1999-21-04 - Vrienden van Blijdorp
1999-21-04 - Vrienden van Blijdorp
1999-21-04 - Vrienden van Blijdorp
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>21</strong>· jaargang, nummer4, oplage: 7.500<br />
Vereniging <strong>Vrienden</strong> <strong>van</strong> <strong>Blijdorp</strong><br />
Sonoyslraat 6", 3039 ZT Rotterdam<br />
<strong>Vrienden</strong> nieuws is een uitgave <strong>van</strong> de Vereniging<br />
<strong>Vrienden</strong> <strong>van</strong> <strong>Blijdorp</strong> en verschijnt vier maal per jaar.<br />
De Vereniging <strong>Vrienden</strong> <strong>van</strong> <strong>Blijdorp</strong> stelt zich ten<br />
doel: "Het in zo breed mogelijke zin ondersteunen<br />
<strong>van</strong> Diergaarde <strong>Blijdorp</strong>". De jaarlijkse minimale contributie<br />
bedraagt fl. 55,- , waarvoor de leden 4 keer<br />
per jaar het verenigingsorgaan <strong>Vrienden</strong>nieuws ont<strong>van</strong>gen,<br />
alsmede 2 gratis toegangsbewijzen voor<br />
Diergaarde <strong>Blijdorp</strong> in Rotterdam of Artis in Amsterdam.<br />
Bovendien worden de leden in staat gesteld deel<br />
te nemen aan diverse activiteiten, die speciaal voor<br />
hen georganiseerd worden, zoals excursies en lezingen.<br />
Secretariaat:<br />
K. <strong>van</strong> Leeuwen, Sonoystraat 6', 3039 ZT Rotterdam<br />
<strong>Vrienden</strong>foon: 010 - 467 66 37<br />
<strong>Vrienden</strong>fax: 010 - 4676637<br />
Email: koos<strong>van</strong>leeuwen@freeler_nl<br />
Giro: 13 57 803<br />
Bank: VSB bank nr: 98.55.33.099<br />
Afdeling Reizen:<br />
T. SlijkÇlort<br />
Aernt Bruunstraat 59,3067 JA Rotterdam<br />
Telefoon: 010 - 4<strong>21</strong>1931 (na 19.00 uur)<br />
Giro: 20 71 059<br />
Promotieteam:<br />
fam. H. Gerrtfse<br />
Sourystraat 1 ,3039 SR Rotterdam<br />
Telefoon/fax: 010 - 466 36 82<br />
Telefoon <strong>Vrienden</strong>winkel: 010 - 4431431 tst 220<br />
Giro: 62 1 7 91 7<br />
Redactie-adres <strong>Vrienden</strong>nieuws:<br />
M. Kreuger, hoofdredacteur<br />
Goudsesingel 235d, 3031 EL Rotterdam<br />
Redactie-medewerkers: M. <strong>van</strong> Leeuwen-Maat,<br />
I. en A. Nijkamp-Hosman, A. Peters, A. Schouten, G.<br />
Tijssen{ T. <strong>van</strong> de Velde<br />
Vormgeving en druk: K.v. Aalderen- Multi Mail BV<br />
<strong>Vrienden</strong> <strong>van</strong> <strong>Blijdorp</strong> op Internet:<br />
Internetsite: http://www.lbr.nl/vvb/vvb.htm<br />
Advertentiewerving <strong>Vrienden</strong>nieuws:<br />
T. <strong>van</strong> de Velde:<br />
Spaansekade 20, 301 1 ML Rotterdam<br />
Telefoon: 010-4127994<br />
Samenstelling Verenigingsbestuur:<br />
Voorzitter C.M. Groenhorst<br />
Vice-voorzitter T. Slijkoort<br />
Secretaris K. <strong>van</strong> Leeuwen<br />
Tweede secretaris 5. Noordijk<br />
Penningmeester A.M. Bos<br />
Leden<br />
H. Gerritse<br />
M. Kreuger<br />
Artikelen geschreven door derden vertegenwoordigen<br />
de mening <strong>van</strong> de auteur en niet noodzakelijkerwijs<br />
die <strong>van</strong> de redactie. De redactie behoudt zich het<br />
recht voor artikelen in te korten of te weigeren.<br />
Inhoudsopgave<br />
Even bijpraten ............. .. .. ..... ........ ................ 3<br />
Nieuws uit <strong>Blijdorp</strong> ....................................... 4<br />
Botanisch <strong>Blijdorp</strong>: planten als voedsel ......... 9<br />
De <strong>Vrienden</strong> in actie voor ee n<br />
nieuw Okapi-verblijf! .................................. 12<br />
Even voorstellen: Tineke Groenhorst.. ......... 15<br />
Giften vogelrots .... ...................................... 17<br />
Streepjescode op de Afrikaanse vlakten .. ... . 19<br />
Groeten uit Barcelona ....... .... .. ... ................. 22<br />
Lijn 13: Vrijheid .......................................... 25<br />
Reuzenknuffels in China ........ .... ..... .. .......... 26<br />
Zoo'n boek: 'DierenTaal' ............................ 29<br />
Koud Bloed: Ijskoud, de grootste ................ 30<br />
Vogelwijzer: over een eigenwijze<br />
zonaanbidder ...... ... .. ... ... ............. .. ............. 33<br />
Verslag najaarsexcursie naar Apenheul ........ 36<br />
Bl ijdorp logistiek: vervoer ... ................. ....... 38<br />
<strong>Blijdorp</strong>herinneringen .. ........................... ... . 42<br />
Nieuws uit andere dierentuinen .................. 43<br />
<strong>Blijdorp</strong>reactie op verdachtmakingen<br />
Algemeen Dagblad ................. .... .. .. ... ......... 46<br />
Ingezonden ................................... ........ .... . 49<br />
Mutaties in de Diergaa rde .................. ......... 49<br />
Agenda ...................... ..... ~ ..... .... .. ..... ..... ..... . 50<br />
Gezocht-aangeboden ...... ............. ,. .... ,. ...... 50<br />
Foto voorzijde:<br />
Passiebloemvlinder<br />
Foto:<br />
Yvonne Raaijmakers<br />
Even bijpraten ...<br />
Opnieuw heeft u zich <strong>van</strong> de beste kant<br />
laten zien! Onze penningmeester maakt<br />
binnenkort 1 miljoen gulden over naar <strong>Blijdorp</strong>.<br />
Het Oceanium krijgt haar vogelrots! In het<br />
komende nummer kunnen we u waarschijnlijk<br />
al een open ingsdatum noemen. Hartelijk dank!<br />
Met de bouw <strong>van</strong> het gorilla-eiland is <strong>Blijdorp</strong><br />
definitief begonnen met de ontwikkeling <strong>van</strong> het<br />
Afrika-continent. De <strong>Vrienden</strong> helpen ook nu<br />
weer een handje mee! Zoals u verderop in dit<br />
blad kunt lezen heeft de Diergaarde ons<br />
gevraagd te helpen bij de bouw <strong>van</strong> het<br />
'Ituri-woud', een nieuw Afrikaans biotoop voor<br />
onder meer okapi's en penseelzwijnen . Het<br />
bestuur heeft de uitda-ging aangenomen. Met<br />
uw hulp openen de <strong>Vrienden</strong> in 2000 nóg een<br />
prachtig nieuw verblijf! Zoals u wellicht weet zal<br />
in het Afrika-deel naast het gorilla-eiland en het<br />
Ituri-woud ook een grote Afrikaanse sa<strong>van</strong>ne<br />
worden aangelegd. <strong>Vrienden</strong>nieuws loopt daar<br />
alvast een beetje op vooruit. In dit nummer kunt<br />
u nader kennismaken met een prominente<br />
sa<strong>van</strong>ne-bewoner, de zebra. Verder natuurlijk<br />
onze vaste rubrieken over onder meer<br />
koudbloedigen, vogels en planten. We staan stil<br />
bij de Ch inese reuzen- sa lamander, de<br />
hyacinth-ara en de 'waardplanten' in de<br />
vl inderkas. Met ingang <strong>van</strong> dit nummer komen<br />
we tegemoet aan de vraag <strong>van</strong> veel <strong>Vrienden</strong><br />
om eens nader kenn is te maken met het bestuur<br />
<strong>van</strong> onze Vereniging. De komende nummers<br />
wordt de rubriek '<strong>Vrienden</strong> voor het leven'<br />
ver<strong>van</strong>gen door 'Even voorstellen'. We beginnen<br />
natuurlijk met onze voorzitster, Tineke<br />
Groenhorst. Dit is alweer het laatste nummer<br />
<strong>van</strong> <strong>1999</strong>. Ingesloten treft u dan ook de<br />
acceptgiro en het lidmaatschapsbewijs voor<br />
2000. Als het in uw vermogen ligt, maak dan<br />
iets extra's over. Dan kan het Ituri-woud snel<br />
worden gerea-liseerd. Alvast bedankt!<br />
Namens de redactie wens ik u veel<br />
leesplezier. Marcel Kreuger, hoofdredacteur.<br />
Ps. Heeft u problemen met het verzinnen <strong>van</strong> leuke cadeaus voor de komende feestdagen? Denk dan<br />
eens aan de mogelijkheid om vrienden en bekenden te verrassen met een cadeaulidmaatschap <strong>van</strong><br />
onze Vereniging. Een bon vindt u in het midden <strong>van</strong> dit nummer.<br />
Ga ook eens kijken bij Cito<br />
naar die I~u~e<br />
Subaru VIVIO<br />
bijvoorbeeld!<br />
De zuinigste benzineauto<br />
<strong>van</strong> Nederland<br />
met verbluffende<br />
rijkwalitejten.<br />
Plezierig om naar te<br />
kijken èn om mee te<br />
rijden .. elke dag weer.<br />
Kom langs voor een<br />
vrijblijvende proefrit.<br />
Cito Autobedrijf<br />
Uw official Subaru-dealer.<br />
Ook altijd ca. 50 occasions<br />
in alle prijsklassen.<br />
Sonoystraat 3, Rotterdam- <strong>Blijdorp</strong> (achter Statenflat) Tel. 010 - 466 25 36
.ieuws uit <strong>Blijdorp</strong><br />
Deze keer beginnen we het nieuws uit <strong>Blijdorp</strong> met het afscheid <strong>van</strong> een bijzondere<br />
<strong>Blijdorp</strong>-bewoner. Weet u het nog? Op 4 januari 1998 werd neushoorn baby Kaila Padam<br />
geboren (foto). Het was de eerste keer dat er in Nederland een Indische of pantserneushoorn<br />
werd geboren. Bovendien is de pantserneushoorn een sterk bedreigde diersoort. Kai was dus<br />
zeer welkom. Vele bezoekers hebben destijds Taman Indah bezocht om een glimp <strong>van</strong> de<br />
miniatuur neushoorn op te <strong>van</strong>gen. Inmiddels is Kai bijna twee jaar en voor een neushoorn oud<br />
genoeg om op eigen benen te staan. Eind oktober is hij dan ook verhuisd naar de dierentuin<br />
<strong>van</strong> Madrid, waar men een gloednieuw verblijf voor hem gebouwd heeft. Het is de bedoeling<br />
dat ook Madrid gaat deelnemen aan het fokprogramma <strong>van</strong> deze bedreigde diersoort. Er wordt<br />
gezocht naar een vrouwtje voor Kai zodat hij te zijner tijd zijn steentje kan bijdragen aan het<br />
behoud <strong>van</strong> de soort. Kai gaat dus een zonnige toekomst tegemoet! In <strong>Blijdorp</strong> is er nu ruimte<br />
voor gezinsuitbreiding bij de neushoorns. Moeder Namaste is namelijk opnieuw zwanger en als<br />
alles goed gaat kunnen we in juli <strong>van</strong> het komende jaar weer een neushoorn baby bewonderen<br />
in de Diergaarde.<br />
Woningruil<br />
In de afgelopen maanden hebben er<br />
ook binnen de diergaarde een aantal verhuizingen<br />
plaatsgevonden. De gibbons hebben<br />
hun woning geruild met de mutslangoeren<br />
(foto). In juni 1997 verhuisden de gibbons<br />
<strong>van</strong> het Henri Martinhuis naar een door de<br />
<strong>Vrienden</strong> gesponsord verblijf in de Maleise<br />
bosrand. De dieren hadden het zo naar hun<br />
zin in hun nieuwe verblijf dat ze afgelopen<br />
voorjaar zijn gaan zingen. Dit is heel natuurlijk<br />
gedrag. Elke gibbonfamilie geeft door<br />
middel <strong>van</strong> gezang zijn territorium aan.<br />
Meestal zingen de gibbons vroeg in de ochtend,<br />
en naarmate de dagen langer werden<br />
begon hun gezang steeds vroeger. Daarbij produceren<br />
ze aardig wat decibellen! Bewoners<br />
in de aangrenzende wijk kregen steeds meer<br />
last <strong>van</strong> de dieren. Het is natuurlijk ook geen<br />
pretje om elke dag voor dag en dauw (soms<br />
begonnen de dieren alom 03 .00 uur) uit je<br />
slaap te worden gehaald, zelfs niet door gibbongezang.<br />
<strong>Blijdorp</strong>medewerkers hebben<br />
zich maanden het hoofd gebroken over<br />
oplossingen voor dit probleem. Gedacht is onder<br />
andere aan een geluidsscherm, of aan het<br />
insluiten <strong>van</strong> de dieren gedurende de avond<br />
en nacht. Dit laatste zou betekenen dat de<br />
gibbons een groot deel <strong>van</strong> de dag binnen<br />
zouden moeten doorbrengen. Intussen<br />
kwamen er steeds meer klachten . Metingen<br />
door <strong>Blijdorp</strong> wezen uit dat deze wel degelijk<br />
gegrond waren. Uiteindelijk is besloten om<br />
de gibbons te verplaatsen. Blijkbaar was een<br />
verblijf aan de rand <strong>van</strong> de Diergaarde toch<br />
geen goede plaats om deze apen te huisvesten<br />
. Voor de gibbons was de verhuizing<br />
geen probleem. Ze waren snel gewend aan<br />
het verblijf in Taman Indah en slingeren als<br />
acrobaten door het metershoge verblijf.<br />
Vooral Matang, de jongste telg <strong>van</strong> moeder<br />
Saar en vader Nico, haalt daarbij de gekste<br />
capriolen uit. Gelukkig zingen ze nog steeds,<br />
en dat is voor de verzorgers een teken dat ze<br />
het ook hier goed naar hun zin hebben. Op<br />
de vloer <strong>van</strong> het verblijf is een dikke laag<br />
houtsnippers aangebracht, en voor de rest<br />
waren er eigenlijk geen aanpassingen nodig.<br />
Wat nog ontbreekt is een buitenverblijf, waardoor<br />
de gibbons noodgedwongen nog even<br />
binnen moeten blijven. <strong>Blijdorp</strong> had al plannen<br />
voor een buitenverblijf voor de<br />
mutslangoeren, maar zal deze flink moeten<br />
wijzigen om het verblijf voor de gibbons<br />
geschikt te maken. Gibbons zijn hele actieve<br />
slingerapen, terwijl mutslangoeren er<strong>van</strong><br />
houden om lekker rustig in de zon te zitten.<br />
In het binnenverblijf in de Maleise bosrand<br />
zijn dan ook meer takken geplaatst omdat de<br />
langoeren zich op een andere manier door<br />
het verblijf bewegen. In hun voormalige verblijf<br />
in Taman Indah zaten deze dieren vaak<br />
op de hoogste takken en waren ze voor ons<br />
als publiek niet zo goed te zien . Op hun<br />
nieuwe plek zijn ze beter te bekijken. Mis<br />
schien vindt u dat de dieren nog wat verbaasd<br />
uit hun ogen kijken? Dit is echter hun<br />
normale gezichtsuitdrukking, en het is een<br />
prachtig gezicht om deze apen met hun aandoenlijke<br />
snuiten weer eens <strong>van</strong> zo dichtbij<br />
te kunnen bekijken.<br />
In het Amoerpanterverblijf is momenteel<br />
een andere diersoort te vinden. In<br />
het vorige <strong>Vrienden</strong> nieuws heeft u kunnen<br />
lezen dat er nogal wat ellende is geweest bij<br />
de Amoerpanters. Nadat moeder Kumura<br />
overleden is aan de gevolgen <strong>van</strong> een vechtpartij<br />
met zoon Leo, is deze laatste<br />
teruggegaan naar Monde Sauvage in België.<br />
<strong>Blijdorp</strong> wil wel weer gaan fokken met deze<br />
bedreigde kattensoort en is nu in afwachting<br />
<strong>van</strong> een nieuw fokstel. He.t verblijf wordt tijdelijk<br />
gebruikt om de Siberische lynxen te<br />
huisvesten . Deze dieren deelden hun buitenverblijf<br />
met de tijgers. Als de tijgers aan het<br />
einde <strong>van</strong> de middag naar binnen gingen,<br />
konden de lynxen naar buiten. <strong>Blijdorp</strong> gaat<br />
ook weer fokken met de tijgers. Nadat de<br />
oude Boris was overleden bleef vrouwtje Pepper<br />
alleen over. Deze tijgerdame is zelf al<br />
behoorlijk op leeftijd. AI spoedig kreeg zij<br />
gezelschap <strong>van</strong> het jonge mannetje Hermes<br />
(foto). Inmiddels is er ook een jong tijgervrouwtje<br />
gearriveerd. Tussen de drie dieren<br />
boterde het niet echt goed, en nu kunnen<br />
afwisselend het fokstel en Pepper <strong>van</strong> het<br />
buitenperk gebruik maken. Zo kan Pepper ongestoord<br />
<strong>van</strong> haar oude dag genieten. De<br />
lynxen hebben dus tijdelijk de beschikking<br />
over het verblijf <strong>van</strong> de Amoerpanters totdat<br />
er nieuwe dieren arriveren. Hopelijk heeft<br />
<strong>Blijdorp</strong> daarmee meer geluk!<br />
Foto: }. Rijlaarsdam
Afscheid<br />
Zoals u al eerder heeft kunnen lezen<br />
botert het sinds eind 1997 niet in de olifantenkudde<br />
<strong>van</strong> <strong>Blijdorp</strong>. Er zijn twee groepen:<br />
de groep rond Irma en de groep rond Tin<br />
Tin. Beide groepen worden gescheiden<br />
gehouden om onrust te voorkomen. Om aan<br />
deze onhoudbare situatie een eind te maken<br />
is besloten dat de groep rond Tin-Tin in november<br />
gaat verhuizen naar het Port Lympne<br />
Wild Animal Park, nabij Canterbury, in<br />
Engeland. Deze dierentuin bleek het best aan<br />
de voorwaarden te voldoen die <strong>Blijdorp</strong><br />
heeft gesteld: de hele kudde wordt overgenomen<br />
en de dieren hebben voldoende ruimte.<br />
Ook doet de tuin mee aan het fokprogramma<br />
voor Indische olifanten. De vijf<br />
olifanten worden in drie kisten vervoerd. De<br />
jonge olifantjes Timber en Max gaan namelijk<br />
met hun moeder in een kist. Twee diepladers<br />
brengen de olifanten naar Zeebrugge,<br />
waarna ze per boot richting Engeland gaan.<br />
De <strong>Blijdorp</strong>kudde zal na het vertrek <strong>van</strong> de<br />
vijf bestaan uit Irma, Douanita en Yasmin.<br />
Ook de bullen Alexander en Palong blijven in<br />
<strong>Blijdorp</strong>. Zowel Douanita als Irma zijn<br />
overigens zwanger. Over een tijdje zijn er<br />
hopelijk weer jonge olifantjes te bewonderen.<br />
~.<br />
Jong leven<br />
In de nazomer zagen nog heel wat<br />
dieren het levenslicht in Diergaarde <strong>Blijdorp</strong>.<br />
Opvallend was het feit dat er voor het eerst<br />
jonge struisvogels uit het ei zijn gekropen.<br />
De eieren zijn uitgebroed in de broedmachine,<br />
want de ouders gingen wel erg slordig<br />
met hun legsel om. Begin augustus kropen er<br />
twee jongen uit het ei. De kuikens beschouwen<br />
de verzorgers als hun pleegouders.<br />
Struisvogels zijn echte loopvogels en in het<br />
w ild verlaten de jongen meteen het nest om<br />
hun ouders op de voet te volgen. Om dit<br />
natuurlijke gedrag zo veel mogelijk na te<br />
bootsen wandelen de verzorgers regelmatig<br />
met de kuikens door de tuin. Misschien heeft<br />
u het geluk om deze wonderlijke optocht een<br />
keertje tegen te komen. Om de struisjes te<br />
leren pikken zijn er kippenkuikens bij hen in<br />
de stal gezet. Deze vertonen een instinctmatig<br />
pikgedrag, en de struisvogel- kuikens<br />
kunnen dit <strong>van</strong> hen afkijken.<br />
Het gaat gelukkig weer goed met Tes,<br />
het in september geboren tapirjong (foto). Ze<br />
was na de geboorte zo zwak dat ze een<br />
maand achter de schermen moest blijven. Nu<br />
is ze gelukkig weer aan de beterende hand<br />
en in Taman Indah te bewonderen. Tes is het<br />
tweede jong in tien jaar <strong>van</strong> tapirvrouwtje<br />
Wandaloe en mannetje Bully. De geboorte<br />
<strong>van</strong> Tes betekent een succes voor het fokprogramma.<br />
De Maleise tapir is namelijk een<br />
beschermde diersoort die zich in dierentuinen<br />
moeizaam voortplant. Het fokken met<br />
deze dieren is moeilijk, omdat ze in het wild<br />
solitair leven. Mannetjes en vrouwtjes zoeken<br />
alleen in de bronsttijd elkaars gezelschap.<br />
Ook in dierentuinen kunnen ze dus maar<br />
een korte periode bij elkaar.<br />
En verder ...<br />
Het is zover: sinds eind september<br />
heeft <strong>Blijdorp</strong> zijn eigen internet-site. Op een<br />
virtuele ontdekkingsreis door de Diergaarde<br />
kunt u tal <strong>van</strong> onderwerpen aanklikken.<br />
Naast een rondleiding door <strong>Blijdorp</strong> is er ook<br />
een kijkje achter de schermen mogelijk. Er is<br />
praktische informatie over onder andere<br />
openingstijden en activiteiten, of u kunt een<br />
duik nemen in de geschiedenis <strong>van</strong> de tuin.<br />
Ook aan kinderen is gedacht: kinderen die<br />
een werkstuk over dieren willen maken kunnen<br />
informatie opvragen en downloaden.<br />
Kortom, redenen genoeg om eens op deze<br />
site te gaan 'slurfen'. Het adres is: www.diergaardeblijdorp.nl.<br />
In oktober is er een aantal bijzondere<br />
dieren aangekomen. Het betreft zeven in het<br />
wild ge<strong>van</strong>gen Europese hamsters, ook wel<br />
korenwolven genaamd. De korenwolf is een<br />
sterk bedreigde inheemse diersoort. Alleen in<br />
Limburg leeft nog een klein aantal <strong>van</strong> deze<br />
knaagdieren in het wild. De vereniging tot behoud<br />
<strong>van</strong> Natuurmonumenten luidde vorig<br />
jaar de noodklok. Inmiddels heeft een aantal<br />
natuurbeschermingsorganisaties de handen<br />
ineengeslagen om te proberen de korenwolf<br />
te behouden. Er is onder andere een fokprogramma<br />
opgesteld en men heeft <strong>Blijdorp</strong><br />
verzocht om dat te coördineren. De hamsters<br />
worden achter de schermen gehouden en<br />
zijn voor ons als publiek niet te zien. Het is<br />
de bedoeling om hen zo min mogelijk in contact<br />
te brengen met mensen. Dit met het oog<br />
op eventuele terugplaatsing in de natuur in<br />
een later stadium . <strong>Blijdorp</strong> werkt dus ook<br />
achter de schermen mee aan het voortbestaan<br />
<strong>van</strong> een bedreigde diersoort.<br />
Foto: Rob Doo/aard<br />
Tot slot nog een berichtje dat nu eens<br />
niets met dieren te maken heeft. De vaste<br />
gebruikers <strong>van</strong> de diverse horecagelegenheden<br />
zullen misschien merken dat<br />
Diergaarde <strong>Blijdorp</strong> een andere koffie<br />
schenkt: deze koffie wordt (net als de Max<br />
Havelaar koffie) ingekocht bij kleine coöperaties<br />
in Zuid-Amerika. Het nieuwe merk koffie<br />
is biologisch geteeld door vooral kleine koffieboeren.<br />
Bovendien wordt de verpakking<br />
deels hergebruikt en deels gerecycled.<br />
'Zuivere' koffie dus voortaan in de Diergaarde!<br />
Tekst: Monique <strong>van</strong> Leeuwen-Maat<br />
Met dank aan: Simone de Vries en Koos<br />
Stuster<br />
Bronnen: Persberichten Diergaarde <strong>Blijdorp</strong><br />
en 'De Nieuwsbrief, maandelijkse uitgave<br />
<strong>van</strong> de vrijwillige rondleiders in <strong>Blijdorp</strong>.
