Jaarverslag 2011 - Rijksmuseum

organiseerd om (inter)nationaal kennis te
delen. Samen met NWO werd een internationale
bijeenkomst gehouden waarop
deskundigen uit Europa en de Verenigde
Staten een onderzoeksagenda hebben
vastgesteld die het behoud en de conservering
van panel paintings op een hoger, wetenschappelijk
niveau moet brengen. De
Getty Foundation maakte de bijeenkomst
mogelijk door reis- en verblijf kosten te betalen.
In november werd een masterclass
gegeven over silver plating.
Onderzoek aan het schilderij van Goya
in de Rijksmuseumcollectie heeft uitgewezen
dat onder het portret van Don
Ramón Satué een ander portret verborgen
zit, mogelijk van Joseph Bonaparte,
broer van Napoleon. De ontdekking is
gedaan door gebruik te maken van een
nieuwe techniek die is ontwikkeld door
de Universiteit Antwerpen en de TU
Delft (Scanning Macro X-ray – Fluorescence
Spectrometry).
Het Rijksmuseum is betrokken bij een
project dat is gestart door de Rijksdienst
voor het Cultureel Erfgoed en de Rijksgebouwendienst.
Onderzocht wordt hoe
op duurzame wijze een nationale depotvoorziening
kan worden gerealiseerd die
door verschillende instellingen wordt
gedeeld (Nationaal Duurzaam Depot).
De tweejaarlijkse vragenlijst (Erfgoed
Monitor) van de Erfgoedinspectie inzake
het behoud en beheer van de collectie is
beantwoord evenals een vragenlijst over
veiligheidszorg in musea.
OCW heeft een subsidie ter beschikking
gesteld voor het onderzoek dat musea
moeten uitvoeren naar de herkomst van
sinds 1933 tot heden verworven museumobjecten.
Met het bedrag, dat lager is
dan gevraagd, kan een beperkt onderzoek
worden gedaan. Gekozen is om in relatief
korte tijd (ruim een jaar) met een team
van vier onderzoekers de collecties schilderijen
en tekeningen te onderzoeken.
De staatssecretaris heeft het advies van
de Adviescommissie Restitutieverzoeken
Cultuurgoederen en Tweede Wereldoorlog
inzake het schilderij Winterlandschap
van Jan van de Velde (II) overgenomen.
Het schilderij, dat zich in de
collectie van het Rijksmuseum bevond,
is overgedragen aan de rechthebbenden,
die het vervolgens hebben verkocht aan
het Rijksmuseum.
Een gedragslijn is ingevoerd voor het
taxeren van schenkingen van (kunst)-
voorwerpen. Transparantie is hierbij belangrijk
omdat de waardering de grondslag
is voor eventuele belastingaftrek.
Bij schenkingen van € 10.000,- en hoger
wijst het Rijksmuseum een onafhankelijke
taxateur aan.
Educatie
Het Rijksmuseum is van en voor iedereen.
Het educatieve beleid is erop gericht
een bezoek aan het museum tot een verrassende
ervaring te maken, waarbij ieder
op zijn eigen manier schoonheid kan
beleven, kennis kan opdoen en kan genieten.
Het afgelopen jaar is hard gewerkt
om alle voorbereidingen te treffen voor
producten die het nieuwe Rijksmuseum
op educatief gebied voorbeeldstellend
maken. Terwijl in steeds meer musea de
aandacht wordt getrokken door digitale
overdrachtsmiddelen kiest het Rijksmuseum
voor focus op het object. Alle additionele
middelen die worden ingezet
dienen om de aandacht naar het object te
leiden. Om meer te zien, meer te leren,
meer te begrijpen en meer te genieten.
Vanaf 2013 kunnen kinderen, families
en volwassen in de Teekenschool leren
tekenen en op een actieve manier leren
kijken en ervaren door middel van fotografie
en beeldbewerking. Kinderen
krijgen een actieve, dynamische ervaring
met verhalen uit de Gouden Eeuw, waarin
immers de mooiste objecten uit de
Vaderlandse geschiedenis zijn gemaakt,
objecten die te bewonderen zijn in het
Rijksmuseum.
