Beheersbare emotie

gas onder de Waddenzee van belang
is voor het offi ciële ‘kleine-veldenbeleid’
van de rijksoverheid, dat erop gericht
is om het superveld Groningen
zo lang mogelijk te laten produceren.
Juist omdat het ‘klein grut’ geproduceerd
kan worden in de schaduw
van de grote infrastructuur rond het
Groningenveld (pijpleidingen, mengstations,
compressorstations, opslag
etc.) kan het in Nederland interessant
zijn om zelfs microreservoirs aan te
boren.
‘Veel kleintjes maken samen één grote’,
is hier zeker van toepassing: vorig
jaar kwam ongeveer de helft van alle
in ons land geproduceerde aardgas
uit het Groningenveld, de rest uit 187
andere velden onder het vasteland en
de Noordzee.
Veilige waarden
Waarom kon de NAM het opbrengen
om zoveel jaren vast te houden aan
haar plannen om gas onder de Waddenzee
te produceren, ondanks de
vaak hevige tegenstand daartegen
vanuit natuur- en milieuorganisaties
en ook de politiek? Natuurlijk vanwege
de miljarden kubieke meters gas,
maar volgens George Wintermans,
senior milieuadviseur bij de NAM,
ook omdat het bedrijf er altijd van
overtuigd is geweest dat gaswinning
mogelijk is zonder natuurschade. “We
weten uit zeer langjarige praktijkervaring
dat het wad in staat is om een
beperkte bodemdaling door gaswinning
geheel op te vangen met nieuwe
sedimentatie van zand en slib. En we
kunnen goed inschatten hoe het tempo
van die bodemdaling beneden de
zogeheten ‘meest veilige natuurgrens’
gehouden kan worden.”
Al sinds 1986 wordt vanaf een aantal
locaties bij Ameland (op het eiland
zelf en ten noorden daarvan in de
Noordzee) gas gewonnen. Ook die
velden strekken zich uit onder de
Waddenzee, en al twintig jaar wordt
elk relevant natuur- en milieuaspect
gemonitord, vaak letterlijk tot op de
vierkante meter.
Bovendien, zo benadrukken Wintermans
en Van de Water, is bij het
vaststellen van de ‘gebruiksruimte’
steeds van de meest veilige waarden
uitgegaan. Wintermans: “De door
de overheid ingestelde Commissie
Meijer adviseerde om voor menselijke
activiteiten in en rond de Waddenzee
vooraf door wetenschappers de gebruiksruimte
te laten defi niëren. In
feite is dat de ruimte voor bodemda-
7 - MAART / APRIL 2007 - SHELL VENSTER
ling of zeespiegelstijging waarbij de
natuurwaarden niet worden aangetast.
Voor gaswinning komt dat neer
op het verschil tussen de verwachte
snelheid van sedimentatie en die van
zeespiegelstijging. Het verschil daartussen
kan ‘gebruikt’ worden om
bodemdaling door gaswinning op te
vangen.”
Voor beide heeft de NAM, na overleg
met belanghebbenden in het waddengebied
- wetenschappers, vergunningverleners
en natuur- en milieuorganisaties
zoals de Waddenvereniging - de
meeste veilige waardes gehanteerd.
“Twee gerenommeerde wetenschappelijke
instanties hebben het zogenoemde
meegroeivermogen van de
kombergingen in het wad berekend”,
legt ecoloog Wintermans uit. “Kombergingen
zijn de min of meer zelfstandige
ecologische eenheden binnen
de Waddenzee. In ons geval gaat
het om Pinkegat en Zoutkamperlaag.
De ene instantie, het Waterloopkundig
Laboratorium in Delft, gaat ervan
uit dat de ecologie in beide kombergingen
pas wezenlijk verandert als
de bodemdaling of zeespiegelstijging
gedurende een paar eeuwen 10 mm
of meer per jaar bedraagt. Maar het
Rijksinstituut voor Zee- en Kuston-
Kloksgewijs: Productielocatie
Moddergat; Polderpeil - door de
gaswinning zakt de bodem 1-1,2 mm/
jaar bij Moddergat; modern peilstation
voor GPS-meting; Geul waarin transportleiding
naar Anjum wordt gelegd.
Meten, meten en
nog meer weten
Al sinds het begin van de gasproductie
in Groningen (1963) is
bodemdaling een belangrijk issue.
De schotelvormige zetting van
het Groningenveld (naar schatting
40-45 cm op het diepste punt in
2050) leidt tot aanpassingen aan
waterbeheerssystemen.
De kern van alle kennis over bodemdaling
is een continu meetprogramma.
Ook in het Gronings-
Friese gebied rond Lauwersmeer,
Waddenzee en Ameland wordt
voortdurend gemeten, op land
en te water. In deze regio staan
inmiddels 408 peilmerken op land
en 36 peilmerken in de Waddenzee.
Deze waterpasmetingen worden
inmiddels aangevuld met continue
GPS-metingen.
Twee maal per jaar worden sedimentatiemetingen
(aanslibbing)
gedaan op de kwelders en twee of
drie maal per jaar gebeurt dat op
het wad zelf.
Rijkswaterstaat peilt (via lodingen)
eenmaal per vijf tot zes jaar de waterdiepten
in de hele Waddenzee.
In opdracht van de NAM vinden ook
biotische metingen plaats: een of
twee maal per twee jaar wordt de
vegetatie in het gebied geschouwd,
ook circa een maal per twee jaar de
staat van bodemdieren, inclusief
schelpdieren. Broedvogels worden
éénmaal per jaar geteld en drie-
tot vijfmaal per jaar alle wad- en
watervogels.