Botanisch <strong>Blijdorp</strong>: planten a.ls<br />
voedsel<br />
Terwijl aan de andere kant <strong>van</strong> het spoor het Oceanium steeds meer gestalte krijgt, is men in de<br />
Diergaarde al maanden -of zelfs jaren- bezig om planten en dieren te kweken die uiteindelijk<br />
een plekje in dat Oceanium zullen krijgen.<br />
CiilJ(;)<<br />
-00l0l<br />
CPu>-::J<br />
L<br />
• • • •<br />
:::l CD CD<br />
oé..T~I 0 JJ :r1<br />
lJ)<br />
OCCPOl<br />
~<br />
~cnCD_<br />
.. en'-<br />
a. c<br />
O-"-C 3 (Cl<br />
-"N@3 CD -en<br />
I (Cl<br />
~ 3<br />
°-..J~CP<br />
1\)(J1(J1::J ::::J CD CD<br />
0 :::l :::l :::l<br />
~ •• (JJ (Cl<br />
c.:> - c<br />
00 c.:> Ol<br />
::E < CD<br />
a.<br />
I\)O~~ 0 :::l<br />
-I:>CP<br />
CD CD<br />
- <<br />
~<br />
planten verbleken: ze worden bevolkt door<br />
tientallen rupsen die zich tegoed doen aan<br />
de jonge blaadjes.<br />
Als de rupsjes na zo'n zes dagen uit<br />
het ei kruipen zijn het minuscule diertjes <strong>van</strong><br />
maar een paar millimeter. In enkele weken<br />
eten zij zich rond tot flinke rupsen. De rupsen<br />
zijn wit en hebben zwarte stipjes en<br />
afschrikwekkende zwarte haren. Passieplanten<br />
zijn giftig. De rupsen en vlinders kunnen<br />
dit gif opslaan in hun lichaam waardoor ze<br />
niet bang hoeven te zijn voor eventuele vijanden.<br />
Na ongeveer drie weken eten gaat de<br />
rups zich verpoppen. Van de Passieplanten is<br />
dan vaak niet meer dan de hoofdrank over.<br />
Deze wordt opgepot in verse aarde en krijgt<br />
een rustig plekje, in de hoop dat hij weer opnieuw<br />
aan de groei komt en zo een nieuwe<br />
generatie vlinderkinderen <strong>van</strong> voedsel kan<br />
voorzien. Doordat de vlinderkweek nu zo<br />
succesvol verloopt is het belangrijk om steeds<br />
vo ldoende waardplanten in voorraad te hebben.<br />
Je kunt niet zomaar nieuwe planten<br />
bestellen bij een kweker, omdat deze meestal<br />
bespoten zijn en daar kunnen de rupsen niet<br />
tegen .<br />
Terug in de kas<br />
In de vlinderkas staat een kast waarin<br />
de poppen worden gehangen. Daar kunt u regelmatig<br />
vlinders uit de pop zien kruipen.<br />
Het is telkens weer een prachtig gezicht om<br />
te zien hoe een vlinder met verfrommelde<br />
vleugels uit zijn pop kruipt. Na enkele uren is<br />
de vlinder in staat om te vliegen en wordt hij<br />
door de vlinderverzorger vrijgelaten. De Passiebloemvlinders<br />
zijn op diverse bloeiende<br />
planten te vinden waar zij met hun lange roltong<br />
nectar komen halen. Achter in de kas<br />
staat bij voorbeeld een Clerodendron met<br />
prachtige pluimen vol zalmroze bloemen<br />
(Clerodendron speciosissimum). Daar is het<br />
een komen en gaan <strong>van</strong> vlinders. Het schijnt<br />
dat vlinders vooral door kleuren gelokt worden,<br />
en het is niet voor niets dat de<br />
'voedertafeis' (waar eveneens nectar en stuifmeel<br />
wordt geserveerd) beschilderd zijn met<br />
kleurige bloemen.<br />
Reuzenrupsen<br />
Afgelopen zomer zijn er ook met andere<br />
vlindersoorten successen geboekt. Zo<br />
zijn er regelmatig Glasvleugelvlinders te bewonderen.<br />
Deze zijn ongeveer net zo groot<br />
als de Passiebloemvlinders en hebben<br />
prachtige doorschijnende vleugels. Een opvallende<br />
versch ijning is de Uilvlinder. Deze reus<br />
onder de vlinders is zo groot als een hand!<br />
Tot grote vreugde <strong>van</strong> de plant- en dierverzorgers<br />
heeft ook deze vlinder eitjes afgezet en<br />
wel op de grote bananenplant in het midden<br />
<strong>van</strong> de kas. De grote banaan had gebloeid en<br />
begon daarna vruchten te vormen. Als u in<br />
oktober in de kas heeft rondgelopen, heeft u<br />
vast wel de grote tros bananen zien hangen.<br />
Wat misschien ook is opgevallen, is dat<br />
enkele bladeren <strong>van</strong> de banaan flink waren<br />
aangevreten. En als u nog beter gekeken<br />
heeft, heeft u de goed gecamoufleerde rupsen<br />
<strong>van</strong> de Uilvlinder zien zitten. Als ze niet<br />
aan het eten zijn, rusten deze dieren naast<br />
de hoofdnerf <strong>van</strong> het blad . Als ze net uit het<br />
ei zijn gekropen, zijn het kleine zachtgroene<br />
rupsjes met wat bruine vlekjes. Ze vallen niet<br />
op, omdat ze precies dezelfde kleur hebben<br />
als het blad. Ze groeien uit tot kanjers <strong>van</strong><br />
rupsen <strong>van</strong> wel 1 0 tot 15 centimeter. Ze worden<br />
steeds bruiner <strong>van</strong> kleur en krijgen<br />
uitstulpingen op hun rug. Toch zijn ze ook<br />
dan nauwelijks te ontdekken op de bananenplant.<br />
Ze lijken net een vlek op het blad of<br />
de steelaanzet. Ook achter de schermen is<br />
een aantal eitjes <strong>van</strong> de Uilvlinder uitgekomen.<br />
In de plantenkas staan Canna's waar<br />
de rupsen zich tegoed aan kunnen doen.<br />
Canna's zijn zomers op diverse plaatsen in de<br />
Diergaarde te zien. Zij staan in kuipen, onder<br />
andere op het terras <strong>van</strong> de Lotusserre en op<br />
het voorplein. Hun blad lijkt wel een beetje<br />
op dat <strong>van</strong> de bananenplant en ze bloeien<br />
uitbundig met rode of oranje bloemen. De<br />
rupsen hebben de Canna's ook al flink<br />
aangevreten. Van sommige bladeren is alleen<br />
nog maar de hoofdnerf over!<br />
Hillevliet 15<br />
Tel. 010 485 96 57<br />
Fax 010·4850027<br />
Het is te hopen dat deze rupsen het stadium<br />
<strong>van</strong> verpoppen goed zullen doorkomen<br />
zodat we opnieuw <strong>van</strong> de indrukwekkende<br />
Uilvlinder kunnen genieten. Dat betekent<br />
dus werk aan de winkel voor de mensen <strong>van</strong><br />
de botanische afdeling om steeds voldoende<br />
voedsel voor de vraatzuchtige rupsen in<br />
voorraad te hebben.<br />
Tekst en foto's: Monique <strong>van</strong> Leeuwen-Maat<br />
Met dank aan: Angeline Tiedema, Melitta<br />
<strong>van</strong> Bracht en Louwerens-Jan Nederlof<br />
Et(f;~UJI<br />
. ECHTE BAKKER ;é~~v t;<br />
CJ'heo v.d.CJlam .'eJe<br />
Tevens uw leverancier ' voor horeca en catering ..".<br />
Groene Hilledijk 255a<br />
Tel. : 010 423 23 39<br />
Lange Hilleweg 117<br />
Tel. 010 484 78 35
.'<br />
De <strong>Vrienden</strong> in actie voor<br />
een nieuw Ok i-verblïf!<br />
De bouw <strong>van</strong> het Oceanium vordert gestaag. Het gebouw wordt in de eerste helft <strong>van</strong> 2000<br />
geopend. Het werk aan de tunnel die, onder het spoor door, het oude en nieuwe deel <strong>van</strong> de<br />
tuin met elkaar zal verbinden, is inmiddels begonnen. De oude vogelquarantaine is reeds<br />
weggehaald. De tunnel komt uit op de plaats <strong>van</strong> het huidige okapiverblijf. Een mooi moment<br />
om dat deel <strong>van</strong> de Diergaarde onder handen te nemen.<br />
Ituri-woud<br />
Omdat de ruimte rond het oude<br />
okapiverblijf deel uit maakt <strong>van</strong> het Afrika<br />
continent wordt het in Afrikaanse sfeer heringedeeld.<br />
Ten behoeve <strong>van</strong> onder meer de<br />
okapi's en de penseelzwijnen heeft <strong>Blijdorp</strong><br />
er een nieuwe biotoop gepland, het 'Ituriwoud',<br />
genoemd naar het gelijknamige<br />
gebied in Congo (voormalig Zaïre), waar de<br />
okapi's <strong>van</strong>daan komen.<br />
De plattegrond hiernaast biedt u een<br />
eerste blik op dit nieuwe stuk <strong>Blijdorp</strong>. Let<br />
wel: het is een eerste concept. Er kan dus<br />
nog het een en ander veranderen! Er zijn<br />
meerdere verblijven voor okapi's gepland, zodat<br />
de dieren gescheiden <strong>van</strong> elkaar kunnen<br />
worden gehuisvest. De oude stal blijft gehandhaafd.<br />
Met de uitvoering <strong>van</strong> het plan komt<br />
definitief een eind aan een klassiek stukje <strong>Blijdorp</strong>.<br />
<strong>Vrienden</strong> in Actie<br />
Diergaarde <strong>Blijdorp</strong> heeft het Bestuur<br />
<strong>van</strong> de <strong>Vrienden</strong> <strong>van</strong> <strong>Blijdorp</strong> verzocht om<br />
financiële steun bij de realisering <strong>van</strong> het Ituribiotoop.<br />
Een verzoek waaraan het bestuur<br />
graag gehoor heeft gegeven. Het werd hoog<br />
tijd dat de verblijven voor de okapi's werden<br />
gemoderniseerd. Het klassieke laantje steekt<br />
erg af tegen de moderne biotopen die recent<br />
zijn gerea liseerd.<br />
Met de financiering <strong>van</strong> de nieuwe<br />
verblijven voor okapi's zijn de <strong>Vrienden</strong> opnieuw<br />
betrokken bij de verdere inrichting <strong>van</strong><br />
het Afrika-continent. Eerder dit jaar openden<br />
wij het eerste Afrika-biotoop: het gori llaei<br />
land. Geniet u ook zo <strong>van</strong> de capriolen <strong>van</strong><br />
Ernst en familie in de buitenlucht?<br />
Okapi's in <strong>Blijdorp</strong><br />
Okapi's zijn nauwe familieleden <strong>van</strong><br />
de giraffe. Wanneer je de koppen met elkaar<br />
vergelijkt is dit goed te zien. Er is heel weinig<br />
bekend over okapi's in de vrije natuur. Dat<br />
heeft te maken met het feit dat ze in de ondoordringbare<br />
oerwouden <strong>van</strong> Congo leven.<br />
Vanwege de ontoegankelijkheid <strong>van</strong> het gebied<br />
waar de okapi's leven gaat men er <strong>van</strong><br />
uit dat hun aantal constant blijft. Helaas heeft<br />
men <strong>van</strong>wege de burgeroorlog alle contact<br />
met het gebied verloren en is het niet mogelijk<br />
onderzoek te doen.<br />
Okapi 's maken al ruim veertig jaar<br />
deel uit <strong>van</strong> de collectie <strong>van</strong> <strong>Blijdorp</strong>. In 1957<br />
kreeg <strong>Blijdorp</strong> het eerste koppel. In 1960 was<br />
<strong>Blijdorp</strong> de derde tuin in Europa waar een<br />
okapi werd geboren . Het stamboek wordt beheerd<br />
door de dierentuin in<br />
Antwerpen . Niet verwonderlijk gezien het feit<br />
dat Congo een voormalige Belgische kolonie<br />
is. In Europese en Amerikaanse dierentuinen<br />
samen leven nog geen honderd okapi's en dit<br />
aantal stijgt niet of nauwelijks. Het sterftecijfer<br />
bij de jongen is hoog. Volgens de<br />
verzorgers is dit te wijten aan de extreme<br />
gevoeligheid voor parasieten. De uitwerpselen<br />
<strong>van</strong> de okapi's worden daarom meerdere<br />
malen per dag verwijderd. Afgezien <strong>van</strong> de<br />
strenge hygiëne is de verzorging <strong>van</strong> okapi 's<br />
niet echt een groot probleem. De voeding<br />
bestaat uit luzernehooi en verse takken. Daarnaast<br />
krijgen ze krachtvoer en fruit.<br />
De okapi's in <strong>Blijdorp</strong> doen het goed.<br />
Er worden regelmatig jongen geboren. Met<br />
uw hulp kunnen we deze prachtige dieren<br />
aan een mooi nieuw verblijf helpen. Bij dit<br />
<strong>Vrienden</strong>nieuws treft u de acceptgiro voor<br />
2000 aan. Als het in uw vermogen ligt, maak<br />
dan iets extra's over voor het nieuwe okapiverblijf.<br />
Bij voorbaat dank!<br />
tunnel<br />
keuzep/ein<br />
1.2 okapi's<br />
1.2 okapi's<br />
1.1 okapi's en<br />
pensee/zwijnen<br />
pensee/zwijnen solo<br />
grijze roodstaarten door<br />
/oopvo/ière (a/s ui/en)<br />
verkoolde /ikboom boven<br />
zwijnentunne/<br />
educatief plein<br />
(met wroetbak)<br />
10. bongo's (iets aangepast)<br />
11. /otusserre<br />
12. okapista/<br />
13. vriendenwinke//foto's<br />
14. avonturenpad<br />
15. hoofdroute<br />
16. educatie/kijkpunt<br />
17. horeca-aanvoer<br />
18. terras lotusserre<br />
19. fotograaf
Iven voorstellen:<br />
Tineke Groenhorst<br />
In de komende nummers <strong>van</strong> <strong>Vrienden</strong>nieuws stellen we op deze plek het bestuur <strong>van</strong> onze<br />
Vereniging aan u voor. De spits wordt <strong>van</strong>zelfsprekend afgebeten door Tineke Groenhorst, de<br />
voorzitter.<br />
Tineke Groenhorst is nu zo'n 18 jaar<br />
lid <strong>van</strong> de <strong>Vrienden</strong>, waar<strong>van</strong> 15 jaar als<br />
bestuurslid. In het dagelijks leven werkt ze als<br />
directiesecretaresse bij Nationale-Nederlanden.<br />
Ze is destijds door oud-bestuurslid Jan<br />
<strong>van</strong> Daal 'gestrikt' op de Femina-beurs in<br />
Ahoy. "E r was toen sprake <strong>van</strong> dat de Diergaard<br />
e zou worden verplaatst naar een<br />
andere locatie. De <strong>Vrienden</strong> waren daar<br />
tegen. Door lid te worden zou ik kunnen<br />
helpen om de verplaatsing tegen te gaan. Ik<br />
heb dat toen maar gedaan."<br />
Tineke was een <strong>van</strong> de weinigen die<br />
Ramon durfde te benaderen als hij in de<br />
'musth' was, een periode waarin olianten-<br />
bullen bijzonder nukkig kunnen zijn. Zo<br />
Steeds vaker werd een bezoekje aan<br />
<strong>Blijdorp</strong> gebracht: "Ik had jarenlang een winterabonnement.<br />
's Zomers ging ik vaak naar<br />
het strand. Het strand werd echter steeds<br />
drukker (en het verkeer in die richting<br />
eveneens), en dus minder leuk. Op een<br />
gegeven moment heb ik een gewoon abonne-<br />
,~<br />
ment gekocht. Door dat abonnement ging ik<br />
steeds vaker." De interesse voor <strong>Blijdorp</strong><br />
werd versterkt door de specia le band met olifantenbul<br />
Ramon. " Ik ging me steeds meer<br />
ergeren aan de wijze waarop Ramon was gehuisvest.<br />
Hij moest bij wijze <strong>van</strong> spreken met<br />
een schoen lepel in zijn stal worden gewerkt<br />
en had totaal geen contact met het publiek.<br />
Ik riep af en toe zijn naam. Toen hij daar op<br />
begon te reageren ging het steeds een beetje<br />
verder. Ik begon hem af en toe iets toe te<br />
stoppen, wat natuurlijk helemaal niet<br />
mocht." De band hield zo'n zeventien jaar<br />
stand. Iedere zondag kwam ze even bij hem<br />
langs. Het speciale gevoel was wederzijds.