Het educatieplan voor primair, voortgezet
en speciaal onderwijs voorziet in een
breed scala van activiteiten, met speciale
aandacht voor het basisonderwijs. Het
streven is om ieder kind tijdens zijn basisschoolperiode
een bezoek te laten brengen
aan het Rijksmuseum. Aan het verstevigen
van de relatie met het onderwijs werd
gewerkt door de klankbordgroepen primair
en voortgezet onderwijs, door inspiratiebijeenkomsten
voor leraren en door
speciale folders met het aanbod voor het
onderwijs. Tijdens de grote tweejaarlijkse
Nationale Onderwijs Tentoonstelling was
het Rijksmuseum aanwezig als gast van
Heutink, de grootste leverancier voor het
onderwijs in Nederland.
Het Rijksmuseum, het Van Gogh Museum
en het Stedelijk Museum gaan vanaf 2012
de Museumpleinbus laten rijden. Met deze
bus, die mogelijk wordt gemaakt door
de Turing Foundation, worden schoolklassen
uit een straal van 60 km rondom
Amsterdam opgehaald om een bezoek te
brengen aan een van de drie musea aan het
Museumplein. Uit onderzoeken blijkt dat
vervoer voor scholen een drempel is die
hen weerhoudt van museumbezoek.
Voor families met kinderen werden de
succesvolle familierondleidingen en
familiekijkroute voortgezet. De workshops
in het Tuinhuis gaan ook door. Drie
nieuwe workshops zijn aan het aanbod
toegevoegd. In Superheld is aangesloten
op het thema van de Kinderboekenweek
2011, Nova Zembla en Dick Bruna waren
de inspiratiebron voor de overige twee
nieuwe workshops.
Het Rijksmuseum was ook in 2011 een
van de deelnemers aan de Museum Plus
Bus. De doelgroep – bewoners van zorginstellingen
– vraagt speciale begeleiding
bij de toegang en tijdens het bezoek. De
eigen museumdocenten geven een interactieve
rondleiding. De Museum Plus
Bus is een initiatief van zeven musea:
Cobra Museum, Hermitage Amsterdam,
Joods Historisch Museum, Kröller-
Müller Museum, Mauritshuis, Van Gogh
Museum en Rijksmuseum. De BankGiro
Loterij ondersteunt de Museum Plus Bus.
Wetenschap en onderzoek
Voor het nieuwe Rijksmuseum wordt een
brede portfolio van publicaties voorbereid:
- een museumgids;
- een vijfdelige serie collectieboeken:
middeleeuwen, Gouden Eeuw, 18de
eeuw, 19de eeuw en Aziatische kunst;
- een geschiedenis van Nederland in 100
objecten;
- een Rijksmuseum Landenreeks waarin
de geschiedenis van de relaties met
China, Ghana, Indonesië, Japan, Sri
Lanka, Suriname en Zuid-Afrika wordt
beschreven aan de hand van voorwerpen
uit de collectie;
- een nieuwe dossierreeks, de Rijksmuseum
Reeks, ongeveer 40 boeken die elk in
principe zijn gewijd aan één voorwerp.
De huidige verbouwingsperiode wordt
voorts aangegrepen om te werken aan
een groot aantal bestandscatalogi:
- Netherlandish Paintings of the 16th
Century (artists born 1500-1570);
- Dutch Paintings of the Seventeenth
C e n t u r y , delen 2 en 3;
- Flemish Paintings 1570-1800;
- Foreign Paintings;
- Marine Models.
In 2011 verschenen vier afleveringen van
het Rijksmuseum Bulletin, het wetenschappelijke
tijdschrift van het museum, dat met
ingang van 2009 in het Engels wordt gepubliceerd.
Het Bulletin is opgenomen in de
‘Archive’ van JSTOR, een digitale bibliotheek
die zich bezighoudt met de distributie
van gedigitaliseerde tijdschriften. Stappen
zijn genomen om van het Bulletin een
peer-reviewed tijdschrift te maken.
In de serie Rijksmuseum Studies in Photography
verschenen vier delen:
- Rixt A. Bosma, Photography meets Film:
Capa, Ivens and Fernhout in China, 1938;
- Durkje van der Wal, Christiaan Snouck
Hurgronje: The First Western Photographer
in Mecca, 1884-1885;
20 21
De Rijkmuseumtentoonstelling The Happy Hunter
op TEFAF, mede mogelijk gemaakt door ING.
Foto: Myra May