Bijbelstudie - Genieten van genoeg - Evangelische Omroep

Melk en Honing Bijbelstudie - Genieten van genoeg
Ga voor meer duurzame bijbelstudies, inspirerende video's, lekkere recepten en handige
tips naar www.melkenhoning.nl
Bijbelstudie - Genieten van genoeg
1 Inleiding: genieten van genoeg?
Genieten van genoeg: twee begrippen die in deze studie centraal staan. Het zijn
begrippen die elkaar lijken tegen te spreken, want genoeg klinkt eerder als een
versobering, een beperking. Genieten doe je toch juist van meer, van extra‟s, van luxe?
En wat is genoeg? Onze samenleving kent een groeiend materialisme. We lijken nooit
genoeg te hebben. We zijn niet zo snel tevreden. We kijken jaloers naar wat een ander heeft.
En dan vooral naar mensen die meer hebben dan jij. Dat roept vervolgens begeerte op: “Dat
wil ik ook”. We bootsen een ander na. Dit gevoel zit diep ingebakken in de mens: kinderen
doen alles om erbij te horen. Daar rekenen ze elkaar vervolgens ook op af. Het gebeurt op
kleinschalig niveau in de klas, ook op grotere schaal bij volwassenen. Wie veel heeft, hoort
er automatisch bij. Wie rijk is, krijgt snel een mooie plek. Met een mooi pak en snelle auto
word je al snel goed behandeld. Wie niets heeft, komt er ook niet zomaar tussen. Daar lopen
mensen met een grote boog omheen. Wij kijken enorm naar de buitenkant. Zo kan dat wat je
hebt, of wat je niet hebt, leiden tot sociale uitsluiting en dat kan ver gaan.
Een gevoel nooit genoeg te hebben wordt ons ook ingeprent door de reclame. Er worden
behoeften gekweekt en we trappen er met z‟n allen in. Mensen denken gelukkig te worden
met spullen. Het gekke is dat als je mensen vraagt waar ze echt gelukkig van worden, echt
van kunnen genieten, dat dat vaak hele simpele dingen zijn.
Mensen noemen persoonlijke contacten. Tijd voor elkaar. Tegelijkertijd roept iedereen om
me heen: ik heb geen tijd, ik heb het zo druk. We zijn druk met werken en onze consumptie.
Een materieel rijke samenleving vraagt veel tijd: denk aan de tijd die we besteden aan tvkijken,
klussen in huis, etc. Daardoor houden we minder tijd over voor mensen. Te vaak
beperkt zich dat tot functioneel contact. We hebben het druk, en daardoor ontbreekt de tijd
om te genieten. De mentaliteit is vaak: “I want it all, I want it now”, waarbij mensen kort lol
aan iets beleven, en al gauw toe zijn aan iets nieuws. Maar genieten is niet af te kopen,
genieten vraagt tijd en aandacht.
De mentaliteit van hebben, hebben, hebben blijft niet zonder gevolgen, zoals we in de
vorige studie zagen. Ons consumptiepatroon brengt heel wat schade aan aan het milieu,
met name het enorm stijgende gebruik van energie en de teruggang in de biodiversiteit.
Daarnaast wordt de kloof tussen arm en rijk steeds groter: veel mensen moeten
rondkomen van 1 dollar per dag. We lezen in de krant dat ook in Nederland de armoede
stijgt. In VS kent 1 op de 4 kinderen honger. Zij hebben niet genoeg. De VN doet
regelmatig onderzoek naar de verdeling van consumptie en inkomen wereldwijd. De
rijkste 20% van de wereldbevolking neemt 86% van de totale consumptie voor hun
rekening. Overige 80% gebruiken overige 14%.
© Evangelische Omroep | Auteur: Martine Vonk

Melk en Honing Bijbelstudie - Genieten van genoeg
Ga voor meer duurzame bijbelstudies, inspirerende video's, lekkere recepten en handige
tips naar www.melkenhoning.nl
2 Wat zegt de Bijbel?
De bijbel zegt veel over bezit en over genoeg. Lees uit de Bergrede Matteus 6:19-34.