nukkig soms dat de verzorgers liever een eind<br />
uit de buurt blijven. Vorig jaar overleed<br />
Ramon plotseling. Hij blijft echter voortbestaan<br />
via zijn nageslacht. Volgend jaar<br />
verwacht Douanita een jong, Ramon's laatste<br />
nakomeling. Ramon was ook de reden<br />
waarom Tineke opviel bij het bestuur <strong>van</strong> de<br />
<strong>Vrienden</strong>. Keer op keer stelde ze op ledenvergaderingen<br />
vragen over de benarde positie<br />
<strong>van</strong> Ramon. "We hebben tenslotte een<br />
olifant als logo! Het zou aan de orde word en<br />
gesteld, maar concrete resultaten bleven uit.<br />
Het duurde mij te lang. Ik ben niet zo<br />
ged uldig." Toenmalig voorzitter Ben Swaep<br />
benaderde haar voor een bestuursfunctie als<br />
tweede secretari s. " Ik was vijf jaar geleden<br />
vice-voorzitter, en na het vertrek <strong>van</strong> Lex<br />
Noordermeer werd ik voorzitter." De aanhouder<br />
heeft overi gens gewonnen!<br />
Op enig moment werd aan het oude<br />
olifantenverblijf ee n stuk aangebouwd,<br />
bestemd voor een grotere stal voor Ramon .<br />
Dit verblijf werd ook officieel door Tineke<br />
geopend door middel <strong>van</strong> het overhandigen<br />
<strong>van</strong> (ee n mand met) brood en frui t aan<br />
Ramon. Later werd Taman Indah gebouwd,<br />
ee n <strong>van</strong> de mooiste olifantverblijven va n<br />
Europa. Het voorzitterschap <strong>van</strong> de <strong>Vrienden</strong><br />
kost natuurlijk veel tijd. Voor Tineke is dat<br />
geen probleem : "Ons werk vertaalt zich in<br />
goede resultaten in de tuin. Er is een hoop te<br />
doen. Mooi dat we daar een bijdrage aa n<br />
kunnen leveren! " <strong>Blijdorp</strong> werd een passie :<br />
"Hoe langer je bij de Vereniging zit, hoe<br />
meer je betrokken raakt bij de Diergaarde.<br />
Iemand zei eens 'B lijdorp is je tweede huis<br />
geworden'. Dat klopt eigenlijk wel. Het is<br />
niet echt te verklaren waarom dat zo is. Het<br />
is gewoon zo gegroeid. De vlam is dermate<br />
overgeslagen dat het je niet meer loslaat. Dat<br />
geldt eigenlijk voor al onze vrijwilligers.<br />
Menige baas zou jaloers zijn op zoveel inzet<br />
va n de medewerkers." "We moeten ook een<br />
vrijwilligersclub blijven. Vrijwilligerswerk doe<br />
je omdat je het leuk vindt. Dat stralen we ook<br />
uit. De betrokkenheid komt over. We zijn er<br />
niet alleen om geld binnen te halen. We<br />
dragen iets uit dat de mensen herkennen. Ik<br />
denk dat we daarom zijn uitgegroeid tot de<br />
grootste onafhankelijke dierentuinondersteunende<br />
vereniging <strong>van</strong> Europa. En als je<br />
mensen eenmaal weet te boeien, dan raak je<br />
ze ook niet snel meer kwijt. Dat blijkt uit de<br />
cijfers. De Vereniging groeit maar door.<br />
Slechts weinigen haken af."<br />
Hoe belangrijk is de groei <strong>van</strong> de<br />
<strong>Vrienden</strong>? " Heel belangrijk! De Diergaarde<br />
maakt een enorme ontwikkeling door. Het is<br />
heerlijk als we meegroeien, zodat we een rol<br />
va n betekenis kunnen blijven spelen. We<br />
kunnen mee blijven werken aan de realisering<br />
<strong>van</strong> alle ambitieuze plannen. De<br />
Diergaarde is trouwens een dankbaar object<br />
voor een Vereniging als de onze. Ze hebben<br />
lef en staan ergens voor! Mensen willen daar<br />
graag bij horen. "<br />
Zou ze niet bij <strong>Blijdorp</strong> willen<br />
werken? " Nee, ik heb een fijne baan. Zoals ik<br />
al aa ngaf is het voor een Vereniging als de<br />
onze <strong>van</strong> groot belang dat we ons als<br />
vrijwilligers met passie inzetten voor de zaak.<br />
Alhoewel, .... soms zou ik wel meer bij het<br />
dagelijkse gebeu ren in de Diergaarde betrokken<br />
willen zijn, meebepalen wat er moet<br />
gebeuren ... Je bent soms zo enorm betrokken<br />
bij wat er in de tuin gebeu rt. Maar dat is<br />
gelukkig niet nodig. De Diergaarde redt het<br />
heus wel zonder mij!"<br />
Tekst: Marcel Kreuger<br />
ThaMeren? ~<br />
Belegde broodjes bestellen 1? i<br />
•<br />
J.J. v.d. Sterre<br />
Bergselaan 322<br />
Stadhoudersweg 106<br />
Jonkerfransstraat 96<br />
tel: 01<strong>04</strong>666294<br />
tel: 01<strong>04</strong>666774<br />
tel: 01<strong>04</strong>13 8188<br />
De bakker die nog zelf bakt uit Rotterdam<br />
.'.',<br />
Giften voor de actie<br />
'Help mee aan onze nieuwe<br />
trots: de Oceanium-vogelrots'<br />
(tot en met september <strong>1999</strong>)<br />
Bijdragen tot fl. 10,-:<br />
v RaamsdonK en Zantvliet.<br />
Bijdragen <strong>van</strong> fl. 10,-:<br />
Arnold, Barendregt, v Bergen, Buys, Goedegebuur, Havenaar,<br />
v Klaveren, Kuypers-Siwy, Lagerwey, vd Lugt,<br />
Valentijn, Verstraten, vd Vlugt en v Zyst-v Ispelen.<br />
Tussen fl. 10,- en fl. 25,-:<br />
Bresser, Buysman, v Geelen, Kamp, de Klerk, Noordermeer,<br />
Ouwendijk, Udo, v Vuuren en de Wit.<br />
Bijdragen <strong>van</strong> fI. 25,-:<br />
Berkhoudt, Boere, 'I1os, Bosscher, Braat, v Cronenburg,<br />
Dankers, Dekker, Dits-Huremovic, Drost-Kuiper, Elsenaar<br />
Frietema, v Essen-Keyzer, Hack, Heijkoop, Holland, vd<br />
Horst, Huizer-Wijmans, Keesmaat, Keur, Lamerikx, v<br />
Laviere, v Lent, Loeve, v Maurik, vd Meer, vd Meulen,<br />
Michels, Molenaar, Mulder-v Es, v Nunen Voogt, Olyrhook,<br />
v Oversteeg, Put, Rietveld, Sneek-Snel, Suyker, Suyker, Tan,<br />
Verheuvel, Verloop, vd Windt en Zuijderwijk.<br />
Tussen fl. 25,- en fl. 50,-:<br />
Nicodem, v Rees en Wever.<br />
Bijdragen <strong>van</strong> fl. 50,-:<br />
Boskamp, Boswinkel, Bouwer, den Hoed-Meyer, vd Hoek,<br />
Jonkheid-Numan, Joseph, v Kaam, de Kievit, Kinwel, Klapwijk,<br />
Kooiker, vd Kruit, vd Kruys, Leellang, vd Ley, Marlens,<br />
Masereeuw, Mulder, Niezen, Nuis, Onderdelinden, Schildt<br />
Houben, Speksnijder, Tops, v Tuyli en Wouda.<br />
Tussen fl. 50,- en fl. 100,-:<br />
Diehl, Roggekamp en Scholten.<br />
Bijdragen <strong>van</strong> fl. 100,-:<br />
vd Berg, Broóbel, [Jekkers, vd Hoeven, de Jong en de Ligt.<br />
En verder:<br />
11. 430,- : N.N., 11. 500,- : Schoufour, fl. 300,- :<br />
verdubbeling door het VSBfonds <strong>van</strong> gift Degeling,<br />
fl. 75,- : idem gift Steenhoven.<br />
ALLE GEVERS -OOK DE VElE ANONIEME- WEER HARTELIJK DANK VOOR<br />
DE STEUN AAN ONZE ACTIE !!!<br />
9JdooctJtenktJntoor mr 9t CXuijer<br />
Qespecialiseerd in o.éJ.:<br />
9lrbeidsrecht<br />
utrafrecht<br />
%milierecht<br />
91i11eolief 124 Ie c.Rafferdam . Iele/aan 010 4(36 65 44
Crevy's. Paarvorming tussen beide soorten is<br />
echter, voor zover men weet, nog nooit voorgekomen.<br />
Steppezebra's zijn te herkennen<br />
aan hun brede vertikale strepen, doorgaand<br />
in de korte, rechtopstaande manen evenals<br />
op de buik.<br />
De Chapman onderscheidt zich <strong>van</strong><br />
de andere steppezebra's door zijn zogenaamde<br />
'schaduwstrepen'. Hij is lichter<br />
dan de Crevy (300 kg tegenover 400), maar<br />
maakt toch een stevigere indruk. Net als bij<br />
alle andere zebrasoorten is het strepen patroon<br />
voor ieder dier uniek. De grootste<br />
onderlinge variatie in deze 'streepjescode'<br />
vindt men in het gebied <strong>van</strong> de schouder.<br />
Zebra's zijn herbivoren, ze eten plantaardig<br />
voedsel, namelijk grassen. Hun gebit is<br />
er dan ook op gebouwd grassen goed te kunnen<br />
afsnijden en vermalen . Aangezien gras<br />
maar weinig voedingsstoffen bevat, moet de<br />
zebra heel veel eten. AI dit eten wordt<br />
verwerkt in zijn zeer lange darm. Bij de Chapman<br />
is de lengte <strong>van</strong> de darm wel 17 keer de<br />
eigen lichaamslengte! Niet verwonderlijk dus<br />
dat zebra's in gebieden met veel gras en wat<br />
bosschages leven. Ze trekken continu, steeds<br />
op zoek naar gebieden met voldoende voedsel.<br />
Als er erg weinig voedsel is zijn ze vooral<br />
te vinden in gebieden met water, bijvoorbeeld<br />
in de buurt <strong>van</strong> een plas of rivier. De<br />
Chapman zebra wordt als de makkelijkst te<br />
temmen zebrasoort gezien. Vroeger werden<br />
ze ook wel als rij- of lastdier gebruikt. Hun<br />
kracht is echter veel geringer dan die <strong>van</strong><br />
andere rij- en lastdieren, zoals paarden . Er is<br />
dus nooit veel gebruik <strong>van</strong> gemaakt.<br />
Zebra's in <strong>Blijdorp</strong><br />
<strong>Blijdorp</strong> heeft al lang zebra's in de<br />
collectie. Vroeger waren dat bergzebra's en<br />
Crevy's. De bergzebra's waren echter zo wild<br />
dat "de timmerman wel in de stal kon blijven<br />
staan". De Crevy's (genoemd naar Jules<br />
Crevy, een Franse president die eens zo'n<br />
zebra uit Abessinië cadeau kreeg) stonden<br />
toen op het huidige perk <strong>van</strong> de Damagazelles.<br />
Chapman zebra's zijn al zo'n jaar of<br />
twintig in <strong>Blijdorp</strong> te zien. Op dit moment<br />
lopen er vijf Chapman's op de Afrikaanse<br />
sa<strong>van</strong>ne. Het zijn de hengst, Josef, en de<br />
merries Erica, Leonie, Marjolein en Marlin.<br />
Josef is nog maar kort in de groep en nog te<br />
jong om voor nageslacht te zorgen . Erica en<br />
Marjolein zijn beide vijf jaar oud en geboren<br />
in <strong>Blijdorp</strong>. De zevenjarige Marlin komt uit<br />
Keulen. De jongste telg, Leonie, is de<br />
dochter <strong>van</strong> Erica. Zij werd in 1998 geboren<br />
en is vernoemd naar Leonie Sazias (de tv-presentatrice).<br />
Voordat Josef kwam had <strong>Blijdorp</strong> kortdurend<br />
een andere hengst. Helaas had deze<br />
zebra een hartafwijking die hij niet overleefde.<br />
Hij is echter in zijn korte leven nog wel<br />
vader geworden: Leonie is zijn dochter. Hiervoor<br />
had <strong>Blijdorp</strong> lange tijd een andere<br />
hengst, Horatio, die voor veel <strong>Blijdorp</strong>se<br />
zebraveulens heeft gezorgd. Op een gegeven<br />
moment koos <strong>Blijdorp</strong> er echter voor om<br />
door te gaan met de twee in <strong>Blijdorp</strong> geboren<br />
merries Erica en Marjolein. Dit<br />
betekende dat Horatio weg moest om inteelt<br />
te voorkomen. Horatio stoootte altijd op een<br />
gegeven moment zijn jong uit de groep,<br />
zowel de mannetjes als de vrouwtjes. Vandaar<br />
dat <strong>Blijdorp</strong> tot nu toe altijd de eigen<br />
jongen heeft moeten wegdoen . Als het dan<br />
weer zover was werd het zogende jong bij de<br />
moeder weggehaald en een tijdje in de stal<br />
gezet om over te gaan op vaste voeding. Als<br />
dit eenmaal gelukt was kon de jonge zebra<br />
op transport naar een andere dierentuin.<br />
In <strong>Blijdorp</strong> krijgen jonge zebra's nooit<br />
de fles. Het blijkt namelijk dat op die wijze<br />
groot gebrachte zebra's later een vervelend<br />
karakter krijgen. De dierenverzorgers hebben<br />
weinig problemen met de zebra's, dit in<br />
tegenstelling tot verzorgers in veel andere<br />
zoo's. Als je maar een aantal regels in acht<br />
neemt, blijken de zebra's in <strong>Blijdorp</strong> erg<br />
rustige dieren te zijn . Zo moet je nooit gehaast<br />
zijn als je bij ze werkt. Je moet ze ook<br />
niet willen aaien, daar houden ze niet <strong>van</strong> .<br />
Als een merrie een veulen heeft moet je er<br />
ook voor zorgen dat je niet tussen de moeder<br />
en haar jong gaat staan. Dan heb je namelijk<br />
kans dat de merrie een flinke trap uitdeelt<br />
met de achterpoten. Ook op de wei zijn ze<br />
meestal erg rustig. Binnen het groepje merries<br />
bestaat een duidelijke hiërarchie waarbij<br />
de sterkste de baas is. Op dit moment is de<br />
oudste (Marlin) ook de sterkste en dus de<br />
leidster. Met de andere dieren op de sa<strong>van</strong>ne<br />
zijn er weinig problemen. De zebra's zijn op<br />
de wei duidelijk de baas. Soms zijn er wat<br />
problemen als de elandantilopen jongen hebben.<br />
De zebra's kunnen dan een jong<br />
uitkiezen om dit vervolgens genadeloos te<br />
gaan opjagen. Vandaar dat elandantilopen<br />
met een jong een tijd apart worden gezet. Als<br />
een zebramerrie een jong krijgt scheidt ze<br />
zich met het veulen een paar dagen <strong>van</strong> de<br />
groep af zodat moeder en kind elkaar goed<br />
kunnen leren (her)kennen. Als dit zover is<br />
gaan ze terug naar de groep. Omdat een<br />
zogende moeder extra energie nodig heeft<br />
krijgt ze per dag 250 gram extra paardebrokken.<br />
Normaal krijgen zebra's per dag een kilo<br />
paardebrokken, kuilgras en hooi. Daarnaast<br />
kunnen ze op de sa<strong>van</strong>ne nog gras eten.<br />
Zebra's zijn harde dieren die meestal<br />
buiten slapen. Slechts een op de drie<br />
nachten slapen ze 'op stal', volgens de<br />
verzorger "om de gang er een beetje in te<br />
houden". Ook 's winters staan ze in principe<br />
buiten hoewel dan de staldeuren (in tegenstelling<br />
tot 's zomers) open blijven staan,<br />
zodat ze zelf in en uit de stal kunnen lopen.<br />
Als het echter flink vriest staan ze de hele dag<br />
op stal omdat anders bij de openstaande<br />
deuren de waterleidingen in de onverwarmde<br />
stal zouden bevriezen . In de stal staat<br />
iedere zebra in een eigen box. De dierenarts<br />
hoeft maar zelden bij de zebra's te komen<br />
kijken: ze zijn bijna nooit ziek. Wel krijgen<br />
ze soms een steentje in hun hoeven. Dit<br />
wordt dan door de dierenarts, onder narcose,<br />
verwijderd. Voorlopig zullen zebra's in<br />
<strong>Blijdorp</strong> nog wel te zien blijven in <strong>Blijdorp</strong>.<br />
In alle toekomstplannen is er een plekje voor<br />
zebra's ingeruimd. En zoals het er nu naar<br />
uitziet zullen dat Chapman zebra's blijven.<br />
Tot slot vertelt verzorger Henk <strong>van</strong><br />
Hof nog <strong>van</strong> een zebrajong dat naar Madrid<br />
zou verhuizen. Omdat het jong door zijn<br />
vader met enig geweld uit de groep was<br />
gestoten stond het veulen op een perk langs<br />
de spoorbaan om wat aan te sterken. Toen<br />
een aantal jongens over het hek in zijn wei<br />
sprongen is hij <strong>van</strong> schrik over het twee meter<br />
hoge hek(!) gesprongen. Vervolgens<br />
galoppeerde hij over de spoorbaan naar<br />
Station Rotterdam Centraal. Daar zorgde het<br />
zebraveulen voor heel wat opschudding op<br />
de perrons. Uiteindelijk heeft de dierenarts<br />
het opgejaagde dier met een verdovingspijl<br />
kunnen verdoven . Op een lorrie is het jong<br />
zo uiteindelijk ook weer over het spoor naar<br />
<strong>Blijdorp</strong> teruggebracht. Enige tijd later is hij<br />
gezond en wel afgereisd naar Madrid.<br />
Tekst en foto's: Jos en Anne Marie Nijkamp<br />
Met dank aan Henk <strong>van</strong> Hof (o.a. zebraverzorger).<br />
Foto uit 'The Wor/d's 8anker'
Groeten uit Barcelona<br />
Vele vaste bezoekers <strong>van</strong> Diergaarde <strong>Blijdorp</strong> zullen zich ongetwijfeld nog wel de gorilla Xebo<br />
kunnen herinneren, de zoon <strong>van</strong> leider Ernst. Xebo verhuisde in december 1996 naar de Zoo<br />
in Barcelona. In <strong>Blijdorp</strong> had hij al op jonge leeftijd zijn potentie bewezen door voor twee<br />
nakomelingen te zorgen. Toen Xebo eenmaal verhuisd was naar Barcelona, zijn mijn man en ik<br />
gaan kijken hoe Xebo daar gehuisvest was en hoe hij het maakte. In een eerder verschenen<br />
nummer <strong>van</strong> <strong>Vrienden</strong>nieuws heeft u daar al kennis <strong>van</strong> kunnen nemen. Deze zomer hebben<br />
wij Xebo wederom bezocht. Hij maakt het nog steeds uitstekend en voelt zich geweldig thuis<br />
op zijn nieuwe stek.<br />
Toen hij pas in de zoo <strong>van</strong> Barcelona<br />
was aangekomen had hij drie vrouwtjes tot<br />
zijn beschikking gekregen; allen dochters <strong>van</strong><br />
de enige witte gorilla ter wereld. Dit dier,<br />
Copito de Nieve (Sneeuwvlokje) is de trots<br />
<strong>van</strong> Barcelona. AI gauw bleek dat Xebo met<br />
één <strong>van</strong> die vrouwtjes absoluut niet overweg<br />
kon. Men heeft dat vrouwtje dan ook bij<br />
hem weggehaald, zodat hij nu al lange tijd<br />
met twee vrouwtjes leeft. Deze dames (Kena<br />
en Makindal hebben begin <strong>1999</strong> beiden een<br />
dochter <strong>van</strong> Xebo ter wereld gebracht. Twee<br />
gorilla-baby's die dus leuk met elkaar kunnen<br />
opgroeien. Maar wat is nu het trieste geval?<br />
Beide moeders hebben hun dochters<br />
afgestoten en willen er alle twee niet voor<br />
zorgen!<br />
Nu heeft men in Barcelona Zoo speciaal<br />
een crèche ingericht voor de kleintjes:<br />
Nimba en Batanga. Ze lijken zo op het oog<br />
net een tweeling. De <strong>Blijdorp</strong> gorilla's Ernst<br />
en Xara zijn de grootouders <strong>van</strong> deze diertjes.<br />
