Wie ben ik? Identiteit en imago (pdf) - Steunpunt Jeugd

België - Belgique
PB Gent X
3/8812
WIE BEN IK?
IDENTITEIT EN IMAGO
DE KEUKEN
VAN DE
IDENTITEITSOPBOUW
GENERATIE
WHY?
TOEGANKELIJK
JEUGDWERK
NIET EVIDENT

PRIKBORD
Krax, tweemaandelijks vakblad van jeugdwerk en
jeugdbeleid. Krax is een initiatief van Steunpunt
Jeugd. De kernredactie van Krax bestaat uit
experten binnen en buiten het jeugdwerk.
—
EVELYNE BLANCKE
hoofdredactie
JAN DE RYCK
eindredactie
ex pe rt
BART VANHOENACKER (GRAFFITI JEUGD-
DIENST), BERT GYSSELS (JEUGDWERKNET),
ELS MEERSSCHAERT (JINT), FRANK STEVENS
(VUB, SOCIOLOGIE), KATHLEEN DE SMEDT (VIP
JEUGD), KATRIEN CRISPEYN (VLAAMSE
JEUGDRAAD), KRISTOF D’HANENS
(JEUGDWERKNET), DOMINIQUE VERSCHUREN
(IN PETTO), LEEN BARTHOLOMEUS (VVJ),
LOTTE DE BRUYNE (LADDA), MIEKE NOLF (UIT
DE MARGE)
kernredactie
GHISLAIN VERSTRAETE, DAAN BAUWENS,
TINEKE VAN DE WALLE, JAN T’SAS
losse en freelance medewerkers
Na 11 jaar is Krax rijp voor
een identiteitssprong!
Lees op p 37 - 38 wat de toekomst brengt…
MIET NEYENS, NANCY DE BACKER
medewerkers Steunpunt Jeugd
—
+
Ik ben ik
Ik ben ik,
ik ben niet volmaakt,
ik ben niet perfect,
maar zo ben ik,
ik weet wie ik ben,
en ik weet wat ik wil,
soms ben ik een prater,
soms ben ik heel stil,
om mij te leren kennen,
moet je dit kunnen leren,
ik ben wie ik wil zijn,
en zo moet je mij maar
accepteren !
- Kim Oosterhout
Poëzie als populaire uitlaatklep voor
jongeren. Eén van de vele ik-gedichten
op www.1001gedichten.nl
Redactieadres, reacties,
aanvragen proefnummer, abonnementen:
Steunpunt Jeugd - Krax
Arenbergstraat 1 D, 1000 Brussel
T 02 551 13 50
F 02 551 13 85
www.steunpuntjeugd.be
redactie: krax@steunpuntjeugd.be
abonnementen: abokrax@steunpuntjeugd.be
BRAM VERMEIREN
verantwoordelijke uitgever
—
EMMA THYSSEN
vormgeving
DRUK IN DE WEER, GENT
druk
NILS DEPUTTER, SCOUTS EN GIDSEN TEN
BERG, VLAAMSE JEUGDRAAD,
WWW.FLICKR.COM
fotografie
Kan je identiteit en imago, twee termen met zo’n brede invulling, eigenlijk wel samen
in één Krax behandelen? Dat was de vraag die de redactieraad zich vooraf stelde.
Maar toch… Onze identiteit ontwikkelt zich niet in een vacuüm. Ons leven bestaat uit
een aaneenschakeling van contacten, contexten en interactie met anderen. En in dat
samenleven is imago onmogelijk weg te denken. Ja dus, identiteit en imago komen
hier samen in deze Krax. Heel terecht, dat bewijzen de artikels in het Dossier.
Identiteitsopbouw gebeurt niet alleen bij jezelf. Externe factoren drukken evenzeer
hun stempel.
En laat ook maar je vooroordeel varen dat de identiteitszoektocht het exclusieve recht
van de puberende jeugd zou zijn. De vraag “Wie ben ik?” is er een van alle leeftijden.
—

6
33
15
6
9
15
27
33
IN DIT NUMMER...
De jeugd is tegenwoordig
Toegankelijkheidsstreven in vraag gesteld
Dossier: Wie ben ik?
VIP Jeugd keurt jongereninformatie
Talent moet je wakker kussen
Over identiteit, subculturen en nieuwe helden
Doctoraatsonderzoek
Kwaliteitszorg en kwaliteitslabel
13
30
37
EN OOK NOG...
Jongerenpact 2020
Samenwerking is geen blind date
Krax en de vijf thema’s
Uitleg bij een groots project
24

k
i k
!
l
KRAX I 4
500 BALLONNEN
Op 20 november was het Internationale dag van de Rechten van het Kind.
Precies een dag voor die feestdag wilde Statementz, een interactief
internetproject voor jongeren, een ballonnetje oplaten. Of eigenlijk 500!
Ze wilden nog eens extra in de kijker zetten dat kinderrechten gelden voor
jongeren tot 18 jaar. En dat dus niet alleen kinderen gerespecteerd en
gehoord moeten worden.
De actie ‘Recht omhoog!’ vond plaats op de Antwerpse Meir.
© 2011 - StampMedia - Nils Deputter

5 I KRAX

i n ter v i ew
KRAX I 6
DE JEUGD VAN
TEGENWOORDIG
VRAAGT VOORAL
‘WAAROM?’
Kristof D’hanen

Is de jeugd van tegenwoordig lui?
Hebben jongeren nog echte
vrienden? Zijn het allemaal
luxebeesten? Na Is het nu generatie
X, Y of Einstein (2009)
ontkrachten, bevestigen én
nuanceren Pedro De Bruyckere en
Bert Smits in hun nieuwe boek De
jeugd is tegenwoordig opnieuw
heel wat clichés die de ronde doen
over de huidige generatie jongeren.
En ze geven ouders, leerkrachten
en jeugdwerkers een pak
tips mee om met hen om te gaan.
Reden genoeg voor Krax om coauteur
Pedro De Bruyckere te gaan opzoeken.
Pedro is regent en pedagoog. Hij werkt
momenteel in de lerarenopleiding
secundair onderwijs van de Arteveldehogeschool,
waar hij onderzoek doet
naar de perceptie van authenticiteit bij
leerkrachten. Het werd een gesprek
over identiteit, subculturen en nieuwe
helden.
Krax • Laten we maar meteen met
een cliché beginnen: “Vroeger was er
ook een jeugd van tegenwoordig.” Zijn
jongeren vandaag zoveel anders dan
pakweg tien jaar geleden?
Pedro De Bruyckere • Het is genuanceerder
dan dat. In het boek stellen we
ook: de jeugd is anders dan tien jaar
geleden, maar dat komt vooral omdat
onze wereld ook anders is. Als de
jeugd al verschilt met vroeger, dan
verschillen hun ouders net zo veel.
Internet, sociale netwerksites, mobiele
telefoons en stilaan smartphones
hebben jongeren nieuwe vormen
gegeven om zich te uiten en te
experimenteren met hun identiteit.
Maar het feit dat ze experimenteren, is
niet nieuw. Dat is al anderhalve eeuw
zo. Die nieuwe media worden overigens
ook door de ouders gebruikt.
steeds cruciaal in het leven van
jongeren, misschien nu meer dan ooit.
Je ziet vaders die samen met hun
zonen naar Rock Werchter gaan voor
een concert van Metallica. Jongeren
appreciëren de muziek van hun
ouders. De kloof tussen ouders en hun
kinderen is nog nooit zo klein geweest
als nu.
Krax • Hoe is dat te verklaren?
Pedro • Het heeft veel te maken met
de behoefte aan authenticiteit en met
een soort van terugplooien op het
bekende. Popsterren als Jay-Z,
Rihanna en Justin Timberlake zijn
immens populair, maar blijven voor
veel jongeren altijd onbereikbaar. Als
je hen vraagt wie hun echte helden
zijn, haalt ‘Lady Mama’ het met grote
voorsprong van Lady Gaga. In deze
complexe wereld vol reclameboodschappen
en vluchtige berichten zijn
jongeren op zoek naar houvast. En die
vinden ze meer dan ooit in de vertrouwde
omgeving van vrienden,
broers, zussen en ouders.
Krax • Jongeren zijn op zoek naar
houvast. In dat opzicht verschillen ze
dus niet van de vorige generaties?
Pedro • Dat klopt. Maar ze zijn niet
zomaar op zoek. Ze hebben vooral
behoefte aan zinvolle dingen. Veel
ouders zullen vreemd opkijken
wanneer ze zien dat hun kinderen
vijfhonderd vrienden hebben op
Facebook. Jongeren gaan vriendschappen
uitpuren en beseffen heel goed dat
die vijfhonderd contacten niet allemaal
vrienden zijn. Een paar jaar geleden,
toen sociale netwerken als Facebook
en Netlog net opkwamen, draaide het
inderdaad nog vaak om zo veel
mogelijk vrienden sprokkelen, maar
die fase zijn we intussen voorbij. We
zien dat fenomeen nu wel bij de oudere
Generatie X’ers: voor hen is veel
(online) vrienden hebben vaak wel een
bevestiging van de maatschappelijke
status. Denk aan LinkedIn of aan het
veel recentere Klout. Dat heeft alles te
maken met status en invloed. Jongeren
liggen daar veel minder wakker
van.
Krax • Zet die trend zich door
wanneer jongeren gaan werken?
Pedro • Je job bepaalt een groot deel
van je identiteit. Bij wie je werkt of wat
je doet, zorgt ervoor dat je meewerkt
aan iets. Maatschappelijk engagement
is belangrijk voor jongeren. Het werk
dat je doet, moet zinvol zijn. Geld is
daarbij vaak ondergeschikt aan de
ervaring, eenmaal ze genoeg verdienen
om relatief goed te leven. Jongeren
wisselen van job, niet noodzakelijk
om meer te verdienen, maar om
zichzelf te ontplooien. Waar sta je
voor? En waarmee wil je geassocieerd
worden? Dat zijn de dingen die
jongeren veel belangrijker vinden. >
Krax • Nochtans willen jongeren zich
toch steeds afzetten tegen hun
ouders?
Pedro • Ook dat is een cliché dat we
met het boek de wereld willen
uithelpen: het foute beeld dat jongeren
constant ruzie hebben met hun ouders.
Dit klopt in tachtig procent van de
gevallen helemaal niet. Ouders zijn nog
Pedro De Bruyckere, jongerenexpert
7 I KRAX

KRAX I 8
Krax • In jullie boek spreken jullie van
een ‘beleveniseconomie’.
Pedro • Sociale netwerksites worden
nog altijd vaak geassocieerd met
oppervlakkigheid en asociaal alleen
achter je computer zitten. Maar niets is
minder waar: ze worden in de eerste
plaats gebruikt om in het echt af te
spreken. Denk maar even terug aan de
strijd die in juni tussen studenten
ontstond om een plekje te bemachtigen
in de bibliotheek, zodat ze samen
konden studeren. En Facebook staat
dan tijdens het studeren vaak gewoon
open. Niet om constant te zitten
chatten met vrienden. Maar vooral om
te zien dat hun vrienden ook aan het
studeren zijn. Een ander voorbeeld:
vele jongeren kopen nauwelijks nog
cd’s, maar spendeerden nog nooit
zoveel geld aan tickets voor optredens
en festivals. Op die manier kunnen ze
de artiesten die ze via illegale downloads
leerden kennen immers in het
echt beleven. En daar hebben ze wel
heel wat geld voor over.
Krax • Om dan op hun profiel te
kunnen stoefen dat ze erbij waren? En
zo hun imago op te krikken?
Pedro • ‘Personal branding’ door goed
af te wegen wanneer je welke status de
wereld instuurt, is iets waar volwassenen
veel meer mee bezig zijn. Een
statusupdate of foto worden door
jongeren zelden gepost om ermee te
stoefen. Facebook moet je meer zien
als een verzamelplaats voor belevenissen
en herinneringen. Ze posten het
dus voor zichzelf. En om te delen met
hun vrienden die erbij waren. De
volgende stap is immers de overgang
van een belevenis- naar een betekeniseconomie:
‘Ik was erbij en het
betekende ook iets voor mij.’ Dat zagen
we bijvoorbeeld ook na het drama op
Pukkelpop. Op Facebook werden heel
wat acties en groepen op poten gezet
om een betekenis te geven aan wat er
was gebeurd. En ook om het samen
met leeftijdsgenoten te verwerken.
Krax • We citeren even uit het boek:
“Jongeren ‘passen’ gewoon identiteiten.
De verschillende versies die ze zo
van zichzelf maken, leren hen welke
eigenschappen het beste passen en
welke toch niet echt ‘zij’ zijn.”
Pedro • Dé jongerencultuur bestaat
niet. En jongeren indelen in subculturen
heeft al evenmin zin. ‘Authenticiteit’
heeft ook een totaal andere
invulling gekregen: waar je vroeger
echt was als je de kenmerken van de
subcultuur tot in de puntjes naleefde,
word je nu maar echt als je een eigen
unieke mix aan subcultuurelementen
kan samenstellen. En intussen is deze
‘supermarket of styles’ ook al wat
voorbijgestreefd. ‘Samen’ is het nieuwe
codewoord. De waarden die je samen
deelt, zijn belangrijker dan de kleren
die je draagt. Kijken we bijvoorbeeld
maar naar de Frietrevolutie: jongeren
van alle klassen en culturen schaarden
zich samen achter dezelfde ideeën. En
dan maakt het niet uit of je een
punkshirt draagt of naar emo-muziek
luistert.
Krax • Hoe kun je daar als jeugdwerker
op inspelen?
Pedro • Het is cruciaal om te weten
wat jongeren van jou verwachten.
Jongeren gaan in de eerste plaats naar
de jeugdbeweging om zich te amuseren,
en dus verwachten ze van hun
leiders dat ze dicht bij hen staan. Ook
al geven ze leiding aan hen, en zijn het
dus geen vrienden, zoals hun leeftijdsgenoten.
Een sportclub is al iets heel anders.
Als de jongere verwacht beter te
worden en iets bij te leren, aanvaardt
hij ook van zijn trainer dat die hem af
en toe eens diep laat gaan en pijn doet.
Maar dan is een grotere afstand tussen
beiden noodzakelijk.
Alles begint dus met weten wat de
verwachtingen zijn van de jongeren
waarmee je werkt. Vaak vinden
jeugdwerkers het moeilijk om dat te
kunnen inschatten, terwijl je het
eigenlijk gewoon kunt vragen. Ook voor
leerkrachten is het cruciaal om hierop
in te spelen. In hun drukke agenda
willen jongeren immers gerust tijd
maken voor schoolwerk, maar enkel
voor activiteiten die ook zinvol zijn.
Deze ‘Generatie Why?’ vindt het
bijvoorbeeld niet erg om huiswerk te
maken, zolang ze maar weten waarom
ze een taak moeten maken en wat hen
dat bijbrengt in hun persoonlijke
ontwikkeling.
Na generatie X en generatie Y kunnen
we de huidige generatie jongeren
bestempelen als ‘Generatie Why?’: als
we iets doen, willen we weten waarom
we het doen, en moet het nuttig zijn. ×
Het boek De jeugd is tegenwoordig
verscheen bij Lannoo/Van
Duuren en is te vinden in de
betere boekhandel. Je kunt het
ook bestellen via de weblog van
de auteurs:
www.dejeugdistegenwoordig.be

de slimste jeugdwerker
© Scouts en Gidsen Ten Berg
DE TOEGAN-
KELIJKHEIDS-
DISCUSSIE
VOORBIJ?
Tineke Van de Walle
Elke sector heeft wel zo’n
discussiethema dat blijft
opduiken. Bij ons is dat ‘de (on)
toegankelijkheid van het
jeugdwerk’. Ondanks de vele
inkt die hierover reeds is
gevloeid, blijft men onzeker
over wat men met die ontoegankelijkheid
aan moet. In 2007
startte ik een doctoraatsstudie 1
aan de vakgroep Sociale
Agogiek, die uiteindelijk als titel
kreeg: ‘Jeugdwerk en sociale
uitsluiting. De toegankelijkheidsdiscussie
voorbij?’.
Voor Krax de bevindingen
in vogelvlucht.
1 Van de Walle (2011). Jeugdwerk en sociale
uitsluiting. De toegankelijkheidsdiscussie
voorbij? (Doctoraatsverhandeling). Universiteit
Gent, Vakgroep Sociale Agogiek.
Jeugdwerk eerst of jeugd
eerst?
Het streven naar een inclusief
jeugdwerk is vaak weinig effectief. We
botsen op culturele drempels en de
sociale mix lijkt een ideaal dat weinig
bijval krijgt van de kinderen en
jongeren zelf. Onderzoek toont
bovendien dat een doorgedreven
inclusiestreven ook contraproductief
kan zijn. We gaan ‘non-participanten’
stigmatiseren, we krijgen uitval waar
we te hard proberen om jongeren in te
passen en aan te passen.
Een kritische reflectie op het toegankelijkheidsstreven
was de eerste stap
in mijn doctoraatsstudie. Het inzicht
dat hieruit voortkwam, was dat we
misschien wel datgene nastreven en
bevragen waar het ons niet om te doen
is. Als we serieus nemen dat kinderen
en jongeren verschillende smaken,
mogelijkheden en aspiraties hebben,
dan zijn andere vragen meer fundamenteel.
We moeten ons in eerste
instantie niet de vraag stellen of
voldoende kinderen en jongeren uit
sociaal gemarginaliseerde groepen
doorstromen naar ‘het’
jeugd(bewegings)werk; belangrijker is
de vraag of we naar vermogen ‘meer’
en ‘meer gelijke’ mogelijkheden
helpen realiseren voor kinderen en
jongeren. Een prioritaire vraag is
evenmin of een sociale mix wordt
gerealiseerd binnen onze jeugdwerkinitiatieven;
belangrijker is de vraag
naar hoe we (eventueel op andere
manieren) een draagvlak kunnen
helpen creëren voor een samenleving
waarin ‘meer gelijke’ mogelijkheden
kunnen worden nagestreefd.
Deze verschuiving van een focus op
aanbod naar een focus op jeugd gaf
richting aan een casestudy die in de
periode tussen maart 2009 en
december 2010 werd uitgevoerd in de
aaneensluitende Gentse wijken
Dampoort en Sint-Amandsberg. Vijf
jeugdwerkinitiatieven werden uitgekozen.
De steekproef weerspiegelde een
verscheidenheid in werkvorm, ligging
en doelgroep/bereikte groep. Vier
initiatieven waren actief in of rond de >
9 I KRAX

