nederland; lid Raad van Com-<br />

positie en de resultaten van de stichting en voor een toereikend<br />

inzicht in de reikwijdte van onze controle het financieel verslag<br />

dient te worden gelezen in samenhang met de volledige jaarrekening,<br />

waaraan deze is ontleend, alsmede met de door ons daarbij op<br />

Inkomsten uit entree 6.055 6.886 831<br />

(inclusief toeslagen uit bijzondere tentoonstellingen)<br />

Brutomarge museumwinkel 1.564 1.586 22<br />

Sponsoring tentoonstellingen 500 - -500<br />

Mr. M.L.B. van der Lande (1950)<br />

partner Baker & McKenzie<br />

missarissen en voorzitter Auditcommissie Triodos Bank NV; lid<br />

Commissie Externe Verslaggeving afm; voorzitter Curatorium<br />

Postdoctorale Controllersopleiding Vrije Universiteit; lid Raad van<br />

Advies Plan Nederland<br />

15 april 2009 verstrekte goedkeurende accountantsverklaring. Deze<br />

toelichting doet geen afbreuk aan ons oordeel.<br />

Kosten tentoonstellingen -1.212 -1.158 54<br />

Resultaat publieksgerelateerde 6.907 7.314 407<br />

onderdelen begroting<br />

Rooster van aftreden<br />

Den Haag, 18 mei 2009<br />

Deloitte Accountants B.V.<br />

Was getekend drs. V.W.J.A. van Stijn RA MGA<br />

Toegevoegd 122<br />

aan reserve kunstaankopen 30%<br />

Saldo reserve kunstaankopen 1.134<br />

1 januari<br />

Toevoeging boekjaar 122<br />

Saldo reserve kunstaankopen 1.256<br />

31 december<br />

Dit voorstel is reeds verwerkt in de balans ultimo <strong>2008</strong>.<br />

Geboortejaar Benoemd Herbenoemd Herbenoeming Max. zittingsduur tot:<br />

Dhr. Huvenne 1949 2009 - 2012 2017<br />

Dhr. Van der Lande 1950 2007 - 2010 2015<br />

Dhr. Van Oostrom 1953 2007 - 2010 2015<br />

Dhr. Ruys 1947 2004 2007 2010 2012<br />

Mw. Scheltema 1954 2007 - 2010 2015<br />

122 123

Meerjarenoverzicht<br />

Meerjarenoverzicht<br />

Bezoekers (aantal) <strong>Rijksmuseum</strong><br />

(bedragen x € 1.000) <strong>2008</strong> 2007 2006 2005 2004 2003<br />

<strong>2008</strong> 2007 2006 2005 2004 2003<br />

Resultaten<br />

Entreegelden 6.886 6.900 10.041 5.443 5.278 4.575<br />

Winkels 3.403 3.420 4.511 3.498 3.287 2.850<br />

Fotodienst 212 152 194 145 122 163<br />

Sponsoring 580 552 1.210 288 155 372<br />

Bijdragen inzake kunstaankopen 7.795 2.167 3.559 2.168 13.211 4.431<br />

Subsidie ocw 40.099 37.549 37.236 30.459 48.285 26.230<br />

Vrijval investeringsbijdragen 254 164 138 91 100 3.861<br />

Overige opbrengsten 4.947 4.148 2.511 2.162 1.698 1.295<br />

Totaal opbrengsten 64.176 55.052 59.400 44.254 72.136 43.777<br />

Personeelslasten 20.154 18.003 19.314 16.975 19.068 16.400<br />

Inkoop winkels 1.290 1.367 1.886 1.394 1.331 1.182<br />

Afschrijvingen vaste activa 1.825 2.213 2.019 2.050 2.732 6.325<br />

Kunstaankopen 8.640 2.678 3.821 2.578 14.259 4.547<br />

Huisvestingslasten 10.037 9.598 7.939 7.961 8.732 7.774<br />

Kosten Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong> 14.847 13.692 15.367 8.273 22.778 1.426<br />