Het is voor Nimba en Batanga triest dat<br />
zij door hun moeders verstoten zijn en nu in<br />
de crèche met de fles worden grootgebracht,<br />
maar voor ons mensen is het geweldig leuk<br />
om twee <strong>van</strong> die zwarte bolletjes wol <strong>van</strong> zo<br />
dichtbij te kunnen zien rondkruipen in hun<br />
witte luiertjes. Zo ontzettend vertederend.<br />
Wij hadden het ook liever anders gezien<br />
maar nu het niet op de normale manier kan,<br />
is dit toch een hele leuke ervaring.<br />
Er zijn drie verzorgsters. De hoofdverzorgster<br />
(Begoua Tervel) is het meest intensief<br />
met de baby's bezig en kan dit jaar geen<br />
vakantie opnemen <strong>van</strong>wege de verzorging<br />
<strong>van</strong> de twee apen meisjes. Dit vindt ze<br />
overigens helemaal niet erg want ze is gek<br />
met die twee. Ze gaat er fantastisch mee om.<br />
Ze speelt er, verantwoord, ruw mee op zijn<br />
tijd. Ook gorillamoeders doen niet altijd even<br />
zachtjes met hun kind, maar ze knuffelt hen<br />
ook. De dieren mogen in en op haar klimmen,<br />
aan haar haren hangen en af en toe bijt<br />
ze hen zachtjes net als echte gorilla's dat<br />
doen. Ze kietelt hen en dan zie je de baby's<br />
ook echt lachen. Ze verschoont ze regelmatig<br />
en geeft ze op gezette tijden hun flesje.<br />
Nimba en Batanga zien haar helemaal als<br />
hun moeder. Ze zitten ook regelmatig op<br />
haar rug en Begoua kruipt dan als een echte<br />
gorillamoeder op handen en knieën door het<br />
verblijf.<br />
De beide echte moeders geven inmiddels<br />
geen borstvoeding meer, nu hun<br />
dochters al een aantal maanden bij hen weg<br />
zijn. Daardoor zijn ze weer bereid om te<br />
paren. En u raadt het vast al? Juist, Xebo<br />
heeft zijn kans niet voorbij laten gaan en<br />
beide dames zijn weer in blijde verwachting.<br />
Men is in Barcelona dan ook zeer content<br />
met 'onze' Xebo. Over een tijdje willen ze in<br />
Barcelona toch proberen om Nimba en<br />
Batanga weer te herenigen met hun moe<br />
ders. Maar persoonlijk zal het mij ten zeerste<br />
verbazen als ze hen weer opnemen. Zeker<br />
nu beide vrouwtjes weer opnieuw zwanger<br />
zijn. Het is wel te hopen dat het lukt en in<br />
ieder geval is het prijzenswaardig dat ze het<br />
willen proberen. Want als het niet lukt om ze<br />
weer bij elkaar te brengen dan moeten ze<br />
naar de mensapencrèche in Stuttgart.<br />
Het is wel leuk om te kunnen vermeiden<br />
dat Batanga aan één hand ~en blank<br />
duimpje en aan de andere hand een blank<br />
vingertopje heeft met aan beide vingertjes<br />
een blank nageltje. Er zit dus toch nog wel<br />
iets <strong>van</strong> de genen <strong>van</strong> opa Copito in, al zal er<br />
waarschijnlijk nooit meer een geheel witte gorilla<br />
geboren worden. Dat zal wel een<br />
eenmalige speling <strong>van</strong> de natuur geweest zijn.<br />
Nog een laatste nieuwtje wat Xebo betreft<br />
voor de mensen die het interesseert. De<br />
verzorgers zijn bezig met het trainen <strong>van</strong><br />
Xebo. Men wil in Barcelona overgaan op<br />
'hands on' verzorging. Dat wil zeggen, Xebo<br />
zodanig trainen dat hij aangeraakt kan worden<br />
zonder dat dit gevaar op levert. Stapje<br />
voor stapje willen ze hem laten wennen aan<br />
het feit dat hij aangeraakt wordt door strelingen,<br />
klopjes enz. Tot nu toe gaat dat<br />
uitstekend! Volgens de verzorgers aldaar is<br />
Xebo een bijzonder makkelijke gorilla met<br />
een zeer goedig karakter. Ze zijn dol op<br />
Xebo. Wat is nu de bedoeling <strong>van</strong> deze<br />
training? Xebo hoeft dan niet voor eventuele<br />
noodzakelijke onderzoekjes onder narcose<br />
wat toch altijd enig risico met zich mee<br />
brengt. Tijdens de training gebruikt men bij<br />
voorbeeld een injectiespuit zonder naald<br />
waar ze hard mee op verschillende plaatsen<br />
<strong>van</strong> zijn lichaam drukken. Over een poosje<br />
proberen ze datzelfde te doen met een spuit<br />
met een stompe naald. Zo hopen ze te<br />
bereiken dat wanneer hij een echte injectie<br />
nodig zal hebben dat ook makkelijk zal willen<br />
ondergaan.<br />
Xebo ziet er heel goed uit en zit nog<br />
steeds in het verblijf dat speciaal voor hem<br />
nieuw was aangelegd. Hij is nu een volwassen<br />
zilverrug en één en al spierbundel. Een<br />
prachtige gorilla!<br />
Tekst: Ina <strong>van</strong> Seeters
Hobby CENTRUM<br />
MAGAZijN BLïdoRp<br />
Stadhoudersweg 97c<br />
3039 EC Rotterdam<br />
Telefoon 0 1 0 466 31 80<br />
CEREEdsc!IAj>j>EN • IJZERWAREN<br />
ELEkTRA • SANiTAiR • VERF • SLEUTELSERViCE<br />
Of je nu<br />
~"woont in een<br />
~~ gtatige laan"<br />
of een terrarium<br />
:>\<br />
!Pre1oria<br />
7)ierenspeciaalzaak 6u<br />
Ruim assortiment aan<br />
dieren en -benodigdheden<br />
Op vertoon<br />
<strong>van</strong> deze advertentie<br />
ont<strong>van</strong>gt u een kanarie<br />
plu, kool VOOf45, •<br />
Pretorialaan 24-26 • 3072 EN Rotterdam<br />
telefoon: 01<strong>04</strong>85 39 00<br />
De Vriend<br />
voor uw<br />
ogen en oren<br />
MAKELAARDIJ RUBENSPLEIN<br />
weet als geen ander hoe het is<br />
om goed gehuisvest te zijn l<br />
Uw Makelaar met de Persoonlijke<br />
aandacht.<br />
MAKELAARDIJ Rembrandtlaan 2 • Broersvest 10<br />
RUBENSPLEIN Schiedam 010273 1222<br />
Brasserie • Café-Restaurant<br />
Ons bedrijf is een verhaal apart.<br />
Kom het zelf ontdekken op loopafstand<br />
<strong>van</strong> Diergaarde <strong>Blijdorp</strong>. Voor een<br />
eenvoudige maaltijd <strong>van</strong> onze scherp<br />
geprijsde kleine kaart of een uitgebreid<br />
diner. Uw receptie , feestavond of<br />
vergadering verzorgen wij geheel naar uw<br />
wensen in onze inpandige<br />
zalenaccomodatie,<br />
Bentickplein 1 - 3 • 3039 KL Rotterdam<br />
Telefoon 010 467 75 77<br />
Lijn 13: Vrijheid ...<br />
Er was eens een slan.g. ontsnapt, a!thans volgens de media. Het diertje zou genoeg gehad<br />
hebben <strong>van</strong> het kOOitJe waarin hiJ was ondergebracht. Toen de kans zich aandiende omdat de<br />
vakantieoppas de kooi niet goed afgesloten had, greep hij deze met zijn hele staart ~an . De<br />
eenzaamheid <strong>van</strong> het sombere schuurtje, het slecht toegankelijke waterbakje, het was hem<br />
allemaal even te veel geworden. Buiten lokte de vrijheid ...<br />
" Papa, hoever kan een slang<br />
kruipen?" "Nou, echt niet verder dan een<br />
paar honderd meter, en zeker niet <strong>van</strong><br />
Enkhuizen tot Rotterdam. " De vraag was<br />
nogal doorzichtig. "Waarom zou hij trouwens<br />
naar Rotterdam kruipen?" " Is'tie gevaarlijk?<br />
Welke slang is het gevaarlijkst?"<br />
Jeetje, alweer zo'n vraag . "Weet je<br />
wat de gevaarlijkste slang is, Suzan? Degene<br />
waar je op gaat zitten! "<br />
Ondanks het feit dat het verhaal <strong>van</strong><br />
die ontsnapte lanspuntslang afgelopen zomer<br />
<strong>van</strong> geen kant klopte, ben ik me toch gaan<br />
afvragen waarom een dier zijn vrijheid wil.<br />
Sterker nog, wil een dier wel vrijheid? We<br />
waren <strong>van</strong> de zomer in Avifauna, in Alphen<br />
aid Rijn. 's Middags werden daar demonstraties<br />
met roofvogels gegeven. De verzorger<br />
waarschuwde ons al : "Als de vogels zin hebben".<br />
We kregen een demonstratie met een<br />
valk. Vanaf het moment dat het kapje <strong>van</strong><br />
zijn kop af ging, nam hij de gelegenheid te<br />
baat en verdween uit het zicht. Het eerste<br />
kwartier trok hij zich niets aan <strong>van</strong> het fluitje.<br />
De loer -een leren zakje met veren en een<br />
stukje vlees eraan- werd geduldig rondgedraaid,<br />
maar maakte geen indruk op hem.<br />
Het was prachtig weer met een lekker<br />
windje ... De opmerkingen uit het publiek<br />
waren niet <strong>van</strong> de lucht: "Die vogel heeft<br />
gelijk ook ... "en " Hij is gek, die komt lekker<br />
niet meer terug."<br />
Maar de valk was niet gek. Nadat hij<br />
zichzelf wat extra beweging had gegund,<br />
kwam hij gewoon terug om zijn stukje vlees<br />
te halen. Hij had in vrijheid de keuze gemaakt<br />
dat het leven bij zijn verzorger zo gek<br />
nog niet was. De meeste dieren in ge<strong>van</strong>genschap<br />
zoeken denk ik niet eens de vrijheid.<br />
Als ze ontsnappen is het uit nieuwsgierigheid,<br />
verveling of omdat de leefomgeving ongeschikt<br />
is. Ontsnapte dieren komen als ze<br />
niet teveel opgejaagd worden, vaak uit<br />
zichzelf terug. Dieren zijn niet zo dom: kies<br />
je de vrijheid dan moet je daarna voedsel<br />
zoeken; word je niet beperkt door tralies of<br />
gaas dan is het wel door je maag.<br />
Geldt dat ook voor mensen? Even het<br />
woordenboek geraadpleegd: 'Vrijheid: het<br />
tegenovergestelde <strong>van</strong> gebondenheid'. Dus<br />
vrijheid is eigenlijk niets meer dan<br />
ongedwongen keuzes kunnen maken.<br />
Maar. .. met iedere keuze die je maakt, bind<br />
je jezelf aan iets anders. Kies je om een huis<br />
te kopen, dan bind je je aan een hypotheek.<br />
Kies je voor vast werk dan zit je vast aan een<br />
werkgever. Is je keuze een zelfstandig beroep<br />
dan beheersen klanten en schuldeisers de<br />
agenda. Ga zo maar door .. .<br />
Er is geen dier in ge<strong>van</strong>genschap te<br />
vinden, die over een muur heen wil alleen<br />
omdat die muur er staat. Een graseter die in<br />
een dal leeft, wil echt niet naar de onbegroeide<br />
top <strong>van</strong> de berg. Mensen wel! Wij<br />
willen naar de tropen, naar het poolijs, de<br />
berg op en de rivier af. Gewoon omdat het er<br />
is. We hebben 'afwisseling' nodig.<br />
En vrijheid? 't is maar wat je er<strong>van</strong> verwacht ...<br />
Theo.
aeuzenknuffels in China<br />
Regelmatig is in <strong>Vrienden</strong>nieuws te lezen welke uithoeken <strong>van</strong> onze wereld door <strong>Vrienden</strong><br />
bezocht worden. Yvonne v.d. Waal reisde 4 weken door China en neemt u mee naar een<br />
bijzondere bestemming: het Chengdu fokcentrum voor reuzenpanda's.<br />
In Chengdu, een miljoenenstad in het<br />
zuidwestelijke deel <strong>van</strong> China, hebben we<br />
tijdens mijn vakantie met een groep <strong>van</strong><br />
zeven personen een busje (inclusief gids <strong>van</strong><br />
drie turven hoog) gehuurd om naar het fokcentrum<br />
voor reuzenpanda's te gaan. De<br />
anderhalf uur durende rit voert tot vlak voor<br />
de eindbestemming door agrarisch gebied.<br />
Voor je gevoel niet echt een plek waar<br />
reuzenpanda's voorkomen. Een paar<br />
kilometer voordat we bij het fokcentrum zijn<br />
verandert de omgeving en doemen opeens<br />
heuvels met bamboebossen op. Bij het<br />
centrum worden we alleen verwelkomd door<br />
een grote Pandasculptuur. Verder geen grote<br />
parkeerplaats, geen duidelijke entree, geen<br />
andere bezoekers. Sterker nog, het geheel<br />
maakt een ietwat verlaten en stille indruk.<br />
Dat het centrum niet is ingesteld op de komst<br />
<strong>van</strong> bezoekers blijkt ook wel uit het feit dat<br />
er zelfs geen kassa is! Uiteindelijk betalen we<br />
in een kamertje omgerekend circa fl. 5,- aan<br />
een medewerkster <strong>van</strong> het project. Veel geld<br />
naar Chinese maatstaven, maar voor een<br />
goed doel zullen we maar denken. Een folder<br />
over het project komt na lang aandringen<br />
uiteindelijk ergens uit een lade tevoorschijn.<br />
Gelukkig was de folder gedeeltelijk in het<br />
Engels ...<br />
Het fokcentrum ligt op een helling,<br />
waarop in totaal zes grote buitenverblijven<br />
voor de panda's aanwezig zijn. Omdat<br />
panda's voor het grootste deel <strong>van</strong> het jaar<br />
solitair leven en niet <strong>van</strong> panda-gezelschap<br />
zijn gediend, wandelt in elk verblijf veelal<br />
maar één panda rond. In 1998 is in het centrum<br />
echter een tweeling geboren, die het<br />
wonderwel allebei hebben overleefd en nu<br />
samen een verblijf delen. In de natuur zijn<br />
maar enkele waarnemingen bekend <strong>van</strong> pandamoeders<br />
met twee jongen. In totaal heeft<br />
het project naar schatting 20 dieren. Behalve<br />
de ruime verblijven viel mij direct op dat het<br />
gehele terrein zo schoon was. Chinese steden<br />
zijn bijvoorbeeld vrij vies, omdat mensen allerhande<br />
afval op straat gooien. Maar op het<br />
pandaproject was alles op z'n Chinees spic<br />
en span.<br />
In het centrum wordt geprobeerd met<br />
de panda's te fokken en wordt bovendien allerlei<br />
gedragsonderzoek gedaan door zowel<br />
westerse als Chinese onderzoekers. In het<br />
wild ruikt een mannetje <strong>van</strong> grote afstand of<br />
een vrouwtje vruchtbaar is. In ge<strong>van</strong>genschap<br />
blijken de mannetjes geen enkele seksuele<br />
belangstelling te hebben voor vrouwtjes als<br />
ze worden samengebracht. Omdat het<br />
vrouwtje slechts eenmaal per jaar vruchtbaar<br />
is, wordt bij het fokken met reuzenpanda's in<br />
ge<strong>van</strong>genschap dus gebruik gemaakt <strong>van</strong><br />
kunstmatige inseminatie (KI). Nu men het<br />
tijdstip <strong>van</strong> deze zeer korte vruchtbaarheid<br />
beter kan bepalen, werkt de KI-techniek<br />
redelijk en begint de fok langzaam op gang te<br />
komen. In de periode 1996-1998 zijn op het<br />
project in Chengdu vier jongen geboren,<br />
~,<br />
Altijd al alles<br />
willen weten<br />
over Diergaarde<br />
<strong>Blijdorp</strong>?<br />
dat kan ...<br />
centrum ligt het<br />
~um, dat in 1993 is<br />
eondermeer 'een oppanda's<br />
op sterk water,<br />
ete. én uiteraard veel<br />
1 Chinese hoog-<br />
'rs aan het project.<br />
n uitleg alleen in het<br />
;d lijkt het project niet te<br />
oek. Tijdens ons bezoek<br />
in groepje Chinezen<br />
Amerikaanse gedragson<br />
~rste instantie niet blij<br />
ond dat haar observaties<br />
snel draaide ze bij en<br />
t gesprek met haar vo-<br />
~t andere medewerkers<br />
,roblemen helaas onmonteressant<br />
bezoek aan<br />
lar hopen dat de reuzenkomende<br />
millennium<br />
) volgende zal overleven.<br />
Yvonne V.d. Waal<br />
lex Schouten
Reuzenl<br />
Regelmatig is in Vriender<br />
bezocht worden. YvonnE<br />
bijzondere bestemming:<br />
c..<br />
-o<br />
0-<br />
"'C<br />
0-<br />
- CO<br />
L.f)<br />
L.f)<br />
L.f)<br />
o<br />
M<br />
terwijl op het andere fokcentrum in China (in<br />
Wolong) negen jongen het levenslicht<br />
hebben gezien! Gezien de moeizame voortplanting<br />
<strong>van</strong> panda's zijn de fokcentra terecht<br />
trots op de bereikte resultaten. In dierentuinen<br />
buiten China lukt de fok met reuzenpanda's<br />
immers nagenoeg niet. Een hoog percentage<br />
<strong>van</strong> de jongen (circa 35 %) overleeft<br />
de eerste levensjaren helaas niet. Overigens<br />
is de sterfte in de natuur de eerste maanden<br />
ook hoog. Misschien niet zo gek als u zich bedenkt<br />
dat een pasgeboren panda slechts 150<br />
gram weegt ...<br />
Het fokken <strong>van</strong> de reuzenpanda's is<br />
hard nodig omdat er in het wild naar schatting<br />
nog maar 1000 over zijn. Soortbehoud is<br />
het eerste doel, het terugzetten <strong>van</strong> de<br />
panda's in de natuur is een droom voor later.<br />
Wel wordt er al gewerkt aan de aanleg <strong>van</strong><br />
grote semi-wilde 'trainingszones' waar de<br />
panda's kunnen wennen aan een leven in<br />
wildreservaten. Maar helaas gaat het zo snel<br />
achteruit met de hoeveelheid beschikbare<br />
leefruimte dat het de vraag is of uitbreiding<br />
<strong>van</strong> de wildpopulatie überhaupt nog wel mogelijk<br />
is ... . Bovendien wordt de panda nog<br />
steeds door stropers gedood, ondanks de<br />
doodstraf die hierop staat!<br />
Naast het fokcentrum ligt het<br />
Chengdu pandamuseum, dat in 19~3 is<br />
geopend. Hier vind je ondermeer een opgezette<br />
panda, baby-panda's op sterk water,<br />
veel botten, schedels ete. én uiteraard veel<br />
foto's <strong>van</strong> bezoek <strong>van</strong> Chinese hoogwaardigheidsbekleders<br />
aan het project.<br />
Helaas is veel tekst en uitleg alleen in het<br />
chinees ....<br />
Zoals al gezegd lijkt het project niet te<br />
zijn toegerust op bezoek. Tijdens ons bezoek<br />
liep er alleen een klein groepje Chinezen<br />
rond. De aanwezige Amerikaanse gedragsonderzoekster<br />
was in eerste instantie niet blij<br />
met het bezoek: ze vond dat haar observaties<br />
werden verstoord! AI snel draaide ze bij en<br />
kon ik een interessant gesprek met haar voeren.<br />
Gesprekken met andere medewerkers<br />
waren <strong>van</strong>wege taalproblemen helaas onmogelijk.<br />