KRAX I 10
Jeugdwerk
wordt
steeds in
meer of
mindere
mate verbonden
met
groepsvorming,
en net dit
zorgt
ervoor dat
in- en uitsluitingprocessen
onvermijdelijk
zijn.
armere wijk Dampoort: een scoutswerking,
een Chirogroep met relatief
‘arme’ deelnemers, een jeugdwelzijnswerking
en een Turks jeugdhuis.
Uit een eerder welvarend deel van de
wijk Sint-Amandsberg werd een
tweede Chirowerking en vijfde case
opgevist.
Ontoegankelijkheid in
perspectief
Wat al snel duidelijk werd in deze
studie, is dat de grenzen van
jeugdwerkinitiatieven niet zomaar te
overstijgen zijn:
• Elk van de bestudeerde jeugdwerkinitiatieven
bleek voor een
bepaalde (sub)groep ‘ontoegankelijk’.
Allochtonen haakten snel af in
elk van de jeugdbewegingen, de
stillere (middenklasse) kinderen
hadden het moeilijk in werkingen
met assertieve straatlopertjes,
tienermeisjes bleven weg uit een
multiculturele jeugdwelzijnswerking...
‘Ontoegankelijkheid’ was
hier niet louter een verhaal van
smaken en aanwijsbare drempels.
Er waren ook processen werkzaam
die in-groepen en out-groepen bij
voorbaat gingen determineren. Er
was de ‘Vlaamse’ erfenis van de
jeugdbewegingen, de doelgroepkeuze
in de andere werkingen,
‘netwerking’ van ouders en
kinderen zelf (schoolkameraadjes),
een rekrutering die effectief moest
zijn (bijvoorbeeld vriendjesdagen)
en, tot slot, de interactie tussen de
‘gevestigde groep’ en ‘nieuwkomers’.
Een scoutsleider vertelde
dat de kindjes uit een aangrenzende
sociale woonwijk zich wel
vaak aangetrokken voelden tot de
activiteiten, maar dat het dan niet
vlotte met de andere kinderen.
Ontoegankelijkheid heeft dus veel
te maken met wat het jeugdwerkpetje
te boven gaat. Anderzijds is
het jeugdwerk als pedagogisch
arrangement niet neutraal.
Jeugdwerk wordt steeds in meer of
mindere mate verbonden met
groepsvorming, en net dit zorgt
ervoor dat in- en uitsluitingprocessen
onvermijdelijk zijn.
• Wie in Sint-Amandsberg een
buitenstaander was in het ene
jeugdwerkinitiatief, was vaak
volwaardig groepslid in een ander.
Maar er waren er ook die tussen
de mazen van het jeugdwerknet
glipten. Ook in Sint-Amandsberg
waren er natuurlijk kinderen en
jongeren – uit alle lagen van de
bevolking – voor wie jeugdwerk
(‘samen-spelen’) gewoon niet is
weggelegd. Maar in de studie
werden ook andere groepen
geïdentificeerd: kinderen uit
sociale woonwijken die niet buiten
(mochten) spelen, kinderen die te
ver woonden van een werking die
hen aansprak, kinderen met
gebrekkige sociale vaardigheden…
Opvallend was nog de grote
discrepantie tussen het vermoedelijke
aantal jeugdwerkdeelnemers
uit de omgeving van station
Dampoort – een multiculturele,
maar vooral zeer arme buurt – en
het veel grotere aantal kinderen en
tieners dat dit gebied rijk was.
Waar er veel jeugd is én waar
jeugdige mogelijkheden sterk
beknot zijn, is er weinig jeugdwerk?
• En dan waren er observaties die de
zwart-witkijk op het selectieve

ereik van jeugdwerkinitiatieven
sterk nuanceren. Zo zag je in de
‘minst diverse’ werkingen dat
ook jonge mensen zonder
pedagogische interesses
gemakkelijk doorstroomden naar
een positie (jeugdleider,
bestuurslid) waar ze veel
leefwereldverbredende ervaringen
opdeden. Anderzijds bleken
conflicten tussen kinderen en
jongeren meer schering en
inslag binnen de ‘gemixte’
werkingen.
Einde van de strijd
tegen drempels?
De studie in Sint-Amandsberg geeft
aan dat het streven naar een
toegankelijk jeugdwerk niet evident
is – eerder gaven we aan dat
algemene jeugdwerkparticipatie
ook geen hoofddoel moet zijn. Dit
betekent echter niet dat aandacht
voor drempels zinloos is. In de
studie werden bepaalde drempels
geïdentificeerd die een waardevolle
deelname bij voorbaat in de weg
kunnen staan. ‘Onjuiste beeldvorming’
was zo’n drempel. Groepen
communiceerden bijvoorbeeld niet
altijd de nationale kortingen op
lidgelden of hun regels rond
alcoholgebruik. Dergelijke
drempels kunnen natuurlijk niet
pasklaar worden afgeleid uit
bestaande studies, maar vragen
dat jeugdwerkinitiatieven hun eigen
werking en buurt onder de loep
nemen.
Andere discussiepunten
Een focus op toegang tot jeugdwerk
is echter zeer beperkt wanneer we
bekommerd zijn om (ongelijke)
jeugdige mogelijkheden. In de
casestudy werd ingezoomd op wat
jeugdwerkers doen voor kinderen en
jongeren. Vanuit deze observaties en
de eerdere vaststellingen omtrent
het jeugdwerkbereik, worden andere
punten naar voor geschoven voor een
discussie over jeugd(werk) en sociale
uitsluiting. Deze discussiepunten
brengen het pedagogisch handelen
meer op het voorplan, plaatsen
jeugdbewegingen niet langer
bovenaan in het jeugdwerkveld en
gaan voorbij aan decretale definities
en sectorale afbakeningen van ‘werk
voor jeugd’:
• De jeugdbewegingsleiders in
Sint-Amandsberg ‘verstoorden’
groepsdynamische processen om
ervoor te zorgen dat ‘buitenbeentjes’
toch nog een kans krijgen. De
inzet van jeugdleiders voor minder
sociaal vaardige deelnemers,
daarom niet noodzakelijk uit een
andere sociaal-economische
groep, verdient misschien meer
aandacht in de discussie.
• De studie toont dat men zich niet
mag verkijken op de mate waarin
Een focus
op toegang
tot jeugdwerk
is
echter zeer
beperkt
wanneer
we bekommerd
zijn
om (ongelijke)
jeugdige
mogelijkheden.
jeugdwerk een sociale mix bereikt.
Het lijkt constructiever om vanuit de
eigenheden van jeugdwerkinitiatieven
te gaan kijken hoe ‘(leren)
omgaan met verschil’ hier kan
worden ondersteund. In de ene
(‘gemixte’) context is de pedagogische
ondersteuning van jonge
vrijwilligers misschien aan de orde,
in een andere kan er meer potentieel
schuilen in het stimuleren van
contact en samenwerking tussen
verschillende begeleiders.
• De jeugdwelzijnswerking in de studie
wisselde gestructureerde activiteiten
af met instuifmomenten. Op die
manier konden kinderen die niet te
vinden waren voor een grotere
betrokkenheid toch sporadisch >
11 I KRAX

genieten van het jeugdwerkaanbod.
Er waren hierdoor ook ontmoetingen
die anders niet zouden plaatsvinden.
Dit roept de vraag op naar wat we,
steunend op het werk van Ruth
Soenen (2006), kunnen omschrijven
als ‘ambivalente initiatieven’. Het
lijkt zinvol om ook verder na te
denken over mogelijkheden tot
vluchtige participatie en ontmoeting
buiten de dagdagelijkse werking van
jeugdwerkinitiatieven om.
• We zagen in de studie dat ‘verschillende’
groepen vanuit hun ‘verschillende’
leefwerelden aansluiting
vonden bij ‘verschillende’ jeugdwerkinitiatieven.
Men zag ook dat
bepaalde ‘leefwereldverruimende’
jeugdwerkpraktijken niet noodzakelijk
eenzelfde meerwaarde zouden
hebben voor andere kinderen en
jongeren. Ter illustratie: jeugdwelzijnswerkers
kozen ervoor om
activiteiten buiten de wijk te
organiseren, net omdat ze vonden
dat hun kinderen te veel binnen de
grenzen van hun wijk bleven. Deze
bevinding trekt heel sterk de waarde
in twijfel van het halsstarrig willen
insluiten van sociaal gemarginaliseerde
jeugdgroepen in het eigen
jeugdwerkaanbod. Een veelheid aan
jeugdgroepen vraagt om een
veelheid aan werkvormen. Ook
sportclubs en hobbyclubs komen in
zicht.
• De jeugdwerkinitiatieven in de studie
gaven op verschillende wijze vorm
aan een vrijetijdsaanbod. In
sommige werkingen determineerde
de werkvorm het aanbod, in
andere lag de keuze van activiteiten
meer in de handen van
deelnemers en nog in andere
anticipeerden jeugdwerkers op de
mogelijkheden van hun deelnemers
(zie vorig punt). Er valt hier
geen best practice uit te halen.
Maar ook op het niveau van de
concrete werkingen stelt zich dus
de vraag naar de balans tussen
aansluiten en verruimen. Hoe
kunnen jeugdwerkers een
engagement ten aanzien van ‘hun’
deelnemers het beste waarmaken?
Waar ligt het evenwicht
tussen kinderen en jongeren
bieden waar ze om vragen en hen
‘uitdagen’? ‘Uitdagen’ om zichzelf
verder te ontplooien, uitdagen om
te leren van wat anders is en wie
anders is.
• De jeugd(welzijns)werkers in
Sint-Amandsberg deden meer dan
jeugdwerk: huiswerkbegeleiding,
hulp en doorverwijzing, werken
met buurtbewoners in buurten
met ‘jeugdoverlast’… Vertrekkende
vanuit de idee dat jeugdwerk ‘werk
voor jeugd’ moet zijn, moeten
jeugdwerkers worden aangemoedigd
om hun ‘discretionaire
ruimte’ aan te wenden en om de
gehanteerde jeugdwerkdefinities
in vraag te stellen. Anderzijds,
waar jeugdwerkers voelen dat ze
te weinig kunnen doen, dient ook
de vraag te worden gesteld naar
samenwerking over sectoren
heen. Vanuit een focus op
jeugdige mogelijkheden zijn
afbakeningen tussen sectoren
immers weinig relevant. De
leefsituaties van kinderen en
jongeren in Dampoort in het
bijzonder roepen in de casestudy
de vraag op naar ‘gepaste’
ondersteuning, welke niet
noodzakelijk (alleen) in het
sociaal-cultureel werk te vinden
is.
• Een laatste vaststelling in de
studie was nog dat de jeugdwelzijnswerkers
ook een signaalfunctie
opnamen. Zo waren er
signalen aan beleidsmakers en
andere sectoren omtrent het ontbreken
van toegankelijke
eerstelijnshulp. Maar ook werd
‘jeugdoverlast’ – in adviezen, in
teksten, in uitspraken binnen het
kader van de studie – gelinkt aan
armoede, gebrek aan ruimte,
immigratie en de uitstoot van
laaggeschoolden uit de arbeidsmarkt.
Een streven naar ‘meer
gelijke’ mogelijkheden betekent
dat er vragen worden gesteld bij
de mate waarin onze maatschappij
een omgeving biedt waarbinnen
meer mogelijkheden ook
binnen handbereik kunnen
komen van kinderen en jongeren
met een zwakke maatschappelijke
startpositie. Dit betekent dat
er ruimte moet worden gecreëerd
(geforceerd) voor reflectie
en experiment met diversiteit als
invalshoek, niet alleen in de
vrijetijdssectoren, maar ook,
bijvoorbeeld, in het onderwijs en
op de arbeidsmarkt. ×
KRAX I 12
De boekeditie van het proefschrift
zal naar verwachting eind
dit jaar verschijnen bij Academia
Press.

JONGEREN-
PACT 2020
Katrien Crispeyn
In het Vlaams Regeerakkoord staat dat
de huidige Vlaamse regering een
Jongerenpact voor 2020 zal afsluiten.
Die gewichtige term weergalmt al
enige tijd binnen de jeugdsector, maar
weet iemand waar het precies over
gaat? Krax trok met een vragenlijstje
naar Suzy Bleys, adviseur jeugdbeleid
van minister Smet, en sprak met Kris
Snick van de Vlaamse Jeugdraad.
Krax • Wat is het Jongerenpact 2020,
waar komt het vandaan?
Suzy Bleys • Het Jongerenpact is een
toekomstproject van Vlaanderen voor
jongeren. Het is bij wijze van spreken
een ’vervollediging’ van Vlaanderen in
Actie (ViA) 2020. Het moet een aantal
toekomstafspraken bevatten tussen
Vlaanderen, het middenveld, sociale
partners en kinderen en jongeren,
vertrekkend vanuit het perspectief en
de focus van kinderen en jongeren.
De minister van Jeugd voert in naam
van de Vlaamse regering het Jongerenpact
uit. Hij doet dat in nauwe
samenwerking met minister-president
Kris Peeters. Het doel is om van
Vlaanderen en Brussel tegen 2020 een
toffe plek te maken voor kinderen en
jongeren. Daarnaast zal het pact
antwoorden bieden op uitdagingen die
jongeren zien voor de toekomst op het
gebied van werk, wonen…
Krax • Is dit de eerste maal dat er een
Jongerenpact wordt afgesloten?
Suzy • Nee, maar dit is wel het meest
ambitieuze jongerenpact ooit. In het
verleden was er al een aanzet van de
Koning Boudewijnstichting onder de
noemer Boodschap van de Jeugd. Maar
dit is het eerste jongerenpact dat zowel
door het middenveld, de sociale
partners en kinderen en jongeren
wordt gedragen, en wordt bekrachtigd
door de Vlaamse regering.
Voor minister Smet is het prioritair dat
dit jongerenpact een brede gedragenheid
kent, vooral en in de eerste plaats
bij de kinderen en jongeren zelf. Het
Vlaams Jeugdbeleidsplan en het
Jongerenpact vertrekken vanuit
eenzelfde stam, namelijk de EU-strategie
Jeugd.
Krax • Maar wat betekent zo’n pact nu
precies?
Suzy • Met het Jongerenpact willen we
een bepaalde dynamiek in de samenleving
teweegbrengen. We willen het
debat openen: dat de toekomst dé zaak
is voor iedereen, zowel jong als oud.
Dit pact ambieert om jongeren dichter
bij en mede-eigenaar van onze
samenleving te maken. Maar net zo
goed stimuleert dit instrument het
middenveld, de sociale partners en de
Vlaamse regering om ‘aan jongeren te
doen’. En dit niet via een waslijst van
acties met een ingewikkeld opvolgsysteem,
maar met tien concrete
engagementen voor 2020. Elk engagement
formuleert een doel voor 2020 en
formuleert de engagementen van alle
betrokken partijen. Bovendien is dit
Jongerenpact de kapstok voor het
jeugdbeleid van de volgende negen
jaar, en dus voor de volgende Vlaamse
jeugdbeleidsplannen. Het is dan aan
elke volgende regering om hier
concrete invulling aan te geven.
Binnen deze context werd eind 2010
een overheidsopdracht gegund aan de
Vlaamse Jeugdraad om kinderen en
jongeren tussen tien en twintig jaar te
bevragen over hoe ze zichzelf en hun
toekomst zien.
Krax • Hoe ging de Vlaamse
Jeugdraad te werk?
Kris Snick • De acht thema’s van de EU
Jeugdstrategie, die het resultaat waren
van een ruime bevraging van jongeren
en jeugdorganisaties in Europa,
vormden voor ons het vertrekpunt. Zelf
kozen we voor uiteenlopende methodes
om kinderen en jongeren van
diverse leeftijden en achtergronden te
benaderen.
Krax • Een concreet voorbeeld?
Kris • In lagere en middelbare scholen,
op speelpleinen en kampen peilden we
naar de mening van tieners tussen tien
en vijftien jaar. Een enquête op de iPad
gaf hen de kans om snel hun zegje te
doen. Vervolgens peilden we via een
klasgesprek naar hun motivaties,
dromen en verwachtingen voor de
toekomst. Dezelfde enquête, ‘Teentalk’
genaamd, werd later ook online
verspreid.
Voor vijftien- tot twintigjarigen gingen
we aan de slag met zeven jongerenpanels.
Elk van deze panels was divers
samengesteld en focuste, onder
begeleiding van een (jeugd)organisatie,
op een specifiek thema. Hun toekomstscenario’s
en dromen toetsten ze
vervolgens af bij hun leeftijdsgenoten,
via een enquête die ze zowel online als
peer-to-peer verspreidden. >
13 I KRAX