Jezus is heel zwart-wit: verzamel geen schatten op aarde, maar schatten in de hemel. Je
kunt niet God dienen én de Mammon. Onmogelijk. Mammon staat voor: opgestapeld
bezit, meer meer meer. Het kan je leven beheersen. Misschien denkt u nu wel: “Ach, dat
valt toch wel mee. Het geldt niet voor mij, ik zit niet zo vast aan mijn spullen.” Leent u
gemakkelijk uw auto uit? Zou u dingen kunnen missen? Veel mensen vinden het moeilijk
om afstand te doen van hun spullen. Veel mensen brengen offers voor het verdienen van
veel geld, geven veel van hun tijd en energie eraan, ten koste van gezin, kerk, geloof.
Geen schatten op aarde: mag je dan niets hebben? In de bijbel vinden we nergens
veroordeling van bezit an sich en rijkdom wordt gezien als zegen van God. Je ziet het bij
Abraham, bij Job. Geld is op zich niet het probleem, maar wel de geldzucht die ermee
samen kan hangen. Het accent ligt op „zich verrijken‟. Zoek geen schatten op aarde.
Wees er niet zo op gefixeerd. Consumptie kan met je op de loop gaan.
Jezus is duidelijk over de schatten van de aarde: er komt roest, ze vergaan. De schatten
in de hemel daarentegen hebben eeuwigheidswaarde. Jezus kijkt vanuit een heel ander
perspectief! En Hij ziet dat de schatten tussen God en ons in kunnen staan. We kunnen
niet én-én, we kunnen ons hart slechts aan een van de twee helemaal geven. Waar mijn
schat is, daar is mijn hart, mijn vertrouwen, mijn zekerheid, mijn troost, mijn God.
Zekerheid
Wij denken vaak dat we ons met spullen allerlei zekerheid kunnen opbouwen. Zekerheid
en zorgeloosheid. Daarom willen mensen in onze samenleving alle risico‟s uitsluiten. Alle
dingen kunnen tot in het uiterste worden verzekerd. En natuurlijk moet je daar ook
zorgvuldig mee omgaan. Maar je hebt nooit alles in de hand. Jezus benadrukt dat ook
met de gelijkenis van de rijke dwaas in Lucas 12:13-21. Hij waarschuwt daar voor de
hebzucht, want “ook als iemand overvloed heeft, behoort zijn leven niet tot zijn bezit.”
Gelijkenis, die eindigt in vers 20: Maar God zei tot hem: Gij dwaas, in deze eigen nacht
wordt uw ziel van u afgeeist en wat gij gereedgemaakt hebt, voor wie zal het zijn? Zo
vergaat het hem, die voor zichzelf schatten verzamelt en niet rijk is in God.” Heb je die
schatten weer.
We denken zekerheid in te bouwen door onze spullen, maar in feite veroorzaken de grote
hoeveelheid spullen veel mensen juist stress in plaats van zorgeloosheid: je moet je huis
goed beveiligen, je kunt niet zomaar op vakantie, anders halen ze je huis leeg. Precies
wat Jezus in Matt. 6 al voorzegt. Door bezorgd te zijn willen we zorgeloos worden. Maar
dat kan helemaal niet.
25-34: God zorgt
Jezus zegt: wees dat niet bezorgd over je eten, drinken en kleding. Als je God dient, zal
Hij ook voor je zorgen. Hij zegt het meerdere keren: maak je daar nou niet druk om. De
hemelse vader weet dat je dat nodig hebt. Dat vraagt vertrouwen!! God belooft genoeg te
geven voor iedere dag. Vaak vinden wij het echter moeilijk om te vertrouwen. We willen
ook de volgende dag zeker stellen. We kunnen vaak moeilijk genieten van wat we
vandaag ontvangen, omdat we ons al weer druk maken over morgen. (Nederlandse
cultuur!) Maar Jezus zegt juist: “Maak je geen zorgen over morgen, elke dag heeft
genoeg aan zijn eigen kwaad.”
Genieten betekent in de diepste zin: „kunnen ontvangen‟. Dat is een kunst op zich.
Ontvangen kun je alleen met lege handen. Wat dat betreft kunnen we veel leren van de
vogels en de lelies. Zij doen wat ze moeten doen en ontvangen wat ze nodig hebben van
hun Schepper. Als God al vogels en bloemen verzorgt, hoeveel temeer zal Hij ook niet zijn
kinderen geven wat ze nodig hebben? In vers 32: “Want uw hemelse Vader weet dat gij dit
© Evangelische Omroep | Auteur: Martine Vonk

Melk en Honing Bijbelstudie - Genieten van genoeg
Ga voor meer duurzame bijbelstudies, inspirerende video's, lekkere recepten en handige
tips naar www.melkenhoning.nl
alles behoeft”. Nodig: dus genoeg. Is dat niet wat we bidden in het Onze Vader: geef ons
heden ons dagelijks brood. Wat betekent dit gebed als de voorraadkast vol staat?