Overige lasten 9.381 8.553 8.950 5.203 3.797 5.411<br />

Totaal lasten 66.174 56.104 59.296 44.434 72.697 43.065<br />

Financiële baten en lasten 1.498 1.051 329 220 157 -2<br />

Saldo uit gewone bedrijfsuitoefening -500 -1 432 40 -404 710<br />

Mutatie bestemmingsfonds kunstaankopen 298 -41 -188 -40 598 -334<br />

Exploitatiesaldo -202 -42 244 0 194 376<br />

Vermogen<br />

Vaste activa 9.912 9.077 4.668 5.937 7.024 8.194<br />

Vlottende activa 41.129 42.605 45.516 34.614 43.598 24.989<br />

Kortlopende schulden 13.752 17.147 19.362 16.306 30.298 15.959<br />

Eigen vermogen 6.938 7.140 7.182 6.938 6.122 5.928<br />

Bestemmingsfonds kunstaankopen 10 308 267 79 39 637<br />

Voorzieningen 7.045 6.645 6.313 3.027 3.008 2.656<br />

Langlopende schulden 23.296 20.442 17.060 14.201 11.155 8.003<br />

Totaal vermogen 51.041 51.682 50.184 40.551 50.622 33.183<br />

Medewerkers (aantal)<br />

Gemiddeld aantal medewerkers (FTE’s) 335 327 304 312 330 345<br />

Gemiddelde loonsom 52.429 51.604 50.941 50.670 50.807 46.345<br />

Totaal aantal bezoekers 975.977 969.561 1.142.182 842.586 812.102 833.450<br />

Nationaal 329.828 332.836 431.858 293.116 220.150 322.624<br />

Internationaal 646.149 636.725 710.324 549.470 591.952 510.826<br />

Betalende bezoekers 799.466 790.614 950.462 698.205 674.523 672.107<br />

Gratis bezoek 176.511 178.947 191.720 144.381 137.579 161.343<br />

Schoolverband 38.237 37.033 43.071 26.573 30.649 27.556<br />

Bezoekers Museumkaart 82.266 71.338 84.093 62.503 65.295 95.955<br />

Jeugd tot en met 18 jaar 145.420 134.639 159.180 105.442 102.922 129.857<br />

<strong>Rijksmuseum</strong> Amsterdam Schiphol, Rembrandt-Caravaggio, Fashion DNA en HELD<br />

Totaal aantal bezoekers Schiphol 164.970 192.844 222.350 174.279 182.007 131.952<br />

Totaal aantal bezoekers Rembrandt-Caravaggio 400.783<br />

Totaal aantal bezoekers Fashion DNA 67.054<br />

Totaal aantal bezoekers HELD 39.095<br />

Totaal bezoek <strong>Rijksmuseum</strong> 1.140.947 1.201.500 1.832.369 1.016.865 994.109 965.402<br />

Reizende tentoonstellingen<br />

Kobe (Japan) 100.000<br />

Melbourne (Australië) 208.000<br />

The Dayton Institute of Art (USA) 52.000<br />

Phoenix (USA) 135.000<br />

Portland (USA) 95.923<br />

Tokyo (Japan) 493.886<br />

Shanghai (China) 100.765 178.249<br />

Totaal reizende tentoonstellingen 100.765 903.058 52.000 308.000<br />

Kengetallen (in %)<br />

Subsidie ocw/totale baten 62,5% 68,2% 62,7% 68,8% 66,9% 59,9%<br />

Eigen inkomsten/totale baten 37,5% 31,8% 37,3% 31,2% 33,1% 40,1%<br />

Eigen inkomsten/totale baten exclusief subsidie<br />

ocw huur en ocw incidenteel 58,8% 51,8% 58,1% 46,5% 59,8% 51,4%<br />

Personeelslasten/subsidie ocw 50,3% 47,9% 51,9% 55,7% 39,5% 62,5%<br />

Personeelslasten/totale lasten 30,5% 32,1% 32,7% 38,2% 26,2% 38,1%<br />

Vlottende activa/kortlopende schulden 299,1% 248,5% 235,1% 212,3% 143,9% 156,6%<br />