Krax • Hoeveel jongeren bereikten jullie in totaal?
Kris • We bevraagden 2.073 jongeren, en 91% van hen was
tussen 10 en 22 jaar. Iets meer meisjes (55%) dan jongens
(45%) deelden hun mening. We trokken naar plekken in gans
Vlaanderen en Brussel. Zo garandeerden we een goede
geografische spreiding en voldoende diversiteit in opleidingsniveau
en etnische afkomst.
Krax • Wat gebeurde er verder met de enquêtes?
Kris • Aan het eind van de rit bracht een kerngroep van vier
jongeren alle toekomstideeën en dromen samen. Die goten ze
in een creatief eindrapport. Dat eindrapport werd eind juni
gepresenteerd en overhandigd aan Pascal Smet.
Pascal Smet en Kris Peeters op de aftrap van het Jongerenpact
Krax • Enkele frappante resultaten?
Kris • Op het eerste gezicht blijkt dat jongeren met een stevige
dosis idealisme naar de wereld en hun eigen toekomst kijken.
Ze koesteren vastberaden de wens van ‘een betere wereld’.
Tegelijk zijn ze erg nuchter in hun voorstellen om die idealen
concreet vorm te geven binnen hun leefwereld. Net als elke
voorgaande generatie wil de Facebookgeneratie een toffe job,
een eigen huis en een gelukkig gezin.
Opvallend is dat bijna veertig procent van de jongeren aangeeft
dat de kloof tussen arm en rijk een pak kleiner moet. Vooral
armoede in eigen land zien jongeren als een belangrijk
probleem, en hierbij maken ze snel de link met de hoge
kostprijs van wonen. Want veel jongeren vrezen dat een eigen
kwalitatieve woning kopen niet meer haalbaar zal zijn.
Verder is er een verschil tussen jongere en oudere tieners. Bij
alle jongeren staan milieu en klimaat op één, maar jongeren
onder vijftien jaar zetten gezondheid en verkeersveiligheid
veel hoger op hun prioriteitenlijst. Wonen, werkgelegenheid en
politiek worden dan weer vooral door oudere tieners en
jongeren vermeld.
Tot slot blijkt dat jongeren verre van onverschillig staan
tegenover de politiek. Ze geven aan dat ze daadkrachtige
beslissingen verwachten van de politici als antwoord op de
politieke impasse in ons land. Verder verwachten jongeren dat
de overheid beter uitlegt waarom ze bepaalde beslissingen
wel of niet neemt.
Krax • Wat doet minister Smet nu verder met deze resultaten?
Suzy • Op basis van het eindrapport werken we aan een
ontwerptekst voor het Jongerenpact. De jongerenbevraging
moet zo authentiek mogelijk worden weergegeven in het
Jongerenpact. Ondertussen zitten we een eerste keer samen
met de sociale partners en het middenveld om de ontwerptekst
en een plan van aanpak voor te stellen. Die ontwerptekst
sturen we ook naar zo veel mogelijk jongeren om reacties te
ontlokken: Wat vinden zij ervan en hoe willen zij dit mee
realiseren? Begin 2012 organiseren we dan een dialoogdag
tussen middenveld, de sociale partners en de Vlaamse
regering. Een kerngroep van jongeren bewaakt het proces en
zorgt voor een jongerentoets. Zij stellen op de dialoogdag de
ontwerptekst en bijhorende reacties en/of amendementen
voor. De output van deze dialoogdag resulteert in het uiteindelijke
Jongerenpact. ×
Meer info
• Algemene website: www.jongerenpact2020.be
• Filmpje: http://vimeo.com/25816478

d o ssi e r
IDENTITEITS-
RECEPTEN
VOOR
LEERLING-
TOVENAARS
EN JONGE
HEKSEN
Ghislain Verstraete
Terwijl ik schrijf, word ik onderbroken door de deurbel.
Het is de periode van Halloween en groepjes lopen
verkleed als heksen, tovenaars en levende skeletten
door de straten. Ze komen aan de deur griezelen en
bedelen om snoep. Sommigen zijn jonge kinderen,
maar anderen behoren eerder tot de categorie van
jongeren. Eén groepje blijft me het meest bij. Tussen
de griezelgeluiden van de kinderen door hoor ik een
apart stemmetje. Een meisje staat uit het zicht, een
beetje verscholen tegen de gevelmuur. Ze roept mee,
maar is niet verkleed. “Zij zit in het derde middelbaar
en is te beschaamd om zich te verkleden”, honen de
vier anderen. Ze is de enige die ik meteen herken! Het
is Jasmine van twee straten verder: met haar vader
zat ik in de lagere school. De anderen wonen waarschijnlijk
ook in de buurt, maar de laagjes schmink en
de kleren verbergen hun ‘identiteit’.
Alle vijf nemen ze gretig snoep aan. En ze inspireren
me om verder over identiteit na te denken. Wat steken
we allemaal in ons ‘identiteitsrecept’?
1 Versgeplukte wilde planten, een vogelei,
drie salamanders, een grote pot en veel
water
Identiteit wordt gemaakt uit vele en verscheiden
ingrediënten.
Een mens wordt niet met een vaste identiteit geboren. Je
krijgt wel vanaf de eerste dag een zakje met bruikbare
elementen mee. Je bent op een bepaalde plaats geboren,
binnen een familie die een geschiedenis en een sociale status
heeft, je bent een jongen of een meisje, je hebt broers of
zussen… Deze elementen kan je gebruiken om een constructie
te maken die we ‘identiteit’ zullen noemen. Ook andere
mensen zullen ‘identiteit’ voor jou bedenken en etiketjes op
je kleven.
Nieuwe elementen voor die identiteitsconstructie ontstaan in
de loop van het leven. Identiteit ontleen je aan jezelf en aan
de groepen waartoe je behoort, maar ook aan meer abstracte
communauteiten (wij vrouwen, wij Belgen). Een deeltje
verloopt volgens recept: nadoen wat anderen doen of wat al
is voorgedaan. Maar een groot deel komt tot stand vanuit je
eigen gedachten, gevoel en keuzes. Je zal zelf iets bedenken
en aanvoelen, uitproberen, aftasten, durven uitvoeren… en
kijken wat er gebeurt. Je kan met vele elementen puzzelen >
15 I KRAX
15 I KRAX

Je identiteit
verschilt
naargelang
je thuis bent,
een feestje
bouwt, met
een leraar
spreekt,
onbekenden
ontmoet
enzovoort.
KRAX I 16
om identiteit naar buiten toe te
tonen: zijn je kleren belangrijk? De
snit van je haar? Je acne? Wat je
denkt? De vrienden waarmee je
optrekt? Je engagement in de
jeugdbeweging? De kleur van je
huid? Het beroep van je ouders en de
buurt waarin je woont?
Identiteit zegt iets over je plaats en je
positie in relatie tot anderen en je
omgeving. Het verbindt je met
plekken waar je graag komt en
andere waar je liever niet wordt
gezien. Identiteit heeft te maken met
een plaats in de wereld(en), met zelfgevoel
en persoonlijkheid in relatie
tot anderen en tot plaatsen waarmee
je verbonden bent.
2 Flink roeren en regelmatig
proeven
Identiteit is dynamisch en
vormt zich in samenspel met
de context, de omgeving.
De wereld om je heen is complex en
zeer dynamisch. Dit zal je identiteit
sterk beïnvloeden en ervoor zorgen
dat die regelmatig verandering zal
ondergaan. Identiteit is gedeeltelijk
stabiel, maar ook veranderlijk!
Identiteit construeer je in concrete
situaties en telkens opnieuw zal je
andere accenten leggen in de manier
waarop je jezelf presenteert. Je identiteit
verschilt naargelang je thuis
bent, een feestje bouwt, met een
leraar spreekt, onbekenden ontmoet
enzovoort. De ondertoon blijft
gelijkaardig, maar allerlei aanvullingen
of weglatingen zullen andere
aspecten op de voorgrond brengen.
Het is hier belangrijk te constateren
dat we leven en wonen in zeer
verstedelijkte gebieden. De stad is
bovenal een gedeelde ruimte waarin
veel mensen een plaats zoeken. Dit
betekent dat een grote diversiteit van
mensen gebruik maakt van dezelfde
ruimte en daarin een positie zoekt.
Die ruimten zullen verschillende
betekenissen krijgen afhankelijk van
degene die ze betreedt en van de
specifieke context. Dit is een wereld
van onzekerheid en net-niet-weten.
Simpel is dat allemaal niet, en we
zullen ons voortdurend aanpassen.
Ook op het gebied van ‘identiteit’. Er
ontstaat een spanningsveld tussen
enerzijds het ‘gelijk-blijven-over-detijd’
en anderzijds het ‘veranderenover-de-tijd’,
de groei, de nieuwe
uitdaging, de evolutie... dat de
identiteit van een persoon zijn volle
betekenis geeft.
3 Twee toverspreuken en
een verhaal om te binden
Identiteit verbindt levensfragmenten
tot een geheel.
Om identiteit te maken en onszelf en
anderen te begrijpen, gebruiken we
verhalen (narratieven) en etiketten.
Ons verhaal ontleent materiaal zowel
aan feiten (dingen die ‘echt’ gebeurd
zijn) als aan fictie (zoals fantasie). Wij
zijn, binnen ons verhaal, een

personage in een plot. Het personage
is verbonden met de levenservaring,
maar de plot kan steeds
worden gereorganiseerd. Om ons
verhaal te maken, kiezen we
telkens enkele gebeurtenissen uit
de duizenden die ons leven maken.
We verbinden die gebeurtenissen
door een intrige. Dit laat de
integratie toe van wat tegengesteld
lijkt vanuit het perspectief van een
stabiele identiteit. Diversiteit,
variabiliteit, discontinuïteit,
ambivalentie en instabiliteit worden
verklaard door de samenhang van
gebeurtenissen. Niet alleen ‘echt’
gebeurde feiten en daden zijn
bestanddelen van de intrige, maar
ook fictie en fantasie worden
aangewend.
Afhankelijk van de context primeert
hetzij de samenhang (consistentie)
van het verhaal, hetzij het werkelijkheidsgehalte
van dit verhaal. Wij
zijn op een of andere manier een
beetje verhalen! Soms worden wij
ook voorzien van een etiket. Enkele
slagzinnen die het gemakkelijk
maken om ons in een categorie te
stoppen. Etiketten maken het leven
eenvoudiger, en soms hebben we
dat nodig, maar ze dekken nooit de
complexe realiteit.
4 En ook stukjes skelet
van voorvaders en voormoeders
Identiteit verknoopt verleden,
heden en toekomst.
Niemand wordt in een leegte
geboren. Je leven begint in een
gegeven periode en op een
bepaalde plaats, vanuit je ouders,
binnen een familie en haar
geschiedenis, in een context waarin
bepaalde gewoontes en tradities
dominant zijn. Identiteit heeft dus
ook te maken met verbindingen
tussen generaties en erfenissen die
worden doorgegeven.
Erfenissen moeten we ernstig
nemen. Elke generatie heeft de
plicht om te selecteren wat in de
nalatenschap bruikbaar is voor het
heden en wat zijn diensten heeft
bewezen en kan worden weggewor-
Identiteitsopbouw
staat centraal in
de adolescentie.
pen. Identiteit heeft ook te maken
met de plaats die we al dan niet
geven aan het verleden en de wijze
waarop we dit opnieuw bruikbaar
maken voor de toekomst. Contact
tussen generaties is hierbij
belangrijk. De oudere generaties
staan dan eerder voor stabiliteit, de
jongeren voor verandering. De
dialectiek tussen beiden, soms in
de vorm van conflict, brengt
evenwichtige maatschappelijke
beweging tot stand.
5 Tijdig serveren en niet
laten verzuren of stollen.
Recept bewaren,
maar niet te strikt
volgen bij het volgende
brouwsel
Identiteit moeten we telkens
opnieuw bijschaven.
Identiteitsopbouw staat centraal in
de adolescentie. Het is een periode
waarin men zoekt naar een positie
en naar de invulling van rollen die
men graag wil opnemen. Regelmatig
gaat dit gepaard met onzekerheid
en rolverwarring. Anderen zijn
hierbij belangrijke spelers: ze
ondersteunen, confronteren,
houden een spiegel voor, lopen in
de weg, nemen een positie in die we
zelf hadden gewild…
Dit betekent absoluut niet dat
identiteitsvragen alleen in de fase
van de adolescentie aanwezig zijn.
Identiteit is nooit definitief vastgelegd
of voltooid in de vorm van een
persoonlijk wapenschild of een
andere statische of onveranderbare
vorm. Identiteit is ook een proces dat
alle levensfases doorkruist.
Terug naar Halloween
Daar staan ze dus voor mijn deur te
griezelen: vier verkleed zoals het bij
Halloween past en eentje wat
verscholen tegen de gevel in gewone
nette meisjeskledij. Je voelt de
spanning die dynamische identiteit
genereert. Jasmine weet voorlopig (in
die specifieke omstandigheid) niet
goed hoe ze haar identiteitspotje moet
koken. Ze loopt mee met de groep,
maar ze houdt zich ook een beetje
afzijdig. Ze roept en zingt even hard,
maar verschuilt zich en is niet
verkleed. Ze lacht een beetje ongemakkelijk
wanneer ze wordt aangewezen
als ‘eentje van het derde middelbaar’.
Jasmine zoekt in die situatie
naar de ingrediënten die ze verder wil
gebruiken. Jasmine zal nog regelmatig
momenten meemaken waarop ze het
niet goed weet, zoals iedereen.
Identiteit is namelijk vaak in beweging
en evolueert afhankelijk van levensfases
en contexten.
Wil Jasmine op haar leeftijd nog zingen
voor de deur om snoep te krijgen? Past
dit nog bij haar leeftijd? Wil zij zich als
heks verkleden of loopt ze liever ‘cool’
op straat? En door wie wil ze in deze
situatie zeker niet worden gezien?
Jasmine is een boeiende meid! ×
17 I KRAX

