De kindnorm (pdf) - Steunpunt Jeugd

g l az en bo l
DE KIND-
NORM
DEBAT OVER
KADER EN
INVULLING
Joke Laukens
Een gezins- en kindvriendelijk klimaat, dat is sinds
jaar en dag de core business van de Gezinsbond.
Vier terreinen zijn voor de Gezinsbond essentieel
voor de levenskwaliteit van kinderen: milieu,
voeding, verkeer en ruimte. Eind 2010 organiseerde
de Gezinsbond ‘Op weg naar een kindnorm’, een
studiedag die kadert binnen een breder traject rond
kindvriendelijkheid. Samen met experten, stakeholders
en beleidsmakers wilden ze nadenken over hoe
zo’n kindnorm op deze vier terreinen kan worden
ingevoerd. Krax was erbij en tekende enkele
markante standpunten op.
Wat is een kindnorm?
Liever een kindtoets
KRAX I 36
De Gezinsbond wil de ontwikkelingskansen
van kinderen vrijwaren en hun
leefomgeving gezonder en veiliger
maken. Daarvoor moeten alle beleidsmaatregelen
door kinderogen worden
bekeken. Bij elke beslissing moet er
rekening worden gehouden met de
noden van kinderen.
De exacte contouren van het concept
‘kindnorm’ zijn echter nog lang niet
duidelijk. Spreken we hier over een
normerend kader, over wetgeving? Of
hebben we het over randvoorwaarden?
Is het een vervanging of een aanvulling
van de JoKER 1 ? Is het een soort
jeugdparagraaf of moet er een
jeugdtoets worden gedaan? En zijn
kinderen eigenlijk wel gediend met een
norm? Moet er niet gewoon rekening
met hen worden gehouden?
Precies om die contouren beter scherp
te kunnen stellen, werd de studiedag
opgezet. Andere discussiepunten
waren de potentiële kansen en
mogelijke valkuilen voor het invoeren
van een kindnorm op de vier terreinen.
Isabelle Larmuseau (advocate en
voorzitter van de Vlaamse Vereniging
voor Omgevingsrecht) is voorstander
van een kindtoets in plaats van een
kindnorm. Een norm is namelijk
kwantitatief, meetbaar, statisch en
moet tot in de details worden uitgeschreven.
Bovendien is er veel tijd
1 JoKER: Kind- en jongere-effectrapport. Elk
ontwerp van decreet van de Vlaamse regering
moet worden vergezeld door een document
waarin het effect van de voorgenomen
beslissingen op kinderen en jongeren jonger dan
25 jaar wordt toegelicht.

nodig om hem effectief in te voeren.
Een kindtoets, zoals een watertoets,
een JoKER of een jeugdparagraaf,
hoeft niet in detail te worden uitgeschreven
en is daarom veel flexibeler.
Maar is zo’n kindtoets wel afdwingbaar?
Is hij niet te vrijblijvend?
Larmuseau geeft toe dat het soft lijkt,
maar roept op om een kindtoets te
bekijken als een soort algemeen
beginsel dat je toch kan afdwingen. Bij
het invoeren van zo’n kindtoets moet er
een goed onderbouwd handhavingsluik
worden ingebouwd, dat heel wat kan
opvangen.
Jan Vereecke (secretaris van de SAR
Milieu- en Natuurraad van Vlaanderen)
vindt een kindtoets een uitstekend
idee. Hij bekende er nog nooit bij stil te
hebben gestaan de JoKER toe te
passen op bepaalde beleidssporen en
beseft dat dit wellicht ‘domheid’ is. Op
de Minaraad (Milieu- en Natuurraad
van Vlaanderen) is ‘het kind’ nog nooit
aan de orde geweest. Niet uit onwil,
maar omdat ze niet weten hoe ze dit
moeten doen. Het is al moeilijk genoeg
om de Europese normen te halen.
Waarom zouden we de norm nog strenger
maken? Een handleiding om een
kindtoets te kunnen doen of een JoKER
te kunnen toepassen is nodig.