AI met al een interessant bezoek aan<br />
het project. En nu maar hopen dat de reuzenpanda<br />
niet alleen het komende millennium<br />
maar ook vele daarop volgende zal overleven.<br />
Tekst en foto: Yvonne v.d. Waal<br />
Bewerking: Alex Schouten<br />
In Chengdu, een<br />
zuidwestelijke deel <strong>van</strong> (<br />
tijdens mijn vakantie met<br />
zeven personen een busj,<br />
drie turven hoog) gehuur,<br />
centrum voor reuzenpanl<br />
anderhalf uur durende ril<br />
de eindbestemming door<br />
Voor je gevoel niet echt E<br />
reuzenpanda's voorkome<br />
kilometer voordat we bij<br />
verandert de omgeving e<br />
heuvels met bamboeboss<br />
centrum worden we alleE<br />
een grote PandasculptuUl<br />
parkeerplaats, geen duid!<br />
andere bezoekers. Sterke<br />
maakt een ietwat verlater<br />
Dat het centrum niet is ir<br />
<strong>van</strong> bezoekers blijkt ook,
]<br />
HOTELCOMPLEX<br />
--~~ -<br />
BIJ GREENSIDE<br />
VOELEN DE GASTEN ZICH<br />
IN HUN ELEMENT ...<br />
~<br />
<strong>Blijdorp</strong> zorgt goed voor haar dieren<br />
en Greenside voor haar gasten.<br />
Wilt U zich thuisvoelen<br />
als een zeehond in de Waddenzee<br />
of de meeuwen in de Slufter.<br />
dan is een verblijf bij<br />
Hotelcomplex Greenside<br />
echt iets voor u.<br />
Bel ons en vraag naar de<br />
speciale arrangementen.<br />
Tot ziens op Texel...<br />
Hotel-Restaurant Gree nside, Stappeland 6. 1796 BS De KoolJ - Texel.<br />
Tel. 0222-327222. fax 0222-327333.<br />
E-mail: lJ re e n s id e(i~ tref. nl. Intern et: www. hotellJreenside.com<br />
!oo'n boek: 'DierenTaal'<br />
Moeilijke Taal<br />
Op 23 januari <strong>1999</strong> werd in <strong>Blijdorp</strong> een 'taaldag' georganiseerd, met als onderwerp<br />
'DierenTaal'. Er werden zeven lezingen gehouden, die nu in boekvorm zijn uitgebracht. De<br />
eerste twee hoofdstukken zijn wetenschappelijk getint. Voor de geïnteresseerde lezer is er veel<br />
te lezen over de evolutie <strong>van</strong> taal. Er wordt gesteld dat de 'mensentaal' niet de 'hoogste' taal is,<br />
maar slechts de beste taal voor het wezen mens zoals hij geëvolueerd is. Voor andere dieren is<br />
hun taal de beste. Taal-evolutie is vrij ingewikkeld, getuige termen als 'transmissiekanaal',<br />
'superprikkeling', 'imprinting', en 'handicaptheorie'. De laatste vijf hoofdstukken behandelen<br />
specifieke dierentalen.<br />
'Kikker - en - taal ' geeft een overzicht<br />
<strong>van</strong> geluidscommunicatie bij de amfibieën.<br />
Kikkers en padden 'praten' veel. De vier<br />
basale roepen <strong>van</strong> de kikker: de ' hier-ben-ik'<br />
roep, de antwoord roep, de afweerroep en de<br />
alarmroep worden besproken.<br />
In 'dolfijn - en - taal' leest men dat<br />
dolfijnen veel geluid produceren. Dit is nuttig<br />
aangezien het zicht onder water niet erg ver<br />
reikt, terwijl geluid juist erg ver draagt.<br />
Dolfijnen gebruiken hoogfrequente<br />
geluidsgolven om bijvoorbeeld voedsel op te<br />
sporen, maar hebben daarnaast, ook voor de<br />
mens hoorbare andere geluiden om onderling<br />
te kunnen communiceren. Overigens, de<br />
geluiden die wij <strong>van</strong> dolfijnen kennen uit<br />
bijvoorbeeld dolfinaria zijn aangeleerd en<br />
gebruiken ze in het wild nooit.<br />
.r:. ::--,.<br />
In 'Sprinkhaan<br />
- en - taal' legt<br />
. ~~, ~"~':~ ~e~~ ~~~~~~i~~I~~d<br />
~ ~ maken, namelijk<br />
door het over elkaar<br />
wrijven <strong>van</strong> verschillende<br />
lichaamsdelen (striduleren). Sprinkhanen<br />
hebben geen uitgebreid vocabulair<br />
nodig, al was het maar omdat veel soorten<br />
niet langer dan zes maanden leven. Hun taal<br />
is slechts gericht op het snel vinden <strong>van</strong> een<br />
geschikte partner.<br />
'Vleermuis - en - taal '. Net als<br />
dolfijnen hebben ook vleermuizen een sonarsysteem<br />
dat ze gebruiken om hun weg in het<br />
donker en hun voedsel te kunnen vinden.<br />
Vleermuizen hebben echter ook een onderlinge<br />
taal, waarbij vele soorten geluid zijn<br />
vastgesteld met ieder zijn eigen betekenis.<br />
Vleermuizen communiceren ook middels<br />
geuren.<br />
Tenslotte 'vogel -en - taal'. De vocale<br />
output bij vogels kan zeer complex zijn. De<br />
ordening <strong>van</strong> de ' liedjes' verloopt, net als bij<br />
de mensentaal, via vaste regels. Zang maakt<br />
onder meer dat vogels elkaar als soortgenoot<br />
weten te herkennen, maar ieder individu<br />
zingt ook weer net iets anders. Vogels kennen<br />
ook dialecten. Verder communiceren vogels<br />
met elkaar via visuele prikkels (kleur, structuren)<br />
en gedragspatronen (balts). De<br />
schrijver geeft tenslotte aan dat er naar zijn<br />
menig geen fundamenteel verschil is tussen<br />
vogeltaal en mensentaal.<br />
'DierenTaal' is een interessant boek<br />
voor de geïnteresseerde lezer die zich niet<br />
laat afschrikken door het soms wat moeilijke<br />
taalgebruik. Het is zeker geen typisch dierentuinboek,<br />
maar geeft wel veel informatie en<br />
inzicht in de taal waar<strong>van</strong> ook veel<br />
<strong>Blijdorp</strong>dieren zich bedienen .<br />
Recensie: Jos en Anne Marie Nijkamp<br />
Hosman<br />
Boek: ' DierenTaal' <strong>van</strong> de K. L. Poll stichting<br />
ISBN nummer:<br />
905797<strong>04</strong>06<br />
Zie op<br />
pagina 48 de<br />
voordeelbon!
.oud Bloed:<br />
Ijskoud, de grootste<br />
Amfibieën zijn gewervelde dieren, net als vissen, reptielen, vogels en zoogdieren. Ze zijn<br />
ectoterm wat beteke ~t dat hun li~haamstemperatuur zich aan hun omgeving aanpast. Anders<br />
dan ",:,armbloed lge dieren (zoogdieren en vogels) hoeven amfibieën niet regelmatig te eten om<br />
hun lichaamstemperatuur op ped te houden. Afhankelijk <strong>van</strong> hun temperatuur en hun activiteit<br />
neemt hun voedselop~ame toe of af. Amfibieën zijn onbehaard en hebben geen veren of<br />
schubben. De amflbleen worden onderverdeeld in drie groepen. De kikkers en padden, de<br />
sa lamanders en de wormsalamanders. In dit artikel wordt aandacht besteed aan reuzensalamanders.<br />
Ademhaling<br />
Neotenie<br />
Hoewel amfibieën een relatief trage<br />
Bij amfibieën is het gebruikelijk dat<br />
stofwisseling hebben en daardoor ook weinig de larve afkomstig uit het ei, zich ontwikkelt<br />
zuurstof nodig hebben, vertonen ze een grote (metamorfose) tot een volwassen dier. Metamorfose<br />
is bij salamanders minder<br />
verscheidenheid aan organen voor de ademhaling.<br />
De larven ademen meestal door spectaculair dan bij kikkers en padden, die<br />
kieuwen, volwassen dieren door middel <strong>van</strong> zich ontwikkelen <strong>van</strong> kikkervisje tot kikker of<br />
longen. Bij de larven <strong>van</strong> salamanders zitten pad. De larven <strong>van</strong> salamanders lijken meer<br />
de kieuwen aan de buitenkant aan weerszijden<br />
achter de kop. Tevens ademen alle namelijk uit kop en staart. Geleidelijk aan<br />
op het volwassen dier. Ze bestaan voor<br />
amfibieën via de rijkelijk <strong>van</strong> bloedvaten ontwikkelt de kop zich tot de volwassen vorm<br />
voorziene lichaamshuid en via het slijmvlies en komen de poten tot ontwikkeling. Ofschoon<br />
ze zich op allerlei manieren aan het<br />
<strong>van</strong> de mondholte.<br />
landleven hebben aangepast zijn amfibieën<br />
"'Jj<br />
nooit echte landdieren geworden. Enkele<br />
soorten salamanders blijven zelfs gedurende<br />
hun hel e leven een larve met uitwendige<br />
kieuwen en planten zich ook in dit ontwikkelingsstadium<br />
voort. Dit verschijnsel wordt<br />
neotenie genoemd. Bij sommige salamanders<br />
zoals de axolot is de metamorfose tot volwassen<br />
stadium door de toediening <strong>van</strong> schildklierhormoon<br />
tot stand te brengen. Bij de<br />
reuzensalamanders, de olmen en de mudpuppy<br />
's is dit niet het geval.<br />
<strong>Blijdorp</strong><br />
In <strong>Blijdorp</strong> worden de reuzensa lamanders<br />
vertegenwoordigd door de Chinese<br />
reuzensalamander. Zij zijn te zien in de<br />
Rivièrahal naast de proefopstelling met filterinstallatie<br />
voor het Oceanium, schuin<br />
tegenover de mangrovebak in de salamanderhoek.<br />
Chinese reuzensalamanders zijn in<br />
<strong>Blijdorp</strong> aanwezig sinds 1980. Op dit moment<br />
bezit de dierentuin zeven reuzensalamanders:<br />
twee vrouwtjes, 4 mannetjes en<br />
één exemplaar met nog onbekend geslacht.<br />
Zij kunnen een gewicht bereiken <strong>van</strong> 40 kilo<br />
bij een lengte <strong>van</strong> anderhalve meter. Zoals<br />
eerder besproken vertonen reuzensalamanders<br />
neotenie. Zij verliezen echter wel hun<br />
kieuwen en krijgen poten, maar geen oogleden<br />
en zij behouden hun jeugdgebit. Dit is<br />
ee n variant <strong>van</strong> de neotenie.<br />
Natuur en verblijf<br />
De Chinese reuzensalamander leeft in<br />
heuvelland <strong>van</strong> 400 tot 1000 meter hoogte,<br />
in langzaam stromende beken. Deze watertjes<br />
zijn meestal niet diep en niet erg breed.<br />
Het water is helder en nauwelijks begroeid,<br />
de oever is echter dichtbegroeid.<br />
De overhangende oever, die zichtbaar<br />
is in de Rivièrahal, is via buizen verbonden<br />
met een hele serie bakken en pijpen achter<br />
de muur. Deze bakken en pijpen staan dus<br />
buiten. Wel is hieroverheen een serre gebouwd<br />
om de temperatuur enigszins te<br />
kunnen regelen, maar in principe is de temperatuur<br />
<strong>van</strong> deze bakken gelijk aan de<br />
buitentemperatuur. Bij lage buitentemperaturen<br />
daalt de watertemperatuur. Dit is te<br />
zien aan de vaak beslagen ruit <strong>van</strong> het<br />
gedeelte onder water. De dieren liggen<br />
meestal stil. Ze bewegen slechts om naar het<br />
wateroppervlak te zwemmen om te. ademen<br />
of om naar een prooi te happen (in de natuur<br />
ee n krabbetje, kikker, vis slang of waterschildpad.<br />
In <strong>Blijdorp</strong> zoetwatervis, jonge ratten,<br />
regenwormen of runderhart). Zij worden<br />
twee maal per week gevoerd.<br />
Fok<br />
In de natuur worden reuzensalamanders<br />
actief in juni en juli als de watertemperatuur<br />
stijgt. De mannetjes zwemmen<br />
stroomopwaarts naar de broedgebieden. Zij<br />
bezetten een hol in de oever. Het mannetje<br />
maakt de zandige bodem schoon. Als de temperatuur<br />
18-19 graden is geworden ontwikkelen<br />
de eitjes zich bij de vrouwtjes en<br />
worden rond september gelegd in de holen.<br />
De bezitter <strong>van</strong> het hol beschermt de eieren.<br />
Eind oktober komen de eieren uit in water<br />
<strong>van</strong> circa 10 graden.<br />
Omdat de Chinese reuzensalamander<br />
wordt bedreigd door aantasting <strong>van</strong> het<br />
milieu probeert <strong>Blijdorp</strong> te fokken met deze<br />
soort. Op dit moment bestaat er geen stamboek<br />
of internationaal fokprogramma. Toen<br />
men startte met fokken was er nauwelijks informatie<br />
beschikbaar. Men heeft toen<br />
literatuur in het Chinees verzameld en laten<br />
vertalen. Het zal duidelijk zijn dat het systeem<br />
<strong>van</strong> buizen en pijpen een imitatie is <strong>van</strong><br />
een bergbeek. Tot nu toe is de fok niet goed<br />
gelukt. Deels denkt men dat dit te maken<br />
heeft met de watertemperatuur. Dit lost men<br />
in de toekomst op door gebruik te maken<br />
<strong>van</strong> een bierleidingkoeler, beschikbaar<br />
gesteld door een bierfabrikant (Heerlijk,<br />
Helder). Ook probeert men door gebruik te<br />
maken <strong>van</strong> echoscopie (beelden m.b.v.<br />
geluid) te achterhalen of mannetjes en<br />
vrouwtjes geslachtsrijp zijn en of de eitjes bij<br />
de vrouwtjes ontwikkeld zijn . Daarnaast<br />
wordt geprobeerd met hormonen mannen en<br />
vrouwen te stimuleren.<br />
Bij dit artikel is gebruik gemaakt <strong>van</strong> een<br />
artikel in <strong>Blijdorp</strong> Blad uit november 1997.<br />
Tekst: Gerhard Tijssen<br />
M et dank aan: Henk Zwartepoorte,<br />
reptielenpost Diergaarde <strong>Blijdorp</strong>
Vogelwijzer: over een<br />
eigenwijze zonaanbidder<br />
"Er leefde eens, in Zuid Amerika, een grote helemaal kobaltblauw gekleurde vogel. Hij had een<br />
smalle rechte snavel, waarmee hij zijn favoriete voedsel (insecten en honing) makkelijk kon<br />
bemachtigen. Deze vogel leefde er onbekommerd hoog in de bomen. Graag vloog hij boven de<br />
boomkruinen zijn rondjes, maar toch was hij niet echt tevreden. Eigenlijk wilde hij zo hoog<br />
vliegen dat hij de zon zou kunnen aanraken. Hij hield namelijk zo <strong>van</strong> de zon die hem zo<br />
heerlijk verwarmde. Alle andere vogels raadden hem sterk af zo hoog te gaan vliegen, mÇlar op<br />
een dag probeerde hij het toch. Hij vloog hoger en hoger en kwam steeds dichter bij de zon.<br />
Maar de eigenwijze vogel werd uiteindelijk zo moe dat hij alle controle over zijn spieren<br />
kwijtraakte en zo kwam het dat hij niet netjes op de zon kon landen maar er recht tegen aan<br />
vloog, met zijn kop voorop. Verdoofd door de klap, tuimelde hij weer terug naar de aarde. Net<br />
voordat hij weer bij zijn vertrouwde boomkruinen aankwam kreeg hij de controle over zijn<br />
vleugels weer terug. Hij landde weer netjes op een tak, hoog in de boom. Toen hij na een paar<br />
uurtjes rusten weer wat wilde gaan eten, lukte het hem niet om insecten te <strong>van</strong>gen en honing<br />
uit bloemen te halen. Door de klap was zijn mooie rechte snavel helemaal verbogen geraakt.<br />
Bovendien merkte hij dat andere vogels hem uitlachten. Dit kwam omdat hij op zijn kop gele<br />
vlekken had gekregen, namelijk daar waar hij met zijn kop tegen de zon was opgebotst".<br />
Zo komt de hyacinthara aan zijn<br />
kleuren en kromme snavel en daarom eet hij<br />
voornamelijk zaden en fruit en bijna geen insecten<br />
en honing meer. Tenminste, volgens<br />
een Zuid-Amerikaanse fabel.<br />
All living creatures and our environment should be the concern of everyone,<br />
and it sure is ours at Provimi. That's why we support, both financially and morally, a number<br />
of organizatio"s that help to proteet the endangered species. That's al50 why over the years we<br />
have been producing anima I feeds, worldwide, that gives less pollutio" to air, water and soil.<br />
Provimi produces and distributes animal feeds in over 60 countries.<br />
'r, l'l\ovml<br />
Animsillutrition or<br />
Eli IDAN H BÉCIIIN-SAY<br />
" ii!i~1<br />
De Hyacinthara<br />
De Hyacinthara is 's werelds grootste<br />
parkietachtige vogel; hij is wel één meter<br />
lang! Deze grootste ara heeft ook een indrukwekkende<br />
wetenschappelijke naam:<br />
Anodorhynchus hyacinthinus. Het eerste deel<br />
<strong>van</strong> de naam betekent 'snavel zonder tanden'<br />
het tweede deel 'met de kleur <strong>van</strong> de hyacinthbloem'.<br />
Net als alle andere ara's (er zijn<br />
in totaal zestien soorten) leeft de hyacinthara<br />
in Zuid Amerika. Hij komt daar nog in enkele<br />
delen <strong>van</strong> drie landen voor, namelijk in<br />
Brazilië, Bolivia en Paraguay. Veel zijn het er<br />
helaas niet meer: in 1990 nog zo'n 2500 (in<br />
het wild). Het aantal vogels in ge<strong>van</strong>genschap<br />
is vele malen groter. Ook deze keer weer is<br />
de mens de oorzaak <strong>van</strong> het afnemen <strong>van</strong> het<br />
aantal wilde vogels. De hyacinthara is zo<br />
mooi dat er veel vraag naar is. Zo zijn er in<br />
de jaren tachtig zeker 10.000 vogels<br />
ge<strong>van</strong>gen voor de handel. Toen de vogel<br />
tenslotte op de lijst <strong>van</strong> beschermde vogels<br />
werd geplaatst bleek ook dit geen oplossing.<br />
Omdat de vogel zo zeldzaam was geworden,<br />
wilden juist nog meer mensen hem hebben.<br />
Foto: Jos Nijkamp
Naast de jacht door handelaren zorgt<br />
ook het verlies <strong>van</strong> leefgebied er voor dat hij<br />
nog steeds een bedreigde vogel is. Om ze zo<br />
goed mogelijk te beschermen lopen er nu<br />
langlopende studies naar het gedrag <strong>van</strong> deze<br />
prachtige en zeer luidruchtige ara. Ook<br />
probeert men via ecotoerisme de lokale<br />
bevolking op een 'goede manier' <strong>van</strong> de vogels<br />
te laten profiteren.<br />
Hyacinthara's leven het liefst aan .de<br />
randen <strong>van</strong> de vochtige tropische wouden en<br />
palmsa<strong>van</strong>nes. Het belangrijkste kenmerk <strong>van</strong><br />
hun leefgebied is de aanwezigheid <strong>van</strong> een<br />
klein aantal soorten palmbomen. Het grootste<br />
deel <strong>van</strong> hun voedsel bestaat immers uit<br />