‘IK VIND HET
BELANGRIJK DAT
JE BENT
WIE JE BENT.’
ZOEKTOCHT
NAAR DE
EIGEN
IDENTITEIT
Dominique Verschuren, In Petto Jeugddienst
d o ssi e r
KRAX I 18
Voor jongeren is het een dagtaak om iemand te
worden. En dat gaat met vallen en opstaan. In Petto
heeft in haar twee jongerenenquêtes, Fake en Connected,
een aantal facetten van die identiteitsontwikkeling
bij jongeren onderzocht. Krax brengt de cijfers
en analyses.
Barbie is een jonge vrouw van een jaar of twintig uit Den
Haag. Ze maakte furore in Oh Oh Cherso, een realitysoap met
in de hoofdrol een stel jongeren die zich uitleefden op het
Griekse eiland Chersonissos. Samantha de Jongh, zoals in
haar paspoort te lezen staat, introduceerde zichzelf als een
belichaamde Barbie: “Als ik mezelf een cijfer zou geven, zou
ik een tien geven. Blond, blauwe ogen, sexy, ik ben gewoon
een kleine Barbie. Ik zei tegen mijn ouders ook altijd: ‘Als ik
later groot ben, word ik een levende Barbie.’ Nou, dat is
uitgekomen.”
Na een paar bonte weken op het partyeiland was het
uitgerekend Barbie die het appartement eens grondig ging
poetsen. Gehuld in tijgerlingerie kwam ze met emmer en
dweil het beeld ingelopen. In één oogopslag was de kijker
getuige van een ontwapende ontmaskering van de glamourkoningin
Barbie tot een vrouw die al op haar twintigste
slechts één ding leek te verlangen: de geborgenheid van een
eigen gezin en haar dienende rol daarin als moeder de
vrouw. Meer down to earth kan niet.
Zo transformeerde de levende Barbiepop in een levende
paradox. Een vleesgeworden Barbie kan je moeilijk authentiek
noemen. Als je er alles aan doet om op iemand anders te
lijken, hoeveel blijft er dan over van jezelf? Deze vraag kreeg
een andere dimensie bij het zien van Samantha’s ongedwon-
gen, oprecht lijkende huiselijkheid. Hebben we immers de
‘echte’ Barbie ooit zien schoonmaken?
Hunkering naar authenticiteit
Samantha de Jongh is de ultieme metafoor voor het
onderzoek Fake dat In Petto in 2010 publiceerde. In Petto,
een Vlaamse jongerenorganisatie die het welzijn van
jongeren wil bevorderen, vroeg aan meer dan 2.300
jongeren naar hun perceptie van hun eigen identiteit en
imago, en de wereld om hen heen. Daaruit kwam één
conclusie heel duidelijk naar voren: een hunkering naar
authenticiteit.
‘Ik vind het belangrijk dat je bent wie je bent.’ Deze
uitspraak vat het onderzoek in één zin samen. Liefst
negentig procent van de respondenten kan zich hierin
vinden. Maar leven ze er ook naar? Dat lijkt niet altijd zo
simpel.
Uit de cijfers uit tabel 1 blijkt dat jongeren zich in een
groep toch wel eens anders voordoen dan zij zich werkelijk
voelen. Psychotherapeut Wilfried van Craen, die assertiviteitscursussen
geeft aan tieners, legt in Fake Magazine uit
dat dit gedrag bij jongeren toch niet heel vreemd is:
“Jongeren weten nog niet goed wat ze waard zijn. Ze
hebben nog weinig ervaring kunnen opbouwen. En juist die
ervaring zegt: dit heb jij gerealiseerd, dit ben jij waard. Het
enige wat zij hebben is hun sociaal netwerk, studieresultaten,
misschien een of andere sport of een hobby waar ze
goed in zijn. Verder hebben ze weinig terreinen van
zelfrealisatie. Dus wat ze waard zijn, laten jongeren helaas
heel erg afhangen van wat anderen van hen denken.”

Het beeld van de buitenwereld
De hunkering naar authenticiteit
komt niet uit de lucht vallen.
Daarvoor hoef je alleen maar om je
heen te kijken, op straat, in magazines,
op televisie, online… De
ondervraagde jongeren staan
kritisch, zelfs sceptisch, tegenover
de alomtegenwoordige beeldcultuur.
Bijna 60% van de jongeren gelooft
dat meer dan 90% van alle foto’s in
reclame en tijdschriften zijn bewerkt
met Photoshop. Nog eens bijna 30%
zegt dat tussen de 75% en 100% is
bewerkt. Dat betekent dat de
overgrote meerderheid zegt dat
minstens driekwart van de getoonde
foto’s niet naturel is.
Hoe verwrongen groeit je wereldbeeld
als je vrijwel geen enkel beeld
meer vertrouwt? Hoe ontwikkel je je
persoonlijke perceptie van datgene
wat juist een enorme invloed heeft
op jouw realiteitszin? Want dat er
invloed komt uit de media mag
duidelijk zijn. Wilfried van Craen:
“Jongeren apen veel mediapersonen
na. Via de columns die BV’s mogen
schrijven, hebben ze veel invloed op
jongeren. Jongeren zoeken naar wat
ze waard zijn. Ze zoeken naar
erkenning.”
Dit is een lastig uitgangspunt voor
jongeren. Waar zoek je erkenning?
Welke bodem is stevig genoeg om
daarop aan je eigen identiteit te
bouwen als er juist veel prikkels op
je afkomen die je niet kan vertrouwen?
Een logische reactie is er één
van wantrouwen. In oktober 2011
verscheen het onderzoeksrapport
Connected. Daarin onderzoekt In
Petto de gevoelens van vertrouwen,
eenzaamheid en verbondenheid
onder bijna 1.800 jongeren. Wantrouwen
in de vorm van een gezonde
kritische blik komt aan de orde in het
onderscheid tussen de online wereld
en de reële omgeving.
Jongeren maken duidelijk een
onderscheid tussen hun contacten
online en die in ‘real life’. Ze hebben
de neiging om vertrouwelijke zaken
minder snel online te bespreken. De
dimensie van het ‘echte leven’ is
uitermate belangrijk in de perceptie
Soms lach ik wel mee met de
anderen en doe ik vrolijk terwijl ik me
vanbinnen ongelukkig voel.
Ik heb wel eens geflirt of gekust met
iemand die ik eigenlijk niet zo
aantrekkelijk vond.
Ik fake soms door me stoerder voor
te doen dan ik in werkelijkheid ben.
Helemaal niet akkoord
Niet akkoord
Tussen beide
Akkoord
Helemaal akkoord
Totaal
12,6 20,5 29,2 25,7 12,0 100,0
30,0 18,8 17,2 22,4 11,6 100,0
26,6 36,2 26,0 8,9 2,3 100,0
Tabel 1 Uitspraken over aspecten van fake zijn – Mijn eigen gedrag
Online vrienden zijn evengoed echte
vrienden, zonder ze ooit gezien te hebben
in ‘real life’
Ik chat gemakkelijker over persoonlijke
onderwerpen dan dat ik erover praat
Een ‘klapke’ doen met een vriend(in) is
hetzelfde voor mij als chatten met een
vriend(in)
Helemaal niet akkoord
Niet akkoord
Akkoord
Helemaal akkoord
Totaal
56,7 31,9 8,7 2,7 100,0
30,9 32,8 27,8 8,5 100,0
36,9 43,7 14,0 5,4 100,0
Tabel 2 Verdeling van een drietal uitspraken die zich richten op het onderscheid
tussen online contact en contact in ‘real life’
van jongeren. Het geeft iets vertrouwelijks,
waardoor ze sneller bereid
zijn om emoties te delen. Vrienden
die ze toevoegen aan hun eindeloze
lijsten op Facebook en die ze amper
kennen, staan veel verder van hen af
dan vrienden die ze ook in het echte
leven ontmoeten.
Een cultuur van wantrouwen
In wezen laten alle subvragen over
argwaan zich samenvatten in één
hoofdvraag: “Vind je dat mensen over
het algemeen te vertrouwen zijn?”
De helft (50.5%) van de respondenten
uit Connected antwoordde daarop
negatief.
Naast de kwantitatieve resultaten
koos In Petto er voor een panel van
zo’n honderd jongeren te laten
reflecteren op deze cijfers. Uit
verschillende interviews in diverse
scholen werd een reeks citaten
geïnventariseerd. Twee reacties
daaruit:
• “Die cijfers van dat de helft niet
vertrouwt, dat vind ik heel normaal.
Niet iedereen is te vertrouwen.
Maar ook niet iedereen kan mij
vertrouwen.” >
19 I KRAX

werkelijk een ziekte van deze tijd?
Hoe bouwen we een samenleving,
een gemeenschap, immers op
zonder een gezonde dosis
vertrouwen in elkaar? Lise
Lenaerts (20 jaar) zegt daarop: “In
een ideale wereld kun je alles en
iedereen vertrouwen. In die wereld
leven we niet. Punt. Maar dat je
wantrouwt, wil niet zeggen dat je
asociaal bent. Het is realistisch,
niet negatief.”
KRAX I 20
• “Zijn mensen te vertrouwen? Dat
weet ik eigenlijk niet. Aan sommige
mensen kun je van alles zeggen.
Maar menselijk egoïsme komt snel
naar boven en dan zijn mensen toch
vaker minder te vertrouwen. Als je
moet kiezen tussen die andere
persoon en jezelf, dan kies je toch
sneller voor jezelf.”
Waar komt het wantrouwen vandaan?
De vingers wijzen al snel naar
de media. Volgens het jongerenpanel
zaaien zij angst en paniek onder de
bevolking door de impact van
‘afschrikwekkende monsters’ als
Marc Dutroux en Ronald Janssen uit
te vergroten. Er dreigt een cultuur te
ontstaan waarin ouders hun
CONTACT MAKEN ALS JE JE EENZAAM VOELT (MEERKEUZE, N = 1295)
kinderen indoctrineren door te
zeggen dat niemand te vertrouwen
is.
Alain Van Hiel, professor sociale
psychologie aan de Universiteit Gent,
zegt in Knack naar aanleiding van het
onderzoek Connected: “Ik ben
geschrokken van de cijfers. Vertrouwen
is een totale voorwaarde voor
het functioneren van een maatschappij.
Het is de sociale lijm die
een maatschappij bijeenhoudt. Als
blijkt dat jongeren geen vertrouwen
meer koesteren, is dat een zeer
onrustwekkende evolutie. Groepen
zonder vertrouwen functioneren
niet.”
Is dit negativisme terecht? Is het
Ik sms 30.8%
Ik chat met vriend(in) die ik in ‘real life’ ook zie 24.6%
Ik babbel met een vriend(in) 21.9%
Ik babbel met een ouder(s) 18.9%
Ik telefoneer met vriend(in) 17.6%
Ik houd het voor mezelf 16.2%
Ik chat met vriend(in) die ik alleen ken van de chat 7.5%
Ik zet het in mijn Facebook- of Netlogstatus 5.2%
Ik vertel het aan mijn knuffelbeer 2.6%
Ik schrijf het in mijn dagboek 1.6%
Ik babbel met een leerkracht, begeleider, coach… 1.0%
Ik chat of mail met een leerkracht 0.0%
Tabel 3 Verdeling van contactmaken bij eenzaam voelen (algemeen)
Mama beats Gaga
Niet Justin Bieber of Lady Gaga
zijn de grootste helden van de
hedendaagse jongeren, maar…
papa en mama. In een onderzoek
van JIM uit mei 2011 lezen we:
“Bijna de helft beschouwt hun
vader of moeder als vriend(in)
(42%) en kijkt op naar de ouders
(56%).”
Zo’n waardering voor ouders
druist als een contradictio in
terminis in tegen de aloude,
onwrikbare tienerlogica om je flink
af te zetten. Toch komt ook in
Connected deze trend terug.
Leeftijdgenoten staan aan de top
als het gaat om personen aan wie
je je diepste gevoelens toevertrouwt.
Maar ouders wurmen zich
daar stevig tussen.
Lut Celie, jongerentherapeute,
juicht de tendens van vertrouwen
in de ouders toe. Zij zegt in
Connected Magazine: “Ouders zijn
zeer belangrijk omdat zij hechtingsfiguren
zijn. Daarom zijn zij
belangrijk om erkenning te
krijgen. We zetten ons enorm
tegen hen af. Maar om uiteindelijk
te worden wie je bent als jongere,
is het belangrijk om een compliment
te krijgen.”
Celie’s verklaring sluit naadloos
aan op het verhaal van de
hunkering naar authenticiteit. Als
je er automatisch van uitgaat dat
75% van het beeldmateriaal niet
naturel is, dan ga je zekerheid
zoeken in dingen die dicht bij je
staan. Wie zijn er dan meer te
vertrouwen dan de mensen die je
al je hele leven kent en die je
hebben opgevoed?

Trouw aan jezelf
In de zoektocht naar een eigen
identiteit liggen momenten van
eenzaamheid vaak op de loer. Bij
jongeren is dat niet anders dan bij
volwassenen.
Eenzaamheid is taboe onder jongeren.
Ervaring opgedaan tijdens de
Connected-interviews leert dat met
name ASO’ers buitengewoon
behendig het onderwerp pareren door
het te generaliseren en het zeker niet
op zichzelf te projecteren.
Een taboe binnen het taboe eenzaamheid
is ‘eenzaamheid in een groep’.
De druk om als jongere the time of
your life te beleven is groot. Je bent
immers jong! Je eenzaam voelen in
een groep lijkt dan de wereld op z’n
kop. En toch is het een bekend
verschijnsel. Uit het jongerenpanel
van Connected: “Als ik met vrienden
op café ga, dan word ik niet echt
uitgesloten. Maar zij zeggen dan: ‘Wij
gaan boven nog eens poolen of een
pintje pakken.’ Dan heb ik eigenlijk
geen goesting om dat te doen en voel
je toch een soort van eenzaamheid. Je
hebt dan eerder goesting om bij
iemand anders te zijn, maar niet bij
die personen.”
Het is niet altijd gemakkelijk om je af
te zonderen, om een stap terug te
zetten. Terwijl dit juist een enorme
verrijking kan zijn. In Connected
Magazine heeft In Petto geprobeerd
om eenzaamheid een veelzijdig
gezicht te geven. Eenzaamheid is
meer dan alleen een vijand. In de
vorming van je identiteit en het
groeiproces naar authenticiteit kan
een eenzaam gevoel op z’n tijd ook
GEVOEL VAN EENZAAMHEID
een bondgenoot zijn. Zoals een
jongere opmerkt: “Eenzaamheid is
goed. Je denkt dan na. Je leert jezelf
beter kennen.”
In Connected Magazine komt Ann
Geirnaerdt aan het woord. Zij
ondernam de voettocht naar
Santiago de Compostella. Jongeren
die onderweg zijn, geeft ze graag het
volgende mee: “Het is leuk als je
kunt afspreken, maar er is ook een
consequentie als je die weg alleen
wilt doen: dan hoort daar een stukje
eenzaamheid bij. Die dan weer de
ruimte geeft voor andere contacten.
Soms moet je bij jezelf bijtanken om
terug ruimte te hebben voor
anderen. En vertrouw erop dat je
altijd op je pootjes terechtkomt.” ×
Bronnen
Onderzoeksrapporten:
• Onderzoeksrapporten Fake en
Connected gratis te downloaden op
www.inpetto-jeugddienst.be
• Verrassende resultaten in jongerenonderzoek
JIM, 26 mei 2011 op
http://tv-visie.be/nieuws/belgie/
verrassende-resultaten-in-jongerenonderzoek-jim_44311/
Artikels:
• Jeroen Zuallaert, “De wereld loopt
niét vol seriemoordenaars”, in:
Knack, nr. 42, 19 oktober 2011, p.
52-53
• Dominique Verschuren, “Afwijzing
is als een regenbui: vervelend,
maar niet traumatisch.” Psychotherapeut
Wilfried van Craen
vertelt over fake bij jongeren, in:
Fake Magazine, In Petto, Antwerpen,
april 2010, p. 44-47
Nooit 21.6%
Overkomt me wel eens 68.0%
Overkomt me dikwijls 8.9%
Overkomt me voortdurend 1.5%
TOTAAL (N = 1724) 100%
• Dominique Verschuren, “We
mogen niet bang zijn om ons hart
te verbinden met elkaar.” Lut
Celie, in: Connected Magazine, In
Petto, Antwerpen, oktober 2011, p.
38-41
• Dominique Verschuren, “Soms
moet je bij jezelf bijtanken om
terug ruimte te hebben voor
anderen.” Ann Geirnaerdt, in:
Connected Magazine, In Petto,
Antwerpen, oktober 2011, p. 54-55
Hoe
verwrongen
groeit
je wereldbeeld
als
je vrijwel
geen enkel
beeld
meer vertrouwt?
Tabel 4 Verdeling van eenzaamheid onder de ondervraagde jongeren
21 I KRAX

