Jaarverslag 2011 - Rijksmuseum

‘The director’s choice’ kreeg een vervolg
met een serie van opmerkelijke 17deeeuwse
vrouwenportretten die naast elkaar
werden vertoond zonder hun mannelijke
pendant.
Een nieuwe publiekslieveling blijkt Caesar
van Everdingens Meisje met brede
hoed, dat vele bezoekers inspireerde om
deel te nemen aan de publieksactie om
haar een naam te geven. Aan het einde
van de zomer werd ze Augusta gedoopt.
Onder de titel Rembrandt & Degas werden
zelfportretten van beide kunstenaars
getoond. De presentatie is onderdeel
van de reeks waarin wordt getoond
dat meesters uit de Gouden Eeuw latere
kunstenaars hebben geïnspireerd.
De eigen collectie was de bron voor de wintertentoonstelling
2011/2012, Geschenk
uit de hemel, die bestond uit een aantal middeleeuwse
beelden en schilderijen.
In de Aanwinstenzaal was het na een
overzicht van 20ste-eeuwse foto’s van
fotografen als László Moholy-Nagy, Bill
Brandt, Robert Capa, Helen Levitt en
Man Ray, die konden worden verworven
dankzij de steun van Baker & McKenzie,
de beurt van 16de-eeuwse sculptuur,
een terracotta beeld van de profeet Balaam
van Tommaso Porlezza Della Porta,
gevolgd door een barnstenen speeldoos
afkomstig van stadhouder Willem IV
die hem als geschenk kreeg bij zijn huwelijk
met Princess Ann. In de zomermaanden
werd een selectie getoond van
het in bruikleen gekregen werk van Dick
Bruna en daarna stond de bone chair van
Joris Laarman centraal. Vervolgens waren
de tekeningen van de prijswinnaars
van de Gouden en Zilveren Penselen te
zien, waarna de laatste opstelling van het
jaar was gewijd aan een project van de
Britse kunstenares Siân Bowen die zich
liet inspireren door prenten die op Nova
Zembla zijn gevonden.
De reeks van meesterwerken op papier
werd voortgezet. De thema’s die achtereenvolgens
aan bod kwamen waren de
tekenles (prenten en tekeningen die een
beeld geven van het tekenonderwijs in
de Gouden Eeuw), het Hollandse landschap,
het geheim van de lijn (tekenen,
etsen en graveren beginnen met het zetten
van lijnen, waarmee vrijwel alles
kan worden uitgedrukt: vorm, lichtval,
volume), twee Nederlanders in Brazilië
(Johan Maurits, gouverneur van Nederlands-Brazilië
van 1637 tot 1644, en
kunstenaar Frans Post, die de militaire
veroveringen en de exotische flora en
fauna vastlegde) en ten slotte Nova Zembla
(ongeveer 75 originele objecten – wapens,
handelswaar [prenten], persoonlijke
bezittingen en gereedschap – die in
1597 op het eiland werden achtergelaten
nadat Willem Barentsz. daar met zijn bemanning
had overwinterd).
In de vitrinekast bij de Rotterdamse trap
zijn enkele kleinere aanwinsten getoond.
In de wintermaanden ging het om een gebedsnoot
(een luxe devotie-object uit de
late middeleeuwen) en een beeldengroep
van de Heilige Familie (ca. 1650) door Jan
III van Doorne. Vervolgens stond er een
zeer zeldzaam 18de-eeuws glas met een
voorstelling van de Surinaamse suikerplantage
Siparipabo. Met een foto die Kadir
van Lohuizen een week na ‘9/11’ van het
karkas van de Twin Towers in New York
maakte, werd de reeks van 2011 beëindigd.
In Rijksmuseum Schiphol waren in de
eerste maanden van het jaar Hollandse
winterlandschappen (Dutch Winters) te
zien. Vervolgens stond een ander typisch
Hollands thema centraal, Dutch Flowers
(negen bloemstillevens). De door de
hoofddirecteur gekozen serie vrouwenportretten
reisde in het najaar van de
Philipsvleugel naar de luchthaven waar
zij te zien waren als Dutch Girls.