Genieten van genoeg
Hoe kun je dan wel genieten van genoeg? Wat moeten we doen? Jezus zegt (in Joh.
10:10) dat Hij gekomen is om leven te geven en overvloed. God geeft meer dan we nodig
hebben. Overvloed ken je alleen als je weet wat genoeg is. Er is een groot verschil
tussen overvloed en overmaat. Neem ter illustratie een kan met water en een een paar
lege glazen en zet deze op een dienblad. Schenk 1 glas wat vol, dat staat voor wat we
nodig hebben, voor wat „genoeg‟ is. Als het glas zo vol is dat het overstroomt, is dat
overvloed. In de praktijk zetten we er echter een glas bij en soms nog een. We passen
onze leefstijl aan en vinden dat we er 3 nodig hebben. We maken de maat groter. En
wanneer er dan 2 glazen vol zitten, vinden we dat we te weinig hebben, maar in feite
hebben we nog altijd meer dan genoeg. Deze overmaat leidt ertoe dat we onze overvloed
niet meer zien.
Een model dat vaak gebruikt wordt om te laten zien hoe groot onze consumptie is, is de
Mondiale Voetafdruk (www.duurzaamheidinactie.nl). Iedereen gebruikt een gedeelte van de
ruimte op aarde. Hoeveel ruimte, hangt af van iemands consumptiepatroon. Met de Mondiale
Voetafdruk kunnen we in hectares aangeven hoeveel oppervlakte aarde dat is per persoon.
Als alle bruikbare ruimte op aarde verdeeld wordt over alle mensen en we geven de natuur
voldoende ruimte om te kunnen voortbestaan, dan heeft elke bewoner gemiddeld per jaar
recht op 1,7 hectare (ongeveer drie voetbalvelden). De Voetafdruk van rijke landen is veel
groter dan die van arme landen. Nederland heeft een gemiddelde Voetafdruk van 4,7
hectare. Als iedereen zou leven als een Amerikaan, hebben we drie wereldbollen nodig. We
leven op te grote voet…
Vul na (of tijdens) deze bijbelstudie uw voetafdruk in en kijk waar u kunt bijdragen aan een
lagere milieudruk.
Overmaat leidt ook tot onrecht. Omdat wij in de rijke landen in overmaat leven, hebben
anderen ontzettend veel tekort. Veel grondstoffen worden gebruikt voor onze welvaart,
i.p.v. voor basisbehoeften in het Zuiden. Het milieu wordt vervuild voor onze
overconsumptie. Bewust of onbewust sluiten we onze ogen voor de armen, dichtbij of ver
weg. We zien het soms niet meer. Of we willen het niet zien.
De derde bijbelstudie in deze reeks zal vooral aandacht besteden aan onrecht. Leidraad
daarin is de tekst uit Micha 6:8: “Dit is wat de Heer van ons vraagt: recht doen, trouw zijn
en nederig wandelen met God.” In Nederland is de Micha-campagne actief, die aansluit
bij de Millenniumdoelen, opgesteld door de VN met als doel in 2015 de armoede met de
helft terug te dringen. Deze campagne is gericht op kerken om de aandacht te vestigen
op het onrecht dat er is en wat wij daar als individuele christenen aan kunnen doen: in
gebed, in onze consumptiekeuzes (denk aan eerlijke koffie, maar ook aan de herkomst
van producten, hoe zijn ze geproduceerd) en in het laten horen van onze stem.
Jezus zegt: “Zoekt eerst het koninkrijk van God en Zijn gerechtigheid en dit alles zal u
bovendien geschonken worden.” Dit komt dus eerst, het andere volgt. Voor alles komt dit
zoeken. De ongelijke verdeling is denk ik een van de dingen die te maken hebben met
recht. Lees later Jesaja 58 maar eens, dat gaat over het vasten dat God graag ziet:
omzien naar de arme.