INVENTIEVE
IJSBEER OF
ONVERMOEIBARE
PANDA
DE TOTEM:
MOOI MAAR
GEVAARLIJK
Daan Bauwens
d o ssi e r
KRAX I 22
Het is zomer. Je staat midden in een
bos en je wangen blozen door de
hitte van het kampvuur. Je sluit je
ogen en schreeuwt je nieuwe naam
uit in de vier windrichtingen. Er zijn
weinig momenten zo betoverend in
een scoutscarrière als de totemisatie.
De dierennaam die je daar krijgt,
draag je mee voor de rest van je
leven.
Voor wie het fenomeen ‘totemisatie’
niet kent: elk lid van de scouts krijgt
na enkele jaren lidmaatschap een
dierennaam. Die naam wordt samen
gekozen door de leiding en de leden
van de groep die al getotemiseerd
zijn. Bij elk dier horen eigenschappen.
Zo staat ‘leeuw’ voor edelmoedigheid,
moed, maar ook voor
luiheid. ‘Hert’ wordt dan weer
gekozen voor iemand die gevoelig,
fier en een tikkeltje angstig is.
Enkele jaren na de eerste totem
wordt het ritueel herhaald: dan
wordt de voortotem gekozen, een
adjectief dat samen met de totem
een scherpere omschrijving van
iemand geeft.
De totem vertaalt dus hoe anderen je
percipiëren, met alle risico’s van
dien. In hoeverre stemt die totem
overeen met de realiteit? En hoe kan
je op zo’n jonge leeftijd al een label
op iemand plakken? Bestaat het
gevaar niet dat de totem een
ingrijpende invloed gaat hebben op
hoe het kind zich van dan af gaat
voelen? Jan Vansantvoet, pedagogisch
stafmedewerker van Scouts en
Gidsen Vlaanderen, antwoordde op
onze vragen.
Het Achtste Vuur
“Alles begint bij Jungle Book”, vertelt
Jan ons. “Mowgli komt in de natuur
verschillende dieren tegen van wie
hij heel snel de positieve en negatieve
kanten ontdekt. Zo is de
totemisatie begonnen, maar dat was
decennia terug. Ondertussen
ontstonden nieuwe namen, tot op het
punt dat er een wildgroei van totems
was. Scouts en Gidsen koos ervoor
om met een publicatie regelmatig de
namenlijst aan te passen. En zo is
Het Achtste Vuur, onze catalogus van
dierennamen, ontstaan.”
Het positieve benadrukken
“Het doel van totemisatie is: iemands
positieve eigenschappen benadrukken”,
licht Jan toe. “We willen
iemand zeggen: dit is jouw sterkte,
dit is wat jij bijdraagt aan onze groep.
Blijf die eigenschap uitdragen.”
Krax • Maar elke totem heeft toch
ook negatieve eigenschappen?
Jan • Die zijn er zeker, maar deze
mogen nooit de bovenhand krijgen.
De totemisatie is een ritueel zoals er
vele bestaan. En het gevaar, net
zoals bij alle andere rituelen, is dat
de essentie uit het oog wordt
verloren. Het is onze taak om hierop
toe te zien. Het is niet zinvol om
iemand met het adjectief ‘onbeleefd’
op te zadelen voor de rest van diens
scoutscarrière. De vraag moet
blijven: wat is iemands uitgesproken
positieve eigenschap? Het is onze
overtuiging dat dit bij iedereen moet
lukken.
Krax • Wat is de ideale leeftijd voor
een totem?
Jan • Wij adviseren om pas totems te

geven wanneer de leden dertien à
veertien jaar zijn. Dan zijn ze al iets
langer vertrouwd met scouting en
de mensen rondom zich. Wanneer
de leden te jong zijn, bestaat
trouwens het gevaar dat de leiding
te veel vrijheid geeft aan de leden
die mogen meebeslissen. De
leiding moet de totemisatie steeds
voldoende kaderen en benadrukken
dat het positieve moet primeren.
Het is ook mogelijk dat men nog
wat langer wacht. Jongeren van
veertien of vijftien jaar hebben al
meer inzicht in zichzelf en elkaar.
Er heerst binnen lokale groepen
weleens discussie over welke
leeftijd het beste is, maar de
manier waarop het ganse ritueel
wordt gehouden, is toch het
belangrijkste. Proeven mogen
uitdagend zijn, maar niet vernederend.
En de totemnamen moeten
met de grootste zorgvuldigheid
worden gekozen.
Krax • De leiding draagt de
eindverantwoordelijkheid. In
hoeverre kunnen zij inschatten
wat de juiste totem is voor
iemand?
Jan • Moeilijke vraag. Veel hangt af
van het engagement van de leiding.
Ze moeten het goed willen doen en
ook tijdens het voorgaande jaar alle
leden ervan op de hoogte brengen
dat er binnenkort een totem zal
moeten worden gekozen voor een
van hun medeleden. Ze moeten
iedereen de tijd geven om er goed
over na te denken. Maar het klopt
dat de leiding nooit het perfecte
beeld van een lid zal hebben. Het is
gemakkelijk om iets te zeggen over
een lid met een open karakter,
maar het is moeilijker om de
stillere leden in te schatten. Is het
‘risicovrij’? Neen. Maar we houden
vast aan de kern: samen het mooie
van elke scout of gids naar boven
laten komen.
Van Tijger naar Winterkoninkje
Soms loopt het fout. Dat bewijst
onze eerste getuige. Het meisje
(21) wil anoniem blijven en kan
Jan Vansantvoet duidt het totemritueel
haar emoties nauwelijks bedwingen
wanneer ze haar verhaal doet. “Toen
ik dertien was, heb ik de naam ‘Tijger’
gekregen, een allesbehalve positieve
totem. Het dier bezit uiterlijke
schoonheid en laat zich gemakkelijk
liefkozen, maar tegelijk is het koppig
en blijft het toch altijd ietwat onbetrouwbaar.
Ik weet niet waarom ze mij
die totem hebben gegeven. Misschien
stonden ze er niet bij stil, maar voor
een kind van dertien waren het
bijzonder harde woorden.”
“Enkele jaren later hebben de leiding
en de leden me de voortotem
‘behoedzaam’ gegeven. Die totem
heeft enkel positieve eigenschappen:
lief, speels, gevoel voor humor. Ik
denk dat ze daarmee iets wilden
goedmaken. Maar de negativiteit van
mijn totem bleef me achtervolgen. Ik
begon me zelfs af te vragen: wat als
mijn leden mijn totem gaan opzoeken
wanneer ik leidster ben? Het was pas
in mijn voorlaatste jaar als lid dat de
leiding samen met de groep heeft
besloten om er iets aan te doen,
omdat de totem te veel pijn bleef
doen. Toen hebben ze mijn totem
veranderd in ‘Winterkoninkje’.”
We zochten ‘Winterkoninkje’ op. Het is
een opgewekte en blijmoedige
zangvogel, erg vitaal, behendig en
snel. Was daarmee alle leed verholpen?
Winterkoninkje: “De personen
die de eerste keer mijn totem hebben
gekozen, beseften niet dat het zoveel
pijn deed. Anders was het misschien
nooit gebeurd. Nu nog weten veel
mensen niet dat ik van totem ben
veranderd. Het heeft meer impact dan
de meesten denken. En ik schaam me
er zelfs nu nog om.”
Pieter Nuytinck alias Sikahert
Sikahert: voor het leven
Pieter Nuytinck (27) draagt scouting
in het hart. Zelfs na zijn tijd als lid en
leider bleef hij actief binnen de
beweging. Maar ook hij heeft
gemengde gevoelens bij zijn
totemisatie: “In het derde middelbaar
heb ik de naam ‘Sikahert’
gekregen, een totem waar ik heel
tevreden mee was. Een paar jaar
later kreeg ik de voortotem ‘gemoedelijk’.
Dat was minder: het is een
totem die heel gemakkelijk wordt
gegeven. Bovendien zat er op dat
moment iemand anders in mijn
groep die dezelfde voortotem had
gekregen. Ik heb me zo vaak
afgevraagd waarom. Ik was toch
helemaal anders? Pas toen ik ouder
werd, heb ik er vrede mee kunnen
nemen. Ik was ‘anders’ gemoedelijk.”
Pieter staat ondertussen met beide
voeten in het professionele leven.
Ook daar, zo blijkt, blijft je totem
belangrijk: “Laatst was ik met
collega’s op het werk aan het
spreken over de jeugdbeweging. Het
bleek dat verschillenden onder ons
scouts waren geweest, dus vroegen
we meteen naar elkaars totem. Dat
is leuk, en het is iets speciaals in
vergelijking met andere jeugdbewegingen.
Ik heb vrienden bij wie de
totem al ter sprake is gekomen op
sollicitatiegesprekken. Het zegt
namelijk iets over je persoonlijkheid.”
Maar Pieter maakt nog een laatste
kanttekening: “Het gaat niet over hoe
je bent of hoe je jezelf ziet, maar om
hoe de groep je op dat moment ziet.
Het blijft een momentopname.” ×
23 I KRAX

d o ssi e r
IDENTITEITSOPBOUW
IN HET JEUGDWERK
Mieke Nolf, Uit de Marge
KRAX I 24
Het jeugdwerk speelt een belangrijke
rol in de identiteitsontwikkeling
van kinderen en jongeren. Dit geldt
ook voor maatschappelijk kwetsbare
kinderen en jongeren. Krax nam een
kijkje bij vzw Jong.
Krax • Bestaat er zoiets als een
gedeelde identiteit bij jongeren van
een lokale wijkwerking?
Recep • Men denkt vaak en onterecht
dat die er is, bijvoorbeeld op
basis van etnische herkomst. Maar
iedere jongere bouwt zijn identiteit
op uit verschillende aspecten.
Naargelang de rol die ze opnemen,
komen bepaalde aspecten meer en
andere minder aan bod. Ze hebben
een gamma petjes die ze kunnen
opzetten in verschillende contexten.
Als jeugdwerker duurt het even voor
je ziet welk petje de jongere op dat
moment draagt.
Krax • Een voorbeeld?
Recep • Ik merk dat jongeren tegen
verschillende jeugdwerkers anders
kunnen praten over hun ervaringen
op school. Mijn collega krijgt het
verhaal te horen van de jongere als
onschuldig zieltje. Ikzelf krijg een
verhaal waarbij de jongere zijn
verantwoordelijkheid in het conflict
duidelijker benoemt.
Krax • Ligt dat dan aan jullie
gemeenschappelijke Turkse roots?
Winny • Volgens mij heeft dat eerder
te maken met vertrouwen. Ook
jeugdwerkers met andere roots
kunnen zo’n vertrouwensrelatie
opbouwen, zij het soms wat trager.
Recep • Dezelfde afkomst hebben
kan trouwens ook meer gêne
oproepen. Jongeren stellen mij veel
vragen over relaties. Maar met
vragen over seks gaan ze liever bij
mijn Belgische collega.

Krax • Is cultuur dan niet sterk
bepalend voor je identiteit?
Recep • We hebben de neiging om
sterk te focussen op etnisch-culturele
achtergrond. Men heeft het over
‘de andere cultuur’. Maar een
cultuur als eenvormig en eenduidig
onveranderbaar geheel bestaat niet.
Cultuur is dynamisch en wordt door
mensen verschillend ingevuld.
Krax • Waaruit bestaat de identiteitsopbouw
dan wel?
Recep • Ik merk dat er bij onze
jongeren een viertal gemeenschappelijke
lagen zijn. Deel uitmaken van
het jeugdhuis of van de kerngroep is
een duidelijke eerste laag. Daaronder
komt het gemeenschappelijke
land van de (groot)ouders: Turkije.
De gedeelde ervaringen met
uitsluiting en racisme vormen een
derde belangrijke laag. Tot slot is er
het generatieconflict met hun ouders
in hun verhouding tot het land van de
(groot)ouders en het land van
geboorte. De mate waarin die
belangrijk zijn en de mate waarin
andere aspecten spelen, verschilt
dan weer van jongere tot jongere.
Jan • Identiteit is eigenlijk een fictief
gegeven dat wordt gecreëerd doordat
mensen zich spiegelen aan anderen
en deel willen uitmaken van een
groep. Je bent maar door interactie
met anderen. Iedere mens zoekt
naar een evenwicht tussen de
uitbouw van een unieke identiteit en
het behoren tot een groep gelijken.
Dat betekent ook dat mensen bij de
opbouw van hun identiteit in conflict
gaan met anderen. Identiteit is dus
niet altijd iets dat gezellig of
gemakkelijk wordt gevormd.
Krax • Kun je dat concreter maken?
Jan • Onze jongeren behoren tot een
minderheidsgroep, zowel etnischcultureel
als sociaal-economisch.
Deze cruciale uitgangspositie maakt
dat ze op zoek gaan naar iets om een
sterke identiteit rond op te bouwen.
Mensen uit de middenklasse doen
dat rond hun opleiding of hun job.
Maar dat is moeilijk als je negatieve
schoolervaringen hebt of werkloos
bent. Veel jongeren vinden dan
identiteit in een nationalistisch
verhaal.
Krax • Volgens Bleri Lleshi 1 schrijft
de meerderheid aan de minderheden
een identiteit toe waarin die
zich nauwelijks herkennen.
Recep • Je identiteit opbouwen
betekent niet alleen naar jezelf op
zoek gaan. Een identiteit ontstaat
soms doordat een ander je systematisch
in een bepaald hokje duwt. Mijn
dochter haalde in het zesde leerjaar
81.6% voor Nederlands. En toch
moest ze een taaltest afleggen om
naar het middelbaar te mogen gaan.
1 ‘Identiteit en interculturaliteit.
Identiteitsconstructie bij jongeren in Brussel’,
boek van Bleri Lleshi en Marc Van den
Bossche, 2010
Ze trok haar ogen open toen ze zag
welke kinderen ook die taaltest
opgelegd kregen. Voorheen had ze
zich altijd een Belgische gevoeld,
maar sinds die dag behoort ze tot ‘de
allochtonen’ en is ‘allochtoon zijn’
een deel van haar identiteit geworden.
Jan • De identiteitsontwikkeling is
een samenspel van een persoonlijke
zoektocht en een sociaal proces. Als
die interne en externe aspecten
matchen, is er geen probleem. In het
andere geval krijg je een conflict.
Meestal zegt men dan dat de
jongeren een probleem hebben,
terwijl het iets zegt over welke plek
de jongeren krijgen in de samenleving.
Krax • Hoe gaan jeugdwerkers om
met de identiteitsopbouw van jongeren?
Winny • Het is belangrijk dat
jeugdwerkers openstaan voor
verschillen. Dat ze inzien dat
jongeren anders zijn of anders
denken, zonder dat ze dit als
abnormaal bestempelen. Coaching is
hierin heel belangrijk. En er moet
voldoende veiligheid zijn in het team,
zodat zo’n zaken bespreekbaar zijn,
via intervisie bijvoorbeeld.
Jan • We merken dat beginnende
jeugdwerkers vaak proberen om de
subcultuur van jongeren over te
nemen: kledij, muziek… Om bij de
jongeren in de gunst te komen, >
RECEP GÜLTAS
39 jaar
jeugdwerker
WINNY DE PRYCKERE
48 jaar
gebiedscoördinator
JAN NAERT
34 jaar
beleidsmedewerker
25 I KRAX