Eigen vermogen/totaal vermogen 13,6% 13,8% 14,3% 17,1% 12,1% 17,9%<br />

Brutomarge winkels 62,1% 60,0% 58,2% 60,2% 59,5% 58,5%<br />

Nationaal bezoek/totaal bezoek 33,8% 34,3% 37,8% 34,8% 27,1% 38,7%<br />

Internationaal bezoek/totaal bezoek 66,2% 65,7% 62,2% 65,2% 72,9% 61,3%<br />

124 125

Cultural Governance<br />

Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong> wordt sinds de verzelfstandiging per<br />

1 juli 1995 bestuurd volgens het Raad-van-Toezicht-model.<br />

Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong> onderschrijft de Principles en Best-<br />

Practice-bepalingen van dit model, zoals beschreven in de Code<br />

Cultural Governance, pas toe of leg uit en past deze toe, tenzij onderstaand<br />

anders is aangegeven. De onderstaande Principles en Best-<br />

Practice-bepalingen zijn vastgelegd bij de verzelfstandiging en/of<br />

in de statuten van de Stichting, het Reglement Raad van Toezicht,<br />

het Directiereglement en de Profielschets Raad van Toezicht.<br />

In onderstaand overzicht wordt per principle en best practice aangegeven<br />

waar deze is vastgelegd en – voorzover nodig – hoe deze<br />

in de praktijk wordt toegepast.<br />

Checklist Principles<br />

- Verantwoord naleving Code in jaarverslag – Reglement Raad<br />

van Toezicht - paragraaf in jaarverslag<br />

- Alle bevoegdheden bij directie tenzij anders vastgelegd – Statuten<br />

en Directiereglement<br />

- Directie bestuurt instelling en legt daarover verantwoording af<br />

– Statuten en Directiereglement<br />

- Raad van toezicht houdt toezicht op en adviseert directie – Statuten<br />

en Reglement Raad van Toezicht<br />

- De volgende onderwerpen vereisen goedkeuring raad van toezicht<br />

– Statuten en Reglement Raad van Toezicht:<br />

• Strategie<br />

• Financiering<br />

• Voorzieningen voor een risicobeheersings- en controlesysteem<br />

• Jaarplan en begroting<br />

• <strong>Jaarverslag</strong> en jaarrekening<br />

• Belangrijke samenwerkingsverbanden<br />

• Rechtshandelingen zoals aangaan leningen, aan- en verkoop<br />

registergoederen<br />

• Arbeidsvoorwaarden- en vrijwilligersbeleid<br />

• Aanvaarden nevenfuncties door directie<br />

- Raad van Toezicht heeft volgende bevoegdheden – Statuten en<br />

Reglement Raad van Toezicht:<br />

• Benoeming, ontslag en schorsing directieleden - De Raad van<br />

Toezicht benoemt de hoofddirecteur, de Minister c.q. Staatssecretaris<br />

van o c w gehoord hebbend. De hoofddirecteur benoemt<br />

na overleg met de Raad de overige directeuren.<br />

• Vaststelling arbeidsvoorwaarden directieleden – De Raad<br />

van Toezicht stelt de arbeidsvoorwaarden van de hoofddirecteur<br />

vast. De hoofddirecteur stelt na overleg met de Raad de<br />

arbeidsvoorwaarden van de overige directeuren vast.<br />

• Toezicht houden op directie en algemene gang van zaken<br />

• Adviseren directie<br />

• Vaststellen directiereglement<br />

• Wijzigen statuten – Een statutenwijziging is onderworpen<br />

aan voorafgaande goedkeuring van de Raad van Toezicht en<br />

de Minister c.q. Staatssecretaris van o c w<br />

• Vertegenwoordigen van de instelling bij belet directie – Bij<br />

belet of ontstentenis van zowel de hoofddirecteur als diens<br />

plaatsvervanger(s) gedurende een periode van meer dan vier<br />

weken kan de Raad van Toezicht een tijdelijke voorziening treffen<br />

door de benoeming van een waarnemend algemeen directeur.<br />

• Benoeming externe accountant - De benoeming van de registeraccountant<br />

is onderworpen aan de voorafgaande goedkeuring<br />

van de Raad van Toezicht.<br />

• Inzage in boeken<br />

- Veranker principes code in statuten en meld en verklaar afwijkingen<br />

in jaarverslag – Dit principe wordt onderschreven en<br />

nagevolgd.<br />

Checklist Best-Practice-bepalingen<br />

- Maak analyse van gewenste besturingsmodel – Dit is gebeurd<br />

ten tijde van de verzelfstandiging (zie Verzelfstandiging Rijksmusea<br />

c.a. Achtergronden en documenten, een uitgave van het<br />

Ministerie van w v c , juli 1994).<br />

- Overleg met belanghebbenden bij wijzigen besturingsmodel –<br />

Dit zal worden gedaan wanneer er aanleiding is om het besturingsmodel<br />

te wijzigen.<br />

- Maak implementatieplan bij wijzigen besturingsmodel – Dit<br />

zal in voorkomende gevallen worden gedaan.<br />

- Licht wijziging/keuze besturingsmodel toe in jaarverslag – De<br />

keuze voor het Raad-van-Toezichtmodel is toegelicht in bovengenoemde<br />

uitgave.<br />

- Gebruik profielschetsen bij werving en selectie directieleden – Directiereglement<br />