Het principe van het koninkrijk van God is totaal anders dan die in onze maatschappij. Bij
God is het: geef en je zult ontvangen. Deel met anderen en je hebt zelf genoeg. Vertrouw
niet op je spullen, maar op God. Je kunt met alle macht proberen de ander „na te
bootsen‟ en ervoor te zorgen dat je ook hebt wat hij heeft. Je kunt er ook voor kiezen
© Evangelische Omroep | Auteur: Martine Vonk

Melk en Honing Bijbelstudie - Genieten van genoeg
Ga voor meer duurzame bijbelstudies, inspirerende video's, lekkere recepten en handige
tips naar www.melkenhoning.nl
Jezus na te bootsen en de weg van navolging op te gaan: de weg van liefde. Liefde staat
tegenover afgunst en concurrentie. Kun je de ander van harte gunnen wat hij heeft? De
bijbel wijst ons op de gevaren van dit streven naar almaar meer. Dan verliezen we God
én onze medemens uit het oog.
Het is belangrijk te beseffen dat we rentmeesters zijn over ons geld en goed, geen
eigenaar. God is de eigenaar van alles, ook van onze portemonnee. Richard Foster
adviseert in zijn boek „Geld, sex en macht‟ om al onze spullen te voorzien van een
sticker: „eigendom van God‟, om ons hiervan te doordringen. Zet je geld en bezit in voor
het koninkrijk van God. Als ons eigen bezit relatiever wordt, gaan onze ogen open voor
de noden om ons heen, ver weg en dichtbij. Zo leren we de vrijheid van loslaten en de
genade van geven.
Wat raakt u in bovenstaande bijbelgedeelten?
Welke schatten staan tussen u en God in? Belijdt deze voor God.
Waar zoekt u uw zekerheid?
Wat betekent voor u de opdracht: zoekt eerst het koninkrijk van God en zijn
gerechtigheid en al het andere zal u bovendien geschonken worden? Welke stappen
vraagt dat van u?
Misschien maakt u zich wel degelijk zorgen over iets of iemand. Breng dit in gebed
bij God.
3 Praktisch
In het zoeken naar een praktische invulling van „Genieten van Genoeg‟ zal er vaak een
spanningsveld optreden. We leven in deze maatschappij, waar dit niet de norm is. Op de
vraag wat dan precies genoeg is, is niet een eenduidig antwoord te geven. Daarom
blijven dit onderwerpen om met elkaar over in gesprek te blijven. Ook om te vermijden
dat we krampachtig gaan leven uit schuldgevoelens met het idee dat het nooit goed
genoeg is. We kunnen niet alle problemen in de wereld oplossen, daarvoor zijn deze
vraagstukken veel te complex. We kunnen wel doen wat in Micha 6:8 staat: “Er is jou,
mens, gezegd wat goed is, je weet wat de Heer van je wil: niets anders dan recht te
doen, trouw te betrachten en nederig de weg te gaan van je God”. Stap voor stap.
Praktische tips:
1. Koop biologische of duurzaam geproduceerde
voeding.
2. Kies producten die eerlijk verhandeld zijn (Max
Havelaar koffie, thee, chocola).
3. Neem groene stroom – het scheelt bakken CO2
uitstoot.
4. Eet minder vlees (er is 10 kg graan nodig voor 1 kg
vlees! + vaak geimporteerd uit ontwikkelingslanden).
5. Neem de tijd om de natuur in te gaan en je te verwonderen over Gods schepping.
6. Maak je tuin natuurvriendelijk.
7. Ondersteun projecten die zich richten op milieu- en natuurzorg en
ontwikkelingssamenwerking.
8. Bid! Voor een levensstijl die ten goede komt aan anderen en aan de natuur.
Doe het met kleine stapjes, ding voor ding...
Afsluitend: Genieten van genoeg. Dat houdt in dat niet altijd onze eigen materiele behoeften
voorop staan, maar dat we afhankelijk durven zijn van God, oog krijgen voor Zijn prachtige
schepping, voor onze medemens en leren „rechtvaardig‟ te leven. We krijgen van God meer
dan genoeg! Als we daarmee tevreden zijn, kunnen we werkelijk genieten. Van genoeg.
© Evangelische Omroep | Auteur: Martine Vonk
TIP
Ga naar
melkenhoning.nl/doegroen
om aan de slag te gaan met
deze praktische tips!