KRAX I 26
KRAX I 26
De vragen
over seks
komen
bij mijn
collega
terecht.
verloochenen ze zichzelf. Terwijl
echtheid net heel cruciaal is als je
vertrouwen wil opbouwen. Dat zit soms
in kleine dingen. Ik ben West-Vlaming en
ik praat West-Vlaams met de jongeren.
Ze lachen dan met mijn accent. Voor mij
is dat een aanknopingspunt om over taal
en identiteit te praten. Verder is het voor
jongeren heel belangrijk dat je toont dat
je aan hun kant staat. Wat niet betekent
dat je hen altijd gelijk geeft of alle
gedrag goedkeurt. Je kunt jongeren
confronteren met hun misstappen en
tegelijk resoluut hun kaart trekken en
een duidelijk maatschappelijk signaal
geven.
Krax • Komen religie en geloof aan bod
in de werkingen?
Winny • Ja, hoewel geloofsbeleving
enorm verschilt onder de jongeren. Zij
grijpen hun contacten met andere
jongeren of met begeleiders wel aan om
over geloof te praten. Laatst was er in
het meisjeshuis een grote hetze omdat
iemand op internet had gelezen dat je in
een kangoeroe kon veranderen bij een of
andere zonde. De meisjeswerkster grijpt
zoiets aan om over geloof en bijgeloof te
praten.
Jan • Veel gesprekken over geloof
worden in de instuif gevoerd. Jongeren
onder elkaar. Of tijdens individuele
gesprekken met begeleiders. Maar ook
andere thema’s komen aan bod, zoals
druggebruik, werksituaties, levenskeuzes
maken…
Recep • Ik probeer alert te zijn voor
de druk die soms van buitenaf komt
op jongeren wat betreft levenskeuzes.
Een aantal weken terug was er
een jongere van negentien bij me die
zo snel mogelijk werk wilde hebben,
trouwen en een gezin stichten. Ik heb
daarop doorgevraagd, omdat ik druk
van buitenaf vermoedde. Een week
later liet hij me weten dat hij een
andere richting had gekozen.
Luisteren, vragen stellen en
spiegelen zijn belangrijk op zo’n
moment.
Krax • Heeft internet invloed op de
identiteitsvorming?
Jan • Internet speelt wel een rol,
maar naar mijn gevoel wordt die
overschat. Facebook is vooral een
manier om contacten te leggen,
vooral tussen jongens en meisjes.
Krax • En specifieke jeugdcultuur:
muziek, tv-programma’s?
Winny • Had je me die vraag tien jaar
geleden gesteld, dan had ik ‘ja’
gezegd. Turkse feuilletons waren
toen erg populair. Ondertussen zijn
die verdwenen en vraag ik me af of
we die impact toen niet overschatten.
Krax • Wat betekenen materiële
statusobjecten?
Jan • Sommige jongeren kopen een
auto om iemand te zijn, om iets te
betekenen. Voor mij duidt dat op een
leegte. Een gemis aan geborgenheid.
Recep • Ouders kopen vaak materiële
zaken voor hun kinderen omdat
dit hun taal is om te zeggen: ‘Ik zie je
graag.’
Winny • We leven dan ook in een
consumptiemaatschappij. Er wordt
ons voorgehouden dat je iemand
kunt zijn door iets te hebben. Bij
mensen die rijk genoeg zijn om alles
te kopen, wordt dat zelden geproblematiseerd.
Mensen in armoede
daarentegen, kunnen dan zogezegd
niet met geld omgaan.
Krax • Dragen vergelijkbare
schoolervaringen bij tot een
gedeelde identiteit?
Jan • Zeer zeker. Onlangs zag ik op
de school van mijn zoontje een
Slowaaks jongetje van zes jaar oud.
Het was zichtbaar bang en niemand
besteedde er aandacht aan. Toen ik
er de juf op aansprak, antwoordde
zij: ‘Ge moet er niet te veel moeite in
steken, meneer. Dat is ons wegloperke.’
Ik stond perplex. Dat is wat
onze kinderen keer op keer meemaken.
Niemand gelooft in hen. Op den
duur geloven ze niet meer in zichzelf.
Ik heb ook eens een klassenraad
gevolgd. Er was een discussie over
een meisje dat een grote mond had
opgezet. Tot slot werd gezegd: ‘En
we hadden nu eens een allochtoon
met mogelijkheden.’ Dat geloof je
toch niet?! Zulke ervaringen zorgen
ofwel voor een laag zelfbeeld of voor
frustratie en verzet. En beide
bepalen mee je identiteitsopbouw.
Krax • Hebben jeugdwelzijnswerkers
een bredere rol?
Jan • Werken met maatschappelijk
kwetsbare kinderen betekent ook
steeds positie innemen en onrechtvaardige
situaties aan de kaak
stellen. In onze samenleving kijkt
men heel instrumenteel naar
jeugdwerk: de nadruk ligt op wat
kinderen daar kunnen leren, op
competenties verwerven. De vraag
die we als jeugdwerkers aan
kinderen moeten stellen is echter
niet ‘Wat kun jij?’, maar wel: ‘Wie
ben jij?’ We vertrekken van kinderen
vanuit hun gehele zijn. We aanvaarden
hen zoals ze zijn. Een kind hoeft
niet te ‘veranderen’ of te ‘verbeteren’
in het jeugdwerk. We proberen wel
kansen te bieden en te luisteren als
kinderen en jongeren zelf vragen
stellen.
Winny • Ook tussen jeugdwerkers en
kinderen is er soms een gedeelde
faalervaring. Veel jeugdwerkers
waren zelf ooit buitenbeentjes. Dat
geeft interessante confrontaties.
Vaak durven die mensen buiten de
lijntjes denken.
Jan • Dit druist in tegen de sterk
responsabiliserende houding die van
opvoeders wordt verwacht. Wij geven
jeugdwerkers mee dat ze hun eigen
zoektocht en eigen onzekerheden
mogen benoemen. Zo ontdek je ook
de onzekere en zoekende kanten van
jongeren, die vaak de oorzaak zijn
van hun zogenaamd ‘onhandelbaar’
gedrag. ×

st u d ie ko p
Tien stappen tot succes
1 Kies een doelstelling 2 Benoem je doelstelling 3 Identificeer vijf voordelen van deze doelstelling 4 Denk na over de uitdaging
van dit project 5 Vind vertrouwen, bijvoorbeeld in vorige successen 6 Bedenk hoe je vooruitgang kan boeken in dit project
7 Engageer je en maak dit engagement ook bekend 8 Volg je vooruitgang op 9 Wees voorbereid op een tegenvaller
10 Vier je succes en bedank iedereen voor zijn bijdrage.
KWALITEITS-
LABEL
VOOR JEUGD-
INFORMATIE
Kathleen De Smedt
‘Jongeren weten steeds minder over
voorbehoedsmiddelen en seksueel
overdraagbare aandoeningen’, kopte De
Standaard op 26 september. Dergelijke
nieuwsberichten tonen aan dat er nood is
aan correcte en toegankelijke jeugdinformatie.
Het blijkt dat jongeren intensief
zoeken, maar niet altijd het antwoord
vinden in het grote aanbod. Dat is de
voornaamste reden waarom VIP Jeugd in
2012 een kwaliteitslabel voor jeugdinformatie
zal lanceren. “Het label moet een
‘brand’ worden voor betrouwbare en
kwaliteitsvolle jeugdinformatie, die
voldoet aan de behoeften van jongeren”,
vertelt Marjolein Haan, directeur van het
Vlaams Informatiepunt Jeugd. >
27 I KRAX

Kwaliteitscoach Bene Bailleul
Op bezoek bij het JIP in Middelkerke
Internationale trend
“Met het kwaliteitslabel willen we
ook kwaliteitszorg in de Belgische
jeugdsector stimuleren”, licht
Marjolein Haan toe. “We merken
namelijk dat in andere landen de
jeugdsector niet stil zit. VIP Jeugd
vond het nuttig om al die experten
samen te brengen en te leren van
onze buitenlandse collega’s.” Zo is er
de Nederlandse Academie voor
Media & Maatschappij, die een
nationaal keurmerk voor mediawijsheid
heeft. Een organisatie met dit
keurmerk geeft aan dat ze het
belang van de ontwikkeling van
mediawijsheid bij jeugd, ouders en
andere volwassenen onderkent en
dit opneemt in haar beleid. In het
Verenigd Koninkrijk werken ze met
een aantal nationale kwaliteitssystemen,
specifiek voor de jeugdsector.
Deze en andere voorbeelden van
kwaliteitslabels en -systemen
kwamen aan bod op het internationaal
congres van VIP Jeugd, met de
steun van het Youth in Action
programma. Geïnteresseerde
deelnemers uit Spaans Baskenland,
Finland, Tsjechië en Kroatië schreven
zich in. Het waren medewerkers van
coördinerende organisaties vergelijkbaar
met VIP Jeugd, maar ook
lokale jeugdconsulenten en een
beleidsmedewerker.
Experts aan het woord
Het startschot van het congres werd
gegeven door de Belgische kwaliteitscoach
Bene Bailleul (zie p 29).
Op een laagdrempelige en praktische
manier bood hij inzicht in het
EFQM- of European Foundation
Quality Management-model.
Liesbeth Hop van de Nederlandse
Academie voor Mediawijsheid
benadrukte dat de huidige generatie
kinderen en jongeren opgroeit met
mobiel internet. Deze WiFi-kids
communiceren anders dan voorgaande
generaties. Als professionals
die dagelijks met jeugd werken,
moeten we openstaan voor deze
omwenteling. Nigella Andrew van
CES (UK) lichtte PQASSO toe: een
tool die organisaties uit de non-profit
sector in het Verenigd Koninkrijk
gebruiken om te starten met
kwaliteitszorg.
Stappenplan
An Baert van participatie-expert
Levuur begeleidde twee workshops die
verder bouwden op de basiskennis van
EFQM die de deelnemers ondertussen
hadden. Ze vroeg alle deelnemers om
een doelstelling of project te kiezen:
een aspect dat ze wilden verbeteren.
Een van de cases was: meer deelnemers
aantrekken voor een evenement.
Met behulp van het door Levuur
ontwikkelde instrument bokste elke
deelnemer een concreet stappenplan
voor zijn project in elkaar. Zonder het
zelf te beseffen, was iedereen intensief
met kwaliteitszorg bezig. Maar wellicht
even belangrijk: An Baert creëerde bij
de hele groep een vurig enthousiasme
en het engagement om binnen de
eigen organisatie het stappenplan te
introduceren.
Op bezoek bij JIP’s
Het netwerk van Jongereninformatiepunten
(JIP’s) is belangrijk voor VIP
Jeugd. Deze lokale informatieverstrekkers
komen dagelijks in contact met
jongeren en werken al jaren aan een
kwaliteitsvolle dienstverlening.
Daarom werd er uitgebreid tijd
uitgetrokken om twee JIP’s te bezoeken:
JIP Antwerpen en JIP Middelkerke.
Twee moderne JIP’s met een
kwaliteitsvolle werking en gemotiveerde
JIP-medewerkers. De deelnemers
waren onder de indruk.
Het congres was een succes. Natuurlijk
gebruikt VIP Jeugd nu verder alle
interessante feedback opgepikt tijdens
dit congres bij het vastleggen van het
kwaliteitskader voor het label. Een
proces dat nu volop bezig is. ×
Wil jij meewerken aan het kwaliteitslabel
of heb je opmerkingen bij dit
artikel? Wil je graag meer weten over
het stappenplan? Surf dan naar
www.vipjeugd.be of mail je vragen
naar Kathleen.desmedt@vipjeugd.be.

TIPS VAN BENE
BAILLEUL
st u d ie ko p
Wat zorgt ervoor dat organisaties en
personen succesvol zijn? Het is een
vraag die kwaliteitsexpert Bene Bailleul
al jaren bezighoudt en inspireert. Bene’s
bedrijf heet IKIA.cc, waarbij IKIA staat
voor ‘Ik Kom In Actie’. Want dat is wat
Bene wil bereiken bij zijn deelnemers.
Krax • Waarom is kwaliteitszorg
belangrijk in een organisatie?
Bene Bailleul • Door te kiezen voor
kwaliteitszorg kies je als organisatie voor
focus. Het helpt je organisatie om van
binnenuit te werken aan betere resultaten.
Hierbij kan je focussen op resultaten
buiten je organisatie (bijvoorbeeld een
grotere tevredenheid van je klanten of
van je opdrachtgever) of op resultaten
binnen je organisatie (bijvoorbeeld een
grotere tevredenheid bij je team). Deze
focus zorgt voor meer duidelijkheid voor
je medewerkers, maar ook voor je
klanten, je opdrachtgever en je omgeving.
Als organisatie of bedrijf sta je zo
veel sterker in deze turbulente tijden.
Krax • Welke zijn de essentiële stappen
om een kwaliteitstraject te doen
slagen?
Bene • Een van de belangrijkste
succesfactoren voor kwaliteitszorg is het
engagement van de directie, de top van
een organisatie. Met die verbintenis op
zak kan je met kwaliteitszorg starten.
Verder geef ik je graag de zes D’s. Alles
start met een idee of een Droom. Na het
dromen gaan we Denken over waar we
nu staan en waar we naar toe willen. Om
zo ons Doel te bepalen. Wanneer de
doelen uitgezet zijn, komen er nog drie
D’s. Allereerst Durven: effectief de
stap(pen) zetten, om dan te komen tot
het Doen. De laatste D is de minst
gemakkelijke, namelijk het Doorzetten.
Eigenlijk passen we hier ook de
PDCA-cyclus toe (Plan – Do – Check –
Act). Plannen is gelijk aan dromen,
denken en doelen uitspreken. Doen is
uiteraard het durven en het uitvoeren
van het plan. Check en Act staan voor
evalueren om te evolueren. Zo beland
je bij de laatste D van doorzetten.
Krax • Hoe zorg je ervoor dat
kwaliteitszorg iets blijvends is binnen
je organisatie? Dat het een continu
proces is?
Bene • Volgens mij zijn er drie
belangrijke elementen die onderling
verbonden zijn: doorzetten, communiceren
en opvolgen. Wil je echt
resultaat bereiken, dan is het niet
alleen belangrijk dat je in actie komt,
maar vooral dat je doorzet. Het tweede
element is communiceren: wat je
aandacht geeft, groeit en bloeit. Het is
bovendien belangrijk dat communicatie
in twee richtingen gebeurt. En als
laatste element is er het opvolgen.
Mensen willen resultaten zien. Ze
willen weten of ze goed bezig zijn.
Evolueren we momenteel in de richting
van ons doel of eerder weg van ons
doel? En welke acties ondernemen we
om op het juiste spoor te blijven?
Krax • Je werkt als kwaliteitspeter in
opdracht van het Vlaams Centrum
voor Kwaliteitszorg (VCK). Je
begeleidt organisaties die willen
focussen op kwaliteitszorg. Wat is het
VCK en welke rol speelt het?
Bene • Het VCK wil een klimaat
creëren in Vlaanderen waarin bedrijven
kwaliteitsvol, competitief en performant
naar voor kunnen treden. Het
VCK-netwerk groepeert kaderleden uit
het bedrijfsleven vanuit verschillende achtergronden
en uit diverse disciplines. De
missie van het VCK bestaat erin om
organisaties en ondernemers samen te
brengen en hen te stimuleren om hun
ambities duurzaam te realiseren. De
kernopdrachten zijn: sensibiliseren,
kennis bijbrengen, houding veranderen en
het permanent innoveren van kwaliteitsconcepten.
Internationaal maakt het VCK
deel uit van het bestuur van de European
Organisation for Quality, dat de kwaliteitsorganisaties
van maar liefst 34 landen
groepeert.
Krax • Wat vind je van een kwaliteitslabel
voor informatie, en meer specifiek
voor jongereninformatie?
Bene • Het lijkt me een goed idee om een
kwaliteitslabel te hebben voor jongereninformatie
als dit een meerwaarde kan
betekenen voor de jongeren in het
algemeen en voor de jongereninformatie
in het bijzonder. Ik weet niet of hier nood
aan is. Wat denken jongeren hierover? In
welke mate vinden zij dit belangrijk?
VIP Jeugd vindt het uitermate belangrijk wat
jongeren denken over zo’n kwaliteitslabel
voor jeugdinformatie en betrekt hen dan ook
bij de totstandkoming ervan! ×
Interessante links
• EFQM: www.efqm.org
• PQASSO: www.ces-vol.org.uk
• Bene Bailleul: www.ikia.cc
• VCK: http://vck.be
29 I KRAX

de slimste jeugdwerker
KRAX I 30
SAMEN-
WERKING
TUSSEN
JEUGD EN
WELZIJN
A LOVE STORY