– Bij de werving van de in <strong>2008</strong> nieuw benoemde<br />

hoofddirecteur en directeur Collecties zijn profielschetsen gebruikt.<br />

- Overweeg inschakelen deskundigen bij vervulling directiefunctie<br />

– Directiereglement – Bij de werving van de in <strong>2008</strong><br />

nieuw benoemde hoofddirecteur is gebruik gemaakt van een extern<br />

bureau.<br />

- Voer, versla en archiveer jaarlijks functioneringsgesprekken met<br />

directieleden – Directiereglement – Een vertegenwoordiging van<br />

de Raad van Toezicht voert jaarlijks een functioneringsgesprek<br />

met de hoofddirecteur. Hiervan wordt verslag gedaan in een vergadering<br />

van de Raad van Toezicht.<br />

- Bezoldiging sluit aan bij karakter instelling, wettelijke voorschriften<br />

en subsidievoorwaarden – Directiereglement – Bij de<br />

vaststelling van de arbeidsvoorwaarden richt de Raad van Toezicht<br />

zich op de hier genoemde voorschriften en kaders.<br />

- Raad van Toezicht stelt Directiereglement vast – Directiereglement<br />

– Op 10 december 2007 heeft de Raad van Toezicht het Directiereglement<br />

vastgesteld.<br />

- Directieleden melden relevante nevenfunctie(s) aan Raad van<br />

Toezicht – Directiereglement – Naast de melding wordt een overzicht<br />

van relevante neven(functies) opgenomen in het jaarverslag.<br />

- Gebruik profielschetsen bij werving en selectie leden Raad van<br />

Toezicht – Reglement Raad van Toezicht – Bij benoeming van<br />

nieuwe leden en herbenoemingen wordt de (her)benoeming getoetst<br />

aan de profielschets en de daarin vervatte (deskundigheids)<br />

eisen die aan de individuele leden worden gesteld.<br />

- Evalueer profielschetsen periodiek – Reglement Raad van Toezicht<br />

– Bij (her)benoemingen wordt bekeken of de in de Raad de<br />

gewenste deskundigheid nog voldoende is vertegenwoordigd en<br />

of de profielschets aanpassing behoeft.<br />

- Leden Raad van Toezicht functioneren onafhankelijk – Statuten<br />

en Reglement Raad van Toezicht – In de statuten zijn enkele<br />

categorieën met (mogelijke) tegenstrijdige belangen uitgesloten<br />

van het lidmaatschap van de Raad.<br />

- Maximaal één voormalig directielid in Raad van Toezicht en<br />

niet als voorzitter – Reglement Raad van Toezicht – Er zijn geen<br />

voormalige directieleden lid van de Raad van Toezicht.<br />

- Werf nieuwe toezichthouders ook buiten eigen netwerk – Reglement<br />

Raad van Toezicht – Bij het zoeken van nieuwe leden van<br />

de Raad van Toezicht wordt ook gebruik gemaakt van externe<br />

expertise op het gebied van werving van toezichthouders.<br />

- Stel Raad evenwichtig samen passend bij doelstelling instelling<br />

– Reglement Raad van Toezicht – De Raad richt zich bij (her)benoemingen<br />

ook naar deze richtlijn.<br />

- Raad van Toezicht stelt gefaseerd rooster van aftreden vast –<br />

