Borremans_vgSP2_A5_NL_light

De figuur
Hiervoor hanteert hij een strategie waarbij
de blik van de geschilderde figuur en die
van de toeschouwer elkaar nooit kruisen.
De ogen zijn neergeslagen of afgewend. Zo
wil de kunstenaar vermijden dat zijn schilderijen
op gelijke voet komen te staan met
de portretkunst. Dit historisch genre werd
ingezet om de authenticiteit, originaliteit
en uniciteit van het subject te bevestigen.
Borremans gaat op zoek naar het tegenovergestelde.
De acteurs in zijn theater bevinden
zich in een parallelle dimensie waar
ze geen controle hebben over zichzelf.
Man Holding His Nose, 2007, Olieverf op doek, 36 x 30 cm
The Rachofsky Collection, Dallas
Courtesy Zeno X Gallery, Antwerp en David Zwirner,
New York/London © Peter Cox
Reeds van bij het begin duiken er enkele
iconografische tyopologieën op die het oeuvre
van Borremans structureren. Vooral de
figuur en het stilleven behoren tot de terugkerende
thema’s. Zowel de solitaire figuren
als de groepen van lichamen die zijn werken
bevolken vertonen een verwantschap met
sculpturen en porseleinen beeldjes. Vaak
vinden we ze staand of zittend aan een tafel,
terwijl hun handen objecten maken of
manipuleren die zich op een zwevend oppervlak
bevinden, alsof dit geheel normaal
is. De protagonisten worden in close-up
weergegeven of geïsoleerd tegen een dieper
liggende achtergrond, bepaald door een
ambigue architecturale structuur die baadt
in een machtsspel tussen licht en schaduw.
Michaël Borremans ontkent in zijn mysterieuze
taferelen systematisch de individualiteit
van de spelers. Het subject wordt
telkens gedegradeerd tot object, waardoor
elke notie van een levend wezen verdwijnt.
In zijn schilderijen beperkt Borremans zich
meestal tot één geïsoleerde figuur, die in
beeld komt als een doods object of als een
zielloze porseleinen sculptuur, zoals in The
Visitor uit 2013 (niet te zien in deze expo),
waar realiteit en illusie in elkaar overlopen.
Hoewel Borremans levende acteurs inzet
voor de enscenering van zijn beelden en
inspiratie haalt uit performances, heeft
hij niet de intentie om hiermee het realisme
na te streven dat toeschouwers zijn
werk vaak toekennen.
Neem bijvoorbeeld Man Holding His Nose
(2007) en Sleeper (2007-2008). Beide schilderijen
voldoen strikt genomen aan de
kenmerken van een portret, onder meer
omwille van de aandacht voor de fysionomie
en het karakter van het subject. Deze
veronderstelling staat echter haaks op
Borremans’ bewering dat objecten niet als
subjecten fungeren in zijn werk. Door de
manier waarop hij het aspect tijd in zijn
schilderijen en films naar voren brengt als
een fenomeen in constante transitie in
plaats van een bevroren momentum, beïnvloedt
hij de zintuiglijke ervaring van de
kijker en ontsnapt hij niet aan de impliciete
verwijzingen naar de mens.
5