Dat er een lange traditie van
samenwerken bestaat tussen
de werkvelden Jeugd en
Welzijn hoeft ons niet te
verbazen. De grootste gemene
deler springt dan ook in het
oog: in beide contexten staan
kinderen en jongeren centraal.
Toch is er weinig geweten over
dit soort samenwerkingen.
Jammer, want beide domeinen
kunnen veel van elkaar leren,
elkaar aanvullen en zelfs
versterken.
Het ideale motief voor de
Vlaamse Jeugdraad en Steunpunt
Jeugd om in 2011 een
praktijkonderzoek te voeren
naar het reilen en zeilen van
bestaande samenwerkingsverbanden
en om te peilen
naar hun noden en behoeften.
Want daar willen zowel de
Vlaamse Jeugdraad als Steunpunt
Jeugd op inspelen. Het
onderzoek resulteerde in een
lijvig rapport. In Krax formuleren
we enkele belangrijke
aanbevelingen, enerzijds
gericht aan de overheid, maar
anderzijds ook bedoeld voor
(toekomstige) samenwerkingspraktijken
tussen organisaties
uit de Jeugd- en de
Welzijnshoek.
De onderzochte samenwerkingsverbanden
zijn eerder kleinschalig van
aard en vinden hoofdzakelijk plaats op
lokaal niveau en in een stedelijke
context. Qua intensiteit van de
samenwerking zijn de bestudeerde
cases onderling sterk verschillend,
gaande van eenmalige, projectmatige
samenwerkingen tot permanente
relaties of een structureel overleg.
De setting van het
onderzoek
• Twee onderzoeksvragen:
- Hoe functioneren samenwerkingsverbanden
tussen Jeugd en
Welzijn in Vlaanderen?
- Welke noden en behoeften zijn er
binnen deze samenwerkingsverbanden
(en hoe kunnen we hierop
inspelen)?
• Vijftig onderzochte samenwerkingsverbanden,
zowel in de breedte
als in de diepte:
- Een online vragenlijst peilde naar:
· Objectieve gegevens betreffende
het functioneren van de
samenwerking
· Opvattingen over het samenwerkingsverband,
succesfactoren,
bedreigingen, noden en
behoeften
- Binnen de focusgroepen en in
diepte-interviews werd gereflecteerd
over:
· De resultaten uit de online
bevraging
· De succesfactoren, bedreigingen,
noden en behoeften.
Onze aanbevelingen maken we graag
iets concreter met behulp van een
fictief voorbeeld als rode draad…
Jeugdorganisatie X wil haar aanbod
openstellen voor jongeren met een
fysieke beperking, vanuit de insteek
‘Iedereen die wil intekenen op ons
aanbod is welkom’. Ze kennen iemand
die werkt in een instelling voor
personen met een fysieke beperking
en stappen op de organisatie af met de
vraag of zij het zien zitten om de
jongeren die dat wensen te laten
deelnemen. De instelling voelt daar
wel wat voor, aangezien ze zelf weinig
tijd hebben om een kwalitatief
vrijetijdsaanbod te voorzien. So far, so
good...
Slimme verbondenheid:
het verstandshuwelijk
Laat ons eerst onze voorbeeldcase wat
verder volgen…
Er duikt echter een ‘maar’ op. Tijdens
de activiteiten ondervinden de
jeugdwerkers een aantal problemen.
Er zijn onvoldoende middelen en
onvoldoende man- of vrouwkracht
voor de praktische ondersteuning van
de jongeren: het begeleiden van
toiletbezoek, hulp bij de maaltijden,
vervoer van en naar de activiteiten...
De instelling heeft hier evenmin de
middelen voor. Daar hadden ze op
voorhand niet bij stil gestaan!
Bezint eer ge begint
Het voorbeeld illustreert een opmerkelijke
bevinding uit het onderzoek,
namelijk dat organisaties vanuit
(jeugdig) enthousiasme vaak te snel
aan een samenwerking beginnen. In
een later stadium stoten ze dan op
moeilijkheden met de praktische
organisatie of komt er een kink in het
afstemmingsproces met de partner(s).
We bevelen daarom aan om eerst
voldoende tijd te nemen om je eigen
organisatie onder de loep te leggen:
Wie zijn we en wat zijn onze waarden?
Wat willen we bereiken? Waar liggen
onze grenzen? Staat ons hele team
achter de samenwerking? Wat
verwachten we van onze partner(s)? …
Vraag ook aan je potentiële partner(s)
om dit te doen. Bespreek meteen de
uitkomst van deze denkoefeningen
tijdens een eerste gesprek. Op die
manier ontdekken jullie misschien wel
een aantal fundamentele punten die
onverenigbaar zijn? Ofwel word je net
bevestigd in het gevoel dat jullie elkaar
kunnen versterken? In ieder geval
zorgt een goede voorbereiding ervoor
dat heel wat problemen kunnen
worden voorkomen tijdens de samenwerking
zelf. De uitspraak ‘goede
afspraken maken goede vrienden’ is
hier zeker op zijn plaats. Verder blijken
vertrouwen, openheid en gelijkwaardigheid
tussen partners belangrijke
(voor)waarden om tot een goede
afstemming te komen.
Op zoek naar je ideale partner
Ook al heb je een scherp beeld van je
eigen organisatie en van je wensen ten
aanzien van een partner, dan nog ben
je niet meteen klaar voor de start. Uit
het onderzoek komt naar boven dat
– zeker in intersectorale samenwerkingen
– het vinden van de ideale
partner niet altijd even vlot verloopt.
Die richtingloze zoektocht maakt dat
er vaak wordt samengewerkt met een
organisatie die je al kent of die je werd
aangeraden door anderen. Samenwerkingsverbanden
reiken op die manier
nooit verder dan een >
31 I KRAX

KRAX I 32
Organisaties
beginnen
vanuit
(jeugdig)
enthousiasme
vaak te
snel aan
een samenwerking.
‘ons kent ons’-verhaal. Dit vormt
overigens niet noodzakelijk een
probleem, integendeel. Een goed
persoonlijk contact kan er juist voor
zorgen dat de afstemming tussen
partners prima verloopt. Maar wat als
deze personen wegvallen?! Bovendien
zijn er misschien inhoudelijk meer
geschikte partners te vinden.
We stellen vast dat er nood is aan
ontmoeting tussen organisaties en
actoren uit verschillende sectoren.
Hierin zien we een belangrijke rol
weggelegd voor lokale overheden, de
gemeentelijke diensten. Uit het
onderzoek blijkt dat daar waar er
overleg is tussen de gemeentelijke
diensten (bijvoorbeeld welzijnsoverleg,
jeugdoverleg, vrijetijdsoverleg…) er veel
vaker intersectorale samenwerkingen
ontstaan. Iedere dienst krijgt vanuit zijn
organisaties specifieke vragen, die op
het overleg samen kunnen worden
gelegd. Daarnaast kunnen ook lokale
netwerkmomenten een opstapje zijn om
actoren uit de buurt te leren kennen.
Daar komen kindjes van
Cruciaal in de samenwerking tussen
Jeugd en Welzijn blijkt het realiseren
van een maatschappelijk relevant
project. Of, met andere woorden: een
project dat aansluit op de leefwereld
van kinderen en jongeren. Een aanbod
waar kinderen en jongeren effectief
iets aan hebben.
Een initiatief dat bottom-up ontstaat
De meeste onderzochte samenwerkingsverbanden
zijn ontstaan van
onderuit. Dit wordt ook als de meest
geschikte manier beschouwd om een
initiatief te starten. Het zijn namelijk
de medewerkers in het veld die weten
wat er leeft bij hun doelgroep, die
weten waar er nood aan is… Het is aan
hen om die signalen op te pikken en er
op in te spelen. Betrek je doelgroep
ook bij het uitdenken van je project, dat
maakt je project alleen maar meer
relevant.
Projecten die van bovenuit ontstaan
(top-down), initiatieven genomen door
een overheid, blijken daarentegen niet
altijd even succesvol te zijn, juist
omwille van het feit dat ze het
‘ervaringsaspect’ missen. Heeft de
overheid dan geen rol te spelen? Toch
wel: het is de overheid die het klimaat
moet scheppen om samenwerking
mogelijk te maken en te stimuleren.
Integrale benadering van kinderen
en jongeren
Kinderen en jongeren zijn niet in
hokjes op te delen. Wat er bij hen leeft,
omvat verschillende levensdomeinen
zoals opvoeding, onderwijs, jeugd,
welzijn, werk... Om te kunnen aansluiten
op die jeugdige leefwerelden is een
integrale benadering van kinderen en
jongeren aangewezen. In eerste
instantie is het aan de partnerorganisaties
zelf om niet louter te handelen
vanuit hun eigen domein, maar om dit
te overstijgen. Het is namelijk in de
zone(s) waar meerdere domeinen
elkaar overlappen, dat organisaties
elkaar kunnen vinden, aanvullen en
zelfs versterken.
Terug naar ons voorbeeld.
Jeugdorganisatie X blijft volharden en
wil jongeren met een fysieke handicap
laten deelnemen aan hun aanbod. Ze
gaan op zoek naar financiële middelen
en/of logistieke ondersteuning voor de
specifieke begeleiding voor deze
jongeren. Ze stuiten echter steevast
op een probleem: ze kunnen hiervoor
nergens terecht. Vanuit het beleidsdomein
Jeugd komt de afwijzing: ‘Dit is
geen jeugdwerk. Ga voor die ondersteuning
maar bij Welzijn aankloppen.’
En bij Welzijn horen ze het excuus:
‘Het is jeugdwerk, ga daar dus maar
steun vragen.’ De organisatie wordt
van het kastje naar de muur gestuurd...
Een integrale benadering van kinderen
en jongeren geldt dus zeer zeker ook
voor de overheid: zonder beleidsdomeinoverschrijdende
visie en beleid
lukt het niet. Een noodzakelijke
voorwaarde is bovendien een beleid dat
rekening houdt met specifieke
contexten. Daarmee bedoelen we dat
samenwerkingsverbanden die werken
met ‘moeilijke’ doelgroepen niet enkel
mogen worden afgerekend op basis
van meetbare, kwantitatieve output,
maar ook en vooral op basis van
kwalitatieve output.
Een helpende hand
De nood aan een doordachte manier
om een samenwerking te realiseren is
duidelijk. Om daaraan tegemoet te
komen, ontwikkelde Steunpunt Jeugd
een hulpinstrument, een leidraad voor
organisaties die in de toekomst
wensen samen te werken. De tool is er
niet enkel voor samenwerkingsverbanden
tussen Jeugd en Welzijn, maar
heeft een bredere inzetbaarheid, voor
alle organisaties die intersectoraal
willen samenwerken. ×
‘Samenwerking:
Meer dan een blind date’
Studiedag op 14 februari 2012
Het Huis van het Nederlands,
Brussel
Info en inschrijving op
www.steunpuntjeugd.be
Het ondersteuningsinstrument kan
je vanaf 14 februari bestellen via
info@steunpuntjeugd.be.
Het volledige onderzoeksrapport
en een ingekorte versie kan je
vanaf januari gratis downloaden op
www.steunpuntjeugd.be/samenwerkingjeugdwerkenwelzijn.

wa r m w at er
“TALENT HEEFT
IETS VAN DOORN-
ROOSJE: JE MOET
HET WAKKER
KUSSEN”
Jan T’Sas
33 I KRAX

Niets is tegenwoordig zo hot als
talent. Bij wie moet je zijn als je
daarover meer wil weten? Krax
zocht het uit en vond The
Learning Company. Dat is een
hecht netwerk van vijftig
professionals die gepassioneerd
zijn door leren en ontwikkeling.
Voor België is sociaal
pedagoog Luc Verheijen een
van de aanspreekpunten. “We
houden ons bezig met individuele,
organisatorische en maatschappelijke
vraagstukken”,
licht hij toe. “We zoeken oplossingen
die bijdragen aan
individuele groei, duurzame
organisatieontwikkeling,
kennisproductiviteit, vernieuwing
en verandering. We
noemen onszelf “The Learning
Company” omdat leren de kern
is van wat we doen, omdat we
graag goed gezelschap willen
zijn en omdat we willen vernieuwen.”
Verschillende opvattingen
Krax • Is talent de nieuwste hype?
Luc Verheijen • Talent krijgt inderdaad
steeds meer aandacht, als tegenpool
voor de klassieke opvatting over leren.
Daarbij gaat men vooral uit van
tekorten. Je hebt een 4 op 10 voor
Frans en er wordt over niets anders
meer gepraat, zelfs als je drie negens
hebt voor andere vakken. Een positieve
tegenover een negatieve invalshoek
dus. Nu is dit kijken naar talent ook
weer niet zo modern als het lijkt. De
basisopvattingen over talent lijken
bijvoorbeeld veel op de emancipatorische
beweging binnen het onderwijs
uit de jaren zeventig. De onderdrukte
een stem geven, ervan uitgaan dat
iedereen vermogen heeft, talent en
energie stimuleren… daar ging het
toen om. Vandaag moeten we concluderen
dat die beweging relatief weinig
blijvend effect heeft gehad.
Krax • Laten we dan bij het begin
beginnen: wat is talent precies?
Luc • Een dominante opvatting is dat
talent gelijk staat aan een persoon: je
hebt het of je hebt het niet. In een
kenniseconomie betekent dit dat
bedrijven de getalenteerde mensen
willen binnenhalen en de anderen
laten vallen. Een tweede, sterk
groeiende opvatting luidt: iedereen
heeft talent en dat moeten we
stimuleren. Als je hiervan uitgaat, dan
heeft dat twee effecten op een
organisatie: mensen worden in hun
kracht geplaatst en je realiseert
betrokkenheid en eigenaarschap.
Samengevat: ‘Ik kan doen waar ik goed
in ben.’ Maar ik wil hier graag een
derde visie aan toevoegen: talent is
relationeel, het bestaat enkel als het
wordt gezien. Of zoals bij Doornroosje:
talent is er pas wanneer het wakker
wordt gekust. Leraren en onderwijs in
het algemeen spelen daarin een
cruciale rol. Leraren die uitgaan van
een gemiddelde leerling, zien geen
talenten.
Krax • In een klas moet je toch
uitgaan van gemiddelden? Anders
kom je nergens.
Luc • Onzin. Ken je “De School der
Dieren”? Dat is een fabel van George
Reavis, een onderwijsvernieuwer uit de
jaren dertig. De fabel gaat over dieren
die het ideale leerplan opstellen om te
bepalen welke het beste dier is. Ze
verzamelen de competenties waarin
elk dier uitblinkt. Het beste dier is
datgene met de hoogste score. Maar
één norm voor “het beste dier” is
onmogelijk: een karper zal nooit hard
kunnen lopen, een havik kan niet
zwemmen en een konijn niet vliegen.
De fabel leert ons dat de gemiddelde
leerling niet bestaat en dat differentiatie
essentieel is om te leren. Als
leraren de talenten van hun leerlingen
willen spotten en stimuleren, kunnen
ze niet anders dan een diversiteit van
leervormen en leercontexten aanbieden.
Talent doen groeien
Krax • Wat doe je dan met laatbloeiers?
Luc • Het risico bestaat inderdaad dat
bepaalde kinderen niet meteen blijk
geven van een specifiek talent. Als
talent bijzonder is, kunnen kinderen/
jongeren de lat misschien te hoog
vinden. Daarom mag talent niet
worden gehanteerd als een onderscheidend
kenmerk. Maar het is
moeilijk, want dat onderscheidend
denken zit in onze samenleving
Iedereen heeft
talent, en dat
moeten we
stimuleren.
Sociaal pedagoog Luc Verheijen

ingebakken. In het bedrijfsleven zie je
dat ook. Veel bedrijven hebben schrik
van talentontwikkeling bij hun
werknemers. Ze denken: ‘Help, als we
daar ruimte voor vrijmaken, wat
krijgen we dan?’
Krax • Misschien vrezen ze te veel
onderlinge concurrentie?
Luc • Ze overdrijven. De meeste
mensen komen niet met exotische
voorstellen als je hen vraagt wat ze
echt graag willen. Ze willen gewoon
hetzelfde werk met meer verantwoordelijkheid
en/of specifiekere taken.
Geef ze dan ook de kracht en de
ruimte. Mensen komen in beweging als
ze zich aangesproken weten op hun
talent en hun bezieling. Bedrijven
kunnen daar enkel hun voordeel mee
doen.
Krax • Welke context moeten we
creëren om talenten te doen groeien?
Luc • Op school pleit ik voor krachtige
leeromgevingen. Het frontale lesgeven
is al lang passé. Bovendien zie ik, als ik
het rapport van mijn kinderen bekijk,
enkel punten. Ik lees niets over plezier
of talent. Allicht vinden we inspiratie in
de appreciative inquiry, het “waarderend
onderzoek”. Dat is een visie en
aanpak waarbij organisaties systematisch
op zoek gaan naar het beste in
mensen, hun organisaties, de hele
samenleving. Waarderend onderzoek
zoekt antwoorden op de vraag wat de
meest effectieve impulsen geeft aan
een systeem. Organisaties die zo
redeneren, begrijpen dat je door op elk
niveau te vertrekken van talent en
krachten een betere samenleving
creëert, met meer positivisme.
Waarderend onderzoek ontstond in
1986. Het is enorm aan het groeien en
heeft het al tot op de agenda van Kofi
Annan geschopt.
Krax • Zijn scholen voldoende met
talentontwikkeling bezig?
Luc • Dat begint. Ik kom op steeds
meer plekken echt mooie voorbeelden
tegen. Ik hoorde het verhaal van een
kleuterjuf die met drie poppen werkt:
Bennie, Kennie en Willie. Als ze Bennie
meebrengt, gaat het die dag over wie je
bent en hoe het met je is. Met Kennie
praten de kinderen over waar ze goed
in zijn, en met Willie over wat ze willen.
De klasactiviteiten draaien daar om. En
in de lerarenopleiding aan de Katholieke
Hogeschool Limburg zijn er
concrete plannen om een derde van
het curriculum integraal te besteden
aan talentontwikkeling. Ze organiseert
nu al een talentenacademie voor
tieners. In de lagere school van de
KT-scholengroep in Hasselt heeft men
een experiment opgezet waarbij de
jaarklassen worden opgedoekt, en het
talent van de kinderen wordt ontwikkeld
via team teaching. Bovendien
worden de ouders daar heel sterk bij
betrokken. Zo creëert de school het
besef dat je niet alleen bezig bent in de
wereld. Scholen, organisaties die
hiermee bezig zijn, timmeren aan de
weg. Al die sterke voorbeelden zijn
fantastisch. Stel je voor dat we in
Vlaanderen een beweging op gang
kunnen brengen om dergelijke
verhalen te delen en nog groter te
maken!
Krax • Je hebt het vooral over
onderwijs gehad. Hoe zit het met
thuis?
Luc • Een mooi voorbeeld komt uit
Nieuw Zeeland. De Maori’s gaan op
een wel heel specifieke manier om met
jongeren die voor het eerst een
crimineel feit plegen. Zodra ze zijn
gearresteerd, doet de familie er alles
aan om de jongeren uit de gevangenis
te halen en thuis in de familie op te
vangen. Ze hebben dan het volgende
ritueel: de jongere zit in het midden
van de kring en de familieleden
vertellen urenlang over de goeie en
leuke dingen die ze zich over hem
herinneren. Tot het ze lukt om het
‘zwarte schaap’ weer binnen te halen.
De Maori’s hebben de ervaring dat dit
de beste manier is om de jongere terug
op het rechte pad te krijgen, en dat het
risico op wegglijden in de criminaliteit >
Waarderend
onderzoek
leidt ertoe
dat mensen
zich
verbonden
voelen, hun
kwaliteit
met elkaar
delen,
daaruit de
energie
putten om
samen
dingen te
doen.
35 I KRAX