Reglement Raad van Toezicht – Er is een gefaseerd rooster van<br />

aftreden.<br />

- Raad van Toezicht beraadt zich op wenselijkheid herbenoeming<br />

– Reglement Raad van Toezicht – Dit gebeurt bij iedere<br />

herbenoeming.<br />

- Hanteer benoemingsperiode van drie of vier jaar met respectievelijk<br />

twee- of eenmalige herbenoeming – Statuten – De maximale<br />

zittingsduur is acht jaar.<br />

- Indien geboden treden leden Raad van Toezicht tussentijds af –<br />

Reglement Raad van Toezicht<br />

- Benoem voorzitter Raad van Toezicht in functie – Statuten en<br />

Reglement Raad van Toezicht – De Raad benoemt uit zijn midden<br />

een voorzitter.<br />

- Leden van Raad van Toezicht melden relevante nevenfunctie(s)<br />

aan Raad van Toezicht – Reglement Raad van Toezicht – Een<br />

overzicht van relevante nevenfunctie(s) wordt opgenomen in het<br />

jaarverslag.<br />

- Raad van Toezicht draagt jaarlijks zorg voor zelfevaluatie en legt<br />

deze vast – Reglement Raad van Toezicht – Minimaal eenmaal<br />

per jaar vergadert de Raad over het eigen functioneren. Hiervan<br />

wordt een verslag gemaakt.<br />

- Directie voorziet Raad van Toezicht van alle relevante informatie<br />

– Directiereglement<br />

- Directie en Raad van Toezicht voeren periodiek overleg over<br />

gang van zaken binnen instelling – Statuten, Reglement Raad<br />

van Toezicht en Directiereglement – De Raad vergadert minimaal<br />

eenmaal per kwartaal met de Directie volgens een tevoren<br />

vastgesteld rooster.<br />

126 127<br />

* Voor deze paragraaf in het jaarverslag <strong>2008</strong> is als leidraad genomen het ‘Hulpmiddel<br />

verantwoording afleggen over Code Cultural Governance in jaarverslag’, gepubliceerd<br />

op de website www.culturalgovernance.nl.

128<br />

Organogram<br />

Directieteam<br />

Hoofddirecteur<br />

Zakelijk<br />

Directeur<br />

Directeur<br />

Collecties<br />

Sector<br />

Presentatie<br />

Communicatie &<br />

Marketing<br />

Development<br />

Directiesecretariaat<br />

Projectbureau<br />

Huisvesting<br />

Tentoonstellingsprojecten<br />

Inrichtingsprojecten<br />

Zakelijke<br />

Sector<br />

Backoffice<br />

Techniek<br />

Frontoffice<br />

Roosterplanning<br />

Personeel &<br />

Organisatie<br />

Commerciële<br />

Zaken<br />

Facilitair<br />

Bedrijf<br />

Automatisering<br />

Marketing<br />

& Sales<br />

Pers &<br />

Publiciteit<br />

Evenementen<br />

& Ontvangsten<br />

Financiële<br />

Zaken<br />

BB&V<br />

Tentoonstellingen<br />

Educatie<br />

Publicaties<br />

Sector<br />

Collecties<br />

Rijksprentenkabinet<br />

Geschiedenis<br />

Beeldende<br />

Kunst<br />

Conservering &<br />

Restauratie<br />

Bureau<br />

Collecties<br />

Bibliotheek

www.rijksmuseum.nl

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!