vruchten <strong>van</strong> die soorten. Daarnaast eten ze<br />
af en toe ook nog wel wat ander fruit.<br />
Ara's hebben een kale plek op hun<br />
kop. Er wordt wel gedacht dat ze dit hebben<br />
om te voorkomen dat het fruitpulp, dat ze<br />
eten, aan hun veren vastkoekt. Anderen<br />
denken echter dat ze met deze kale plek<br />
blozen en dat dit een signaalfunctie heeft.<br />
Hyacinthara's zijn slimme vogels. De<br />
vogel moet erg veel moeite doen om de schil<br />
en het vruchtvlees <strong>van</strong> de palmvruchten te<br />
verwijderen om zo de smakelijke pit te<br />
bereiken. Hier heeft hij echter iets op gevonden.<br />
Hij 'ontdekte' dat agoeti's, en<br />
waarschijnlijk ook andere knaagdieren, graag<br />
de schil en het vruchtvlees <strong>van</strong> de palmnoten<br />
opeten. Dus laat hij veel palmnoten op de<br />
grond vallen. De volgende dag komt hij dan<br />
terug om de, inmiddels door de agoeti's <strong>van</strong><br />
schiJ en vruchtvlees ontdane, pitten op te<br />
eten. In deze pitten zitten veel giftige stoffen.<br />
Men denkt dan ook dat ara's vaak <strong>van</strong> de<br />
zoute kliffen zand eten om deze stoffen te<br />
neutral iseren.<br />
Broeden doen ze hoog in de bomen,<br />
waar ze in een holte hun eieren leggen. Omdat<br />
door houtkap het aantal geschikte<br />
'broedbomen' is afgenomen en ook vleermuizen<br />
gebruik maken <strong>van</strong> deze holen<br />
worden er nestkasten geplaatst. Gelukkig<br />
lijken de hyacinthara's deze kasten ook als<br />
broedplaats te accepteren. Vanaf juli legt het<br />
vrouwtje twee, soms drie, eieren in het hol.<br />
Na zo'n maand broeden komen ze uit en<br />
daarna duurt het nog 105-110 dagen voordat<br />
de jongen het nest verlaten. In de tussentijd<br />
zorgen beide ouders voor de jongen. Meestal<br />
komt er maar één jong groot. In december zit<br />
het broedseizoen er dan weer op.<br />
Hyacinthara's in <strong>Blijdorp</strong><br />
"Wanneer men een dierentuin binnenkomt,<br />
eist één of andere ongeschreven,<br />
maar onwrikbare traditie, dat men, direct<br />
achter de toegangspoort, begroet wordt door<br />
papegaaien die op hoepels zitten. Zo was het<br />
in de oude Diergaarde, zo is het ook in<br />
<strong>Blijdorp</strong>. Zonder een papegaaienlaantje is<br />
een dierentuin nu eenmaal niet compleet.<br />
Men vindt er kaketoes, amazonepapegaaien<br />
en natuurlijk onveranderlijk een aantal ara's"<br />
Zo begon in 1959 een artikeltje in<br />
'<strong>Blijdorp</strong> Geluiden' over ara's. Hoe anders is<br />
het nu . De papegaaien zitten niet meer op<br />
hoepels maar in volières. De Hyacinth ara<br />
vindt u tegenwoordig in de Victoria serre. Op<br />
dit moment heeft <strong>Blijdorp</strong> één koppel hyacinthara's<br />
in de collectie. Het vrouwtje is in<br />
het wild ge<strong>van</strong>gen en in ieder geval al 23 jaar<br />
oud. In 1993 kwam ze <strong>van</strong>uit de dierentuin<br />
in Stuttgart naar <strong>Blijdorp</strong>. Vanaf januari 1996<br />
kreeg ze gezelschap <strong>van</strong> een 17 jarige man,<br />
ook afkomstig uit Duitsland. Tussen deze<br />
twee vogels klikte het wonderwel want al in<br />
april 1996 waren er de eerste jonge hyacinthara's!<br />
Ook de twee volgende jaren kreeg<br />
het koppel jongen in hun broedton. Jammer<br />
genoeg werd er steeds maar één jong groot.<br />
Nadat die zo'n 100 dagen in de ton hebben<br />
doorgebracht vliegen ze uit. Pas na zes tot<br />
negen maanden zijn ze helemaal zelfstandig.<br />
Dat is dan ook het moment dat ze <strong>van</strong>uit<br />
<strong>Blijdorp</strong> naar een andere dierentuin<br />
verhuizen. Tot nu toe steeds naar een buitenlandse<br />
dierentuin omdat ara's in Nederlandse<br />
dierentuinen niet meer zo gewild zijn.<br />
Ze zijn namelijk erg diefstalgevoelig (daarom<br />
hebben ze in <strong>Blijdorp</strong> ook allemaal een identificatie-chip)!<br />
Voordat ze verhuizen wordt nog het<br />
geslacht <strong>van</strong> de jonge ara's bepaald. Dit gebeurt<br />
door het jong een paar veren uit te<br />
trekken. Deze veren worden vervolgens naar<br />
een laboratorium opgestuurd waar men via<br />
een DNA-bepaling uit de veren het geslacht<br />
bepaalt.<br />
In <strong>1999</strong> hebben de hyacinthara's<br />
geen jongen gekregen. Ze hebben wel eieren<br />
gelegd maar die kwamen niet uit. Mogelijk<br />
heeft dit te maken met het feit dat hun<br />
voeding het afgelopen jaar is veranderd.<br />
Vogels hebben vaak een jaar nodig om hier<br />
weer aan gewend te raken. Sinds een jaar<br />
krijgen de ara's zgn. pellets. Dit zijn een soort<br />
korrels waarin gelijkmatig alle benodigde<br />
voedsel bestanddelen zitten. Zo kunnen ze<br />
niet meer slecht eten door uit de gevarieerde<br />
voeding alleen die bestanddelen te haler. die<br />
ze het lekkerst vinden (b.v. zonnepitten).<br />
Naast de pellets krijgen ze nog groenvoer en<br />
fruit (zo'n 10-20 % <strong>van</strong> het voedselaanbod).<br />
Als ze broeds worden en jongen hebben<br />
krijgen ze ook noten voorgeschoteld. Zeker<br />
als de ara's jongen hebben moet het voeren<br />
en schoonmaken <strong>van</strong> de kooi door twee man<br />
gebeuren. Het zijn zeer bijtgrage vogels die<br />
bovendien erg veel kracht in de snavel hebben<br />
en veel lichamelijk letsel kunnen<br />
veroorzaken. Verder hebben ze weinig verzorging<br />
nodig. De dierenarts is een keer<br />
nodig geweest om een gezwel onder de tong<br />
<strong>van</strong> één <strong>van</strong> de vogels te verwijderen en verder<br />
wordt twee keer per jaar de mest<br />
nagekeken op wormen.<br />
Hyacinthara's kunnen erg oud worden,<br />
hopelijk heeft <strong>Blijdorp</strong> dus nog heel lang<br />
plezier <strong>van</strong> deze prachtige, grootse vogels.<br />
Tekst: Jos en Anne Marie Nijkamp Hosman<br />
Met dank aan Tjerk Wiersma, vogelverzorger<br />
<strong>Blijdorp</strong>.<br />
Foto: jos Nijkamp
Verslag najaarsexcursie naar<br />
Apenheul<br />
Het door Wim Mager bedachte park opende in 1971 haar deuren voor bezoekers. 'Heul' is<br />
oud-Nederlands voor 'schuilplaats' of 'toevluchtsoord' en de eerste slinger- en ca pucijnapen<br />
<strong>van</strong> Apenheul kwamen dan ook uit een op<strong>van</strong>gcentrum voor huisapen (tot 1977 was het legaal<br />
een aap in huis te houden). Inmiddels is Apenheul uitgegroeid tot een <strong>van</strong> de beste<br />
apenparken ter wereld en de meeste apen genieten <strong>van</strong> een relatief vrij bestaan. Met andere<br />
tuinen is een uitwisselingsprogramma opgestart en fokprogramma's behoeden zeldzame<br />
soorten voor uitsterven. Sommige gouden leeuwaapjes krijgen bovendien in Apenheul een<br />
'oerwoud-training' en worden daarna terug naar de natuur gebracht. Begin augustus is de<br />
accommodatie voor orang oetans geopend en dit verblijf wordt o.a. bewoond door vijf<br />
voormalige <strong>Blijdorp</strong>bewoners. Kortom, hoogste tijd om de Apenheul een bezoekje te brengen.<br />
Op zaterdag 25 september <strong>1999</strong> vertrokken<br />
3 bussen <strong>van</strong>uit Rotterdam naar de<br />
Apenheul. Na aankomst werd onze groep<br />
toegesproken door Erik Mager (familie <strong>van</strong>).<br />
Tijdens zijn inleiding maakte hij de deelnemers<br />
o.a. 'apen proef'. We kregen instructies<br />
over wat we moesten doen en vooral<br />
moesten laten tijdens ons bezoek.<br />
.';~<br />
.~.<br />
Na binnenkomst wordt de bezoeker<br />
onthaald door een groep <strong>van</strong> 97 doodshoofdaapjes.<br />
Hier blijkt overigens al direct<br />
hoe onmisbaar de apenbestendige tas is. Het<br />
doen en laten <strong>van</strong> de groep is vertederend en<br />
het valt niet mee deze apen te verlaten om<br />
de route te vervolgen. De prachtige<br />
bonobogroep (met twee jongen) is eveneens<br />
een publiekstrekker. De groep is zeer<br />
levendig en de op 9 juli jl. geboren Kumbuka<br />
steelt de show. Het orang oetan-verblijf is<br />
een technisch hoogstandje. Er zijn vier<br />
binnenverblijven die onderling op verschillende<br />
niveaus met elkaar zijn verbonden. De<br />
verzorgers kunnen hydraulische schuiven<br />
tussen de verblijven openen of juist sluiten.<br />
In bepaalde gevallen kunnen de orangs de<br />
schuiven ook zelf bedienen. Elk <strong>van</strong> de binnenverblijven<br />
is verbonden met twee<br />
ei landen met volop klimstructuren (tot 12 meter<br />
hoog). De acht eilanden zijn ook<br />
onderling met elkaar verbonden. Zowel<br />
buiten als binnen is het grondoppervlak oninteressant<br />
gemaakt, om de dieren te<br />
stimuleren zoveel mogelijk de hoogte in te<br />
gaan. Door al deze maatregelen worden de<br />
dieren voortdurend uitgedaagd hun grote verstand<br />
optimaal te gebruiken. We kunnen met<br />
een gerust hart constateren dat 'onze' Karl ,<br />
Radja, Kat ja (foto <strong>Blijdorp</strong>, november 1997),<br />
Sylvia en Barbara in goede handen zijn en in<br />
de toekomst met volle teugen <strong>van</strong> dit verblijf<br />
kunnen genieten.<br />
In 1976 werd een groep <strong>van</strong> 8 jonge<br />
westerse laaglandgorilla's op het gorillaeiland<br />
ondergebracht. In 1979 werd de<br />
eerste gorillababy geboren en deze prachtige<br />
groep is inmiddels uitgebreid tot 19 gorilla's<br />
onder leiding <strong>van</strong> de 26-jarige zilverrug<br />
Bongo. Op het eiland zijn ook de<br />
huzaarapen gehuisvest. Doordat deze apen<br />
een snelheid <strong>van</strong> ± 60 km/u kunnen halen,<br />
geeft dit nooit problemen.<br />
De wolapen staan er om bekend<br />
brillen <strong>van</strong> bezoekers af te pakken. De verzorger<br />
kan de bril vervolgens weer bemachtigen<br />
door de aap 'om te kopen' met een druif.<br />
Doordat dit gedrag in de ogen <strong>van</strong> de aap<br />
FOlO: Ria <strong>van</strong> Breugel<br />
Foto: Ria <strong>van</strong> Breugel<br />
dus wordt beloond, is men in een vicieuze<br />
cirkel terechtgekomen. Het gebeurt zelfs dat<br />
een wolaap een afgepakte bril aan een<br />
andere wolaap geeft, zodat die ook eens een<br />
druif krijgt! Soms proberen de verzorgers de<br />
bril terug te krijgen door de plantenspuit te<br />
gebruiken, zodat het jatten niet beloond<br />
wordt. Het is opvallend hoeveel bezoekers<br />
(ondanks alle waarschuwingen) toch hun bril<br />
kwijtraken. Tijdens de drukke dagen hebben<br />
drie verzorgers er een dagtaak aan.<br />
Door de geringe grootte <strong>van</strong> het park<br />
is er voldoende tijd om alles rustig te<br />
bekijken en <strong>van</strong> het prachtige park te<br />
genieten. En genieten is ook wat we tijdens<br />
deze excursie hebben gedaan (mede door<br />
het mooie weer).<br />
Apenheul, zeker een bezoekje waard!<br />
Tekst: Sylvia Noordijk
<strong>Blijdorp</strong> logistiek: vervoer<br />
Onder de kop 'LOGISTIEK' vindt u telkens een element <strong>van</strong> de dierentuinorganisatie. In de<br />
komende afleveringen kunt u artikelen verwachten over bijvoorbeeld water, afval, catering, ete.<br />
Dit nummer gaat over een voor de hand liggende zaak: dieren worden wel eens verplaatst.<br />
De verpakking<br />
Dieren die per vliegtuig vervoerd<br />
moeten worden dienen verpakt te zijn volgens<br />
voorschriften <strong>van</strong> de IATA (International<br />
Air Transport Association). De luchtvaartmaatschappijen<br />
hebben voor sommige dieren (b.v.<br />
paardachtigen) standaard laadkisten. In de<br />
meeste gevallen maken de technische<br />
medewerkers <strong>van</strong> <strong>Blijdorp</strong> de kisten zelf.<br />
Soms wordt een speciale verpakking geleend<br />
<strong>van</strong> of uitgeleend aan een andere dierentuin.<br />
Zo heeft men voor het transport <strong>van</strong> een<br />
neushoorn een kist voor olifantenvervoer<br />
verkleind. Een kist voor vervoer <strong>van</strong> ijsberen<br />
is eens door de technische dienst aan de binnenkant<br />
versterkt met tralies uit een<br />
ge<strong>van</strong>genis.<br />
Soms gaan dieren in een relatief<br />
kleine kist zodat ze zo min mogelijk heen en<br />
weer geslingerd kunnen worden. Andere<br />
dieren daarentegen moeten zich in verschillende<br />
richtingen kunnen draaien en zetten<br />
zichzelf schrap zoals okapi's. Er zijn dieren<br />
waar de gehele reis een begeleider bij moet<br />
zijn: denk daarbij aan olifanten of gorilla's<br />
(Xebo naar Barcelona)<br />
De zogenaamde vluchtdieren (herten,<br />
antilopen, zebra's e.d.) zijn veel moe!lijker te<br />
verpakken. Stressgevoelige dieren krijgen<br />
soms iets kalmerends toegediend . Met het<br />
verdoven <strong>van</strong> dieren wordt heel terughoudend<br />
omgegaan. Tijdens luchttransport is<br />
de uitwerking <strong>van</strong> een verdoving niet altijd<br />
voorspelbaar. Drukverschil in een vliegtuig<br />
kan invloed hebben. Bovendien staat het debacle<br />
met ijsbeert je Laska ons nog helder<br />
voor ogen.<br />
Kangoeroes moeten ruim <strong>van</strong> tevoren<br />
hun stal ingewerkt worden om ze <strong>van</strong>uit een<br />
kleine ruimte in een transportkist te werken.<br />
Een kangoeroe in het veld is door een mens<br />
niet zonder geweld te <strong>van</strong>gen . Slechte voorbereiding<br />
zou leiden tot komische taferelen<br />
en onacceptabere vertragingen.<br />
Voor een transport moet veel geregeld<br />
worden. Voor een zwaar dier heb je een<br />
heftruck nodig, of er komt een hijskraan aan<br />
te pas. Een vliegtuig of een boot zit vast aan<br />
een reisschema. Het is niet voor alle soorten<br />
mogelijk om ruim <strong>van</strong> tevoren de dieren aan<br />
te leveren, dus alles moet strak gepland worden.<br />
Dus als een dier zich dan niet op tijd<br />
laat <strong>van</strong>gen, kan het hele transport spaak<br />
lopen!<br />
Waarom dieren vervoeren?<br />
In een dierentuin is het altijd wat, af<br />
en toe een tekort en soms een overschot. Iedere<br />
dierentuin wil per diersoort graag<br />
uitgebalanceerde groepen houden. De<br />
wetenschap is hier wel behulpzaam bij, maar<br />
fokgedrag is een dier heel moeilijk op te<br />
leggen. Sommige dieren doen het te vaak<br />
(tijgers, leeuwen) andere dieren weer te weinig.<br />
Solitair levende dieren verdragen alleen<br />
in de vruchtbare periode een partner en zijn<br />
dan nog kieskeurig ook (tapirs). En als de<br />
dieren eenmaal jongen krijgen is het geslacht<br />
niet altijd gewenst. In een kudde antilopen is<br />
er bijvoorbeeld maar één mannetje nodig.<br />
Kunnen dieren waar<strong>van</strong> onzeker is of<br />
alle jongen welkom zijn, niet beter onvruchtbaar<br />
gemaakt worden? Het antwoord is<br />
tweeledig: of het kan niet omdat sommige<br />
dieren slecht op hormonen reageren en er<br />
Foto: Rob Doo/aard<br />
ook niet altijd operatief ingegrepen kan worden;<br />
of het is voor het natuurlijk gedrag<br />
noodzakelijk dat de dieren(groepen) verrijkt<br />
worden met jongen.<br />
Wat voor dieren worden wel<br />
eens uitgewisseld?<br />
Om een indruk te geven: hoefdieren<br />
zoals onagers, addaxen, takins en antilopen;<br />
dikhuiden met name olifanten en een<br />
neushoorn (Kai); verder nog otters, een wrattenzwijn;<br />
haaien, roggen, ijsberen, diverse<br />
vissen ete.<br />
Wilt u hem ingepakt of neemt u<br />
hem zo mee?<br />
Er zijn in Diergaarde <strong>Blijdorp</strong> in verband<br />
met vervoer weinig vaste procedures.<br />
leder transport is afhankelijk <strong>van</strong> de diersoort.<br />
Vervoer per vliegtuig stelt andere eisen<br />
dan vervoer over de weg.<br />
Foto: Theo <strong>van</strong> de Velde<br />
Hoe krijg je een dier in de<br />
verpakking?<br />
Sommige dieren lijken moeilijk te<br />
sturen maar vallen in de praktijk best mee.<br />
Leeuwen en tijgers zijn gewend om door een<br />
luik <strong>van</strong> het ene naar het andere hok te springen.<br />
Als de laadkist voor de kooi wordt<br />
geplaatst dan zitten grote katten snel in de<br />
verpakking. Andere dieren zoals takins, laat<br />
men eerst wennen door de kist een week<br />
lang in het verblijf te plaatsen . Op de dag <strong>van</strong><br />
verzending wordt het betreffende dier <strong>van</strong>uit<br />
het nachtverblijf in de kist gedreven.<br />
Welke instanties bemoeien zich<br />
met het transport?<br />
Over het algemeen is er sprake <strong>van</strong><br />
een dier dat op de ene plek teveel is en op<br />
de andere plek gewenst wordt. <strong>Blijdorp</strong> wil<br />
net als veel andere dierentuinen tevens zekerheid<br />
over de kwaliteit <strong>van</strong> de toekomstige<br />
verblijfplaatsen. Hieruit is een gewoonte ontstaan<br />