KRAX I 36
De
media
verslaan
immers
niet de
realiteit,
zij
maken
de werkelijkheid.
veel groter is als de jongere wordt
berecht in het klassieke juridische
systeem.
Krax • En in de brede samenleving?
Luc • Onlangs vond er een internationaal
congres plaats in Kathmandu: de World
Appreciative Inquiry Conference. Daar
werden tal van projecten voorgesteld die
op waarderend onderzoek steunen:
alfabetiseringsprojecten, microkrediet,
meer eigenaarschap voor vrouwen
Projecten zowel in bedrijven als in
scholen, in verenigingen... Het motto is:
“Doing well by doing good.” Een heel
ander voorbeeld vind je bij ons via kunst:
in Heusden-Zolder werd samengewerkt
met kunstenaar Koen Vanmechelen. Hij
maakte zijn kunstwerk, de Cosmogolem,
een houten reus, samen met leerlingen
uit technisch en beroepsonderwijs. De
initiatiefnemers plaatsten zijn Cosmogolem
op een publieke plek in de gemeente.
Op die manier willen ze mensen via
kunst met elkaar verbinden, in dit geval
rond het thema talent en veerkracht. De
verbinding groeit verder doordat mensen
er samen over praten en reflecteren. Op
die manier creëer je als kunstenaar
eigenaarschap, hechting en een positieve
waardering voor talent.
Waarderend onderzoek
Krax • De keuze voor het positieve, daar
draait het duidelijk om.
Luc • De essentie van waarderend
onderzoek is niet te blijven praten vanuit
wat misloopt, maar vanuit wat goed gaat.
Niemand houdt van problemen. Daarmee
beweer ik niet dat je soms niet
probleemoplossend moet werken (denk
maar aan de geneeskunde), maar het
werkt gewoon niet op alle domeinen.
Krax • Kan je een voorbeeld geven?
Luc • Als je het mislukken van relaties
bestudeert om tot betere relatietherapieën
te komen, dan vertrek je vanuit
een probleem. Vanuit waarderend
onderzoek heeft men nagegaan wat
koppels typeert die meer dan vijftien
jaar samen zijn. Daaruit zijn twee
kenmerken gekomen die men nooit
zou hebben ontdekt vanuit de studie
van mislukte relaties: mensen in een
geslaagde relatie ondersteunen
elkaars droom en ze schatten elkaars
kwaliteiten hoger in dan ze werkelijk
zijn. Een “positieve illusie” heeft men
dat genoemd. Vanuit dergelijk
onderzoek naar wat wél werkt, krijg je
dus heel andere informatie. Nog een
voorbeeld: hoe leer je het meest over
de tevredenheid van medewerkers?
Door stress op het werk te onderzoeken
of door verhalen over bevlogenheid
te verzamelen? Het laatste levert meer
op. Nog belangrijker dan het positieve
is wat men het “generatieve” noemt.
Waarderend onderzoek leidt ertoe dat
mensen zich verbonden voelen, hun
kwaliteit met elkaar delen, daaruit de
energie putten om samen dingen te
doen. Zo ontstaat er een gedeelde
“goesting” om werk te maken van een
gewenste toekomst. Ten slotte vraag ik
me af waarom de pers ook niet veel
meer een positief verhaal brengt,
zeker over jongeren. Zij spelen hier
een onvoorstelbaar belangrijke rol. De
media verslaan immers niet de
realiteit, zij maken de werkelijkheid.
Krax • Je schrijft dat mensen
doorgaans niet stilstaan bij hun
kwaliteiten. ‘Het gaat vanzelf.’
Hebben kinderen en jongeren het
daar niet nog moeilijker mee?
Luc • Integendeel! Kinderen weten
zelfs heel goed waar ze goed in zijn, ze
zien de essentie van wat er moet
gebeuren, maar ze leren het af om het
te benoemen. Veel leersystemen zijn
nog altijd gericht op wat je nièt kunt.
Men gaat ervan uit dat talent zichzelf
wel ontplooit. Het is de mythe dat
ontwikkeling betekent dat je kan
worden wie je wilt. Waar het echt om
gaat is: worden wie je bent, inzien waar
je wel en niet goed in bent en daar je
conclusies uit trekken. Elk beleid zou
daarop moeten inspelen. ×
The Learning Company:
www.kessels-smit.com

a a n ko n di g i n g
STEUNPUNT
JEUGD
VANAF 2012
EN DE TOEKOMST
VAN KRAX
Evelyne Blancke
Steunpunt Jeugd sluit de huidige
beleidsperiode af met een tevreden
gevoel. Tussen 2009 en eind 2011 werd
er enorm veel verwezenlijkt. Steunpunt
Jeugd positioneerde zich sterker
als ondersteuner van de sector én als
voorvechter van een geïntegreerd
jeugdbeleid. De klantenevaluaties en
de stakeholdersbevraging bevestigen
ons goede werk. Maar alles kan
beter…
Beleidsnota 2012-2014
Met een nieuwe beleidsnota als
einddoel keken we bij Steunpunt Jeugd
kritisch naar onze eigen werking en
bezonnen we ons grondig over de rol
die we in de komende drie jaar kunnen
spelen. In alle denk- en planningsprocessen
bleken kwaliteit en kwalitatieve
ondersteuning als constanten naar
voor te komen. Dat criterium zal dan
ook het hoogste streven in het
toekomstige Steunpunt Jeugd zijn en
blijven.
Kwaliteit op vijf thema’s
Kwaliteit komt niet vanzelf. Je moet
een weloverwogen weg inslaan en de
focus scherp houden. Wil Steunpunt
Jeugd, als kennis- en expertisecentrum
jeugd- en kinderrechtenbeleid in
Vlaanderen, uiterst valabel en
betrouwbaar zijn, dan moet het ook
kwaliteit boven kwantiteit plaatsen.
Vanuit die optiek besloot Steunpunt
Jeugd het vizier te vernauwen, maar
dan wel veel dieper in te zoomen op vijf
geselecteerde thema’s:
• Welzijn
• Vorming en educatie
• Ruimte
• Cultuur
• Organisatieontwikkeling
De vijf thema’s zijn evenwel niet
lichtvoetig gekozen. Samen omvatten
ze datgene wat kinderen, jongeren en
hun organisaties heel sterk aanbelangt,
zowel nu als in de toekomst.
Steunpunt Jeugd opteert er trouwens
voor om ze themaclusters te noemen:
het zijn brede maatschappelijke velden
die bestudeerd en doorgrond zullen
worden. Dat is de taak van twee
verantwoordelijke stafmedewerkers
per themacluster. Samen zullen zij zich
vastbijten in hun thema, hun expertise
verdiepen en aanspreekpunt zijn voor
alles wat Steunpunt Jeugd over alle vijf
de thema’s kan verzamelen en delen. >
37 I KRAX

Kwaliteit
komt niet
vanzelf.
Je moet een
weloverwogen
weg
inslaan en
de focus
scherp
houden
Geen losse schakels
Steunpunt Jeugd heeft de vijf thema’s
gekozen vanuit een groter perspectief.
Geen enkel domein staat immers los van
het andere. In het leven van kinderen,
jongeren en hun organisaties komt alles
samen. Om een voorbeeld te geven: de
woonsituatie en huisvesting van onze
jeugd zijn aandachtspunten in zowel het
domein Welzijn als in Ruimte. Steunpunt
Jeugd wil dit soort dwarsverbindingen
een plaats geven en zelfs stimuleren,
door momenten en gelegenheden te
creëren zodat diverse thematrajecten
elkaar kunnen ontmoeten, kruisen en
versterken. Zoals het hoort in een echt
geïntegreerd verhaal.
En Krax?
Binnen het toekomstplan van Steunpunt
Jeugd is er een nuttige rol weggelegd
voor Krax. Waar Krax jarenlang het
vakblad van en voor de jeugdsector
was, zet Krax vanaf 2012 de stap
naar een echt expertiseblad. Een
identiteitsontwikkeling die perfect
kadert binnen ons discours van de
vijf thema’s.
Voortaan rapporteert elke Kraxeditie
in vijf vaste cahiers over de
expertise die binnen Steunpunt
Jeugd werd opgedaan. We claimen
echter niet de unieke aanbieder van
kennis te zijn. Vele anderen bezitten
immers eveneens wijsheid over
‘onze’ thema’s. Daarom stelt Krax in
elk van de vijf cahiers een aantal
pagina’s open voor de stem van
andere deskundigen. Wij willen niet
weten van tunnelvisie. Elke aanvullende
kijk, ja zelfs tegenstrijdige
mening, kan in Krax een forum
vinden. Kennisdeling, inspiratie en
debat blijven in de toekomst de
voornaamste trefwoorden. ×
Thematrajecten
Beste lezer,
KRAX I 38
De themaclusters zijn echter breed en
de vele deelfacetten ervan kunnen heel
uiteenlopend zijn. Denk gewoon nog
maar aan Ruimte: op hoeveel manieren
heeft dat geen weerslag op
kinderen en jongeren! En Welzijn, hoe
pik je hier de meest relevante sporen
uit? Het wordt dan ook een hele
uitdaging voor de themaduo’s om
volleerd expert te worden. Alweer, om
de kwaliteitsfocus scherp te houden,
dringen enkele haalbaarheidskeuzen
zich op: Steunpunt Jeugd kiest ervoor
om binnen elk thema jaarlijks twee
specifieke trajecten te lopen.
Bij elk traject werken we met en voor
de jeugdsector. Al naargelang de
individuele doelstelling ervan kadert
elk traject ofwel binnen het jeugd- en
kinderrechtenbeleid of dient het ter
ondersteuning van onze sector. Zo blijft
de missie van Steunpunt Jeugd
gerespecteerd. De uitkomst van zo’n
traject kan overigens heel divers zijn.
Het resultaat kan een product zijn,
bijvoorbeeld een publicatie of een
onderzoeksrapport, een hulpinstrument
of een online tool. Maar ook een
studiedag, vorming met workshops of
een debatronde zijn reële mogelijkheden.
Krax bestaat elf jaar. Misschien ben jij zo’n lezer die al elf
jaargangen lang trouw Krax verslindt. Maar evengoed ben je
een recente abonnee en kreeg je Krax nog maar een paar keer
in de bus. En nu blijkt Krax een nieuwe weg in te slaan!
Laten we je vooral geruststellen. Krax blijft een periodiek
magazine, met een regelmaat van zo’n drie per jaar. Het blijft
ongeveer net zo dik als je gewend bent. Waar we vroeger
telkens inzoomden op één dossier, gaan we voortaan altijd
dezelfde vijf thema’s onder de loep nemen. Dankzij de steeds
groeiende expertise binnen Steunpunt Jeugd en niet in het
minst de waardevolle beschouwingen van externe schrijvers,
zal Krax toch telkens nieuwe en boeiende invalshoeken
belichten.
Kwaliteit is ons hoogste goed en de lat ligt hoog voor de eerste
nieuwe Krax. Daarom verplichten we onszelf om daarvoor de
nodige tijd te nemen. Helaas moeten we je geduld op proef
stellen en een noodzakelijke pauze inlassen. Maar lang duurt
die niet. Nog voor de zomer van 2012 krijg je een fris blad in
handen.
Ben je niet zo zeker of de nieuwe Krax nog past bij jou? Wij
durven zweren van wel. En overigens… Krax wordt gratis. Heb
je nog maar net je jaarabonnement betaald, dan hebben we al
iets voor jou geregeld. Surf even naar www.steunpuntjeugd.
be/krax voor antwoorden op al je praktische vragen.
En de naam? Die houden we nog even geheim…
Tot binnenkort!
Evelyne Blancke,
Hoofdredacteur Krax

hi p hip hi p
HIP
HIP
HIP
RUIMTE IN 2050
De minister van Ruimtelijke Ordening
schrijft momenteel een Beleidsplan
Ruimte waarin hij wil vastleggen hoe
de ruimte in Vlaanderen moet
evolueren in de toekomst, of ten
minste tot het jaar 2050. Steunpunt
Jeugd zag meteen een kans om de
visie van jongeren in dit plan te
manoeuvreren! Samen met de
Vlaamse Jeugdraad werd een grootschalige
enquête opgezet. Zo uitten
honderden jongeren tussen 14 en 25
hun mening over wezenlijke kwesties
zoals: Hoe kunnen we slimmer
omgaan met de beperkte ruimte? Hoe
maken we steden aantrekkelijker om
er te gaan wonen? Hoe behouden we
het platteland en de open ruimte?
Het ganse rapport van deze bevraging
kan je in de loop van januari gratis
downloaden op de website van
Steunpunt Jeugd. Maar daar blijft het
niet bij! In het voorjaar van 2012 zal de
Vlaamse Jeugdraad een advies
formuleren voor de betrokken
ministers. Wil je samen met de
Vlaamse Jeugdraad, Steunpunt Jeugd
en nog andere partners verder
discussiëren over dit Beleidsplan
Ruimte, hou dan zeker www.steunpuntjeugd.be
in de gaten!
LET’S GO SURFING!
In december pakt Steunpunt Jeugd uit
met twee straffe websites.
De eerste is de vernieuwde site van
Fuifpunt. Op www.fuifpunt.be vind je
voortaan de meest actuele feiten uit
het fuiflandschap: regelgeving, nieuws,
tips en tools…
Heeft er iemand geld nodig? Steunpunt
Jeugd kan dan wel geen centen
uitdelen, maar gerichte hulp biedt het
wel! En dat in de vorm van een vette
money maker. Deze uitgebreide
database wijst je de weg naar de meest
geschikte geldschieters, subsidiekanalen,
fondsen enzovoort. Zowel lokaal
en provinciaal als op Vlaams, federaal
en zelfs internationaal niveau! Niet
drummen, aub!
www.steunpuntjeugd.be
GOE GESPEELD
Dat Goe Gespeeld een productief
collectief is, was wellicht al opgevallen.
De vele acties, statements en
expertise gingen nooit onopgemerkt
voorbij. Maar er is geen tijd voor rust
en tevredenheid. Alleen al de actualiteit
dwingt de partners om zich te
blijven inzetten voor een goed
speelklimaat voor kinderen en
jongeren.
Een belangrijk moment was 17
november: een rondetafelmoment met
als insteek de problematiek van
(luidruchtig) spelende kinderen. De
opkomst was overweldigend, met heel
wat jeugdorganisaties uit de hele
sector en met afgevaardigden van de
kabinetten Jeugd en Leefmilieu &
Natuur. Het debat reikte overigens ook
verder dan de initiële problematiek. Er
werd duchtig van mening gewisseld,
visies werden getoetst en samen naar
oplossingen gezocht. Lees zeker het
relaas op www.goegespeeld.be!
De partners van Goe Gespeeld broeden
trouwens alweer op nieuwe plannen en
campagnes. De pijlen zijn gericht op
lokale politici en beleidsactoren. Met
de gemeenteraadsverkiezingen in zicht
zullen zij koste wat het kost de
speeltoekomst van kinderen op de
politieke agenda’s dwingen!
39 39 I I KRAX

Verantwoordelijke uitgever: Bram Vermeiren I Arenbergstraat 1D I 1000 Brussel
ABONNEMENTEN
Krax verschijnt vijf maal per jaar.
Wil je Krax (blijven) ontvangen,
neem dan zo vlug mogelijk een
abonnement of hernieuw je
abonnement. Vervalt je
abonnement, dan ontvang je
automatisch een overschrijving
of factuur.
Een abonnement (5 nummers)
kost 20 euro voor individuen en
voor organisaties.
Een groepsabonnement
(vanaf 10 personen) kost
15 euro per persoon.
De voorwaarden vind je op
www.steunpuntjeugd.be/krax
Het overnemen van artikels is
toegelaten mits de bron volledig
wordt vermeld.