Horizonwetgeving: effectief middel in de strijd tegen ... - Portill.nl

september 2001 alvorens er uiteindelijk toch een belangrijke federale wet met (en dus
niet over) horizonclausules tot stand kwam, te weten de befaamde USA Patriot Act. 40
Deze wet, die voorzieningen beoogt te treffen om terroristische aanslagen in de VS
tegen te gaan, bevat werkingsbeperkingen die er onder andere voor beogen te zorgen
dat allerlei onderzoeksbevoegdheden voor de inlichtingendiensten, welke beperkingen
op grondrechten van burgers mogelijk maken, aan een termijn zijn gebonden die
afliep op 31 december 2005. 41
De horizonbepalingen in de Patriot Act zijn destijds afgedwongen door het
Huis van Afgevaardigden om op termijn een aantal mogelijk noodzakelijke
aanpassingen in deze verstrekkende anti-terrorismewet tot stand te kunnen brengen.
Dit alles in de hoop dat het politieke klimaat op dat moment wat zou zijn geluwd
waardoor met meer afstand en rust gekeken zou kunnen worden naar de noodzakelijke
balans tussen de behoefte aan een versterking van nationale veiligheidsmaatregelen
versus het belang van het voorkomen van een verzwakking in de bescherming van
bepaalde grondwettelijke belangen op gebied van bijvoorbeeld de vrijheid van
meningsuiting en het recht op privacy. 42
Inmiddels is de Patriot Act met zes maanden verlengd, omdat voor een
langduriger ‘reauthorization’ voorlopig geen meerderheid in de Senaat te vinden was.
Een van de redenen daarvoor is dat onder andere de Amerikaanse Civil Liberties
Union (ACLU) zich met kracht tegen verlenging van de horizonbepalingen verzet,
omdat men een sluipende inperking van grondrechten van burgers wil tegengaan
onder het motto: ‘van uitstel komt afstel’. 43
6. Definitie van het begrip horizonwetgeving
Het begrip horizonwetgeving vormt een speciës van de bredere begrippen
beleidsbeëindiging en werkingsbeperkingen van wetgeving (naar tijd, object/plaats en
adressaat). 44 Binnen de categorie van de werkingsbeperkingen naar tijd vormt het op
zijn beurt een variant op de veel vaker voorkomende figuur van de “tijdelijke
regeling”. Korsten en Engel hebben horizonwetgeving eerder omschreven op een
wijze die ons aanspreekt, namelijk door te stellen:
‘Formeel gezien houdt horizonwetgeving in dat in een wet een eindtermijn is
opgenomen. De wet houdt na verloop van tijd op te bestaan en verliest rechtskracht,
tenzij de wetgever de werkingduur verlengt of voor een aangepaste nieuwe wet zorgt.
In het proces van wetgeving zal de wetgever zich afgevraagd hebben welke
40 De term Patriot Act is een acroniem. De volledige titel van de wet luidt: ‘Uniting and Strengthening
America by Providing Appropriate Tools Required to Intercept and Obstruct Terrorism’, Public Law
nr. 107-56.
41 Zie voor een overzicht van de sunset-clauses C. Doyle, USA Patriot Act Sunset Provisions That
Expire on 31 december 2005, Congressional Research Service, June 2004.
42 Vgl. bijv. J. Podesta, USA Patriot Act. The Good, the Bad, and the Sunset, Human Rights Magazine,
Winter 2002, internetversie. Te vinden via de website van de American Bar Association. Zie:
http://www.abanet.org/irr/hr/winter02/podesta.html.
43 Zie http://www.aclu.org/.
44 Zie over de relatie tussen horizonwetgeving en beleidsbeëindiging A.F.A. Korsten, Dynamisch
bestuur: Beleidsbeëindiging, opvolging en vernieuwing, in: P. van der Knaap, A. Korsten, K. Termeer
en M. van Twist (red.) Trajectmanagement, Liber Amicorum voor Prof.dr. R.J. in ‘t Veld, Lemma,
Utrecht 2004, p. 231 e.v.
16