<strong>van</strong> uitwisseling met gesloten beurs; als<br />
je iets cadeau geeft, kun je eisen stellen. Er<br />
moet tevens afgesproken worden wie haalt of<br />
brengt.<br />
Van hieraf bemoeien de volgende instanties<br />
zich met het transport:<br />
De dierenarts; wie een dier laat komen<br />
(of komt halen) wil dat het dier gezond is<br />
dus vraagt de ont<strong>van</strong>ger een gezondheidsverklaring.<br />
De Rijksdienst voor de keuring <strong>van</strong> Vee<br />
en Vlees; het land <strong>van</strong> bestemming kan<br />
eisen dat er door de Nederlandse overheid<br />
een gezondheidscertificaat wordt<br />
afgegeven. Een dergelijk certificaat ver-
meldt ook of het transport via een vastgestelde<br />
route moet lopen. Als er<br />
bijvoorbeeld in een land varkenspest<br />
heerst is het niet mogelijk om door dat<br />
land te reizen met een wrattenzwijn!<br />
Het ClTES-bureau regelt ontheffingen op<br />
de Wet Bedreigde Uitheemse Diersoorten<br />
En Planten (BUDEP). Dit zijn<br />
strenge regels met betrekking tot de imen<br />
export <strong>van</strong> ± 35.000 soorten dieren<br />
en planten. Meer dan honderd landen<br />
hebben door ondertekening <strong>van</strong> de<br />
ClTES-conventie zich vastgelegd aan deze<br />
regels.<br />
De douane; zodra er grenzen gepasseerd<br />
worden, worden goederen uitgeklaard<br />
met het Enig Document. Dit document<br />
heeft ondermeer functies met betrekking<br />
tot BTW en statistieken (CBS). De douane<br />
controleert ook op verboden handel in<br />
beschermde diersoorten. Zonder CITESontheffing<br />
komen beschermde dieren<br />
niet legaal de EG-grens over. Dieren die<br />
onder de controle <strong>van</strong> deze regelingen<br />
vallen, moeten vaak geïnjecteerd zijn met<br />
een transponder (een electronisch elementje<br />
dat onder de huid ingebracht<br />
wordt en gescand kan worden om de<br />
identiteit vast te stellen). Met het verkeer<br />
tussen dierentuinen die meedoen aan de<br />
EEP-programma's wordt wat soepeler<br />
omgegaan.<br />
• Verder kunnen we nog te maken hebben<br />
met regels en documenten <strong>van</strong> de reders,<br />
transporteurs, IATA, stuwadoors, cargadoors,<br />
expediteurs, verzekeraars, ete.<br />
Het transport kan beginnen. Ten minste,<br />
als op tijd gevraagd is of de gemeente en<br />
de politie hun medewerking verlenen. Stel<br />
dat het transport een giraffe betreft, dan zal<br />
er rekening met de bovenleiding <strong>van</strong> de tram<br />
gehouden moeten worden. Bij sommige<br />
zware transporten is er politiebegeleiding<br />
nodig.<br />
Bezint eer ••.<br />
Als een dierentuin in Engeland een<br />
lierhert wil <strong>van</strong> <strong>Blijdorp</strong> dan moet volgens de<br />
veterinaire bepalingen <strong>van</strong> het Verenigd<br />
Koninkrijk het hert 120 dagen voor het transport<br />
al in quarantaine. Na aankomst in<br />
Engeland is er weer een quarantaine-periode.<br />
De vraag is dan: moet je dat een dier wel<br />
aandoen of kun je beter naar een andere<br />
oplossing zoeken.<br />
Een lekker laagje stro in de kist? Veel<br />
landen kennen een verbod op stro en hooi<br />
als verpakkingsmiddel. Dit om verspreiding<br />
<strong>van</strong> ongewenste (ziekteverwekkende) beestjes<br />
tegen te gaan! Dan maar gebruik maken <strong>van</strong><br />
krantensnippers. Wordt een dier ge"importeerd<br />
<strong>van</strong>uit of via China, dan mogen<br />
kisten <strong>van</strong> bepaalde houtsoorten niet gebruikt<br />
worden (verspreiding <strong>van</strong> de Chinese boktor).<br />
Niet alles is een probleem<br />
Natuurlijk is niet alles moeilijk. De<br />
meeste transporten gaan zonder noemenswaardige<br />
problemen. De dierentuinen<br />
ontmoeten veel goodwill; zo is bijvoorbeeld<br />
de douane behulpzaam bij het vaststellen <strong>van</strong><br />
de waarde <strong>van</strong> de dieren. De waarde <strong>van</strong><br />
dierentuindieren is heel moeilijk vast te stellen,<br />
maar belangrijk voor het bepalen <strong>van</strong> het<br />
invoerrecht.<br />
Nazorg<br />
De dieren die door <strong>Blijdorp</strong> naar andere<br />
dierentuinen worden gestuurd krijgen<br />
ook nog voor een aantal dagen hun eigen<br />
dieet mee. Als een dier in een vreemde<br />
omgeving wordt geplaatst, heeft het tenminste<br />
nog voor een paar dagen zijn vertrouwde<br />
eten. Lief hè.<br />
Tekst: Theo <strong>van</strong> de Veld e<br />
Informatie: Ineke den Hartog, Diergaarde<br />
<strong>Blijdorp</strong><br />
.U~OPQ .Hpt.ll®<br />
De specialist voor uw<br />
• Dagtochten<br />
• Personeelsreizen<br />
• Excursies<br />
touringcarreis, zoals:<br />
• Bruiloften<br />
• Schoolreizen<br />
• Meerdaagse reizen<br />
0181 331 222<br />
Rijksstraatweg 36 - Hellevoetsluis - Fax 0181 312 368<br />
ff.dt. tflO/n/ 9J)tuVUm/<br />
ASSURANTIE-ADVISEURS<br />
• alle verzekeringen • pensioenen • hypotheken •<br />
Noordsingel 208 - <strong>21</strong>0 • 3032 BM Rotterdam ~<br />
tel.: 01<strong>04</strong>658577 • fax: 01<strong>04</strong>664545<br />
nva .·Iid<br />
Heeft u een<br />
dagje over, 1+1<br />
kunt u<br />
bij elkaar tellen<br />
en leuk met klanten omgaan?<br />
Het gaat nu echt gebeuren!<br />
We krijgen binnen één jaar<br />
in de buurt <strong>van</strong> de tunne,<br />
een tweede winkel.<br />
kom dan ons<br />
Promotieteam<br />
versterken.<br />
i.<br />
Voor inlichtingen kunt u bellen<br />
of faxen naar: (010) 466 36 82.<br />
Een bnef)e IS ook welkom H. Gerntse<br />
Sourystraat 10 • 3039 SR Rotterdam
.ieuws uit andere dierentuinen<br />
Foto: Noorderdierenpark Emm en<br />
Dierenpark Amersfoort<br />
Wat betreft de apen in dit park valt<br />
veel goed nieuws te melden. De magotapen<br />
hebben twee jongen gekregen . Ook bij de<br />
ringstaartmaki 's vond een geboorte plaats.<br />
Bijzonder hierbij is dat de moeder blind is.<br />
De moeder kan haar jong niet zien en wordt<br />
geholpen door een oudere zoon en andere<br />
dieren in de groep.<br />
Verder vond gezinsuitbreiding plaats<br />
bij de chimpansees, de laponderapen en de<br />
kapucijnapen .<br />
Over het grote project in Amersfoort,<br />
de stad der oudheid, is ook nieuws te<br />
melden. Uit de dierentuin <strong>van</strong> Ljubljana in<br />
Slovenië en uit het Spaanse Cadiz kwamen<br />
vijf vale gieren . De vogels uit Cadiz zijn<br />
verkeersslachtoffers en waren niet meer terug<br />
te zetten in de natuur. Twee voor Nederland<br />
nieuwe soorten zijn de klipdas en de<br />
dromedaris. De klipdas is in de stad der oudheid<br />
gevestigd omdat zijn uitwerpselen<br />
vroeger werden gebruikt om parfum en bal-<br />
sems <strong>van</strong> te maken . De dromedaris, het eenbultige<br />
familielid <strong>van</strong> de kameel, werd en<br />
wordt gebruikt als lastdier.<br />
Artis, Amsterdam<br />
Het nieuwe wolvenverblijf, een onderdeel<br />
<strong>van</strong> de eerste fase <strong>van</strong> de Artisuitbreding<br />
werd in juni voltooid. Ook de Grevy zebra's<br />
en de witstaartgnoe's voelen zich opperbest<br />
op het ruime grasland dat zij tot hun beschikking<br />
hebben op de sa<strong>van</strong>ne. Keien en beekjes<br />
moeten de beide diergroepen enigszins uit elkaar<br />
houden. Speciaal voor dit Afrika deel<br />
breidde Artis de collectie uit met Abessijnse<br />
grondneushoornsvogels (= hoornraven) en<br />
parelhoenders. Op de sa<strong>van</strong>ne leven verder<br />
ook kroonkraanvogels en pelikanen .<br />
Vogelspin Vera overleed op bijna 31<br />
jarige leeftijd. Deze spin nam geregeld een<br />
slagroomtaart in ont<strong>van</strong>gst op haar verjaardag<br />
en bezorgde Artis op deze manier veel publiciteit.<br />
Een vale gier kwam in de broedmachine<br />
uit het ei. Het dier werd geplaatst<br />
bij een ouderpaar dat tot dan toe op een kun-
ij een ouderpaar dat tot dan toe op een kunstei<br />
had gebroed. Dit leek goed te gaan.<br />
Vader begon direct voedsel op te braken.<br />
Helaas was het jong na drie dagen verdwenen.<br />
Nog meer droefenis: chimpanseejong<br />
Ujamaa is overleden . Volgens dierenarts<br />
Peter Klaver leed zij waarschijnlijk aan een<br />
stofwisselingsziekte of had het syndroom <strong>van</strong><br />
Down. Op 4 oktober kwam Gorillameisje<br />
Binti uit Apenheul naar Artis. De eerste contacten<br />
met zilverrug Kumba en de<br />
gorilladames Dafina en Cindy zijn goed verlopen.<br />
Binti oogt voor Artisbegrippen nogal<br />
frêle, maar dat komt omdat zij geen flessenkind<br />
is, maar door haar moeder in<br />
Apenheul zelf is grootgebracht. In de Apenheulgroep<br />
heeft ze maar liefst 10 zwangerschappen<br />
meegemaakt, en een schat aan verzorgings-<br />
en opvoedingservaring uit de eerste<br />
hand gezien en meegemaakt. Het is te<br />
hopen dat zij in de toekomst Dafina en<br />
Cindy zal leren hoe je baby's zelf verzorgt.<br />
Burgers Zoo, Arnhem<br />
Een nele serie geboorten in Arnhem.<br />
Bijzonder is de geboorte <strong>van</strong> twee zeearenden.<br />
De jongen werden goed gevoerd door<br />
de ouders. In overleg is besloten een andere<br />
jong uit Parc Paradisio ook in dit nest te<br />
brengen. Helaas is een jong uit het nest gevallen.<br />
De overige twee ontwikkelen zich prima.<br />
Bij de zwartstaart-prairiehonden werden<br />
maar liefst veertien jongen geboren. Bij<br />
de rendieren kwamen vier jongen ter wereld.<br />
Ook bij de zeer goed onderzochte chimpanseekolonie<br />
was een babyboom te bespeuren:<br />
liefst vier jongen zagen het levenslicht. Ook<br />
de desert ontwikkelt zich prima. Te melden<br />
vallen het al weer derde broedsucces met de<br />
kalkoengieren en de jongen <strong>van</strong> woestijnleguanen.<br />
Burgers heeft al jaren goede fokresultaten<br />
met de Sri Lanka panters. Om te<br />
voorkomen dat te veel panters in het stamboek<br />
dezelfde achtergrond hebben is onlangs<br />
'vers bloed' ingevlogen <strong>van</strong>uit de dierentuin<br />
<strong>van</strong> Singapore. Het betreft Radha, een vier<br />
jaar oud vrouwtje. Er was ruimte gekomen<br />
door het vertrek <strong>van</strong> panters naar het Noorderdierenpark.<br />
Precies op het moment dat de maan<br />
voor de zon schoof werd gorilla-baby Lulimbi<br />
geboren. Het was een spannende gebeurtenis.<br />
Niet <strong>van</strong>wege de eclips overigens.<br />
Ofschoon de geboorte zelf voorspoedig verliep<br />
dreigde het even mis te gaan. De<br />
vruchtwaterzak bleef namelijk om het hoofd<br />
<strong>van</strong> de kleine spruit zitten. Het jong kreeg<br />
geen lucht. Moeder Laïka werd verdoofd om<br />
het vlies te kunnen verwijderen . Toen Laïka<br />
bij kwam weigerde ze echter de baby weer<br />
op te pakken . Men wilde moeder en kind<br />
kort scheiden om de kleine voorlopig in een<br />
couveuse op te warmen . Zo ver liet Laïka het<br />
echter niet komen. Ze ging wel naar het andere<br />
hok, maar greep eerst nog even haar<br />
jong om het daarna niet meer los te laten!<br />
De komst <strong>van</strong> de kleine Lulimbi is zeer<br />
gewenst, niet in de laatste plaats omdat<br />
moeder Laïka in het wild is geboren.<br />
Noorder dierenpark, Emmen<br />
Het regent nijlpaardjes in Emmen dit<br />
jaar. Emiel, waar<strong>van</strong> men dacht dat hij nog<br />
niet vruchtbaar was, heeft inmiddels 7 nakomelingen<br />
verwekt.<br />
De vier Emmense struisvogels zijn vertrokken<br />
naar een Franse dierentuin. De<br />
dieren weigerden hun nieuwe verblijf in<br />
Emmen in gebruik te nemen. Steeds weer<br />
liepen zij terug naar hun oude verblijf. Zoals<br />
te zien in de docusoap "de mensen <strong>van</strong> de<br />
dierentuin" gooiden de struisvogels<br />
hekwerken omver en renden direct terug<br />
naar hun oude verblijf. Binnenkort komen<br />
wel vier nieuwe struisvogels.<br />
Een in dierentuin en niet alledaagse<br />
gebeurtenis was de geboorte <strong>van</strong> een Falabella.<br />
Falabella's zijn de kleinste paarden ter<br />
wereld en komen uit Argentinië. In Emmen<br />
delen deze paardjes hun verblijf met de Shire<br />
Bonton, het grootste paardenras <strong>van</strong> de<br />
wereld.<br />
Verder zijn een vijftal capibara's geboren.<br />
In tegenstelling tot hun verwanten de<br />
cavia's, zijn deze dieren dol op water.Vandaar<br />
dat ze ook wel waterzwijn worden<br />
genoemd. Capibara's leven in moerassige gebieden<br />
in Zuid Amerika. Het zijn de grootste<br />
knaagdieren ter wereld. Ze kunnen wel 50<br />
kilo wegen.<br />
Safari Beekse Bergen,<br />
Hilvarenbeek<br />
Verschillende geboortes zijn te<br />
melden bij o.a.: Vietnamese Sikaherten, Pater<br />
Davidsherten, axisherten, blesbokken, kropgazellen,<br />
giraffen en enkele apensoorten.<br />
Door de aankomst <strong>van</strong> een saruskraanvogel<br />
is Beekse Bergen weer de trotse<br />
bezitter <strong>van</strong> een koppel en kunnen fokpogingen<br />
ondernomen worden.<br />
Ouwehands Dierenpark, Rhenen<br />
In Ouwehands probeert men naast<br />
het maken <strong>van</strong> zo natuurlijke mogelijk verblijven<br />
ook aandacht te besteden aan<br />
omgevingsverrijking voor de dieren. De leeuwen<br />
worden actief gehouden door variatie in<br />
het tijdstip <strong>van</strong> aanbieden <strong>van</strong> voedsel.<br />
De kleine panda's hebben een kleintje.<br />
Kleine panda's komen pas 90 dagen na<br />
de geboorte uit het nest. Die 90 dagen zijn<br />
verstreken, dus met een beetje geluk is het<br />
jong te zien in het buitenverblijf.<br />
In Rhenen wordt met spanning gewacht<br />
op de geboorte <strong>van</strong> een giraf je.<br />
Daarnaast arriveerden twee jonge vrouwelijke<br />
Californische zeeleeuwen uit Keulen en<br />
Dortmund. De fokgroep bestaat nu uit twee<br />
mannetjes en vijf vrouwtjes.<br />
Zoo Antwerpen, Antwerpen<br />
In Antwerpen arriveerden nieuwe olifanten<br />
voor het nieuwe uitgebreide<br />
olifantenverblijf. Het waren voormalige circusol<br />
ifanten uit Berlijn. Veel uitbreiding valt<br />
Foto: Noorderdierenpark Emmen<br />
te melden bij de vogelcollectie. Eieren<br />
kwamen uit bij o.a. : witwangdwergooruilen,<br />
Laplanduilen, Temmincks Tragopan, gestreepte<br />
muisvogel, soldatenara's, rode<br />
ibissen en de strohalsibissen .<br />
Ook bij de zoogdieren viel goed<br />
nieuws te melden: geboortes waren te<br />
melden bij de bizon, bongo, damhert jes,<br />
thars, Bennett wallabie, beverratten, zeeleeuwen<br />
(3stuks), kortstaartopposum,<br />
keizertamarin, goeldi en mutslangoer.<br />
Planckendael, Mechelen<br />
Maar lieft <strong>21</strong> jonge ooievaars werden<br />
geringd. Drie hier<strong>van</strong> werden geringd met ringen<br />
met satel ietzenders. Deze vogels kunnen<br />
nu gevolgd worden tijdens de trek.<br />
Tekst: Gerhard Tijssen<br />
Bron: persmededelingen dierentuinen en de<br />
Harpij vakblad voor dierentuinmedewerkers<br />
Foto: Noorderdierenpark Emm en<br />
I<br />
I'<br />
i<br />
"<br />
II<br />
~<br />
~
<strong>Blijdorp</strong>reactie op<br />
verdachtmakingen<br />
Algemeen Dagblad<br />
Recent was er veel commotie over artikelen in het Algemeen Dagblad <strong>van</strong> 13 november jl.,<br />
waarin AD-medewerker B. Huisjes de Nederlandse dierentuinen beschuldigde <strong>van</strong> onheuse<br />
praktijken. Vanuit de tuinen is furieus gereageerd op de volgens hen onjuiste informatie in het<br />
AD. Gezien uw bijzondere belangstelling voor Diergaarde <strong>Blijdorp</strong> willen wij u de reactie <strong>van</strong><br />
de heer Dorresteyn niet onthouden. In het eerste nummer <strong>van</strong> 2000 komen we nog op het<br />
onderwerp terug.<br />
Algemeen Dagblad<br />
T.a.v. de heer P.j.F. de jonge<br />
Adjunct-hoofdredacteur<br />
ROTTERDAM<br />
Geachte heer De jonge,<br />
Dank voor uw fax <strong>van</strong> 17 november<br />
jl. Het is plezierig dat u mij in de gelegenheid<br />
stelt in detail in te gaan op de onjuiste en onvolledige<br />
informatie in het AD <strong>van</strong> 13<br />
november, die mede de basis vormt <strong>van</strong> het<br />
artikel <strong>van</strong> uw medewerker de heer Huisjes.<br />
Citaat 1 uit AD:<br />
"Niemand krijgt te horen dat aapjes<br />
worden verhandeld naar Tsjechië of Polen ".<br />
Ik neem aan dat de heer Huisjes doelt<br />
op het later door hem genoemde voorbeeld<br />
<strong>van</strong> de pinché-aapjes. In Diergaarde <strong>Blijdorp</strong><br />
zijn in de afgelopen 10 jaar geen aapjes voor<br />
handelsdoeleinden gegaan (en dus verhandeld)<br />
naar welk land in de wereld dan ook. Er<br />
zijn diverse soorten apen, ook pinchés, wel<br />
naar andere dierentuinen in de wereld<br />
