1999-21-04 - Vrienden van Blijdorp

Naast de jacht door handelaren zorgt
ook het verlies van leefgebied er voor dat hij
nog steeds een bedreigde vogel is. Om ze zo
goed mogelijk te beschermen lopen er nu
langlopende studies naar het gedrag van deze
prachtige en zeer luidruchtige ara. Ook
probeert men via ecotoerisme de lokale
bevolking op een 'goede manier' van de vogels
te laten profiteren.
Hyacinthara's leven het liefst aan .de
randen van de vochtige tropische wouden en
palmsavannes. Het belangrijkste kenmerk van
hun leefgebied is de aanwezigheid van een
klein aantal soorten palmbomen. Het grootste
deel van hun voedsel bestaat immers uit
vruchten van die soorten. Daarnaast eten ze
af en toe ook nog wel wat ander fruit.
Ara's hebben een kale plek op hun
kop. Er wordt wel gedacht dat ze dit hebben
om te voorkomen dat het fruitpulp, dat ze
eten, aan hun veren vastkoekt. Anderen
denken echter dat ze met deze kale plek
blozen en dat dit een signaalfunctie heeft.
Hyacinthara's zijn slimme vogels. De
vogel moet erg veel moeite doen om de schil
en het vruchtvlees van de palmvruchten te
verwijderen om zo de smakelijke pit te
bereiken. Hier heeft hij echter iets op gevonden.
Hij 'ontdekte' dat agoeti's, en
waarschijnlijk ook andere knaagdieren, graag
de schil en het vruchtvlees van de palmnoten
opeten. Dus laat hij veel palmnoten op de
grond vallen. De volgende dag komt hij dan
terug om de, inmiddels door de agoeti's van
schiJ en vruchtvlees ontdane, pitten op te
eten. In deze pitten zitten veel giftige stoffen.
Men denkt dan ook dat ara's vaak van de
zoute kliffen zand eten om deze stoffen te
neutral iseren.
Broeden doen ze hoog in de bomen,
waar ze in een holte hun eieren leggen. Omdat
door houtkap het aantal geschikte
'broedbomen' is afgenomen en ook vleermuizen
gebruik maken van deze holen
worden er nestkasten geplaatst. Gelukkig
lijken de hyacinthara's deze kasten ook als
broedplaats te accepteren. Vanaf juli legt het
vrouwtje twee, soms drie, eieren in het hol.
Na zo'n maand broeden komen ze uit en
daarna duurt het nog 105-110 dagen voordat
de jongen het nest verlaten. In de tussentijd
zorgen beide ouders voor de jongen. Meestal
komt er maar één jong groot. In december zit
het broedseizoen er dan weer op.
Hyacinthara's in Blijdorp
"Wanneer men een dierentuin binnenkomt,
eist één of andere ongeschreven,
maar onwrikbare traditie, dat men, direct
achter de toegangspoort, begroet wordt door
papegaaien die op hoepels zitten. Zo was het
in de oude Diergaarde, zo is het ook in
Blijdorp. Zonder een papegaaienlaantje is
een dierentuin nu eenmaal niet compleet.
Men vindt er kaketoes, amazonepapegaaien
en natuurlijk onveranderlijk een aantal ara's"
Zo begon in 1959 een artikeltje in
'Blijdorp Geluiden' over ara's. Hoe anders is
het nu . De papegaaien zitten niet meer op
hoepels maar in volières. De Hyacinth ara
vindt u tegenwoordig in de Victoria serre. Op
dit moment heeft Blijdorp één koppel hyacinthara's
in de collectie. Het vrouwtje is in
het wild gevangen en in ieder geval al 23 jaar
oud. In 1993 kwam ze vanuit de dierentuin
in Stuttgart naar Blijdorp. Vanaf januari 1996
kreeg ze gezelschap van een 17 jarige man,
ook afkomstig uit Duitsland. Tussen deze
twee vogels klikte het wonderwel want al in
april 1996 waren er de eerste jonge hyacinthara's!
Ook de twee volgende jaren kreeg
het koppel jongen in hun broedton. Jammer
genoeg werd er steeds maar één jong groot.
Nadat die zo'n 100 dagen in de ton hebben
doorgebracht vliegen ze uit. Pas na zes tot
negen maanden zijn ze helemaal zelfstandig.
Dat is dan ook het moment dat ze vanuit
Blijdorp naar een andere dierentuin
verhuizen. Tot nu toe steeds naar een buitenlandse
dierentuin omdat ara's in Nederlandse
dierentuinen niet meer zo gewild zijn.
Ze zijn namelijk erg diefstalgevoelig (daarom
hebben ze in Blijdorp ook allemaal een identificatie-chip)!
Voordat ze verhuizen wordt nog het
geslacht van de jonge ara's bepaald. Dit gebeurt
door het jong een paar veren uit te
trekken. Deze veren worden vervolgens naar
een laboratorium opgestuurd waar men via
een DNA-bepaling uit de veren het geslacht
bepaalt.
In 1999 hebben de hyacinthara's
geen jongen gekregen. Ze hebben wel eieren
gelegd maar die kwamen niet uit. Mogelijk
heeft dit te maken met het feit dat hun
voeding het afgelopen jaar is veranderd.
Vogels hebben vaak een jaar nodig om hier
weer aan gewend te raken. Sinds een jaar
krijgen de ara's zgn. pellets. Dit zijn een soort
korrels waarin gelijkmatig alle benodigde
voedsel bestanddelen zitten. Zo kunnen ze
niet meer slecht eten door uit de gevarieerde
voeding alleen die bestanddelen te haler. die
ze het lekkerst vinden (b.v. zonnepitten).
Naast de pellets krijgen ze nog groenvoer en
fruit (zo'n 10-20 % van het voedselaanbod).
Als ze broeds worden en jongen hebben
krijgen ze ook noten voorgeschoteld. Zeker
als de ara's jongen hebben moet het voeren
en schoonmaken van de kooi door twee man
gebeuren. Het zijn zeer bijtgrage vogels die
bovendien erg veel kracht in de snavel hebben
en veel lichamelijk letsel kunnen
veroorzaken. Verder hebben ze weinig verzorging
nodig. De dierenarts is een keer
nodig geweest om een gezwel onder de tong
van één van de vogels te verwijderen en verder
wordt twee keer per jaar de mest
nagekeken op wormen.
Hyacinthara's kunnen erg oud worden,
hopelijk heeft Blijdorp dus nog heel lang
plezier van deze prachtige, grootse vogels.
Tekst: Jos en Anne Marie Nijkamp Hosman
Met dank aan Tjerk Wiersma, vogelverzorger
Blijdorp.
Foto: jos Nijkamp