Presentaties in Nederland
Op uitnodiging van de TEFAF koos de
hoofddirecteur voor TEFAF on Paper uit
de collectie van het Rijksprentenkabinet
een aantal prenten met jachtscènes,
daterend uit de late 15de, de 16de en de
vroege 17de eeuw.
Kakiemon-porselein uit eigen collectie
werd getoond in Museum Princessehof
in Leeuwarden. Deze tentoonstelling is
onderdeel van het samenwerkingsverband
van de vier Nederlandse musea met
een grote collectie van oosterse ceramiek
(de overige twee zijn het Haags Gemeentemuseum
en het Gemeentemuseum
Groningen).
In de Lakenhal was Lucas van Leyden en
de Renaissance te zien. Van de 250 getoonde
werken was ongeveer de helft afkomstig
uit de collectie van het Rijksmuseum.
Tegelijkertijd was het Rijksmuseum
in een ander Leids museum aanwezig
met 170 kunstvoorwerpen uit diverse
islamitische cultuurgebieden (Handelswaar
en souvenirs).
De jaarlijkse foto-opdracht van Rijksmuseum
en NRC Handelsblad was dit
jaar gewijd aan de burgemeester. De door
Dana Lixenberg gemaakte foto’s werden
gepresenteerd in het Amsterdam Museum,
evenals de resultaten van Document
Nederland jr., een masterclass fotografie
voor elf middelbare scholieren die eveneens
burgemeesters fotografeerden.
Presentaties buiten Nederland
Het Rijksmuseum was voor het eerst
aanwezig in het Midden-Oosten, met
een reizende tentoonstelling in Qatar. Bij
de tentoonstelling is de eerste catalogus
over 17de-eeuwse Nederlandse kunst in
het Arabisch uitgegeven.
Ter gelegenheid van een handelsmissie
van de stad Amsterdam naar China
maakte het Rijksmuseum een kleine
tentoonstelling met impressionistische
schilderijen rondom het zelfportret van
Van Gogh die in Beijing te zien was.
In Mexico werd een minder traditioneel
maar niet minder Nederlands en vermaard
gezicht getoond met een tentoonstelling
met werken van Escher (en tijdgenoten)
uit eigen collectie.
Twee werken van Vermeer reisden naar
het buitenland: de Brieflezende vrouw is
naar drie locaties in Japan geweest, waar
de dankbaarheid voor haar komst in het
door een aardbeving en tsunami getroffen
land extra groot was. De liefdesbrief
is een maand in de Hermitage in Sint-
Petersburg geweest.
Tijdens de grote internationale fotobeurs
Paris Photo waren foto’s van Breitner uit
de Rijksmuseumcollectie te zien in het
Institut Néerlandais in Parijs.
Gabriël Metsu. Een meester herontdekt
reisde in het voorjaar naar de National
Gallery of Art in Washington.
Collectie
Wellicht voor de eerste keer in zijn geschiedenis
verwierf het Rijksmuseum
het afgelopen jaar geen schilderij. Op
andere terreinen werd de collectie met
diverse belangwekkende voorwerpen
verrijkt. Sinds 1970 had het museum
een paar bijzondere bokalen in langdurig
bruikleen, die in 2011 door de eigenaar
aan het museum zijn verkocht. Het gaat
om bokalen in de vorm van een hemelen
een aardeglobe, prachtige aanvullingen
op de topcollectie van 17de-eeuwse
Duitse edelsmeedkunst in het museum.
16 17
Boven: Directeur Collecties Taco Dibbits spreekt op
de opening van Van Gogh and the Amsterdam Impressionists
in Beijing.
Foto: The Capital Museum, Beijing, China
De aankomst van een kunsttransport op de luchthaven
van Doha, Qatar. Voor het eerst is de collectie
in het Midden-Oosten te zien. De tentoonstelling is
het begin van een langdurige samenwerking tussen
het Rijksmuseum en de Qatar Museum Authority,
waar de musea van Qatar deel van uitmaken. Met
deze samenwerking onderstrepen beide instellingen
het belang van de culturele dialoog.
Foto: Taco Dibbits