gegaan. De betreffende dieren zijn, voor<br />
zover wij hebben kunnen nagaan, altijd in de<br />
collectie <strong>van</strong> de betreffende dierentuinen opgenomen<br />
en daarin gebleven. (zie ook citaat<br />
4 en 5).<br />
Citaat 2:<br />
"Manenwolf: Lot: In <strong>Blijdorp</strong> wordt in<br />
1998 een nestje <strong>van</strong> zes geboren, alle gaan<br />
dood, een dier wordt weggedaan. Volgens<br />
<strong>Blijdorp</strong> is een deel afgemaakt, omdat de<br />
moeder de jongen niet zoogde".<br />
De heer Huisjes vraagt in zijn fax <strong>van</strong><br />
12 oktober j I. aan ons bevestiging <strong>van</strong> de uitspraak:<br />
"was geen euthanasie; moeder had<br />
geen melk". Reactie <strong>Blijdorp</strong> aan de heer<br />
Huisjes d.d. 14 oktober jl.: " Klopt. jongen<br />
zijn in de dagen na de geboorte gestorven.<br />
Reden: moeder had (zeer waarschijnlijk) geen<br />
of onvoldoende melk. In het jaar daarvoor<br />
kwam er <strong>van</strong> het nest ook slechts één groot".<br />
Er zijn dus geen jongen afgemaakt.<br />
Dat is de heer Huisjes medegedeeld en om<br />
het voor hem nog vervelender te maken: er<br />
was een camera in het werphol geplaatst met<br />
een on line verbinding naar een TV-toestel<br />
waarop al onze bezoekers alles konden zien<br />
en de gehele gang <strong>van</strong> zaken, hoe triest ook,<br />
konden mee beleven.<br />
Hetgeen is gesteld in het artikel lijkt<br />
me een redelijk onjuiste weergave <strong>van</strong> de<br />
werkelijkheid.<br />
Citaat 3:<br />
"Arabische oryx. Lot: Zeer gewild bij<br />
Arabieren en zeer kostbaar. <strong>Blijdorp</strong> doet<br />
pogingen twee dieren te leveren aan sjeik,<br />
maar vergunningen worden geweigerd. Uiteindelijk<br />
gaat een dier naar privé-collectie."<br />
Ook hier kloppen de feiten niet. Op<br />
verzoek <strong>van</strong> de Europese coördinator <strong>van</strong> het<br />
fokprogramma <strong>van</strong> Arabische oryxen wordt er<br />
een aantal dieren <strong>van</strong>uit diverse dierentuinen<br />
naar een privé-collectie in de Verenigde<br />
Arabische Emiraten gestuurd. Betrokkene participeert<br />
in het wereldfokprogramma en de<br />
reïntroductie-programma's die er voor deze<br />
soort lopen (Oman, Saoedi-Arabië, VAR). <strong>Blijdorp</strong><br />
zegt toe twee dieren te leveren, maar<br />
uiteindelijk wordt besloten het oudste<br />
vrouwtje, <strong>van</strong>wege haar leeftijd, toch niet te<br />
transporteren. Er wordt vergunning<br />
aangevraagd en die wordt zonder enige<br />
problemen verstrekt. Vanuit diverse landen<br />
worden de betreffende dieren naar Schiphol<br />
getransporteerd om <strong>van</strong>daar gezamenlijk te<br />
worden overgevlogen. Een <strong>van</strong> de transportkisten<br />
(niet <strong>van</strong> het <strong>Blijdorp</strong>-dier) blijkt<br />
niet aan de IATA-voorschriften te voldoen en<br />
het transport moet worden uitgesteld. Om te<br />
helpen levert <strong>Blijdorp</strong> een goede transportkist<br />
en de volgende dag vertrekt de totale groep<br />
alsnog. Geen geweigerde vergunningen en<br />
geen " .. ..... pogingen om twee dieren te leveren"<br />
dus. Over de suggestie <strong>van</strong> een louche<br />
sjeik die rommelt met dieren heb ik het dan<br />
niet.<br />
Citaat 4:<br />
"Pinché-aapjes. <strong>Blijdorp</strong> levert er tien<br />
voor handelsdoeleinden aan Tsjechië en<br />
Polen".<br />
Er zijn geen tien pinché-aapjes (noch<br />
in 1997, noch in 1998) aan Tsjechië en Polen<br />
geleverd. Er zijn in 1998 zeven pinché's aan<br />
de dierentuin <strong>van</strong> Pilzen in Tsjechië gegeven.<br />
Een gift of een ruil <strong>van</strong> <strong>Blijdorp</strong> met een andere<br />
erkende EAZA-dierentuin is bovendien<br />
geen transactie voor handelsdoeleinden. Er<br />
zijn in 1998 door ons geen pinchés naar een<br />
Poolse dierentuin getransporteerd. (zie ook citaat<br />
5).<br />
Citaat 5:<br />
"<strong>Blijdorp</strong> vroeg vorig jaar drie keer vergunning<br />
aan voor de uitvoer <strong>van</strong> telkens vijf<br />
pinché-apen naar Polen en Tsjechië. Uit vergunning<br />
10593 blijkt dat de dieren weliswaar<br />
naar een dierentuin, die <strong>van</strong> Pilzen zijn gestuurd,<br />
maar het doel <strong>van</strong> de levering is een<br />
heel andere. Purpose: trade, staat er. Handel<br />
dus."<br />
Er is inderdaad drie keer vergunning<br />
aangevraagd, twee keer voor dezelfde groep<br />
pinchés (vijf dieren). Als de heer Huisjes zijn<br />
documenten goed had gelezen, had hij kunnen<br />
zien dat vergunning 10593 inhoudelijk<br />
precies gelijk is aan vergunning 05226, alleen<br />
de datum verschilt. De reden is simpel: het<br />
eerste transport is uitgesteld omdat er tussentijds<br />
twee jongen geboren werden, de<br />
vergunning verliep en er moest dus een<br />
nieuwe vergunning worden aangevraagd. Er is<br />
vervolgens een derde vergunning<br />
aangevraagd voor de twee jongen. Deze<br />
zeven dieren zijn naar de dierentuin <strong>van</strong><br />
Pilzen getransporteerd. In de vergunningsaanvragen<br />
wordt door <strong>Blijdorp</strong> bij het geven of<br />
ruilen <strong>van</strong> dieren aan een andere dierentuin<br />
onder doel met een "Z" aangegeven dat de<br />
dieren naar een andere dierentuin gaan. Het<br />
Ministerie <strong>van</strong> L, N en V, en niet <strong>Blijdorp</strong>,<br />
geeft op de definitieve vergunning middels<br />
een letter aan in welke categorie de vergunning<br />
door hen wordt afgegeven. Men houdt,<br />
voor zover mij bekend, het ARKS-registratiesysteem<br />
aan. Daarbij staat G voor gift (in<br />
breeding loan), S voor sale (verkoop), T voor<br />
trade (ruil) en P voor purchase (aankoop).<br />
De dieren zitten inmiddels keurig in<br />
de dierentuin <strong>van</strong> Pilzen. Geen dieren naar<br />
Polen, geen drie keer vergunning voor dezelfde<br />
groep dieren en geen handel dus.<br />
Ter illustratie heb ik een kopie <strong>van</strong> de<br />
aanvraag door <strong>Blijdorp</strong> en de door het Ministerie<br />
verstrekte vergunning bijgevoegd.<br />
Citaat 6:<br />
"Dwergotter: Lot: in <strong>Blijdorp</strong> worden<br />
in 1998 vijf jonkies geboren, het gehele nest is<br />
dood voor het eind <strong>van</strong> het jaar. Incidenteel<br />
geval <strong>van</strong> euthanasie, aldus <strong>Blijdorp</strong> in eerste<br />
reactie. Dan: dieren zijn <strong>van</strong> koude gestorven,<br />
waarna een tweede nest gewoon wordt grootgebracht.<br />
Volgens jaarverslagen is er nooit een<br />
tweede nest geboren ".<br />
Huisjes vraagt in gesprek naar de reden<br />
voor het doodgaan <strong>van</strong> vijf jonge<br />
dwergotters in 1998. Mijn reactie:"lk heb<br />
geen idee, kan door allerlei redenen gebeurd<br />
zijn, ook euthanasie. Ik zoek een en ander<br />
voor u uit". Huisjes vraagt per fax bevestiging<br />
<strong>van</strong> genoteerde reactie: "kan incidenteel<br />
geval <strong>van</strong> euthanasie geweest zijn".<br />
Reactie <strong>Blijdorp</strong> via fax <strong>van</strong> 14 oktober:<br />
" Eerste nest in 1998 is inderdaad kort<br />
na de geboorte gestorven. Reden: vermoedelijk<br />
koude en regen. Tweede nest dat jaar is<br />
normaal groot gekomen. Euthanasie is niet<br />
aan de orde".<br />
Om dit verhaal verder te completeren:<br />
Op 27 oktober 1998 zijn er vijf jonge<br />
dwergotters geboren, die respectievelijk op 1<br />
december (1), 16 december (1) en 18 december<br />
(3) zijn gestorven. Op 19 maart <strong>1999</strong> zijn<br />
er vervolgens weer drie jongen geboren, die<br />
op 14 oktober <strong>1999</strong> nog gewoon in leven<br />
waren . Ter aanvulling bovendien nog de opmerking<br />
dat het hier het tweede en derde<br />
nest jonge otters <strong>van</strong> dit vrouwtje betrof; ook<br />
in 1997 waren jongen geboren en gewoon<br />
groot gebracht. Dit is in onze dierenbestandlijsten<br />
allemaal terug te vinden.<br />
Citaat 7:
"Dorresteyn: Als er een handelaar een<br />
tuin in het voormalige Oostblok $ 50.000,<br />
biedt voor een dier, is weerstand nauwelijks<br />
mogelijk. Dat is daar een fortuin waarop een<br />
tuin een jaar kan draaien".<br />
Citaat klopt; in mijn bevestiging per<br />
fax d.d. 14 oktober is nog eens de totale zin<br />
opgenomen "dat dit absoluut niet suggereert<br />
dat er zeer veel Oost-Europese dierentuinen<br />
zijn die zich keurig aan de afgesproken regels<br />
houden ". In dit geval niet feitelijk onjuist, wel<br />
onvolledig en daarom op zijn minst suggestief<br />
en tendentieus.<br />
Ik ga er <strong>van</strong>uit dat bovengenoemde<br />
onjuistheden door u in uw krant zullen worden<br />
rechtgezet. <strong>Blijdorp</strong> voert al jarenlang het<br />
beleid om buitengewoon open te zijn naar de<br />
pers, in zowel positieve als negatieve zaken.<br />
Daartoe hebben wij al bijna 20 jaar een<br />
maandelijkse persbijeenkomst die ook met de<br />
grootst mogelijke regelmaat door een <strong>van</strong> uw<br />
medewerkers wordt bezocht. Ik vind het een<br />
buitengewoon onplezierige gedachte te<br />
moeten leven met de vraag of informatie die<br />
<strong>van</strong>uit <strong>Blijdorp</strong> in alle openheid wordt verstrekt,<br />
in het AD correct (inclusief alle<br />
kritische noten die daarbij horen) zal worden<br />
weergegeven.<br />
Hoogachtend,<br />
Drs. A.H. Dorresteyn<br />
Directeur Diergaarde <strong>Blijdorp</strong><br />
Ingezonden<br />
Mw. Confurius - de Keijzer uit Oud-Beijerland is al jaren Vriend en abonnementhouder <strong>van</strong><br />
<strong>Blijdorp</strong>. Als jong meisje was ze al gek op dieren en (dus ook) Diergaarde <strong>Blijdorp</strong>. Onlangs<br />
vond ze een schrijfblokje waarin ze in 1968 bijgaand gedicht schreef. Volgens haar is het nog<br />
steeds actueel. Wij wilden het u niet onthouden.<br />
Dierenvriend<br />
Vele dierenvrienden vrezen. Dat er weinig<br />
mensen kunnen lezen. Een ware dierenvriend<br />
voedert niet. Maar denkt misschien 'geen<br />
oppasser die me ziet'<br />
Waarom geeft u ze 'snoep', wat ze niet<br />
mogen eten? U moest toch wel beter weten<br />
De meeste dieren zijn echte bedelaars<br />
Maar worden ze ziek, dan hoor je wel wat<br />
raars. Wat er uit de maag komt, o.a. veters en<br />
centen. Heus mensen, dit levert echt geen<br />
rente. Wilt u de dieren echt iets schenken?<br />
Dat moet u dit bedenken. U kunt geld storten<br />
op een giro. Dán zeggen wij 'mooi zo'<br />
Wij hebben er een dierenvriend bij<br />
En dan is ook <strong>Blijdorp</strong> weer blij<br />
Mutaties in de Diergaarde<br />
In de rubriek 'Nieuws uit <strong>Blijdorp</strong>' vindt u een overzicht <strong>van</strong> de belangrijkste nieuwtjes uit de<br />
Diergaarde. Niet alles komt daarbij aan bod. Met ingang <strong>van</strong> dit nummer publiceren we<br />
daarom delen <strong>van</strong> de mutatielijst <strong>van</strong> de Diergaarde (1 augustus - 31 oktober). Nu bent u nog<br />
beter geïnformeerd! De meest actuele lijst vindt u overigens op het mededelingenbord op het<br />
voorplein tegenover de flamingo's.<br />
VOORDEELCOUPON<br />
K~~ tc~ ~rOO1-I5,-~<br />
Dierentaal is een bundeling <strong>van</strong> lezingen<br />
gehouden op de in Diergaarde <strong>Blijdorp</strong><br />
gehouden Taaldag 'Dierentaal',<br />
georganiseerd door de K.L. Poll-stichting<br />
voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.<br />
U betaalt slechts f 24,90 in plaats <strong>van</strong><br />
f 29,90.<br />
Verkrijgbaar in de boekhandel.<br />
ISBN 90 5797 <strong>04</strong>0 6<br />
Deze bon is geldig voor één exemplaar en geldt<br />
<strong>van</strong> 1 oktober Um 31 december <strong>1999</strong>1<br />
couponnummer 517-100<br />
Ont<strong>van</strong>gen<br />
11 krabspinnen, 5 Texas woestijnschorpioenen,<br />
42 glasvleugelvlinders, 50<br />
passiebloemvlinders, 1 verpleegsterhaai, 1<br />
vuursalamander, 2 Papoea-varanen, 1 groene<br />
leguaan, 1 kameleon, , 1 Jemen-kameleon, 2<br />
maisslangen, 1 Arfakboshoen, 2 grijze<br />
rood-staartpapegaaien, 2 muskaatduiven, 2<br />
zwart- kappitta's, 7 Europese hamsters, 1<br />
manoel-kat, 1 Sumatraanse tijger, 1 zeebeer,<br />
2 Prins Alfred-herten, 1 rhesusaap, 3 Nassau<br />
-baarzen, 5 tarpons, 6 groene murenen, 1<br />
grijpstaartskink, 11 krabspinnen, 2 grote<br />
zaagbekken, 1 Inca-kaketoe<br />
Geboren<br />
2 struisvogels, 20 Caraïbische zeepaardjes, 4<br />
roeiroeis, 5 jagoearoendi's, 2 gestreepte<br />
muisvogels, 2 Von der Deckentocks, 1<br />
Scheepmakers kroonduif, 2 Balispreeuwen, 1<br />
Hartlaub toerako, 1 Mauritiusduif, 1 Victoria<br />
kroonduif, 1 madagascar-spinschildpad, 1<br />
oranjebuikvruchtenduif, 1 kolenbranderschildpad,<br />
veel paard anemonen, 1 zwarte<br />
paardantilope, 1 mangrove varaan, 1 grote<br />
koedoe, 1 Dominicaanse kardinaal. 1<br />
gebande grondhaai, 1 blaublau, 2 Jemen<br />
-kameleons, 4 Madagascar-Ieguanen, 1 wigstaartvruchtenduif,<br />
1 manenduif, 1 blauwvleugelkookaburra,<br />
1 bergpauwfazant, 1<br />
Maleise tapir, 1 penseelzwijn<br />
Gestorven<br />
rotskangeroe, 1 Jemen-kameleon, 1 leeuw,<br />
1 roei roei, 1 hamerhaai, 1 struisvogel, 1<br />
Australische slangenhalsschildpad<br />
Verzonden<br />
50 passiebloemvlinders (poppen), 2 zwarte<br />
moerasschildpadden, 1 bonte varaan, 2<br />
blauwtongskins, 1 Fischers toerako, 2<br />
muismaki's, 1 vari, 2 potto's, 1 Bengaalse<br />
tijgerkat, 1 Nubische geit,S dwerggeiten, 1<br />
Sperweruil (Plankendael), 1 okapi (Vita, Zoo<br />
Berlijn), 2 witkopgoeans, 1<br />
blauwvleugelkookaburra, 6 Bartons cichliden<br />
(Boedapest), 6 Europese wilde katten<br />
(Wiesfelden), 2 grote zaagbekken, 1<br />
manoeikat (WWBC, Wassenaar), 1<br />
dooschildpad
Agenda<br />
12 december <strong>1999</strong><br />
Winterlezing Mary Vriens:<br />
'De quarantaine in <strong>Blijdorp</strong>'<br />
9 januari 2000<br />
Nieuwjaarslezing <strong>Blijdorp</strong>-directeur<br />
Dorresteyn<br />
13 februari 2000<br />
Winterlezing Louwerens-Jan<br />
Nederlof: 'Vlinders voor het Oceanium'<br />
12 maart 2000<br />
Winterlezing Michaël Laterveer:<br />
'Vissen voor het Oceanium'<br />
13 mei 2000<br />
Voorjaarsreis naar de dierentuin <strong>van</strong><br />
Gelsenkirchen in Duitsland (meer informatie<br />
in <strong>Vrienden</strong>nieuws 2000-1)<br />
30 mei t/m 3 juni 2000<br />
Meerdaagse reis naar diverse dierentuinen<br />
in Zuidwest Engeland (meer<br />
informatie in <strong>Vrienden</strong>nieuws 2000-1)<br />
let op:<br />
De winterlezingen in <strong>1999</strong> vinden<br />
plaats <strong>van</strong>af 11.00 uur in de aula <strong>van</strong> de<br />
Wolfert <strong>van</strong> Borselen scholengemeenschap.<br />
De lezingen duren ongeveer een uur, inclusief<br />
de beantwoording <strong>van</strong> eventuele vragen.<br />
Na afloop <strong>van</strong> de lezingen hebben de <strong>Vrienden</strong><br />
op de genoemde data op vertoon <strong>van</strong><br />
hun lidmaatschapskaart voor het betreffende<br />
jaar gratis toegang tot de Diergaarde.<br />
Openingstijden Diergaarde<br />
<strong>Blijdorp</strong>: 9-18 uur<br />
Bezoekersinfo: 010-4431495<br />
G ezocht -aangeboden<br />
Oude jaargangen <strong>van</strong> <strong>Blijdorp</strong> Blad,<br />
Dieren en <strong>Vrienden</strong>nieuws (<strong>van</strong> voor 1994).<br />
Jos Nijkamp, Oostsingel 51,2612 HD Delft,<br />
tel. 015-<strong>21</strong>46914.<br />
Oude jaargangen <strong>van</strong> <strong>Blijdorp</strong><br />
Geluiden. Mw. H. Confurius de Keijzer,<br />
Dorpsstraat 81, 3284 AD Zuid-Beijerland.<br />
Heeft u een bijzondere dierenverzameling<br />
en zoekt u die ene ansichtkaart?<br />
Heeft u spul letjes die u wel wilt af staan? U<br />
kunt in <strong>Vrienden</strong>nieuws een kleine advertentie<br />
plaatsen. Er zijn wel een paar spelregels.<br />
Het gevraagde/aangebodene moet kort worden<br />
geformuleerd. U dient naam en<br />
telefoonnummer te vermelden. Het contact is<br />
rechtstreeks, de redactie heeft geen bemiddelende<br />
rol. Wij behouden ons het recht<br />
voor om -bijvoorbeeld <strong>van</strong>wege plaatsgebrekadvertenties<br />
niet of later te plaatsen.<br />
U kunt uw mededelingen opsturen naar:<br />
Redactie <strong>Vrienden</strong>nieuws<br />
M. Kreuger<br />
Goudsesingel 235d<br />
3031 EL Rotterdam<br />
_PARATI .<br />
VERI(OOP.<br />
s r#~~L.j i~Gt ~l,:~ ~ t~~ \t\f<br />
N'E=LW i'~ , 'lf: HAND F "<br />
i I'I.NDS FH.:PA RJH lf<br />
Rf-PA Al r<br />
VfPKOOF<br />
~lALL<br />
Schepenstraat 6d . Rotterdam ' Telefoon 01<strong>04</strong>665452