Pleidooi voor kindnorm
Bruno Vanobbergen (kinderrechtencommissaris)
was verbaasd door de
uitspraak van Jan Vereecke. Als het
waar is dat de Minaraad er nog nooit
aan dacht om de JoKER toe te passen
of als het kind nog nooit een topic was,
dan is dit een pleidooi voor een
kindnorm. Afgelopen jaar kreeg
Vanobbergen regelmatig signalen van
inwoners om na te gaan welke impact
de Lange Wapper, de beruchte brug in
Antwerpen, zou hebben op het leven
van kinderen. De jeugdparagraaf, een
officieel instrument van de stad
Antwerpen om de impact van dergelijke
projecten op kinderen en jongeren
na te gaan, werd echter nooit toegepast.
Permanente politieke
aandacht
Patrick D’Haese (vroeger directeur van
de Fietsersbond en nu raadgever van
minister Hilde Crevits) ging in op het
thema verkeersveiligheid. Door
kinderen deel te laten uitmaken van
het verkeer, door hen op eigen kracht
naar school te laten fietsen, doen ze de
nodige ervaring op om later ook betere
autobestuurders te worden. Hij pleit
ervoor om kinderen als de norm te
nemen, zodat zij volwaardig kunnen
deelnemen aan het verkeer. D’Haese
waarschuwt ook voor perverse effecten
van het opmaken van normeringen.
Een voorbeeld: een voetpad moet
minimum 1,5 m obstakelvrij zijn; op
sommige plaatsen in Vlaanderen
worden geen voetpaden meer aangelegd
omdat ze toch niet kunnen
voldoen aan de norm.
D’Haese is daarom voorstander van
permanente politieke aandacht in de
plaats van alles om te zetten in
regelgeving. Lobbyen en samenwerking
door gezins- en andere middenveldorganisaties
(lees: ook jeugdorganisaties)
vindt hij noodzakelijk om de
politici over de streep te trekken. Hij
verwijst naar de ‘Ouders van Verongelukte
Kinderen’ die bij de heraanleg
van zwarte punten in het verkeer
samen zitten met de ingenieurs die
belast zijn met het ontwerp ervan.
Vakbond voor kinderen
Hans Keune (Universiteit Antwerpen),
een eerder zwijgzaam lid van het
discussiepanel, had misschien wel het
geniaalste idee: een vakbond voor
kinderen! Vakbond, kindnorm of
jeugdparagraaf? Het kind is de norm!
Dat moet het uitgangspunt zijn.
Samen strijden
Vanuit de jeugdsector denken we soms
dat we de enigen zijn die de belangen
van kinderen en jongeren (horen te)
verdedigen. Niets is minder waar. Dat
werd bevestigd door de 120 aanwezigen
op het kindnormdebat. Milieudeskundigen,
medewerkers van
milieu- en mobiliteitsorganisaties,
academici, volksvertegenwoordigers
uit de belangrijkste politieke partijen,
intercommunales, vertegenwoordigers
vanuit de voedingsindustrie, de mobiele
telefonie… Allemaal kwamen ze naar
deze studiedag omdat ze begaan zijn
met de manier waarop een kindnorm
vorm moet krijgen en hoe kinderen en
jongeren ermee gebaat zijn.
Op de
Minaraad is
‘het kind’
nog nooit aan
de orde
geweest.
Niet uit onwil,
maar omdat
ze niet weten
hoe ze dit
moeten doen.
Zelfs Coca-Cola en de Tiense Suikerraffinaderij
tekenden present en zagen
dus in dat er ook voor hen een rol is
weggelegd in het debat. De grote
betonboeren van de Lange Wapper,
projectontwikkelaars, wegenbouwers,
verkavelaars en stedenbouwkundigen
zullen gedacht hebben dat hun werk
niets te maken heeft met kinderen…
Zij stuurden hun kat. ×
Lees meer over deze boeiende
materie in de publicatie: Focus
op kindnorm. Uitdagingen voor
een betere levenskwaliteit.
Deze publicatie kost 7 euro voor
leden van de Gezinsbond en 10
euro voor niet-leden (excl.
verzendingskosten). Bestellen
kan bij de Studiedienst van
de Gezinsbond: 02 507 88 77 of
studiedienst@gezinsbond.be.
37 I KRAX